Gure planeta

Aurora Etxeandia

Tomás Camacho L.H.I

LURRAREN IRUDIKAPENALURRAREN IRUDIKAPENA

Lurrak birak ematen ditu lurraren ardatzaren inguruan. Lurra estudiatzeko marra

irudikariak ditugu:

- lurraren ardatzak

- iparburuak (poloak)

- paraleloak

- meridianoak

Hemen ikusi ahal dituzue:

Ipar poloa

Hego poloa

Ekuatorea

Kantzer tropikoa

Kaprikornio tropikoa

paraleloak

PARALELOAK:

Lerro zirkularrak dira, lurraren ardatzarekin perpendikularrak.

paraleloak

Ekuatorea

Ipar hemisferioa

Hego hemisferioa

Paralelo nagusia Ekuatorea da eta lurra bi zatitan banatzen du: Ipar hemisferioa eta Hego hemisferioa.

MERIDIANOAK:

Poloetatik pasatzen diren zirkunferentziak dira.

Meridiano nagusia “0”

meridianoa da, Greenwich-eko meriadianoa deitzen da.meridianoa

k

Greenwich-eko

meridianoa

Paraleloekin latitudea kalkulatzen dugu, lurreko edozein puntutik Ekuatoreraino dagoen distantzia. Gradutan neurtzen da.

Non dago Alicante?

40º I

40 gradu ipar latitudean

Meridianoekin longitudea kalkulatzen dugu, lurreko edozein puntutik meridiano “0”ra (Greenwich-eko meridianoa) dagoen distantzia. Gradutan neurtzen da.

Non dago El Cairo?30º E

30 gradu ekialde longitudean

Munduko edozein puntu kokatzeko, lehenik latitudea da eta gero longitudea ematen da.

Hobeto bilatu ahal dugu edozein puntu mapa lauan:

Ekuatorea

Greenwich

Mapa motak: Munduko mapa:Munduko mapa: Lur osoa agertzen

da.

Bi era desberdinetan ikusi ahal ditugu:

globo forma Planisferioa (mapa laua)

Lurralde mapa:Lurralde mapa: Kontinente, herrialde, autonomia

erkidego, probintzia, herria...

Africa Cuba Euskadi Bizkaia

Informazioa ematen duten mapak:Informazioa ematen duten mapak: Zer ikusten dugu?

- Fisikoa: Mendiak, ibaiak...

- Politikoa: Mugak, hiriak, probintziak, hiriburuak... - Ekonomikoa: Industria, arrantza, abeltzaintza... - Komunikabideena: Trenbideak, errepideak, aireko lineak...- Historikoa: Pasa diren gertaerak.

- Klimatikoa : Eguraldia.

Adibideak ikusteko egin klik mapa motaren gainean

COLOMBIA

CHINA

BRASIL

LEON

BRASIL

ARGENTINA

LURRAREN ATALAKLURRAREN ATALAK

Endosfera: Lurraren barneko atala da, lurrazalaren azpian dago.

Endosfera

Bi atal ditu:

- Nukleoa: Barruan dagoena. Masa handi bat da, oso beroa (milaka graduko tenperaturan). Sutan dago.

Nukleoa

- Mantua: Geruza bat da eta lurazaletik hurbil dago. Ez dago sutan, baina oso bero bai. Harkaitz batzuk sutan daude.

Mantua

Litosfera: (Lurazala)

Zapaltzen duguna, zorua eta itsasoen hondoa. 60 kilometroko lodiera du. %70 ura da, eta beste %30 kontinenteak.

Litosfera

Hemen dauden materialak hauek dira:

- Harkaitzak: Lurraren barnean daude. Kanpora irtetzen direnean gogorrak eta sendoak dira.

- Mineralak: Lurrazalean daude eta oso baliagarriak dira gizakientzat.

Hidrosfera:

Hidrosfera

Lurazalaren %70 ura da.

-Ur kontinentalak: Ibaiak, aintzirak eta lur azpiko urak.

- Itsasoko urak: Ozeanoak eta itsasoak.

Mota desberdinak daude:

Ura hiru egoeratan egon ahal da:

- Egoera solidoan: Poloetako izotz masa handietan eta mendi tontorretan.

- Egoera likidoan:

• Ur geza: Ibaietan, lakuetan, iturburuetan eta lur azpiko urak.

• Ur gazia: Ozeanoetan eta itsasoetan.

- Egoera gaseosoan: Airean eta lainoetan.

Ura ez da inoiz geldi egoten, beti dago mugimenduan. Ziklo bat osatzen du.Uraren zilkoa

- Eguzkiak ozeanoak, itsasoak, ibaia... Berotzen ditu eta ura lurrundu egiten da.

- Ur lurruna gora doa, airerantz. Goian hoztu egiten da eta lainoak osatzen dira ur tanta txikiekin.- Lainoak mugitzen dira, hotz gehiago hartzen dute eta berriro erortzen dira lurrera (euria). Hotz asko badago elurra edo txingorra erortzen da.

- Erortzen den ura berriro bueltatzen da itsasoetara, ibaietara, ur azpiko urak ere sortzen dira...

- Eta berriz hasten da prozesua. Horrela beti. SEGI

Orain uraren zikloa birpasatzeko, egin klik begietan eta ikusiko duzu:

LURRUNKETA

beroa

PREZIPITAZIOA

HOTZA

KONDENTSAZIOA

SEGI

Biosfera:- Bizia dagoen Lurreko ingurua.

- Litosferaren, hidrosferaren eta atmosferaren atalak hartzen ditu- Bizia egoteko baldintza egokiak behar dira: eguzki argia, oxigenoa, ura eta mineralak. Tenperatura ere egokia izan behar du.

Atmosfera:

- Gure planeta inguratzen du, aire geruza da.

Atmosfera

- Nitrogenoz eta oxigenoz, ur lurrunez eta karbono dioxidoz osatuta dago.- 800kilometroko lodiera du.

Atmosferak geruzak ditu:

Troposfera: Lurazalaren ondoan dago eta inportanteena da. Hemen baldintzak daude bizia izateko (biosfera)

Estratosfera: Hemen ozono geruza dago. Ozonoak ez du izten eguzkiaren izpiak pasatzen. Izpi hauek oso arriskutsuak dira guretzat.

Ozono geruza

Ionosfera eta exosfera: Azkenak eta handienak dira. Lurra espazioko objetuetatik babesten du

Atmosferaren funtzioak:

Animalien eta landareen bizi baldintzak zainduu airea eta ura eman.

Elementu kaltegarriak ez utzi pasatzen: meteoritoak eta eguzkiaren izpi ultramoreak.

Ur kantitatea mantendu.

Nola mantendu ahal dugu atmosfera garbi?

Mendietan zuhaitzak jarri, oxigenoa sortzeko.

Gasolina ondo erabili (berunik ez), gutxiago kutsatzen dute.

Gas toxiko gutxiago bota.

Energia alternatiboak erabili.

Materialak birziklatu.