View
84
Download
16
Category
Preview:
DESCRIPTION
AYMARA
Citation preview
1
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
MINISTERIO DE EDUCACIÓN
Cuaderno de Formación Continua Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 1(Documento de Trabajo)
CoordinaciónViceministerio de Educación Superior de Formación Profesional Dirección General de Formación de MaestrosEquipo de Formación Docente Continua
Equipo de Revisión y DirecciónUnidad Especializada de Formación Continua - UNEFCO
Cómo citar este documento:Ministerio de Educación (2011). Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 1. Cuaderno de Formación Continua. UNEFCO, Tarija.
La venta de este documento está prohibida. Denuncie al vendedor a la Dirección General de Formación de Maestros, Tel. 2440815 o a la Unidad
Especializada de Formación Continua, unefco@unefco.edu.bo.
Diseño & Impresión:Grafika W.L.H. • Telf./Fax: 2235231
www.minedu.gob.bowww.unefco.edu.bo
Bolivia, julio de 2011
2
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
3
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
ÍNDICE
PresentaciónDatos Generales del Cuaderno-Ubicación del curso en el ciclo ................................................................1-Objetivo Holístico del Ciclo ......................................................................1Objetivo Holístico del Curso ....................................................................1 Tema Nº 1:AYMARA ARUTA ARUNTASISA SUTINAKASA UÑT’AYASIÑA ................. 1Objetivo del tema ......................................................................................11.1. Sapamayni sutisa yuriwisa irnaqäwisa taqiniru uñt’ayañani ............11.2.- Aymara aruna saranakapa qillqanakapa ..........................................11.3. Sarnaqäwisata aruskipañani ...............................................................11.4.- Janchisana sutinakapa unt’añani ......................................................1 1.5. Suti lanti sutinchirinaka ..................................................................1 1.6 Lurayiri arunaka .................................................................................1
Tema Nº 2:AYMARA ARUTA JAKHUNAKA ............................................................... 10Objetivo del tema ......................................................................................102.1 Jakhunaka qallantañataki ..................................................................10Actividades Iniciales ..................................................................................102.2.- Jakhunakampi aruskipañani .............................................................102.3.- Saminaka ............................................................................................102.4 uñt’añani ..............................................................................................102.5.- yänakasa juk’ata waljata uñt’añanI ..................................................10
Tema Nº 3: WILA MASINAKASATA UKHAMARAKI JIWASAN ACHUNAKASAUÑT’AÑANI ....................................................................... 13 3.1.- Wila masinaka ....................................................................................133.2.- Phisna, jathi yänaka .........................................................................133.3. Achunakasa uñt’asa ............................................................................134. ACTIVIDADES PROPUESTAS ...................................................................134.1 YATINTATA ARUNAKA ARSUÑATAKIConsignas para la etapa de aplicación ......................................................134.2 Estrategias para la etapa de intercambio de experiencias (socialización) .............................................................................................135. PANQA JISKT´ATANAKA .........................................................................13
Bibliografía consultada ............................................................................. 20
4
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
5
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
PRESENTACIÓN
Uno de los factores más importantes para la calidad educativa es el trabajo de los/as maestros/as: de su compromiso, de su profesionalidad y su profesionalismo, dependen, en gran medida, el ambiente y los resultados educativos.
Por ello, el Ministerio de Educación de acuerdo a lo establecido en la Constitución Política del Estado (Arts. 78, I, II y III; 96, II), la Ley de la Educación “Avelino Siñani - Elizardo Pérez” y el Sistema Plurinacional de Formación de Maestros, viene implementando los Itinerarios Formativos para Maestros/as en forma sistemática y sostenida, para garantizar que todos los/as educadores del país tengan oportunidades para capacitarse y actualizarse en forma permanente; esta modalidad formativa -desarrollada por el propio Ministerio de Educación, mediante la Unidad Especializada de Formación Continua – UNEFCO (Ex-ISER y Ex- INFOPER)- está enfocada en la práctica educativa concreta, abordando diversos contenidos: enfoque del Sistema Educativo Plurinacional, herramientas didácticas, formación según los niveles y especialidades, y procesos orientados a la pertinencia cultural y lingüística de la acción educativa.
Los “Cuadernos de Formación Continua” son materiales de apoyo para cada uno de los cursos y ciclos que desarrollan aspectos teórico – prácticos relacionados a las temáticas presentadas e incluyen propuestas de actividades, preguntas y/o ejercicios que ayudarán en el proceso de asimilación.
Cada Cuaderno de Formación Continua está estructurado en unidades de trabajo que tienen relación con las sesiones de la etapa presencial; asimismo, contienen opciones para las consignas de la etapa de implementación y orientaciones para la etapa de intercambio de experiencias o socialización.
Sobre la base de estos Documentos de Trabajo (versiones en construcción colectiva), los facilitadores podrán añadir y/o adecuar contenidos y estrategias formativas de acuerdo a cada contexto. Invitamos a facilitadores y participantes de todo el país a contribuir con observaciones y sugerencias para mejorar y enriquecer posteriores ediciones (unefco@unefco.edu.bo).
Fernando Carrión J. - Director General UNEFCO
“Compromiso social y vocación de servicio: Maestros forjadores de la Revolución Educativa”
6
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
1
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
DATOS GENERALES DEL CUADERNO
AYMARA ARU YATIQAÑAObjetivo Holístico del Ciclo
Aruskipawinakasana, lurawinakasa ukhamaraki lup’iwinakasanwa aymara aruta arsupxtana ukhamatwa jiwasana arusaru qillqatasaru uñt’asipxtana, taqini aruskipasipxañasataki.
Practicamos la lengua originaria aymara mediante diálogos en las actividades y espacios sociales de la vida comunitaria para apropiarnos de la estructura lingüística básica y el manejo de la oralidad en los diferentes espacios de interacción.
AYMARA ARSUÑASATAKIObjetivo Holístico del Curso
Kunaymana llakinakana kusisiñanakana ukhamaraki aruskipawinakasansa aymara aruta jakawisata arsutapiniwa, lup’iwinakasa qhanstayañatakisa.
Desarrollamos nuestra oralidad de la lengua aymara para comunicarnos mejor mediante diálogos y compartimos experiencias de vida cotidiana, para participar a otros nuestras opiniones.
Comunicación Oral y Escrita en
Lengua Originaria Aymara - Nivel
Básico
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 1
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 2
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 4
CICLO CURSO
2
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
3
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
1.- AYMARA ARUTA ARUNTASISA SUTINAKASA UÑT’AYASIÑA
Tema Nº 1: Saludándonos nos presentamos
NAYRIRI ARUNAKA UÑT’AÑAObjetivo del Tema
Utilizamos los saludos y presentaciones en diálogos en y diferentes actividades para conocernos mejor.
1.1.- SAPAMAYNI SUTISA YURIWISA IRNAQÄWISA TAQINIRU UÑT’AYAÑANI
jichhaxa sutinakasa arst’asiñani
Nayaxa, Wara Ramos satŠ twa, Chijcha
aylluna yuriritwa, Panqara Yati– a utana yatiqta
4
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
• Aymara arxata taqini aruskipt’apxañani, kawkhata jutirisa, aymara aruxa kamsañsa munaraki, khitinakasa khitinakana arupasa taqi ukanakata qhananchapxañani.
1.2.- AYMARA ARUNA SARANAKAPA QILLQANAKAPA.Aymara aruxa janiwa castilla aru kipkakiti, aymara aruxa pachpa qillqaniwa janirakiwa ina ukhamaki arsuñakisa.Consonantes aymaras satawa
Modo de articulación Punto de articulaciónbilabial alveolar palatal velar postvelar
OCLUSIVOS
Jasa arsuyirinaka /Simples
P t k q
Phust’asa arsuyirinaka/Aspirados
ph th kh qh
Phallayasa arsuyirinaka /Glotalizados
P’ T’ K’ q’
AFRICADOS
Jasa arsuyirinaka /Simples
ch
Phust’asa arsuyirinaka /Aspirados
chh
Phallayasa arsuyirinaka /Glotalizados
ch’
FHUST’ASA JASA ARSUYIRINAKA /FRICATIVOS
s j X
Laxrampi arsuyirinaka /Laterales
l ll
Nasampi arsuyirinaka /Nasales
m n ñ
Phuqanchiri arunaka /Semiconsonante
w y
Laxra khatatisa arsuyirinaka /Vibrante simple
r
KUNKA ARSU /VOCALES i a u
Alargamiento vocálico (¨)
5
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
Qillqanaka yatiqasa arunaka jikikipañani
Taqinisa jasata ch’amäkisa uka arunaka, qillqanaka arusampi jikikipayañani, walja arunaka arsupxañani, jasata chamakama, ukata tupt’apxañani kawkirinaksa jasäki ukanaka ukharuxa ch’amäkisa ukanakampi.
Chhijllapxañani jasa arunakxa yaqhachaqaru, chamakisa uka arunakxa yaqhachaqaru, aski yatiqañatakixa yänaka tantachañani ukatxa chhijllapxañani jasa jikikipaña sutininakäkisa ukxa yaqhachaqaru ch’ama jikikipaña sutininakäkisa ukxa yaqhachaqaru
1.3. SARNAQÄWISATA ARUSKIPAÑANI Jiskt’aña, jaysaña, arst’aña, yatiyaña, yäqasiña kallta arunakampi aruskipaña yatxatapxañani
ARUSKIPAWI
ROSITA MANUELA Aski urupana kullaka Aski urupanaya Kawkirusa saraskta Qhathuruwa sarasktxaUkhamaxa laqaki sarama iyawajikisiñkama jikisiñkama
• jiwasaxa kipkaki aruskipañani, pani yatiqirinakaru yanayapxañani• walt’aytanti chamtaytancha uñakipañani
1.4. JANCHISANA SUTINAKAPA UNT’AÑANI
• Ajanu cara • Laka boca • Laxra lengua • p’iqi cabeza • nasa nariz • nayra ojo • jinchu oreja • kunka cuello • ampara mano • kayu pie • qunquri rodilla • mujlli codo • luk’ana dedo
6
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
Aka aruskipawi uñakipañani
JISKHIRI
Akaxa amparati? Akaxa nasati?
JISA
Jisa ukaxa amparawa Jisa ukaxa nasawa
JANIWA janiwa ukaxa
amparäkiti, kayuwa janiwa ukaxa nasäkiti,
amparawa
• Mayni yatiqirimpi janchichiqanaka uñachayasiñani
1.5. SUTI LANTI SUTINCHIRINAKA
7
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
Jiwasankiwa, nayankiwa, jumankiwa, jupankiwa, sasa unt’añani
Tantachasisina sapamayni yänaka apthapisa ch’axluntasina, sapa mayni yänakasa sutipa qhananchasina nayankiwa, jumankiwa, jupankiwa, jiwasankiwa sasina thaqasina katjapxañani.
Kimsakama, akhama sasa aruskipañani
Akaxa isixa nayankiwa akaxa jupankiwaAka isixa jupankiwa akaxa jiwasankiwaAkaxa janiwa nayankiti aka qilqañaxa nayankiwa Aka pankaxa janiwa jupankiti aka phiskhuñaxa janiwa jipankiti Khaya utaxa janiwa jiwasankkiti khaya k’añaskuxa janiwa jiwasankkiti
Yanakasa uñt’askakiñäni
Yänaka mayachañäni Ukatxa nanakankiwa, jumanakankiwa, jupanakankiwa sasa uñt’añani
8
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
Aruskipaskakiñani
Aka laphixa Janiwa jiwasankiti Aka …… Janiwa JumanakankkitiAka …… Janiwa Jupanakanakkiti Aka … …Janiwa Jiwasankkiti
1.6 LURAYIRI ARUNAKA
Anataña - jugar qillqaña - escribir laruña - reir
Qunuña - silla ullaña - leer saraña - caminar
9
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
Aruskipañani, ukatxa taqini uñachañani
wawaxa anataskiwa wawaxa qunuskiwa
yatichirixa wawanakaruwa qillqaña yatichaski
yatiqiri wawaxa ullaskiwa wank’uxa manq’askiwa
• jiwaskama jisk’t’asipxañani
Qhathuru sarañataki aruskipañani Aka Jamuqanaka uñxatañäni
10
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
Kuna Yänaksa apansna?
Nayaxa qullqi apaniristha
Nayaxa awayu iqaniristha
nayaxa kanasta wayuniristha
Nayaxa qullqi apantha nayaxa awayu iqanthanayaxa kanasta
wayuntha
ACTIVIDADES PROPUESTAS
jiskt’anakaru jaysañani
jiskt’iri .............................................................................................................
jaysiri ...............................................................................................................
wawaxa kamachaskisa? .................................................................................
wawaxa ñuñuskiwa …………….....................................................................
wawaxa anataskiti? …………….....................................................................
wawaxa ikiskiti?....…………….........................................................................
wawaxa kunsa muni?..………..........................................................................
• Jichhaxa qutu qutu kikpaki yanañäni
11
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
Tema Nº 2: AYMARA ARUTA JAKHUNAKA
JAKHUÑATAKIObjetivo del tema
Jakhuwinakampi, saminaka uñt’asa aruskipaskakiñani ukhamata mayninakampi amuyuna jaqthaptañataki.
Utilizamos números y colores dando respuestas a las diferentes preguntas según comprender a los demás.
2.1 JAKHUNAKA QALLANTAÑATAKIActividades Iniciales
Qawqhanisa yatiña utankasktana khitinakasa chhaqhata masuruxa qawqhaniyatansa jakthapisiñani.
2.1 Yänaka lakisiñaniYänaka mayata tunkau jakhunuqañani, ukatxa uchayañani.
Maya 1
Paya 2
Kimsa 3
Pusi 4
Phisqa 5
Suxta 6
Paqalqu 7
Kimsaqallqu 8
Llatunka 9
Tunka 10
12
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
Anatañanaka apanisina taqini anatapxañani, nayraqata luk’ananakasa jakhusipxañani. Qhiparuxa amtasisina arunakampi jakhunakampi qillqapxañani.
2.2.- JAKHUNAKAMPI ARUSKIPAÑANI
Maya pankaxa nayankiwa Paya pankaxa jumankiwa Kimsa pankaxa jiwasankiwa
Yaqha yanaka lakisiñani uñichayasina
Nayaxa kimsa laphi chursma Nayaxa juparu kimsa laphi churtha
Jumaxa juparu paya laphi churta Jupaxa nayaru kimsa laphi churitu
Jupaxa juparu kimsa laphi churi jupaxa jiwasaru kimsa laphi churistu
Nayaxa jumaru pusi laphinaka churama jumaxa paya qilqañanaka churita
• Jichha arunakampi sapa mayni arsuñani
2.3.- SAMINAKA UÑT’AÑANI
Janq’u chupica ch’iyara
13
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
• Yänakasa samitkama uñt’añani, jiwaskama jiskt’asiñani.
Ukaxa kuna samisa?
Akaxa akhama saminiwa
2.4.- YÄNAKA QAWQCH’ASA UKA YATIQAÑANI TUPT’AÑANI
Yänakaxa qawqch’anakasa uka aruskipañani.
Tupt’asiñanaka
Taqi kasta yänaka apthapiñani ukatxa uñtarañani sutipata ukhamaraki jach’ata jisk’atjama, ukatxa kuntixa nayrasaxa uñjki ukana wikuchayasina sapxañani jisk’ati jan ukaxa jach’acha ukanaka qhananchañani.Jiwasaxa qawqch’atansa uka uñt’asiñani.…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………….....................
Yänakasaxa qawqch’anakasa uka uñt’añani.
Q’illu Ch’uxña Larama
Jach’a Tantiyu Jisk’a
14
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
Nayanxa jach’a pankawa, Jumanxa tantiyu pankawa, jiwasanxa jisk’a pankawa
2.5.- YÄNAKASA JUK’ATA WALJATA UÑT’AÑANI
Taqini qutu qutu qutucht’asiñani ukata waljanitanti juyk’anitancha uka uñakipt’asiñani.
• Yänakasa maya chiqaru apthapiñani, ukata yatiqiri masiru churañani.
ukharuxa sapa maynita maynikama mayt’asipxañani juk’a yänaka ukhamaraki walja yänaka jach’ata arst’asina, AKHAMATA: aka walja qillqaña mayt’ama, juk’a panka mayt’ita sasina.
Aka ………........ yänakaxa jumatakiwa Aka……….......... yänakaxa nayatakiwa
Jichhaxa jiskt’asipxañani
khitinsa waljaxa? ……………………………….................................................
khitinsa juk’aki?...............................................................................................
kunanakasa walja? …………………………......................................................
kunasa juk’aki?.................................................................................................
Actividades Propuestas
Jichhaxa jiwasawa saminchañani
ch’uxña
Q’illu
chupika
janq’u
larama
ch’iyara
15
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
waljati juk’akicha uka uñachayañani
juk’a walja
16
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
17
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
Tema Nº 3: WILA MASINAKASATA UKHAMARAKI JIWASAN ACHUNAKASA UÑT’AÑANI
WILA MASI UÑT’ASIÑAObjetivo del tema
Wila masinaka maynita maynita arst’añani qawqha jilanitansa, qawqha kullakanitansa tayka awkixa kuna lurawinisa taqi unakaukhamaraki jiwasan achunakasa uñt’añani.
Nombramos los diferentes miembros de la familia, describiendo las funciones que cumplen los padres y las actividades que realizan en los diferentes espacios sociales.
WILA MASISA UÑT’AÑA QALLANTAÑANIActividades Iníciales
Kuna sutinisa awkisaxa, kuna sutinisa taykasaxa, qawqha jila sulkatansa kuna sutininakasa taqini maynita maynita art’apxañani.
3.1.- WILA MASINAKA
Awki, tayka, jila, kullaka, jisk’a imilla, jisk’a yuqalla.
jichhaxa mä aruskipawi ist’apxañani mayni jilatawa mä jisk’alalaru jiskhintaski.
Aski uru churatama jilata? jumatakisa ukhamaraki kullakaMaya arxayt’itasmati jilata? Jisa kunasaQawqha jilanitasa? KimsaKullakamasti? Panini
18
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
Awkimaxa kunansa irnaqi? yatichiriwaTaykamasti kunsa luri? Nanakaru uñjapxitu, manq’a phayi, isi t’axsu taqi ukanaka luriPay kullaka waliki arxayt’awayista iyawa jilata jikisiñkama
Jichhaxa jiwasaxa kikpaki yanañaniEntre dos demostremos una conversación similar.
3.2.- PHISNA, JATHI YÄNAKA
Phisna jathi
• Jichhaxa taqini yänakasa aptasina sañani jathiti, phisnacha?
Masinakasaru qhananchañani akxa jathiwa jani ukaxa phisnawa sasinaNayanxa jathiwa………………………………………………….Nayanxa phisnawa ……………………………………………..
• Jichhaxa aruskipañani
Panqarita: Kunasa jumanxa jathi? Inti: Nayanxa q’ipijawa jathi Panqarita: kunasa jumanxa phisna? Inti: qillqaña laphinaka Inti: isimaxa jathiti? Panqarita: janiwa phisnakiwa
• Jiwasa pura jiskt’asiñani jathi yänaka, phisna yänaka aptasina
19
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
3.3. ACHUNAKASA UÑT’ASA
4. ACTIVIDADES PROPUESTAS
• Jichhaxa taqini yänakasa aptasina sañani jathiti, phisnacha?
Nayanxa jathiwa………………………………………………….
Nayanxa phisnawa ……………………………………………..
• Markasana achunakapata sapa mayni arsuñani
Jupha
Jawasa
ch’uqi
Apilla
Qañawa
Ulluku
Tunqu Qalilo
20
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
4.1 YATINTATA ARUNAKA ARSUÑATAKI Consignas para la etapa de aplicación
Actividad 1: Saludos
• Yatiqiri wawanakaxa aruntasipxphana ukatxa sapa mayni aymara aruta uñstaphana yatiqiri masinakapampi uñt’asipxañapataki.
• Utjawi taypina taqini aymara aruta aruntasipxañani.• Entre personas o maestros nos saludamos y presentamos a través de
la lengua originaria Aymara y también dentro la familia podemos realizar la misma actividad.
• Yatiqiri wawanakaxa kunsa masinakapaxa luraski uka uñtasa arsupxphan.
• Observamos a nuestros compañeros y expresamos que es lo que hacen ellos en ese momento ríe, canta, lee todo lo que observa.
• Mä qhathuru uñtasita yanapxphana Realizamos una dramatización sobre la feria.
Actividad 2: Conocer los números y los colores
•➢ Sapa mayni jakt’apxphana ukata mä jisk’a laphiru jakhuwinakani qillqt’apxphana ukata sapa mayni masinakaparu jiskhintapxphana.
• Cada uno cuenta los números en el idioma aymara, elaboran lotas con números y uno por uno muestran y preguntan a sus compañeros.
• Yatiqiri wawanakaxa yänaka jach’ata jisk’aru lakinuqapxana.• Repartimos nuestras cosas de pequeño a grande• Yatiqiri wawanakaxa yänaka jach’ata jisk’aru siqisipxphan ukhamata
qawch´apxisa uka uñt´asiñataki• En grupos diferenciamos los tam,os de nuestros compañeros.• Mä awayu jannuqasa saminakapa uñichayistphana.• Que en la familia señalen los colores de un aguayo
Actividad 3: conocer la familia y nuestros productos andinos
•➢ Yatiqirinakaxa wila masi taypinkixa qhitinaksa uka aymara aruta arsupxphana
• Diferenciamos y nombramos a los miembros de la familia utilizando la lengua originaria aymara.
• Yatichirija ma qutu wachichphana ukata laphinaku sutinakapa aymara aruta qillqt´asa ukhamata yatiqiri masipampi aruskipañataki.
• Representamos a una familia en la que están todos los miembros, hacen carteles con respectivos nombres escritos en aymara.
21
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico Aymara 1
Cuadernos de Formación LOA/1
ESTRATEGIAS PARA LA ETAPA DE INTERCAMBIO DE EXPERIENCIAS (SOCIALIZACIÓN)
Yatichirixa jupana yatichawi sarapa qhananchi ukatxa tamampiwa aruskipt´i
Cada maestro presenta la estrategia para aplicar y socializa con el grupo.Kunaymani lurawinaka uñtasawa wakichawi uñstayi tamankirinakampi aruskipt´añataki.
Tomando en cuenta diferentes aspectos presenta el trabajo de acuerdo a su creatividad para socializar con el grupo.
• Qallantawi introduccion• Yatichawi amta Propósito de la enseñanza• Lurawinaka• Desarrollo• Yatiqawi yant´a Evaluación en el proceso de enseñanza
22
Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Basico“Aymara ” 1 Aymara aru arsuñani
Cuadernos de Formación LOA/1
PANQA JISKT´ATANAKABibliografía consultada
1. Galdanes, Viviana, Walki, Aida, Gustafson, Bret. Enseñanza de lengua indígena como lengua materna. La Paz Bolivia: Trrra Nova.
2. Layme, Felix (1995). Aymara qillqaña Yatiqañani. La Paz: Editorial Industrias offset color.
3. Huanca, Vitaliano y Primitivo Mita (2008). Aymara aru yatiqaña. Lapaz – Bolivia.
4. Layme, Felix (1995). Aymara qillqaña Yatiqañani. La Paz: Editorial Industrias offset color.
5. Layme, Felix (2008). Gramática Aymara. La Paz: artes graficas amayta
6. Concejo educativo aymara (2009), Revista Qhanatatayita La Paz: Corase
7. Bertonio P. Ludovico (1993), Transcripción de la lengua aymara. La Paz creaciones y producciones águila.
8. Gutierrez Pascual (2007) aymara parlasiñani La Paz Editorial LAVADENZ
9. Chavez Gregorio, Chambi Mery, Ajacopa Sotero (2009) Aymara Basico El Alto La Paz Imprenta offset “GRAFDYL”
Recommended