2014 as pedras e os xogos

OS PET´RÓGLIFOS, A ARTE RUPESTRE GALEGA

Fernando Javier Costas Goberna,

Instituto Estudios Vigueses.

Gondomar xaneiro 2014

OS GRAVADOS RUPESTRES DO GRUPO GALAICO DA ARTE RUPESTRE PREHISTORICA

+ de 500 superficies con petróglifos no SO galaico

OS PETROGLIFOS DA PREHISTORIA RECENTE

As combinacións circulares

As armas

A fauna

O Home

Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. Xeométrico

O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

Monte Tetón I; Tebra, Tomiño

Coto da Moura VI; Arbo. Foto M. Certal

Monte Fortes; Valença,

As Combinacións circulares

Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. As Armas

O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna

O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna e o home

O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

A distribución territorial

O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

A serra da Grova. O caso de Oia

Según A. de la Peña Santos

e F.J. Costas Goberna

Grupo I

Suroeste Galaico e Noroeste Portugués. A fauna e o home

O grupo galaico da arte rupestre prehistórica

Creta

2000 BC

Egipto

2600 BC

Thera

1600 BC

Fenicios

1500 BC

Creta

1800 BC

Creta

1550 BC

5

6

4

3

2

1

TABLA 1

Egipto

1200 BC

Pilos

1200 BC

Creta

1200 BC

Pueblos

del mar

1200 BC

Esciros

1100 BC

7

8

9

10

11

Ulu Burun II. reconstrucción dun barco naufragado no s. XIV a.C na costa

SO de Turquía . Bodrun , Turquía. Xuño/2006

Suroeste Galaico. Os barcos de Oia

A embarcación nº 1 de Auga dos Cebros

OS PETROGLIFOS DE EPOCAS HISTORICAS

As cruces

Os taboleiros de xogo

Outros

I . A ORIXE DA CONFUSIÓN . CRUCES e

CRUCIFORMES INTERPRETADOS COMO

FIGURAS HUMANAS PREHISTORICAS .

1916 . J. CABRÈ

PEDRA DO ALTAR de Punta Herminia.A Coruña.

Escenas de danzas

EIRA DOS MOUROS Cotobade; Pontevedra.

Estilizacións de figuras de muller e siluetas de homes.

1923. OBERMAIER

Propón duas fases.

III. A FIGURA HUMANA ESQUEMATICA DO GRUPO

GALAICO DA ARTE PREHISTORICA.

Figuras esquemáticas de apariencia cruciforme que xeralmente portan algún tipo de obxeto (armas).

III. A FIGURA HUMANA DO GRUPO GALAICO DA

ARTE PREHISTORICA. PEDRA DAS FERRADURAS

Aparecen con outros motivos que corresponden o GGARP.

Jesús FERRO COUSELO

1952- Os petroglifos como elementos de delimitacion territorial de épocas históricas.

1957. S LORENZO RUZA

As cruces como elementos de épocas historicas.

V. CRUCES E CRUCIFORMES. TIPOS E

PARALELISMO NAS CONSTRUCCIÓNS DO

MEDIOEVO. FIGURAS EN PHI

Facilmente identificables:

- líña vertical

- óvalo na parte superior

- ramificación na parte inferior

V. CRUCES E CRUCIFORMES. TIPOS E

PARALELISMO NAS CONSTRUCCIÓNS DO

MEDIOEVO. FIGURAS EN PHI

San Xoán de Portomarín. Lugo

Catedral de Ourense

VII. AS CRUCES COMO ELEMENTO DE CRISTIANIZACIÓN.

O LABERINTO DE PEDRA ESCRITA EN BURGUEIRA. OIA,

PONTEVEDRA

VIII AS CRUCES COMO ELEMENTO PROTECTOR

CRUCES NOS MUIÑOS DO FOLÓN. O ROSAL, PONTEVEDRA

VII. AS CRUCES DOS MUIÑOS DE AUGA E AS CRUCES DAS ROCHAS

NO SUROESTE DE GALICIA

A.- Cruces en superficies ao aire libre

B.- Cruces nos muiños

Os paneis con gravados de épocas históricas son fundamentais para o coñecimento do noso pasado. Algúns son tan espectaculares como os prehistóricos, por iso merecen a mesma atención e respeto.

… AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE

EPOCAS HISTORICAS

Os taboleiros de xogo

… AS PEDRAS E OS XOGOS

A problemática das figuras xedrezadas nos petróglifos galegos

Coruña. Muros. Cova da Bruxa. Catedral.

Pontevedra. Baiona. As Abeas.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Figuras xedrezadas ao aire libre en Galicia

… AS PEDRAS E OS XOGOS

As figuras xedrezadas como taboleiros de xogo

Egipto

… AS PEDRAS E OS XOGOS

A problemática das figuras xedrezadas nos petróglifos galegos

Pontevedra. Baiona. Castro de Morade.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros axedrezados e o latrunculi dos romanos en Galicia

Pontevedra. A Guarda. Castro de Santa Trega.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros axedrezados e o latrunculi dos romanos en Galicia

Lugo. Castro de Rei. Castro de Viladonga.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros xedrezados e o latrunculi dos romanos. Roma

Italia. Roma. Foro romano

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros xedrezados e o latrunculi dos romanos

Italia. Roma. Foro romano

Alemania. Mainz. Romische und Germanische Museum.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros axedrezados en Galicia. O románico e mais adiante

Ourense. Catedral.

Pontevedra. O Rosal. O Folón

… AS PEDRAS E OS XOGOS

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de tres en raia

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de tres en raia en Galicia ao aire libre

Pontevedra. Tui. Randufe. Mirador do Coello

Pontevedra. Oia. Pedornes. Vilar.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de tres en raia no mundo romano

Turquía. Dídima. Templo de Apolo.

Italia. Roma. Basílica Julia.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de tres en raia en Galicia. En construccións

relixiosas

Pontevedra. Cotobade. Ermida de Xan Xusto.

Portugal. Guimaraes. Museo Martíns Sarmento.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de tres en raia en Galicia, ao aire libre

Pontevedra. Oia. Mougás.

Pontevedra. Mondariz. Sabaxáns.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de tres en raia en Galicia, ao aire libre

Pontevedra. Mondariz. Sabaxáns.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de tres en raia en Galicia. En construccións

relixiosas

Pontevedra. Tui. Catedral.

Ourense. Allarriz. Santa Mariña de Augas Santas.

Ourense. Catedral.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

En lugares de paso.

Pontevedra. Oia. Burgueira. A Portela.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

En emprazamentos de antigos castelos.

Pontevedra. Gondomar. Vincios. Castro de Xián .

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

En emprazamentos de antigos castelos.

Pontevedra. Vilanova de Arousa. Monte Lobeira.

Conímbriga. Condeixa a Nova. Portugal

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX no

mundo romano

Lugo. Penadominga. Quiroga.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque. O alquerque de IX no mundo romano.

Mediterráneo Oriental

Siria. Bosra. Mezquita de Omar

Siria. Bosra. Basílicas cristianas.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

En iglesias románicas

Ourense. Leiro. Gomariz

Ourense. Catedral.

Ourense. Leiro. Gomariz

Libro dos Xogos. Alfonso X El Sabio.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque. O alquerque de IX

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de XII.

En emprazamentos de antigos castelos.

Pontevedra. Vilanova de Arousa. Monte Lobeira.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

En emprazamentos de antigos castelos.

Valença. Mosteiro de San Fiz de Freitas

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

En igrexas románicas

Ourense. Catedral.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

En construcciones románicas

Portugal. Bragança. Domus.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque en Galicia. O alquerque de IX.

Reaproveitados

Ourense. Allariz. Santa Mariña de Augas Santas.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de alquerque. O alquerque de XII

Libro dos Xogos. Alfonso X El Sabio.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

A conquista leva os taboleiros a América.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Taboleiros de xogo ao aire libre

1, 2, 3 trés en raia 4, alquerque de XII 5, 6, 7, 8 alquerque de IX 9, xedrezado 10, 11 otros

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Taboleiros de xogo en edificacións

1, 2, 3, 4, 5, 6 trés en raia 7, 9, 10, 11 , alquerque de IX 8, alquerque de XII 12, xedrezado

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares

Maia. Portugal.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

As figuras circulares dos petróglifos galaicos coma taboleiros.

Figuras de duvidosa cronoloxía

Auga dos Cebros II. Pedornes. Oia.

Maia. Portugal.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares

Paso de Gordobalo. Loureza. Oia.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

As figuras circulares dos petróglifos galaicos coma taboleiros

Figuras de duvidosa cronoloxía

A Portela. Burgueira. Oia.

Gorguillón. Sabaxáns. Mondariz.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares romanos. Mérida

Mérida. Teatro.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares romanos. Itálica

Taboleiros circulares de Itálica.Santiponce. Sevilla.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares romanos. Itálica

Taboleiros circulares de Itálica.Santiponce. Sevilla.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares romanos. Roma

Roma. Basílica Julia.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Dídima

Dídima. Turquía. Templo de Apolo

Efeso. Turquía.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Efeso

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros circulares romanos. Turquía, Afrodisias

… AS PEDRAS E OS XOGOS

A problemática das coviñas en Galicia.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia.

Pontevedra. O Rosal. O Folón.

Pontevedra. Baiona. San Cosme de Baíña.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia

Eira do Ramos. Arbo.

A Portela. Oia.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas. Antecedentes.

Bulgaria. V milenio aC.

Grecia. Santuario de Perachora siglo V aC.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os posibles taboleiros de coviñas

Itálica. Santiponce. Sevilla.

Taboleiros romanos

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia

Pontevedra. Oia. Chavella.

Pontevedra. Oia. Pedornes. En xacimento romano

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Merida e Itálica

Sevilla. Santiponce. Itálica.

Badajoz. Mérida.

Roma. Foro romano.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Roma

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas no mundo romano.

Tunez, Dougga.

Tunez. Dougga.

Siria. Palmira. Templo de Bel

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Palmira

Siria. Palmira. Arco triunfal

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Bosra.

Mankala

Siria. Bosra.Teatro romano, posteriormente fuerte árabe.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas no mundo romano. Siria, Bosra.

Mankala

Siria. Bosra.Teatro romano, posteriormente fuerte árabe.

Os taboleiros de coviñas no mundo

romano.

Siria, Bosra. Mankala

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas nos castelos de oriente próximo. Siria.

Mankala

Siria. Crac des chevaliers. Siria. Aleppo.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os taboleiros de coviñas nos castelos de oriente próximo. Jordania.

Mankala.

Jordania. Al Azrak. Jordania. Kerak.

Os xogos de

semente

(Mankala)

O taboleiro da filla de Abderramán III e un

taboleiro de hoxe en día en Siria

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Os posibles taboleiros de coviñas en Galicia. ¿bolos, mankala...?

Pontevedra. O Rosal. O Folón.

Pontevedra. Baiona. San Cosme de Baíña.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia na actualidade.

Val Miñor

… AS PEDRAS E OS XOGOS

As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia onte e hoxe.

Val Miñor

… AS PEDRAS E OS XOGOS

As coviñas e as pedras do xogo dos birlos en Galicia onte e hoxe.

Baixo Miño

Mesopotamia. Real juego de Ur (sumerio). Museo Británico. Reproducción. 2600, 2400 a.C.

… AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE

EPOCAS HISTORICAS

Os taboleiros de xogo

… AS PEDRAS E OS XOGOS. OS PETROGLIFOS DE

EPOCAS HISTORICAS

Os taboleiros de xogo

Grecia. Creta. Cnossos.

Creta. Cnossos. 1600 aC. Museo de Herakleion

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Egipto.vUn burro y un leon jugando al Senet. 1100 aC.

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Aquiles y Ayax nunha pausa da guerra de Troya. 530 aC. Roma. Museo Capitolino

… AS PEDRAS E OS XOGOS

Taboleiros de duodecim scripta en Afrodisias, antecesor do backgamon