View
37
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
OBJEKTU HEZITZAILE DIGITALEN DISEINU ETA GARAPEN EKINTZAK:
PROGRAMA INSTITUZIONALAK.
1. Indarrezko ideia bat: IKTen integrazio eraginkorra hezkuntza sisteman
Sareak bere zerbitzuetan, edukietan, aplikazioetan eta irtenbideetan erakusten
dizkigu dituen baliabide guztiak eta baita horiek hezkuntzaren zerbitzura aukera
ezberdinen bidez nola jartzen diren.
Manifestazio instituzionalak (internazionalak, europearrak, nazionalak…) zein hezkuntza
administrazioak IKTek praktika pedagogikoen garapenarekin erlazioan eskaintzen dituzten
aukerak aurrera eramanteko beharra goraipatu dute. Hauek irakaskuntza/ikaskuntza
autonomoa, flexiblea eta intererlazionatua eskaini behar dute, oro har.
Beraz, hartu beharreko neurriak mota integralekoak izan beharko dira eta zenbait
esparruetarako irtenbideak begietsi beharko dira: infraestruktura, euskarri tekniko eta
pedagogikoa, baliabide eta material digital hezitzaileak, formakuntza eta dinamizazioa,
integrazio kontestuala eta sistemikoa, administrazio bermatzea, eta iniziatiba edo
proposamen berritzaileen babesa.
2. Eduki hezitzaile digitalak akzio estrategikorako modelo gisa
Sormena bermatzeko, kalitatezko material digital hezitzaileen zabaltzea eta
ebaluaketa sustatzeko beharra dago. Zerbitzu eta eduki hezitzaile digitalen lengoaia
oraintsu sortzen eta garatzen ari dela kontsideratuz, hauen elaborazio prozesua
analizatzea ezinbestekoa suertatzen da eta, era berean, heziketa eredu eraginkorrak,
berrerabilgarriak eta elkartrukagarriak somatzea bermatzen duten ebaluaketa ereduak
sistematizatzea. Eduki hauen kalitatea, fidagarritasuna eta erabilgarritasuna asko
baloratzen dira. IKTen erabileran oinarritzen den irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak
zuzendu ahal izateko, ezinbestekoa izango da “ezagutzaren gestio” azkarra ahalbidetuko
duten kalitate-, katalogatze- eta indexatze-kriterio eraginkorrak eta baita proposatuak
izan diren formakuntza maila identifikatzea eta edukien izaera akademikoa eta
profesionala nabaritzea ere.
Dena den, erabiltzaileen dibertsitatea dela eta, garrantzitsua da kolektibo
bakoitzak dituen eskakizunak zein hauen eskari espezifikoak asetzea, zeintzuk,
zenbaitetan, kurrikuluarekin edo hartzaileen adinarekin zerikusia duten eta, beste
batzuetan ordea, irakaslegoak IKTen inguruan duen formakuntzarekin; baina beti bi
eskubide errespetatzeko: maisu/maistra bakoitzak bere hezkuntza praktikan duen
askatasuna eta ikaslegoak ikasteko egitean duena.
Helburua sare bitartez, modu irekian eta doainean, publikoki partekatua izan
daitezken eduki eta material katalogo zabala eta askotarikoa sortzea da. Hezkuntza
komunitatea osatzen duten kide guztientzat eskuragarri egongo dena eta aspektu
didaktikoak, teknologikoak eta legalak beteko dituena.
3. Zer ulertzen dugu eduki hezitzaile digitalak entzutean?
Teknologiaren garapenak berak, aukera sozialen eta didaktikoen berritzeak, lengoaiaren
esplorazio jarraituak eta behar berrien agerpenak, etengabe eraikitzen ari den begirada
irekia eta emankorra izatea eskatzen du galdera honi erantzuna eman nahi badiogu.
Hurbilpen bat egiteko, terminoaren esanahia <<bricosoftware>> izenez ezagutzen den
eredu konstruktibo eta irekitik; arlo eta maila hezitzailearen arabera ezberdindutako
pakete global gisa azaltzen den faktoretzako produktu integralera dagoen eduki hezitzaile
digital orori zabaltzen da.
4. Eduki hezitzaile digitalen diseinurako eta garapenerako plan instituzionalak
Lisboa estrategiari eta ondoren <<2010: Una Sociedad de Información Europea para el
Crecimiento y el Empleo>> estrategiari erantzun gisa, <<AVANZA>> planaren barneko
<<Internet en la Escuela>> (2002-2005) eta ondoren <<Internet en el Aula>> (2005-2008)
jarri izan dira martxan.
Horretaz gain, estatuko hezkuntza administrazio ezberdinak esparru hontako
ikerketa eta garapena aurrera eramateko iniziatibak azaltzen ari dira. Hezkuntza eta
Zientzia Sailak eta baita komunitate autonomoek ere martxan jarri dituzte multimedia
materialak sortzeko proiektuak, eta europa mailan Minerva programa abian dago baita ere.
5. Eduki hezitzaile digitalen garapena “Internet Eskolan” planaren barnean
Hezkuntza eta Zientzia Ministerioko <<Centro Nacional de Información y Comunicación
Educativa (CNICE)>> deiturikoak aurrera eraman ditu eduki hezitzaile digitalen produkziora
bideratutako ekintzak, zeintzuk hasieratik irekiak, egokigarriak, modularrak eta malguak
izateagatik nagusitu diren. Honek <<Internet en la Escuela>> planaren markoan hezkuntza
administrazio ezberdinen eskuetatik eginiko kolaborazio ekintzen pautak markatu ditu.
Plan hau, erreflexiorako, berrikuntzarako eta esperimentaziorako espazio bat
bermatzen duena, haur eta lehen hezkuntzara zuzendu da batik bat. Duten
espezifikotasunagatik eta dibertsitateagatik, bi proiektu hauek nabarmentzen dira,
zeintzutatik bat hezkuntza behar berezietara zuzenduta dagoen (Proyecto Aprender) eta
besteak ordea, komunikabideen integrazio kurrikularra bermatzen du (Mekos).
Printzipio gisa lan kolaboratiboa hartuz, adituen hiru profil ezarri dira (edukiak,
produkzio grafikoa eta audiobisuala eta garapen teknikoa) esparru konkretu bakoitzean
aplikatutako IKTekin esperientzia duten koordinatzaile batek zuzenduak. Horrela, hamalau
lantalde abian jarri ziren.
Produzitutako edukiak Creative Commons baimen pean banatzen dira, zeinak zabaltze
askea ahalbidetzen duen.
CNICEk proposatutako edukiak (Palladium, EduSport) zein <<Internet en la Escuela>>
programaren bitartez hezkuntza administrazioek burututako kolaboraziotik sortutakoak,
beren webguneetan sartuko dituzte material eraldagarriak eta garapenerako dokumentu
estrategikoak.
<<Internet en la Escuela>> planak instituzio ezberdinen kolaborazioa ahalbidetzen zuen
bide irekia ezarri zuen. Era berean, formakuntza ekintzak aurrera eraman dira SIDAR
Fundazioaren bitartez. Aholkularitza eta lan baterakorra ere mantentzen da ONCErekin
eta beste berri batzuei eman zaie hasiera; CESyA (Centro Español para el Subtitulado y la
Autodescripción) eta Real Patronato para la Discapacidad bezalako instituzioekin hain
zuzen ere. Beraz, <<Internet en la Escuela>> planak eduki hezitzaile digitalen produkziorako
lerro nagusiak ditu, formen, hauek finkatuko dituzten denboren eta erabileren inguruko
orientazioa emanaz heziketa ez unibertsitarioko ikaskuntza-irakaskuntza prozesuak
egunerokotasuneko errealitate gisa azalduz.
6. Lan eredu berriak: “Internet Ikasgelan” planaren osagarri diren edukiak
<<Internet en el Aula>> (2005-2008) planak hezkuntza esparruan inklusio digitalari
heltzen dio, lan kolaboratiboan oinarritzen diren produkzio prozesuen bitartez, zeintzuetan
eduki digital irekiak bitarteko eta jomuga diren. Kolaborazio bitartez egindako edukiek
askotariko agenteak inplikatzen dituzte: errepresentazio organuluak, erabaki komiteak,
komite teknikoak, talde koordinatzaileak, IKTen aplikazioan eta erabilerak adituak,
programatzaileak, garapenera dedikatuak, adikor eta intelektual aholkulariak.
<<Internet en el Aula>> planakorain arte Interneta zabaltzea bermatzeko dauden
helburuen hedatzea bilatzen du, eta baita elaborazio, difusio eta erabilerarekin zerikuasia
dutenak sustatzea ere. Prozesu hauetan ezinbestekoa suertatzen da <<objektu digital
hezitzailea>> (ODH) kontzeptua, bere izaera modularra, malgua eta irekia dela eta.
<<Internet en el Aula>> planaren kolaborazio prozesuek eta lan sistemek euren
atentzioa <<ikaskuntza objektuan>> (IO) jartzen dute.
7. Estandarren aplikazioa eduki hezitzaile digital irekien garapenerako
IKTen erabilera bermatzen duen ikaskuntza-irakaskuntza prozesuak gero eta
handiagoa den hezkuntza baliabide irekien (REA) eskari bat sustatzen du. ODHen gestio
eta garapena aurrera eramateko asmoarekin, estandar hezitzaile eta teknologikoen
aplikazioa bilatzen da.
Batetik, ODHen diseinu, garapen, administrazio, bilaketa, bisualizazio eta
berreskuratze prozesuak estandarizatzea bilatzen da. Hau, birrerabileran eta
interoperabilitatean zentratu delarik.
Bestetik, ODHen konbinaketa, paketatzea eta trasferentzia gestionatzen dituzten
prozesuetan jarri da ikusmira.
a. Garapen prozesuen estandarizaziorako, administraziorako, bilaketarako,
bisualizaziorako eta ODEren errekuperaziorako proiektuak
Momentu hontara arte gehien garatu izan diren prozesuak dira. Heziketa eta
Zientzia Ministerioaz gain, Industriakoa, Turismoa eta Komertziokoa eta SC36-Tecnologías
de la Información para el Aprendizaje-ren barrenean dauden komunitate autonomoek
eramaten dute aurrera.
Proposamena ondorengoa izan da; learning object metadata (LOM), Learning
Technology Standars Committee (LTSC) estandarra. Horrela, hartzailea izango den
programa instituzionalen eta komunitate hezitzailearen behar espezifikoak begiestea eta
asetzea bilatzen da.
b. Konbinaketa, EMPAQUETAMIENTO eta ODE trasferentziarako
prozesuen estandarizaziorako proiektuak
Administrazio berdinek parte hartzen dute, AENOR izan ezezik, baina horretaz
gain, askoz ere garapen txikiagoa dute. Izan ere, jatorrizko estandar bat txertatzea
erabaki da eta ez berri baten diseinua lantzea. Prozesu horiek Global Learning Consortium-
eko eta bere SCORM bertsioko IMS estandarrak erabiliz egingo dira.
OBJEKTU DIGITAL HEZITZAILEA (ODH)
DEFINIZIOA, ARKITEKTURA, AGREGAZIO MAILAK ETA TIPOLOGIA
1. Sarrera Multimedia: bitartea eta gailua kontsideratuz, eduki digital hezitzaileak zerbitzura
dauden multimedia aukera guztiak aprobetxatu behar dituzte
Interakzioa: eduki digital hezitzaileei aplikatzen zaizkien ikaskuntza estrategiak
eta metodologiak bitartekari hauen izaera interaktiboak eta murgilkariak
eskaintzen dituen aukerak kontuan izan behar ditu zehaztutako helburu
pedagokioen erdiesterako.
Sarbidea: Sarbide irekia izan behar dute; hau da, edozein erabiltzaile izan behar
da sartzeko gai, baita hezkuntza behar bereziak dituzten pertsonak ere.
Malgutasuna: erabiltzaileek eduki digital hezitzaileak eraldatzeko eskubidea izan
behar dute, betiere ikuskapenarekin.
Modularitatea: Agregazio mailen arabera ezarritako organizazio modularra izan
behar dute.
Egokitzapena eta berrerabilpena: Xedeak eta funtzionalitatea konpartitzen
dituzten bitartean, ikaskuntza moduluak edo objektuak beste unitate didaktiko
batzuetan erabiliak izan daitezke.
Interoperabilitatea: eduki digital hezitzaileak aurkibideaz, eta kalitatezko
etiketatze eta katalogatze kriterio eraginkorrez hornituak egon behar dute.
Eramangarritasuna: paketatze eta trasferentzia sistema estandarrak jasan behar
dituzte, hauek konpartitzea posible izan dadin eta bermez eta funtzionalitate
totalaz integra daitezen.
2. Estandarrak
Estandarizazioarekin zerikusia duten prozesuak, ereduak eta ikerketak ondorengoak
dira:
Metadatos: LOM, DublinCore, etab.
Item digitalen kudeaketa: IMS, SCORM, etab.
Komunikazioa: lengoaia neutroak, sistema eragileaz at daudenak eta baita
erabiltzen ari den sofwareaz, XML, web Zerbitzuak, esaterako.
3. Objektu Digital Hezitzailea (ODH). Definizioa eta Arkitektura
Eduki hezitzaile digitalen ekoizpenak eredu gisa hartzen du “ikaskuntza objektua”, item
digitalen azpiegitura bezala ulertua, zeinak bere kabuz, funtzio didaktiko espezifiko bat
aurrera eramaten duen.
Objektu Digital Hezitzaile bat (ODH), Material Hezitzaile Digital bat (MHD) edota
Objektu Didaktiko Digital bat (ODD), guzti hauek LOM-ES v.1.0 aplikazio profilaren
arabera objektu digital bati erreferentzia egiteko baliozko adierak izanik, eduki hezitzaile
digital bat da, zeinaren amaierako helburua erabiltzailearen ikaskuntza den. Era berean,
beste objektu sinpleagoekin integratzen bada, multimedia material hezitzaile bat osatu
dezake.
Definizio hau emateko erabiltzen diren irizpideei dagokienez, objektuak irudikatzen
duen informazio motarekin loturik daude (bisuala, entzumenezkoa, sinbolikoa, etab.)
eta/edo hezkuntza proiektu jakin batean duen funtzionalitatearekin. Beraz, objektu
hezitzaileen antolaketak eta sailkapenak Handitzen doan Hierarkia Modularreko
arkitektura bati jarraitzen dio. Modelo honetan agregazio maila bakoitza besteekiko
independentea da, berezko esanahia du eta zeregin jakin bat betetzen du. Hala ere,
independentzia hori erlatiboa da; izan ere, ODH ezberdinen konbinaketak, osagai horien
batuketa egitean lortzen diren esanahi eta funtzio ezberdinak dituen entitate modular
(Objektuak) berriak sortzea ahalbidetzen du. Hierarkia handiago edota agregazio maila
altuago bateko ODH eraikiz.
4. Agregazio-maila eta tipologia
Gai honen inguruko idatzi ugaritan, edozein objektu digitalaren eta ikaskuntza objektu
baten arteko erlazio zuzena onartzen da. Estandar jakin batzuek eta estandarizazio
ekimen ugarik, beraz, edozein objektu digital Ikaskuntza Objektu bat dela esango dute,
bere etiketen artean erreferentzia hezigarriak dituen metadatu eskema estandar bat
jarraituz indexatua eta etiketatua dagoen heinean.
Agregazio-maila eta asoziatutako tipologia batzuk ezartzea ez legoke gaizki; horien
bitartez, hezkuntza sailera zuzendutako objektu digital batzuen karakterizazio didaktiko
inplizitua errazteko.
a. Agregazio-mailak eta tipologiak
Agregazio mailek ODH baten pikortatze estrukturala eta funtzionala definitzen
eta antolatzen dute. Pikortatze hau objektu motarekin eta estaldura
kurrikularrarekin ere erlazionatzen da eta beraz, hiru hauek izango dira agregazio-
maila zehaztean kontuan hartu beharreko hiru aldagarriak. Jarraian, 4 agregazio
mailak azaltzen dira, hiru aldagarri hauek oinarritzat hartuz:
1. Maila: Funtsezko Objektua (FO): media objektuak edo media objektu
integratuak (multimedia) hartzen ditu, eta baita informazioa
errepresentatzeko sistemak, aplikazio informatikoak eta/edo zerbitzuak.
Objektu mota honek ez du funtzionalitate esplizitu garbirik ezta estaldura
kurrikular espezifikorik.
2. Maila: Ikaskuntza Objektua (IO): Objektu baten egitura 1.mailako
objektu sorta batez osatzen da. Funtzio didaktiko esplizitua duen maila
txikiena izateagatik bereizten da (Heziketa edo Instrukzio Diseinua).
Ikaskuntza jarduera bat edo batzuk, eta horien ebaluazioa, izateaz gain,
batzuetan mapa kontzeptualak edo/eta aldez aurreko ezagutzak
ebaluatzeko sistemak ere izan ditzake. Hurbileko estaldura kurrikularrari
dagokionez, maila edo ziklo jakin bateko ezagutza multzo bat edo batzuk
biltzen ditu.
Goian aipatutako Heziketa edo Instrukzio Diseinuak, jarraian azaltzen diren,
erabiltzailearen ikaskuntza-ebaluaketa prozesuan inplikatutako elementuen analisia
eta definizioa eduki beharko lituzke:
i. Plangintza (aurretiko ezagutza beharrezkoa eta ikaskuntza irakaskuntza
baldintzak)
ii. Ikaskuntza helburu orokorrak eta espezifikoak
iii. Zuzenean edo zeharka eraikiko diren konpetentzia orokorrak
iv. Ikaskuntza Objektiboen arabera, sortuko diren ezagutza motak
(adierazlea, prozedimentala, baldintzazkoa, etab.)
v. Ezagutza eta ikaskuntza bereganatzeko prozesuan inplikatzen diren
prozesu kognitiboak (antzematea, oroitzea, aplikatzea, kritikotasuna, etab.)
vi. Erabili diren ikaskuntza metodoak
vii. Erabili diren ebaluaketa metodoak
viii. Ezarritako ebaluaketa irizpideak
3. Maila: Sekuentzia Didaktikoa (SD): nagusiki, honen estruktura 2.mailako
objektu digitalen multzo jakin batek osatzen du eta, ezohizkoa den arren,
batzuetan 1.mailakoak. Funtzional aspektuari erreparatuz, berau osatzen
duten 2.mailako objektuek inplizituki zeramaten ikaskuntza/ebaluazio
jardueraz hornitua dago; hala nola, mapa kontzeptualez. Aukeran, nabigazio
mapa edota 2.mailako objektuen edukiontzi den eskenatoki bat izan ditzake,
zeinak 1.mailako objektu digital baten ezohizko inklusioa suposatzen duen.
Estaldura kurrikular hurbildua, kurtso eta ziklo jakin bateko ezagutza
azpisail bat da.
4.maila: Formakuntza Programa (FP): pikortatze maila altuena da. Kurtso
ezberdinen multzo bat, hezkuntza baliabide bakarrean uztarturik azaltzen
zaiguna, heziketa maila jakin bateko (edozein ziklo eta kurtso) ezagutza
esparru bat erabat estaltzen duen titulua jasotzeko.
b. ODH tipologiak
Jarraian, aurretik aipatutako arkitektura eredu modularrari jarraituz, bertan
ezarritako lau agregazio mailetan oinarritzen den ODH tipifikazio sistema azaltzen da:
1.Maila. Funtsezko Objektua (FO): agregazio maila baxuenean ondorengo
taldeak sartzen dira eta hauei dagozkien ODH motak:
o Media:
Argazkigintza
Ilustrazioa
Bideoa
Animazioa
Musika
Soinu efektua
Lokuzioa
Konposatutako audioa
Narrazio testua
Hipertestua
Grafismoa
Integratutako media
o Informazio eta/edo ezagutza errepresentazio sistema:
Data baseak
Taula
Grafikoa
Mapa kontzeptuala
Nabigazio mapa
Multimedia azalpena
Tutoriala
Hiztegi digitala
Entziklopedia digitala
Argitarapen digital periodikoa
Web/portal tematikoa edo korporatiboa
Wiki
Weblog
o Aplikazio informatikoa:
Multimedia sorrera/eraldatze erraminta
Web sorrera/eraldatze erraminta
Ofimatika tresna
Programazio tresna
Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza tresna
Prozesu/prozedura laguntzeko erraminta
Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa
erraminta
o Zerbitzua:
Multimedia sorrera/eraldatze zerbitzua
Web sorrera/eraldatze zerbitzua
Ofimatika zerbitzua
Programazio zerbitzua
Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza zerbitzua
Prozesu/prozedura laguntzeko zerbitzua
Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa
zerbitzua
2.-4.Mailak. (IO),(SD),(FP): ondoren azaldutako taldea sartzen da eta honi
dagozkion ODH motak. Hau horrela izanik, agregazio maila 2, 3 edo 4 duten
objektu digitalek tipologia berdina partekatzen dute; izan ere, denak Diseinu
didaktiko Instruktiboaren inklusio printzipioan koinziditzen dute:
o Eduki didaktikoa:
Zuzendutako irakurketak
Saio magistrala
Testu-irudi komentarioa
Eztabaida jarduera
Aktibitate edo problema itxia
Kontextualizaturiko kasua
Problema irekia
Ikaskuntza eszenatoki erreala edo birtuala
Joko didaktikoa
Webquest
Esperimentua
Simulazioa
Proiektu erreala
Galdeketa
Azterketa
Autoebaluazioa
5. Metainformazio erlazionatua
Item Digitalen arkitekturaz eta tipologiaz aritu garenean, metainformazioa ere aipatu
dugu. Proposatutako ereduak, Objektu Digitalen sailkapen eta kudeaketa sistema
eraikitzeaz gain, sistema hori LOM-ES v.1.0 aplikazio profilarekin eraginkorra izatea ere
bermatzen da.
Jarraian, taula labur bat eskaintzen da, non agregazio maila ezberdinak ODH taldeekin
eta motekin erlazionatzeaz gain, horien hurbileko estaldura kurrikularra azaltzen diren:
AGREGAZIO MAILAK, ODH MOTAK ETA ESTALDURA KURRIKULARRA
ERLAZIONATZEN DITUEN TAULA
Agregazio
maila
ODH motak Hurbileko
estaldura
kurrikularra
1.Funtsezko
Objektua (FO)
Media:
o Argazkigintza
o Ilustrazioa
o Bideoa
o Animazioa
o Musika
o Soinu efektua
o Lokuzioa
o Konposatutako audioa
o Narrazio testua
o Hipertestua
o Grafismoa
o Integratutako media
Informazio eta/edo ezagutza
errepresentazio sistema:
o Data baseak
o Taula
o Grafikoa
o Mapa kontzeptuala
o Nabigazio mapa
o Multimedia azalpena
o Tutoriala
o Hiztegi digitala
o Entziklopedia digitala
o Argitarapen digital periodikoa
o Web/portal tematikoa edo
korporatiboa
o Wiki
o Weblog
Adituak edota
dokumentalistak
definitzen duena. Ez da
estaldura kurrikular
maila minimorik eskatzen.
Aplikazio informatikoa:
o Multimedia sorrera/eraldatze
erraminta
o Web sorrera/eraldatze
erraminta
o Ofimatika tresna
o Programazio tresna
o Informazio/ezagutza
analisi/antolakuntza tresna
o Prozesu/prozedura laguntzeko
erraminta
o Ikaskuntza/lan
indibidual/kooperatibo/kolabor
atibo kudeaketa erraminta
Zerbitzua:
o Multimedia sorrera/eraldatze
zerbitzua
o Web sorrera/eraldatze
zerbitzua
o Ofimatika zerbitzua
o Programazio zerbitzua
o Informazio/ezagutza
analisi/antolakuntza zerbitzua
o Prozesu/prozedura laguntzeko
zerbitzua
o Ikaskuntza/lan
indibidual/kooperatibo/kolabor
atibo kudeaketa zerbitzua
2.Ikaskuntza
Objektua (IO)
Eduki didaktikoa:
o Zuzendutako irakurketak
o Saio magistrala
o Testu-irudi komentarioa
o Eztabaida jarduera
o Aktibitate edo problema itxia
o Kontextualizaturiko kasua
o Problema irekia
o Ikaskuntza eszenatoki erreala
edo birtuala
o Joko didaktikoa
o Webquest
o Esperimentua
o Simulazioa
o Proiektu erreala
o Galdeketa
o Azterketa
o Autoebaluazioa
Ziklo edo maila jakin
batekoa.
Ezagutza bloke zatia(k)
edo ezagutza bloke osoa(k).
3.Sekuentzia
Didaktikoa
(SD)
Ziklo edo maila jakin
batekoa.
Ezagutza Subsaila oso bat.
4.Formakuntza
Programa (FP)
Hezkuntza maila jakin
batekoa (ziklo eta kurtso
guztiak jasotzen ditu).
Ezagutza Saila oso bat.
5.2 ELEMENTU HIZTEGIA
“BALIABIDE HEZITZAILE MOTA”
1. Agregazio-maila 1 duten objektuen tipologia
2. Agregazio-maila 2 edo gehiago duten objektuen tipologia. Ikaskuntza
metodoen eta aktibitateen arteko erlazioak
Ondorengo taulan zehazten dira erabilgarriak suertatu daitezken ikaskuntza jarduera
tipikoak:
IKASKUNTZA METODOA IKASKUNTZA JARDUERAK
Tradizional/Espositiboa
Irakurketa gidatuak (testu edo
hipertestu formatuan) Saio magistrala Testu-irudi baten komentarioa Eztabaida jarduera Aktibitate edo problema itxia
Ikaskuntza Aktiborako Metodoak: irakaskuntza tradizionalaren aurrean, metodo alternatiboak;
berritzaile izendatuak. Ikaskuntzaren printzipio eta kontzepzio hauetan oinarritzen direlako
nagusitzen dira: ikaskuntza ubikatua eta esperientzian oinarritua, ikaskuntza auto-gidatua eta
ikaskuntzaren kontzepzio konstruktibo eta aktiboa.
IKASKUNTZA METODOA IKASKUNTZA JARDUERAK
Kasuetan oinarritua Kasu kontestualizatua
Problemetan oinarritua Problema irekia, Joku didaktikoa, Webquest
Objektuetan oinarritutako eszenatokia Ikaskuntza eszenatoki erreal edo birtuala
Kokatutako Ekintza Simulatu bidez Simulazioa, esperimentua
Proiektuetan oinarritua Proiektu erreala
Kolaboratiboa Jarduera ezberdinetara aplikagarria
Ikerketa-Ekintza Jarduera ezberdinetara aplikagarria
3. Jatorrizko LOM hiztegi konparaketa analisia
Jatorrizko LOM baloreak: aktibitatea, simulazioa, galdeketa, diagrama, figura,
grafikoa, aurkibidea, diapositiba, taula, narrazio testua, azterketa, esperimentua, problema
baten planteamendua, autoebaluazioa, konferentzia.
4. 5.2 Elementurako proposatu den hiztegi finala
Azkenik, ondorengo hiztegi definitiboa proposatzen da, agregazio mailen arabera
sailkatua:
AGREGAZIO MAILEN ETA ODH MOTEN ARTEKO ERLAZIOAK
Agregazio maila ODH mota
1.
Media:
o Argazkigintza
o Ilustrazioa
o Bideoa
o Animazioa
o Musika
o Soinu efektua
o Lokuzioa
o Konposatutako audioa
o Narrazio testua
o Hipertestua
o Grafismoa
o Integratutako media
Informazio eta/edo ezagutza errepresentazio sistema:
o Data baseak
o Taula
o Grafikoa
o Mapa kontzeptuala
o Nabigazio mapa
o Multimedia azalpena
o Tutoriala
o Hiztegi digitala
o Entziklopedia digitala
o Argitarapen digital periodikoa
o Web/portal tematikoa edo korporatiboa
o Wiki
o Weblog
Aplikazio informatikoa:
o Multimedia sorrera/eraldatze erraminta
o Web sorrera/eraldatze erraminta
o Ofimatika tresna
o Programazio tresna
o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza tresna
o Prozesu/prozedura laguntzeko erraminta
o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa erraminta
Zerbitzua:
o Multimedia sorrera/eraldatze zerbitzua
o Web sorrera/eraldatze zerbitzua
o Ofimatika zerbitzua
o Programazio zerbitzua
o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza zerbitzua
o Prozesu/prozedura laguntzeko zerbitzua
o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa zerbitzua
2-4 Eduki didaktikoa:
o Zuzendutako irakurketak
o Saio magistrala
o Testu-irudi komentarioa
o Eztabaida jarduera
o Aktibitate edo problema itxia
o Kontextualizaturiko kasua
o Problema irekia
o Ikaskuntza eszenatoki erreala edo birtuala
o Joko didaktikoa
o Webquest
o Esperimentua
o Simulazioa
o Proiektu erreala
o Galdeketa
o Azterketa
o Autoebaluazioa
5. 5.2 Elementuaren hiztegiaren baloreen definizio orokorra
Media:
o Argazkia: momentu espazio-tenporal jakin bateko errealitatearen isla duena imajina
o Ilustrazioa: marrazki eta grafia bitartez, errealitatearen interpretazioa jasotzen duen imajina
o Bideoa: errealitatea denbora-tarte espazio-tenporal batean kaptatzen duen imajina
o Animazioa: mugimendua duten marrazki eta grafia bitartez, errealitatearen interpretazioa
jasotzen duen imajina
o Musika: modulazioa duten soinuen errepikapena
o Soinu efektua: natural zein artifizial soinu edo soinuen errepikapena, zeinak errealitatearen
aspektu konkretu edo abstraktu bat errepresentatzen edo interpretatzen duten
o Lokuzioa: ahozko lengoaia errepresentatzen duten soinu natural edo errealen errepikapena
o Konposatutako audioa: objektu musikalak, soinu efektuak edo/eta lokuzioak dituzten soinuen
errepikapena
o Narrazio testua: enuntziatu bat edo parrafoetan antolatutako enuntziatu multzo bat formatu
bariazioekin edo horiek gabe
o Hipertestua: informazio nodoetan antolatutako testua, zeinetan enlaze bidez, batetik bestera
pasatzea ahalbidetzen den; nodo bakoitza osatzen duen informazioarekin duen erlazioaren arabera,
noski.
o Grafismoa: karaktereen esanahi literalaz gain, informazio gehiago emateko grafikoki jorratutako
karaktereen errepikapena
o Integratutako media: bikainki integratuak dauden eta unitate digital berri bat eratzen duten, mota
ezberdinetako bi media edo gehiagoren konbinaketaz osatutako ODH bat.
Informazio eta/edo ezagutza errepresentazio sistema:
o Data baseak: kontestu berdinarekin erlazioa gordetzen duten datu mota ezberdinen osaketa. Datu
hauek baliabide informatiko espezifiko baten bitartez, modu automatikoan sailkatuta agertzen
dira; ondoren kontestu ezberdinetan erabiliak izateko.
o Taula: elkarren artean erlazionaturiko, edo orden suzesiboa gordetzen duten elementuen lista edo
katalogoa, zeina ezagutzaren errepresentazio logikoen irizpideekin bat sailkatzen den.
o Grafikoa: sailkatutako datuen analisi batetik banatu daitekeen informazio kualitatiboaren eta
kuantitatiboaren errepresentazio bisuala
o Mapa kontzeptuala:edukien asoziazioan, interekintzan, diskriminazioan, deskripzioan eta adibideak
jartzean, eta/edo bisualizazio botere handiko prozesuetan oinarrituta dagoen ezagutzaren
errepresentazio grafikoa
o Nabigazio mapa: Objektu Digital baten nabigazio estrukturaren errepresentazio eskematikoa da,
non informazio nodo esanguratsuenak, ikaskuntza eszenatoki edo/eta jarduerak, ebaluazioa, etab.
eta horien artean dauden intererlazioak erakusten diren
o Multimedia azalpena: informazioa/ezagutza azaltzeko erabiltzen den presentazio dinamiko sistema,
informazio bide edo kanal ezberdinak denbora berean eta modu osagarrian erabiltzen dituena
o Tutoriala: Informazioaren/ezagutzaren errepresentazio eskematikoa eta sailkatua. Xedea ikaslea
disziplina edo ikasgai zientifiko-profesionalarekin zerikusia duten prozesuez edo/eta prozeduretaz
orientatzea da
o Hiztegi digitala: kontsultarako materiala da, zeinetan, hizkuntza bateko edo gehiagoetako, materia
edo zientzia jakin bateko hitzak modu ordenatuan jasotzen eta azaltzen diren formatu digitalean,
esklusiboki testualak edota multimedia izan daitezkelarik.
o Entziklopedia digitala: kontsultarako materiala da, zientzia eta arte ezberdinetako eduki
multitematikoak jasotzen dituena; hitzak, terminoak, gaiak, alfabetikoki sailkatutako artikuluak
formatu digitalean, hain zuzen ere; horiek esklusiboki testualak edota multimedia izan
daitezkelarik.
o Argitarapen digital periodikoa: web edo dokumentu digital bat da; giza esparruan kokatzen diren
eduki mota guztiak jasotzen ditu, zeintzuk artikuluen erakusketan oinarrituak dauden. Denbora-
tarte jakin bat errespetatuz publikatzen da.
o Web/portal tematikoa edo korporatiboa: sarbidea esteka hipermedialen bitartez ahalbidetzen
du(t)en dokumentu(ak), zeintzuk sare informatiko batean kokatuta dauden. Hezkuntza portalaren
kasuan, hezkuntza zentro espezifiko bati zuzenduak egon daitezke edo lurralde bateko hezkuntza
sistema guztiari orokortua, zentroari buruzko informazioa, zein edukiak eta zerbitzuak eskainiz.
o Wiki: kooperazioan oinarritzen den webgunea, gai konkretu baten inguruan informazioa emateko
edota eztabaida sortzeko helburua duena, eta gunearen mantenuaz arduratzen den ekipoaren zein
bertara sarbidea duten erabiltzaileen esku-hartze telematikoa ahalbidetzen duen, berauen iritzien
bitartez.
o Weblog: edo bitakora koadernoa, periodikoki eguneratzen den webgune bat da; autore bakar baten
edo batzuren testuak kronologikoki gordetzeko funtzioa betetzen duena. Egileak beti dauka
sortzen duena argitaratzeko eta beraz, besteekin konpartizeko askatasuna eta irakurleek beren
irudipenak utz ditzazkete, idazlearekin dialogoa hasiz.
Aplikazio informatikoa:
o Multimedia sorrera/eraldatze erraminta:informazio kanal bat baino gehiago modu osagarrian eta
garai berdinean erabiliz, informazioa eraikitzeko eta eraldatzeko aukera ematen duen eta autorea
duen baliabide informatikoa
o Web sorrera/eraldatze erraminta: sare informatiko batean egongo diren dokumentuak sortzea eta
mantentzea ahalbidetzen duen tresna informatikoa da, sare horretara sartu ahal izateko, esteka
hipermedialak erabiltzen dira bitartekari gisa
o Ofimatika tresna: presentazioen, kalkulu orrien, data baseen, eta testuen eraikuntza, eraldatzea,
analisia eta presentazioa ahalbidetzen duen tresna informatikoa
o Programazio tresna: existitzen diren hizkuntza ezberdinetan, ordenagailu batek aurrera eramango
dituen instrukzio kode bat sortzea ahalbidetzen duen erraminta informatikoa
o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza tresna: mapa kontzeptualen, eskemen eta orokorrean,
informazioaren eta ezagutzaren egituraketa eta ulermena errazten duten baliabide guztien
elaborazio prozesuan erabiltzen den eta, izaera guztiz instrumentala duen, tresna informatikoa da
o Prozesu/prozedura laguntzeko erraminta: materia ezberdinetan (kalkulagailuak, analizatzaile
morfosintaktikoak, partitura sortzaileak, etab.), ekintza zehatzen edo prozeduren eraikuntza
prozesuan lagungarri gisa erabiltzen den tresna informatikoa
o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa erraminta: lan (indibiduala zein
taldekoa) edota hezkuntza plataformen, zabalduta dauden komunitateetan ezarri daitezkeen
ingurune birtualen, kudeaketa administratiborako plataformen, ikaskuntzara edo/eta, kontestu
ezberdinetan, erabiltzaileen lanetara zuzenduta dauden plataforma konplexuen eraikitze-,
kudeatze-, eta mantenu-prozesuetaz arduratzen den tresna informatikoa
Zerbitzua:
o Multimedia sorrera/eraldatze zerbitzua: informazio kanal bat (media) baino gehiago modu
osagarrian eta garai berdinean erabiliz, informazioa eraikitzeko eta eraldatzeko zerbitzua
eskaintzen duen web sistema
o Web sorrera/eraldatze zerbitzua: sare informatiko batean egongo diren dokumentuak sortzeko eta
mantentzeko zerbitzua eskaintzen duen web sistema. Sare horretara sartu ahal izateko, esteka
hipermedialak erabiltzen dira bitartekari gisa
o Ofimatika zerbitzua: presentazioen, kalkulu orrien, data baseen, eta testuen eraikuntza,
eraldatzea, analisia eta presentazioa ahalbidetzen duten zerbitzuak eskaintzen dituen web sistema
o Programazio zerbitzua: existitzen diren hizkuntza ezberdinetan, ordenagailu batek aurrera
eramango dituen instrukzio kode bat sortzeko zerbitzua eskaintzen duen web sistema
o Informazio/ezagutza analisi/antolakuntza zerbitzua: mapa kontzeptualen, eskemen eta orokorrean,
informazioaren eta ezagutzaren egituraketa eta ulermena errazten duten baliabide guztien
elaborazio prozesua aurrera eramateko zerbitzua eskaintzen duen web sistema
o Prozesu/prozedura laguntzeko zerbitzua: materia ezberdinetan (kalkulagailuak, analizatzaile
morfosintaktikoak, partitura sortzaileak, etab.), ekintza zehatzak edo prozedurak egitea
ahalbidetzen duen zerbitzua eskaintzen duen web sistema
o Ikaskuntza/lan indibidual/kooperatibo/kolaboratibo kudeaketa zerbitzua: lan (indibiduala zein
taldekoa) edota hezkuntza plataformen, zabalduta dauden komunitateetan ezarri daitezkeen
ingurune birtualen, kudeaketa administratiborako plataformen, ikaskuntzara edo/eta, kontestu
ezberdinetan, erabiltzaileen lanetara zuzenduta dauden plataforma konplexuen eraikitze-,
kudeatze-, eta mantenu-prozesuak ahalbidetzen dituen zerbitzua eskaintzen duen web sistema
Eduki didaktikoa:
o Irakurketa gidatuak: ikasleari ezagutza disziplina baten inguruko dokumentazio estrukturatua eta
sailkatua eskaintzen zaion objektua da
o Saio magistrala: informazio kanal ezberdinak erabiliz, ikaslegoari garrantzia duten eta
maisu/maistrak modu sailkatuan jaso eta elaboratu dituen ezagutza teorikoak edo praktikoak
eskaintzen diren objektua
o Testu-irudi komentarioa: Testu edo imajin baten ulermenean, edukien eta formaren analisian, eta
aspektu esanguratsuenen laburpenean zentratzen diren ikaskuntza jarduerak eskaintzen dituen
objektua
o Eztabaida jarduera: Ikaskuntza jardueraren helburua esparru disziplinar baten barnean ezagutza
jasotzeaz gain, konpetentzia orokor indibidualen eta taldekoen bereganatzea ere bermatzen duen
objektu digitala
o Aktibitate edo problema itxia: Ikaskuntza jarduera, ezagunak diren datuetatik abiatuz, emaitza
bakarreko problema konkretu bat ebaztean oinarritzen den objektu digitala
o Kontextualizaturiko kasua: Ikaskuntza jarduera, ezagunak diren datuetatik abiatuz eta ematen den
kontestua kontuan harturik, emaitza bakarreko problema konkretu bat ebaztean oinarritzen den
objektu digitala
o Problema irekia: ikaskuntza jarduera, hainbat emaitza onartzen dituen, eta apenas zehaztasunik ez
duen problema anbiguo baten planteamenduan oinarritzen den objektu digitala
o Ikaskuntza eszenatoki erreala edo birtuala: proposatzen den problema itxia izaten da normalean,
baina, honi kontestualizazio maila altuak gehitzen zaizkio eta beraz, kontzeptu hau, ikaskuntza
jarduera beste mota bateko eduki didaktikoetan oinarritzen den objektu digital gisa definitzen da
o Joko didaktikoa: funtsean, prozeduren, konpetentzien eta jarreren bereganatzera zuzenduta
dagoen ikaskuntza jarduera den arren, kontzeptuak ere eskura daitezke. Hau horrela izanik, osagai
ludiko esanguratsua duen jarduera bermatzen duen objektu digitala da hau
o Webquest: erabilitako baliabide gehienak web orrialdeetatik jasoak izanik, bilaketa prozesu gidatu
batean oinarritzen den ikaskuntza jarduera bultzatzen duen objektu digitala
o Esperimentua: ikaskuntza jarduera, ikasleak fenomeno jakin baten inguruan egin dituen hipotesiak
egiaztatzea (bere kausa diren aldagaien manipulazio prozesu baten bitartez, adib.) deneko objektu
digitala.
o Simulazioa: ikaskuntza eszenatoki erreal edo birtual objektuarekin antzekotasuna partekatzen
duen tresna da, baina kasu honetan, ikaskuntza jardueraren eszenatokia beti da birtuala.
o Proiektu erreala: simulazio objektuaren simila den arren, tresna honek bermatzen duen ikaskuntza
jardueraren kontestua beti da erreala.
o Galdeketa: disziplina esparru konkretu bati buruzko ezagutzak eta/edo jarrerak, modu
organizatuan jasotzeko helburua duen objektua da, zein galdera sorta batez osatua dagoen.
Objektu hauek aurretiko ezagutzak ebaluatzeko ere erabilgarriak izan daitezke.
o Azterketa: objektu hau, ondoren azaldutakoan datza; ikasleari proposatutako jarduera ezberdinak
(galdera zehatzak, test hautapena, garapen teorikoak, problemen ebazpena, etab.) direla medio,
honek jaso duen ezagutza-maila (deklaraziozkoa, prozedimentala, baldintzatua edo/eta
metakognitiboa) eta baita konpetentzia orokorrak (indibidualak, akademikoak edo/eta talde
lanetakoak) ebaluatzen dira. Ikaskuntza prozesuan erabili diren jarduerekin koherentzia gordetzen
duten aktibitateak izan behar dute azterketan jarritakoek.
o Autoebaluazioa: jarduera mota ezberdinen bitartez (galdera zehatzak, test hautapena, garapen
teorikoak, problemen ebazpena, etab.), ikasleari esleitzen zaio, jaso dituen ezagutzak, eta ondorioz,
bere ikaskuntza prozesua, ebaluatzea objektu honetan. Honek, prozesuari buruzko erabaki
zuzenagoak hartzeko gaitasuna emango dio. Ikaskuntza prozesuan erabili diren jarduerekin
koherentzia gordetzen duten aktibitateak izan behar dute autoebaluazioa burutzeko erabiltzen
direnek.
5.12 ELEMENTUAREN HIZTEGIA
“PROZESU KOGNITIBOA”
1. LOMFR aplikazio-profilaren tradukzioa
Motibatzea
Ikastea
Kolaboratzea
Komunikatzea
Zuzentzea
Kooperatzea
Sortzea
Elkartrukatzea
Behatzea
Sailkatzea
Produzitzea
Publikatzea
Ikertzea, bilatzea
AutoFormatzea
Praktikatzea
Dokumentatzea
Formatzea
Simulatzea
Ebaluatzea
2. LOMFR hiztegi traduzituaren analisia
Goiko termino bakoitzaren analisia eta birpasoa egitea komenigarria da, hauen
erderazko esanahi errealarekin bat datozen frogatzeko. Honexegatik, “Ikastea” terminoa
ezabatzen da; izan ere, VOCABULARIO honetan deskribatzen diren
prozesu/zeregin/jarduera kognitiboek duten maila kontzeptual altuagoa duen prozesua
baita. Izan ere, 2.agregazio-mailatik gorako objektu guztien helburu nagusia ikaslearen
ikaskuntza izango da. Norbanako batek “hautemateko” gaitasuna izan dezan, aurretiko
ikaskuntza prozesu bat egon behar da ezinbestean. Arrazoi berdinengatik kontuan hartzen
ez diren beste termino batzuk ondorengoak dira: zuzentzea, elkartrukatzea, publikatzea,
formatzea eta dokumentatzea.
Bestalde, geratu diren baloreetan prozesu kognitiboen ondorengo baloreak azaltzen
direla frogatzen da:
Hau kontuan izanik, ondorengo prozesu deribatuak gehitzea adosten da:
hautematea, oroitzea, erlazionatzea, aplikatzea, ulertzea, epaitzea, analizatzea,
baloratzea, azaltzea eta sintetizatzea.
3. Ikaskuntza metodoen eta prozesu kognitiboen arteko erlazioak
Jarraian, VOCABULARIOAren errebisioa egiten da balore horietan, ondorengo
metodo didaktiko ereduetatik (ikaskuntza) eratorriak diren Prozesu Kognitibo Motak
kontuan hartuak izan daitezen baita ere:
Metodo didaktikoa: EXPOSITIVO, kasuetan, problemetan, proiektuetan oinarritua,
kolaboratzailea, ikerketa-ekintza, simulazioa.
Ikaskuntza jarduera ezberdinen diseinua oinarritzen den paradigma eta eredua. Hautatutako ikaskuntza
metodoak prozesu kognitibo motak ezartzen ditu, eta baita bermatu beharreko aktibitate induzituak. Hau,
erabili behar den ikaskuntza jarduera mota definitzeko lagungarria suertatzen da, eta baita ebaluazio
metodo eta baliabide egokienak erabakitzeko ere.
Zeregin hau errazteko helburua jarraituz, ondorengo taula hau garatzen da. Bertan,
ikaslearengan gehiago bermatu beharreko prozesu kognitibo-motore (zeregin induzituak)
Prosesuak: hautematea, oroimena, ezarpena, kritikotasuna, sormena.
Ikaskuntza-ebaluazio eta ezagutzaren barnerapen prozesuetan parte hartzen duten prozesu kognitibo motak dira.
motak zeintzuk diren deskribatzen da; betiere, Metodo Didaktikoaren arabera eta beraz, ikaskuntza diseinu instrukzionalaren oinarri diren paradigma eta eredua.
IKASKUNTZA METODOA PROZESU KOGNITIBOAK
Tradizional/Espositiboa Definitzea, deskribatzea, binakatzea, etiketatzea, bilatzea eta identifikatzea.
Ikaskuntza Aktiborako Metodoak: irakaskuntza tradizionalaren aurrean, metodo alternatiboak; berritzaile izendatuak.
Ikaskuntzaren printzipio eta kontzepzio hauetan oinarritzen direlako nagusitzen dira: ikaskuntza ubikatua eta
esperientzian oinarritua, ikaskuntza auto-gidatua eta ikaskuntzaren kontzepzio konstruktibo eta aktiboa.
Guzti hauekiko COMUNenak diren prozesu kognitiboak: praktikatzea, frogatzea, erreflexionatzea, auto-organizatzea,
auto-ebaluatzea eta konpontzea.
Kasuetan Oinarritua Identifikatzea, analizatzea, laburtzea, egiaztatzea, ebaluatzea, ezberdintzea,
erlazionatzea, integratzea, eztabaidatzea, planifikatzea, konpontzea,
kolaboratzea, erreflexionatzea, orokortzea eta autoebaluatzea.
Problemetan Oinarritua Ikertzea, bilatzea, egiaztatzea, ulertzea, eztabaidatzea, kolaboratzea,
diseinatzea, planifikatzea, auto-organizatzea, integratzea, aplikatzea,
konpontzea eta autoebaluatzea.
Helburuetan Oinarritutako
eszenatokia
Analizatzea, kolaboratzea, EXPONER, azaltzea, erabakitzea, diseinatzea,
kudeatzea, kontrolatzea eta autoebaluatzea.
Proiektuetan Oinarritua Behatzea, esploratzea, analizatzea, kolaboratzea, motibatzea, auto-
organizatzea, diseinatzea, simulatzea, sortzea eta produzitzea.
Kolaboratzailea Behatzea, eztabaidatzea, analizatzea, konpartitzea, kolaboratzea,
komunikatzea eta produzitzea.
Ikerketa-Ekintza Analizatzea, sintetizatzea, ikertzea, praktikatzea, sortzea, berritzea eta
produzitzea.
Simulazio Ekintza Behatzea, erabakitzea, praktikatzea, konpontzea, autoebaluatzea eta
sintetizatzea.
Amaitzeko, 2 eta 3 puntuetan eginiko analisiaren sintesi gisa:
PROZESU KOGNITIBOA:
Analizatzea, aplikatzea, auto-organizatzea, kolaboratzea, konpartitzea, ulertzea, egiaztatzea, komunikatzea,
kontrolatzea, kooperatzea, sortzea, erabakitzea, definitzea, deskribatzea, ezberdintzea, eztabaidatzea,
diseinatzea, ebaluatzea, esplikatzea, orokortzea, berritzea, ikertzea, epaitzea, motibatzea, behatzea,
organizatzea, planifikatzea, praktikatzea, ekoiztea, hautematea, oroitzea, erreflexionatzea, erlazionatzea,
simulatzea, sintetizatzea, konpontzea, baloratzea.
4. ETB hiztegiaren analisia
Aurrera eramandako analisiaren ondorioz, ondorengo prozesu edo jarduerak gehitu
behar dira:
Kontestualizatzea
Errepresentatzea
REDACTAR
Lehian aritzea
5. 5.12 Elementurako proposatutako hiztegi finala
Prozesu batzuk sinonimoen ordez aldatu dira:
auto-organizatzea -> norberaren organizatzea
ezberdintzea -> konparatzea
orokortzea -> extrapolatzea
konpontzea -> RESOLVER
Ondoren zehazten dena izango litzake aurrean ikusi dugun garapen prozesuaren
emaitzetatik ondorioztatutako behin-betiko VOCABULARIO:
i. analizatzea
ii. aplikatzea
iii. kolaboratzea
iv. konparatzea
v. konpartitzea
vi. lehiatzea
vii. ulertzea
viii. egiaztatzea
ix. komunikatzea
x. kontestualizatzea
xi. kontrolatzea
xii. Kooperatzea
xiii. Sortzea
xiv. Erabakitzea
xv. Definitzea
xvi. Deskribatzea
xvii. Eztabaidatzea
xviii. Diseinatzea
xix. Norbere burua
ebaluatzea
xx. Esplikatzea
xxi. Extrapolatzea
xxii. Berritzea
xxiii. Ikertzea
xxiv. Epaitzea
xxv. Motibatzea
xxvi. Behatzea
xxvii. Organizatzea
xxviii. Norbera
organizatzea
xxix. Planifikatzea
xxx. Praktikatzea
xxxi. Ekoiztea
xxxii. Hautematea
xxxiii. Oroitzea
xxxiv. REDACTAR
xxxv. Erreflexionatzea
xxxvi. Erlazionatzea
xxxvii. Errepresentatzea
xxxviii. RESOLVER
xxxix. Simulatzea
xl. Sintetizatzea
xli. Baloratzea
ESKUBIDEAK ETA DEBEKUAK EZARTZEN DITUZTEN LIZENTZIA BATZUK:
Copyright
©
Eskubide guztiak gordeta
“All Rights Reserved” i. Egiletza aitortu behar da
ii. Kopiatu ez
iii. Medioak: bat ere ez
iv. Osorik ez
v. Zatika ez vi. Lan eratorriak ez
Copyleft
Debekatzea debekatuta
“All Rights Reversed” i. Egiletza aitortu behar da
ii. Kopiatu bai, baldintza berdinetan
iii. Medioak: guztiak
iv. Osorik bai
v. Zatika bai
vi. Lan eratorriak bai
IKT Maila/Fasea: Irakasleek IKTen ezagutza, erabilera eta curriculumean integratzearen
inguruko maila desberdinak dituzte. Gaitasunen hetereogenetasun horri erantzuteko,
irakasleek izan ditzaketen IKT maila edo faseak sailkatu ditugu.
Hasierako maila:
Creative Commons
Eskubide batzuk gordeta
“Some rights reserved”
Beretasuna (“suidad”)
Egilea lanaren aita da, ez jabea
Jabetza publikoa
© Ustiapen eskubideak iraungita
Anti-copyright
© Jabetza intelektualaz paso egiten du
Programa estandarren erabilera eskolen prestaketa-lanerako laguntza moduan.
Programa multimediak eta arbel digitala edo arbel digital elkarreragilea erabiltzea
eskola magistraletan ikus-entzunezko laguntza moduan.
Tarteko maila:
Berariazko edukiak lantzeko programa itxiak eta irekiak erabiltzea.
Maila aurreratua:
Elkarlaneko lana errazteko programa eta ingurune teknologikoak erabiltzea,
proiektuen arabera eta taldeka, ikasgelan edo ikastetxean edo Internet bidez
ikastetxe desberdinen artean.
1. Tipologia: Ikasketa-objektua edo sekuentzia didaktikoa zein den zehazten du.
Ikasketa objektua:
Funtzionalki, berariazko funtzio didaktikoa duen maila baxuena da. Objektu honek
ikas-jarduera bat edo batzuk eta ebaluazio-irizpideak jasotzen ditu, bai eta, aukerako
moduan, mapa kontzeptualak edo aurretiazko ezagutzaren ebaluazio-sistemak ere. Gutxi
gorabeherako curriculum-estaldura ikasturte edo ziklo jakin baten ezagutza-bloke batekoa
edo hainbatekoa da.
Sekuentzia didaktikoa:
Nagusiki, ikasketa-objektuz osaturiko multzo jakin batek egituratzen du. Funtzionalki,
osagai gisa dituen ikasketa objektuetan jasotzen diren ikasketa/ebaluazio-jarduerak
hartzen ditu, bai eta kontzeptu-mapak ere. Aukerako moduan, nabigazio-mapa bat edo
ikasketa-objektu horiek dituen agertokia jaso ditzake. Gutxi gorabeherako curriculum-
estaldura ikasturte edo ziklo jakin baten ezagutzaren azpi-rola da.
2. Orientabide didaktikoa: Ikasketa-objektuaren hezkuntza-helburua, ikasleen
multzokatze-modalitatea eta HODaren formatu teknikoa adierazten du.
Ikasketa-objektuen sailkapena: Esplorazio, segimendu, sintesi eta ebaluazio jarduerak.
Multzokatzea: Banakakoa, binakakoa, talde txikia eta ikasgelako taldea.
Formatu teknikoa: Exekutagarria, konprimatua, flash-a, PDF-a, html-a, multimedia (bideoa,
audioa etab) eta beste batzuk.
ESKOLA 2.0 eta HOD-ak
Lau mailatan banatuta dago.
1. Maila: HOD-en aukeraketa arloen eta edukien arabera
OHDen aukeraketa jasotzen du Lehen Hezkuntzako 5.mailako alor eta maila baten
unitate didaktiko bakoitzerako.
2. Maila: Jarduera ereduak
Arloetan erabiltzeko ikas-prozesuekin lotutako IKT jarduera-ereduak ditu. IKTek
eskaintzen duten aukera aprobetxatuz, ikasleak arloaren kontzeptuak eta prozedurak
ikastera bultzatuko dituzten ikasketa-jarduerak diseinatzeko moduaren inguruan
laguntzen ditu irakasleak.
Jarduera-mota bakoitza labur deskribatzen da eta ikasketa jakin hori laguntzeko
aukera eskaintzen duten balizko teknologia edo IKT baliabideei egiten diete
erreferentzia. Horrela, teknologia bakoitzari lotutako fitxa batek definizio eta
erabileran sakondu eta adibide praktikoak eskaintzen ditu.
3. Maila: Eskuragarritasuna
Eskola 2.0 proiektuko adibideak eta curriculum-baliabide digitalak Eskola 2.0
proiektuak garatutako IKT segida didaktikoak eta hezkuntza-materialak eskuratzea,
ikasgeletan lantzeko.
4. Maila: Ikasleekin praktikan jarri
Ikasleekin lan egiteko ingurune espezifiko batean, hala nola LAMS izenekoan,
irakaskuntza-ikaskuntzako prozesuetan garatzeko orientazio didaktikoak ematen ditu.
Gidak HODak konbinatzeko (1.maila), irakaskuntza-ikaskuntzako jarduerak
planteatzeko (2.maila) eta eduki digitalen eta ikasgelan aplika daitezkeen baliabideen
proposamen pertsonalizatua sortzeko jarraibideak eskaintzen ditu.
Helburu nagusia irakasleei autonomia ematea da, segida didaktiko baten elementuak
unean-unean sortzen zaizkien premiak antolatu, prestatu eta egokitu ahal izateko.
Autonomiaz baliatuta, beste segida batzuek sortu ahal izango ditu, baita beste
hezitzaile edo aditu batzuk aldez aurretik landu dituzten baliabideak eta ideiak ahalik
eta gehien aprobetxatuz ere.
Gidaren barnean kasu praktikoak planteatzen dira eta tutorialak eskuratzeko atal
bat ere du. Tutorial horiek LAMSen segida didaktiko baten garapena praktikatzeko
behar diren zehaztapen tekniko eta funtzionalak biltzen dituzte.
Alfabetizazioaren ikaskuntzarako ekintza motak Haur eta Lehen Hezkuntzan
Alfabetizazioaren ikaskuntzarako ekintza moten zerrenda aurretiko estruktura
organizatu bat bezala eskaintzen da irakasleen gogoeta eraikitzeko alfabetizazioaren
ikaskuntza nola diseina zezaketen ekintza erakargarrien gainean eta horrela, ikaslek aurre
egin diezaioten irakurtzera eta idaztera.
Haur eta Lehen Hezkuntzako ikasleei zuzenduta dauden ekintza motak, ikasleen bi
ikasketa prozesu garrantzitsuetan daude zentratuak, hauei lagundu ahal izateko.
Ekintza motak erlatiboak direnak irakurmen prozesuen aurrean
Irakurle arrakastatsuek irakurketan inplikatuak dauden prozesuak sakontasunez
ulertzen dituzte. Irakurmen prozesuaren ekintza motak, sei azpi-kategorietan banaturik
daude zeinak irakurmenaren ikaskuntzan tartean sartuta dauden prozesuak sustatzen
dituzte.
Pre-irakurketaren ekintza motak
Honen helburua da ikasleak prestatzea irakurtzeko eta beraiek aurretiko dituzten
ezagutzak aktibatzea irakurtzen hasi aurretik. Hau lantzeko honako ekintza egin daitezke:
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Ezagutza alfabetikoa
garatzea.
Ikasleek alfabetoaren
letrak izendatzen dituzte
eta letrak ezagutzen
dituzte.
Software hezitzailea, Read,
Write, Think, liburu digital
alfabetikoak.
Hiztegi berria aurkeztea. Ikasleak ohitu egiten dira
eta hitz klabeak ikasten
dituzte zeinak ezezagunak
ziren irakurtzen hasi
aurretik.
Software hezitzailea, Read,
Write, Think, arbel digital
elkarreragilea.
Irakurketa egiten den bitartean lantzeko ekintza motak
Hauen helburua da irakurleak garatzea beraien irakurtze-ulermena eta egiazta
dezaten irakurtzen doazen heinean, beraien ulertzeko modu berria integratzen, aurretik
duten ezagutzan.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Ahots altuan irakurri. Ikasleek aktiboki liburu
baten irakurmena entzuten
dute ahots altuan.
Subtitulatutako
bideonarrazioak,
bideoliburuak, liburu
elektronikoak, bideoak
sortzeko softwarea.
Eztabaida. Ikasleek testu bat
eztabaidatzen dute zeina
irakaslearekin, beste
ikasleekin edo bakarka
irakurtzen den.
Blogak, wikiak, lineako
eztabaida taldeak.
Irakurketa tailerrak. Ikasleak irakurketa
estrategiak irakatsi ahal
izateko irakurgai txikietan
parte hartzen dute.
Subtitulatutako bideo
narrazioak, bideoliburuak,
liburu elektronikoak, wikiak,
lineako eztabaida taldeak,
podcast.
Isileko irakurketa Ikasleek isiltasunean Liburu elektronikoak,
sostenitua. irakurtzen dute denbora
mugatu batez (10-30
minutu).
podcasr, subtitulatutako
bideonarrazioak.
Irakurri ondorengo ekintza motak
Honen helburua da interpretazioa diagnostikatzea eta irakurria izan den testuaren
ulermena.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Laburtu. Ikasleek kontakizun bat
irakurri ondoren, bere
puntu garrantzitsuenak
laburtzen edo
parafraseatzen dituzte.
Denboraren linea
generadoreak, read, write,
think, kontakizunak
sortzeko softwarea, biedoak
partekatzeko orrialdeak.
Partekatu. Ikasleek besteekin beraiek
irakurritako liburuen
informazioa partekatzen
dute.
Bideoak sortzeko
softwarea, podcast, bideoak
partekatzeko lekuak.
Eztabaidatu. Ikasleek beraien gustuko
zatiak edo kontakizun baten
elementuak eztabaidatzen
dituzte.
Blogak, wikiak, lineako
eztabaida taldeak.
Hiztegiaren ekintza motak
Hauen helburua da irakurle batek erabiltzen eta ezagutzen dituen hitzen kopurua
handitzea.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Hiztegiaren analisia Ikasleak hitzak eraikitzen
eta elkartzen dituzte
beraien ereduak ikasteko.
Testu prozesatzailea,
software hezitzailea, read,
write, think,
marrazketarako softwarea,
arbel digital elkarreragilea.
Hiztegiaren erabilera. Ikasleek ikasten dute nola
konbinatu hitzak esaldiak
osatzeko.
Read, write, think, testu
prozesatzailea, software
hezitzailea, arbel digital
elkarreragilea.
Idatziaren ulermenaren ekintza motak
Honen helburua irakurlearen ulermena baieztatzea da testu zati bati buruz.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Cloze teknika. Ikasleak irakurtzen doazen
heinean, omitituak izan
diren hitzak sartzen dituzte
testua osatzeko eta
eraikitzeko esanahi batetik.
Testu prozesatzailea, arbel
digital elkarreragilea.
Alderatu eta kontrastatu. Ikasleak antzekotasuna eta
desberdintasunak
identifikatzen dituzte.
Liburu elektronikoak, mapa
kontzeptualak sortzeko
softwarea, software
hezitzailea, arbel digital
elkarreragilea.
Ikuspuntua. Ikasleek ikuspuntua eta
egilearen xedea
identifikatzen dute.
Liburu elektronikoak,
software hezitzailea,
argazkigintza digitala.
Galdera eta erantzunen
arteko erlazioak.
Ikasleek erantzunak
bilatzen dituzte formulatu
zaien galderan oinarrituz.
Liburu elektronikoak,
lineako egunkari eta
aldizkariak.
Jariakortasuneko ekintza motak
Honen helburua irakurtze abiadura hobetzea eta modu espresibo batean irakurtzeko
gaitasuna da.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Irakurmena bikoteka. Ikaslea eta jariotasunez
irakurtzen duen pertsona
batek, elkarrekin testu bat
irakurtzen dute.
Ahotsaren grabaketa,
podcast.
Antzerkia irakurrita. Ikasleek ahozko irakurketa
bat interpretatzen dute
audientzia bat aurrean
dutela, gidoi bat erabiliz.
Ahotsaren grabaketa,
bideoen grabaketa, podcast.
Kontakizunak. Ikasleek ipuinak edo
narrazioak kontatzen
dituzte askotan
inprobisazioaren bitartez.
Narrazio digitalak, bideoak
sortzeko softwarea,
ahotsaren grabaketa
softwarea.
Ekintza motei buruzko idazkera prozesua
Irakurle onak idazle onak dira. Prozesu honetan bost azpi-kategoria daude.
Idazmenaren aurreko ekintza motak
Ekintza hauek erabiliz, haurrak prestatu egiten dira idazketarako eta beraien aurreko
ezagutza aktibatzeko idazten hasi aurretik.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Idei zurrunbiloa. Ikasleek gai posible batzuen
zerrendak egiten dituzte
horiei buruz idazteko.
Testu prozesatzailea, linea
denborako sortzaileak, read,
write, think, arbel digital
elkarreragilea, mapa
kontzeptualak egiteko
softwarea.
Idazkera librea. Ikasleak idazten hasten dira
eta jarraitzen dute,
estiloarengatik eta
akatsengatik kezkatu gabe.
Testu prozesatzailea,
marrazketa softwarea.
Idazten den bitartean erabiltzen diren ekintza motak
Hauen helburua da idazleak beraien idazmena hobe dezaten etengabe, hau errebisatzen,
editatzen eta besteen feedback-a kontuan hartuz.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Borradorea/konposizioa. Ikasleek historia baten
borradorea idazten dute,
ideiak esaldietan eta
parrafoetan antolatuz.
Testu prozesatzailea,
SubEthaEdit, ipuin
sortzaileak, marrazketa
softwarea, bideoak sortzeko
softwarea, multimedia
softwarea.
Berrikustea. Ikasleek beraien idazkera
hobetzen dute detaileak
erantsiz, informazioa
berrantolatzen, informazioa
kentzen edota informazioa
lekualdatzen.
Testu prozesatzailea,
marrazketa softwarea,
bideoak sortzeko softwarea,
multimedia softwarea, testu
prozesatzaile
kolaboratzailea.
Edizioa. Ikasleek puntuazioa,
gramatika eta ortografia
zuzentzen dute.
Testu prozesatzailea,
marrazketa softwarea,
bideoak sortzeko softwarea,
multimedia softwarea, testu
prozesatzaile
kolaboratzailea.
Idatzi ondorengo ekintza motak
Hauen helburua da ikasleei aukerak eskaintzea beraien idatzien azkeneko bertsioak
audientzia baten aurrean partekatzeko, publikatzeko, ebaluatzeko eta aurkezteko.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Partekatu. Ikasleek beraiek idatzitakoa
ahoz besteekin partekatzen
dute.
Marrazketa softwarea,
multimedia softwarea,
podcast, testu prozesatzaile
kolaboratzailea.
Publikatu. Ikasleek besteen aurren
beraien idatzia publikatzen
dute.
Testu prozesatzailea,
marrazketa softwarea,
bideoak sortzeko softwarea,
multimedia softwarea,
podcast, narrazio digitala,
publikatzeko lineako tokiak,
read, write, think.
Ebaluatu. Ikasleek beraien idatzia
ebaluatzen dute eta
feedback-a eskaintzan dute.
Testu prozesatzailea,
blogak, lineako eztabaida
taldeak.
Idazkera hitzarmenaren ekintza motak
Hauen helburua da idazleak garatzea beraien idatzien irakur gaitasuna hobetzeko.
Ekintza mota Deskripzio laburra Teknologia posibleak
Ortografia. Ikasleek idazterako orduan
ortografia zuzena
erabiltzen dute.
Testu procesatzailea,
marrazketa softwarea, read
write, think, arbel digital
elkarreragilea.
Puntuazioa. Ikasleek puntuazioa eta
maiuskula/minuskula zuzenki
erabiltzen dute idazterako
orduan.
Testu prozesatzailea, arbel
digital elkarreragilea.
Recommended