Espainiako ibaiak eta ur baliabideak

ESPAINIAKO ANIZTASUN

HIDRIKOA

IES MUNGIA BHI

GEOGRAFIA

BATXILERGOA 2.

Irakaslea:

MARIJE AGUILLO

Espainako Baliabide hidrikoen

baldintzak• Klimak

– Espainia hezea

– Espainia lehorra

• Erliebeak eta topografiak– Arroak sortzean

– Lan hidraulikoak egitean

• Litologikoak– Buztinak isurketarako bidea oztopatzen du

– Kareharriak ur infiltrazioa eta akuiferoak sor ditzake

• Landarediak– Erradiakzioen eta lurrunketaren aurreko babesa

• Gizakiak– Lan hidrologikoak

– Erabilerak

Espainiako Ibaien Ezaugarriak

• Penintsularen alde gehiena exorreikoa da

• Isurialde atlantikoa: % 68,7 da.

• Isurialde mediterranearra: % 31,3

• Ezaugarri orokorrak, Iparraldeko ibaiak izan ezik:

• Emari gutxikoak

• Oso irregularrak

• Desaraukoak

(Ezuzteko konportamendukoak)

Parque Nacional de las Tablas de Daimiel.

Hoy en día se mantiene de forma artificial

gracias al bombeo de agua. En 2006 sólo se

han inundado 30 Ha de las 2179 Ha

inundables

Emariak: txikiak inguruko

ibaiekin konparatuz gero:

Po: 1.350 m³/sg

Rhin : 2.200 m³/sg

Loira: 1.350 m³/sg

Duero: 675 m³/sg

Irregulartasun koefizientea:

Irregulartasun koefizientea (1-

3 txikia, 4-7 ertaina, 8-tik

aurrera handia)

Ozeaniar aldekoak: 2 eta

5 bitartean

Duero: 8

Tajo: 8

Guadiana: 11

Ebro: 6,5

Ez ohiko Hazialdiak

Espainiako ibaiek

Europakoek baina

hazialdi nabarmenagoak

dituzte:

Ebro eta Duerok 20.000

m³/sg izan dute

Tajo: 14.000 m³/sg

Guadalquivir: 12.000

m³/sg

Ez ohiko agorraldiak

Guadalquivir 0,30 m³/sg

(1950)

ESPAINIAKO IBAIEN

EZAUGARRIAK - II

Inflitrazioa Lurpeko ur-lasterra

Gainazaleko ur-lasterrak

Prezipitazioak

urtean

IBAIEN FAKTOREAK

• Klima:– Prezipitazioak, temperaturak, lurrunketa

• Emari absolutua

• Ibaiko erregimena

• Erliebeak eta topografiak– Arroak antolatzen ditu

– Harrien nolakotasuna: • isurketa-mota

• haranen morfologia

– Erliebeak duen malda: • Uraren abiadura

• Higatze prozezua

• Garraio-ahalmena

• Lan hidrografikoen posibilitatea

• Giza jarduerak– Urtegiak, kanalak, erabilerak

IBAI ERREGIMENA

• Zer da?

Urtean zehar ibai baten emariak

aldaketak izaten ditu: agorraldiak eta

hazialdiak izaten

Ibai baten emariak urtaroen arabera

dituen aldaketak da ibaiaren

erregimena

• Ibai erregimenaren faktoreak

– Prezipitazioen banaketa

– Prezipitazioen forma

IBAI ERREGIMENA

a) Elur erregimeko ibaiak

• Goi mendikoak

• Emari handiena ekainean

b) Euri erregimeneko ibaiak– Ozeaniarra:

- Neguko maximo bat

- Udako minimo ez oso nabaria

– Mediterranearra:

- Udako lehorte nabarmena

- Euri-jasaren ondorioz bi maximo udaberrian

eta udazkenean

Espainiako Ibaiak

ARROA ETA ISURIALDEA

• Ibai Arroa: – Ibai batek eta bere ibaiadarrek

drenatutako eskualdea. Ibaiek

uren-banalerroen bidez mugatutako

sarea osatzen dute.

• Ibai isurialdea:– Itsaso berera urak isurtzen dituzten

arroen multzoa.

• Uren banalerroa:– Garaierak lotzen dituen uztezko marra eta urak mendiko alde

batera edo bestera joatea determinatzen duena.

– Ibai-sare baten inguruan dauden garaierek uren-banalerroa osatzen dute

Zenbat arro daude? Uren banalerroa nondik?

EF

A

B

CD

FE

Arroak, Cuencas hidrográficas: A, B, C, D, E, F

Ur bana-lerroa / Divisoria de aguas

EMARIA

• Emari Absolutua: Ibai batek urte betean eramandako ur-kopuru totala da Hm³ -tan neurtzen da

• Emari modularra: Zenbait urtetan erregistraturiko urteko batez besteko emarien batez bestekoa da. Oro

har, m³/sg-ko neurtzen da.

• Emari erlatiboa: Ibai batek puntu jakin batean daramatzan litroak/seg arroak neurketa-puntu horretatik gora dituen km²-z zatituta ateratzen den emaitza da. l/seg/km²-tan neurtzen da.– Nalon ibaiaren emari erlatiboa 25,71 l/seg/km²-koa; Guadiana ibaiarena

1,65 l/seg/ km²-koa.

Caudal al 25-11-07

153 Aforoak

153 aforos

Espainiako Ibai-sarea eta Isurialdeak

Red fluvial de España y las vertientes hidrográficas

1. Bizkaiko Itsasorako

isurialdea:

% 4 ibaietatik

2. Mediterramear

Isurialdea:

Ur-baliabideen % 26,2

jasotzen du

3. Isurialde atlantikoa:

Penintsulako % 65

drenatzen du

1

23

Isurialde Hidrografikoak

• Bizkaiko itsasoko isurialdeko ibaiak

– Prezipitazio ugariak (1350 mm batez beste urtean)

– Laburrak

– Desnibel handia (2.000 m batzuetan)

– Higadura handikoak

– Emaritsuak eta erregimen erregularrak Nerbioi Ibaiaren

sorburua; Delika-

ko jauzia

Kantabriar isurialdeko ibaiak

• Bidasoa– Iturburua: Nafarroar Pirinioan (Erratzu)

(710 m)

– Luzera: 69 Km

– Emari modularra: 24,7 m³/sg

– Arroaren azalera: 710 Km²

– Itxasoratzen da Hondarribia eta Hendayaren artean

Nerbioi

– Iturburua: Sierra Salbada (800 m)

– Luzera: 72 Km

– Emari modularra 9,6 m³/sg

– Arroaren azalera: 1.900 Km²

Kantabriar isurialdeko ibaiak - II

• Pas

– Iturburua: Peñas Negras en Vega de Pas - Kantabria (1200 m)

– Luzera: 57 Km

– Emari absolutua:

– Arroaren azalera: 649 Km²

• Nalón

– Iturburua: Fuentes de Narcea (1440 m)

– Luzera: 153 Km

– Emari modularra: 43,41 m³/s

– Arroaren azalera: 1.135 Km²

– Bere ibilbidean zentral hidroelektrikoak daude.

Nalon eta Narcea ibaiak elkartzerakoan

Isurialde atlantikoko ibaiak

– Miño eta Mesetako ibai handiak (Duero, Tajo, Guadiana) gehi Guadalquivir ibai

– Penintsulako % 65 drenatzen dute

– 596,5 mm-ko prezipitazioak jasotzen dute

– Luzeak (1000 km inguru) eta malda gutxiko ibaiak

– Desnibeletan trokarteak eratzen dituzte

– Mediterraneo alboan jaio eta Atlantikoan itsasoratzen dira

– Erregimen irregularrak dituzte

– Udazkenean eta udaberrian hazi egiten dira euriarekin.

– Emariak, balio absolutuetan handiak dira

– Emari erlatiboen balioak txikiak dira.

Miño ibaia

• Ituruburua: Sierra de Meira, Lugo (600 m)

• Luzera: 308 Km

• Arroaren azalera: Galiziar lurraldearen %40

• Emari modularra: 340 m³/sg

• Itsasoratzen da: ozeano atlantiarrean (La Guardia-

Pontevedra) itsasadarra oso zabala eratzen

• Ibaiadarra: Sil (aintzinean urrea zeramaten bere urek)

Duero

Ibaia

• Picos de Urbión-en jaioa (2160 m) (Soria)

• Arroa: 98.160 Km²

• Oportotik gertu itsasoratzen da (Atlantikoan)

• 913 km luzera

• Penintsulako ibairik emari modular handiena

du: 675 m³/sg

• Granito aldeak, haitzarte

estuetatik, zeharkatzen ditu: zentral

hidroelektrikoak (Aldeadávila, Zentralik

handiena; Saucelle)

• Ibaiadar nagusiak:

– Esla, Pisuerga eta Tormes

Picos de Urbion

DUERO

SISTEMA

DUERO

SISTEMA

Almendra-ko presa

La presa en cifras:

BOVEDA:

Altura presa: 197 m.

Longitud coronación: 567m

Excavación: 1.107.900 m3

Hormigón: 2.188.000 m3

La presa de Almendra. .

La presa de Almendra tiene unas

dimensiones que le otorgan el

título de ser la presa más

grande de España con sus

197 metros de altura y formar

el tercer embalse en cuanto a

capacidad se refiere. En total, el

embalse ocupa una extensión

de 8.582 hectáreas, pudiendo

albergar más de 2.500 millones

de metros cúbicos de agua.

Satelite bidezko

ikuspegia

Tajo-ren

arroa

• Albarracin mendilerroan (1593 m altitudean) jaiotzen da

• 1.120 kilometro ditu luzerakoa

• Arroa: 80.600 Km²

• Emari modularra: 480-500 m³/sg

• Lisboatik gertu itsasoratzen da estuario oso zabala eratzen.

• Bokalean estuario handia osatzen du

• Adar nagusiak– Jarama, Alberche, Tietar, Alagón

Tajo, Portugalen

mugaren hurbil

Alcantara

Tajo garaia

Tajoren Arroa

IBAIADAR NAGUSIAK: Jarama, Alberche, Tietar

Vista panorámica del embalse de Torrejón –Río Tietar- (Cáceres,

España), formado por el Tajo, en pleno Parque Nacional de Monfragüe

Guadiana Ibaia

– Campos de Montielen goi lautadan (Lagunas de Ruidera) jaiotzen da (altitud 900 m)

– Guadiana Arroak altuera gutxiko erliebeak izatea du ezaugarri.

Guadianaren arroa– Arroa: 67.500 Km²

– 818 Km luzerakoa

– Emari modularra: 78,8 m³/sg

– Erregimena: euri-mediterranearra

– Nekez aurreratzen da:

• Desnivel txikia dagoelako

• Litologiak (kare-harria)

lurpeko zirkulazioa

errezten du

– Bokalean (Ayamonten)

estuario handia osatzen du (Cadizko golkoan)

Voluntarios primero y, la

Administración después, retiraron

175.000 toneladas de camalote del

cauce, un trabajo que costó 7,5

millones de euros. Su rápido

crecimiento obliga a un control

constante.

ARROAREN INGUMENAREKIKO

ARAZOAK

- Isurketak, zaborra ertzeetan.

- Landare inbasokorrak.

- Kamalote edo “jacinto de agua”

2003.ean ikusten hasi zen.

Ibaiak

Guadianaren arroko uren banalerroa

GUADIANA ETA GUADALQUIVIRREN ARROAK – CUENCAS DEL GUADIANA Y DEL GUADALQUIVIR

Guadalquivirren arroa

– Cazorla mendizerran jaiotzen da

(1400 m. altitudea)

– Luzera: 657 Km

– Arroa: 56.978 km2

– San Lucar de Barramedan

itsasoratzen da estuario-itxura

hartuta

– Emari modularra: 183 m³/sg

– Ibaiadar emaritsuenak ezker

aldean ditu Genil (Sierra

Nevadan jaioa)

– Erdi Aroan ibai nabigagarria zen

Cordobaraino

– Gaur egun Sevillaraino bakarrik

(80 Km)

Isurialde mediterraneoko ibaiak

– Ebro izan ezik, laburrak dira

– Trokak egiten dituzte (landarediarik gabeko maldak)

– Higadura handia

– Udan lehorraldi gogorrak

– Udazkenean uholde galgarriak

– Uhar ugariak eta gehienbat euri-bide lehorrak

(ramblak, rierak)

• Fluvia, Ter (Girona)

• Llobregat 19 m³/s (Barcelona)

• Mijares 14,72 m³/s (Castellon)

• Turia, Jucar (Valencia)

• Segura (Murtzia, Alicante)

• Almanzora (Murtzia)

Rambla

Ebroren arroa

Ebro Ibaia

– Iturburua: Peñalabran , Tres Mares muinoan

(Kantabrian), altitudeko 1980 mtan.

– Mediterraneoko kolektor handiena da

– Hego Kantauri mendilerroa eta Ebroko sakonunea

drenatzen du

– Mediterraneoan itsasoratzen da delta osatuz

– Luzerako 928 km ditu

– Arroa 85.820 km²

– Emari modularra: 554 m³/sg (Tortosan)

– Erregimen konplexua

– Ebroko sakonunean Mioceno eta Pliocenoko material

bigunak aitzurtzen du uharka oso zabala eratuz

Ebroren

meandroak

Ebroren bokalea

Ebro Ruedako Monastegitik ikusita.

Ezkerraldeko ertza askoz lehorragoa da.

Ebroren erregimena

Konplexua eta kaudal oso

irregularra

• Goi-Ebron (Kantabrian) euri erregimen ozeanikoa

• Burgos eta Haro-raino euri erregimen mediterranearra

• Mirandan emari modularra 82 m³/seg

• Ebro ertainean Pirinioetako ekarpenek emaria baldintzatzen dute erregimena: euri-elurrezkoa: Máximo udaberrian elurren urtzearekin

• Zaragozan emari modularra 265 m³/segkoa da.

-Agorraldi ugariak

-Ez ohiko Hazialdiak 20.000 m³/segkoak

• Azken zatian erregimen mediterranearra du bi maximoekin udaberrian eta udazkenean.

Ebroko Delta

SEGURA• Iturburua: Segura Mendizerra

(Jaén) 2000 mtan.

• Luzera: 341 Km

• Prezipitazioak: 380 mm.

• Emari modularra: 59,7 m³/sg

• Erregimena: euri.mediterranearra.

• Ibaiadar nagusia: Mundo

• Itsasoratzen denean bere emari

modularra 1 m³/s

2007ko

abuztuan

ESPAINIAKO UR

BALIABIDEAK

Prezipitazioak urtean

URA ETA UR-BALIABIDEAK

• Uraren erabilerak (Ur geza)

– Nekazaritzan %80

– Industrian %6,4

– Hiriko kontsumoan

(etxeetan, lorategietan, turismoan,...) %14

• Ondorioak:• Gehiegizko kontsumoa

• Uren degradazioa

– (Golf-zelai batek 1.000.000 litro ur egunero behar du, hau da, 4000 pertsonek kontsumitzen dutena.)

Ur-Balantzeak• Espainian orokorrean positiboak dira

– Baliabideak: 346.000 H m³

– Uraren eskaria: 20.000 H m³ (!!)

– Galerak lurruntzearen eraginez: %30

• Uraren jatorria– Ibaiak

• Ibaiak gehien bat

irregularrak

• Isurialdeen arteko

desoreka– Mediterraneoko arroak

defizitarioak

– Akuiferoak

Uraren eskaria

• Dinamismo ekonomikoa aurrera doan ahala uraren eskaria ere handituz doa.

• Gaurko egoera:– Presen sistema ez da nahikoa

• Ur-galtze handiegia

• Ureztapen sistema desegokiak

• Ur-banaketaren sarea zaharkitua

• Aurreikuspegiak guztiz ezez-

korrak aldaketa klimatikoa

dela eta.

• Arazo horiek 4.000 hm³ inguruko defizita sortzen du

Campos de dalias

(ALMERIA) 1984

-1984: Aldarrikatzen da akuiferoa

gainustiatuta zegoela eta partzelen

kopurua murriztu behar zela.

-- Ustiapenak jarraitzen du handitzen

--1996: Neurri multzo bat diseinatzen

da ur baliabideak handitzeko

-- Jarraitu du lur-landuaren azalera

handitzen

POLITIKA HIDRAULIKOA

• Helburua

– Ur-baliabideak kudeatzea eta

arautzea

– Urarekiko arazkoak bideratzea.

• Baliabideak

– Uren legea

– Politika hidraulikoak

– Arroen plan hidrologikoa

• Plan Hidrologiko Nazionala

– Urekiko politika guztiak koordinantzen ditu

– Arroen planak koordinatzen ditu

– 18.000 milioi € inbertituko ditu

– Europar Batasunak 2020rako markatzen dituen helburuak lortu

behar ditu

PLAN HIDROLÓGICO NAZIONALA

• 2008.ean bukatzen da

• Helburuak

– Baliabideak handitzea

– Ibilguak edo uhaskak hobetzea

– Uholdeen arriskuak gutxitzea

– Uhaskak kontrolatzea

– Uraren kalitatea hobetzea

– Eskaria txikitzea:• Ura erreziklatzen

• Ureztapen sistemak berritzen

– Ikerketa bultzatzea

LAN HIDRAULIKOAK

A) Ibaiak erregulatzeko

– Urtegiak

– Ura banatzeko urbideak

• 5000 Km baino gehiago

– Ibaien ur-daldaketak (38 funtzionatzen)

• Ebrokoa eztabaida gogorretan. 1050 hm³ urtero Kataluniara, Valentziara eta Murtziara

• Rhodano ibaitik Kataluinara proiektuan

B) Ur-baliabidea lortzeko

• Pirinioetako lakuak energia elektrikoa sortzeko

• Akuiferoen erreserbak zaintzea• Desgatzategi txikiak bultzatzea

nekazaritzan

• Desgatzitegiak egitea hirien hornikuntzarako

• 250 instalakuntzak (1. postua Europan)

• 500.000 m³ eguneroko produkzioa

• Valentzian, Murtzian, Kanarietan, Ceuta eta Melillan, Balearretan batez ere.

Desgatzategia

Desgatzategia energi

berriztagarriaz funtzionatzen

duena

(Kanariar uherteetan)

• España obtiene agua a través de

desaladoras desde hace 30 años.

La primera desaladora con una

producción significativa fue en 1965

en Lanzarote. La producción de

agua desalada supone 1.200.000

m3/día de los cuales

aproximadamente 700.000 m3/día

provienen del agua marina

Por ejemplo, el 40% del consumo de agua de la ciudad de Alicante proviene de la desaladora ubicada en dicha ciudad y que tiene una capacidad de 163 Hm. Otro ejemplo es La Comunidad de Regantes de Mazarrón (Murcia)

tiene en funcionamiento una planta desaladora desde noviembre de 1995, que les aporta 4.500 m3 /Ha para regar 3.600 hectáreas.

Uraren kalitatea kontrolatzeko

• Uraren kalitatea hobetzeko

lanak

• Araztegiak (ur hondakinak

tratatzeko)

– EB-ren arabera 10000 biztanleko

hiri guztiek derrigorrez eduki

behar dute.

• Urbide sareak modernizatzea

(ura aurrezteko)

Uren kalitatea

Plan Hidrologiko Nazionala

Uholdeen arriskua duten eskualdeak

EBROKO UR ALDAKETA

Ebroko ur aldaketa

• Las razones del

NO

• Ecológicas

• Económicas

• Sociales

• Científicas

• Morales

• Ebro es un proyecto ecológicamente

devastador, económicamente

especulativo y socialmente injusto.

• El PHN, con un presupuesto de cuatro

billones de pesetas, es uno de los

proyectos más caros,... se fundamenta

en concepciones obsoletas basadas en

la subvención a fondo perdido,... no se

han tenido en cuenta otras

soluciones, como es el caso de la

desalación, cuya tecnología hace que se

trate de una solución cada vez más

barata, mientras que los precios de las

obras de infraestructura siempre son

mayores

Zergatik ez Ebroko ur ladaketari

• Para realizar el trasvase del Ebro es preciso inundar poblaciones y

tierras actualmente habitadas, desvertebrando comarcas enteras, que

son precisamente las menos desarrolladas económicamente y que en

realidad son las que precisan de la solidaridad de los pueblos de España.

• Ha sido la comunidad científica, con centenares de informes críticos al

PHN y con su certeza a la hora de hacerlos patentes,... quien ha

paralizado momentáneamente algunas de las obras de infraestructura ...

• el agua del Ebro es de peor calidad que la del Júcar y la mezcla ambas

tendría un efecto devastador sobre los ecosistemas de las cuencas

receptoras, la extensión de epizootias, como la del mejillón cebra, un

molusco procedente de Asia Central que está presentando numerosos

problemas en los tramos finales del Ebro.

URAREN GERRA ESPAINIAN

Desde el año 1984 hasta

el 2003, Murcia pasó de

tener 91.563 hectáreas

para regadío a 225.356.

lo que supone un

incremento del 47,4 por

ciento.

Algunas conclusiones del

Estudio

José Fernando Ortega pone

de manifiesto que las más de

225.000 hectáreas de regadío

que existen en la cuenca

hidrográfica del Segura, frente

a las 153.000 reconocidas

oficialmente, suponen superar

el consumo máximo de agua

establecida para Murcia en el

plan hidrológico de esta

cuenca, en unos 400

hectómetros cúbicos.

• La rotura de una balsa de agua causa cortes de tráfico en la N-340 en Murcia

• TONO CALLEJA - Murcia - 18/09/2003

• La rotura de una balsa de agua en el paraje de Las Salinas, en la

localidad murciana de Sangonera la Seca, que contenía en ese

momento unos 200.000 metros cúbicos de agua, ha anegado una

buena parte de la zona, en la que se encuentra el paso de la N-

340, a la altura del kilómetro 644, y ha llenado de barro todo el

entorno, atrapando a una decena de vehículos y provocado

desperfectos en casi un centenar, aunque no ha habido lesiones

importantes.

• Asimismo, la red de ferrocarril ha resultado dañada y, según

Renfe, el incidente afectó a unas 250 personas que viajaban en

cuatro trenes, tres de ellos de cercanías y el cuarto de largo

recorrido que finalizaba el trayecto entre Barcelona y Lorca.