View
2.068
Download
10
Category
Preview:
Citation preview
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Gotikoaren garaia
GAIA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Gotikoa
E r d i A r o a
I II
III
IV
V VI
VII
VIII
IX
X XI
XII
XIII
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII
XIX
XX
XXI
Gotikoaren garaia
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Gotiko izena nondik dator ?
Beraz gotikoa Frantzian hasten da, San Denisko abadian eta Parisko Notre Damen.
Godoak ...
gogoratu ... barbaroak
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Erdi Aroa izena nondik dator?
XVI. mendekoak, Erdi Aroa nortasun eta garrantzi gabeko arotzat hartzen zuten. Mesprezuzko ideia zuten. Transizio arotzat hartzen zuten, horregatik deitu zioten ERDI AROA
Garai honetako jendeari Erroma eta Greziako zibilizazioen garaia gustatzen zitzaien eta eredutzat hartu zuten. Hortik dator
izena “Errenazimendu” garaia, “Bersortze” garaia
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
EKONOMIAREN GARAPENAETA
HIRIEN BERPIZKUNDEA
Beharrizan berriak – Bezero berriakARKITEKTURAREN GARAPENA
UNIBERTSITATEA
UDALETXEALONJA
JAUREGIA
KATEDRALA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
XIII. mendean estilo artistiko berria garatzen hasi zen Frantzian, gotikoa.
Hiriak kultura gune bihurtu ziren garai hartan:
Hiriak hazten ari ziren eta eraikin berriak behar zituzten. Nobleak eta burgesak artelanak eta jauregiak eskatzen hasi ziren. Hirietan orden erlijioso, frantziskano eta dominiko berriak bizi ziren.
Bi berrikuntza kultural eman ziren garai hartan:
Lehenengo unibertsitateak sortu ziren: París, Oxford, Cambridge, Bolonia... Hirietan orden erlijioso, frantziskano eta dominiko berriak bizi ziren.
Gotikoa: herri kultura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Palma Mallorkako airetiko ikuspegia. Gasteiz-Vitoria
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Testua: eskeko ordenak
Eskeko ordenak
XII. mendearen bukaeran esperientzia erlijioso berriak ugaritu egin ziren. Eskeko ordena guztien ezaugarri nagusiak dira: txirotasun kolektiboaren araua, norberarenari gehitzen zaiona (hau ordena erlijioso guztiei zegokien), eta toki publikoetan eskaletzan (durua eskatzen) jardutea. Gainera, monjeengandik bereizten ziren predikazio ibiltarian aritzeagatik, batez ere hirietan, herriari eskatzen penitentzia eta aitortza egiteko; gaixoak bisitatu, hilzorian zeudenak artatu eta euren elizkoien hilobiak zaindu egiten zituzten. Tradizionalki elizjende sekularrari (apaizak eta apezpikuak) zegozkion lanetan esku hartze horrek etsaitasun adierazpen ugari eragin zituen, are gehiago kontuan hartzen bada eskeko ordenak zuzenean aita santuaren menpe zeudela, eta ez apezpikuen menpe. Honi gehitu behar zaio unibertsitateetako ikasle eta irakasleen ezinikusia, hauen artean frantziskotarrak eta domingotarrak oso goiz sartu baitziren.
C. CABY, «Ora et lavora», Historiaren abentura, 29. zenbakia
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Hirietako eskolak
Elizak sortuak: katedraleko eskolak edo eskola kapitularrak
Udalek sortuak: udal eskolak
Unibertsitateak
Erdi Aroko unibertsitatea
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Irakasgaia Boloniako Unibertsitatean
Erdi Aroko unibertsitatea
Pariseko unibertsitatea
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Erdi Aroko unibertsitate ikasketen antolaketa
ZAZPI ARTE LIBERALAK
TRIVIUM QUADRIVIUM
GRAMATIKA
ERRETORIKA
DIALEKTIKA
ARITMETIKA
GEOMETRIA
ASTRONOMIA
MUSIKA
Lizentziatu titulua
Diplomatu titulua
Erdi Aroko unibertsitatea
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Mugarri literario nagusiak herri-hizkuntzetan
IX. mendea
HERRI HIZKUNTZETAKO MUGARRI LITERARIO NAGUSIAK
IX. mendea
XIII. mendea
XIII. mendea
XIV. mendea
XIV. mendea
Frantsesa
Katalana
Gaztelera
Galiziera
Italiera
Ingelesa
Santa Eulaliaren poema
Usatges
Cantar de Mio Cid
Cantigas de Nuestra Señora
Divina Comedia
Canterburyko ipuinak
Erdi Aroko unibertsitatea
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
UNIBERTSITATEACambridge
UDALETXEASiena
LONJAValentzia
JAUREGIAGuadalajara
KATEDRALA
Erakin motak
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Arkitektura gotikoa hirien botere sinbolo bihurtu zen. Katedrala hiriaren erdigune bihurtu zen.
Ezaugarriak:
Materiala: harria. Elementu arkitektonikoak: ojiba-arkua, gurutze-ganga, arbotanteak eta
kontrahormak kanpoaldean. Tamaina handia. Altura handia. Argi asko: Beirate eta errosetaz osatutako lehio erraldoiak. Gurutze-latindar oinplanoa, erdiko nabea alboetakoa baino altuagoa eta
zabalagoa eta burualde oso garatua. Eraikin aniztasun handia, bai erlijiosoak bai zibilak: elizak, katedralak,
udaletxeak, lonjak, jauregiak, gazteluak, unibertsitateak...
ARKITEKTURA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Katedral gotikoaren berreraiketa idealaERAIKINAK
Rosetoiak eta beirategiek barnean argia ematen dute
Atari nagusiaren tinpanoa eraikinean
hornikuntza handienetakoa duen elementuetako bat
da.
Gurutzedun gangak bultza egiten dute.
Guztiak arbotanteen gainean daude.
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
KATEDRAL GOTIKOA
• Gurutze latindarreko planta
• 3-5 nabe
• Puntadun arkua
• 2 torre
• Kurutze formako ganga
• Arbotanteak eta
kontrafuerteak
• Rosetoia
• Girola
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Harria
MATERIALAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
HORMAK
PILAREei zutabe oso finak eransten zaizkie (baketoiak)
KONTRAHORMAK
ARBOTANTEAK
ELEMENTU SOSTENGATZAILEAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ARBOTANTEAK
ELEMENTU SOSTENGATZAILEAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ARKU ZORROTZA edoPUNTADUN ARKUA edoOJIBALA
ARKIBOLTA PUNTADUNAK
ELEMENTU SOSTENGATUAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Zutabea.
Kontrahorma.
Arbotantea.
Gurutze-ganga.GURUTZE GANGA
ELEMENTU SOSTENGATUAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ELEMENTU SOSTENGATUAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
A - Gurutze gangaB - Sei zatiko gurutze gangaC - Izar itxurako gangaD - Abaniko itxurakoa
ELEMENTU SOSTENGATUAK
A
C
B
D
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ARROSETOIAK TRAZERIA harriz egindako dekorazio arkitektonikoa, figura geometrikoen elkarketen bidez.
GLABETEA
GARGOLAK
PINAKULUAK/ ORRATZAK
ELEMENTU HORNITZAILEAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ELEMENTU HORNITZAILEAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Landare motiboak
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ELEMENTU HORNITZAILEAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Pariseko La Sainte-Chapelle
beirateak
ARGITASUNAREN TRATAERA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Reims-eko katedralaBurgoseko katedrala
BERTIKALTASUNAREN NAGUSITASUNA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
NEURRI HANDIKO ERAIKINAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ERROMANIKOA
GOTIKOA
OINPLANOAK
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Chartres-ko katedrala
A - AbsidioloaB - GirolaC - GurutzaduraD - TrantseptuaE - Alboko portadaF - Nabe nagusia G - TarteaH - DorreaI - Portada nagusia
OINPLANOAK
Burgosko katedrala
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
OINPLANOAK
Toledoko katedralaGasteizko katedrala
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
ALTXAERA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Pariseko Nôtre-Dame Pariseko La Sainte-Chapelle
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Frantzia - Reimseko katedralaren kanpoaldea
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Sienako katedrala, Italia Milaneko katedrala
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Burgoseko katedrala Toledoko katedrala
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Leongo katedrala Sevillako katedrala
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Santa Maria del Mar eliza,
Bartzelona
Santiago Katedrala
Bilbo
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Wells – Britainia Handia Lincoln – Britainia Handia
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Funtzioa: Arte erlijiosoa: Lanek bizitza espirituala islatzen zuten, ez edertasuna. Hezteko funtzioa: eszenek kristau erlijioaren gertakari eta gai nagusiak
erakusten zituzten.
Estiloa: Erliebeak egiten dira, baina mukuru biribileko eskulturak garrantzia hartzen
joan ziren. Errealismo eta naturalismo handiagoa. Mugimendu sentsazioa. Sentimenduak azaltzea.
Motak: Erliebeak eraikinen atarietan. Erretaula zizelkatuak. Harlanduzko koroak. Hileta-eskultura. Gargolak
ESKULTURA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Eskultura
Ezaugarriak
Gai erlijiosoa
Marra okerrak eta mugimendua adierazten dutenak
Aurkezpen errealistagoa
Irudien arteko komunikazioa
Sentimenduak azaltzen dira
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Eskultura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
AtariakBidezkoen eta kondenatuen
arteko banaketa adierazten duen
eszena
Kristo zeruan epaile goren modura
Lurrera bidalitako aingeruek tronpeta jotzen dute hildakoak esnarazteko
Eskultura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Sevillako katedralaren erretaula nagusia
Erretaularen kaleak santuen irudiak dituzten zutabetxoekin banatzen dira.
Erliebe zuriak zaharrenak dira.
Eskultura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
XIV. mendeko Kristo
Rabidako monastegian (Huelva)
Oinetan lehoia datza.
Otoitz egiten ari den hildakoa.
Aingeruak.
Felipe Ausartaren eta Bavierako Margaritaren hilobia
Eskultura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Pariseko Nôtre-Dame katedraleko gargolak
Eskultura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Estiloa: Kolore aberatsak. Urre kolorearen erabilera. Paisaiak pinturen atzealdeetan. Errealismoa. Mugimendua.
Gaiak: Erlijiosoak. Erretratuak.
Motak: Miniaturak: liburuetarako marrazkiak. Pintura egur gainean: pintura-erretaulak. Harresien margo gutxi.
MargoakPINTURA
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Ezaugarriak
Gai erlijiosoa
Margoak egur gainean
Kolore aberastasuna
Urre kolorearen erabilera
Errealismoa eta mugimendua
Pintura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Margo-erretaulaPintura
Erretratua. Santo Tomas,
Berrugueterena
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Asisko San Frantzisko baselizako barrualdea
Pintura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
San Franziskoren
Bizitzako eszena
Pintura
Jesus atxilotua
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Simone Martiniren deikundea
Pintura
Giottoren Kristo hilaren
Gaineko negarra
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Graziaren iturria, Jan Van EyckPintura
El Boscoren Belar gurdia
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Roger Van der Weyden-en Gurutzearen jaitsiera
Oleoan margotutako taula hau hiru zatitako erretaularen parte zen. Beste bi zatiak galdu dira. Gurutzeak
konposizioa koadroan sartzen du.
Birjinaren eta Kristoren gorputzek bi marra kurbatu paralelo osatzen dituzte.
Bitxi eta arropa zehaztasun handia.
Urrebitsa xaflekin egindako hondo laua.
Pertsonaien aurpegiek mina erakusten dute.
Pintura
GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA
Santo Domingo de Silos,
Bartolomé Bermejorena
PinturaVan Eyck – Ganteko poliptikoa
Recommended