Ingurumena babestea

• Izaki bizidun guztiak espezietan biltzen dira. (tigreak,haritzak...)

• Populazioa: Ekosistema batean bizi diren espezie bateko kideak.

• Komunitatea: Ekosistema bateko populazio guztien multzoak.

• Ekosistemako izaki bizidunek harremanak dituzte elkarren artean.

• Ingurune fisikoaren elementu askok ekosistema baten izaki bizidunengan eragiten dute.

• Ingurune fisikoaren elementuak edo faktoreak:

- Tenperatura- Hezetasuna- Lur motak

• Ingurune fisikoa, lehortarra edo urtarra izan daiteke.

• Ingurune lehortarretan, faktoreak: klima, lurzorua, erliebea.

• Ingurune urtarretan: Gatz kantitatea, argia, korronteak, tenperatura eta hondo mota.

• Ingurune urtarrak, gazitasunaren arabera: ur gezakoak edo ur gazikoak izan daitezke.

Ur gezaUr gazia

• Klima, lurzoru eta erliebearen arteko konbinazioaren arabera, basoak, belardiak, basamortuak eta abar egon daitezke.

• Ekosistemako landaretza motak zer animalia egongo diren baldintzatzen du.

• Izaki bizidunek ingurune fisikoa ere aldatzen dute. ( Adibidez, kastoreak presak egiten dituztelako).

LAN EGITEKO

EKOSISTEMAKO ELIKADURA

EKOSISTEMAKO EKOIZLEAK

• Landareek elikagaiak sortzen dute horregatik ekoizle esaten zaie.

• Ekosistema urtarretan algak dira ekoizleak.

KONTSUMITZAILEAK• Animaliek ez dute beraien elikagaia sortzen;

horregatik kontsumitzaileak esaten zaie.• Lehen mailako kontsumitzaileak

animalia belarjaleak dira.• Bigarren mailako kontsumitzaileak

animalia haragijaleak dira.• Hirugarren mailako

kontsumitzaileak:Beste animalia haragijaleak bigarren mailako kontsumitzailez elikatzen dira.

• Harrapariak --- Beste animalia batzuk ehizatu eta jan egiten dute.

• Sarraskijaleak --- Beste animalia batzuen gorpuz elikatzen dira (putreak)

• Parasitoak --- Beste izaki bizidunetatik hartzen dute elikagaia (eltxoak, zorriak...) baina haiek hil gabe.

• Deskonposatzaileak: Izaki bizidunen hondarrez elikatzen dira. Izaki bizidunen hondarrak, bai landareenak bai animalienak, erabat deskonposatzen dituzte. Adibidez, onddoak eta bakterioak.

ELIKA-KATEAK ETA ELIKASAREAK

• Ekosistema bateko espezieen artean sortzen diren elikadura harremanak elika-kateen bidez irudikatzen dira.

• Ekosistema batean elika-kate ugari daude; horregatik, harremanak egokiak irudikatzeko, elika - sareak erabiltzen dira.

INGURUMENA• Gizakiaren ingurumena haren

bizitzari eragiten dion guztia da: klima, ura, izaki bizidunak, giza jarduerak….

GIZON-EMAKUMEOK ALDATU EGITEN DUGU

INGURUMENA

• Nola aldatzen dugu gure ingurumena? Gure jardueren bidez, gure jardueren bidez.

• Adibidez: zuhaitzak ebakitzen, lurra lantzen, erregaiak erabiltzen …..

INGURUMENAREN ARAZOAK

• KUTSADURA: Sustantzi kaltegarriak botatzea.

• BEROTZE GLOBALA: Lurra gero eta gehiago berotzen ari da. Karbono dioxido kopurua asko igo da.

• DEFORESTAZIOA: Basoak galtzea da (arbolak moztu, errepideak egin ... )

• BIODIBERTSITATEA: Espezie ugari ari dira galtzen gaur egun.

INGURUMENA BABESTEA:

• Guk egin BEHAR duguna:- URA AURRESTU.- ELIZTRIZITATEA AURREZTU.- ENERGIA AURREZTU.- ZABORRAK ETA ONDARRAK

BERE LEKUAN UTZI.- FAUNA ETA FLORA

ERRESPETATU