Hiriak (2 DBH)

Hiri- eta landa- eremuak

BADAKIZU BEREIZTEN

….HIRIAK ETA HERRIAK?

…HIRI-EREMUAK ETA LANDA-EREMUAK?

Hiri- eta landa- eremuak

Hiri- eta landa- eremuak

EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

POPULAZIO DENTSITATEA

PAISAIAREN

ELEMENTUAK

HABITAT

MOTA

ERAIKINEN

TIPOLOGIA

BESTE

ELEMENTUAK

EKONOMIA-JARDUERAK

Hiri- eta landa- eremuak

POPULAZIOA

(absolutua eta dentsitatea)

LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

PAISAIAREN ELEMENTUAK

HABITATA

LANDA-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

Lerro formako herria Herri nuklearra Herri erradiala

PAISAIAREN ELEMENTUAK

HABITATA

LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

PAISAIAREN ELEMENTUAK

ERAIKINEN TIPOLOGIA

LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

ERAIKINEN TIPOLOGIA

HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

PAISAIAREN ELEMENTUAK

BESTE ELEMENTUAK

LANDA-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

PAISAIAREN ELEMENTUAK

BESTE ELEMENTUAK

HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

PAISAIAREN ELEMENTUAK

BESTE ELEMENTUAK

HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

PAISAIAREN ELEMENTUAK

BESTE ELEMENTUAK

HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

PAISAIAREN ELEMENTUAK

BESTE ELEMENTUAK

HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

EKONOMIA-JARDUERA NAGUSIAK

LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

Hiri- eta landa- eremuak

Hiri- eta landa- eremuak

EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA

POPULAZIO DENTSITATEA

PAISAIAREN

ELEMENTUAK

HABITAT

MOTA

ERAIKINEN

TIPOLOGIA

BESTE

ELEMENTUAK

EKONOMIA-JARDUERAK

Hiri- eta landa- eremuak

Zer da hiria?

Irizpide kuantitatiboak Irizpide kualitatiboak

Hiritzat hartzeko behar den biztanleria herrialdeka

Zer da hiria?

Hiriaren funtzioak

HIRIAREN FUNTZIOAK

Hiriaren funtzioak

JARDUERA SOZIO-EKONOMIKOAK

HIRIAREN FUNTZIOAK

ETXEBIZITZA KULTURAeta

HEZKUNTZAINDUSTRIA

POLITIKO-ADMINISTRATIBOA

TURISMOA

Hiriaren funtzioakETXEBIZITZA

BURGESIARENTZAKO DENTSITATE BAXUKO AUZOAK

DENTSITATE HANDIKO LANGILE-AUZOAK

Hiriaren funtzioakINDUSTRIA

Hiriaren funtzioakKULTURA

etaHEZKUNTZA

Hiriaren funtzioakPOLITIKO-

ADMINISTRATIBOA

Hiriaren funtzioak

TURISMOA

Hiriaren funtzioakZERBITZUAK

Zer da hiria?

AURREKO GUZTIA KONTUAN HARTUTAHIRIAREN DEFINIZIOA HAUXE DA

Hiriaren egitura

HIRIAREN EGITURA

Morfologia eta erabilera ikusita hirian atal desberdinak dira:•Alde Zaharra (hirigune historikoa): industria aurrekoa•Zabalgunea: industria garaikoa•Kanpoaldekoa: gaurkoa

Hiriaren egitura

Hiriaren egitura

Eremu txikia soposatzen du baina balio historiko eta kutural handikoa.

• Hiriaren sorrera, jatorrizko eremua, hasierakoa.• Harresiz inguratua• Eraikin historikoak• Plano irregularra• Bilbea (eraikinen antolamendua) itxia da, kale estuez

osatutakoa• Lurzoruaren erabilera anitza.• Talde sozial desberdinak (gehienetan maila ekonomiko txikikoak)

1-HIRIGUNE HISTORIKOAAlde Zaharra

Avilako harresiak(Espainia)

Hiriaren egitura1-HIRIGUNE HISTORIKOA

Alde Zaharra

Hiriaren egitura

Kordoba (Espainia)

1-HIRIGUNE HISTORIKOAAlde Zaharra

Hiriaren egitura

Siena (Italia)

1-HIRIGUNE HISTORIKOAAlde Zaharra

Alde Zaharra (Bilbo)

Hiriaren egitura

Alde Zaharra (Sevilla)

1-HIRIGUNE HISTORIKOAAlde Zaharra

Alde Zaharra (Gaisteiz)

Hiriaren egitura

Alde Zaharra (Hondarribia)

1-HIRIGUNE HISTORIKOAAlde Zaharra

Katedrala (Leon)Plaza Berria (Bilbo)

Hiriaren egitura

Alde Zaharra (Gasteiz)

Alde Zaharra (Iruñea)

1-HIRIGUNE HISTORIKOAAlde ZaharraAlde Zaharra (Bilbo)

Hiriaren egitura

Europaz kanpoko hiri anglosaxoi batzuek ez dute alde zaharrik

Filadelfia (AEB)

1-HIRIGUNE HISTORIKOAAlde Zaharra

Industrializazioaren ondorioz harresiak bota eta antolatutakoauzoak eraikitzen dira.

Paseo de Sarasate eta

Avda. Navas de Tolosa

(Iruñea)

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

• XIX.mendean sortuak• Populazio hazkundeari erantzun egokia emateko harresiak

bota eta auzo berriak eraiki ziren.• Aldez aurretiko planifikazioa: plano ordenatua• Plano erregularra, erresidentziala hasieran.• Bilbe irekiagoa, zabalagoa.• Gerora dentsitatea handitu zen eta ondorioz , bertikalizatu

eta tertziarizatu zen.• Gaur egun modernizatu.• Herrialde anglosaxoietan, CBD (Central Business District)

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Bartzelonarako proiektua (Cerdá arkitektua)

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Donostiako planoa

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Bartzelonako zabalgunea

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Madrileko zabalgunea

Donostiako zabalgunea

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Bilboko zabalgunea

Hiriaren egitura

2- ZABALGUNEAK

Hiriaren egitura

HERRIALDE ANGLOSAXOIETAN: CBD (Central Business District)

• Etxe orratzak, eraikuntza bertikala nagusi.• Negoziotarako gunea, ez ia dago etxebizitzarik.

1. Populazio hazkundearen ondorioz gero eta eremu gehiago betetzendu hiriak.

2. Eremu batzuk oso ondo planifikaturik daude eta ondoan, ordea,beste batzuk erdi hutsik aurki daitezke.

3. Funtzio ugari eta oso dibertsifikaturik4. Talde sozial oso ezberdinak auzoka banaturik.

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

Hiri europear baten egituraren planoa

Hirigune historikoa, ohikoena

harresi batek mugatzea izaten zen,

plano irregularra zuen eta ez zuen

ia-ia gune irekirik.

Zabalguneek plano

ortogonala eta gune

berdeak.

Hiriaren ingurunea landa lurraren

gainean zabaltzen ari da. Oin-

planoa erregularra izan ohi da.

Alde zaharra

Zabalgunea

Ingurua

Lorategiak

Hiriaren egitura

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

INDUSTRIALDEA

MERKATARITZAGARRAIOAK

IKASTETXEAKOSASUN ZENTROAK,…

ETXEBIZITZAK

ZERBITZUAK

3- KANPOALDEKOA

INDUSTRIALDEA

Hiriaren egitura

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

INDUSTRIALDEApoligono

tradizionala

Hiriaren egitura

Parketeknologikomodernoa

3- KANPOALDEKOAHiriaren egitura

Langileentzakodentsitate handiko

blokeak

Burgesiarentzakodentsitate baxuko

etxebizitzak

ETXEBIZITZAK

Auzo marjinalak

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

MERKATARITZA-, ZERBITZU, GARRAIO-EREMUAK

Hiriaren egitura

3- KANPOALDEKOA

IKASTETXEAK

Hiriaren egitura

Hiriaren egitura

Hirien plano motak

HIRIEN PLANO MOTAK

Hirien plano motak

IRREGULARRA

Hirien plano motakLINEALA

Arturo Soriaren hiri lineala, Madrilen

Ondarroa

Hirien plano motak

ERRADIOZENTRIKOA

Hirien plano motak

ORTOGONALA

Hirien plano motak

HIRIEN PLANO MOTAK

IRREGULARRA

LINEALA

ERRADIOZENTRIKOA

ORTOGONALA

a) Lotu argazki bakoitza bere planoarekin.

b) Zein plano mota aurkezten dute?

Hirien plano motak

Hirien plano motak

Zein da Parisen Garaipen Arkuaren inguruan dagoen plano mota?

Hirien plano motak

Zein da AEBetako Las Vegaseko auzo honetan dagoen plano mota?

Hirien plano motak

Hirien plano motak

Hirien plano motak

Zeintzuk dira Sevillako auzo honetan bereiz daitezkeen plano motaezberdinak?

HIRIEN SAILKAPENA ETA HIERARKIA

Hirien sailkapena

Hirien sailkapena

METROPOLI HANDIAK 10.000.000 edo +

METROPOLIAK 5.000.000 - 10.000.000

HIRI HANDIAK 1.000.000 - 5.000.000

TARTEKO HIRIAK 500.000 – 1.000.000

HIRI ERTAINAK 100.000 – 500.000

POPULAZIOAREN ARABERAKO HIERARKIA

Sao Paulo (Brasil)

Tokio(Japonia)

Hirien sailkapena

Tokio – 39.230.000

Guangzhou – Foshan- Dongguan- Jiangmen – 32.600.000

Shanghai – 29.600.000

Yakarta – 27.000.000

New Delhi – 25.3000.000

Seúl-Incheron – 24.200.000

Karatxi – 23.2000.000

Bombay – 22.600.000

Manila – 22.5000.000

México DF – 22.200.000

POPULAZIOAREN ARABERA (2016)

Hirien sailkapena

Hirien sailkapena

POPULAZIOAREN ARABERA (2016)

a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?

b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?

c) Eta Espainiakoa?

d) Eta Euskal Herrikoa?

Hirien sailkapena

POPULAZIOAREN ARABERA (2016)

a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?

b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?Istambul, Mosku, Londres, San Petersburgo, Madril, Berlin, Kiev, Erroma, Paris,…

a) Eta Espainiakoa?Madril, Bartzelona, Valentzia, Sevilla, Zaragoza,…

a) Eta Euskal Herrikoa?Bilbo, Gasteiz,

Hirien sailkapena

• Hiri handien kasuan hiriaren muga non dagoen definitzea

oso zaila da. Elkarren ondoan dauden hirietan, non hasten

da bat eta non bestea?

• Hiriaren funtzioek ez dute soilik hirian eragiten. Hiritik

kanpo ere zabaltzen da hiriaren boterea eta indarra.

• Batzuetan, hiri ezberdinak daude guztiz lotuta eta

zonalde hiritar oso zabalak sortzen dituzte.

FUNTZIOEN/HARREMANEN ARABERAKO HIERARKIA

Hirien sailkapena

• Hirien horien arteko HARREMANAK oso estuak dira:

• Komunikazio- eta garraio-harremanak• Pertsonak, salgaiak eta zerbitzuak

• Errepideen, trenbideen eta hegazkinen bidez

• Politika- eta ekonomia-harremanak• Gobernuaren egoitzak

• Erakunde administratiboak

• Enpresa nagusien bulego zentralak

• Berrikuntzari lotutatako harremanak• Unibertsitateak eta ikerketa guneak

• I+G+B (Ikerketa + Garapena + Berrikuntza) zentroak

Hirien sailkapena

• Hirien arteko harremanak ez dira homogeneoak.

• Hirien arteko harremanen indarraren eta garrantziaren

arabera HIRI-HIERARKIA eratzen da.

• Ez dator askotan bat populazioaren araberako hiri-hierarkiarekin.

ADIBIDEZ:

• New York……………..12 milioi biztanle

• Karatxi (Pakistan)……24 milioi biztanle

Zeinek du eragin handiagoa munduan?

Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

Hierarkiaren arabarea

Harremanak

Eragin eremua (kolorearen arabera)

HIRI SISTEMA

HIRI SISTEMAHirien sailkapena

Hirien sailkapena

• Beste hirietan duten eragina kontuan hartuta, hauxe da

hirien sailkapena/hierarkia:

HIRI GLOBALAK-NAZIOARTEKOA

KONTINENTEKO HIRIAK

HIRI NAZIONALAK

ESKUALDEKO HIRIAK

HIRI ERTAIN ETA TXIKIAK

FUNTZIOEN/HARREMANEN ARABERAKO HIERARKIA

Hirien sailkapena

FUNTZIOEN/HARREMANEN ARABERAKO HIERARKIA

Durango, Irun,

Cuenca,

Hirien sailkapena

HIRI GLOBALAK/NAZIOARTEKOAK

izateko IRIZPIDEAK

• Nazioarte mailako finantza eta zerbitzu

aurreratuak.

• Langileen espezializazio maila, goi-mailako

profesional kualifikatuak.

• Informazioa trukatzeko askatasuna eta

bitartekari ugari , arin eta fidagarriak izatea.

• Eskaintza kultural zabala.

• Nazioarteko erakunde politiko nagusien egoitzen

kokalekua izatea.

Hirien sailkapena

EKONOMIA- ETA FINANTZA-JARDUERAK

• New York• Tokio• Londres• Hong Kong• Shangai

LANGILE KUALIFIKATUAK

• New York• Boston• Tokio• Sydney

INFORMAZIO-TRUKEA• Paris• New York• Zurich

ESKAINTZA KULTURALA• Londres• Mosku• Paris

KONPROMISO POLITIKOA

• Washington• Brusela• Geneva• New York

Hirien sailkapena

HIRI GLOBALAK (liburuko 258-59 orr)

• 13. jarduera

• Lehendabiziko 4 ariketak

• 6.ariketa

Hirien sailkapena

Hirien sailkapena

BIZI-KALITATEAREN ARABERAKO HIERARKIA (2015)

Hirien sailkapena

BIZI-KALITATEAREN ARABERAKO HIERARKIA (2015)

Hirien sailkapena

• Hirien hazkundeak eta ingurunean duten eraginak forma

konplexuagoak sortzea ekarri du.

• METROPOLI-BARRUTIAK• Hiri batez eta haren inguruko beste biztanlegune

batzuez osatua

• Udalerri ezberdinetan banatuta

• Harreman handia hiri handiarekiko (lanpostuak,

mediku espezializatuak, unibertsitateak,

abokatuak,…)

• KONURBAZIOAK• Metropoli-barrutiz osatuak.

• Hiriak elkartu eta hiri-eremu jarraituak osatu dira

• MEGALOPOLIAK• Hiri-eremu jarraitu izugarriak

Hirien sailkapena

AEBetako megalopoliak

Hirien sailkapena

Japoniako megalopoliak

HIRIEN ARAZOAK

Hirien arazoak

ARAZOA EZAUGARRIAK

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

HONDAKINAK

DESBERDINTASUNAK GIZARTEAN

Hirien arazoak

Hirien arazoak

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

PERTSONA ETA MERKANTZIEN GARRAIOKETA LANAK

Hirien arazoak

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

AZPIEGITURA GARESTIAK

LUR EREMU ZABALEN OKUPAZIOA

Hirien arazoak

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

JOAN-ETORRIETAN GALDUTAKO DENBORA

ERLOJUPEKO BIZITZAK ERAGINDAKO ESTRESA

Hirien arazoak

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

KUTSADURA AKUSTIKOA

AIREAREN KUTSADURAKOTXE-ILARAK ETA ISTRIPUAK

Hirien arazoak

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

BEROTEGI EFEKTUA

Hirien arazoak

HIRIKO BERO-UHARTEA

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

Hirien arazoak

HONDAKINAK

Hirien arazoak

HONDAKINAKZABORTEGI ERRALDOIAK

Hirien arazoak

DESBERDINTASUN SOZIALAK

BIZI-MAILA OSO EZBERDINA DUTEN

AUZOEN ARTEKO DIFERENTZIAK

Hirien arazoak

DESBERDINTASUN SOZIALAK

BIZI-MAILA OSO EZBERDINA DUTEN

AUZOEN ARTEKO DIFERENTZIAK

Hirien arazoak

DESBERDINTASUN SOZIALAK

BIZI-MAILA OSO EZBERDINA DUTEN

AUZOEN ARTEKO DIFERENTZIAK

Hirien arazoakDESBERDINTASUN SOZIALAK

ARAZOA EZAUGARRIAK

ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

• Pertsona eta salgaien trafiko handia• Garraiobide askoren erabilera zabala

o Diru asko gastatzen da azpiegituretano Eraikinek lur-eremu oso handiak betetzen dituzteo Hiritarrek denbora luzea galtzen dute joan-etorrietano Kotxe-ilarak eta istripuak askotan sortzen dirao Kutsadura akustikoao Erregai fosilen etengabeko erabilera

� Karbono dioxidoaren isurketak (CO2)� Airea oso kutsatuta dago� Hiriko bero-uhartearen efektua

HONDAKINAK

• Hondakin solidoen pilaketa• Zabortegi erraldoien beharra• Hondakinak tratatzeko azpiegitura garestiak

DESBERDINTASUNAK GIZARTEAN

• Etxebizitzen prezioaren araberako populazioaren banaketao Baliabide gutxiko pertsonentzako kalitate txarreko pisuak

� Hirigunetik urrun� Azpiegitura falta arlo batzuetan� Inmigrante kopuru altua� Egoera oso larria garatu gabeko herrialdeetan

o Baliabide handiko pertsonentzako auzo garestiak� Kalitate oneko materialak eta instalazioak� Mota guztietako zerbitzuak gertu

Hirien arazoak

HIRIEN ARAZOAK KONPONTZEKO BIDEAK

Hirien arazoak

Hirien arazoak eta konponbideak

Hirien arazoak eta konponbideak

HIRI JASANGARRIAK

Hirien arazoak eta konponbideak

Hirien arazoak eta konponbideak

Hirien arazoak eta konponbideak