Erdi aroa

ERDI AROA

ERDI AROAREN HASIERA• 400.urtean Erromatar

inperio desegin zen eta germaniar herri batzuk aprobetxatu zuten Hispania inbaditzeko.

• Herri bat bisigodoak ziren.• Erresuma bat sortu zuten.

Haien hiriburua Toledo izan zen.

• Bisigodoak gutxi zirenez, erromatarren hizkuntza, legeak eta erlijioa onartu zituzten.

MUSULMANEN KONKISTA• 711.urtean armada musulmana bat iritsi

zen Afrikatik eta Erresuma Bisigodoa inbaditu zuen.

• Al Andalus jarri zioten izena eta hiriburua Kordoba izan zen.

• Hasieran, Al Andalus emirerria zen, hau da, probintzia bat; baina 929.urtean Ab ar Rahman III.ak kaliferri titulua jarri zion eta bera izan zen Kalifa (1031.urtera arte)

KRISTAU-ERRESUMA SORRERA

• Penintsularen iparraldean bizi ziren kristauek musulmanei aurre egin zieten.

• Konderritan eta erresumatan antolatu ziren.

• Kristauek Pelaio hartu zuten buruzagi. Noble bat zen eta Asturiasko Erresuma sortu zuen.

• Gero, Leongo Erresuma, Gaztelako Erresuma, Nafarroakoa, Aragoikoa eta Kataluniako Konderriak sortu zituzten pixkanaka – pixkanaka.

ERDI AROAREN AMAIERA

• XI. Mendean Kristauek lurralde asko konkistatu zizkieten musulmanei eta bere mugak hedatu zituzten.

• 1031. urtean Al Andalus taifak izeneko zenbait erresuma txikitan banatu zen eta Kaliferria desagertu zen. Haiek etsaiak ziren eta kristauek oportunitate hau aprobetxatu zuten.

• 1212.urtean Navas de Tolosako Gudan Kristauek musulmanak garaitu zituzten eta ia Al Andalus osoa konkistatu zuten.

• Lurralde bakarra Granadako Erresuma izan zen.

• 1479an Gaztelako Isabel I.a eta Aragoiko Fernando II.a ezkondu ziren eta bi koroak batu zituzten. Errege-erregina Katolikoak izan ziren.

• Errege-erregina Katolikoek 1492.urtean Granadako Erresuma konkistatu zuten.

Errege-erregina Katolikoak

AL ANDALUSEN BIZIMODUA• Gizartea osatzen zuten:

– Musulmanak– Muladiak: musulman bihurtutako kristauak– Mozarabiak: bere erlijio mantendutako kristauak.– Juduak– Hiriak hesituta zeuden, kale estuak eta

irregularrak ziren; zati nagusia medina deitzen zen eta meskita zegoen.

• Hiriak hesituta zeuden, kale estuak eta irregularrak ziren; zati nagusia medina deitzen zen eta meskita zegoen.

• Artisauak eta merkatariak ziren. Produktuak zoco izeneko azoketan saltzen zituzten. Hiriak soroz inguratuta zeuden eta nekazariak ziren.

• Eraikuntza asko egin zituzten. Apaingarri asko jarri zituzten eta zutabe asko eta arkuak.

• Hirietan mediku, idazle, astronomo, matematikari eta filosofo garrantzitsuak bizi ziren.

KRISTAU-ERRESUMENTAN BIZIMODUA

• Bi talde handi zeuden:–Pribilegiodunak: nobleak eta kleroa.–Pribilegiorik gabe: nekazariak, artisauak eta merkatariak.

• Hiriak harresiz inguratuta zeuden eta ateak itxi zituzten gauez ondo babesteko.

• Auzotan banatuta zeuden, plaza handi bat zegoen eta produktuak saltzen zituzten.

• Katedral ederrak eraikitzen zituzten.• Merkatariak eta artisauak bizi ziren

hirietan eta gremiotan elkartzen ziren.• Unibertsitateak sortu ziren: Salamanca

ARTEA• Bi estilo inportante zeuden:– Hasieran, estilo erromanikoa: horma

lodiak eta leiho gutxi. Barrualdea oso iluna zen. Ateek eta leihoek erdi – puntuko arkuak izaten zuten.

– Gero, estilo gotikoa: hormak meheagoak, arku zorrotzak eta leihoak koloretako beiratez apaintzen zituzten: bidrierak.