Lehen mundu gerra 1 a b

LEHEN MUNDU GUDALEHEN MUNDU GUDA

1 A-B BATXILERGOA1 A-B BATXILERGOA

1.Lehen Mundu Gerraren 1.Lehen Mundu Gerraren eragileak.eragileak.

Mikel Aguirre-Aitor GonzalezMikel Aguirre-Aitor Gonzalez

AurkibideaAurkibidea

1.1. Sarrera.Sarrera.2.2. Europako Lehiak.Europako Lehiak.3.3. Frantzien eta Alemanien arteko Frantzien eta Alemanien arteko

areriotasuna.areriotasuna.4.4. 1882ko Egoera.1882ko Egoera.5.5. Amaiera.Amaiera.

SarreraSarrera

Europako lehiak, ekonomiaren eta Europako lehiak, ekonomiaren eta lurraldeen arlokoak. lurraldeen arlokoak. • Europak 1914an nazionalismo erradikala Europak 1914an nazionalismo erradikala

eta gatazka kolonialak sortu ziren.eta gatazka kolonialak sortu ziren.

Potentzia nagusiek elkarren aurka Potentzia nagusiek elkarren aurka aliantzak egin zuten. aliantzak egin zuten.

Gatazka piztu zuen bosniar iraultzaile Gatazka piztu zuen bosniar iraultzaile bat, 1914ko ekainean Austria-bat, 1914ko ekainean Austria-Hungariako tronuaren oinordekoa hil Hungariako tronuaren oinordekoa hil zuenean.zuenean.

1.1 Europako lehiak1.1 Europako lehiak

Alemaniaren eta Frantziaren arteko Alemaniaren eta Frantziaren arteko lurralde-gatazka, lurralde-gatazka,

Erresuma Batuaren eta Alemaniaren Erresuma Batuaren eta Alemaniaren arteko desadostasun politikoak eta arteko desadostasun politikoak eta ekonomikoak, ekonomikoak,

eta Austria-Hungariak eta Errusiak eta Austria-Hungariak eta Errusiak Balkanetan zituzten interesak Balkanetan zituzten interesak lagungarri izan ziren 1914 baino lagungarri izan ziren 1914 baino lehenago gerra-giroa sortzeko.lehenago gerra-giroa sortzeko.

Frantzien eta Alemanien arteko Frantzien eta Alemanien arteko areriotasunaareriotasuna

Frantziaren eta Prusiaren arteko Frantziaren eta Prusiaren arteko 1870eko gerratik zetorren, 1870eko gerratik zetorren, • gerra horretan, Frantziak Alsazia eta gerra horretan, Frantziak Alsazia eta

Lorrena galdu zituen.Lorrena galdu zituen.

1882ko Egoera1882ko Egoera

Alemania Alemania kontinenteko kontinenteko potentzia potentzia nagusia zen.nagusia zen.

Austria-Austria-Hungariarekin Hungariarekin eta Italiarekin eta Italiarekin Aliantza Aliantza Hirukoitza sortu Hirukoitza sortu zuten.zuten.

AmaieraAmaiera

Erresuma Batuaren eta Alemaniaren Erresuma Batuaren eta Alemaniaren arteko desadostasun ekonomikoak arteko desadostasun ekonomikoak eta politikoak agerian gelditu ziren.eta politikoak agerian gelditu ziren.

1907an, akordia sinatu zuen 1907an, akordia sinatu zuen Frantziarekin eta Errusiarekin, Itun Frantziarekin eta Errusiarekin, Itun Hirukoitza.Hirukoitza.

Europako estatu nagusiek Europako estatu nagusiek ”armamentu-lasterketa” hasi zuten. ”armamentu-lasterketa” hasi zuten. Alemania eta Erresuma Batua lehian Alemania eta Erresuma Batua lehian ari ziren, itsas armadarik indartsuena ari ziren, itsas armadarik indartsuena lortzeko.lortzeko.

1.2 Balkanetako Gerra1.2 Balkanetako Gerra

Jon Basterra eta Jon Jon Basterra eta Jon Andoni MartinezAndoni Martinez

SarreraSarrera Austria-Hungaria eta Austria-Hungaria eta

Errusiaren arteko Errusiaren arteko gatazkaren ondorioz gatazkaren ondorioz eman zen Balkanetako eman zen Balkanetako Gatazka izenez Gatazka izenez ezagutzen den gerra.ezagutzen den gerra.

Austria-Hungariak Austria-Hungariak bere mugak zabaldu bere mugak zabaldu nahi zituen, eta nahi zituen, eta Errusiak, berriz, Errusiak, berriz, itsasarteen igarobidea itsasarteen igarobidea kontrolatu nahi zuen. kontrolatu nahi zuen.

Errusiarren interesentzat arriskutsua Austriak Errusiarren interesentzat arriskutsua Austriak lurralde horiek anexionatzea eta horregatik estatu lurralde horiek anexionatzea eta horregatik estatu txikiei koalizio bat sortzeko konbentzitu zien.txikiei koalizio bat sortzeko konbentzitu zien.

1912an Serbiak, Bulgariak, Greziak eta 1912an Serbiak, Bulgariak, Greziak eta Montenegrok Balkanetako Liga sortu zuten, Montenegrok Balkanetako Liga sortu zuten, Austro-Hungariarrei aurre egiteko.Austro-Hungariarrei aurre egiteko.

Balkanetako Lehenengo GerraBalkanetako Lehenengo Gerra Otomandar Inperioak Otomandar Inperioak

kontrolatzen zuen kontrolatzen zuen Balkanetako Balkanetako penintsula, eta penintsula, eta Balkanetako Ligak Balkanetako Ligak kontrol hori kontrol hori deuseztatzea eskatu deuseztatzea eskatu zuen; baina zuen; baina Otomandarrek ez Otomandarrek ez zuten kasurik egin.zuten kasurik egin.

1912an hasi zen 1912an hasi zen gerra, Turkiarrek gerra, Turkiarrek galdu zutena. Errusiak galdu zutena. Errusiak bere helburua lortu bere helburua lortu zuen. zuen.

Balkanetako Bigarren GerraBalkanetako Bigarren Gerra

Balkanetako Ligaren kideen artean Balkanetako Ligaren kideen artean desadoztasuna sortu zen, beste gatazka batera desadoztasuna sortu zen, beste gatazka batera eramanez.eramanez.

1913an, Bulgariak eraso egin zion Serbiari eta 1913an, Bulgariak eraso egin zion Serbiari eta Greziari lurralde gehiago lortzeko, baina Greziari lurralde gehiago lortzeko, baina Errusiarrek eta Turkiarrek Serbia eta Greziarren Errusiarrek eta Turkiarrek Serbia eta Greziarren alde egin zuten.alde egin zuten.

Bulgariak gerra galdu zuen eta 1912an Bulgariak gerra galdu zuen eta 1912an bereganaturiko lurraldeak Serbiaren esku gelditu bereganaturiko lurraldeak Serbiaren esku gelditu ziren.ziren.

Gerraren OndorioakGerraren Ondorioak

Gerrako garaileak Serbia eta Errusia izan ziren.Gerrako garaileak Serbia eta Errusia izan ziren. Serbiak Austriaren mendeko herrialde eslaviarrak Serbiak Austriaren mendeko herrialde eslaviarrak

batu nahi zituen (Kroazia, Bosnia, Bulgaria, batu nahi zituen (Kroazia, Bosnia, Bulgaria, Eslovenia) Jugoslavia sortzeko.Eslovenia) Jugoslavia sortzeko.

BibliografiaBibliografia

Google (irudiak)Google (irudiak) WikipediaWikipedia Batxilergoa 1 Mundu Garaikidearen Historia Batxilergoa 1 Mundu Garaikidearen Historia

(ANAYA/HARITZA)(ANAYA/HARITZA)

1.3 Nazionalismo erradikala

• Nazionalitate txikiak, independentzia eskatzen ari zirenak, asko ziren : Austria-Hungariako, Errusiako eta Turkiako inperioak.

• Estatu Handiak berriz ustezko aurkarien aurka gauzatu zituzten nazionalismo grinatsuak.

• Horiek tirabira-giro orokorra sortu zuten Europan, eta horrek gerrako bidea erraztu zuen.

• Europako herriek, presio nazionalistarekin eta gobernuen nahiz prentsaren propagandarekin lotuta, azkenean pozik onartu zuten gerra.

1.4 Gerrarako bidea

• Gerra piztu zuen txinparta Austria-Hungariako Inperioko tronuaren oinordeko hiltzea izan zuen.

• 1914an Sofia hil egin zuten Sarajevon. Hiltzailea bosniar nazionalista bat zen.

• Sarajeboko atentatutik Lehen Mundu gerrara bitartean ia hilabete igaro arren, gertaeren garapena nahitaez ekarri zuen gerra.

• Austria-Hungariak eta bere aliatua, Alemaniak, uste zuten gerra Balkanetara mugatuko zela.

• Austriarrek ultimatuma bidali zioten Serbiari, eta bertan jasotako baldintzak nekez onartzeko modukoak ziren: Austriak gerra-adierazpena egin zion Serbiari.

Errusiak Austriaren eta Alemaniaren aurka bidali zituen tropak.

Austriak gerra posizioak hartu zituen Itun Hirukoitzeko herrien aurka.

2.3 Posizio-gerra: 1915 Aitor-Ander

POSIZIO GERRA:1915188orri

Aitor Hernaez

Ander Urkijo

Gerra borroka forma berriak hartu zituen mendebaldeko frontean eta horrela posizio

gerra sortu zen.

Hemen bertan armadek posizio finkoak defendatzen zituzten.

Elementu nagusia lubakia izan zen eta sistema eraginkorra izan zen.

Erasoaldiak ugariak eta odoltsuak izan arren,4 urtean frontea ia egonkor mantendu zen.

Armada berriak behar izan ziren eta arma izugarriagoak erabili ziren:su jaurtigailuak eta

gas itogarriak adibidez.

Abiazioa protagonismo handia sortu zuen eta beste arma berri bat tankeak izan ziren.

1915ean beste herri batzuk gerran sartu ziren eta horren ondorioz beste gudu esparru batzuk ireki

ziren:

1915eko kanpainaren balantzea inperio zentralen aldekoa izan zen argi eta garbi baina ezin izan

zuten behin betiko garaipenik lortu.

2.LEHEN MUNDU GERRA (1914 – 1918)

2. Gerraren garapena

• Mundu osoko lehenengo gerra-gatazka izan zen, lau urtetik gorakoa (1914tik 1918ra)

• Alemania eta horren Aliatuak Potentzia zentrala

• Ituneko partaideak Aliatuak • 1917an, elkarren aurkako bi gertaerak

indarren oreka apurtu zuten: Errusiako Iraultza gertatzea eta AEB gerran sartzea.

Sarrera

Errusiar tropak gerratik irten

2.1 Elkarren aurkako indarrak

Europako bost potentzia nagusiak gerran sartu ziren. Espainia, Suitza, Herbehereak eta Eskandinaviako herriak

izan ezik.

Aliantza-Sistema ondo ibili zen,Entente Hirukoitzari zegokionez. Aliantza Hirukoitzean huts egin zuen,

Italiak neutraltasuna aukeratu baitzuen.

Entente Hirukoitzeko herriek biztanle kopuru handiagoa zuten, eta 200 dibisioko armada. Britainiarren parte-hartzea, mugatua izan zen. Errusiarren mobilizazioa ez zen azkarra. Ententeko armaden artean, gerran berehala sartu zen

bakarra Frantziakoa izan zen. Gainera, Errusiak eta Frantziak banaketa fisikoaren eta agintearen koordinaziorik ezaren arazoak zituzten.

Itunak lehengaiak erraz eskuratu eta finantziazio ia mugagabea zuen, inperio kolonialei esker.

Lehen Mundu Gerran erabilitako lubakiak

Aliantza Hirukoitza blokerik indartsuena zen. Beraz, hasieran, Inperio Zentralek posizio hobea zuten.

Gobernu guztiek, agintari militarrek eta herritarrek uste zuten gerra laburra izango zela

Soldaduak eta biztanleak pozez beterik zeuden; gerraren aurkariak oso gutxi ziren, eta alderdi politikorik gehienek gerraren alde egin zuten.

Sozialista batzuek soilik agertu ziren gerraren aurka, euren ustez kapitalisten arteko gerra zelako

Sozialista batzuek soilik agertu ziren gerraren aurka, euren ustez kapitalisten arteko gerra zelako.

Gerraren lehenengo zatia hiru fasetan garatu zen: - Gerra azkarra edo mugimendukoa (1914) - Posizio-gerra (1915) - Higatze-gerra (1916)

2.2 Gerra azkarra2.2 Gerra azkarra

Julene Gonzalez eta Maialen Bilbao

1914• Alemaniak aurrea hartu zuen gudan. Eraso-plan azkarra

zuen,Shlieffen plana, armada Frantziaren aurka bidali zuen herri neutralak zeharkatuz.

Plan honekin sahiestu nahi zituen defentsa frantzes sendoak.Frantzesak atzetik hartuz.

• Frantzia garaitu ondoren, indar aleman guztiek Errusiaren aurka joan behar zuten.

• Plan horren arabera lehenengo mendebaldeko fronteak eraso azkarra egin eta gero indar guztiekin ekialdera itzultzeko asmoa zegoen. Hau egiteko sei aste behar zituztela uste zuten.

• Frantziaren aurkako kanpaina bi fase zituen:

• 1.go fasea: mugetako gudua. Alemaniak Belgikatik eta Luxemburgotik sartu zen lurralde frantzesean, eta

• Frantzesak huts egin zuten.Baina azkenean Britainaren laguntzaz bota zituzten atzera alemaniarrak.

Alemaniar tropak zuzentzen zituen, Helmut von moltke

• 2.Fasea: Aliatuen kontraerasoa, Marneko Guduan.

• Alemanek joan egin behar izan zuten konkistatutako lurralde frantsezeko bati batetik. Bi armada ahituta gelditu ziren, borroka baten ondoren.

• Prusia ere Alemaniaren kontra zegoenez bi fronteetan erasoak zituen Alemaniak.

Joffre, Marneko guduan parte hartu zuen jenerala

• 1914 Gerra azkarraren planak ez zuen aurrera egin

• Belgika, Frantziako Ipar-ekialdea eta Polonia errusiarra konkistatu zituen.

• Horrela gerra luzerako bidea irekita zegoen.

2.4 Higatze- gerra: 1916

Leire

Nahikari

• 1916an bi alderdi garaipena lortzeko ahalegin itzelak egin zituzten.

• Gerraren agertoki nagusia mendebaldeko frontea erabilitako estrategia berria higatze gerrahigatze gerra izan zen.

• Alemaniako goi aginteko buruak asmaturiko borroka.

• Armada aliatua erabat ahitzea lortu nahi zen.

Alemania 1914

• Gerra handiko gudurik ospetsuena izan zen. • Verduneko gudua. Alemanek hasi, armada

frantzesa odolusteko.

• Lau hilabete iraundu eta milioi erdi gizon hil ziren, alderdi bietan.

• Ez zuen aldaketarik eragin frontetan.

• Aliatuek beste eraso bat eragin.

• Sommeko gudua (antzeko estrategia erabiliz).

• Alemanek hasi, armada frantzesa odolusteko.• Lau hilabete iraundu

• Milio erdi gizon hil ziren.

• Ez zuen aldaketarik eragin frontetan.

• Aliatuek beste eraso (Sommeko gudua) antzeko estrategia erabilita.

• Ezin izan zituzten lerri alemanak hautsi, hiru hilabeteko borrokaren ostean Verdunen baino gizon gehiago hil ondoren, erasoaldia gelditu.

• Verduneko eta Sommeko guduetan tanke blindatuak erabili ziren. X

• Alemaniak eraso egin zion itsas armada britainiarrari.

• Bi itsas armadak: Jutlandeko guduan gerra osoko itsas gudu bakarra.

• Alemanek etsi britainiarren ageriko nagusitasuna ikusita.

• Germaniar ontziak ez ziren berriz portuetatik irten.

• Ekialdeko frontean, gerra mesopotamiarra eta Palestinara eratu zen.

• Otomandar armadak britaniarraren aurka.• Errusiarrek bi garaipen lortu zituzten

(kaukason).

• Erasoaldiak egin zituzten Austria-Hungariako sektorean, garai alferrekoak.

• 1916ko kanpainaren balantzea aurreko bi urteetakoa baino orekatuagoa. 1916ko gudu odoltsuek urritu egin zuten.

• Soldatu kopurua, material kantitatea, itsasoko blokeoa gehiago nabaritzen zen.

• Alemaniak mobilizazio jo behar izan zuen gerran jarraitzeko.

Bibliografia:

Wikipedia

Testu liburua

Leire eta Nahikari

2.5 LEHEN MUNDU GERRA

Urte erabakigarria:1917

Maitane Fresno

Gorka Astobiza

Errusiak gerra uztearen eta Amerikako Errusiak gerra uztearen eta Amerikako Estatu Batuak sartzearen ondorioz, apurtu Estatu Batuak sartzearen ondorioz, apurtu egin zen bi blokeen arteko oreka.egin zen bi blokeen arteko oreka.

Errusiako Iraultza maiatzaren 12an lehertu Errusiako Iraultza maiatzaren 12an lehertu zen.zen.

Amerikako Estatu Batuek, ordura arte, Amerikako Estatu Batuek, ordura arte, Europako gatazkatik kanpo egotea erabaki Europako gatazkatik kanpo egotea erabaki zuten; baina, aurreko urtetan, hornitzaile ta zuten; baina, aurreko urtetan, hornitzaile ta amailegu-emaile nagusiak izan ziren amailegu-emaile nagusiak izan ziren aliatuentzat.aliatuentzat.

1915etik, Alemaniak itsaspeko gerra 1915etik, Alemaniak itsaspeko gerra hasi zuen, Errresuma Batuarentzako hasi zuen, Errresuma Batuarentzako hornidurei oztopo jartzeko.hornidurei oztopo jartzeko.

Lusitania merkataritza-ontzia hondoratzearen Lusitania merkataritza-ontzia hondoratzearen ondorioz, AEBetako gobernuak eta herriak ondorioz, AEBetako gobernuak eta herriak gerran sartzea erabaki zuten.gerran sartzea erabaki zuten.

Apirilaren 6an, AEB Kongresuak gerra-Apirilaren 6an, AEB Kongresuak gerra-adierazpena egin zion Alemaniari.adierazpena egin zion Alemaniari.

Armada altxamenduak hasi ziren eta zibilen Armada altxamenduak hasi ziren eta zibilen adorea makalduta zegoen. adorea makalduta zegoen.

Hornidurarik ez egoteak, produktuak Hornidurarik ez egoteak, produktuak garestitzeak eta bizi-baldintzak gogortzeak garestitzeak eta bizi-baldintzak gogortzeak ahuldu egin zuten, herritarren artean, gerran ahuldu egin zuten, herritarren artean, gerran jarraitzeko gogoa.jarraitzeko gogoa.

2.6 Gerraren 2.6 Gerraren amaiera: 1918amaiera: 1918Miguel Angel Ispizua eta Andrea de Miguel Angel Ispizua eta Andrea de SantiagoSantiago

Errusiako gobernu Errusiako gobernu boltxebikeak, boltxebikeak, lehenengo lehenengo erabakietariko bat erabakietariko bat armistizioa sinatzea armistizioa sinatzea izan zen, izan zen, Brest-Litovskeko Brest-Litovskeko

Bakea heldu zen.Bakea heldu zen.

Errusia gerratik irten,Errusia gerratik irten, Alemaniako goi-agintaritzak, Hindenburgen eta Alemaniako goi-agintaritzak, Hindenburgen eta

Ludendorffen zuzendaritzapean, Ludendorffen zuzendaritzapean, Frantziako frontean pilatu eta behin betiko Frantziako frontean pilatu eta behin betiko

erasoaldia hasteko asmoz.erasoaldia hasteko asmoz.

Aliatuen kontraerasoa Foch jeneral Aliatuen kontraerasoa Foch jeneral frantsesak zuzendu zuen, eta, horren frantsesak zuzendu zuen, eta, horren eraginez, eraginez,

tropa alemanek atzera egin behar zuten.tropa alemanek atzera egin behar zuten.

Alemaniak gero eta Alemaniak gero eta laguntza gutxiago laguntza gutxiago zuen.zuen.

Bulgariak armistizioa Bulgariak armistizioa sinatu zuen, turkiarren sinatu zuen, turkiarren utzi egin zuten gerra; utzi egin zuten gerra;

Austria-Hungariak, Austria-Hungariak, independentzia lortu independentzia lortu nahi zuten nahi zuten nazionalitateen nazionalitateen presiopean ahulduta.presiopean ahulduta.

Alemania bakarrik Alemania bakarrik geratu zengeratu zen

Alemanian altxamendu Alemanian altxamendu iraultzaileen ondorioz, iraultzaileen ondorioz, enperadoreak abdikatu enperadoreak abdikatu egin behar izan zuen.egin behar izan zuen.

Errepublika aldarrikatu Errepublika aldarrikatu zen.zen.

Armiatizioa sinatu zuen. Armiatizioa sinatu zuen. Gerra Handia amaitu.Gerra Handia amaitu.

3. Lehen Mundu 3. Lehen Mundu Gerra(1914-191Gerra(1914-191

8)8)

3.ONDORIOAK 1918an

Gerraren ondorioakGerraren ondorioak

• Gerraren Gerraren balantzea oso balantzea oso txarra izan zen, txarra izan zen, Amerikako Amerikako Estatu Estatu Batuentzat izan Batuentzat izan ezik. ezik.

Giza galerakGiza galerak

• Alemanian bi milioi Alemanian bi milioi hildako egon ziren, hildako egon ziren, Errusian milioi bat Errusian milioi bat eta zazpiehun mila, eta zazpiehun mila, Austria-Hungrian Austria-Hungrian milioi bat eta erdi eta milioi bat eta erdi eta zaurituak milioika zaurituak milioika izan ziren. izan ziren.

Jaiotza-tasak eta Heriotza-tasaJaiotza-tasak eta Heriotza-tasa

• Gerrako urteetan, jaiotza-tasa izandako Gerrako urteetan, jaiotza-tasa izandako beherakadarekin batera, zibilen arteko heriotza-beherakadarekin batera, zibilen arteko heriotza-tasa gora egin zuen, oinazeen eta elikadura oso tasa gora egin zuen, oinazeen eta elikadura oso urriaren ondorioz.urriaren ondorioz.

EkonomiaEkonomia• Balantze ekonomikoa Balantze ekonomikoa

negargarria izan zen. negargarria izan zen. Frantziako iparraldean, Frantziako iparraldean, suntsipen itzelak egon suntsipen itzelak egon ziren. ziren.

• Gerra-egile guztiak Gerra-egile guztiak zorretan sartu ziren, zorretan sartu ziren, Amerikako Estatu Batuak Amerikako Estatu Batuak izan ezik.izan ezik.

Gerra eta geroko zailtasunak Gerra eta geroko zailtasunak

• Eguneroko arazoek iraun zutenEguneroko arazoek iraun zuten

bakearen ostean; borrokalaribakearen ostean; borrokalari

izandako asko arazo itzelakizandako asko arazo itzelak

zituzten lana aurkitzeko.zituzten lana aurkitzeko.

• Lehen Mundu Gerraren helburua Lehen Mundu Gerraren helburua mugagabeak zirenez, erabateko gerra, mugagabeak zirenez, erabateko gerra, baldintzarik gabeko errendizioa gertatu zen. baldintzarik gabeko errendizioa gertatu zen. Zentzurik gabeko helburu suntsigarria zen, Zentzurik gabeko helburu suntsigarria zen, eta garaileak nahiz garaituak hondatu zituen.eta garaileak nahiz garaituak hondatu zituen.

3.1Bake-proposamenak3.1Bake-proposamenak•Bakerako ideiak, eraginik handiena izan zutenak, Thomas Woodrow Wilsonek aurkeztutakoak izan ziren. Bere hamalau puntuak armistizioa sinatzeko oinarria izan ziren.

•Proposamen nagusia, herrien autodeterminazio-eskubidea izan zen.

Nazioen ElkarteaNazioen Elkartea• Azkenean gerra ekiditeko Azkenean gerra ekiditeko

nazioarteko erakundea nazioarteko erakundea sortzeko proposatu zen. sortzeko proposatu zen. Nazio ElkarteNazio Elkarte iraunkorra. iraunkorra. Bertan, munduko estatu Bertan, munduko estatu guztiak bilduko ziren, euren guztiak bilduko ziren, euren subiranotasuna galdu barik, subiranotasuna galdu barik, eztabaidatzeko eta liskarrak eztabaidatzeko eta liskarrak konpontzeko, betiere gerrara konpontzeko, betiere gerrara jo barik.jo barik.

3.2 Garaileen bakea.3.2 Garaileen bakea.Itunak.Itunak.

EgileakEgileak

Mikel A.Mikel A.

Aitor GAitor G..

AurkibideaAurkibidea

1.1. Bake-Konferentzia.Bake-Konferentzia.

2.2. Versaillesko Ituna.Versaillesko Ituna.

3.3. Nazio Berrien sortzea.Nazio Berrien sortzea.

4.4. Bibliografia.Bibliografia.

Bake-Konferentzia.Bake-Konferentzia.

Parisen hasi zen, 1919ko urtarrilean.Parisen hasi zen, 1919ko urtarrilean.

27 herri garaileko ordeskari 27 herri garaileko ordeskari garrantzitsuenak egon ziren.garrantzitsuenak egon ziren.

Amerikako Estatu Batua, Frantzia, Italia Amerikako Estatu Batua, Frantzia, Italia eta Japonia potentzia nagusienak egon eta Japonia potentzia nagusienak egon ziren. ziren.

Sinatutako Itunak.Sinatutako Itunak.

Pariseko konferentzian Versaillesko Ituna Pariseko konferentzian Versaillesko Ituna sinatu zen, eta Alemaniarekiko bakean sinatu zen, eta Alemaniarekiko bakean eragin zuena.eragin zuena.

Honekin beste itun batzuk sinatu ziren: Honekin beste itun batzuk sinatu ziren: Saint-Germaineko ituna, Trianoneko ituna, Saint-Germaineko ituna, Trianoneko ituna, Neullyko ituna eta Sevreseko ituna.Neullyko ituna eta Sevreseko ituna.

Nazio Berrien sortzea.Nazio Berrien sortzea.

Itun honekin Europako inperio historiko Itun honekin Europako inperio historiko handiak desagertuziren: Errusia, Austro-handiak desagertuziren: Errusia, Austro-Hungaria eta otomondarra.Hungaria eta otomondarra.

Nazio berriak sortu ziren: Finlandia, Nazio berriak sortu ziren: Finlandia, Letonia, Lituania, Estonia, Hungaria, Letonia, Lituania, Estonia, Hungaria, Austria eta Jugoslavia.Austria eta Jugoslavia.

LEGENDA:

DESAGERTU

SORTU

Bibliografia.Bibliografia.

www.Wikipedia.comwww.Wikipedia.com

www.Wapedia.comwww.Wapedia.com

www.Google/irudiak.eswww.Google/irudiak.es

3.3 Bake akastuna

Alemaniak tratu oso gogorra jasan zuen eta gerra hastearen ardura leporatu zioten.

Alemaniaren ahalmen militarra mnurriztu egin zen; Rhinen ezkerreko ertza desmilitarizatu eta aliatuen tropek okupatu zuten 15 urteetan.

Alemanek ukatu egin zuten ituna, bidegabeko bakea ezartzen zuela uste zutelako.

Amerikako Estatu Batuetan isolazionismoak aurrerakuntza handiak lortu zituen.

•Italia ez zen pozik gelditu, aliatuek ez baitzuten gerran sartzean agindutako guztia.

Versallesko ituna Bigarren Mundu Gerraren eragileetariko bat izan zen.

3.3 Bake akastuna nagore?3.3 Bake akastuna nagore?

Julene

González

3.4Nazio Batuak Lehen

Mundu Gerran

Nazio elkartea

Nazioen Elkartea nazioarteko elkartea izan zen; Pariseko bake-konferentzian sortu zen 1919ko apirilean, Lehen Mundu Gerra amaitutakoan.

Wilson

Wilson presidenteak Nazioen Elkarte Orokorra sortu behar zela azaldu zuen. Bere helburuak:

1. Nazioarteko bakea eta segurtasuna bermatzea. 2. Gatazkak aurreikustea eta bide baketsuak erabiliz konpontzea. 3. Nazioarteko harremanak sustatzea eta armak kentzea.

Nazioen Elkartearen egoitza Genevan (Suitza) finkatu zen. Elkarteak Biltzarra egiten zuen urtero eta bertan estatu kide guztietako ordezkariak zeuden.

• NEren jatorrizko kideak 32 estatu aliatu izan ziren eta horiei 13 estatu neutral gehitu zitzaizkien.

• Amerikako Estatu Batuak, Versailleseko ituna sinatu ez zutenez ez ziren NEn sartu.

• Nazio Elkarteak gatazka txiki batzuk konpondu zituen, aipagarrienak honako hauek dira:

-Lurraldeak administratzea -Osasunari, drogen trafikoari, prostituzioari eta

lankidetza intelektualari loturiko arazoak aztertzea -Nazioen arteko lankidetza eta segurtasuna

sustatzea. -Babes- sistema bat ezartzea.

Nazioen Elkartearen azken biltzarra 1946ko apirilean izan zen, eta bertan, Elkartea desegitea eta horren funtzioak beste erakunde baten esku uztea erabaki zen: Nazio Batuen Erakundea (NBE)

4. Euskadi eta

Lehen Mundu Gerra

SarreraMiren Suarez

Erlantz Gastaka

Lehen Mundu Gerrak (1914 -1918) eragin handia izan zuen Euskadin, bertako lurraldeanh borrokarik egon ez arren.

Ipar Euskal Herriko biztanlerik gehienak gerraren aldekoak izan ziren.

Gazteek partaidetza masiboa izan zuten armada frantsesean Alemaniaren aurka, baina desertore eta intsumisio asko ere egon ziren.

Gerraren ostean, antzinako borrokalarien elkarteak sortu eta horiek eskuineko nazionalismo frantsesa sustatu zuten.

Aipagarria da Jean Ybarnegaray diputatua, Frantziako eskuin muturreko zuzendaria.

4.1 Euskadi eta lehen mundu gerra.

Negozioak ekonomian eta protestak gizartean. Nahikari

.Leire

Gerrako bi alderdiekin salerosketa egin ziren , bankuek irabazi handiak atera zituzten.

Labe garaiek eta batez ere ontzi industriek,gehienbat Sotaren eta Aznarren taldeak, Euskalduna ontziolek sektore guztiak ez ziren

hedapen ekonomikoarekin onuradunak izan.

Labe garaiak Ontzi industriak

Bizkaiko meatzaritza krisian sartu zen.

Gizartearen aldetik gutxiengo batek aberastasun itzela lortzen zuen bitartean erdiko mailakoen eta langileen bizimaila txarrera egin zuen.

Espainiako lehenengo greba iraultzailea egin zen 1917,UGT eta CNT sindikatuek bultxatuta; Grebak arrakasta handia izan zuen Bilbon eta

Euskadiko industrialdeetan.

Baina armadak gogor zapaldu zuen eta zenbait hildako egon ziren.

Greba horrek ezin izan zuen berrezarkuntzako monarkiarekin amaitu.

Sindikatuak indartuta atera ziren eta langileentzako soldata hobeak lortu zituzten

Euskadiko kapilalismoak Espainian zehar hedatzen jarraitu zuen. Euskadin, berriz enpresa handiak sortu ziren, Banko Urquijo.

Gipuzkoan ,Industrializazio prozesua Bizkaian baino askoz ere motelagoa eta barreiatuagoa izan zen,

lehen mundu gerrarekin bizkortu egin zen, eta horrek irabazi handiak ekarri zizkion Eibarreko armen sektoreari.

Sektore horren krisia izan zuen gerra ostean, industria -birmoldaketa egin behar izan zuen armen ordez bizikletak eta josteko makinak egiteko

Krisi horren ostean 20ko harmakada zoriontsuan eta hori burtsaren 1929ko krak deritzonarekin eta 30eko harmarkadako depresio ekonomikoarekin amaitu zen.

4.2 Euskal abertzaletasuna eta autonomia

Maitane Fresno

Gorka Astobiza

• Lehen Mundu Gerrak nazioarteko egitura politiko egokia eskaini zion abertzaletasunari.

• Inperio zentralek 1918an izandako porrotak nazionalitateen garaipena eta eta estatu berriak sortzea eragin zuen.

• 1917-1918an, Comunión Nacionalista Vasca (EAJ-PNVren izen berria) Bizkaiko lehenengo indar politikoa izan zen, Aldundirako hauteskundeetan eta hauteskunde orokorretan irabazi ondoren.

• 1917an, Euskadiko aldundiek mezua bidali zioten Gobernuari, <<Espainiako nazioaren batasunaren barruan>>

autonomia zabala eskatzeko.

• Hurrengo urteetan, batzorde batek Estatuaren proiektua landu zuen, baina Gorteek ez zuten hori onetsi.

• Hauteskundeetan izandako emaitza txar horien eta Comunión taldearen politika moderatuak nahiz autonomistak izandako porrotaren eraginez, gaztedi abertsaleak erradikalizatu egin ziren, eta Euzko Alderdi Jeltzalea sortu zuten berriz ere (Aberri izenaz).

• Aliantza hirukoitza berehala hil zen. Primo de Rivera jeneralen diktaduraren eraginez (1923-1930).

• Horrek Aberri jazarri eta Comunión onartu egin zuen.• Diktadura amaitzean, bi alderni nazionalistak berriro

batu ziren EAJ-PNVn (1930).