View
432
Download
8
Category
Preview:
DESCRIPTION
cuaderno actividades
Citation preview
CUADERNO DE ACTIVIDADES
LATÍN I
1ª EVALUACIÓN
CULTISMOS, SEMICULTISMOS Y PALABRAS PATRIMONIALES1
CULTISMO Un cultismo es una palabra culta, generalmente de origen grecolatino, usada en la lengua
intelectual, literaria y científica.
Podemos reconocer un cultismo porque procede de una lengua clásica y penetra en una
lengua moderna sin pasar por las transformaciones fonéticas normales de las voces populares.
SEMICULTISMO
Un semicultismo es una palabra derivada del latín que no ha realizado por completo su evolución fonética normal.
PALABRA PATRIMONIAL Una palabra patrimonial es aquella que, en su evolución, ha seguido las leyes fonéticas
correspondientes a tal idioma.
DOBLETES
De un mismo término latino derivan dos al castellano (un cultismo y una palabra patrimonial). Entonces decimos que se ha producido un doblete.
EJEMPLOS2
CULTISMOS: fraternal, filial, acuático, ocular, auricular, fabular, parábola, milagro, espíritu, pleno, etc.
PATRIMONIAL: beja (< apicula), llamar (< clamare), viejo (< vetulus), piedra (< petra), toro (< taurus), ojo (< oculus), hacer (< facere), etc.
SEMICULTISMOS: se esperaría que regnare hubiese dado *reñar; el semicultismo reinar, embargo, muestra una fase evolutiva intermedia. Regula >regla /angelus >ángel
DOBLETES:
1. Cathedra (cátedra / cadera). 2. Regula (regla / reja). 3. Clamare (clamar / llamar). 4. Materia (materia / madera).
ACTIVIDADES
LATÍN cultismo patrimonial
bovem bovino buey
laborare
calidum
lacrimam
causam
lupum
collum
operam
hospitem
ovum
laboral labrar
3
dominum
patrem
filium
portam
fabulam
regem
herbam
servum
hostem
vitam
2ª declinación
4
funciones del acusativo
complemento del nombre
1. Lupus et agnus in fluvii ripa aquam potábant.
2. Puellae deórum aras rosis ornant; pueri autem in villae horto cum amícis pila ludunt.
3. Magister in cáthedra sedébat.
4. Viri capras et agnos mane in agros ducunt.
5. Pueri tabellas stilumque in ludum portábant.
6. Pueri stilo in tabellis scribunt.
7. Vílicus servos in agro saepius visitábat.
8. Pueri puellaeque villae per agros saepe errabant.
9. Dea Minerva in dextra hastam agitabat clipeumque in sinistra tenebat.
10. Puer venit cotidie cum paedagogo in ludum, ubi magister eum* linguae Latinae* et linguae Graecae rudimenta* docebat*.
11. Servus caeparum saccum in humeris ad villam sub vesperum portabat.
9 Eum, ac. sing. masc. del pron./adj. dem. is, ea, id, éste, él.
10 Tanto Latinae, latina, como Graecae, griega, son dos adjetivos que califican a linguae, y tienen, por tanto, su mismo género, número y caso.
11 Rudimenta, acus. plur. de rudimentum, i, neutro, rudimento.
12 El verbo doceo puede llevar un doble acus. como compl. dir. En este caso, eum y rudimenta.
TRADUCCIÓN: el enfrentamiento entre griegos y troyanos.
Clarum oppidum Asiae Troia erat. Troiani oppidum incolebant atque cum graecis pugnabant,
5
nam graeci Troiam obsidebant. Belli causa Priami filius est, nam pulchram Graeciae feminam
raptat et secum vehit. Multi dei graecos iuvabant. Multi populi deique troianos quoque
iuvabant. Graeci troianique varia fortuna in latis Troiae campis strenue pugnabant. Tandem
graeci Troiam dolo expugnant atque praeclaram victoriam obtinent. Viros, feminas et
pueros interficiunt aut capiunt. Oppidi tecta templaque ferro flammaque impie delent.
Asia, -ae: Asia.Atque (conj.): y.Aut (conj.) : o.Bellum, -i: guerra.Campus, -i : campo, territorio.Capio, -is, -ere, cepi, captum : coger, capturar.Causa, -ae: causa.Clarus, -a, -u : famoso,-a.Cum (prep.de abl.): con.Deleo, -es, -ere, .... destruir.Deus, dei: dios.Dolus, -i : engaño.Et (conj.) : y.Expugno, -as, -are, -avi, -atum : asaltar.Femina, -ae : fémina, mujer.Ferrum, -i: hierro, espada.Filius, -ii: hijo.Flamma, -ae : llama, fuego.Fortuna, -ae: fortuna, suerte.Graeci, -orum: los griegos.Graecia, -ae: Grecia.Impie (adv.): impiamente, despiadadamente.Incolo, -is, -ere, &: habitar.Interficio, -is, -ere, &: matar.Iuvo, -as, -are, & : ayudar.
Latus, -a, -um : ancho,-a ; amplio,-a.Multus, -a, -um: mucho, -a.Nam (conj.): pues.Obsideo, -es, -ere,...: asediar.Obtineo, -es, -ere, ....: obtener.Oppidum, -i: ciudadelaPopulus, -i : pueblo.Praeclarus, -a, um : claro,-a.Priamus, -i: Príamo.Puer, pueri : niño.Pugno, -as, -are, -avi, -atum: luchar.Pulcher, pulchra, pulchrum: hermoso,-a.-que (conj.enclítica): y.Quoque (adv.) : también.Rapto, -as, -are,&: raptar.Secum (cum+se) : consiguo (C.C. comp.).Strenue (adv.): valerosamente.Tandem (adv.) : finalmente.Tectum, tecti: techo, casa.Templum, -i: templo.Troia, -ae: Troya.Troiani, -orum: los troyanos.Varius, -a, -um: variado,-a.Veho, -is, -ere,...: llevar.Victoria, -ae, Victoria.Vir, viri : hombre.
6
7
Ejercicios de autoevaluación
1. Analiza morfológicamente: género, número, caso.
Ancillis: S tellae:
Gladios: Ancillam: Hortorum:
Spatium: Stellas: Gladio: Horti: Spatia:
Voc: ancilla, ae: esclava; gladius, i: espada; spatium, i: espacio; stella, ae: estrella.
2. Completa el cuadro:
Dat. Sg. Acus. pl. Dat. Pl.
o Socius, i: o Vitium, i: o Ira, ae: o Magister, magistri:
3. Completa:
Gen. Sg. Acus. sg. Nom. Pl.
o El vino blanco o El marinero desgraciado o La sierva hermosa o El cordero enfermo
Voc._vinum, i; albus, a, um; nauta, ae; miser, misera, miserum; serva, ae; pulcher, pulchra, pulchrum; agnus, i; aeger, aegra, aegrum
8
4. Traducción:
a) In Hispania olim densae silvae erant.
Voc: In: prep. Ablativo; Hispania, ae: Hispania; olim: adverbio: hace mucho tiempo; densus, a, um: espeso, denso; silva, ae: bosque.
b) Parva scintilla magnum incendium in Marci villa excitat.
Voc: parvus, a, um: pequeño; cintilla, ae: chispa; magnus, a, um: gran, grande; incendium, i; Marcus, i: Marco; villa, ae: hacienda, casa.
c) Alta populus et lata fagus gratam umbra asino et equo agricolae dant.
Voc: altus, a, um: alto; populus, i: chopo; latus, a, um: ancho, extenso; fagus, i: haya; gratus, a, um: agradable; umbra, ae: sombra; asinus, i: asno; equus, i: caballo; agrícola, ae; do, das, dare: dar.
d) Populi altae fluvii ripas saepe ornant.
Voc. Populus, i; altus, a, um; fluvius, i: río; ripa, ae: orilla; saepe: adverbio: a menudo; orno, as, are: adornar.
Práctica de traducción.
1. Discordiae sunt familiis causa miseriarum.
2. Femina magna diligentia cenam bonam parat 9
3. In uiis Hispaniae fagi multae terram ornant
4. Boni poetae amicis tenera cantica scribunt.
5. Legati ad riuum nigrarum aquarum dextras iungunt
6. Bonus liber uirorum uitas laetificat
7. Africa frumenti copiam populo Romano dat
8. Fortuna aduersa uirum magnae sapientiae non terret
9. In libris poetae Vergilii docta uerba inueniebas
10. In campis Italiae multi et magni tauri sunt
ACTIVIDADES
1ª Y 2ª DECLINACIÓN
1. Di en qué consiste el enunciado de un sustantivo:
10
2. Distingue a qué declinación pertenecen estas palabras:
tenebra, ae:
lucus, i: turris, is:
domus, us: spes, ei: lucerna, ae:
opus, operis: bellum, i: statua, ae:
3. Declina:
filia, ae: hija pinus, i: pino verbum, i: palabra socer, socri: suegro
4. Analiza morfológicamente (género, caso, nº y declinación):
hortos: epistulam:
servi: gladiis:
sapientiae: socius:
vento: umbris:
pila: discipule:
5. Busca una palabra derivada etimológicamente de las anteriores:
ej: hortus: hortícola, huerto ...
6. Completa:
Acus. sg Dat. Sg Nom. Plur Gen. Sg
11
hortus,i (huerto)
servus, i (esclavo)
sapientia,ae: sabiduría
ventus, i (viento)
gladium, i (espada)
pilum,i (dardo)
socius,ialiado
umbra, ae (sombra)
discipulus, ialumno
ripa, ae
taurus, i
vinum, i
7. Analiza morfológica y sintácticamente y traduce:
Servus rivi aqua hortum rigat
Romanorum socii gladiis barbaros fugant
rivus, i (río) aqua, ae (agua)
hortus,i (huerto)
rigo, as, are: regar Romanus, i (romano)
socius, i (aliado)
gladium, i (espada)
barbarus,i (extranjero),
fugo, as, are : (poner en fuga, ahuyentar)
ACTIVIDADES DE RECOPILACIÓN1. Separa las sílabas de las siguientes palabras:
Gallia patientia Troiae
tuus ille aliam
saevae appellantur lactabit
12
audacia belgae effrenata
2. Indica con el signo adecuado la cantidad de la penúltima sílaba y el acento en las siguientes palabras, y explica el criterio seguido en cada caso:
tertiam quousque virumque
Catilina profugus appellantur
incolunt etiam Italiam
3. Clasifica los sustantivos y verbos latinos, según el tema, de la siguiente manera:
Sustantivos Verbos
1ª declinación: genitivo en…. 1ª conjugación: tema en…
2ª declinación: genitivo en … 2ª conjugación: tema en…
3ª declinación: genitivo en… 3ª conjugación: tema en…
4ª declinación: genitivo en… 4ª conjugación: tema en…
5ª declinación: genitivo en…
4. Relaciona estas funciones sintácticas con el caso latino correspondiente:Funciones sintácticas Caso latino
SUJETO (S) Nominativo
COMPLEMENTO CIRCUSNTANCIAL (CC) Vocativo
COMPLEMENTO DEL NOMBRE (CN) Acusativo
APELATIVO (Voc.) Genitivo
ATRIBUTO (Atr.) Dativo
COMPLEMENTO DIRECTO (CD) Ablativo
COMPLEMENTO INDIRECTO (CI)
5. Clasifica los siguientes sustantivos indicando la terminación del genitivo de singular, el tema y la declinación a que pertenecen:
consul, consulis species, speciei
senatus, senatus ager, agri
13
nauta, nautae mater, matris
templum, templi filius, filii
6. Extrae los cuatro temas e identifica la conjugación a la que pertenecen los verbos siguientes:aperio, aperis, aperire, aperui, (abrir)capto, captas, captare, captavi, (cazar)cresco, crescis, crescere, crevi, (crecer)habeo, habes, habere, habui (tener)
7. Señala los casos y números que pueden ser las siguientes palabras:nautae:causa:capris:
8. Analiza las siguientes palabras y cámbialas de número:agricolas:portarum:poenam:
9. Declina en singular: lingua latina.
10. Pon en dativo singular y plural los siguientes sintagmas:aula magna:bona fortuna:capra hispanica:lacrima parata:
11. Separa los elementos que componen las siguientes formas verbales activas e indica su persona y número:
audit:disco:aperimus:regis:navigat:aperiunt:
12. Con ayuda del diccionario completa las siguientes parejas o dobletes castellanos a partir de sus modelos latinos:
LATÍN PATRIMONIAL CULTISMO
plenum plenocomputareclavemformam horma
14
attonitum tonto tertiarium terciariocathedram cadera operarium operariolimitem linde malitiam maleza
13. Aplicando las reglas de evolución de sonidos vocálicos vistas en clase, averigua el resultado en castellano de las siguientes palabras y explica los cambios fonéticos sufridos por ellas:
Ejemplo: sumus > somos, u > o.
agricolam:portam:novem:mortem:feram:rotam:acutum:buccam:poenam:coenam:
14. Averigua el significado de los siguientes aforismos latinos:alea iacta est:a priori:ave, Caesar, morituri te salutant:carpe diem:et caetera:cave canem:casus belli:curriculum vitae:grosso modo:ex professo:de incognito:in albis:in situ:ipso facto:lapsus linguae:motu proprio:
15. Relaciona la cronología de las diferentes fases de la lengua latina escrita.Fases del latín Fases cronológicas
Latín arcaico siglo I a. C
Latín clásico del 600 al siglo XV
Latín posclásico hasta el siglo II a. C
Latín tardío siglos I-II d. C
Latín medieval hasta la actualidad
Latín humanístico siglo II al 600 d. C
Neolatín hasta el siglo XVII
16. Analiza y traduce los siguientes proverbios y frases de autores latinos:Vitam regit fortuna, non sapientia (Cicerón)
15
Paratae lacrimae insidias indicant. (P. SiroTerra salutiferas herbas nutrit. (Ovidio)Fortuna non addit sapientiam. (Proverb
Léxico._ 1. rego, regis, -ere: regir, gobernar. 2.. parata, -ae: fingida 3. sapientia, -ae: sabiduría. 4. insidiae, -arum: insidia, traición. 5. salutifera, -ae: saludable. 6. addo, -is, -ere: añadir.
ACTIVIDADES
LATÍN I
1ª EVALUACIÓN
16
1. Corrige los errores de concordancia en cuanto al caso, género y número de los siguientes sintagmas: puellas pulchris: poeta clara: populi romanus: nautae vivus: magistra laetus:
2. Analiza morfológicamente (caso, género y número) los siguientes términos: puer: eque: vir: agris: viri: puerum: equorum:
3. Escribe los siguientes sintagmas formados por un nombre y un adjetivo en el caso y número requerido.
NOMBRE Y ADJETIVO CASO Y NÚMERO
regina, -ae (f)//pulcher, -a, -um Nom. pl.
templum, -i //magnus, -a, um Ac. pl.
servus, -i //impiger, -a, -um Voc. sg.
nauta, -ae//laetus, -a, -um D. sg.
pinus, -i//altus, -a, um Ac. sg.
4. Indica la persona, tiempo y número de las siguientes formas verbales y sepáralas en elementos morfológicos: nuntiaveras, servabunt, vocavero, fuimus.
5. Añade el complemento PVO referido al SUJETO y al CD de estas oraciones. Luego, traduce.i. Magistra (laetus, -a, -um) in ludum venit.
ii. Catulus Lesbiam (formosus, -a, -um) aestimabat (considerar).
6. Indica brevemente quiénes eran las siguientes figuras mitológicas: Edipo, Aracne y Perseo.
7. Analiza morfosintácticamente y traduce este breve texto. Consulta el vocabulario que se proporciona a continuación:
17
El esplendor del foro romano
Romani magna aedificia publice privateque aedificaverunt. In foro Romano multa et magnifica
aedificia publica privataque, sacra et profana spectavimus. Impigri fabri multa templa pulchris
statuis ornaverunt.
VOCABULARIO
i. publice: adv, públicamente.ii. private: adv, privadamente.iii. specto, -are, avi, -atum: contemplar.iv. forum, -i: forov. multus, -a, -um: muchovi. magnificus, -a, -um: suntuoso, espléndidovii. impiger, -gra, -grum: activo, diligente.viii. faber, -bri: constructor
PERSEO
Un ORÁCULO había anunciado a ACRISIO, que moriría a manos de su propio nieto. Para evitarlo, Acrisio hizo encerrar a su hija DÁNAE en una torre para impedir que tuviera trato con varón. Sin embargo, el rey de los dioses, ZEUS, se transformó en una lluvia de oro que cayó en Dánae desde el techo y concibió a Perseo. Al enterarse Acrisio, no creyendo divino el nacimiento del niño, lo arrojó con Dánae al mar en un COFRE de madera. La madre y el hijo sobrevivieron y alcanzaron la costa de la isla de SÉRIFOS. En esa isla gobernaba el rey POLIDECTES, y su hermano DICTIS recogió a la mujer y al niño, al que criaría como si fuera su hijo.
ARACNE
En la MITOLOGÍA GRECORROMANA, Aracne (en GRIEGO antiguo ἀράχνη, ‘araña’) fue una gran tejerdora que alardeó de ser más habilidosa que la divina MINERVA equivalente ROMANA de PALAS Atenena, diosa de la artesanía. Minerva, ofendida, entró en competición con Aracne, pero, según cuenta OVIDIO, no pudo superarla. Además, el tema elegido por Aracne, los amores de los dioses, fue ofensivo, y Minerva la transformó en una araña.
EDIPO
Edipo (en griego antiguo Οἰδίπους, cuyo significado es pies hinchados) era un rey mítico de TEBAS, hijo de LAYO y YOCASTA que, sin saberlo, mató a su propio padre y desposó a su madre.
18
DE DEIS DEABVSQVE
Antiqui hanc fabulam de genere deorum narrabant: principio Uranus mundum
universum regebat. Tamen, Saturnus, filius eius, patrem regno expulit. Uranus iratus
Saturnum ita monet: “at non diuturnum, Saturne, imperium habebis, nam te quoque
filius tuus aliquando expellet”. His verbis perterritus Saturnus filios suos devoravit.
Rhea autem uxor Iovem infantem ante omnes filios suos amabat. Itaque magnum
lapidem linteo involvit et in cunis eius collocavit. Puerum in spelunca longinqua celat.
Saturnus, ignarus doli, lapidem pro filio devoravit. Hoc modo Rhea Iovem e periculo
servavit.
Vocabulario: antiquus, a, um: antiguo; fabula, ae; de + abl: acerca de; genus, generis: origen; deus, dei; narro, as, are: contar; principio: adv. al principio; Uranus, i: Urano; mundus, i; universus, a, um: todo; rego, is, ere: gobernar; tamen: (conj.) sin embargo; Saturnus, i: Saturno; filius, i; eius: is, ea, id; pater, patris: padre; regnum, i: poder; expello, is, ere, expuli: expulsar; iratus, a, um: enfadado, airado; ita (adv.): así; moneo, es, ere: advertir; at (conj.): pero; diuturnum (adv.): por mucho tiempo; imperium, i: poder; habeo, es, ere: tener; nam (conj.): pues; quoque: también; aliquando (adv.): algún día; verbum, i: palabra; perterritus, a, um: aterrorizado; statim (adv.): rápidamente; devoro, as, are, devoravi: devorar; Rhea: Rea; autem (conj.): sin embargo; uxor, uxoris: esposa; Zeus, Iovis: Júpiter; infans, infantis: recién nacido; ante + acus. por encima, más que; omnis, e: todo; itaque (conj.): así pues; magnus, a, um: gran, grande; linteus, i: tela, involvo, es, ere, involvi: envolver; cunus, i: pañal; puer, pueri: niño; in + abl.: en; spelunca, ae: cueva; longinquus, a, um: lejano; celo, as, are: esconder; ignarus, a, um: desconocedor; dolus, i: engaño; lapis, lapidis:
19
piedra; pro + abl.: en lugar de, modus, i: modo, manera; periculum, i: peligro; servo, as, are, avi, atum + e: salvar de.
PROMETEO
Prometheus, artifex magnus, Iovem in bellis adversus Gigantes adiuverat. Post ea bella Iuppiter
Prometheum e caelo in terram demisit. Prometheus Minervae auxilio homines ex terra et aqua creaverat ac
deinde ignem e caelo hominibus praebuit. Etenim aliquando in caelum venit et facem igneam secum
hominibus apportavit. Itaque homines terrarum domini aemulique deorum fuerunt.
Quamobrem Iuppiter in monte Caucaso prometheum ferreis catenis vinxit vulturemque quotidie mittebat,
ut Promethei pectus laniaret et iecur voraret. Sed pars iecoris, quam vultur interdiu devoraverat, noctu
crescebat, ut vultur rursus postero die eam devoraret. Tandem Hercules, misericordia motus, vulturem
sagittis transfixit Prometheumque e catenis liberavit.
VOCABULARIO
Prometheus, i: Prometeo; artifex, icis: artesano; magnus, a, um: gran, grande; Iuppiter, Iovis: Júpiter; bellum, i; adversus (prep acus): contra; Gigantes, um; adiuvo, as, are, iuvi: ayudar; demitto, is, ere, demissi: echar, arrojar; Minerva, ae: Minerva; auxilium, i: ayuda; homi, hominis; creo, as, are, avi: crear, formar; deinde (adverbio): después; praebeo, is, ire, ui: robar; etenim (conj): en efecto; aliquando (adverbio): en cierta ocasión; fax, facis: antorcha; igneus, a, um: de fuego; apporto, as, are, avi: aportar, dar, proporcionar; terra, ae, Dominus, i: amo; aemulus, i; quamobrem: por esto; mons, montis; Caucasus, i: Caucaso, ferreus, a, um: de hierro; catena, ae: cadena; vinco, is, ere, vinxi: atar; vultur, uris: buitre; quotidie adverbio: cada dia; mitto, is, ere: enviar; ut … voraret: para que devorase; pectus, oris (n): pecho; lanio, as, are: desgarrar; pars, partis: parte (f); iecur, iecoris (n): hígado; interdiu: durante el día; noctu: de noche; cresco, is, ere: crecer; ut …devoraret: de manera que …; rursus: de nuevo; dies, diei; tandem: finalmente; misericordia, ae; motus, a, um: conmovido; sagitta, ae: flecha; transfixit: atravesar.
20
FICHA 3ª EVALUACIÓN
VERBOS – ADJETIVOS
1. Enuncia y analiza morfológicamente los siguientes sustantivos:
o Felicitatem:o Homini: o Legum:o Mulieribus:o Pedes:o Sorore:o Urbium:o Veritatem:
2. Declina: iter itineris (n) y consul, consulis (m)
3. Analiza morfológicamente las siguientes formas verbales, teniendo en cuenta el enunciado de las mismas:
21
Singular Singular Plural Plural
Nom
Voc
Acus
Gen
Dat
Abl
do, das, dare, dedi, datum: dar
facio, is, ere, feci, factum: hacer
noceo, es, ere, nocui: perjudicar
o Dabamus:o Facient:o Dedimus:o Feceratis:o Nocent: o Dabit:o Nocuerint:
4. Concierta los siguientes adjetivos con los sustantivos (ojo, las tres declinaciones):
o Legem (f) (perversus, a, um):o Pedum (parvus, a, um):o Consilia (clarus, a, um):o Furore (magnus, a, um):o Feminas (parvulus, a, um):o Puellam (laetus, a, um):o Hominis (vicinus, a, um):o Milites (saevus, a, um):o Oculi (Niger, nigra, um):o Populus (altus, a, um):
ACTIVIDADES
Verbos_concordancia_traducción
1. Analiza y traduce las siguientes formas verbales:
Análisis Traducción
Pascebatis Habueramus Habueris Habebunt Dant Dederant Fuerint Custodient Custodiunt Dedit Dabit Pascunt
22
Fuit Erit Custodiam
2. Cambia de número los siguientes sintagmas:
· Oves sacras
· Prudens consilium
· Dominorum fortium
· Ingentem panem
· Pastoribus laetis
· Nubi altae
· Timidae ovis
· Montes alti
3. Analiza y traduce las siguientes oraciones:
· Pastor oves in vallibus pascit. Oves timidam indolem habent. Ovium cibus
herba est
· Pastor autem cani suo panem dabat, nam canis herbam frigidam non pascebat
· Tempus delet urbium moenia magna, hominum stirpem, at nomina illustrium
hominum non delebit.
VOCABULARIO
SUSTANTIVOSCampus - campi campoCanis - is perroCibus - i comida, alimentoClamor - clamoris clamor, griteríoHerba - ae hierbaMoenia - moenium (n. pl.) murallasMons - montis montesNomen - nominis nombreNubes - nubis nubes
23
Ovis - ovis ovejaPanis - is panStirps - estirpis estirpeVallis - is valle
ADJETIVOSAltus - a um altoFrigidus - a - um fresco, heladoLaetus - a - um alegreIllustris - e ilustreIngens - ingentis ingenteSacer - a - um sagradoTimidus - a - um tímidoUtilis - e útil
VERBOSCustodio - is - ire - ivi itum guardarDeleo - es - ere - evi - etum destruirDo- as - are - dedi - datum darHabeo - es - ere - ui - itum haberPasco - pasces - pascere - pavi - pastum apacentar
CONJUNCIONESAt pero, por el contrarioAutem sin embargo, peroNam pues, ya que
24
HISTORIA DE LUCRECIA
Magister pueris historias vetustas referebat. Eis historias narrabat quae ad antiqua Romae tempora
pertinebant. Pueri attente magistri narrationem audiebant. Unus ex illis pueris magistro haec dixit:
“Cognoscere ea quae antiquis Romae temporibus acciderunt nunc maxime cupimus”.
“o dilecte puer” inquit magister “id quid mihi rogavisti probo. Vobis Lucretiae historiam narrabo”.
Sextus Tarquinius, unus ex regis natis, pulchrae Lucretiae stuprum intulit. Lucretia uxor erat Tarquinii
Collatini. Multi Romani pulchritudinem atque pudicitiam eius laudaverunt. Cum maritus eius forte aberat,
Sextus nocte domum Collatini venit, in cubiculo Lucretiae irrupit et eius pudicitiam expugnavit. Illa postero
die, advocatis patre et viro, flagitium Sexti exposuit. Postea Lucretia cultro, quem sub veste texerat, se
occidit, id est, sibi taetram mortem dedit.
Vocabulario: Magister, magistri: maestro; puer, pueri: niño; historia, ae; vetustus, a, um: antiguo; refero,
refers, referre : contar; narro (1): narrar; antiquus, a, um; tempus, oris (n): tiempo; pertineo, es, ere:
pertenecer, incumbir; attente (adv): atentamente; narratio, onis: narración; audio (4): escuchar, oir; ex: ver
hoja de preposiciones dada en clase; dico, is, ere, dixi, dictum: decir; cognosco, is, ere: conocer; accido, is,
ere, accidi: suceder; nunc (adv): ahora; maxime (adv): sobre todo; cupio, is, ere: desear; dilectus, a, um:
querido; inquit (irregular): dijo; rogo, as, are, rogavi: pedir; probo, as, are: aprobar; natus, i: hijo; pulcher, a, 25
um: hermoso; Lucretia, ae; stuprum, i: deshonor, vergüenza; infero, infers, inferre, intuli: causar; uxor,
uxoris: esposa, Tarquinius Collatinus: Tarquinio Colatino; multus, a, um; pulchritudo, inis: belleza; atque
(conj): y; pudicitia, ae: honradez, castidad, pudor; Cum (ojo, aquí es conjunción): cuando; maritus, i: marido;
forte (adv): casualmente; absum, abes, abesse (compuesto de ab + sum): estar ausente; cubiculus, i:
dormitorio; irrumpo, is, ere, irrupi: irrumpir; expugno, as, are, expugnavi: arrebatar; posterus, a, um:
siguiente; dies, diei: día; advoco, as, are, advocare, advocatum: hacer llamar; pater, patris: padre; vir, viri:
esposo; flagitium, i: delito; postea (adv); después; culter, cultri: cuchillo; vestis, is: vestido; tego, is, ere, texi:
esconder; occido, is, ere, occidi: matar, dar muerte; taeter, taetra, um: triste; mors, mortis: muerte.
FRASES TERCERA DECLINACIÓN_II26
1. Caesar cum quinque legatis in castra uenit
2. Pedites atque equites in bello arma telaque portabant
3. Romani milites in oppidi oppugnatione magnos labores ferebant
4. Parua saepe scintilla magnum excitat incendium
5. Equites magnum peditum numerum interficiunt
6. Multitudo hominum mulierumque latronem quaerebat
7. Multa itinera in oppidum ducebant
8. In castra duxit pater senatoris magnam multitudinem hominum
9. In arborum cacuminibus saepe fulmina cadunt
10. Amor et laetitia sal uitae sunt
11. Voces pastorum uitatores in siluis audiuerunt
12. Pacis conditiones hostibus durae fuerunt
13. Ceruus uelocium canum turbam uitauit
14. Origines fontium et fluminum in montium uerticibus sunt
15. Nox erat et caelo fulgebat luna sereno
16. Magna pars mulierum gemmas hostibus dediderunt
VOCABULARIO
1. Quinque: cinco; legatus, i: embajador; castra, orum: campamento; venio, is, ire: llegar.2. Pedes; peditis: soldado de a pie, infantería; equus, equitis: soldado a caballo: caballería;
arma, armorum: armas; telum, i: dardo; porto, as, are: llevar; atque: y; bellu, i.3. Miles, militis: soldado; labor, oris: dificultad, penuria; fero: soportar.4. Parvus, a, um: pequeño; saepe: a menudo (adverbio); scintilla, ae: chispa; incendium, i;
magnus, a, um: gran, grande; excito, as, are: provocar, avivar.5. Numerus, i; interficio, is, ere: matar, asesinar.
27
6. Multitudo, multitudinis: multitud; homo, hominis: hombre; mulier, mulieris: mujer; latro latronis: ladrón; quaero, is, ere: buscar.
7. Iter, itineris (n): camino; oppidum, i: ciudad; duco, is, ere, duxi: conducir. 8. Castra, orum: campamento; senator, senatoris; pater, patris.9. Cacumen, cacuminis (n): cima, copa; fulmen, fulminis (n): rayo; cado, is, ere: caer.10. Sal, salis: sal; vita, ae: vida; laetitia, ae: alegria.11. Vox, vocis: voz; pastor, pastoris; vitator, oris: cazador; silva, ae: bosque; audio, is, ire,
audivi: oir.12. Pax, pacis: paz: conditio, conditionis (f): condición; durus, a, um: duro; hostis, hostis:
enemigo.13. Cervus, i: ciervo; turba, ae: turba, jauría; canis, canis: perro; velox, velocis (i): veloz; vito, as,
are, vitavi, vitatum: evitar.14. Origo, originis: comienzo; fons, fontis: fuente; mons, montis: monte; vertix, verticis: cima.15. Nox, noctis: noche; caelus, i: cielo; fulgeo: relucir; luna, ae; serenus, a, um; 16. Pars, partis: parte; gemma, ae: joya; do, das, dare, dedi, datum: dar.
ACTIVIDADES
3ª EVALUACIÓN
1. Declina, consultando el vocabulario proporcionado, los siguientes sintagmas en latín,: el enemigo furioso y el rayo suave
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
NOM
VOC
ACUS
NOM
VOC
ACUS28
GEN
DAT
ABL
GEN
DAT
ABLo ferox, ferocis (tema en C) ; hostis, hostis; fulmen, fulminis (n) ; suavis, e
2. Concierta el adjetivo con el sustantivo :
o Mulieres (vetus, veteris):
o Canem (altus, a, um):
o Hominibus (prudens, prudentis):
o Filias (studiosus, a, um):
o Maria (albus, a, um):
o Filio (mendax, mendacis):
o Umbra (levis, e):
Mulier, mulieris (f); canis, canis (m); miles, militis: soldado; homo, hominis(m); filia, ae: hija; are, maris (n);
filius, i; umbra, ae.
3. Analiza MORFOLÓGICAMENTE: do, das, dare, dedi, datum; dico, is, ere, dixi; suadeo, es, ere, suadi.
- dabant; dederunt; dederimus; dicunt; dicetis; dabo; dixerant; suadebunt; suadisti; dare; suadebimus;
dicam; suadebat.
PRONOMBRES
Tu me amas. Ego te amo.
Amicus mihi litteras mittit.
Tecum vivere non possum.
In speculo se videt.
Tibi hoc librum reddo.
29
Hic liber meus est, ille tuus est.
Illi consules bene egerunt in senatu.
In illo tempore omnia meliora fuerunt.
Cognosco bene istos homines.
Horum militum vestimenta alba sunt.
Is ager maior est quam ille.
Ubi est mater?, eam non video.
Romulus primus rex fuit. Eum Numa Pompilius succesit.
Hodie pluit. Id mihi non placet.
Pater amat filios suos sed eorum vitia reprobat.
Nemo vestrum me amat.
Utinam pericula a vobis vincantur!
In taberna Paulum vidi. Ei apertam magnam dedi.
Multum amo Paulum et eius coniugem.
Quis venit?
Quid cogitas?
Quem in speculo vides?
Quae verba latina cognoscis?
Qui puer venit?
Quibus amicis confidis?
Non cognosco hanc mulierem.
Ager illius agricolae est.
Multas piros isti mulieri emi.
Multi nostrum fatigati sumus.
Nostri milites fatigati sunt.
Nostri fatigati sunt.
Paulus nobis gratias dedit.30
Is, quem in taberna mecum vides, amicus meus et patris mei est.
Haec domus mea est. In ea cum liberis meis et coniugibus eorum habito.
TRADUCCIÓN: PRONOMBRE ANAFÓRICO
Catilina fuit improbus homo. Cicero senatui eius coniurationis indicavit et rem publicam servavit. Itaque
romani eum patrem patriae appellaverunt et ei maximos honores tribuerunt. Tamen eius meritorum postea
obliti sunt et in exsilium eum miserunt. Mors eius maestissima fuit; eam narrat T. Livius.
Voc: improbus, i; malo, ímprobo; homo, hominis: hombre; senatus, us; coniuratio, onis: conjuración; indico, as, are, avi: denunciar; servo, as, are, servavi: mantener a salvo; itaque (conjunción): así pués; romanus, a, um; pater, patris: padre; patria, ae; appello, as, are, appellavi: llamar, considerar; maximus, a, um; honor, honoris: honor; tribuo, es, ere, tribui: otorgar; tamen (conjunción): sin embargo; meritus, i: mérito; postea (adverbio): después; obliti sunt + gen.: se olvidaron de; exsilium, i: exilio; mitto, is, ere, misi: enviar; mors, mortis (f): muerte; maestissimus, a, um: (superlativo): triste.
FICHA PRONOMBRES PERSONAL Y POSESIVO
1. Analizar y traducir:
Nobis: Vobiscum: Tu:
Ego: Se: Nos:
Tecum: Nobiscum: Vestrum:
Mihi: Nostrum: Vos:
Sibi: Sese: Vestri:
Sui: Mei: Secum:
Tibi: Mecum: Me:
2. Poner en latín:
31
Nosotros: Con vosotros:
Para nosotros: De vosotros:
De mí: Contigo:
Consigo: A mí:
Me dio: Me alabó:
Te dio: Te alabó:
Le dio: Se alabó:
Para mí: Para vosotros:
Voc._laudo, -as, -are, laudavi, laudatum: alabar
3. Analizar y traducir.
. Nobis fabulam narravit:
. Tu rides, ego fleo:
. Vobiscum bellum faciemus:
. Pax tecum sit:
. Unus vestrum:
. Melior pars nostri est animus:
. Multi nostrum felices sunt:
. Unus ex vobis me tradet:
. Consul sibi domum aedificavit:
. Mater mecum veniet, postea vobiscum manebit:
. Magister nos ad se vocat:
. Bella post se multa mala relinquunt:
.Sapiens in se semper divitias habet.
32
ACTIVIDAD PRONOMBRES
LATÍN I
2ª EVALUACIÓN
Analiza los pronombres en negrita y traduce las siguientes frases:
1. In hac urbe habitamus:
2. Istius militis virtus incredibilis est:
3. Nota est illa vox Caesaris: “alea iacta est”:
4. Pater filios amat, sed eorum vitia vituperat:
5. Consul ipse agmen ducebat:
6. Ipse id nobis narravisti:
7. Romanae mulieres in suis domibus saepe manebant; earum autem viri in foro suam vitam agebant.
33
8. Non famulo tuam epistulam reddidi, sed domino ipsi.
9. His fratribus est idem vultus:
10. Non omnes eadem sentimus.
Voc: urbs, urbis (f): ciudad; habito, as, are: vivir; miles militis (m): soldado; notus, a, um: conocido; vox, vocis: dicho, frase; alea iacta est: la suerte está echada; pater, patris; filius, i; amo, as, are; vitium, i: vicio; vitupero, as, are: censurar; consul, consulis; agmen, agminis (n): ejército; duco, is, ere: conducir; narro, as, are: contar, narrar; mulier, mulieris (f): mujer; domus, i: casa; saepe (adverbio): a menudo; maneo, es, ere: permanecer; autem (conjunción); sin embargo, por el contrario; vir, viri: hombre, esposo; forus, i; vitam agere: pasar la vida; famulus, i: esclavo; epistula, ae: carta; reddo, is, ere, reddi: entregar; dominus, i: señor, amo; frater, fratris: hermano; vultus, vulti: rostro, cara; omnis, e: todo; sentio, is, ire: sentir.
34
TRADUCCIÓN
Romanis onus multorum vestimentorum non placebat. Primum civis romanus tunicam semper gerebat. In
villa aut in agris tunica eis satis erat; sed in urbe et in foro et in curia semper togam albam super tunicam
induebant. Poetae antiqui togam saepe laudant atque cives romanos gentem togatam appellant. Servi togas
non habebant tunicisque tantum vestiti erant. Cives calceis ambulabant. Capite nudo laborabant, at in longis
itineribus petaso caput tegebant.
Vocabulario: romanus, a, um; onus, oneris (n): peso; multus, a, um: mucho; vestimentum, i: ropaje; non; no; placeo, es, ere: agradar; primum (adverbio): primero; civis, is: ciudadano; tunica, ae; semper (adverbio); gero, is, ere: llevar; villa, ae: casa de campo; aut: o; ager, agri: campo; eis: para ellos, les; satis (adverbio): suficiente; sed: pero, sin embargo; urbs, urbis: ciudad; forus, i: foro; curia, ae: curia; toga, ae: albus, a, um: blanco; induo, es, ere: ponerse; poeta, ae; antiquus, a, um: saepe: a menudo; laudo, as, are: alabar; atque: y; gens, gentis: pueblo, raza; togatus, a, um: vestido con toga; servus, i: criado; habeo, es, ere: tener; tantum (adverbio): sólo; vestitus, a, um: vestido; calceus, i: calzado; ambulo, as, are: deambular; caput, capitis (n): cabeza; nudus, a, um: desnudo; laboro, as, are: trabajar; longus, a, um: largo; iter, itineris: viaje; petasus, i: sombrero; tego, is, ere: cubrir.
EL LOBO Y LA GRULLA
Lupus avide carnem vorabat, sed praedae os in gutture eius fixum restitit et dolorem acutissimum
ferebat. Tunc clamare coepit voce magna et petere auxilium. Grus lupi gemitus audivit et ad feram 35
accurrit. “Cur clamitas?” “Os, inquit lupus, in gutture fixum habeo. Tibi magnum praemium donabo, si
rostro tuo os mihi detraxeris.” Grus caput suum in lupi fauces introduxit et spinam magna cura ei
detraxit. Tum a lupo praemium petiit, sed ille ridens respondit: “Caput tuum in faucibus meis habui et
non voravi, num praemium maius desideras?”
Hoc praemium a pravis hominibus tantum accipere potes: nullum accipere malum.
VOCABULARIO
Lupus, i: lobo; avide (adv.): con avidez; voro, as, are: devorar; sed (conj): pero, sin embargo; praeda, ae:
presa, botín; os, ossis (n): hueso; guttur, -uris (n): garganta; fixus, a, um: clavado; resisto, es, ere, restiti:
quedar, permanecer; dolor, oris; acutissimus, a, um (superlativo): muy fuerte, muy profundo etc; fero,
fers, ferre: soportar; tunc (conj): entonces; clamo, as, are: lamentarse, chillar; coepio, is, ere, coepi:
comenzar; vox, vocis: voz, lamento; magnus, a, um: gran, profundo; fera, ae: fiera; accurro, is, ere,
accurri: acudir; grus, gruis: grulla; gemitus, us: gemido, lamento; audio, is, ire, audivi: escuchar; cur:
¿por qué?; clamito, as, are: quejarse; inquit (irregular): dijo; habeo, es, ere, habui: tener; praemium, i:
premio; dono, as, are: dar; si (conj): si; rostrum, i: pico; detraho, is, ere, detraxi: extraer; caput, caputis
(n): cabeza; fauces, um: fauces; introduco, is, ere, introduxi: introducir; spina, ae: espina; cura, ae:
cuidado, delicadeza; tum (conj): entonces; peto, is, ere, peti + a + ablat: pedir a alguien; ridens, ridentis:
riendo; respondo, is, ere, respondi: responder; num: ¿acaso?; maius (comparativo nom-voc-acus. sg.
neutro): mayor; desidero, as, are,: desear; pravus, a, um: malo, malvado; homo, hominis; tantum (adv):
sólo; accipio, is, ere: recibir; nullus, a, um (indefinido): ningún; malum, i: mal.
TEXTOS 2ª EVALUACIÓNLATÍN I
CURSO 12_131. Crudelis rex Diomedes in Thracia regnabat atque equos suos carne humana alebat. Hercules
saevum tyrannum interfecit, equos cepit et Diomedis carne aluit.
2. Cyclopes Neptuni filii erant atque in maris litore magnis retibus sine lintribus pisces captabant. Sub
Aetna Cyclopes in vasto antro ferrum exercebant fulminaque plurima cum Vulcano faciebant.
3. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres.
36
4. Carthago oppidum praeclarum in Africae ora erat; oppidi origo mira fuit. Dido, mulier pulchra, iram
Tyrii tyranni vitavit; in Africam cum paucis comitibus fugit et ibi oppidum condidit. Procella saeva
Aeneam profugum ad Africam duxit. Aeneas reginae pulchrae pugnas Troianas narravit. Dido
magnam fortitudinem amavit, sed infidus Troianus ex Africa cum sociis ad oras Italiae navigavit.
Dido misera dolorem morte vitavit.
VOCABULARIO
1. Crudelis, e: cruel; rex regis: rey; Diomedes, is: Diomedes; Thracia, ae: Tracia; regno, as, are:
reinar; atque: y; equus, i: caballo; suus, a, um: su; caro, carnis (f): carne; humanus, a, um:
humano; alo, is, ere: alimentar; Hercules, is: Hércules; saevus, a, um: terrible, fiero; tyrannus, i:
tirano; interficio, is, ere, interfeci, interfactum: asesinar; capio, is, ere, cepi, captum: apoderarse
de.
2. Cyclops, -opis: Cíclope (los cíclopes tenían un solo ojo en la frente y vivían en la isla de Sicilia);
Neptunus, i; filius, i: hijo; mare, maris (n): mar; litus, litoris (n): orilla; magnus, a, um: gran; rete
retis (n): red; sine: prep. De ablativo: sin; piscis, is: pez; capto, as, are: capturar, pescar; sub: prep.
De abl: bajo, debajo de; Aetna, ae: Etna; vastus, i: enorme; antrum, i: gruta; ferrum, i: hierro;
exerceo, es, ere: trabajar, forjar; fulmen, inis (n): rayo; plurimus, a, um: numeroso; facio, is, ere:
hacer.
3. Pallidus, a, um: palido; mors, mortis (f): muerte;
ACTIVIDAD
GRADACIÓN ADJETIVO
1. Analiza morfológicamente estas palabras:
homini: diem:
epistulis: virorum:
senatorum: muliere:
nautae: asinos:
cornua: maria:
37
Voc.: homo hominis; epistula, ae; senator, oris; nauta, ae; cornu, us; dies, diei; vir, i; mulier, mulieris; asinus, i; mare, maris (n),
2. Forma el comparativo de superioridad y el superlativo de:
Ac. Sg Gen. Plur.
Carus, a, um
Audax, cis
Leuis, e
Splendidus, a, um
Celeber, celebris, celebre
3. Concierta en los casos que se piden el sustantivo y el adjetivo:
Nom. Plur. Abl. Plur.
Miles, militis; fortis, forte;
Acus. Sg. Gen. Sg.
Templum, i, altus, a, um;
Ac. Plur. Dat. Sg.
Pulcher, pulchra, um, tabula, ae;
Abl. Sg. Gen. Plur.
Rarus, a, um, tempus, oris (n);
38
4. Tradución:
Caesar habebat in matrimonio pulcherrimam mulierum romanarum
T. Livius bellum memorabilissimum omnium bellorum antiquorum scripsit.
Gallorum omnium fortissimi sunt Belgae.
Vergilius celeberrimus poetarum romanorum fuit.
Virum audaciorem Caesare numquam inveni.
Ciconiae pedes multo longiores quam vulpis pedes sunt.
Nihil est homini dulcius libertate.
Pulcherrima carmina scripsit Horatius.
Ex ore Nestoris fluebat oratio melle dulcior.
Senes prudentiores quam iuvenes sunt.
ACTIVIDADESLATÍN I
2ª EVALUACIÓNGRADACIÓN DEL ADJETIVO
I. Analiza morfológicamente las siguientes formas de comparativo de superioridad y superlativo:
gravior: graviora:miseriores: utiliorum:utilius: fortissimae:optimorum: severiora:duriore: callidiorem:dulciora: debiliore:carissimos: simillimum:gravioribus: severiorum:amabiliorum: asperrimis:sapientissimis: graviorum:breviores: longiorembrevissima: summae:
39
Vocabula._gravis, -e: pesado, oneroso, grave; miser, misera, miserum: mísero, desgraciado, pobre; utilis, -e: útil; optimus, -a, -um; superlativo de bonus, óptimo, excelente; durus, -a, -um: duro, firme; dulcis, -e: dulce; carus, -a, -um: querido; amabilis, -e: amable; sapiens, -ent-is: sabio; brevis, -e: breve, corto; fortis, -e: fuerte; severus, -a, -um: serio, austero; callidus, callida, callidum: astuto, hábil; debilis, -e: débil, frágil; similis, -e: semejante; asper, -era, -erum: áspero, agudo; longus, -a, -um: largo, extenso; summus, -a, -um: lo más elevado, lo más alto.
II. Analiza morfológicamente y traduce las siguientes oraciones: Dolor animi gravior est quam corporis dolor.
Aestate, noctes breviores sunt quam diez; hieme, longiores.
Avarus miserior est paupere.
Ferrum durius et utilius est auro; aurum pretiosius est ferro.
Saepe utilior est homo silens quam loquax orator.
Romani res graviores nunquam post cibum tractabant.
Mea Tarentis, fidissima et optima uxor, et mea carissima filia, valete.
Corinthus omnium urbium Graeciae pulcherrima et celeberrima fuit.
Somnus est morti simillimus.
III. Analiza y traduce el siguiente texto:Juegos infantilesHodie pueri tesseris vel pila ludunt. Heri trochum agitantes* diu concurrerunt atque
follem* vel manu vel pede retorserunt* Postea per hortum aut nemora vagati sunt*,
avium nidos quaerentes*. Postremo, ludendo fessi*, in molli gramine recubuerunt.
Cras e lacu pisces multos hamo captabunt et domum praeda laeti venient.
NOTAS._ agitantes: empujando; follem retorserunt: jugaron al balón. vagati sunt: pfto del deponente vagor, -ari, -atus sum: vagar, deambular. quaerentes: participio presente concertado con el sujeto, buscando. ludendo fessi: cansados de jugar
40
ACTIVIDADREPASO PRONOMBRES
LATÍN I
1. Traducir y decir si es pronombre o adjetivo.
Quis venit? Caecilius venit. Qui Caecilius ? Frater meus.
Quid vides ? Video templum Dianae.
Quem librum legis?
Quam fabulam legis?
Quod argumentum habent hae fabulae?
Cui donabis hunc librum?
Utram fabulam legis?
2. Analiza y substituye el interrogativo por la forma latina correspondiente.
Que audivisti? A quien audivisti? Que carmen legis?
Quien frater meus est? A quien libros dedisti?
41
3. Traduce:
Quod scelus commisit servus? Quae est Graecorum civitas?
Utrum iter delegit viator? Quibus praemium dedisti?
4. Analiza y traduce:
Homo quidam pulcras fabulas legebat Hoc unum scio: nihil scio
Nemo in mundo est qui hoc non videat
Nemo omnia scit, nemo omnia vidit
Totius corporis partes sunt tres
Nemo deorum inmortalium designa cognoscit.
FÁBULA DE LA HORMIGA Y LA PALOMA (“HAZ EL BIEN Y NO MIRES A QUIEN”)
Iuxta ripam aquae columba albas pennas lavabat, cum (cuando) in aquam formicam
parvam vidit. Formica iam undis abrupta erat (estaba cubierta por).
Lingua blanda et multis lacrimis auxilium formica petebat vicinae. Tunc columba,
misericordia mota, herbam secuit et eam bestiolae dedit. Illa statim enatavit et ei multas
gratias dedit: mox inter ripae herbas fugit.
Agricola autem columbam in ripa vidit et voluit (quiso) necare eam cum sagitta. Dum
sagittas parat, formica plantam agricolae momordit. Sagitta in terram cecidit et columba
avolavit.
42
Voc. Iuxta: prep. Acus. Junto a; ripa, ae: orilla; aqua, ae; columba, ae: paloma; albus, a, um: blanco; penna, ae: pluma; fórmica, ae: hormiga; parvus, a, um: pequeño; video, is, ere, vidi, visum: ver; iam: adv. Ya; unda, ae: ola, agua; lingua, ae; blandus, a, um: lisonjero; multus, a, um; lacrima, ae: lágrima; auxilium, i: ayuda; vicina, ae: vecina; Tunc: conj. Entonces; misericórdia, ae; motus, a, um: llevada por; herba, ae; seco, is, ere, secui, sectum: cortar; bestiola, ae: animalito; do, das, dare, dedi, datum: dar; statim: adv. aL momento; enato, as, are, enatavi: salvarse a nado; gratias dare: dar las gracias; mox: adv. Luego; inter: prep. De acus. Entre; fugio, is, ere: huir, escapar; autem: conj. pero, (expresa oposición, pero aquí yo no la traduciría); neco, as, are: matar; sagitta, ae: flecha; dum: conj. Mientras; paro, as, are: preparar; planta, ae: planta del pie; mordeo, es, ere, momordi: morder; cado, is, ere, cecidi: caer; avolo, as, are, avolavi: salir volando.
43
EDIPO Y LA ESFINGE
Sphinx erat monstrum atrox: habebat virginis caput, manus et vultum;
hominis vocem, corpus canis, caudam serpentis, pennas passeris et
ungues leonis. In cacumine montis apud Thebas manebat et viatoribus
aenigma proponebat. Homines quaestionem solvere nesciebant et
monstrum omnes vorabat. Tunc coram Sphinge apparuit Aedipus.
Monstrum ei dixit: “Quis est animal, quod mane quattuor pedibus
ambulat, meridie duobus et vespere tribus?”. Aedipus respondit: “Hoc
animal est homo: infans manibus et pedibus procedit, iuvenis tantum
pedibus et in senectute pedibus et baculo ambulat. Sphinx, furore
caeca, de saxo se proiecit et caput eius dissiluit.
44
ORACIONES
SUBORDINADAS RELATIVO
Analiza morfosintácticamente y traduce las siguienteS oraciones subordinadas de relativo:
1. Liber quem recitas meus est
2. Navis, quae in flumine magna est in mari parvula est
3. Bis miser est ille, qui ante felix fuit
4. Diligens agricola serit arbores, quarum fructus ipse numquam aspiciet
5. Hoc illis narro qui me non intelligunt
6. Civitas popularis est illa in qua omnia in populo sunt
7. Ille dolet vere qui sine teste dolet
8. Nullus dolor est quem non longinquitas temporis minuat ac molliat
9. Homo cuius filius sum meus pater est
10. Phidias Minervae simulacrum fecit, quo ornavit templum, quod Atenienses illi deae sacraverant
11. Dives non est qui multa habet sed qui pauca cupit
12. Copiae quae oppidum oppugnaverunt magnos labores toleraverunt
13. Milites virgulta colligunt quibus fossas compleant
14. Pontem fecit qua copias traduceret
15. Cui licitus est finis, eciam licent media
16. Clausini legatos Romam, qui auxilium peterent a senatu, miserunt
45
ORACIONES
PASIVA
Analiza morfosintácticamente y traduce las siguientes oraciones en voz pasiva:
1. Spernitur orator bonus, horridus miles amatur.
2. Studio gloriae omnes trahimur.
3. Vir ab uxore ametur, uxor a viro.
4. Romanorum victoria a legatis consuli nuntiabitur.
5. Ager ac vicus atroci incendio vastantur.
6. Castra a militibus relicta sunt.
7. Locus magna audacia a legionibus defensus erat.
8. Ab oppidi defensoribus tela in hostes iaciebantur.
9. Omnis equitatus in cornibus ab imperatore collocatus est.
10. Ab hostium copiis oppidum magna vi oppugnabitur.
11. Prima luce castra a romanis legionibus moventur.
12. Amicus certus in re incerta cernitur.
13. In senatum legati ab hostibus missi sunt.
14. Pulcherrima templa in foro romano aedificata erant.
15. Duo exercitus a Caesare ex Italia ad Hispaniam ducti sunt.
16. Utinam pax ab omnibus populis desideraretur.
ACTIVIDADES
46
3ª EVALUACIÓN
LATÍN I
1. Analiza y traduce el siguiente texto:
TESEO-LOS ARGONAUTAS-EL VELLOCINO DE ORO
Multas fabulas a Graecis accepimus. Nobilis est fabula, quae miram Iasonis Argonautarumque
navigationem narrat. Iason, filius Thessaliae regis, cum rapere voluisset vellus aureum arietis, qui olim
duos fratres per aera (por los aires) transportaverat, magnam expeditionem paravit. Rex Colchorum
vellus aureum servabat, custoditumque erat ab immani dracone taurisque feris, que flammas ore
vomebant. Cum Iason immensam navem, quae Argo dicta est, construxisset, et in navem conscendisset
cum Theseo, et Hercule multisque Graeciae principibus in Colchidem pervenit.
NOTAS VOCABULARIO._ accipio, -is, -ere, -cepi, ceptum: tomar, recibir. mirus, -a, -um: admirable, asombroso. rapio, -is,-ere, rapui, raptum: arrebatar, robar. volo, velle (infinitivo), volui (pfto): querer, en el texto está en pluscuamperfecto subjuntivo y al construirse con la conjunción CUM se traduce “ puesto que quería”. vellus, -eris: piel, vellón. aries, -etis: ariete, carnero. dicta est: fue llamada, se llamó. construxisset: pluscuamperfecto subjuntivo + cum: puesto que había construido. conscendo,-ere, -scendi, -scensum: subir.
2. Analiza morfológicamente los adjetivos en grado comparativo: graviori: breviorium: miserioris: dulcius: utilior: ferociores: inocentior: pertinacior: severiore:
3. Analiza morfológicamente las siguientes formas pronominales siguiendo el ejemplo:
te: p. pers, acus, sg ei ipsius: quidam: quisquis: nostros: vestri: nostrum: vobis: sibi:
vester: ipse: hoc: huius: id: idem: eundem: eorum: earundem:
quid: quibus: huic: haec: illius: illud: quorum: quis:
TEXTOS
3ª EVALUACIÓN
47
CÉSAR DESCRIBE LA SITUACIÓN GEOGRÁFICA DE BRETAÑA
Insula Britannia natura triquetra est, cuius unum latus est contra Galliam. Huius lateris alter angulus, qui est ad Cantium, quo fere omnes ex Gallia naves appelluntur, ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat. Hoc pertinet circiter milia passuum quingenta. Alterum vergit ad Hispaniam atque accidentem solem.
CÉSAR (s. I a.C): Guerra de las Galias, V, 13.
A UNA PRESUMIDA
Bella es, novimus, et puella, verum est,
et dives, quis enim potest negare?
Sed cum te nimium, Fabulla, laudas,
nec dives, neque bella, nec puella es.
MARCIAL (ss., I-II): Epigramas, I, 64
48
MORFOLOGÍA
MODO SUBJUNTIVO
VOZ PASIVA
Analiza y separa en elementos morfológicos las siguientes formas verbales:
1. aedificatur:
2. pugnaret:
3. terrebantur:
4. missus est:
5. inlatum erat:
6. mittuntur:
7. eligeret:
8. senserit:
9. attribuetur:
10. expectari:
11. esse:
12. adduci:
13. traduci:
14. obtineant:
15. oppugnavissent:
16. speraret:
17. confirmatur:
18. creentur:
19. mota erant:
20. sustinereris:
21. relicti sunt:
49
SALUTATIO MATUTINA
Un cliente es un ciudadano libre rico o pobre que acude diariamente a rendir homenaje al padre de familia y que se proclama públicamente como su cliente para beneciarse de su situación e influencia. Este protector puede ser a su vez cliente de otro más influyente, del mismo modo que un cliente puede tener varios patronos o protectores.Debía levantarse muy temprano, a veces aún de noche y vestido con la toga recorrer largas distancias. Una vez ante la puerta
50
del patrono se reúne cada mañana un variopinto grupo de personas togadas para cumplir el rito del saludo matinal, la salutatio matutina.
TRADUCE EL SIGUIENTE TEXTOHodie M. Aemilii, patroni mei, domum ad salutationem visitabo. Nobili genere natus, M. Aemilius
opulentissimus vir quoque est. Illustris familia sua domum maiorem atque commodiorem quam
ceterorum Romanorum domum habitat. Ianitor in tablinum me ducet. Multi clientes, minus graves
quam ego, iam venerunt et in atrio manent.
M. Aemili liberi felices in peristylo ludunt. Mater vultu sereno inspicit. Parvus Marcus brevem
tunicam induit. Sorores, Aemilia Maior et Aemilia Minor, stolas leviores quam togam induunt. Aemilia
Minor altissima est sed sine dubio Aemilia Maior mulier pulchrior sorore sua erit: faciem candidiorem
nive et oculos splendidiores quam stellas habet, capillus suus nigrior nocte est…… Cum teneris manibus
rosam secat et, ubi caput extollit, me aspicit atque ridet. Mirabilis res! Felicissimus omnium hominum
sum. Subito M. Aemilium in tablinum venit. Verba ore difficile excidunt: “Sa…sa…salve, patrone”. M.
Aemilius, doctus atque prudentissimus vir, leviter ridet. Ego, miser, erubesco.
LA TOMA DE SAGUNTO
Eodem anno Romani Bellum Punicum secundum gesserunt cum Hannibale,
Carthaginensium duce, qui Saguntum, Hispaniae civitatem Romanis amicam,
oppugnavit. Romani ad eum legatos miserant qui finem belli petiverunt. Is autem
legatos audire non cupivit, sed eos e suis castris expulit. Interea cives Saguntini, qui
satis cibum non habebant, fame maxime se dolebant. Tandem Hannibal post
longam obsidionem quam eis imposuerat eos vicit. Ipsi Saguntini clamabant
“Utinam Romani nos adiuvavissent”.
51
Voc: annus, i: año; Romanus, a, um; Punicus, a, um: Púnico/a; secundus, a, um: segundo/a; gero, is, ere, gessi, gestum: llevar a cabo, hacer; Hannibal, lis: Aníbal; Carthaginenses, ium: cartagineses; dux, ducis: general; Saguntum, i: Sagunto; Hispania, ae; civitas, civitatis (f): ciudad; amicus, a, um + dativo: amiga de, aliada de; oppugno, as, are., oppugnavi, oppugnatum: atacar; legatus, i: embajador, legado; mitto, is, ere, misi, missum: enviar; finis, is: fin, final; peto, is, ere, petivi, petitum: pedir; autem (conjunción): pero; audio, is, ire: escuchar; cupio, is, ire, cupivi, cupitum: desear; e, ex: de; expello, is, ere, expuli, expulsum: expulsar; interea: entretanto; civis, civis: ciudadano; satis (adverbio): bastante; cibus, i: comida; habeo, es ere: tener; famis, is: hambre: doleo, es, ere + ablativo: lamentarse de ; maxi,e (adverbio): sobre todo; tandem: finalmente; post + acusativo: después de; longus, a, um: largo/a; obsidio, onis (f): asedio; impono, is, ere, imposui: imponer; vinco, is, ere, vici, victum: vencer; clamo, as, are, avi, clamatum: clamar; utinam: ojalá; adiuvavissent: pluscuamperfecto de subjuntivo: ayudar.
LA RESPONSABILIDAD DE LOS PADRES EN LA EDUCACIÓN MORAL DE LOS HIJOS
(Adaptación de Quintiliano).
Utinam liberorum nostrorum mores non ipsi nos perdamus! Infantia statim deliciis
solvitur. Mollis illa educatio, quam indulgentiam vocamus, nervos omnes mentis et
corporis frangit. Nondum prima verba exprimit, iam dona poscit. In lecticis crescunt: si
terram attingunt, e manibus servorum pendent. Si quid licentius dicunt, risu et osculo a
nobis excipitur. Nos docuimus, nostra verba audiunt, nostras amicas, nostros concubinos
52
vident, tota domus obscaenis canticis strepit. Quae non discunt miseri?; ex scholis mala
ista non accipiunt sed in scholam apportant.
Vocabulario
Utinam: ojalá; liberi, orum: hijos; mos, moris: costumbre; perdamus: (presente de subjuntivo) echar a perder; infantia, ae; statim: rápidamente; solvo, is, ere: ablandarse, acabarse; deliciae, arum: caprichos; mollis, is: blanda, permisiva; educatio, onis: educación; indulgentia, ae; voco, as, are: llamar; nervus, i: nervio, fuerza; mens, mentis: mente; corpus, corporis: cuerpo; frango, is, ere: romper; nondum: apenas, todavía no; primus, a, um; verbum, i: palabra; exprimo, is, ere: pronunciar; iam: ya; donum, i: regalo; posco, is, ere: exigir; lectica, ae: litera; cresco, is, ere: crecer; attingo, is, ere: tocar; manus, us: mano; servus, i: siervo, esclavo; pendeo, es, ere: ir agarrado de; licens, licentis: inoportuno, grosero; risus, us: risa; osculum, i: beso; excipio, is, ire: recibir; doceo, es, ere: enseñar; audio, is, ire: escuchar; amica, ae: amiga; concubinus, i: concubino; video, es, ere: ver; domus, i: casa; obscaenus, a, um: obsceno/a; canticus, i: cántico; strepo, is, ere: resonar;; disco, is, ere: aprender; miserus, a, um: desdichado/a; schola, ae: escuela; malum, i: mal; accipio, is, ere: recibir, sacar; apporto, a,s are: aportar.
TRADUCE LAS SIGUIENTES ORACIONES (REPASO)1. In bello Punico secundo, quod minus longum quam primum fuit, Romani
apud Cannas maximam cladem habuerunt.
2. Hannibal necavit multos obsides, quorum corporibus pontem fecit.
3. Quid est homini inimicissimum? Alter homo.
4. In Thermopylarum proelio hostium copiae nostrorum impetus victae erant
5. In illo proelio acriter pugnabatur.
53
Vocabulario:
Bellum, i: guerra; secundus, a, um: segundo/a; longus, a, u: largo/a; primus, a, um: primero/a; apud +acus: junto a; Cannas: Cannas; cladis, is: derrota; habeo, es, ere, habui: tener, sufrir; neco, as, are: matar; multus, a, um: mucho/a; obses, obsidis: rehén; hábeas, corporis (n): cuerpo; pons, pontis: puente; facio, is, ere, feci, factum: hacer; homo, hominis: hombre; inimicus, a, um: perjudicial; Thermopylae, arum: Termópilas; proelius, i: batalla; hostis, is: enemigo; copiae, aru: tropas; impetus, us: ataque; vinco, is, ere, vici, victum: vencer; acriter: duramente; pugno, as, are: luchar.
1. Vultus Socratis Semper idem fuit
2. Stultus se ipsum amat
3. Caesar suas copias in Helvetios duxerat, nam ei non longe ab eius castris erant.
4. Tu semper eadem dicis, ego autem te non audio.
5. Dido, Carthagininis regina, acerrimum odium in genus Aeneae promisit, nam is reginam relinquerat.
Voc.: vultus, us: rostro; expresión; Socrates, is; semper: siempre; stultus, a, um: necio/a; amo, as, are; Caesar, caesaris; copiae, arum: tropas; Helvetii, orum: los Helvecios; duco, is, ere, duxi, ductum: conducir; nam: pués; longe: lejos de; castra, orum: campamento; dico, is, ere: decir; autem: pero, sin embargo; audio, is, ire: oir, escuchar; Dido: nom; Carthago, inis: Cartag; regina, ae: reina; acer, acris, acre: fuerte; odium, i: odio; genus, generis (n): linaje, Aeneas, ae: Eneas; promitto, is, ere, promisi: prometer; nam: pués; relinquo, is, ere, relinqui: abandonar.
54
55
Recommended