View
259
Download
12
Category
Preview:
DESCRIPTION
Especial TMT 50 Aniversario Cabalgata de Reis de Muros
Citation preview
1
Debuxo: Antón Lameiro
REVISTA DIXITAL
DE ARTE E CULTURA
ESPECIAL
50 ANIVERSARIO DA
CABALGATA
DE REIS DE MUROS
Nº 27
XANEIRO — 2016
The Muros Times -Revista Dixital Muradana de Arte e Cultura-
2
The Muros Times
Nº 27 –XANEIRO — 2016
Director: Jorge Lago Rama - Editor: Manuel Lago Álvarez
Difusión da Cultura—
Depósito legal : C2437-2013
Carta do director
Os anos seguen pasando pero a historia dos pobos sigue aí, conformando un pasado tan real como o
presente. E como parte de esa historia: a Cabalgata de Reis de Muros, que nesta edición de 2016 cumpre 50
anos de vida, que supoñen toda unha chea de lembranzas, -neste particular-, máis boas que malas, porque a
nosa Cabalgata, a de tódolos muradáns, foi capaz de encher de ilusións a pequenos e grandes, nun anhelo co-
mún: pór en valor a Muros.
Antes e agora, non se fai fácil o unir a todo un pobo nunha empresa tan complicada, pero a Cabalgata
conseguiuno, e fíxoo pese as moitas dificultades que se atopou no seu camiño. Foron, alá polo ano 1966, uns
xoves muradáns, encabezados por Juan Jesús Gestal Otero, os que tiveron esta grande idea, e fixeron por leva-
la adiante; e non só o conseguiron, senón que tamén conseguiron que a súa ilusión, os seus mellores desexos
por Muros, pasasen de xeración en xeración, e que ano tras ano, a Cabalgata se fose consolidando coa axuda
de máis e máis muradáns. E aínda hoxe, -50 anos despois-, moitos daqueles pioneiros seguen participando acti-
vamente. Outros moitos xa non están entre nós, pero os seus fillos e netos si que o están, e colaboran vivamen-
te, -e seguro que coa lembranza dos seus- para que cada ano, na noite do cinco de xaneiro, o todo Muros viva
unha xornada de ilusión e alegría.
As páxinas que seguen son unha pequena parte da historia da Cabalgata. De seguro que habería moito
mais que contar, pero como as páxinas da historia son imperecedoiras, tempo haberá de facelo. O importante e
deixar escrita unha pequena testemuña do que foi, e nesto a Revista Dixital Muradana The Muros Times quer
pór, -e pon-, o seu pequeno gran.
Unha vez máis, TMT agradece a colaboración aberta e desinteresada dos seus colaboradores neste
especial de xaneiro de 2016, para ofrecer a tódolos seus lectores este documento escrito en lembranza da histo-
ria da Cabalgata de Muros, e agradecemento tamén aos que xa non están, pero que vivirán por sempre na nosa
memoria e no noso corazón.
Jorge Lago Rama.
3
LA CABALGATA DE REYES DE MUROS.
RECUERDOS DE SUS INICIOS Juan J. Gestal Otero
El principio
El por qué y el como
me ví envuelto en toda
esta historia me resulta
ahora dificil de expli-
car. Los comienzos se
pierden en una nebulo-
sa de recuerdos entre-
mezclados de los ini-
cios de mi juventud, en la que toda la actividad festi-
va, y especialmente la de los jóvenes, giraba en
gran medida en torno a la iglesia y sus fiestas.
A las pandillas de los mayores, que nos precedieron
les correspondió pertenecer a Acción católica, y
jugar partidos de futbol en la Atalaya, donde ahora
está el nuevo cementerio. A la nuestra, la Opera-
ción patacón, y a unos y otros formar parte de “Los
Luíses”: una congregacion de jóvenes varones que
entre otras actividades, se encargaba de la organi-
zación de la procesión y actividades lúdicas del día
de San Luís, que en Muros celebramos no el 21 de
junio, sino el 30, el día despues de San Pedro, for-
mando parte de las Fiestas Patronales.
No recuerdo como ocurrió pero de repente me ví de
presidente de los Luises, ocupado en actualizar y
ampliar la lista de miembros, para recaudar fondos
para la fiesta. Todos los varones solteros eran can-
didatos a serlo, y la forma de dejar de pertenecer
era casándose. Se pagaba una pequeña cuota
anual con la que se sufragaban los pequeños gas-
tos de las actividades lúdicas que se organizaban
en la fiesta (suelta y captura de patos en la darse-
na, carreras de cintas y algunas otras cucañas), los Carrera de caballos en la Alameda
Jinetes en la Alameda (Nandito y Naná)
4
gastos importantes, orquesta y alumbrado, corrían
a cargo de la Comisión de las Fiestas Patronales.
Esta actividad me hizo saber que Muros po-
seía un rico, variado y extenso callejero (Tetuan,
Prim, Sol, Luna, Maruca, Perriola, Salero, Angel,
Sufrimiento, Clavel,...) que recorrimos buscando
casa a casa los posibles socios. Callejero que es
merecedor de un profundo estudio y una publica-
ción.
En la fiesta organizamos una carrera de ca-
ballos en la antigua alameda, que fue muy cele-
brada. Para conseguir los caballos, en la montaña,
hubo que asegurarle a los propietarios que estaría
en Muros el Ministro de Marina (entonces era Nie-
to Antunez).
Para la procesión, armamos una carroza
aprovechando parte de las barandillas que se ha-
bían retirado del presbiterio, en las reformas que
se estaban llevando a cabo en la Colegiata. Resul-
tó pesadísima, muy dificil de mover, y sobre todo
de bajar y subir por la cuesta del Castillo hasta la
iglesia.
El teatro
En cuanto al teatro, mi interés quizás vi-
niese de mi formación en los Salesianos en donde
era muy valorado y considerado un medio para
aprender a recitar y a leer con sentido. La popular
Galeria Dramatica Salesiana era famosa por su
unisexualidad con obras solo para hombres o jóve-
nes, o solo para muchachas.
Si el origen no está claro, la espoleta si la
recuerdo. Surgió a partir de una charla de verano
con Joaquin Goyanes Dubert, sobre las activida-
Procesión de los “Luises”
5
La barca sin pescador, de Alejandro Casona. De pie, de izqda. a derecha Cuquejo, Lojo, Manolo Dubert, Pepita,
Gestal, Porrúa, Angelita Sambade, Pepita Fernández y Finita. Agachados Cundo, Antonio (un amigo de Santiago) y
Sambade.
des teatrales que se estaban llevando a cabo en la
Universidad de Madrid, lo que nos animó a preparar
una obra. En su elección influyó Suso Fabeiro, ofi-
cial del Registro, gran lector y poseedor de una ex-
traordinaria biblioteca con una magnífica colección
de obras de teatro.
A nuestro grupo, le denominamos Agrupación
Artística Muradana, y entre 1965 y 1970 pusimos en
escena nueve obras: La cigüeña dijo si, de Carlos
Llopis (¿? septiembre y 2 de octubre de 1965); La
barca sin pescador, de Alejandro Casona (29 de
diciembre de 1965); Los pobrecitos, de Alfonso Pa-
so (29 de septiembre de 1966); Nosotros, ellas y el
duende, de Carlos Llopis (28 de diciembre de 1966);
Las veleidades de Elena, de Carlos Arniches (1967);
Historias del zoo, de Edward Albee; El casado casa
quiere, de Alfonso Paso; Cuando el gato no está, de
P. Vandenberghe (28 de diciembre de 1969 en Mu-
ros y el 29 en Carnota), y Réquiem por un girasol,
de Jorge Díaz (3 de enero de 1970).
Las representaciones en Muros, las llevamos
a cabo en el cine Avenida, salvo una en el París.
Tambien se hicieron representaciones en los cines
de Carnota (recuerdo Los pobrecitos) y Rosa de
Louro. El grupo nunca lo llegamos a constituir ofi-
cialmente, pero eso no impidió su normal funciona-
miento, que pagasemos religiosamente a la Socie-
dad General de Autores, y que se emitiesen facturas
a ese nombre.
6
La financiación de la Cabalgata
La Cabalgata de Reyes salió por primera vez el 5
de enero de 1967, hace ahora 50 años. La improvi-
samos en apenas quince días, y estuvo compuesta
por tres reyes y diez pajes, y desde entonces no ha
dejado de salir ningún año, pues cuando las incle-
mencias del tiempo lo impedian se iba directamen-
te para la Colegiata en donde se recibía a los ni-
ños.
En un primer momento su fuente de financiación
fue lo que recaudabamos con las obras de teatro,
muy poco dinero, que complementabamos con el
petitorio por las casas, entonces algo muy común,
una costumbre muy arraigada.
En Muros, entonces, siempre había alguien
pidiendo. Estaban los que pedían por ser pobres,
pobres conocidos, que pasaban determinados días
de la semana, y a los que en muchas casas ade-
más de la limosna se les daba algo para comer,
pan o una taza de caldo, y ropa. Junto a ellos esta-
ban los pobres ocasionales, que aparecían siempre
tras unos días de vendaval, eran de familias en
general numerosas, que vivían del mar, y al día,
con grandes dificultades económicas, que cuando
se veían imposibilitados de ir a pescar salían a pe-
dir para llevar algo que comer a sus casas.
Se pedía para todas las fiestas que eran muchas:
as da vila, as da aldea e as da comarca. Era el me-
dio de financiar las actividades comunitarias. Por
eso no había día en el año en el que no pasasen
por las casas alguna persona o alguna comision
pidiendo para algo. Lo que hacía que las aportacio-
nes en general fuesen muy exigüas de patacones o
de unas pocas pesetas, lo que contrastaba con lo
que había que oir que era mucho, y hoy creo que
tenían bastante razón, aunque para los que organi-
zabamos actividades comunitarias fuese muy des-
moralizador. Por otra parte los que se beneficiaban
de las actividades, los hosteleros fundamentalmen-
te y en menor medida los comerciantes, apenas
El Rey Baltasar atendiendo a un niño.
.Maite Castaño y Gestal fueron los presentadores
7
contribuían, aunque los días de la Cabalgata agota-
sen sus existencias. Pronto por todo ello abandona-
mos este sistema de financiación sustituyéndolo
por otros.
El Festival Mister Feo, en el que elegíamos el
Super Feo de Galicia, el Feo Local y el Feo Foras-
tero, fue el medio de financiación más importante.
La primera edición fue en el Restaurante Anido, las
seis siguientes en la Sala de festas O Paraiso, y la
última en la Plaza de la Pescadería. Supusieron la
época de mayores ingresos y progreso de la Cabal-
gata. Para premiar a los ganadores, ademas de
premios en metálico, recogíamos infinidad de dona-
ciones del comercio, que exponíamos en un céntri-
co escaparate. Las orquestas que traíamos eran las
que estaban más de moda. En ocasiones alguna
que por su coste no había podído traer la sala en
toda la temporada. Siempre tuvimos abarrotes. Lo
que recaudabamos en taquilla era para la organiza-
ción de la Cabalgata, siendo la recaudación del bar
para los propietarios de la sala.
También durante algunas navidades organi-
zamos el “Bar por un día” en el que despachaba-
mos productos que nos habían donado los bares y
tiendas de comestibles y bebidas.
Puntualmente, cuando hacíamos alguna compra
especial, recuerdo la de los gigantes y cabezudos,
que compramos en una fábrica de Zaragoza, salí-
amos a la hora de los vinos del domingo, Antonio
Lojo y yo con la factura, a pedir (asaltar) a los que
Marita Otero, Gloria Monteagudo y el Gran Suso ya no están con nosotros.
En el Jurado vemos a Migita, Catelan y Carpintero.
8
encontrasemos en los bares. Había que acertar
con a quien se le pedía en primer lugar, pues si
este daba forzaba luego a que los otros del grupo
tambien contribuyesen. A esto le llamabamos
“vinos de trabajo”. La factura acabó cuarteada de
tanto desdoblar y doblar, y sacar y meter en el bol-
sillo, pero conseguimos reunir el dinero para pagar-
los.
Tambien montamos la Banda de cornetas y
tambores D. Diego de Muros, que tuvo su mayor
desarrollo y éxitos cuando la dirigió, Ramón Santia-
go, conocido cariñosamente como Sr. Calleira,
municipal muy querido y recordado en Muros, por
ser muy serio y trabajador. Inicialmente tuvimos
que financiar sus intrumentos y ropas, pero en al-
gún momento sus actuaciones en distintas fiestas,
nos permitieron tambien ingresos para la Cabalga-
ta.
La última edición del Festival Mister Feo la
celebramos en la plaza de la Pescadería, no nos
dejaran la sala de fiestas. Tuvimos la mala suerte
de que nos llovío, pero lo peor fue comprobar de-
cepcionados como la gente que había venido para
el festival, abarrotaba los bares y no pasaba por
taquilla para contribuir a pagar los gastos. No les
importaba dejarnos colgados económicamente, en
un festival que se organizaba para financiar la Ca-
balgata de Reyes que ellos y sus hijos o nietos iban
a disfrutar. Algunos incluso (y no eran niños sino
“personas respetables”) intentaron y estimularon a
otros a tirarnos las vallas con las que habíamos
cerrado los accesos a la plaza. A partir de esa de-
sagradable experiencia dejé la presidencia de la
comisión organizadora de la cabalgata, aunque
todavía seguí vinculado y trabajando para ella unos
pocos años más durante los que estuvo Julian Cos-
ta Calderon al frente.
Los platos fuertes de la Cabalgata
Para nosotros la organización de la Cabalgata de
Reyes era el pretexto para tratar de enganchar a
Muros a los procesos de desarrollo y al progreso
que veíamos como se estaba produciendo en otras
Villas, en tanto Muros perdía un tren tras otro.
9
Por eso promovimos el desarrollo de activi-
dades culturales, conferencias, exposiciones, y el
Pregón, la más importante, invitando a destacados
muradanos a pronunciarlo. Diez pregones en la
primera época (de 1977 a 1986) y cinco en la se-
gunda (de 1997 a 2002, no me consta que lo
hubiese en 2001). Con él pretendíamos promover
la autoidentificación, el sentimiento de pertenencia
y la autoestima, que sirviesen de estimulo al pro-
greso. También nos servía de pretexto para traer a
Muros a autoridades de la naciente Xunta de Gali-
cia y reunirlas con las autoridades locales durante
los actos y en la comida que organizabamos poste-
riormente, para que les conociesen y aprove-
chasen para pedirles algo para Muros.
Otro objetivo muy importante para nosotros
era publicitar Muros, que se hablase de Muros en
los medios de comunicación, prensa escrita, radio
y televisión, y la Cabalgata y las actividades para-
lelas que organizabamos nos servian para ello. En
muchas ocasiones actuabamos como corresponsa-
les de El Correo Gallego, Voz de Galicia e Ideal
Gallego. Teníamos que estar en misa y repicando,
pues de no hacerlo nosotros no había quien lo hi-
ciera.
Para este objetivo fue muy importante con-
seguir que Antonio Moragon, catedrático de dibujo
del Instituto Rosalia de Castro de Santiago y céle-
bre pintor, nos diseñase los Carteles de la Cabal-
gata. Lo hizo en seis ediciones, de la X a la XV,
financiándonos su impresión la Caja de Ahorros de
Santiago.
Yo conocía a Moragón a través de la rela-
ción de ambos con el Teatro de Cámara Ditea, y
sabía de su pasión por Muros (veraneaba en Casa
Anido). Le visité en su casa de Santiago y conse-
guí su importante colaboración de la que quedó
una entrañable amistad, que continua con su hija y
su yerno, siendo el padrino de su nieta Pilar.
Con el primer cartel, contratamos una com-
pañía para que empapelase él centro de A Coruña,
e hicimos tarjetas de Navidad.
El motivo de los carteles siempre tenía una
razón de ser. En el primero le pedí que pusiese de
reyes a un labrador, un emigrante y un marinero, a
mi juicio los Reyes Magos de Galicia. En el segun-
do que reflejase la reciente construcción de las ca-
rrozas. El tercero coincidió con la autonomia de
Galicia, de ahí que Melchor porte la bandera galle-
ga. Cuando se hizo el cuarto planeabamos ese año
la llegada por mar, al final la climatología no lo per-
mitió. El del quinto, pescando un cometa, hace re-
ferencia a su instalación en el belén de ese año, y
finalmente el guardia celta del sexto anunciaba la
incorporación de ese nuevo atractivo a la Cabalga-
ta.
10
Os pregóns da
Cabalgata
de Muros
p/ Inés Monteagudo Romero
Un pregón é por definición o acto de anunciar un
asunto de interese para o público e diante do públi-
co que o escoita. Esta puidera parecer unha defini-
ción xenérica, pois calquera acto de comunicación
verbal no que interveñan os tres elementos impres-
cindibles (emisor, transmisor e receptor) puidera
chamarse pregón, pero non é precisamente así. O
pregón ten unhas características propias que pasan
necesariamente por trasladar ao público receptor
unha visión eloxiosa do asunto ou tema que anun-
cia.
En Muros, a tradición dos pregóns retomouse no
ano 1977 da man dos organizadores da Cabalgata
de Reis. Por medio do pregón de reis facíase anun-
cio do comezo da celebración da cabalgata. Nese
ano de 1977, o 5 de xaneiro, o primeiro pregoeiro foi
o muradano D. Fernando Lago Lorenzo (Nando),
naquel intre primeiro tenente de alcalde do Conce-
llo de Muros. O seu pregón foi un canto alegre aos
anos da súa nenez e a louvar aos xovenes organi-
zadores da cabalgata como un fermento necesario
para dar pulos ao Muros do futuro.
Nos anos seguintes tódolos pregoeiros,-sen excep-
ción- fixeron unha loa acendida do pasado de Mu-
ros, repasando a súa historia e as súas costumes e
tradicións, e tamén as súas xentes, como forxado-
ras da historia propia de Muros e da historia de Gali-
cia e de España. E sempre tódolos pregoeiros fixe-
ron votos pola xuventude muradana, para que uni-
dos fixeran por causa común na loita por conseguir
que Muros alcanzase o progreso doutros tempos.
Os textos dos pregóns, ao facer memoria do Muros
pasado compoñen uns documentos de grande im-
portancia, que sería necesario agrupar nunha publi-
cación, para que non se perdesen e serviran aos
estudosos da historia, costumes e tradicións para
afondar no ser de Muros e das súas xentes.
O primeiro pregón pronunciouse no ano 1977 e o
último no 2002. Velaiqui a relación dos pregoeiros:
Pregoeiros da Cabalgata de Reis de
Muros:
Ano: Edición:
1977 XI -D. Fernando Lago Lorenzo
1978 XII -D. Francisco Carantoña Dubert
1979 XIII -D. Francisco Caamaño González
1980 XIV -D. Luciano Piñeiro González
1981 XV -D. Manuel Fabeiro Fabeiro
1982 XVI -D. Gumersindo Lago Lago
1983 XVII -D. José Louro Lojo
1984 XVIII -D. Juan Jesús Gestal Otero
1985 XIX -D. Agustín González López
1986 XX -D. Santiago Fernández Fernández
1997 XXXI -D. Juan Jesús Gestal Otero
1998 XXXII -D. Santiago Fernández Fernández
1999 XXXIII -D. Augusto César Lendoiro
2000 XXXIV -D. Juan Caamaño Cebreiro
2002 XXXVI -D. José Marcelino Figueiras García
11
Autoridades y miembros de la Comisión acompañando al pregonero en el paseo cívico desde el
Ayuntamiento al Cine Paris. De izqda. a dcha., Guardian del Convento de Louro, D. Casimiro, Teniente
de la Guardia Civil; José Lago (Alcalde), Juan Gestal (pregonero), Marcelino García y Joaquín García
Caamaño, miembros de la Comisión.
PREGÓN DA XVIII
CABALGADA DE
REIS DE MUROS
(5 de xaneiro do 1984)
Juan J. Gestal Otero
Ao serán, entre lusco e fusco, cando a estrela xor-
naleira brille no ceo, e os ferrollos do reloxo do con-
cello comecen a renxer para dar as badaladas das
cinco, por dezaoito ano consecutivo, producirase a
milagre, e os belidos, garimosos e feituquiños ne-
nos de Muros, entre nubeiros de brea e lambetadas,
e arrecendos de loureiro, fiúncho e marusía; garou-
feiros, co sorriso nos beizos, e os tenros corazóns
brincando no peito, tolos de ledicia, namentres so-
ñan cos regalos, ollaran aglaiados, unha vez mais,
aos reis magos. A esperanza ilusionada faise nesta
noite realidade para eles, e para os xa homes feitos
e dereitos, que xa non lembran un Muros sen cabal-
gata.
Resoe pois entre os foguetes, ao compas dos
gaiteiros, nesta doce maña de invernía, a voz de
este humilde pregoeiro anunciando a festa por rúas
e rueiros das vilas e pobos do concello e da bisba-
rra. Por os lameiros e os agrestes camiños monte-
síos das silvestres aldeas perdidas entre calados
cumios, do Monte Louro ao Seixos Brancos, do La-
12
raio ao Tremuzo, do Aro ao Pindo, do Costiña ao
Ruña, e do Cabazo ao Pedregal.
Xeman os ventos mareiros elexías. Funguen
rumorosos pinos e castiñeiros, carballos, freixos e
vimbieiras,
Esperten cucos e curuxas aos xubilosos re-
chouchíos de canarios e xílgaros, lavercas, coto-
vías e malvises. Asubíen os merlos. Enfeitícense
os ceos cos alegres vós das rulas, paspallás e bu-
belas, estorniños, chascos, pimpíns, carrizos e
pardais. Fuxan os corvos, voitres, lagarteiros e
miñatos, que teñen as pombas e andoriñas que
cruzar os mares, para levar a mensaxe de espe-
ranza os muradáns de lonxe.
Gaivotas, non laiedes mais, deixade xa de
planear, pousade, que os mariñeiros se decaten
de que vai mudar o tempo en Muros.
Cantaruxade festivas, nos fondais das cor-
gas e nos prados. Augas do Xallas e Tambre, do
Esteiro e Larada, do Valdexeira e Bornalle, do An-
tes, Caniñas, Tines e Adraño. Porque hoxe, en
Muros, é festa maior.
Miñas donas e meus señores:
Quixo a Comisión da Cabalgada de Reis-84,
facerme a honrosa encomenda de ser o seu pre-
goeiro, non é encargo doado de cumprir, e menos
nas miñas circunstancias, frecuente presenza en
Muros, e promotor con outros moitos da Cabalga-
ta. Por outra parte, a grande elocuencia e as admi-
rábeis dotes literarias dos que me precederon nes-
ta tribuna, póñenmo aínda mais difícil.
Nin quero nin podo disfrazar o fondo conten-
to que me motivou ser chamado, e moito mais no
ano no que a Cabalgata cumpre a idade que eu
tiña cando a comézamos, sexan pois as miñas
primeiras verbas de agradecemento a esta magni-
fica Comisión, cuxo traballo, capacidade de entre-
ga e sacrificio, coñezo e por iso comprendo ben.
O me poñer a cumprir o prometido, xurdiu
unha pregunta: ¿para que me traen aquí?... ¿para
que recorde?... ¿para que volva os ollos atrás e
faga reconto. Mente os obxectivos cumpridamente
cubertos, e os que seguen agardando?... ¿Para
que me lembre, coma vostedes neste intre, dos
que estiveron e xa non están connosco hoxe?...,
uns por razóns da vida, e outros da morte, que
tamén e lei de vida. Dos que nos ollan dende lon-
xe, desde as súas cabalgaduras de ferro, xinetes
do mar, dende as outras Galicias, na quintana de
vivos, ou desde a Chacarita ou San Pedro. Dos
que nos mandan unha aperta de escuma e sal
dende os profundos. Dos que partiron sen tempo a
13
un adeus, estando a cumprir ca súa obriga de pro-
curar o pan cotián. Dos que ledos veñen de camiño
para os seus fogares, dos que sofren do corpo ou
da alma. Dos que por razón das súas obrigas non
poden como quixeran, estar connosco hoxe aquí.
Vaia para todos eles, co meu recordo, os mellores
desexos de paz e felicidade.
Antes de proseguir, e para poder facelo, debo dei-
xar sentado que a Cabalgata de Reis de Muros,
non é obra dun home, nin sequera dun fato de ho-
mes e mulleres. É a exteriorización do desexo de
vivir dun pobo; a expresión das súas ansias de su-
peración, é a obra de todos os muradáns, inclusive
daqueles que negan a súa colaboración nos intres
de arrimar o ombreiro, ou censuran aos que a
arranxan, pero que a prestan coa súa presenza,
acudindo os primeiros a gozar da festa.
A Cabalgata de Reis, expresión do sentir mu-
radán, xurdiu fai dezaoito anos, nuns momentos de
pesimismo e decadencia, de apatía e derrotismo na
vila, xurdiu o mesmo que tantas outras mostras do
inconformismo xuvenil. Mais esta calou fondo no
sentir das xentes desta terra, xentes de nobreza e
lealdade recoñecida, xentes acolledoras e humani-
tarias, curtidas polo salitre e o nordeste, na súa co-
tiá loita por arrincarlle o sustento ao mar. Xentes
afeitas ao sacrificio da ausencia, viúvas de vivos,
xentes labregas queimadas polo sol.
E non podía ser doutro xeito, pois a cabalga-
ta de reis, expresaba a súa esperanza, ilusión e
amor por Muros, as ansias de superación dunha
vila milenaria, desexosa de saír do solpor e volver a
desempeñar o papel que outrora tivo, e que lle co-
rresponde pola súa historia, recursos naturais, si-
tuación xeográfica e vocación.
Mais era mester convencerse de que co es-
forzo común e constante podíase conseguir calque-
ra meta, e esta era a mensaxe viva que a Cabalga-
ta traía. A Cabalgata de Reis, non era unicamente
unha festa mais, partindo de cero, traballando con
ilusión e imaxinación, sen egoísmos, sen desalento
ante atrancos e murmuracións, deixando atrás aos
que se paraban ou desviaban, incorporando aos
que ilusionados acudían a traballar, a Cabalgada de
Reis muradana pasou a ser das mellores de Gali-
cia.
E que señores, a imaxinación e o traballo
constante moven montañas. E son as montañas da
pasividade e o individualismo, do egoísmo e da in-
constancia, as que é preciso mover para que Muros
bote a andar resoltamente cara o progreso, e para
que os nosos fillos podan sentirse orgullosos do
Muros que lles deixemos.
Mais, a Cabalgata é tamén unha festa, pois
as cousas serias deben dicirse con alegría. Unha
festa que comeza a argallarse o seis de xaneiro do
ano anterior.
14
É a festa da ilusión, da esperanza e do amor,
nunha data na que aínda están frescos no corazón
os longos seráns familiares, preto da lareira, cheos
de recordos. E non deixaron aínda os padais os
sabores dos figos e pasas, améndoas, piñóns, ma-
zapáns e turróns.
Cando acabamos de deixar atrás un ano ve-
llo, e con el os noso fracasos e metas non acada-
das. Cando comezamos afoutados, con afáns reno-
vados, a loita pola nosa superación, nun ano que
non fixo senón dar os seus primeiros pasos, e o
intre mais doado para ilusionarnos por tarefas co-
múns. Se queremos un Muros vivo, un Muros activo
e próspero, compre se esforzar en coñecelo e ama-
lo.
Amar algo, non é, como sinala Ortega e Gas-
set, unicamente "estar", senón actuar cara o ama-
do, un afanarse de cotío polo que amamos. Entrega
total ao amado, o amor e ledicia, mais non é menos
certo que as veces é triste, con tristura como a da
morte, tormento soberano e mortal. Aínda mais o
verdadeiro amor percíbese mellor a se mesmo no
dor e sufrimento de que é capaz. ¿que muller na-
morada non prefire as angustias que o home ama-
do lle causa, a insensible indiferenza?
Non estarán exentos de momentos tristes os
nosos corazóns ao esforzarnos para conseguir o
mellor para a nosa patria pequena, a terra e o mar
que nos veu nacer, nos acubilla e nos mantén, é
testigo dos nosos amores e afáns, ledicias e tristu-
ras,..., o que nos apertara para toda a eternidade, o
solar dos nosos devanceiros e dos nosos fillos.
Mais a ledicia das metas acadadas compen-
saran dabondo os esforzos. Sentirémonos unha
comunidade viva, e a nosa vida será mais leda.
Muros, vila milenaria, quizais foses o antigo
Burum de Meletio, ou o Buro de Ptolomeo, pode
que o Morodon do anónimo de Ravena, ou o Mori-
dunon de García de la Riega, ou o Grandimuro ou o
15
Arrotebrarum Portus dos romanos, ou tal vez foses
fundada co nome de Poboa de Muros no 956. Vila
primeiro real e despois da mitra, que acadastes o
teu máximo esplendor a mediados do século XVI.
O cambio das velas ao motor, a disputa da
pesca ao remate do XVIII, e aquel triste 26 de mar-
zo de 1.809, no que fuches queimada e saqueada
polas tropas francesas "pasando en catorce horas --
como consta no libro de acordos do concello--, de
villa, hermosa y bien provista a pobre, miserable y
tan horrorosa que los que la vieron antes, no pue-
den mirarla hoy sin llorar", xunto coa emigración, a
ignorancia de moitos e o egoísmo oportunista de
algúns, sumíronche nunha vertixinosa pendente de
decadencia, un ir a menos dunha vila con importan-
tes recursos naturais, e mais incomprensible aínda,
o conformismo derrotista dos teus habitantes dis-
postos a aceptar, e incluso facilitar o éxodo dos ser-
vizos administrativos, e a destrución e o espolio dos
teus monumentos. A non pedir, e mesmo opoñerse
a consecución de melloras.
Que foi das túas fábricas; da feira de gando,
concedida por Carlos III o 21 de nadal do 1.780; dos
dous hospitais; do castelo; das dezaoito torres das
murallas; da alfándega; do xulgado, e da cabeceira
comarcal,..., por so citar algunhas das perdas.
¡En cantas oportunidades, Muros, perdiches o
tren do progreso!
Muradáns, todos sabedes, que para que a
gaita soe, non basta a coraxe dun intre, que nos
leve soprando con forza a case rebentar o fol. E
mester, botar o aire pouco a pouco apertando co
cóbado, e repoñelo as veces que faga falla, e mover
os dedos no punteiro. Mais para darlle son e preciso
deprender.
Para que soe a frauta do progreso, despois
de querelo, non hai mais que ter perseveranza, tra-
ballar e deprender algo novo cada dia. No atraso e
decadencia muradana, sen dubida, xogou un impor-
tante papel a falla de centros educativos, onde os
nenos, futuros homes de mañá adquirisen as armas
para se defender ben na vida, a arma da cultura,
que fai aos homes libres e respectables, que impide
os atropelos e a explotación, que da sentido e fai a
vida mais pracenteira.
Mais señores, Muros está comezando a es-
pertar, nestes derradeiros anos freouse a decaden-
cia, os mercados semanais colleron nova puxanza,
constituíronse agrupacións deportivas e culturais,
acrecentáronse as instalacións educativas, e conse-
guíronse un sen fin de melloras. Hoxe ábrese en
Muros un futuro esperanzado para as novas xera-
cións. Aínda que con cincuenta anos de atraso, co-
mezou a funcionar o Centro Mixto de Ensinanzas
Medias, que de seguro mudará o talante das nosas
xentes, arredará a apatía, exiliará o derrotismo, fo-
mentará a cultura, a unión e o traballo en común,
por mor do progreso individual e colectivo, progre-
sos ambos que non poden ser si non van xuntos.
O mundo non se acaba hoxe! A galiña ten de
seguir poñendo ovos, a fartura mal paga, de hoxe é
fame para mañá, isto sabédelo moi ben os homes
do mar, mais as veces parece como si o esquecése-
des. O mar, principal recurso e razón de ser de Mu-
16
ros, ten que ser explotado racionalmente, dia a dia
debemos mellorar as nosas artes, protexer a nosa
fonte de riqueza e vida, abrir novas expectativas,
como os cultivos mariños, conseguir as mellores
condicións de traballo para os nosos homes, esixir
e facer respectar uns prezos e unhas retribucións
xustas, dotar ao porto das instalacións e servizos
auxiliares que impidan que os nosos barcos teñan
que ir fora, e que faga a outros vir aquí. Non son
tarefas doadas, non, mais senón lle poñemos o re-
medio entre todos e decontado, o peor cando quei-
ra facerse xa será tarde.
¡Muradans! Abride os ollos e ollade. ¡Ollade o que
esta ocorrendo na ría!
Muros non é soamente un concello, Muros e
unha bisbarra definida histórica e xeograficamente,
xunguida por lazos comerciais e culturais. Do Tam-
bre ao Xallas, do Pindo a Pontenafonso. Non é
mais, nin é menos. De sempre tivo e sigue tendo,
vocación de cabeceira comarcal e de distrito, e ne-
sa vocación e no seu desenrolo, radica un dos pia-
res do futuro de Muros.
A planificación dende o centralismo, o mal
goberno local, e a pasividade de todos, permitiu o
despoxo nos derradeiros anos do franquismo. Dúas
espiñas cravadas no corazón dos muradáns. Dúas
pertenzas, xulgado e cabeceira comarcal, que a
Xunta de Galicia debe agora restituír. Mais que nos
temos de pedir, todos xuntos, pedir con insistencia,
pedir sen desmaio, e ...esixir!
Mais non é dabondo a vocación histórica e o
recoñecemento no papel. Fai falla o diario esforzo
de todos na mellora das industrias e na procura
doutras novas; no desenvolvemento turístico; na
modernización do comercio; na consecución de
oficinas administrativas que leven a unha mellor
prestación dos servizos. Hai que se esforzar cada
dia en gañar ese dereito e recoñecemento diante
dos corenta e dous mil cidadáns da bisbarra.
17
A vila ten que preocuparse, sen egoísmos,
do desenvolvemento de todos e cada un dos luga-
res, parroquias, pobos e vilas da bisbarra; centran-
do en Muros unicamente aqueles servizos que non
sexa rendible establecer nas outras vilas, pobos ou
parroquias, procurando achegar sempre os servi-
zos aos cidadáns; loitando por unha industrializa-
ción racional da bisbarra, que leve a creación de
postos de traballo que impidan a emigración dos
nosos xoves. Hai que poñer todos os esforzos posi-
bles no fomento e desenrolo do sentimento comar-
cal, estrutura que xunto a da parroquia son as que
poden redimir do subdesenvolvemento a Galicia.
Aínda tendo problemas dabondo no concello, e sen
esquecernos nin un intre deles, debemos tamén
preocuparnos por acadar melloras e servizos para
os outros concellos da bisbarra, coñecer a seus
homes, as súas inquedanzas, as súas aspiracións
e metas.
Vivimos nun mundo no que a imaxe e moi
importante. Muros precisa de persoas que lle dean
imaxe. Imaxe de vila desenfadada e progresista.
Que informen diariamente dende a vila, na prensa,
radio e televisión, dos problemas e aspiracións do
concello e da bisbarra. Que mostren ao resto de
Galicia a beleza da nosa terra, e as nosas virtudes,
inquedanzas, traballos e logros.
Muros precisa ao fin, homes decididos na
defensa da "muradanidade", do noso. Que se enro-
len na nave do progreso, que fagan vir a rego a to-
da a comunidade, para que ao fin, todos xuntos,
sen trasacordos, recuperemos o tempo perdido, e
non volvamos a perder ningunha das melloras que
en cada ocasión se presenten, fomentemos a ima-
xinación e a cultura, o amor as árbores e flores, e
troquemos este Muros morto nun Muros vivo e
prospero.
Moito queda por facer: Recuperar e non dei-
xar ir. Por iso temos que traballar arreo, sen sose-
go, para coller dunha vez por todas e para sempre
o tren do progreso.
¡Muradans! ¡Muradans de Outes, Carnota e
Mazaricos! ¡Muradans de Louro e de Esteiro; de
Lariño e O Freixo; de San Ourente e de Beba; da
Cerca ou da Acea; da Alivia ou de Ventin! !
Muradans todos!
Que hoxe, o enxebre e morriñento son dos
gaiteiros; o ritmo e musicalidade de esta antiga e
afinada Banda de Música de Merza; a marcialidade
das trompetas e tambores, e o paso firme e resolto
da Garda Celta, acendan en nos un facho de baril
inconformismo, para que cos corazóns ledos, re-
vestidos cunha nova virxindade, tomada dos sorri-
sos dos nenos, neste Aninovo que lles desexo ven-
turoso, comecemos todos xuntos, ¡xa!, a cabalgada
decidida de Muros ao progreso.
18
Pregon de Pepe Xeloto
En este día de xaneiro corre pola Vila e tamén polo
Concello de Muros un rumor de esperanza? pois
coméntase que na Casa da Cultura En San Pedro
reúnense os máis ilusionados e Soñadores da Ca-
balgada de Reises e están aquí para escoitar cos
sons da alma o Pregón da XXXVI Cabalgada dos
Magos de Oriente.
Vaia este Pregón moi especialmente ós ne-
nos nestas festas da Epifanía e tamén para todos
vós, muradáns, con ese amor á Vila á que lle quixe-
ra dicir, como tan ben cantou o noso poeta:
Quérote Muros de día
Quérote Muros de noite
Na tristura, na alegría
Na mala e na boa sorte.
Quérote con tolería
E hoxe un pouco máis que onte.
Quererte a ti é teimosía
Porque te quixen decote.
Querereite mentres viva
E aínda... despois da morte.
É moi difícil expresar o estado de ánimo que me
embarga nestes intres pois non cabe dúbida que
ante tan ilustre auditorio costa, en verdade, atopar
as verbas precisas e o ton elocuente para manifes-
tar a emoción e tamén a alegría que me embarga
nestes momentos.
Para min é unha honra e grande satisfacción
estar hoxe aquí como pregoeiro da Cabalgada dos
Reises Magos que, seguindo unha longa tradición,
o señor alcalde, presidente do Concello de Muros,
encomendoume que fora eu o que o fixera. Este
encargo encheume de ledicia, non só polas novas
que teño que ofrecer, senón tamén por emparellar-
me cos ilustres pregoeiros que me precederon en
anos anteriores.
Pregón pronunciado por José Marcelino Figueiras
García (Pepe Xeloto), na XXXVI Cabalgata,
o 5 de xaneiro de 2002.
19
A nosa milenaria vila conta cunha fermosa historia.
Comeza cos celtas, como así o proba a cruz céltico
-irlandesa achada no lugar coñecido por Os Outei-
ros, e de varios petroglifos como son a Laxe das
Rodas, na Eiroa; Morosa do Paso, en Serres, e La-
xe dos Labirintos, no Naraío. Logo viñeron os gre-
gos, que amais de tantos topónimos no noso entor-
no, deixaron tamén a fermosura das nosas mulle-
res. Máis tarde os fenicios, Que viñeron na procura
do estaño, logo os cartaxineses e despois os roma-
nos. Á caída do Imperio Romano foi cando chega-
ron os Suevos, entre outros pobos bárbaros. É no
830 cando atopamos os primeiros datos de que Mu-
ros estaba catalogada coma unha das igrexas do
bispado de Iria-Flavia. Chamábase daquela Muros
“Bendemire”.
Con motivo da invasión árabe á diócese de
Lamego, en Portugal, ó bispo desta diócese déuse-
lle aquí asilo aló polo ano 950. Estas datas son as
primeiras onde atopamos de que Bendemire
(Muros) xa estaba habitada. Pode, que fose poboa-
da máis adiante polo rei Afonso IX de León, no
1188, para logo xa dar co primeiro documento co-
ñecido sobre a Vila nun Real Privilexio concedido
por Sancho IV o Bravo, no ano 1286. No 1299 Do-
na María de Molina pide ó seu fillo, o Rei Fernando
IV, que troque a Vila de Muros por Tarifa A Guerre-
ra: Muros pasa de ser Vila realenga a ser parte das
Vilas do señorío do apóstol Santiago. De aquí en
diante xa existe documentación ata os nosos días.
O señor Alcalde sabe que eu son un crego, e como
tal, nestas festas da Cabalgada. atopámonos coa
festa da Epifanía, palabra grega que significa che-
gada, benvida ou aparición dunha divinidade. Xa no
século II tense noticia dunha festa cristiá que cele-
braban as sectas gnósticas o seis de Xaneiro na
que se comnemoraba o bautismo de El Señor. Na
segunda metade do século IV a Epifanía da a pri-
meira notícia da festa ortodoxa da chegada do Se-
ñor. Esto todo pasa en Oriente e particularmente en
Exipto coa festa do solsticio invernal. Ó aceptar a
Epifanía do Oriente a meirande parte das Igrexas
occidentais propuxéronse celebrar principalmente a
benvida dos Magos, visto esto como primicia para
os xentiles -Xesús como señor de tódolos pobos-.
No medio do monte nunha cova feita de tos-
cos outeiros, fora dos muros da vila, de Belén, á
media noite nace o Neno Deus.
De pallas fixo un berce,
pró seu filliño,
María que, moi leda,
Quéceo a biquiños.
Cántalle pra durmilo,
coplas de arrolo,
e, ó son das cantigas,
pecha él os ollos.
“Dúrmete, meu musiño,
cocha meu santo,
que para abalarte baixan
do Ceo os santos.
Co runrún melosiño
Quedou durmido
E a Virxe, garimosa,
Di ós pastoriños:
“¡Mirade como dorme
o picariño!
¿Non vedes que fermoso
é o Deus Meniño?
O seu corpo espido dá calor ó frío de decembro. El
é luz para as tebras da noite da Cova de Belén.. A
Virxe e máis San Xose sinten a meirande felicidade,
20
e nun pesebre feito de táboas e de palla pousan o
neno recén nacido. Só un boi e unha mula, que alí
se atopaban, son testemuña deste milagre.
Na mesma gruta de Belén, chea de luz divina
e cantos anxélicos, espalla o Anxo a Boa Nova en-
toando o “ Gloria a Deus no Ceo e Paz na Terra ós
homes”. Esta noticia fai que de tódolos confíns ve-
ñan ó Portal a ado-
ra-lo Neno. Os
pastores da bisba-
rra, xente humilde
e pobre, ofrecíanlle
o seu pan cotiá..
De súpeto acende
grande luz da Es-
trela *que atrae os
Reises Magos, e
toda a natureza
gloríase do Nace-
mento do Neno
Deus: os paxaros
cantan, o campo
enverdece, a auga
entoa un arro lo
para o Neno, e as
árbores, no seu
escuro arume ar-
pado, himnos dos
profetas salmodian
mentres o Neno
dorme na Paz. E
esta é a verdadeira
historia que relata
o evanxelista San
Mateo (2, 1-18):
“Xesús naceu en Belén de Xudea, en tempos
do rei Herodes, E nesto uns magos de Oriente che-
garon a Xerusalén preguntando: ¿onde está o rei
dos xudeus, que acaba de nacer? Porque ollamos
saila estrela alá no Oriente e Vimos para lle render-
mos homenaxe. Oíndo isto, o rei Herodes alporizou-
se, e con él toda a Xerusalén. Convocou a tódolos
sacerdotes e letrados do pobo, para lles preguntar
onde tiña que nace-lo Mesias. Eles respostaron: en
Belén de Xudea, que así o deixou escrito o profeta -
--“E tí, Belén, terra de Xudea, de ningún xeito é-la
máis pequena entre as vilas de Xudea, 'que de ti ha
sai-lo guía que será o pastor do meu pobo Israel”.
Entón Herodes, ás agachadas, chamou ós magos
para se enteirar ben de no se lles aparecera a es-
trela. Logo mandounos a Belén, decíndolles: “ide e
informádevos ben de que é o que hai dese neno; e
unha vez que o atopedes, avisádeme para ir eu ta-
mén a lle render homenaxe. Eles, despois de oiren
ó rei, puxéronse en camiño. E velaí que a estrela
que viran saír no Oriente foinos guiando ata se de-
ter enriba de onde se atopaba o neno. Grande ale-
gría sentiron ó veren saír de novo a estrela. E can-
do entraron na casa atoparon ó neno con María,
súa nai. Postráronse e rendéronlle homenaxe; logo
abrindo os seus cofres ofrecéronlle ouro como Rei,
incenso como Deus e mirra como home”.
O igual que este serán na nosa vila de Muros.
A vila máis fermosa que ninguén no mundo poida
imaxinar. Un ano máis e pobo enteiro vístese de
gran gala para recibir ás súas Maxestades. Todos
acuden a vela cabalgata, Os Reis Magos veñen
vestidos coas súas roupaxes reais, coroas e capas,
e tamén os seus paxes, coas súas dalmáticas e os
seus fachos parra alumear ós Soberanos: un coas
guedellas brancas, outro coa barba vermella, e o rei
negro, coma o carbón. ,
Séculos e séculos separan esta Epifanía da
primeira: dous mil dous anos. A Cabalgada Murada-
na ten sempre o grande “respaldo entusiasmado e
cheo dun fervor popular. Este importante evento e
de todos e pertence a todos por igual: avós, pais,
fillos e netos. Para moitos dos avós faise realidade
o soño que, por circunstancias da vida, moitas ve-
ces non se cumpleu. Ós pais traelle agarimosos
recordos., Ós fillos e os netos, soños e ilusións que
as máis das veces vense realizados.
Dende o momento da saída da Cabalgada de
Laxeiras, o xentío agarda e presencia con entusias-
mo na beirarrúa o paso do real cortexo por Boavis-
ta, Baño, Acea, Portugalete, Virxe do Camiño, Por-
teliña, A Xesta e ó longo da Mariña ata a Praza do
Concello. Os pais teñen nos seus brazos e tamén
21
riba dos ombreiros ós seus fillos que poidan ver e
falar co as súas maxestades e preguntarlle ¿que rei
es ti?
Eu son Melchor,
dos tres o máis pequeno,
que coma eles
no Portal aquí estou.
O meu presente
consiste neste ouro,
da realeza
símbolo, Señor.
Eu son Gaspar,
O das brancas guedellas,
De longa barba
Que aquí me tes, Señor.
O meu presente
Consiste neste incenso-
Porque Ti eres, Señor,
O Deus do Amor
Son Baltasar,
Negro coma un chamizo,
Que anxeonllado
Adorándote estou.
O meu presente,
Froito da miña terra,
Éche esta mirra
Que coma home che dou.
(Estes versos, coma os dous anteriores, son dun va-
te muradán)
Ó son de bombas, repique de campas e guir-
naldas de luz, os Soberanos suben ó estrado, onde
as autoridades locais encabezadas polo señor alcal-
de e señor Cura Párroco, daranlle a benvida oficial, e
deseguida as Súas Maxestades adorarán, renderan-
lle preitesia e ofreceranlle ó Meniño Deus os seus
ricos presentes. Deseguida pasarán a obsequiar a
tódolos nenos, entrementres os seus paxes percorre-
rán tódalas casas da vila deixándolles xoguetes.
Nós pedimos a esta Estrela de Belén que alu-
mee permanentemente nos nosos corazóns, que
sempre saibamos amar a Deus e pedirlle que tódolos
nenos dos pobos do mundo poidan soñar, coma os
nenos de Muros sexan que se fagan- realidade os
seus desexos.
E agora, coa vosa licencia, autoridades e pú-
blico en xeral, permitídeme que vos fale,non coma
pregoeiro, senón coma Pepe da Rabela ou Pepe o
Xeloto, que e como todos me coñecedes.
Eu cando era neno soñaba sempre nestas datas cos
Reis. A principios de decembro, na casa facíamos
sempre o nacemento. A miña irmá e máis eu prepa-
rabamos as cestas, para logo cos nenos veciños ir
todos xuntos a buscar o musgo aló arriba a Ga-
llanbau. Logo desenvolvíamos as figuras e limpia-
bamolas, e íamos correndo ó Chalón para falar coa
Pedrosa e dicirlle que mandara a Mimitos a arranxar
o Belén, cousa que él facía moi gustoso.
O meu secretario particular, o meu tío Marceli-
no, trecoleando na súa máquina, escribíanos as car-
tas pedindo os xoguetes que nós lle diciamos, os
que más nos gustaran dos que víramos nos escapa-
rates das tendas. A véspera da Cabalgada non facía
outra cousa que acarrexar herba para os camelos. Ó
serán poñía os pratos no balcón para que neles nos
deixaran os Magos os xoguetes.
Ano tras ano sempre o mesmo soño. Ata que
un día o meu irmán Marcelino, que e máis novo ca
min, díxome : “Pepe, os Reises hoxe veñen a Muros
por Laxeiras”, e aquel ano foi a primeira vez que vin
ós Reises. E teño que confesar, que a pesar de ser
crego, aínda hoxe dubido se aqueles tres soberanos,
aqueles tres magos, aqueles tres reises, eran Gas-
par, Melchor e Baltasar, ou se eran Gestal, Toñito
Lojo e Manolo Fabeiro. Se non o eran, abofé que
eran ben semellantes.
Todos estos feitos son o meu pasado, pero
non pasado no sentido de que haxa algo que foi e
nunca máis será. O pasado e tan intimamente no so
coma o noso presente, é o cerne da nosa relixión.
Dinos San Pablo que o Amor non pasa nunca, por
eso esta celebración é para nós nova cada ano, co-
mo se cada rememoración da Epifanía fose a primei-
ra adoración dos Reises,
22
Saúde para os nosos.
p/ Domingo Guerra París.
Como moitos de vos, tiven a fortuna de participar na
Cabalgata de Reis de Muros desde o seu nacemen-
to. Digo participar, porque os asistentes tamén so-
mos parte fundamental da celebración.
Neste sentido, ao contrario que o meu amigo
Segundo, que sempre tivo ilusión por ser paxe, ro-
mano, garda celta, tambor na banda de cornetas
Don Diego de Muros, e ao que tan só lle falta cum-
prir o desexo de ser Rei Mago, prefiro ser especta-
dor.
Porque, os espectadores acompañamos ás
carrozas, pelexámonos polos caramelos, intenta-
mos identificar aos Reis e abarrotamos o Curro da
Praza transmitíndolle ilusión e fantasía aos nosos
pequenos, forxándolles un sorriso de felicidade que
formará parte das nosas vivencias, para sempre.
Sen embargo, non deixo de recoñecer a inmensa
ledicia de desfilar, con Segundo e outros nenos da
mesma xeración, no séquito dos Reis durante moi-
tas noites do 5 de xaneiro, na década dos oitenta.
Falando con Segundo por teléfono, sobre es-
tas cousas, conteille que a Cabalgata segue sendo
unha inmellorable mostra da sensibilidade e bo fa-
cer dos muradáns. Quizais, durante os últimos tem-
pos perdeu a puxanza de cando Juan J. Gestal Ote-
ro estaba ao fronte –época na que, baixo o meu
punto de vista, acadou o máximo esplendor–, pero
sería inxusto non agradecer, a todas as comisións
organizadoras e os seus responsables, o magnífico
traballo de fabricar sonos durante 50 anos ininte-
rrompidamente.
Agradecemento que debe ser explícito e co-
lectivo, porque foron capaces de conseguir que,
cada ano polo Nadal, o noso concello se convertera
no epicentro da comarca, permitíndonos gozar do
mellor regalo dos Reis: retornar, por uns momentos,
á inocencia máis pura.
O meu amigo Segundo, este ano tampouco
poderá acompañarnos nesta celebración. Pero se-
guirá por «Facebook» a Cabalgata. Sobra dicir que
utiliza o seu nome e apelido (Segundo González),
porque non lle gusta facer o primo ocultándose bai-
xo perfiles falsos nas redes sociais.
Por certo, lembroume que, aproveitando este
espazo, transmitira aos maiores e pequenos a ne-
cesidade de manter a distancia de seguridade cos
vehículos. Xa haberá tempo despois de achegarse
e incluso facer fotos no Portal Vivente cos Reis.
Trátase doutra preocupación que compartimos, co-
mo tantas e tantas cousas.
De feito, un ano máis coincidiremos pedíndo-
lle aos Magos de Oriente o mesmo regalo: saúde
para os nosos. Porque, non hai mellor agasallo
que compartir momentos sinxelos con eles.
23
Tiña eu 16 anos... p/ Jorge Lago Rama
Tiña eu16 anos e acababa de regresar do Uruguai.
Despois dunha ausencia de catro anos, os cam-
bios facíanse notar. Atopeime a un Muros con mo-
zos ansiosos de innovarse e facer cousas, parecía
que todos estábamos contaxiados polo desexo de
expresar algo, de facernos notar e tamén de bus-
car como matar o aburrimento invernal.
Na España daquel entón xa se vía na tele as ca-
balgatas que se facían en Madrid e outras cidades
e supoño que iso serviu de inspiración para que
unha persoa como Juan Jesús Gestal se metese
de cheo como adoitaba facer con todo, á difícil em-
presa de empezar de cero e crear a cabalgata de
reis muradá.
Se mal non recordo, por aquel entón, Gestal xa
recrutara a un bo grupo de mozos e mozas para
establecer un grupo teatral que tivo un gran éxito e
creo que foi por mor diso que anticipou a posibili-
dade de crear o gran escenario que comprendía
dende a casa do Cabaneiro en Buenavista, ata o
balcón do concello.
Como poderedes imaxinarvos, e sendo neófitos en
case todo, é asombroso que o resultado da primei-
ra cabalgata póidase catalogar de case apoteósi-
ca, aínda que iso debésese máis á improvisación
que aos recursos que dispoñiamos.
Cómo podiamos vestir adecuadamente aos reis,
paxes, soldados romanos, etc., etc.? Pois improvi-
sando e recorrindo aos poucos medios dos que
dispoñíamos. Aí veu a autoridade e acertamento
de Gestal, poñendonos a buscar e conseguir ma-
terial a todo o equipo participante e digo poñéndo-
nos a buscar e conseguir, cunha man férrea que
envexarían moitos xenerais.
Conseguir cabalos naquel entón era loxísticamente
imposible, aínda que o tentamos tenazmente, pero
non puido ser. Dada a imposibilidade, tivemos que
conformarnos con usar un camión que se non me
equivoco, foi o Ghaldrán. Alí, nunha plataforma
puxéronse tres cadeiras de brazo de raso
vermello, prestados polo concello a modo de tro-
nos. O efecto ademais de cómodo foi práctico pois
os “reis” podían repartir caramelos e chucherías a
destro e siniestro sen medo a caerse do cabalo.
Acabamos tendo material dabondo, posiblemente
non o máis adecuado, pero usable.
Como capas improvisouse o uso de colchas de
damasco, daquelas que se poñían nos balcóns
nas procesións a falta de bandeira nacional. Con-
seguíronse retales de cores rechamantes doadas
pola tenda de Milagros, de María de Ventura de
dona Micaela, Manuela de Jerpe e outras moitas
que, contaxiados polo entusiasmo xuvenil de tal
empresa, prestáronse a colaborar cunha certa
complicidade de querer saber ata onde podiamos
chegar aqueles que sen rubor presentabámonos
pedindo e dicindo: isto vaise facer.
E fíxose.
24
p/ Carmen Senande
Don Antonio Moragón fue una persona apasionada
de Muros y de sus gentes y muestra de ello fue la
cartelería que diseñó para la cabalgata, entre los
años 1976 a 1981.
Descendiente de una familia de vidrieros artísticos,
hijo del profesor de Antonio Moragón comenzó sus
andanzas artísticas, con dibujos y carteles antes
de arrancar como pintor, obteniendo en esta época
una beca para estudiar en la Escuela de San Fer-
nando de Madrid, logrando la cátedra de Dibujo en
el Instituto Arzobispo Xelmirez de Santiago , trasla-
dándose a Segovia como catedrático de dibujo
hasta su jubilación. Con el numero 703 fue nom-
brado Académico de la Real Academia de Bellas
Artes de Toledo, pasando los últimos meses de
vida en en Santiago, ciudad a la que dedico los
mejores años de su vida personal y profesional.
Fue un artista muy prolífico, realizando innumera-
bles exposiciones, marcada por premios y galardo-
nes quedando representado en numerosos mu-
seos y colecciones privadas.
Su llegada a Santiago será un estimulo para el
ambiente artístico, intercambiando ideas con sus
coetáneos, muchos de los cuales son actualmente
grandes pintores y escultores.
Moragón , pintor de gran intuición, será el primero
en elaborar una serie de dibujos del Camino de
Santiago en un tiempo en el que los pocos peregri-
nos que por allí transcurrían eran extranjeros( fina-
les de los 60) queda esto reflejado en una entre-
vista , que el Correo Gallego en número especial
dedicado al año Jacobeo de 1971 decía Moragón
para este periódico:
“….tiempo atrás venia germinando la idea de reco-
rrer el camino adivinando una gran tema para rea-
lizar una exposición , recorriendo cada uno de
aquellos paisajes plasmándolo poco a poco y fi-
jándose en su particularísimo paisaje. “Un peque-
ño hito dentro de esa conmemoración Jacobea.
Fueron años de trabajo recorriendo el camino va-
rias veces, como un peregrino mas.” …..para eso
tenía que ser caminante austero y fervoroso como
los peregrinos de otro tiempo “ decía el ilustre ar-
quitecto y Académico Fernando Chueca, en su
MORAGÓN: Luz y color en la Villa de Muros
25
prologo del catalogo de la Exposición del Palacio de
Congresos de Madrid, porque la esencia del ca-
mino ,su paisaje, solo se percibe así, ese paisaje
lleno de variedad y matices ambientales que trans-
curre por la ruta Xacobea es como la pintura de
Antonio Moragón.
“La recreación personalísima, con supresions, adi-
cions e en definitiva, interpretacions que lle permi-
ten dar a súa vision independiente, facer unha pala-
bra paisaxe” decía Francisco de Pablos en el Faro
de Vigo.
Admiramos esos lugares a través de su pintura co-
mo una visión personalísima donde el juego de luz
y sombra se torna en algún cuadro misterio místico,
luz y sombra donde Mondragón llego a ser un
maestro.
Después de esta exposición sobre el Camino, segui-
rán otras donde temática y técnica sufrirán una evo-
lución, hasta que dos décadas más tarde volverá a
realizar dos nuevas exposiciones sobre el Camino
de Santiago.
A lo largo de su vida, muchos críticos han hablado
de esos paisajes , de su gran conocimiento y mane-
jo del color, pero sobretodo de la luz, y es esa luz, la
que queda patente de forma majestuosa en una
exposición dedicada a la Villla de Muros, pueblo del
que ,como otros muchos pueblos, Moragón era
amante y al que dedicó parte de sus últimas obras,
organizándose esta , un año después de su muerte,
en una exposición en la Fundación Araguaney, don-
de Antonio Moragón dedica al pueblo de Muros de
San Pedro el prólogo de su exposición:
“De nuestra tierra hay varios cuadros de un pue-
blo tan típico como la Villa de Muros de San Pe-
dro….”A la sonrisa: al estrechar las manos de la
persona amiga. Y a las gentes de los pueblos de
España. Al paisaje bajo el peso concreto de su
cielo. A la casa, a la muralla y al barco. A todos
con su sonrisa, con su milagro bajo el brazo.
Fueron emoción; ahora motivaciones, son re-
cuerdos de una ruta andada”
Moragón Arias, M:P”O Camiño de Santiago na pintu-
ra de Antonio Moragón”2008
Francisco Pablos: “ La pintura de Antonio Mora-
gón”1971
Chueca Goitia. F “ Antonio Moragón y el Camino de
Santiago”1971
Precedo Lafuente: El Homenaje de Moragón”. 1972
26
(Articulo publicado por Marcelino García La-
riño no diario El Correo Gallego pró extraor-
dinario da Cabalgata de Reis de 1982)
A Cabalgada dos Reis de Muros, non é,
nunca foi, unha trapallada, unha troula, nin seque-
ra un disque, A Cabalgata e un sucedo verdadei-
ro, que ve, que se apalpa, que se sinte, que se
vive: É un anaquiño da Historia pobo, un feito
acontecéu, que acontece e que acontecerá; que
ahí está vista, viva, latexante; que non engana a
ninguén, que non minte. Foi obra, meirande por
certo, froito do esforzo e filaucía dun fato de
cernnes muradáns encabezados por Xoán—
Xesús Xestal, coa colaboración desinteresada,
absoluta e total dos Loxos, Porrúas... e un moi
largo etcétera.
Unha laboura que non en valuto, que
non resultóu árdiga; que non foicou no esquence-
mento nin encorada no percorrer do tempo, senón
que xerminóu, que abrollóu, que tivo continuida-
de, proseguimento. Un traballo rexo e forte, me-
rescente dos máis nobres e sinceiros parabéns;
de desleigados sería non recoñecelo. Estas are-
losas xentes coa súa afouteza, coa súa barileza,
foron as que escribiron as que as que encetaron,
as primeiras páxinas dun novo capítulo da Historia
de Muros que é: a Cabalgada dos Reis.
Máis a Historia; "Magistra vitae”, lembra-
deiro inmorrente, ten o seu alicerce nos aconteci-
mentos devanceiros nos feitos memorábles, que
son os que lle dan o ser e asinan o vieiro e a vida
ós pobos; porque os pobos teñen a súa vida, e
ésta –todos os sabemos- non termina, e decir:
non acaba, non ten fin. (Vita mutatur non tollitur).
A Cabalgada dos Reis de Muros, tan
afincada nos nosos nenos, tan profunda nos no-
sos maiores e tan vencellada a nosa Vila, está tan
enraizada no máis fondo da alma do muradáns
que xa é parte da nosa historia, anaco da vida do
noso pobo. Por eso non debe findar, non ten que
acabar, non pode morrer. Se así sucedere, sería
rachar unha das páxinas máis coruscantes da no-
sa secular historia.
I esto é o que entre tódolos muradáns,
dunha vez e pra sempre, xunguidos como un soio
home, debemos por tódolos medios rexeitar e non
consentir.
—-X—-
A Cabalgata de Reis, que xa forma parte da
historia de Muros, non debe desaparecer.
27
Manuela Porrúa p/ José Manuel Formoso Luces (Porrúa)
Levar adiante a Cabalgata de Reis de Muros foi idea
de un grupo de inquietos xóvenes mudaranos levados
pola súa paixón por Muros. Os xóvenes, -entre os
que eu me atopaba- fomos a cara visible, pero detrás
de nós había un gran grupo de persoas maiores que
nos respaldaban e apoiaban; unhas coa súa expe-
riencia e consello, e outras co seu traballo -calado
pero efectivo- para que todo estivese a punto no gran
día de Muros.
Familias enteiras de muradáns volcaronse no
antes e o despois da celebración da Cabalgata, i en-
tre elas os Porrúas, familia da que eu me honro en
formar parte. E nesta gran familia, una gran muller, a
miña madriña MANUELA FORMOSO PORRUA. Re-
cordada e querida por todos, foi una peza fundamen-
tal no facer da Cabalgata.
Manuela, coa súa gran capacidade e traballo, e
una dedicación absoluta completa desinteresada e
total foi cara non visible dos éxitos da Cabalgata. Nas
súas mans estaba o encargarse dos uniformes da
Banda de Cornetas e Tambores “Don Diego de Mu-
ros”, e de telos sempre listiños, dispostos para cal-
quera actuación. Ela encargábase de pedir polas ten-
das da bisbarra os regalos para o Festival “Míster
Feo”, i ela tamén despachaba as entradas para o
Festival. Manuela tiña a encomenda de amañar e ter
en perfecto orde a moitísima roupa dos reis, dos pa-
xes, da garda celta, dos romanos, dos mómaros, dos
cabezudos. Ela procuraba os anuncios das casas
comerciales prós altavoces.
Outra faceta e Manuela foi a de ser a modera-
dora das xuntanzas da Comisión. Coa súa cordura;
co seu humildísimo saber e co seu bo dispoñer, o que
ela dicía sempre era tido en conta. Manuela inculcou-
lle aos seus fillos o traballar na Cabalgata tamén aos
sobriños e a toda a súa parentela, que co todo Muros
sabe, era i é, moi grande.
Na casa dos Porrúas, por mor da Cabalgata,
sempre andaba a entrar e saír xente dos que querían
ir de paxes, do carteiro real, do romano do celta, o
anxo do nacemento, etc. Tamén ía xente para recoller
ou entregar os traxes da Banda de Cornetas. Na súa
casa deseñáronse e fixéronse as roupas da Garda
Celta, da Banda e tantas e tantas cousas da Cabalga-
ta. A casa dos Porrúas chegou a converterse na sede
da Cabalgata.
Era tal o compromiso coa Cabalgata que esta-
ba en todo. Algunha vez cheguei a pensar que si a
miña madriña tiña –o igual que aquel recordado santo
valenciano- tiña o don da ubicuidade, pois tan pronto
a viamos arranxando e engalanando o salón para o
pregón, como as carrozas dos reis, vestindo aos pa-
xes, como ordenando o Nacemento vivente, cantando
co coro as panxoliñas, como deseguida repartindo os
bocadillos ós trescentos ou catrocentos participantes
na Cabalgata, e mais e mais, que estaba en todas
partes aportando o seu facer e o seu saber.
Persoas como Manuela hainas agora tamén, i e
xusto tamén recoñecerlles a súa dedicación e traba-
llo, aínda que moitas veces a súa boa vontade non
sexa comprendida.
No ano 1981 a Comisión da Cabalgata home-
naxeou a Manuela, a muller muradana que durante
quince anos fora un dos pilares da organización, no-
meandoa Presidenta de Honra da Cabalgata. Todos
os presentes fixeron loa da súa imprescindible cola-
boración; do seu compromiso coa Cabalgata de Mu-
ros, do legado de muradanía que ela deixaba, e da
importancia de contar sempre con ela. Nese mesmo
acto, fíxoselle entrega da placa que a acreditaba co-
mo Presidenta de Honra.
Cinco foron os Presidentes de Honra da Cabal-
gata: Don Casimiro Torres Pombo Don Antonio Mora-
gón Agudo, D. Juan Jesus Gestal Otero, D. Antonio
Lojo Lestón e Dona Manuela Formoso Porrúa.
Na lembranza de Manuela estas sinxelas pero
sentidas liñas. Na lembranza da muller traballadora i
entregada a Muros, o desexo -meu e de todos-, de
que a Cabalgata siga adiante; que nunca desapareza;
porque o esforzo que supón a súa organización sem-
pre se verá compensado pola alegría de deixar un
legado de exemplo de traballar en favor de Muros, ás
futuras xeracións de mudaranos.
28
LOS PRIMEROS AÑOS DE LA
CABALGATA DE REYES -Apuntes para la historia-
p/ Juan J. Gestal Otero.
I Cabalgata de Reyes (1967)
La Cabalgata de Reyes salió por primera vez el 5 de enero de
1967, hace ahora 50 años. La improvisamos en apenas quince
días, y estuvo compuesta
por tres reyes (Manolé Fa-
beiro, Melchor; Antonio
Lojo, Gaspar, y yo, Balta-
sar), y diez pajes. Tres col-
chas de cama, que adaptó
mi madre, cada uno aportó
la suya, nos sirvieron de
capas. A mi me hizo un pan-
talon bombacho, una blusa
floja, un turbante, pendien-
tes y collares, y a Melchor y
Gaspar unas túnicas, pelu-
cas y barbas de estambre, y
sendas coronas de cartón pin-
tado con minio. Tres pajes lle-
vaban dalmáticas que el cura
viejo (D. Ramón García Longo) nos prestó para la ocasión, y el
resto unas tunicas confeccionadas con mayor o menor fortuna.
Salimos de Laxeiras, lo que ya se convertiría en costumbre, en
tres taxis, apeandonos al llegar a la fabrica de Sel para hacer a
pie el resto del recorrido hasta el Ayuntamiento.
Cuando nos estabamos apeando de los coches, en ese
preciso momento, como al anunciar el comienzo de las funcio-
nes de cine acostumbraba a decir Pepe de Carcaman, se fue la
luz, algo entonces muy habitual en Muros, lo que llenó de mis-
terio la primera entrada de los Reyes Magos en la Villa, alum-
brados por unas antorchas de brea que había preparado Pepe
Canosa y las linternas de numerosas personas, sorprendidas
por lo que estaban viendo, que habían salido a la calle con sus
niños. En las escaleras de la Casa Consistorial, los faros de
dos taxis nos permitieron recibir a los niños.
Lojo y sus pajes.
El primer Rey Melchor (Manolé) y
sus pajes.
El primer Rey Baltasar y sus
pajes (de pie Pepe Canosa,
Gestal y Cachucho y sentados
Ramiro y Jorge).
29
II Cabalgata de Reyes (1968)
Al año siguiente la preparamos con más tiempo,
aumentamos a 27 el número de pajes e incluimos 9
romanos. Instalamos en el Curro de la plaza un ár-
bol de Navidad que volvimos a colocar en los dos
años siguientes, y un Belén viviente que ya no
dejaría de hacerse.
Los Reyes en esta ocasion llegaron en unos tronos
rudimentarios instalados en las cajas de tres camio-
nes. El presupuesto fue de 14.946 pesetas. Por el
pueblo se recaudaron 6.152 pesetas, la diferencia
se financió con el teatro.
III Cabalgata de
Reyes (1969)
El tercer año los
Reyes estrenaron
unos hermosos tra-
jes, que confecciona-
ron desinteresada-
mente mi madre y mi
tía Carmen, así como
barbas y pelucas que
encargamos a una
casa de atrezzo de Madrid, con la que trabajaba
DITEA, y aumentamos a 35 el número de romanos.
La llegada se hizo en camiones pero con tronos
mejor adornados. El presupuesto fue de 35.000
pesetas.
Fuimos recibidos por las autoridades (Alcalde,
Juez, Ayudante de Marina, y Brigada de la Guardia
Civil). Don Casimiro, el párroco, llevó la dirección
del acto, lo que ya no dejaría de hacer hasta que la
salud se lo impidió estos últimos años, y uno de los
Reyes (me correspondió a mi, bueno a Baltasar) se
dirigió a los niños y padres congregados.
El Rey Melchor (Antonio Lojo) con dos pajes
(Mariangeles Pérez y Dolores Fernández)
Los Reyes recibidos por el Alcalde don José Maria
Monteagudo Romaní.
El Rey Baltasar (Gestal) con dos pajes (Pedrito y Juan
Manuel Porrua)
30
IV Cabalgata de Reyes (1970)
Perfeccionamos vestuario y utillería, y para transportar a los Reyes utilizamos el descapotable de José Ma-
nuel Otero. Hubo también dos cambios en los Reyes, José
Ignacio Castaño fue Melchor y José Manuel Sande, Baltasar.
El Jefe de los pajes fue Carlos Luis Iglesias. Recibimos a los
niños en la Colegiata en la que instalamos el Belen viviente.
Los Reyes (Sande, Lojo y José Ignacio), el Jefe de Pajes (Carlos
Luís Iglesias) y el chofer (Otero)
Los Reyes en la Colegiata.
Belen viviente en la Colegiata.
31
V Cabalgata de Reyes (1971)
Los Reyes llegaron en un sencillo trono (tres sillones) montado en la caja de un camión. Hay tambien cam-
bios en los Reyes. Cuquejo es Gaspar y Jorge es Melchor. José Manuel Sande sigue siendo Baltasar. Ese
año no se montó Belen Viviente.
VI Cabalgata de Reyes (1972)
Los Reyes, que volvimos a ser Manolé, Lojo y yo, llegaron en tres Dyane 6, acompañados de la Banda de
Música Unión de Tállara. Tambien sacamos a la calle una pareja de cabezudos bastante desvencijados,
siendo el preludio de la compra al año siguiente, aprovechando mi paso por Zaragoza, de dos gigantes
(los Reyes Católicos) y tres cabezudos (el Berrugón, la Bruja y el Alcalde) que estrenamos en la septima
Cabalgata (1973). El 13 de enero de 1972, proyectamos el El hereje, pelicula rodada en Muros a media-
dos de los años 50, con la que recaudamos 14.756 pts.
De pie, de izda. a dcha., Juan Gestal, D. Casimiro,
Manolé y Antonio Lojo. Agachados: Moncho
Monteagudo y Pepe Canosa.
María Belén. Jefa de Centuria.
En Muros la igualdad de género
llegó antes.
El Rey Melchor saludando a
los niños (Gestal, Bartolomé
Beiro y sus hijos).
32
VII Cabalgata de Reyes (1973)
Los Reyes fueron Manolo Castiñeiras (Baltasar) Pedro da Toupeira (Melchor) y el Sr. Eduardo de la Mura-
dana (Gaspar). Este año se añadieron a la Comitiva unas Muradanas, y el Belen viviente siguió instalando-
se en la Colegiata. Se hicieron tambien por primera vez unas tarjetas de Navidad.
El presupuesto fue de 68.938,60 pesetas. De ellas, 49.938,60 pts. fueron para la compra de los gigantes y
cabezudos; 10.500 pts la Banda de Música Unión de Tallara (17 profesores); 3.500 pesetas los cien kilos de
caramelos que repartimos, y 5.000 pts. la reparación del material de años anteriores y otros pequeños gas-
tos.
Las principales aportaciones singulares fueron las de la Caja de Ahorros de Santiago, 5.000; Ayuntamiento
3.000; Banco de Credito e Inversiones, 2.500; sala de fiestas O Paraiso 1.500; Rte. Muradana 1.100, y re-
caudado pidiendo por las casas: 30.037 pts. (tengo la relación detallada de los donativos con los nombres
de las personas y entidades que los dieron). En total recaudamos 43.137 pts. A esto tenemos que sumar lo
que conseguimos con la proyección de una película (posiblemente Donde vas Alfonso XII), y lo recaudado
en el Iº Festival Mister Feo, celebrado en Anido el 9 de agosto de 1972.
Manolo Castiñeiras (Baltasar), Pedro (Melchor) y el Sr.
Eduardo (Gaspar)
Belén viviente
Cabezudo Carlos de América Reina Isabel Rey Fernando
33
Reyes, Muradanas, detras, de izqda. a dcha., Juan Manuel Porrua, Pepe Canosa, Don Fernando
(coadjutor de Serres), Gestal, D. Casimiro y D. Isidro García.
Mozas muradanas
34
VIII Cabalgata de Reyes (1974).
Una foto de los gigantes con un grupo de gaitas, tomada
el día del Carmen de 1973, sirvió para elaborar el cartel
anunciador de la Cabalgata, una de las novedades, junto
con la creación la Banda de Cornetas y Tambores “D.
Diego de Muros”, en ese primer momento formada por 12
muchachos. El instrumental: cinco tambores, cinco corne-
tas y un timbal, baquetas, manoplas, ganchos de corne-
tas, bandoleras para tambor y cordones para cornetas, lo
compré personalmente en la tienda de Unión Musical Es-
pañola S.A. en la Carrera de San Jerónimo, yo estaba por
aquel entonces en Madrid. Nos costó 21.085 pts., que
tras aplicarle el descuento por pronto pago quedó en
18.977 pts.
Los Reyes en esta edición fueron Avelino Mirás
(Baltasar); José Joaquin Paris (Melchor) y José Manuel Formoso, porrúa (Gaspar). Llegaron en Dyane 6, y
cuando ya estaban llegando a la Colegiata se fue la luz.
Para recaudar fon-
dos, organizamos
en el verano de
1973 el II Festival
Mister Feo, ya en la
Sala de Fiestas O
Paraiso, iniciando-
se a partir de ese
momento una épo-
ca de gran explen-
dor de la Cabalgata
Fiestas del Carmen 1974. Gigantes y
cabezudos de la Cabalgata. Agachados,
Avelino, Gestal y Lojo
Banda de Cornetas y Tambores—1974 Belén viviente en 1974.
35
IX Cabalgada de Reyes (1975).
En esa edición compramos trajes nuevos para los
Reyes y quince pajes. Se los encargamos a Wass,
un sastre de Gijón que había hecho los de las ca-
balgatas de Santiago, Avilés y Oviedo. Nos costa-
ron 100.000 pts, una cantidad muy importante en-
tonces.
El propio sastre nos los trajo a Muros, fuimos Lojo y
yo a esperarle al Castromil y una vez que compro-
bamos que todo estaba bien le pagamos la cantidad
que estaba pendiente (habíamos anticipado 30.000
pts.) el hombre no se lo creía. Nos confesó que ve-
nía con miedo a no cobrar, pues muchas comisio-
nes de fiestas no pagaban.
También mejoramos la propaganda de la Cabalgata
con un cartel de nuestros gigantes y cabezudos. Un
año más los Reyes vinieron en Dyane 6 y la ropa
que antes llevaba el Rey Negro pasó a ser la del
Cartero Real. La Comitiva la integraban además los
Gigantes y cabezudos, acompañados de un grupo
de gaitas; la Banda de cornetas y tambores D. Die-
go de Muros; un grupo de muradanas; pajes y ro-
manos.
El presupuesto de esta edición fue de 176.573 pts.
Recaudamos 164.431pts. en el III Festival Mister
Feo; 7.500 pts. de donativos de entidades banca-
rias; 10.868,50 pts. de donativos de particulares, y
12.333,28 del remanente del año anterior. Total:
195.132, 78 pts.
El gasto mas importantes de esta edición de la Ca-
balgata fue la compra de los nuevos trajes. El resto
fueron las orquestas del Festival Mister Feo (Los
Romero y Tambar) 28.000 pts.; gastos de la sala O
Paraiso: 3.000; 102 kgr. de caramelos y seis cajas
de bombones: 6.210 pts.; Grupo de gaitas Tallón:
7.000 pts.; transportes y portes 2.200 pts.; refresco
figurantes cabalgata: 2.464 pts.; Sociedad General
de Autores de España: 1.944 pts; adhesivos coches
con propaganda de la cabalgata: 1.140; donativo
iglesia parroquial: 3.000 pts.; reparación de mate-
rial. 3.900; murales propaganda Mister Feo: 2.000
pts.; 3 cofres y 6 paipais: 3.265 pts., calzado rey
negro y cinco pajes: 930 pts.; reposición vestuario
Banda cornetas y tambores: 1.254 pts; cinta casette
con villancicos: 390 pts.; 18 perchas, paños y sacos
plasticos para trajes: 590 pts.; nueve focos coches
para iluminación trono de los reyes: 2.340 pts, y
otros gastos: 5.596 pts.
Finalmente se gastaron 176.573 pts y quedó un re-
manente de 18.559,70 pts. Las cuentas las envia-
mos a Gobierno Civil con fecha 2 de junio de 1975.
Cartero Real con sus pajes.
Banda de Cornetas y Tambores en 1975
36
X Cabalgata de Reyes (1976).
En esta edición la inversión importante fue la cons-
trución de las tres carrozas, que en su parte meca-
nica realizó Domingo Tuñas. Se renovó la utillería
y uniformes de los pajes antiguos y de la guardia
romana, y se inició la era de los carteles de Mora-
gon (seis en total) con el primero en el que vemos
a nuestros Reyes Magos, el labrador, el marinero y
el emigrante. Su impresión la financió la Caja de
Ahorros de Santiago, y con ese mismo motivo hici-
mos tarjetas de Navidad.
Organizamos una Exposición conmemorativa del X
Aniversario de la Cabalgata en la planta baja del
Ayuntamiento y publicamos, el 3 de enero, un ex-
traordinario de prensa de cuatro páginas en El Ide-
al Gallego.
Por la mañana hubo pasacalles con los gigantes y
cabezudos, banda de Música La Union de Tállara
y grupo de gaitas; a las 12 se inauguró la exposi-
ción y a continuación la banda de música dió un
concierto en el Curro de la plaza.
El cortejo que por la tarde salió de Laxeiras estaba
formado por gigantes y cabezudos, grupo de gai-
tas del país; Muradanas; Coro infantil os Queru-
bins de Muros, Banda de cornetas y tambores D.
Diego de Muros, Guardia romana con estandarte y
tambores (35 personas); cartero real con sus pa-
jes; las tres carrozas con los tres Reyes (Tuno era
Baltasar; y Carlos Velasco, Gaspar) y sus cuarenta
y dos pajes, y cerrando el desfile la Banda de Mú-
sica La Unión de Tállara. Finalizó el recorrido en la
Colegiata en donde estaba instalado un Belen vi-
viente.
Como en los años anteriores, para recaudar fon-
dos, el 6 de julio de 1975 se celebró en O Paraiso
el IV Festival Mister Feo.
El presupuesto de esta edición fue de 178.743,87
pts. Ingresamos 160.468,76 pts, quedando con un
deficit de 18.279,09 pts. Los ingresos fueron,
113.411 pts del Festival Mister Feo; 10.500 de do-
naciones de entidades bancarias; 3.500 de donati-
37
vos de particulares; 13.180 del beneficio de la venta
de tarjetas de Navidad; 18.559,78 el remanente del
año anterior; intereses a favor 206 y cuenta de la
AAM 1.108 pts.
El principal gasto de este año fueron las carrozas
(57.575 la parte mecanica; 24.578 la carpintería, y
2.660 las telas), y el resto de gastos la banda de
música y grupo de gaitas 27.634; propaganda y
prensa 35.078,87; 150 kgr. de caramelos 12.850;
otros gastos 6.861 pts. El 26 de abril de 1976 se
enviaron las cuentas al Gobierno Civil.
38
XI Cabalgata de Reyes (1977).
La principal novedad de esta edición fue el inicio de
los pregones, que en esta primera época duraran
diez años, hasta 1986, retomandose en 1997 hasta
2002. El primer pregón corrió a cargo de Fernando
Lago Lorenzo, 1º teniente de alcalde del Concello
de Muros y Delegado del Instituto Social de la Mari-
na. Ese año el desfile estuvo acompañado por la
Banda Municipal de Musica de Rianxo.
Otra novedad fue la instalación de altavoces de la
empresa santiaguesa Martinez y Suarez a lo largo
del paseo marítimo, con un programa de música y
noticias durante
todo el dia, lo que
ya se va a conti-
nuar en el futuro.
El cartel de Mora-
gón, el segundo,
hace alusión en
esta ocasión a las
nuevas carrozas.
La deuda de
18.279,09 pts del
año anterior se amortizó con un credito de 25.000
pts que supuso unos gastos e intereses deudores
de 1.615,55 pts.
En el Festival Mister Feo, que se organizó en el
verano de 1976, la recaudación bruta fue de
228.695 pts. Por donativos 34.450 pts y de interes
a favor 159 pts. En total 263.304 pts. Los gastos
supusieron 262.406,22 pts, quedando un saldo de
897,78 pts.
Los gastos fueron los siguientes: orquestas y pre-
mios del Festival Mister Feo (70.561); alquiler equi-
po de altavoces (25.000); Banda de música y grupo
de gaitas (44.000); reparacion de carrozas
(35.000); reparacion de material (12.763); carame-
los (16.825); montaje (12.306); transportes (5.375);
propaganda (9.310,30); Sociedad General de Auto-
res de España (2.406); otros gastos (8.965). Las
cuentas se enviaron a Gobierno Civil el 28 de junio
de 1977. D. Antonio Moragón fue nombrado Presi-
dente de Honor de la Cabalgata.
39
40
XII Cabalgata de Reyes (1978).
Como novedades de esta edición tenemos la incor-
poracion de una Guardia Celta, cuyos trajes realizo
Pepita de Porrúa. El municipal, Ramón Santiago
Fernández, cariñosamente llamado “Sr. Calleira” se
hizo cargo de la dirección de la banda de cornetas
y tambores que va a iniciar su época de máximo
explendor con actuaciones en numerosas villas y
ciudades. Vuelve nuevamente la Banda Municipal
de Rianzo y el grupo de gaitas Aires da Nosa Terra,
y se le encarga el pregón a Francisco Carantoña
Dubert, director de El Comercio de Gijón. La TVG
se hace eco de la Cabalgata. Continúan los carte-
les de Moragon. En esta ocasión con motivo de la
Autonomía de Galicia el rey Melchor porta en su
mano la bandera gallega. Se publicó tambien el 4
de enero, un extraordinario de prensa de cuatro
páginas en El Ideal Gallego.
Para recaudar fondos además del Mister Feo que
se celebró en O Paraiso el 10 de julio de 1977, en
diciembre proyectamos Los diez mandamientos, y
en 1978 Donde vas Alfonso XII.
Los gastos de la Cabalgata este año alcanzaron la
cifra de 577.133,95 pts. Los ingresos fueron de
489.153, 78 pts, correspondiendo 300.879 pts. a la
recaudación bruta del Mister Feo 77; 21.000 a do-
nativos de Bancos; 5.000 del Instituto Social de la
Marina; 3.000 del Círculo de ecreo Muradano;
67.077 de particulares; 35.000 de anuncios por al-
tavoces y 56.300 de las actuaciones de la Banda
de Cornetas y Tambores.
Los gastos en inversión fueron: 163.308,90 pts., del
nuevo instrumental vestuario, utillaje, etc, de la
Banda de Cornetas y Tambores; 64.661,85 pts. de
los trajes y utillería de la Guardia Celta; 24.542,40
de unos cabezudos que habíamos comprado en
Madrid, y 14.294 de otros varios.
Los gastos en consumo fueron 71.200 en las or-
questas y premios del Festival Mister Feo;
38.889,65 en transportes y propaganda; 31.386,45
en caramelos; 38.230; alquiler de altavoces; 54.000
banda de música y grupo de gaitas; 13.800 cartel y
pregón; 15.564, 27 gastos de la Banda de Cornetas
y Tambores; 40.056,87 montaje; 1.898 Sociedad
General de Autores de España y 5.301,56 intereses
en contra.
Quedamos con un deficit de 87.980,17 pts., lo que
nos obligó a pedir un crédito de 125.000 pts., con lo
que el saldo pasó a ser de 37.019,83 pendiente del
pago del crédito de 125.000 pts. Ese año la Tuna
compostelana acompañó a la Cabalgata.
41
XIII Cabalgata de Reyes (1979).
En esta edición, el Pregón estuvo a cargo de Fran-
cisco Caamaño Gonzalez, Alcalde de El Ferrol, y
contamos con la asistencia del Conselleiro de Cul-
tura y del Delegado de Turismo y Cultura de la Pro-
vincia de A Coruña.
Se patrocinó la VII Exposición Filatélica. Cabalgada
de Reises de Muros, organizada por la Asociación
Filatélica Y Numismática Muradana, para la que se
consiguió un matasellos especial de Correos. Se
utilizó como motivo el cuadro La adoración de los
Reyes del antiguo retablo de la Colegiata Sta. Ma-
ría del Campo de Muros. La exposición estuvo ins-
talada en los bajos del Ayuntamiento.
Ese año nos habíamos planteado la llegada por
mar de los reyes, por eso el cartel anunciador de
Moragon nos muestra a un rey acercándose en una
motora y un mapa con tres puntos de la ría. Al final
las condiciones climatológicas no lo permitieron.
El cortejo estuvo acompañado por la Banda de Mu-
sica de Rianxo, y la Coral Xuntanza.
La principal fuente de financiación fue como en los
años anteriores el VII Festival Mister Feo que se
celebró el 9 de julio, (el último en O Paraiso), pre-
sentado por Fernando Lago Lorenzo.
42
XIV Cabalgata de Reyes (1980).
Se produce un cambio en la presidencia pasando a
ocuparla Julian Costa Calderón, aunque yo no me
fui del todo y continué colaborando activamente du-
rante las ediciones XIV y XV.
Como novedades este año organizamos el 18 de
agosto, aprovechando su presencia en Muros, un
recital del poeta muradano afincado en Puerto Rico,
José María García Rodriguez, que se dearrolló en
la biblioteca del Ayuntamiento.
El pregón fue pronunciado, en el cine Paris, por Lu-
ciano Piñeiro Gonzalez, teniendo lugar a continua-
ción, la inauguración de la VIII Exposición Filatélica
de la Sociedad Filatélica y Numismática Muradana,
para la que se consiguió un matasellos especial de
la Direccion General de Correos. El motivo fue otro
de los cuadros del viejo retablo de la Colegiata, el
correspondiente a la Adoración de los pastores.
Presidió los actos el Conselleiro de Pesca.
Seguidamente en el Curro de la Plaza, tuvo lugar
un concierto ofrecido por la Banda de Música del
Tercio Norte de Infantería de Marina.
Durante todo el día funcionó la megafonia, instalada
a lo largo de la avenida de la Marina, con musica
navideña, entrevistas y noticias.
El cortejo real salió a las 17h de Laxeiras y estuvo
formado por los gigantes y cabezudos; grupo de
gaitas Airiños da Nosa Terra de Laiño-Padrón; Car-
tero real; Banda de Trompetas y Tambores D. Die-
go de Muros; Guardia Celta; grupo de muradanas;
guadia romana; SSMM los Reyes Magos en sus
carrozas y cerrando la Banda de Música del Tercio
Norte de Infantería de Marina. La recepción por las
autoridades tuvo lugar en la Plaza del Ayuntamiento
en donde estaba instalado el Belén viviente.
Esa noche se celebró una cena homenaje a uno de
los Fundadores y pieza fundamental de la Cabalga-
ta, Antonio Lojo Lestón, al que se le entregó el
nombramiento de Presidente de Honor.
43
XV Cabalgata de Reyes (1981)
Esta edición lució el último cartel de Moragón, con un
Guardia Celta. Se celebró la tercera de las exposicIo-
nes filatélicas de la Cabalgata (IX Mostra de la Aso-
ciación Filatélica y Numismática Muradana) para la
que la Dirección General de Correos concedió un ma-
tasellos especial. Utilizó como motivo el cuadro co-
rrespondiente a la Presentación de Jesús en el Tem-
plo, del antiguo retablo de la Colegiata.
El pregón estuvo a cargo de Manuel Fabeiro Fabeiro,
abogado residente en Boiro.
La Banda Municipal de Música de Celanova, dió el
concierto a mediodía en la plaza del Concello y acom-
pañó a la Cabalgata por la tarde, en la que se repar-
tieron 400 kg de caramelos.
Ese año nombramos Presidente de Honra a Manuela
Porrua.
XVI Cabalgata de Reyes (1982)
Se produce un cambio en la presidencia pasan-
do a ocuparla Francisco Barreiros Iglesias. El
pregón fue impartido por Gumersindo Lago La-
go. Se utilizó como cartel una fotografía de la
darsena. La Banda de Música fue la de Vilanoba
dos Infantes.
44
XVII Cabalgada de Reyes (1983)
En esta edición el pregón corrió a cargo de
Juan José Louro Lojo y la Banda de Música
fue la Municipal de Padrón.
XVIII Cabalgada de Reyes (1984)
Fuí yo el invitado a pronunciar el pregón y me cumplie-
ron el gusto de traer a la Banda de Música de Merza,
una de las sino la más antigua de Galicia.
45
XIX Cabalgata de Reyes (1985)
El pregon fue pronunciado por Agustín Gonza-
lez López, y la banda de música fue la de Alon-
gos (Ourense). Ese año no salió la banda de
cornetas y tambores.
46
p/ Juan J. Gestal Otero
1º Festival Mister Feo
El primer Festival Mister Feo se celebró en los salo-
nes del Restaurante Ani-
do el 9 de agosto de
1972, poco antes se ha-
bía celebrado allí la
Fiesta de la Flor. Lo pre-
sentamos Maite Castaño
y yo. Ito Mosquera de
Cee fue el Super Feo,
siendo Joaquin León, de
Muros el Feo Local, y el
holandés Paul Voogt el
Feo Forastero.
II Festival Mister Feo,
Lo organizamos en el verano de 1973, ya en la Sala
de Fiestas O Paraiso, iniciándose a partir de ese
momento la época de mayor explendor de la Cabal-
gata de Reyes, que va a comenzar a contar con
importantes recursos económicos para financiarse.
Los presentadores volvimos a ser Maite Castaño y
1º Super Feo de Galicia. Ito Mosquera de Cee. Detrás
Joaquin León, Feo Local.
LOS FESTIVALES MISTER FEO
El holandés Paul Voogt,
Feo Forastero
Maite y Gestal, los presentadores, mostrando el título
de SuperFeo de Galicia
Super Feo de Galicia 1973, Manuel Martínez Romero
47
yo, y los ganadores: Manuel Martínez Romero, Su-
per Feo de Galicia; José Manuel Otero, Feo Local, y
Antonio Gómez, Feo Forastero.
Uno de los concursantes que no resultó agraciado
se quejaba amargamente a todos nosotros tras la
finalización del festival: “E logo, non son eu moito
mais feo que José Manuel”. Mirabamos para él y
viendole tan compungido y sincero, nos preguntaba-
mos si mañana, una vez pasados los calores del
momento seguiría manifestandose así.
El jurado atendía a más razones que la propia feal-
dad para elegir los ganadores. Las bases del con-
curso indicaban que “O xurado terá moi en conta, no
intre de emitir o voto o seguinte: fealdade, xorne,
idade e vestimenta e nos se admitirá unha maquilla-
xe demasiado
rechamante.
Las dosis de
gracia y hu-
mor eran muy
importantes.
Como decía el
periodista
Ezequiel Pe-
rez Montes,
presentador
del Festival de
1980, en un
articulo publi-
cado el 8 de
julio de ese
año en El Ideal
Gallego: Solo Vascongadas y Galicia tienen sentido
del humor para este tipo de concursos, y son las úni-
cas comunidades que celebran estos festivales. En
Euskadi en varios pueblos y en Galicia que nosotros
sepamos solamente en Muros”.
Entre los premios en todas las ediciones del Festival
nunca faltaron “Los Feos”, unas galletas de almen-
dra de Villalpando así llamadas. El que por esas fe-
chas viajase a Madrid, ya sabía que al regreso tenía
que comprar en Villalpando una caja de Feos.
III Festival Mister Feo
Se celebró en el verano de 1974, siendo sus presen-
tadores José Joaquin Paris y Pepita do Recho.
Hubo muchos con-
sursantes alzando-
se finalmente con
los premios: Super
Feo de Galicia,
José de Tinan de
Lira; Feo Local, el
Sr. Eduardo, de la
Muradana, y Feo
Forastero José
Luis, jugador del
Deportivo.
La recaudación
bruta fue de
164.431pts a lo que
tenemos que descontar 36.494pts. de gastos corres-Antonio Gómez, Feo Forastero
José Manuel Otero, Feo local
Pepita y José Joaquín, los presentadores.
Super Feo de Galicia,
José de Tinan, de Lira
48
pondientes a: orquestas (Los Romero y Tambar)
28.000 pts.; gastos sala O Paraiso: 3.000; murales
propaganda Mister Feo: 2.000 pts.; otros gastos:
3.494 pts.
IV Festival Mister Feo
Se celebró el 6 de julio de 1975 en la Sala de festas
O Paraiso. En esta edición contamos con tres gua-
pas azafatas, una de ellas Marina Ponte, la propie-
taria de Cosmos Moda en Santiago, que acabó ca-
sandose con Julian, un vecino de Louro, y con una
presentadora de excepción, Mariluz Villar, locutora
de Radio Galicia y actriz del Teatro de Cámara DI-
TEA. El festival estuvo animado por las orquestas
Micron’s y Romero.
Hubo ademas de importantes premios en metálico
(5.000; 2.000 y 2.000 pts) y los correspondientes
Sr. Eduardo, Feo Local
José Luis, Feo Forastero
Avelino Mirás, Juan Gestal, Antonio Lojo, José
Joaquin París y Yayo Longa, en la Sala de Festas O
Paraiso, al final del festival. En el suelo el bolso con la
recaudación.
Marina Ponte Santasmarinas y otras dos guapas azafatas
49
Títulos acreditativos expedidos, igual que en las
restantes ediciones, por la Real Academia de Fe-
os do País, que les acredita como feos y les habili-
ta para el libre ejercicio y disfrute de dicha preben-
da, numerosisimos regalos para los ganadores
que resultaron ser: Su-
perFeo: José Fernán-
dez Sestayo, alias
Miché; Feo Local Ra-
mon Fernández, y Feo Forastero Arufe. Se recau-
daron netas 113.411 pts.
V Festival Mister Feo
Se celebró el 4 de julio de 1976 en la Sala O Pa-
raiso, encargandose de su presentación los acto-
res del Teatro de Cámara DITEA, Lucrecia Carril y
Manuel y Amenedo, siendo amenizado por los afa-
mados conjuntos Queimada (el conjunto más
prestigioso del momento, equivalente a lo que hoy
son Paris o Combo Dominicano) y Salneses.
La sala como en todas las ediciones anteriores y
posteriores estaba abarrotada como puede apre-
ciarse en la foto.
Mariluz Villar, la
presentadora
El Jurado: Compuesto por el Sr. Carou, Antonio
Vazquez, Juan Carpintero y unas hermosas jóvenes
SuperFeo de Galicia:
José Fernández
Sestayo, alias Miché
Feo Forastero Arufe Feo Local: Ramón
Fernández
50
Y los ganadores
ademas de impor-
tantes premios en
metalico se reparie-
ron gran cantidad de
regalos
Los ganadores fue-
ron, SuperFeo de
Galicia Esteban La-
go Uhía; Feo Local
Bartolo Figueroa, y
Feo Forastero el holan-
dés Jan Jane.
Entre los asistentes tambien se sorteaban regalos,
en esta ocasión fueron (un florero; unas gafas lumi-
nosas; un cuadro; un album de fotos; dos ceniceros
y mecheros; 4 botellas de licores (ponche, licor 43,
menta, y wisky) y 4 botellas de vino.
VI Festival Mister Feo
Esta edición que se celebró
el 10 de julio de 1977, fue
precedida, yendo con los
tiempos, por una elección
democrática de las orques-
tas que participarian en el
festival por parte de los
asistentes habituales a la
Sala de Fiestas O Paraiso,
resultaron elegidas: Quei-
mada y Amistade.
Fue presentado por los muradanos José González
García, empresario armador y gerente de la Merce-
des en Toledo, co-
nocido cariñosa-
mente como Pepe
mexillón, y el
miembro de la Co-
mision, Tuno Marti-
nez Caamaño que
estuvieron auxilia-
dos por dos guapas
azafatas murada-
nas (Isabel y María
José). Como jurado
participaron, entre
otros, dos ilustres y
muy queridos muradanos, que ya no están con no-
sotros, Santiago Fernández, o Chimpote, y Marceli-
no García (Marcelino da Rabela) tambien miembro
de la Comisión.
Feo Local Bartolo Figueroa
Feo Forastero el
holandés Jan Jane.
SuperFeo de Galicia
Esteban Lago Uhía.
El presentador,
José González García
Dos azafatas muradanas: Isabel y María José
51
Como en ediciones anteriores los regalos fueron
muy numerosos.
Los ganadores fueron
Super Feo de Galicia: An-
tonio García, O Fetoso;
Feo local José Manuel
Fernandez Fuentes, y
Feo Forastero Jaime La-
go Insua.
VII Festival Mister Feo
Se celebró el 9 de julio de 1978 en la Sala de Fes-
tas O Paraiso, el último que se iba a celebrar allí.
Fue presentado por el muradano Fernando Lago
Lorenzo, Delegado en Muros del Instituto Social
de la Marina.
Al igual que el año anterior los asistentes a la Sala
O Paraiso eligieron democraticamente las orques-
tas que fueron Lembranza y Amistad.
Al igual que en ediciones anteriores fueron muy
numerosos los concursantes, lo que hizo que la
elección de los ganadores resultade muy reñida.
Al final se alzaron con los premios: Luis Cubelo
como Super Feo de Galicia; Manuel Malvarez co-
mo Feo Local y M. Kron como Feo Forastero. Los
premios y regalos para sorteo entre los asistentes
tambien fueron superabundantes, entre ellos des-
tacar una bicicleta.
Super Feo de Galicia:
Antonio García,
O Fetoso Feo local José Manuel
Fernández Fuentes
Feo Forastero
Jaime Lago Insua.
El presententador de 1978 , Fernando Lago Lorenzo.
52
VIII Festival Mister Feo
Se celebró el domingo 6 de julio de 1980 en la Pla-
za de la Pescadería. Fue presentado por Ezequiel
Perez Montes, periodista y locutor de TVE y estuvo
amenizado por las or-
questas: Los españoles
(la de mayor fama en
aquel momento, que por
su precio no había actua-
do en O Paraiso) y Voces
y gritos.
Al igual que en ediciones
anteriores los regalos fue-
ron numerosisimos. La lluvia
estuvo pre-
sente du-
rante mu-
chos mo-
mentos del
festival. La
inicial ame-
naza de lluvia hizo que muchas de las personas
que habían venido para asistir al Festival optasen
por no entrar ni pasar por taquilla. Los bares del
entorno hicieron su agosto sin que les costase na-
da, e incluso más, recuerdo a uno al que le pedi-
mos nos prestase unas sillas para los miembros del
jurado y se negó. Los miembros de la comisión nos
sentimos muy defraudados por la enorme falta de
solidaridad. También hubo intentos de tirar las va-
llas estimulados y capitaneados por personas “de
respeto” lo que también nos sorprendió mucho y
nos hizo plantearnos seriamente que ya era el mo-
mento de dejarlo. Este fue el último Festival Mister
Feo que se organizó.
No tengo el nombre de todos los ganadores, solo el
apodo cariñoso del Super Feo de Galicia: Chichí.
Por las fotos seguro que les localizaran.
———X———
El presentador de 1980,
Ezequiel Pérez Montes.
Miembros del jurado de la VIII edición (1980)
53
54
DATOS DE LAS EXPOSICIONES FILATÉLICAS CABALGATA
REYES DE MUROS ORGANIZADAS POR LA SOCIEDAD
FILATÉLICA Y NUMISMATICA MURADANA
Por Julián Costa Calderón
Presidente Sociedad Filatélica de Muros y
Ex-Presidente Cabalgata Reyes.
El Profesor Don Juan Jesús
Gestal Otero, me ha interesado
que participe con un artículo,
para el libro conmemorativo del
50° Aniversario Fundación de la
"COMISIÓN CABALGATA RE-
YES DE MUROS”.
He aceptado, y al localizar en mi archivo la docu-
mentación, me ha traído recuerdos muy agradables
de mi colaboración en las Juntas Directivas y luego
como Presidente de la Comisión Cabalgata de Re-
yes de Muros. En especial, el trato diario muy cordial
con todos los compañeros, y los grandes logros que
se consiguieron, conjuntamente, durante los años de
1977 a 1981.
La Sociedad Filatélica y Numismática Muradana —
Muros, en muy especial y estimada colaboración y
con el patrocinio de la "Comisión Cabalgata de Re-
yes de esta Villa y Municipio de Muros. Hemos logra-
do organizar cuatro Exposiciones Filatélicas, en los
siguientes años: 1978 — 1979 — 1980 y 1981. Que
fueron instaladas en el Salón-Biblioteca del Ayunta-
miento de Muros. Lamentablemente, estas exposi-
ciones filatélicas, no se pudieron seguir organizando
por la carencia de un local apropiado, en el que se
pudieran exponer las buenas colecciones y estudios
filatélicos de los muradanos y también de distintas
poblaciones de Galicia, que todos, siempre han cola-
borado con gran interés y desinteresadamente.
5-Enero 1978 — En esta primera exposición filatéli-
ca, no fue posible la concesión de un
Matasellos especial de Correos, dado el corto plazo,
desde la solicitud, para todos los trámites: concesión
y confección del matasellos. Si se organizó la expo-
sición filatélica durante los días 5 y 6 del mes de
Enero año 1978, siendo muy visitada.
En las siguientes exposiciones filatélicas. sí que fue-
ron concedidos los correspondientes matasellos, que
fueron utilizados solamente en la Oficina temporal,
instalada en el recinto exposición.
Lo que sí continúa organizándose año tras año, es la
Cabalgata de Reyes de Muros. En estos días, están
organizando los actos del 50° Aniversario de la fun-
dación "Cabalgata de Reyes de Muros " y Ia " Cabal-
55
gata " para el próximo día 05 de Enero del año
2016.
EXPOSICIONES FILATELICAS A LAS OUE LES
FUE CONCEDIDA EL MATASELLOS ESPECIAL
Para las exposiciones filatélicas de los años 1979 —
1980 y 1981, les fueron concedidos por la Dirección
General de Correos, los matasellos especiales con-
memorativos, con el diseño y texto que les hemos
solicitado. Los cuales fueron utilizados en Ia Oficina
temporal de Correos, instalada en el recinto de la
exposición filatélica. Siendo utilizado el matasellos,
por un funcionario del Cuerpo de Correos, durante
los días y horas, convenidas.
Se editaron sobres a todo color. Las ilustraciones
son de las fotografías que hizo D“ Perpetua Malvá-
rez Gil, de los retablos existentes en la ex —
Colegiata y Parroquia de San Pedro de la Villa y
Municipio de Muros. Siendo distintos los motivos así
como el tipo de impresión, lo que detallo:
Días: 5 y 6 de Enero año 1979.
Motivo : Adoración de los Reyes Magos al " Niño
Dios".
Matasellos : Fragmento central del retablo y texto.
Diámetro: 32 m/m.
Sobre especial : Impresión, totalidad del retablo. En
relieve a todo color.
Días: 5 y 6 de Enero año 1980.
Motivo : Adoración de pastores y entrega de presen-
tes al " Niño Dios".
Matasellos : Fragmento central del retablo y texto.
Diámetro: 30 m/m.
Sobre especial : Impresión, totalidad del retablo , de
fotografía.
Días: 5 y 6 de Enero año 1981.
Motivo: Presentación en el Templo al “ Niño Dios "
por la Santísima Virgen María y San José.
Matasellos : Fragmento central del retablo y texto.
Diámetro: 32 m/m.
Sobre especial: Impresión, totalidad del retablo. Di-
bujo con plumilla a todo color, de Don Santiago Ro-
sales Ardá.
Estas citadas exposiciones filatélicas fueron inaugu-
radas por Don Paulino Lago Chouza, Alcalde Presi-
dente del Ayuntamiento de Muros y demás autorida-
des locales y de la Xunta de Galicia, que fueron invi-
tados, Pregonero de las Fiestas y miembros de Ia
Comisión Cabalgata de Reyes de esta Villa de Mu-
ros. Lográndose un gran éxito , al ser numerosos los
que las visitaron.
No dudo, que las Cabalgatas muradanas continua-
rán celebrándose durante muchísimos años más. A
todos, los organizadores y colaboradores, mis felici-
taciones, con mí deseo de que sigan en esta línea,
de bien hacer y si es posible, que se superen.
56
COLABORA:
CONCELLO DE MUROS
Recommended