Artea eta kultura Industri Iraultzaren garaian

IES MUNGIA BHI – DBH 4. Maila

MARIJE AGUILLO URCULLU

Erlijioa, hezkuntza eta kulturaErlijioa, hezkuntza eta kultura

• Erlijioan:– Erlijio askatasuna– Elizareneta estatuaren arteko banaketa– Gizartea sekulartzea

• Hezkuntzan:– Derrigorrezko lehen hezkuntza (ia

Europa osoan)– Emakumezkoentzako hezkuntzara

sarbidea– Goi mailako ikasketak gizarteko goiko

klaseentzako

Zientzia eta teknikaren garapenaZientzia eta teknikaren garapena

Garapen ikaragarria arlo guztietan:

• Geografian:- Humboldt

- Richter

• Medikuntzan:- Mikroorganismoen aurkikuntza:

- Pasteur- Koch

- Anestesia- Sukarra puerperala

- Psikoanalisis (Freud)

Aurkikuntzak:

• Lokomotorra (1804).

• Fonógrafo eta argi lampara Thomas Edison, 1878.

• Telefono Alexander Graham Bell 1880

• Zinematografo: Lumiere anaiak, 1894,

• Dirigible (aerostato)

• Hegazkina: Clement Ader (1890) eta Wright anaiak (1903)

Humboldt

1885 Karl Benz1886 Daimler

Alexander Graham Bell 1880

Wright anaiak (1903)

1 1785 1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885

i i i i i i i i i i i i

ERROMANTIZISMOA

ERREALISMOA

Rousseau(1712-1778)

“Emilio”“Gizarte Hitzarmena”IzadiaEspontaneidadea

Alemanian, IngalaterranBeethovenGoetheLod ByronWalter ScottZorrillaBecquer

Nitaz kontzientzia (indibidualismoa)Askatasuna arrazoiaren gaineanSormenaIrudimenaOriginalitateaHerrikoaExotismoaErdi Arorako begirada

Literaturan:BalzacSthendal

Eugene DelacroixAnne-Louis GirodetAnne-Louis GirodetLeonardo AlenzaLeonardo AlenzaFriedrichFriedrichRodinRodin

MilletCoubert

Errealitatea islatzen Klase Baxuenekiko konpromisuaEzkerreko ideologiaGizarte sentsibilitatea

ERROMANTIZISMOAERROMANTIZISMOA

• Neoklasizismoaren aurreko erreakzioa. (XIX. m)

• Baloratzen diren printzipioak:– Irudimena– Sentimendua– Sormena eta fantasia– Subjektibidadea– Askatasuna

• Gaiak:

– Poetaren intimidadea

– Paisaiaren aurkikuntza: beratan sentimenduak islatzen dira.

– Gai exotikoak

– Erdi Aroari begira

– Herri gaiak goraipatzen dira: folklorea

– Kezka filosofikoak eta politikoak: arima, bizitzaren zentzua, fedea, patua, heriotza,….

Erromantizismoa

• Arkitekturan: Estilo historizista

• Eskulturan: mugimendua, eta adierazkortasuna.

• Pinturan: – Eszena kostumbristak,

exotikoak, tragediak, paisaia.

– Koloreak garrantzia handia zuen El Caminante sobre el Mar de Nubes" (1818)

de David Caspar Friedrich

Eugene DELACROIXEugene DELACROIX“Askatasuna herria gidatzen”“Askatasuna herria gidatzen”

Testuingura:

Gaia:

Pertsonaiak:

Marrazkia

Koloreak

Argia

Konposizioa:

Koloreak:

Adierazpena:

““Malvina, Fingal-en besoetan hiltzen”Malvina, Fingal-en besoetan hiltzen” (XIX. m-ren ahasieran) (XIX. m-ren ahasieran)

Anne-Louis Girodet de Roussy-TriosonAnne-Louis Girodet de Roussy-Trioson

"Amor constante más allá de la muerte"

Cerrar podrá mis ojos la postreraSombra que me llevare el blanco día,Y podrá desatar esta alma míaHora a su afán ansioso lisonjera;

Mas no, de esotra parte, en la ribera, Dejará la memoria, en donde ardía:Nadar sabe mi llama el agua fría, Y perder el respeto a ley severa.

Alma a quien todo un dios prisión ha sido, Venas que humor a tanto fuego han dado,Medulas que han gloriosamente ardido:

Su cuerpo dejará no su cuidado;Serán ceniza, mas tendrá sentido;Polvo serán, mas polvo enamorado.

FRANCISCO DE QUEVEDO (1580-1645)

Anne-Louis Girodet de Roussy-TriosonAnne-Louis Girodet de Roussy-Trioson“Apoteosis, Frantziagaitik hildako frantziar soldaduak” “Apoteosis, Frantziagaitik hildako frantziar soldaduak”

Testuingura:

Gaia:

Pertsonaiak:

Marrazkia

Koloreak

Argia

Konposizioa:

Koloreak:

Adierazpena:

Anne-Louis Girodet de Roussy-TriosonAnne-Louis Girodet de Roussy-Trioson“Kairo-ko bataila”“Kairo-ko bataila”

Ilargia itsasoaren ondoan irten . Friedrich

"Sátira del suicidio romántico" (1839) de Leonardo Alenza

Gai tragikoak, paisaiakoak eta Gai tragikoak, paisaiakoak eta sentimendukoaksentimendukoak

Alexander Ivanov, (183º-1834) “Apolo, Jacinto y Ciprés”

Gonzalo de Bilbao (Sevilla)

PINTURA PINTURA KOSTUNBRISTAKOSTUNBRISTA

ArkitekturaArkitektura

" Westminster-eko Parlamentua “Charles Barry eta Augustus Pugin-ek

eginda

Erdi Aroaz eta Gotikoaz maiteminduta: ez du amankomuneko elementurik

Habana, Marsellako katedrala

ESKULTURA ERROMANTIKOA

La Marsellesa de FranÇois Rudé sobre el arco de Triunfo de París

“Musua” Rodin

ESKULTURA

L'Amant couronne creado por Louis-Simon Boizot en 1784

MUGIMENDU MUGIMENDU AURRERAFAELISTAAURRERAFAELISTA

Aurrerafaelismoak erromantiziosmoarekin erlazio zuzena du eta arte gotikoaren berrezarkuntzarekin erlalzionatzen da. Artista aurrerafaelistek Erdi Aroko ikonografiara eta sinbologiara bueltatzea erabaki zuten artista multzoa zen.

Rossetti. La ghirlandata, 1873

Nortzuk ziren aurrerafaelistak?Nortzuk ziren aurrerafaelistak?• 1848.nean artista eta poeta ingeles talde batek “Hermandade aurrerafaelista”

sortu zuen , William Holman Hunt , Dante Gabriel Rossetti y eta John Everett Millais, besteak beste. Artista gazte hauek akademizismoa eta industri iraualtzak ekarritako gizarte materialistaren kontra joaten ziren.

• Konsideratzen zuten Rafael Sanzio-ren (Errenazimendukoa) lanatik pinturak autentizidadea galdu zuela. Hori dela eta XV. Mendetik aurreko pintura eta Erdi Aroko artea defendatzen zuten. Hau erreakzio erromantikoa, eta iragan

idealara bueltatzen saiatzea izan zen.

Errealitatean, bizi ziren mundu

materialistatik ihes egiteko bidea

zen. Sorkuntzaren hitzarmenean

kristau printzipioen araberako bizitza

bertutetsua eramango zutela zin egin

zuten.

Ezaugarri teknikoakEzaugarri teknikoak

Bi korronte daude:

• Hunt y Millais eta beste batzuek izadia, zehaztasun guztiekin eta zama sinbolikoarekin, islatzea bilatzen zutenu . Haien kolorea bizia eta distiratsua da.

• Rossetti eta beste batzuek idealizazioa nahiago zuten eta haientzat kolorea eta zehaztasuna ez zen garrantzitsaena.

Ezaugarri tematikoakEzaugarri tematikoak• Gai erlijioso kristauak baina

giza ikuspuntutik.

• Erdi Aroko gaiak oso idiealizatuak.

• Emakumea gaiaren ardatza bezala agertzen da zentzu epiko eta sinbolikoarekin.

• Eguneroko eta artzain bizitzako

eszenak moral tonuarekin.

Hunt. “Heriotzaren itzala”, 1870-1873.

Rossetti. Ecce ancilla domini!, 1849-50

Rossetti. Beata Beatriz, 1864.

Millais. Ophelia, 1851-1852.

John Everett Millais (1829-1896)

Margolari aurrerafaelista onena.

Kolorearen erabileragatik eta bere

zehaztasunagatik gailendu zen. .

Opheliaren heriotzak arrakasta handia lortu zuen Shakespeare-ren heroia, bere amoratuak, Hamlet, hildako aitaren ohorean loreak eramaten zituenean hil zen ibaira erortzen.

John Everett Millais (1856-1859) Primavera

ERREALISMOAERREALISMOA

PINTURANPINTURAN

ERREALISMOAERREALISMOA

• Kronologia: 1848 eta 1870 hamarkaden artean

• Errealitatea modu objektiboan oinarritu zen

• Gizarte salaketa

• Ideologia: ezkerrekoa

• Gai nagusiak:– Paisaiak

– Garaiko testigantzak: gai sozialak

– Kostunbrista

– Historiako pintura

Jean François Millet (1841-1875),

El vagón de tercera, Gavilladoras,

Paisaiaren Paisaiaren pinturakpinturak

Jean François Millet (1841-1875),“Angelus” Izadiarekiko sentimendu

handia zuen, izadia interpretatzen islatzen baino gehiago.

Landako jendea islatzen du goraipatzen.

Atmosfera mistikoa.Idealizatua.

Bere lanen gaiak burgesiaren haserrea erakarri zitzaion.

Obraren esanahia: patetismoa, zentzu kritikoa.

Picapedrero - Coubert (1849)

Arte lan honek pinturan tematika sozialista hasten du Proudhon-en arabera.

Gizarte kritika islatzen du.

McCubbin_pioneer 1904 (Australia)

Frederic Edwin Church (1826–1900) EEUU Niagara falls

Fusilamiento de Torrijos (1888) Antonio Gisbert (España)