View
11
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
LES DIFERENCIES D’APRENENTATGE “Una llarga historia d’herois i dolents”
Miquel CASAS
Servei de Psiquiatria Hospital Universitari Vall d’Hebron Universitat Autònoma de Barcelona
Grupo Clínico vinculado al CIBERSAM
1ª Jornada internacional sobre Diferències d’Aprenentatge
Sant Cugat, 1 juliol 2014
PROBLEMAS EN EL APRENDIZAJE “Una larga historia de héroes y villanos”
Miquel CASAS
Servei de Psiquiatria Hospital Universitari Vall d’Hebron Universitat Autònoma de Barcelona
Grupo Clínico vinculado al CIBERSAM
1ª Jornada internacional sobre Diferències d’Aprenentatge
Sant Cugat, 1 Julio 2014
Servei de Psiquiatria
Hospital Universitari Vall d’Hebron Grup Clínic vinculat al CIBERSAM
Universitat Autònoma de Barcelona
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA ORGÁNICA
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA ORGÁNICA
• “Patología Grave”, Avitaminosis, etc.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA ORGÁNICA
• “Patología Grave”, Avitaminosis, etc.
• Trastornos genéticos.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA ORGÁNICA
• “Patología Grave”, Avitaminosis, etc.
• Trastornos genéticos.
• Infección vertical por VIH.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA ORGÁNICA
• “Patología Grave”, Avitaminosis, etc.
• Trastornos genéticos.
• Infección vertical por VIH.
• PANDAS (estreptococo).
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA ORGÁNICA
• “Patología Grave”, Avitaminosis, etc.
• Trastornos genéticos.
• Infección vertical por VIH.
• PANDAS (estreptococo).
• Déficits sensoriales no detectados.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA ORGÁNICA
• “Patología Grave”, Avitaminosis, etc.
• Trastornos genéticos.
• Infección vertical por VIH.
• PANDAS (estreptococo).
• Déficits sensoriales no detectados.
• etc.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
• Cociente Intelectual limitado.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
• Cociente Intelectual limitado.
• Trastorno Mental Grave :
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
• Cociente Intelectual limitado.
• Trastorno Mental Grave :
Trastorno del Espectro Autista
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
• Cociente Intelectual limitado.
• Trastorno Mental Grave :
Trastorno del Espectro Autista Trastorno Desintegrativo Infantil
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
• Cociente Intelectual limitado.
• Trastorno Mental Grave :
Trastorno del Espectro Autista Trastorno Desintegrativo Infantil Trastorno de Asperger
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
• Cociente Intelectual limitado.
• Trastorno Mental Grave :
Trastorno del Espectro Autista Trastorno Desintegrativo Infantil Trastorno de Asperger
Trastorno de Rett
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
PROBLEMÁTICA NEURO-PSÍQUIÁTRICA
• Cociente Intelectual limitado.
• Trastorno Mental Grave :
Trastorno del Espectro Autista Trastorno Desintegrativo Infantil Trastorno de Asperger
Trastorno de Rett
etc.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
• Cociente Intelectual dentro la normalidad.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
• Cociente Intelectual dentro la normalidad.
• Que cursan con bajo rendimiento escolar.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
• Cociente Intelectual dentro la normalidad.
• Que cursan con bajo rendimiento escolar.
• En alumnos “listos” y “despiertos”.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
• Cociente Intelectual dentro la normalidad.
• Que cursan con bajo rendimiento escolar.
• En alumnos “listos” y “despiertos”.
• Con “excesiva” impulsividad.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
• Cociente Intelectual dentro la normalidad.
• Que cursan con bajo rendimiento escolar.
• En alumnos “listos” y “despiertos”.
• Con “excesiva” impulsividad.
• Con gran variabilidad emocional.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
• Cociente Intelectual dentro la normalidad.
• Que cursan con bajo rendimiento escolar.
• En alumnos “listos” y “despiertos”.
• Con “excesiva” impulsividad.
• Con gran variabilidad emocional.
• Con frecuentes trastornos de conducta.
TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE
• Cociente Intelectual dentro la normalidad.
• Que cursan con bajo rendimiento escolar.
• En alumnos “listos” y “despiertos”.
• Con “excesiva” impulsividad.
• Con gran variabilidad emocional.
• Con frecuentes trastornos de conducta.
• Terminando en FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
ESPAÑA
• Abandono escolar ……............ 28,4 %
• Fracaso escolar …………. 25 % - 27 %
FRACASO ESCOLAR
ESPAÑA
• Abandono escolar ……............ 28,4 %
• Fracaso escolar …………. 25 % - 27 %
• Abandono escolar …………….. 7,2 %
• Fracaso escolar ………… 7 % - 9%
FINLANDIA
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
“ Evolución de los T. Aprendizaje”
Malestar personal
Dificultades interpersonales
Problemas con la familia
Conflictos en la escuela
Bajo rendimento académico Drogodependencias “cannabis”
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
• Disfunción familiar.
FRACASO ESCOLAR
• Disfunción familiar.
• Falta de valores.
FRACASO ESCOLAR
• Disfunción familiar.
• Falta de valores sociales.
• Escuelas de baja calidad.
FRACASO ESCOLAR
• Disfunción familiar.
• Falta de valores sociales.
• Escuelas de baja calidad.
• Maestros sin motivación.
FRACASO ESCOLAR
• Disfunción familiar.
• Falta de valores sociales.
• Escuelas de baja calidad.
• Maestros sin motivación.
• Excesiva inmigración.
FRACASO ESCOLAR
• Disfunción familiar.
• Falta de valores sociales.
• Escuelas de baja calidad.
• Maestros sin motivación.
• Excesiva inmigración.
• Hábitos no saludables (TV, @).
FRACASO ESCOLAR
• Disfunción familiar.
• Falta de valores sociales.
• Escuelas de baja calidad.
• Maestros sin motivación.
• Excesiva inmigración.
• Hábitos no saludables (TV, @).
• etc.
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos T. del Aprendizaje (8% - 10%)
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos T. del Aprendizaje (8% - 10%)
T.D.A.H. (5% - 2%)
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos T. del Aprendizaje (8% - 10%)
T.D.A.H. (5% - 7%)
T. de Conducta (2% - 6%)
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos T. del Aprendizaje (8% - 10%)
T.D.A.H. (5% - 7%)
T. de Conducta (2% - 6%)
T. del Sueño (2% - 5%)
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos T. del Aprendizaje (8% - 10%)
T.D.A.H. (5% - 7%)
T. de Conducta (2% - 6%)
T. del Sueño (2% - 5%)
Fatiga Crónica (1% - 2%)
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos T. del Aprendizaje (8% - 10%)
T.D.A.H. (5% - 7%)
T. de Conducta (2% - 6%)
T. del Sueño (2% - 5%)
Fatiga Crónica (1% - 2%)
FRACASO ESCOLAR
Trastornos neuro-psico-patológicos T. del Aprendizaje (8% - 10%)
T.D.A.H. (5% - 7%)
T. de Conducta (2% - 6%)
T. del Sueño (2% - 5%)
Fatiga Crónica (1% - 2%)
Consumos de Cánnabis ( > 30%)
Sanidad 50% ↑ accidentes de
bicicleta 1 33% ↑ visitas a urgencias 2 2–4 x otros accidentes de
vehículos 3-‐5,15
CONSECUENCIAS Y COSTES DEL TDAH Y LOS TRASTORNOS DEL APRENDIZAJE NO TRATADOS
Familia 3–5 x ↑ divorcio
o separación 11,12 2–4 x ↑ peleas entre hermanos 13
Depresión de los padres
Escuela - trabajo 46% expulsados 6 35% abandono 6
Menor nivel ocupacional 7
Sociedad 2x riesgo de
abuso de sustancias 8 Comienzo temprano 9
Menos probable abstinencia en edad adulta 10
Trabajo (padres) ↑ Ausencias laborales Menor productividad 14
1 DiScala et al, 1998. 2 Liebson et al, 2001.
3 NHTSA, 1997. 4-5 Barkley et al, 1993, 1996.
6 Barkley et al, 1990. 7 Mannuzza et al, 1997. 8 Biederman et al, 1997.
9 Pomerleau et al, 1995. 10 Wilens et al, 1995. 11 Barkley et al, 1991.
12 Brown & Pacini, 1989. 13 Mash & Johnston, 1983.
14 Noe et al, 1999. 15 Fisher et al, 2003
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
Trastornos del
Aprendizaje
FRACASO ESCOLAR
Trastornos del
Aprendizaje TDAH
T. Conducta
FRACASO ESCOLAR
Trastornos del
Aprendizaje TDAH
T. Conducta
FRACASO ESCOLAR
Trastornos del
Aprendizaje ADICCIONES
OH, cánnabis, cocaina, etc.
TDAH
Pre - escolar
Escolar
Adolescente
Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividad Trastorno Límite Trastorno Antisocial, etc.
TDAH
Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividad
Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividad
Adulto
Trastorno Límite Trastorno Antisocial Psicópata Drogodependiente Delincuente, etc.
REPERCUSIONES
REPERCUSIONES
MENOS DIAGNOSTICOS
TDAH
REPERCUSIONES
MENOS DIAGNOSTICOS
TDAH
MENOS
TRATAMIENTOS TDAH
REPERCUSIONES
MENOS DIAGNOSTICOS
TDAH
MÁS CONSUMOS CANNABIS
MENOS
TRATAMIENTOS TDAH
REPERCUSIONES
MENOS DIAGNOSTICOS
TDAH
MAS CONSUMOS
COCAINA
MÁS CONSUMOS CANNABIS
MENOS
TRATAMIENTOS TDAH
REPERCUSIONES
MENOS DIAGNOSTICOS
TDAH
MAS CONSUMOS
COCAINA
MÁS CONSUMOS CANNABIS
MENOS
TRATAMIENTOS TDAH
FRACASO ESCOLAR
PROBLEMAS LEGALES
EEUU ................... 40 % - 48 %
EUROPA .............. 35 % - 41 %
ESPAÑA .......................... 28 %
TDAH EN PRISIONES
ALBERT EINSTEIN
THOMAS EDISON
WINSTON CHURCHILL
JOHN LENNON
BILL GATES
DUSTIN HOFFMAN
LUIS ROJAS MARCOS
CONTROVERSIAS EN EL TDAH
¿ Enfermedad, Trastorno o Disfunción ?
TRASTORNO O DISFUNCIÓN
TRASTORNO O DISFUNCIÓN
TRASTORNO O DISFUNCIÓN
Aventureros, Exploradores, Comandos, Héroes, etc.
TRASTORNO O DISFUNCIÓN
TDAH
TRASTORNO O DISFUNCIÓN
TRASTORNO O DISFUNCIÓN
COCIENTE INTELECTUAL
• La impulsividad y búsqueda de sensaciones que caracteriza al TDAH, unido a un cociente intelectual alto, puede facilitar importantes éxitos en trabajos y empresas en las que el paciente puede ser autónomo.
T. Conducta
FRACASO ESCOLAR
Trastornos del
Aprendizaje ADICCIONES
OH, cánnabis, cocaina, etc.
TDAH
FRACASO ESCOLAR
INSTITUCIONES PARTICIPANTES
Anoia
FRACASO ESCOLAR
IES Molí de la Vila
SES Vallbona Escola Maria Borés
Escola Marquès de la Pobla
CENTROS PARTICIPANTES
FRACASO ESCOLAR
INSTITUCIONES PARTICIPANTES
Anoia
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - I
• Alta comorbilidad entre trastornos psico-patológicos y trastornos del aprendizaje.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - I
• Alta comorbilidad entre trastornos psico-patológicos y trastornos del aprendizaje.
• La presencia de TDAH, es uno de los principales factores de vulnerabilidad para desarrollar trastornos del aprendizaje.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - I
• Alta comorbilidad entre trastornos psico-patológicos y trastornos del aprendizaje.
• La presencia de TDAH, es uno de los principales factores de vulnerabilidad para desarrollar trastornos del aprendizaje.
• La presencia de un TDAH y/o un trastorno del aprendizaje incrementa significativamente la probabilidad de estar por debajo de la media del rendimiento académico de cada aula.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - I
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - II
• La presencia de un TDAH y/o trastornos del aprendizaje es un potente factor de riesgo para no alcanzar las competencias correspondientes.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - II
• La presencia de un TDAH y/o trastornos del aprendizaje es un potente factor de riesgo para no alcanzar las competencias correspondientes.
• Presentar un TDAH y/o un trastorno del aprendizaje incrementa un 4,42 veces la probabilidad de NO alcanzar las competencias básicas.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - II
• La presencia de un TDAH y/o trastornos del aprendizaje es un potente factor de riesgo para no alcanzar las competencias correspondientes.
• Presentar un TDAH y/o un trastorno del aprendizaje incrementa un 4,42 veces la probabilidad de NO alcanzar las competencias básicas.
• Es imprescindible hacer el cribaje y el diagnóstico dentro de las escuelas.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - II
CONCLUSIONES - III
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - III
• El fracaso escolar se correlaciona, en la adolescencia, con posteriores consumos de cannabis, conducción de riesgo, accidentes de tráfico, embarazos indeseados, agresividad, violencia y pertenencia a bandas urbanas.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - III
• El fracaso escolar se correlaciona, en la adolescencia, con posteriores consumos de cannabis, conducción de riesgo, accidentes de tráfico, embarazos indeseados, agresividad, violencia y pertenencia a bandas urbanas.
• La detección, el diagnóstico y el tratamiento PRECOZ de la psicopatología concomitante a los trastornos de aprendizaje, debe ser el objetivo de cualquier política de intervención en el fracaso escolar.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - IV
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - IV
• El porcentaje de alumnos afectados de psicopatología y trastornos del aprendizaje es similar, en Catalunya, a la del resto de países europeos.
FRACASO ESCOLAR
CONCLUSIONES - IV
• El porcentaje de alumnos afectados de psicopatología y trastornos del aprendizaje es similar, en Catalunya, a la del resto de países europeos.
• En Catalunya solamente están diagnosticados y tratados entre un 5% y un 40% de los alumnos afectados, con amplia variabilidad entre las escuelas públicas, concertadas y privadas.
FRACASO ESCOLAR
LES DIFERENCIES D’APRENENTATGE “Una llarga historia d’herois i dolents”
Miquel CASAS
Servei de Psiquiatria Hospital Universitari Vall d’Hebron Universitat Autònoma de Barcelona
Grupo Clínico vinculado al CIBERSAM
1ª Jornada internacional sobre Diferències d’Aprenentatge
Sant Cugat, 1 juliol 2014
COMORBILIDAD del TDAH
( Barkley et al., 2002 )
Drogodependencias 25 – 50 %
T.D.M. 10 – 30 %
Ansiedad 20 – 25 %
Cluster B 12 – 28 %
Trastorno Bipolar
10 %
S. Guilles de la Tourette
34 %
TDAH
PSICOSIS
DEPRESIÓN
ANSIEDAD
T. SOMATOMORFOS
T. FACTICIO
T. DISOCIATIVO
T. D. A. H.
T. ALIMENTARIO
T. ADAPTATIVO
T. PERSONALIDAD
T. EVOLUTIVO
PATOLOGIA DUAL
COCIENTE INTELECTUAL
COCIENTE INTELECTUAL
• El cociente intelectual en los niños con TDAH es similar a los niños sin TDAH.
COCIENTE INTELECTUAL
• El cociente intelectual en los niños con TDAH es similar a los niños sin TDAH.
• A pesar de tener un cociente intelectual muy alto, los TDAH suelen tener serias dificultades para aprobar los estudios.
COCIENTE INTELECTUAL
• El cociente intelectual en los niños con TDAH es similar a los niños sin TDAH.
• Los TDAH inatentos y, principalmente, los varones, pueden ser considerados en la escuela como sujetos con subnormalidad psíquica.
• A pesar de tener un cociente intelectual muy alto, los TDAH suelen tener serias dificultades para aprobar los estudios.
COCIENTE INTELECTUAL
• La impulsividad y búsqueda de sensaciones que caracteriza al TDAH, unido a un cociente intelectual alto, puede facilitar importantes éxitos en trabajos y empresas en las que el paciente puede ser autónomo.
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
“ Realidad ”
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado
“ Realidad ”
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado
“ Realidad ” • País que menos diagnostica
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente
“ Realidad ” • País que menos diagnostica
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente
“ Realidad ” • País que menos diagnostica • País que menos medica
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente • Remite al madurar
“ Realidad ” • País que menos diagnostica • País que menos medica
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente • Remite al madurar
“ Realidad ” • País que menos diagnostica • País que menos medica • Un 60% pasa a adulto
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente • Remite al madurar • Mejorías globales
“ Realidad ” • País que menos diagnostica • País que menos medica • Un 60% pasa a adulto
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente • Remite al madurar • Mejorías globales
“ Realidad ” • País que menos diagnostica • País que menos medica • Un 60% pasa a adulto • Mínimas mejorías
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente • Remite al madurar • Mejorías globales
“ Realidad ” • País que menos diagnostica • País que menos medica • Un 60% pasa a adulto • Mínimas mejorías • Consumos de drogas
“ Aducidos ”
Argumentos y reticencias contra el diagnóstico del TDAH
• Se diagnostica demasiado • Se medica excesivamente • Remite al madurar • Mejorias globales
“ Realidad ” • País que menos diagnostica • País que menos medica • Un 60% pasa a adulto • Mínimas mejorias • Consumos de drogas • etc.
“ Aducidos ”
Recommended