View
219
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
1/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
43
rEvista dE ciEncia poltica / volumEn 27 / n 1 / 2007 / 43 66
ExilEcommunitiEsandthEir
diffErEntialinstitutionaldynamics:
a comparativEanalysisofthE
chilEanand uruguayanpolitical
diasporas*
Mario Sznajder
UniverSidad Hebreade jerUSaln
lUiS roniger
Wake ForeSt UniverSity
ree
E e e e e eee e e e e e e e e e e e e ee. Ee e e e e ee e e, e e() e , e eb ee b: e, e e e qe lugarese e ee ee, e
e e e, e e e e, e e e eee eee e j. E eb eee qee e ee e e e, e be ee e e e eee e b e e . se, e e e e e e, e e b e e e e e e e e.
ab
B e eeee e ce u ee e e b e we ee e 1970, e e w e eee e e 20 e. B e ee e e bewee e
ee , e e e ee e e e ee, ebe w b ee: , e e e e (e e) beee ee (e e). te e e e ee
e e e ce, e ee e e e - e be e e eee e e e, e e be,w ee e ee e b e ee e ee.se, e e e e e ee, w e ee ee-ee -ee e, e e b e bee e je e e e ee.
palaBras clavE ce e e le e e E d
ae b d e
* te ee ee b e bee e b e h s. t ie
e aee pee e hebew ue Jee e s Be ree f
Wke fe ue. We w ke k e eewe e e ee e
e e.
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
2/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
44
t e e e ee ee e e ee
ee, e ee eeee b e we ee e
qe e 20 e. a e b e
ee, e ee eee e ae, Ee
a, a a. We e e e , e
e -, e ee, ee
lieux dexil milieux dexil, w w ew we eee
.
oe ee wee b e ee - e
, . hwee, e e l ae ,
e je wee e e e b ee.
ue b e b ew e w
e - e ewk ,e eee ee e e e image e
ee.
tee ee e e e ee, w be e
w ke eee; e, e eee e ee;
e bee e e e e -
e b e e ewe eee e ee-- ,
e ewk. We w e e e ee
qe -e eee ee.
a w ee e ee ee eb ee-ee e
e -ee e e we e . B
we e , e ee w e b e e bewee e
ee , e ee, e w e ee ee, e e
. t e ee ewe e e 20 e e
eee bee e e ee eq: b e ee
w e w . a, e e e
wk, ee be w e be ee b e e e
b e be j e b e e e e eee . fw eee, we
e e e ce e u ee, w ee e be e
e e ee e e e ee
bee e e e e -, ee eee e
-- , e ewk.
te e eee e ce ee, e ae ee Ee,
w e bee e e ee e pe e e
eeee ce w e eee . We e ce e 16 e, e ce ee
e e be e e e e
b ee, b bee je e e ce e e be e le,
e e e 1970. a e, we w e e u
, ee ee bee e w e e e , e
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
3/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
45
e e . fw e e e -
u 1973, ee je ee , b be e
e e . a we w w, e e
ee ee e je e u be e
ee, w e e ce .
I. THE CHILEAN DIASPORA: POLITICALMOBILIZATIONANDOPENNESS TOGLOBAL
TRENDS
h, ce eee e e e, e e e 19
e, ce eee w ee ee e e ee ee
e , we e ee e e. i e e 20 e
ebe e wee e ee e ee. a ae
p w ee i 1924-25 e . E Be ce e
e e bewee 1925 1936 ee. E ye w ee p bewee 1927
1931, c ibe e c e. ibe e ee ae
we. te e 1931, we e we e e e ee e
e e 1938 e e e b e me n
s e ce we e we, k e ee. le,
1948-58 e w e c p e ebe e pcc, e
pb ne, e b (cb se, 1986; le, 2001).
ye, w e we e ce ee ee qe
e, e e, b e e ee.
lw-eee 81, ee b e j nebe 1973 ee e ee
eee ee be e e e e e.
B eee 81 nebe 1973, e ee eqe e w e e
e e b e e e e e-ee ce.
t ee ee e w we e. We e eewe e
ce e, ee e ee l e e, e
bee wee e e be e. h e ee e
ee eee e , e ee e
e. We e ee e e ebe e 1980
ke pe wee ee w be we e, e ee: i e e we:
n (c p re e E ce, 1980: 10, W oe, 2007).
fee, b w-eee 604 e ee ee e e-ee ce w e
e e. i e, ee e wee ee b e m ie
e be e ce e e bk e ee
w e, wee be wee ee e ce, e wee eeeee e 1.
1 tee e 4,942 e 1984 3,878 1985 (ce 1986: 452). B deebe 1987, e ce ee 338 e ee ee e ee e. te ve s e e be w 561 (ce 1988: 412).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
4/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
46
te ee ce w e ce bewee 1973 1990, e ew e
e w . W e, e n oe re ce
ee 700,000 ce b, w 200,000 e e e
(m, 1993: 10).
a e be, e e e ee ee
b 4,000 eqee bee eee e .
se e e e ee ee 10,000 (30,000 w ebe). i we
e ee sensu strictoe e ee e b ee,
be ee 200,000 (E, 1991: 21-27). hwee, e be ee
w e ee e w bee eee bee
e e e be e bjee w-. We ee
e 100,000 e be e be. W b, bee
e ee e ce (lb-W, 1993: 580-1).
te e ee e ce c h r 1982 e
163,686, we e ee ce week, Hoy, J 1984 e
179,268. a 1984 w e ce b b e cee
ree deee E (cidE), w e 200,250 (ae
c, 1987: 153).
tee e ee e ee, Je ae, w e e be ee
1,800,000 (ae, 1987: 90-1; : gbe fe, 1992: 122). Ee e
e e e b - ( ce
ae, ee e e e ee e e ce),
e e e e w j be e e be
e e e 14 e e . a e ce e
w e e e e bewee 1978 1981 bewee 1985
1990 e e ee ee bee ee e ee.
p ee w eee e e , w be
e eee e, b e we, e le-w
e ce.te e ee, w e ee e e
e e, e e be e e ee
. a e wee e e e e
b c ie e, e e n, e e-
be e, ee e e de n se, e e
e ee. t e ee, e w e ee ce
c de p, w e e aee ee bee e 1973
, e ee. m e e i wee e wee we eee b e
e e pdc e b e. a e
wee e e b e ebe e e e
w wee eee, .e. e bee e e w b,
bee ee e b ee. oe wee ee
e e eee e ee e e b
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
5/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
47
e e kw pena de extraamiento, e e e
-e e. i 1987, b 800 ee wee ee b b, e e
ee ce. m e ee ce e e
-e e e k ee e b
b e ee ke e. fe m, we ee e be
ce ee e we e ee e ee, beee
ee 1993 b e e 200,000 e w e e
ee e e b e e-e (m, 1993: 10).
t be ee, e e, e e e
e e b e pe ee eee e e
e. ce ee e e Chilehood (e e e) e
e je e ce. te ee e wee e
b ee ce e e e e b ee e e . m ce ee, k bk e w
, e e ee e ee , e
ee e e b e ce
e, e e we b. t e, ee e ee
e e be e b ee e ce
ee ee e, ee ew ee ee, w
be e eee e e. i e ee, e e
ce ee be e Be Be ee: d ee
e w, w jke e . i wwe w b ? tw
w e (ae, 1987: 34).
p b e ee ee w eee ee.
B e e w . f e e, e
ee b e be e. tee eee e b ee
be ebe e e. tee w b bewee e
e e w w bk e e ew ee,
ee Ee. f e be, ee w ke b e e bewee e
ee e e e e ee e e e e.a e ee w e eqe, ee e b e w be
e ee e e e be.
u we ee, ce e . te w eee b w e
e w , eee f tee, e E e W, ,
e e e e ee. s aee e we, e
ee eee m ee e ewk, jee e ce eeee
e e e ewk e c W, w e e
e eee e e ce e, be e b e . te ceeeee w we kw e e b ee, bee e e e
qe e b e eeee e eee m we. a e,
w w e e ce ee ew b w ee
b eee e ee e e ee we e
bek ce (ae, 1987: 33).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
6/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
48
ce ee w e je e ce b e. a
ee e ee ee e le w e e
e e e e, eee e ee e e e
1984, pe e e ce. a e, e e ce
e pe je e , e bew.
iee e e , c reee ( conar) w e, e b
e le B he fe. i e w e eee ce e ee
e ebe wee e w eee e e e. i 1974, eee
w ee bewee e ie-Ee cee m, e ie re c
cee, conar e ce ee, e e e e e
e e ee b ee . i 1975, e eee w
e e be ee w ee ee wee e
eee ee ce. tee ce wee ee e eee . i , e 1974, e be eee w wee e e
w , e e e se see lw, wee eee
e b eee. o a 30 1975, deee lw 504 ebe eee e
b e (, e ee [ relegacin] eee) be
ee extraamiento, .e. e e e w e.
i l ae, e ee e ce ee wee ae (ee bee
1976), veee, B me. i, e ee, w e be ce
w e cb e n. oe we c e us. i Ee, cee e e b we e uK, swee (w ee ee
e e), i, s, fe dek. i 1992, ee wee e 28,000 ce
swee, w 13,900 wee eee 1987 6,500 ee e
1968-77; 3,800 1978-84 3,600 1985-87 (J ce, 1989: 198; me, 1993)2.
a Je lb-W (1993: 581), e b ce ee 1984
w w ( ee):
veee 44.0%
oe l ae e 3.0%
s 10.0%
fe 8.3%
i 6.6%
swee 5.5%
oe Wee Ee 6.6%
c 6.7%
usa 1.3%
a 5.0%
Ee Ee e 3.0%
2 u a 1987, 800 ce bee eee eee dek (J ce 1989: 43).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
7/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
49
a ebe e c p eee E ge, ew e
ussr (ae, 1987: 95-6). n c e e Ee bk. ae be ee
e e, e pee mee Bee e ce 1975 w e
e a. le , e e E ge, wee e e ge
e ee e hb ue Be. i 1979 e ee ce,
e e e ee .
a e ee, e ce wee ee e e ee,
bk, e e . i e
bk, wke wee e e e bk.
a ee e me, 500- ee b e ,
w Wee Ee, wee e e e w , e Comit Exterior
Mapuche e w e ewk ce ee. te
e e ee w e b e bk e, w e e e, e b e ee e e
ee. t e e e-ebe e e b: e s
p, e c p, mapu, mapu-oc, e r p, e c le, mir,
e e e aee ee ee, Ee (m,
1993: 14-15). t, e j ee bee le e, ee
wee - c de, w e e
e e e e e pe eee e (W,
oe h, 1998, 2007). p e, ee ,
ngo, e k e ee w e e
ce ee. i e uK, ee s w de ce wee ebe
l, B, see, o, swe, Eb, le, mee d.
We e be e e w ke b B le e lb p, e
3,000 ee e e e e ee (m, 1993: 59).
p w e e, w ee e ee ee
e e ee wk w e we eee b
e seebe 1973 ee. l, e ce e bee cause clbre Ee
ee w b , e, , e , , c pe ce, e ee. me
e e e wee e ce ebe.
seee ae, le mee be ce . i ie
s, b e e bk e e e Ee, e
e ce n 1973 ee e ee. fe e e
e e ce , ee e e ke w e b
Ee. fk peaswee e e e e e
e, ww ee ce. ce w j ke kee
. Ee e Q e p e i i be reee e e eee e e e
kee e e ee e (cb se, 1986).
ce ee ee Ee ee be
ee e. a e: ce de re, e i e ne ce
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
8/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
50
e ce s aee re, sEul-c e a l Be, e c
s aee le, e c s aee sk, e ce e E
s aee m, e c ce a-f ce de l
ce de p (m, 1993: 17).
i e e, ee e wee beee e e
eee e w e e ee e
ce. hwee, e - ce wee e e b ee
ee. te pe e ce e e qe
ee e . i e, e e e ce cause clbre
we. ie e e e. a e e k e
e e, ce eee w ee b
e e ee. iee, bee , ce ee
ee e we b, ee ee b e. i Ee e, e ebe ebe
ee e, we ee e ee e be
ee. s e ewk fe, swee, i e e.
i e -1970 e ce w e e we ee e ebe
e e e ew . i Be,
colat (l ae cee p Wk) w e, e ee Exil. i
cee, cee ae reee m (cEpar) w ebe.
te ue hb e ee e ee
l ae, w e ee e e e e. i
e, ee -e wee ebe, be -Ee ewk
(m, 1993: 13-16).
tee e eee e e ce ee. a ee be
, b e e l ae e e ee be, w
be e e Ee, c, a, a a, wee e
j ee e, ee. i e e, e e e e
e ee . o p, pee aee ee, w 20 we e
e ge. ye e , e, e w cew ee ghettos, e e e. he e w
ee e e ge 10 15 e w e e e
wee ee w e ee (re v, 1990).
te e ee ee e e . f e, me
eee e ee, e 10,000. f- e e e ee
e eb s. a e wee e e,
ee e ee e e ee b .
a e wee e ww s aee w e, c ae, pe
vk, e beee e, e ee, ee e,
e e e, w e wee
w wee b e me e . oe ee, ce ee
ebe e e w e me e wee e
, e e me e pe ee
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
9/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
51
e e e kee e e e ce. te e j
b e e, e me l e; J e
rk e ; l Eqe de ee; ae p ; fe fjbe
e E Eqe ee (m, 1998: 136-7). c, e e
swee, e uK c e e eee bk
(m, 1998: 129).
te ee e j e be l ae wee ew ee
b e eee ee e e eee e
e e bee wee . W oe e e e
ww v e e e ee i c, eee week e e
. me e se u wee e , jb e e
e e ee (W oe, 2007: 6). s, Wee Ee, c
a, ee wee ee e e, , ee
be . te e swee . m ce ee wee e-
e; 35-40 e ee e; e, e, w e
bk, b ee, w b be .
i swee e ee e s de p e w e e
e l ae ee. i e e w e
ee e e e w w ee eee ee e
t W. pb swee ee e w e ce . m
ee e s ae ngo uBv. se wee e, e ke e eee, e b h Ee, w e e e
e eee. tee wee e ee w ce e e
e l ae w e e. i e 1960 e swe wee e
e e wee be b le . u e 1980
l ae wee ee swee w eee, eee
ee . te b eee e e ee
w w e ee e s de ee e
we seebe 1976 (me, 1993: 161-83).
s eee ee e ew ee e
e ee, ee e e, je ee e be, w e
e ee, e, e. B wke , ee ew
k, e e e, je e e e ew ee
kee e e ee.
te kw pe e up ee e e e b s, c
e mir e ee , w wee e ee, e
ee e eee e , e 1982. pe e
ee e , b e b, e ee ee ee ewke e e e , e, e
e.
te s e up ebe e eqe Be. te c e
mw e mir eee h p. a e, e ee ee ee
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
10/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
52
- ewk, w e e e (vqe, 1989:
125-32; ae, 1987: 100-01). Ee le ce w ee b: e s,
c, mapu, mapu-oc, re, iqe c, mir, e e ee
e ee e ee e. a ebe wee e me de
p mdp; e cee s; e Bqe s; e , e mida
e ppd. Ee wke w e e e e, b, , -
e e e e e ee w
ce. i e e, e ge fee reb c, ee wee e e
ee . Ee e e ewk e (cut,
e c s ce) we ke e up, w e ebe
e 35 e, we ee, b e e . mee,
e e b e ee e e eeee ew
e ae e fe e dee dee, c Ee me, pc e E, ee e ee.
p e wee be w, e b, , , e
e. a, e e e ee
e ee. t ee , ee bbe
ee e e pe ee e ue n e e ,
e e eee e b ce . tee
e wee e e ee we be ee e e
ee ce e , e e-be e e, e e ee e (W oe, 2007).
a w ee e, e ee ee e
e we b, e wee be be e be e ke
e , w e ke e ce ee eeee kee e
e e - e e e e.
te ee ee e up, w e be ee
eee we- jb, ee ee wke w w
ee ee e e e. se e e e we . ae se, ee e r p, w eee e-pee
e s ie 1976, ee e e ce e
. te s ie bbe ee e un, e k k
b e e e e 1988 ebe. s, e -
, ce de eee ee Wee Ee,
bbe e e ee, be e e e (Chile Amrica) w
b ce e e ee, we e e
ce ee - ee e v e s e e .
te e e ee e k--e e e, e
e b . i ee, ee,
e ee, k eee wee e ce. a
we ee, ee bewee ebe e e e e
e e. Je re E, we e , e e
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
11/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
53
k e c p ce up , we w e
ee E ge. he e e be j le, ee
e e ce ee wee e de reb ge.
seee ge s wee e, w ke e be,
e b c, e - e. f k wee
ee e. ae e eee ee, e be. te ce,
ew , wee w . re E w b k
ce ebe v. te eje e , e k,
w , eqe, b be-ee E ge ee e w e
e. i e e e , e e we, e. s e
e w e be e b e ge . i bek, e
e v e bk re E ee:
ce, i w beeete s e e. i ee(re E, 2000).
We e e wke e - ee, w e e
e e ee ke e ee ee e
e ee e ewk ee w ce:
te e e, ee ce,
e e e, ee e be be
e ce, we k e e e c B e e. te
e peas e empanadas, e e e, e e e (W oe, 2007: 8-9).
Ee e w ee e ce, e e
ee ke e e ce e. o e b eew w e ee, W
oe e w e ee wke e c r B:
[i] e w ewe ee , ee e we e e
e e e e. fe b e e up
e c r, ee ebe b , Por
Chile, ee e e e c r ee qe b eee w. iB, e ee be e ee e
ee b ee ee e e e (W
oe, 2007: 9).
te ce le ewe , ee e e e
e Ee le ebe E-, e e s p
e w e se u. i e, e w real-c e
s e b b e ee e w bk e We, e
e k e c p3. We e s n 1979
3 s wee e e -k e up J re E, w e
ee E ge, g s, ebe e pcch, w e Ee Ee we fe
ee. ieew w s, s, a 2001, w re E, Jee, m 2000. see
re E 1996).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
12/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
54
be eee w e ewk e c W, ee Ee e E-
c ew k s de e e e , weke
e e Ee Bk e ussr we be. a ee ee
e be e e e ce le, ee e
we e ee eee k e ebe ee k
k w ee ce. tee e wee e
ee e e ee e ce .
r l, w w e aee e bee e ce b mw
e e e kee 1973, we ee e us. he ee ,
wee e eee pd dke e 60, ee v pe e ue
n c. le , e k e e un 1984. i eew
m 2002, pee l eee e ee e e
e e w e:
nee e ce ce we e w e eee
ee ee, , e , e e
e w (se asoman al mundo) be ee e w e ew e e we.
t e e, ee e le-w ee ce. i
e ee e ce ps Be. see w
: We, e s m k. ae w ee: We, e s
sk, oe ee eew e w k e eee
m s wew e ee sk. i beee eee , e ee e e e, e e e -
b e e le e 1960 70, be ee b
e e e, -, e e e ke, e e
e e ee. i e w, ee e aggiornamento,
ee e e b (l, 2002).
te ce c, w bee e e e up ee, eee
e e e e b - e up e e c
de. B 1980, e ee e, e e
e. i 1983, e e e e e e kw e
fee p me re. te eeee ee e e s, e e
ee ebe e e w. a e s
1979 e ee w. We e e bee e e c
de, e -e ee j e c e e e
1982-6 e e ee. W e e ee ce, e ee e
e . ae ee pe e, e -e je
e ee w e p e w e pdc e pe e 1988
ebe e eee e. te e e e Concertacin 17 ew eee pe e e ee e w e e e4.
4 te k k e ee e ee e. asEr p, e i e ne ce
re ce de re wee e k k. Pluralbe re, Convergencia
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
13/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
55
te ee e ee e eee e eeee e ce e
ee. tee e wee bewee ee ee
ee e ee e e, ee e we ,
e eee ee we ewk
e b. te ee e aee e ee
e e ee e ee b
eee be e e b ee ewk
ee ee ce e e.
II. THEURUGUAYANDIASPORA:ECONOMICANDPOLITICALMOTIVATIONS
te u e e w wee e ce. ye,
ke e e eee e e, w e b
ee e e e ee. ye e : e
e e e le b e e ; e eeee
e le e , be e eee e bee e e
e; e e e le; e bee e e le ee
e e ee b ze me bee , e
e ee e e . i , e u e
e e ee e 1970 w e ee gbe te
e 30 ee w ee, ke ae e e l ae. a ee we e e e e e e
e bewee e ee e e u e .
u, e e u e
e, qe e, w ee e e . We we
w e e , we w beqe e ee
we e ee w . se b ae pee, s de Be, ce
a, ie Wewe a m tej e e e u
. i e, e e w ee e
e e e - w e b (a,
1983; Wewe tej, 1983; pee, 1996, de Be 2006).
te w u eb e, ae, e e e
ee ek e 1970. o e b ee e, b 1914 ae
e e e be u . a e be e, 88,650
u wee e ae, eee 7.2 ee e u
e. Ee ee - e ee e w
, e be u ae we w ee w ee
58,300 2.1 ee e u b 1970. Bewee e e 1963 1975, b 7 ee e u b e e . a e e
Socialista me c Chile-Amrica re wee b j ee .
see re 2006.
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
14/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
56
1981, e e bee 1963 w 33,000 (9.8%); bewee 1963 1975 we
200,000 (54.7%) bewee 1976 1981 e 133,000 (36.3%). s
w e e 1970-75, we 88.3% e e e
1960-75 e u. te ek wee 1974 w 64,687 e 1975 w
40,984, e ee ee u. te be u w ee b
ew ee (pee, 1996).
te e ee eee - s ae. u e e 1976, 54.2%
e e we ae. a -le ee ee e bke w,
Be ae e e u e r e p bee
ee. ie ee be w e bewee e e
e b e e ,w e e u le
w wee be, e e e ae. a e e wee
se ze me seke e cbe dee h ge r (re sje, 1999: 24-5).
ae 1976, e be e ae eee, e e
e e . te us bee e e e e e w
11%, we b a w 7.4% B w 7.1% (n, c, l
mee, 1987). a e ee e e 1970, e u
ae bee 58,300, B 13,582 e us 5,092 p 2,310. ue e
, u 25% e e, 10% , 15%
e e 9% eee (Be, 1987). Bewee 1967 1975 u 8% , w ee e e ee e. f 1976, e ee
ee, b wee 1981 1982 e e e eee b
e e e b5). i e 1980, ee wee 109,724 u ae,
21,238 B, 13,278 e us, 9,287 a, 7,007 veee 4,160 c
(pee, 1996: 18). d e e 1970-85 ee bewee 300,000
400,000 e ee (me 1993).
ree ee deebe 1967, e e ee Je pe ae, ee
ek w e eee w le deebe 1973.
W e -1970, u wee e e e
e e; -e e e; e, ee
e. m beee u e e e e
e l ae (re sje, 1999: 25).
oe kw e swe l ae, u bee e w
[u e] E ge e be. i e w e [e
1973] 300,000 ee (20 ee u ) e e , e b
e be ee e ee ee ee e ee
e e eebe b (rwe We, 1987: 230).
5 a e e ee e b e-ebe e e.
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
15/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
57
te e u d e w e e e
e. a ae k e w ee b e -1970, e ee
B eee e e e e e e eee.
ce u e veee me, w wee e e
e b e e qe ee. veee e ,
eee ee e se ce e, w e u e e
ewe e6.
i me, veee B, ee eee ee fe, s, swe
h. mebe e c p wee e e ussr e e
e Ee Bk, w e e e pcu. t c wee e
cb. se e e eee e e e e b e
a, ae n e e s (de Be 2006: 14, 448-449).
oe u we e us, e b e e
e, ee e w e k. a pee, b 1980 e eee
u e e us c w e 12 10 ee eee,
be eee e e u veee me, we e
eee wke w e 40 ee, e be e e e e e
(pee, 1996: tbe 10). i e us, u wke be ee
jb. Ee we w e bewee e ewe, ee
e e e w be e w e
e ee ee7. t ee je bewee e e ee e e e . We b ee w be
ee ee e ee, ee be e
u .
a e be, u e e e e wee e. B
b e e e 1960,
e ee e w b e ee b
e e, e me e lbe n-t, e
1962. te ee e ee pee pe ae w e w 1968, w e t ee b e e . i
e ee e b e e e we , pe
ae e - e e be, e e ee ke,
6 i 1981, diEx (Direccion Nacional de Identicacin y Extranjeria) veee, 6,747 u e
wk e 11,541 aee 23,185 ce (Be, 1987).7 B e e 20 e e e - e. te eee e e wee: ae
(24%), s (18%), us (16%), a (13%). a ee b e ewe El Observador
2000, ee wee 18,111 u e us 133,453 ae (e ee e be 250,000), 43,000 B, 20,000 p, 17,000 a, 1,500 swee, 8,2000 s, bewee
1,500-2,000 fe. i c ee wee 6,400 u eee w ee e 1,800
e ee. d e e, e e e 70 w w w e e
e, e e bee e e b e e e e us
Ee. te e e wee e Be ae, r ge s, se, t m
(cb, 2000: 2-4).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
16/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
58
e e ee e, seebe 1971 ee e be
e b e e w. te e we- bewee
e w j e (e c e B) w ee (re
sje, 1999: 13).
Be ae bee e ee u ee. t ew
ae ee e e ee. ae w e e
e: e , w e e ee pe e
e 1955, kwee e k eb e w pe.
h c w eee pee m 1973 e e e pe
bee e. ae w e e eeeee, e
e e, e e. f e u ee, e e
e ae eee ee e e ee e e
e, w bee e u we. te we e eeee m pee ce s aee e be ee ee.
te e w e t bk e, we w e
ae e s ae .
fw e Je 1973 - , u e ae. a
e w e se Eqe E, e e le fee a, w eje e
ee e t. i Be ae, e e obe 1974 e ual (u
a e lbe) e w e u , w
e e roE, ree obe-E, ebe b e ee a1974 e e ee e e e e e e pe
e ce. i m 1975, E w ee b e e ee ae,
e e w. he bee e, w w ee
Be ae u c, be e eee ee fe,
w e ee Ee, me veee e ee e u
8. m e u e ee we e: e wee be, e
e e, ee bee e kee m 1976.
p ee e e e e e e
e e w e bee ee, e . te
beee e e e e e e -
.
i E, e le , wee w
b ee e e e
e ee. te beee e -e e e w
ee u (mk, 2006).
t w ee w bee bewee e ee e
eee e e ee ee, e e we ee
w. ae ngo, e
8 se E e ee 1985, bee e e e u (c, 2006).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
17/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
59
be e eee w w eee e weke
b e e b Wee e. i e
k bee e wk e be e. i w ke e e
w e e e , e ee
e l ae (re Keeb, 2005: 5-36).
c, se ze me, ee Be ae, e e e
e e e e e. me e e
e e e be e be e ee
e u ee, e ee.
me b le , b e e
e ee e e e eeee e, e
e , be e e e e e e
e e e ee Wee ee. me ee e e, wee k be ee w ae ie e re c, e
e e e - . he beee e
be e b Wee e, b be eee
e e e e e e ee
. f me, e us w w ebe e
e l ae w ebe e e e e eee
e . B e e re tb e us ce w ee e, e
, e ew ee ee ee e u .
me e e e e . he e e
e w e ee e u k
b e , e e e ee ee
e (mk, 2006: 7-9). a e w ee ee e e u e
us ce, e w be ee w gee w e t
e. me e e b e e
b e e ee e e e e we
ae ie e u, e feb 1976
new yk. W fee ae, ee e B p e ee, ee e me we Be ae, je e w E K,
aee-ie e ae ie e w
bee e fee ae e (K, 2003). K fee
ae ee bee e us ce wee ee, ee b de se
Ew Kee, Je abek fk c cee Ew K, t hk
d fe, w ee e e e see se he Ke
l ae.
i seebe 1976 ce e be e pee e-
b be e, e we e
e e ee u - (mk,
2006: 12).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
18/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
60
t e w eee w e o leee W dc w
ee b ee ee e ae e ee
w b ce e We he. te k ee we u
e e us e w bb e. ye, ee eee, e
e we w be e e b e u d,
e w e ee e b e e ee
e ce d. te e ee e bee e
ee e e u ee e -, e e
e b e e w ee e
wee e. a ee e e e e e e bewee e
ee e e u e d.
a u, e e e bee e b ab
t e e e fb lee, e e me. te u e ee 1967 b e 1970 e ee e be 300. m
e e , ewk, we e
80, w u e e e e
f e tb. te e we e e b e e w
e e ee wk, we e ewe e ee ee,
e b ee k wk e, e eb
e e e (t, 2003).
te e we ee e e. i e e w e eee b e e mee ke me e
w e coyotes e e e e us, e e w w
e e e new yk. i e e e, ee we b we
eee wk e, w e e k ee eee
e, e ebe e we e e eee
eee w e e we, w e be e ee
, e e e e eb.
t e ee e e, e cb e us. We e balseros
e, e -e wee be. se e e e ee e
e bbe e be, e w e e cb .
oe wee e e ewe e e (me ). dee e w
e e cb , e ebe eee eje e
ewe, w e e e we e. te ee e e 1970 80
eee ee wk e e ee b e w e ,
e e e e ee (hee, 1991: 136).
re e u e us, we e -e ke e
e, e e e e bk e eb e je eee w b.
p e e w bee b e ee e u ee j
e ee e w e e ee. a e: m Beee,
c r, de ve, E ge, J c oe c pe r, w
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
19/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
61
wee ee s; fe a ae r fe; E re me
e us. tee e e u ee ee e e
e b e (c c 2006).
a u ee veee, w 7,000 , e e 9. me e 300 e 1970 b
e e 1980 ee wee bewee 1,500 2,000 u me (W, 1987: 219-
236). B e e ee u w e s, wee
ee ebe eee e-e , e w c e u,
ce e mjee u, e . m e wee e
ebe e e fee a. a e e e e
e e w ee u, e w e ee
ee aee ce ee s (re, 1987; ge, 1987: 11).
te wee e ee w u, w ee b e ee bk e ee e . s, e
u w e e, w - k e e ee be
bee ee, ee s ee e e e e e e
eee e u ee w e e (sk, Wk,
1987: 12; v fe, 1992; pe r, 1998).
tee e wee jee e e e e. W e 1985,
e e e e ee u e
e e be e. hwee, e, e e 1996 eebewee 60,000 70,000 u w ee bewee 1985 1996. i 1997, e
, e e eee e e be w e, b
. a e b Crisis Econmicas, bewee 1995 1999, 218,000 u
e e . i e e us ge
se, u e ee e e bk e,
ee k e e b ee eee e e ee
e e. i , u ke e e k e e eee
eee b, k e e (pee, 2000: 2-3).
III. THE EXILECOMMUNITIESANDTHEGROWINGRELEVANCE OFTHEFOUR-TIERED
STRUCTUREOFEXILE
Ee ee e e /e e e eee
ew e. te w w ee w e ee ke e ee
e e e e k . te e ee
e e e eee - e be
ee e e e ee - -- ee e e.
9 veee w 25,200 ce 11,451 aee 1981 (Be, 1987: 299-323).
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
20/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
62
i e e ee e e be ee, ee e
ee-ee e, w e e e e ee
wee e e ee , be b
e e b e e be ebe,
b.
a w e be ee, ee eee
b wee ebe. t e e w eee
we e e e e e e, w bee
e b ewk e e . te e ee
e eee e e e w e l ae,
b b e e wee b e be ee e e
eb ew ke e w .
a e e e ee e e b e e
e e e e e e be e e ee w e
-. i e e ee , e e be e
e be bewee e eeee ee e e
e b . te ee e
e eeee w -e e e e
. i e e , e e be
-e e -- e .
tee e e ee w e e
je. h, e be w ee
e. i e e u e ee e e e eee e
ee ee we e be w e ee. hwee,
e u w ee ee wee be e ee we e
u d e w -e e w e bee
ee e je. te u w e e ee
e , w ee eee e -e ee. s,
ze me e u ee eee e e e e e e ee e e e .
o e e , ce b e jee eee e b ee
e e e b e. te e e w
e e jee eee e e e .
te kee ce e bekw e e
e , ee e eee b we m-s
e b. te e- e e e kee
e e e ee e ce e e be e le
e e e ee. ce ee wee be ee e
e, eewee, b Wee ee c e. se e ce
e e e e, e c de ebe
e -e ee e, e ee ee e e
e c W w bee bee e e E we e We. te
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
21/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
63
ce d bee -e ee ee
e b e e pe. te je e
dina e e ce l ae, e us Ee, oe c wee
eee, e e, b e e . pe w
e e e e e w e
, e ce e e e ee e Wee ee. i
e b ee e w ce ee e
ee e e e e e e.
IV. CONCLUSIONSANDFUTURELINESOFRESEARCH
te e we ee e e e w ee e
eee e w. re ee e ee
e e e, we e eee e e wee e
e w ee e w e
e ee e e. f e e bk ee,
e ee e , e e e,
e , e eeee e ewe. tee
eee e ee w e e ee -e
e we b. se e e w w e e ee e b
ee w ee. te ee e e ee eeee e e e ee w be e e
wee ew we eee. t e bk ee
e e ee eee, e e ee,
e ee.
i e e we be e e e B aee e,
w e e e ee ee b se ce
. te aee e ee eebe e ce e e e
ee e e e ee e w , ee e e e
e e e ee . Eq , ee ee
ee e bee be eb k w ewk e e
e e. ye, e e e e aee e e e
pe jee e e ee e ee e
e e e e . o e e
, w ke e aee ee e b e e
e b e. a e b e e e aee me (ykee,
1998; Bee ge, 2003), e w ee b
ee. debe ee w e e e ee, ee e
ee e ee e e e e e
w b e e. te e ee e e
B ee, w we , e e
e w -e e e ee
e e . a , qe ee e e ee
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
22/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
64
, ee, e eee ee e bee eebe, bee
e e b e k
e be e eee, e b e
ee e e e e. a e b dee rebe
(1998, 2007) e, e e we ee, w e e e
e e e, e w e we e e 1964, k
e .
We w ke e b e e ee e e e
-, ee e e e ee, e ewk e
, e e ee w e ee
ee e e eee e b ee. d e c W, ee
e e bewee E We, le r, c c.
t ee w e eee wee ee be ee we e wee ee , w e eqee e ,
bee be e e . i e, e
e w ee ee bee e e ee, e
e be we e e ee. t, wee cb e
e e se ce, e e e ee bee we e
wee e ee, ee ee e ee e -e bee
e, e e w e.
W we ee e e e e ee e we je e e ee we e e
. d bee ee be e . t e
eee - e e ee e ee w e
ee , e e wee jee e
e, e e ee eq. t b e ee
e eee w e e ee, e e
. reee ee e we -
e ee e e - e e e, je
b ee, e e. i be e e e eee ee e e e e e, e b kwe
e e ee e e e e b ee e be e
be e e. te ee e e ee w
jee b e eee e - b, ee e eee
e e e e, bee e we .
t je w eee e we ee e ee b e
c W eee e ee e ee e. aee e
ee e e , ee e ee e
e w ee e e e e
be ee e e e.
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
23/24
ExilE communitiEs and thEir diffErEntial institutional dynamics: a comparativE analysis of thE chilEan and uruguayan political diasporas
65
REFERENCES
a, c. 1982. Uruguay, pas de emigracin. mee: Ee e B oe.
ae, a s c. 1987. te Ee Qe ce p. Third World Quarterly9 (1): 148-187.
ae, Je. 1987. Exilio textos de denuncia y esperanza. s: Ee de.Bee, Je l me ge. 2003. Mxico, el exilio que hemos vivido. Qe: ue n e
Qe.
Be, gbe. 1987. de, e: e, e e veee. Internacional
Migration 25: 299-323.
Be, m. 1987. y e ; ee e e. mee: Be, 21 a.
c, m a c. 2006. c e e e e: . i El Uruguay del exilio, ee b
s de-Be, mee: te, 437-470.
c, ne. 2006. u be e e , e e ze. La Fogata Digital[o e] . [11 m 2006].
ce. 1986. Chile. Country Reports on Human Rights Practices for 1985. W: dee se.
ce 1988. Chile.Country Reports on Human Rights Practices for 1987. W: dee se.cb, a i. 2000. de e . El Observador, mee: 29 J.
cb, a m a l se. 1986. ce fk m Ee. i. Intellectual Migration: Transcultural Contributions
of European and Latin American Emigres. Ee bl s. pe e 31 salam ee.
m: W.
de Be, s. 2006. E. E u e e. mee: te.
gbe, Je E Eqe fe. 1992. Testimonio de un destierro. s: mq Ee.
ge, c m. 1987. ae e. Brecha, 30 J.
hee, re. 1991. fe re e cb c e ue se, Cuba and the United States:
Will the Cold War in the Caribbean End?, Be: le ree.
J, de rb ce. 1989. E., Reluctant Hosts: Europe and its Refugees. ae, h, E, Bke,
usa: aeb.
K, E. 2003. pe .l, r. 2002. ieew m sje w pee r l e p e me, ce, 2 m.
lb-W, Je. 1993. te v re pe ce Ee. International Migration 31 (4):
579-599.
le, B. 2001. The Legacy of Hispanic Capitalism. new yk: o ue pe.
m, l. 1998. c e e e. i En Mxico, entre exilios, ee bp. ykee, m:
itam.
mk, v. 2006. f re l h re: u le e Ee h
r t newk, Cuadernos del CLAEH1, e e, mee, e b m c
ce. [o e] [12 m 2006].
me, J l. 1996. La Cuba disidente. mee: f e s.
me. 1993. Migraciones Laborales en Amrica Latina: Diagnstico Demogrco. W: oim, oEa.m, fe (e.). 1993. Exilio, derechos humanos y democracia. El exilio chileno en Europa. Be, s:
c Ee e c p-re.
me, de. 1993. le e se. i Suecia-Latinoamerica: Relaciones y cooperacin, ee b W.
K, a. m c. ve. sk: l ae ie sk ue lais (
24), 161-183.
n, Je, a c, a l Ee mee. 1987. El Retorno de Emigrantes y las Respuestas de la
Sociedad Uruguaya.mee: ciEdur.
pee, ae. 1996. Informe sobre la Migracin Internacional en Uruguay en el Perodo 1950-1985. mee: f
e ce se.
pee, ae ae v. 2005. E E c: ree Eee u. Migraciones
internacionales3 (1): 57-81.pee, me. 2000. p: Bj , Brecha. mee, 18 a.
pe r, c. 1998. Cristina Peri Rossi, Escritora del exilio. Be ae: ge, 1998
re 2006. re e e e e 1973-1990 [o e] .
re E, J. 1996. La pasin de Iaki. s: E ae Be.
re E, J. 2000. c ee e hebew ue Jee, m.
8/14/2019 Estudios Comparativos Comunidad Uruguaya y Chilena en El Exilio
24/24
mario sznaJdEr, luis ronigEr
re v, m. 1990. Ya nunca me vers como me vieras. s: l Ee e o.
rebe, dee. 1999. Exilio. Entre razes e radares. r e Je e s p: E re.
rebe, dee. 2007. te re iee Ee. f Latin American Perspectives.
re, l le Keeb. 2005. l eee e ee e e c s.
Estudios Interdisciplinarios de Amrica Latina16 (2): 5-36.
re, l m sje. 1999. The Legacy of Human-Rights Violations in the Southern Cone. o: o
ue pe.
rwe, W tee We. 1987. te ie: lee Ee l ae. Third World
Quarterly9 (1): 229-245.
re, Je. 1987. E e, e. Brecha5 Je.
sk, rb ge Wk. 1987. l e e e e. Brecha, 13 feb.
t, ab. 2003. Memorias migrantes. Testimonios y ensayos sobre la dispora uruguaya. r, mee:
Be veb E, Ee te.
v fe, c. 1992. Ee c pe r. Scriptura(ue e l), 8-9: 229-230.
W, h. 1987. a p me: a se. Internacional Migration, 25: 219-236.
Wewe, ie a m tej. 1983. La emigracin uruguaya 1963-1975: sus condicionantes econmicas. mee:
Ee e B oe.W, t c., r oe iee h. 1998. Flight from Chile: voices of Exile. abqeqe, new me:
ue new me pe.
W, t c. r oe. 2007. ce p Ee, Latin American Perspectives.
ykee, pb. 1998. En Mxico, entre exilios. m: itam.
MarioSznajder e le B e e dee e ce p e ue hebe e Jee
e e e e h s t e ae e p e e. h b b ee e be ee be , ee e a l,e, e , e ie e ee ee e.(E-: @.j..)
LuisRonigere , ee re pe e E le ce pe Wke fe ue, e E u. h b e b ee e ee bee e ee , ee , e e ee e e a l.(E-: e@w.e)
Recommended