Tema 4 arte paleocristiá e bizantino

ARTE PALEOCRISTIÁ E BIZANTINO

ARTE PALEOCRISTIÁArte que se desenrolou en lugares

xeográficos diferentes.Arte cunha gran uniformidadeNon supón unha ruptura coa arte grega ou

romana, senón que asimila os influxo de ambas, pero imprimindo un forte carácter espiritual

Arte paleocristiá: Arte realizado polos cristiáns máis antigos

Contexto históricoCristianismo: relixión que se orixina na parte

oriental do Imperio RomanoNos seus orixes tivo poucos adeptos:

fundamentalmente clase baixa e escravosA partir do S. II incorporanse persoas máis cultas

e privilexiadas.Nos comezos, os emperadores non lle deron

importancia a nova relixiónPero cando comezan a predicar a súa doutrina e

a xente comeza a unirse a eles, os romanos inician a súa persecución.

Persiguen os cristiáns porque atacaban as bases do Imperio Romano

Esto obligou os cristiáns a estar na clandestinidade.

No S. III, o Imperio Romano entra en crise, e esto foi aproveitado polos cristiáns para expandirse.

A súa expansión foi tan grande que os emperadores cambian de estratexia

EDICTO DE MILÁN (313): o emperador Constantino permite a liberdade de culto os cristiáns. Esto permite que os cristiáns comezen a contruir edificios para celebrar o culto.

EDICTO DE TESALÓNICA (380): o emperador Teodosio o Grande proclama o cristianismo como relixión oficial do Imperio Romano

ARQUITECTURA: A BASÍLICADurante as persecucións: os cristiáns

reúnense de forma clandestina como nas CATACUMBAS.

Nas catacumbas iniciase a iconografía cristiá.Tras o Edicto de Milán, iniciase a auténtica

arquitectura cristiá: A BASÍLICA, xa que a partir dese momento poden realizar o culto na superficie

Antecedentes da basílicaO cristianismo non busca un arte orixinal

senon funcional.Recollen a basílica romana como modelo para

os seus templos xa que permitía alvergar os fieis e ter un lugar destacado que ocupaba o sacerdote para celebrar o oficio relixioso

Planta da basílicaSegue o modelo de basílica romana: planta

rectangular dividida en tres ou cinco naves, sendo a central máis alta e ancha cas laterais

As veces, hai outra nave transversal: TRANSEPTOA nave principal remata nunha forma semicircular:

ÁBSIDE, onde se coloca a CÁTEDRA ou silla do bispo. No ábside está o PRESBITERIO.

Soían ter na entrada un atrio ou patio porticado cunha fonte de ablucións

Antes de entrar na basílica estaba un portico parra alvergar os catecúmenos: NARTEX

ábside

transepto

Nave principal

Naves laterais

nártex

PARTES PRINCIPAIS DUNHA BASÍLICA PALEOCRISTIÁ

patioBasílica de S. Pedro

do Vaticano

Interior da basílicaNave central sepárase das laterais por medio

de columnas exentas de mármore con capiteis corintios ou xónicos.

Sobre as columnas apoianse arcos de medio punto ou entablamentos clásicos.

Nave central mais alta e ancha cás laterais: na parte alta abrense ventás que a iluminan (nave central iluminada e laterais oscuras)

O final das naves aparece o TRANSEPTOÓ abside acedese a través dun arco de medio

punto: simula un arco de triunfo romano. Bóveda de cuarto de esfera

Cuberta alintelada de madeira

Nave principal

iluminada e laterais oscuras

Entrada o ábside: arco de

triunfo

Columnas exentas de orden

corintio

Marcada direcionalidade

o ábside

Bóveda de cuarto de esfera

Sarcófagos paleocristianos: son o máis representativo da iconografía

paleocristiá

ARTE BIZANTINOContexto históricoNo S. III, o Imperio Romano entra en crise:No 324: o emperador Constantino funda en

oriente a cidade de Constantinopla. Finalidade era protexer esta zona do imperio

No 395: o emperador Teodosio divide o imperio en dous.

O Imperio Romano de Occidente cae no 476 en máns dos bárbaros.

O Imperio Romano de Oriente sobrevive a invasión bárbara e continúa a súa historia como IMPERIO BIZANTINO

Fonte a economía rural e pechada do mundo xermánico, o Imperio Bizantino presenta unha economía aberta, urbana e un gran desenrolo artístico e cultural.

Constantinopla convertese na cidade máis importante do mundo coñecido.

O IMPERIO BIZANTINO acada o seu máximo explendor no S. VI sendo emperador XUSTINIANO. Nese momento constrúese SANTA SOFÍA DE CONSTANTINOPLA

Este periodo de esplendor coñecese co nome de PRIMEIRA IDADE DE OURO

O máximo desexo de Xustiniano foi reconstruir o antigo imperio romano

Si a herdanza romana e fundamental , non debemos olvidar a importancia que tivo o influxo das monarquías orientais como o luxo, a fastuosidade.

O Imperio bízantino tivo unha crise que se prolonga desde o S. VII ata o S. IX

Do S. IX ata o S. XIII asistimos a unha segunda idade de ouro. Constrúese a Basílica de S. Marcos de Venecia.

En 1453 os TURCOS conquistan Constantinopla finalizando o Imperio Bizantino

CONTEXTO CULTURALO imperio Bizantino nace como un imperio cristiá. A igrexa é un dos rasgos característicosA Forma de goberno foi o CESAROPAPISMO

(concentración do poder temporal e espiritual nunha soa persoa.

Este poder acadou o seu máximo esplendor en Xustiniano

A arte será usado polos emperadores para demostrar o seu poder

Non será un arte racional senón que será o arte da fastuosidade

ARQUITECTURA:STA. SOFIA DE CONSTANTINOPLA

PRIMEIRA IDADE DE OURO: Época de XUSTINIANO no S. VI. (532- 537)

Construído por ARTEMIO DE TRAYES e ISIDORO DE MILETO

A principal construción é a Basílica. Herdanza do mundo paleocristiano: planta basilical

A gran aportación do mundo bizantino foi centralizar a construción cunha cúpula.

Algunhas basílicas combinan a planta basilical coa planta central como STA SOFIA DE CONSTANTINOPLA: Planta basilical cunha gran cúpula

A utilización das cúpulas provocan cambios respecto a basílica paleocristiá que conducían cara o ábside. Agora todo o espazo central xira en torno a cúpula.

Son os primeiros que solucionan o problema de colocar unha cúpula sobre un espazo cadrado mediante PECHINAS.

A presión destas cúpulas serán contrarestadas a través dun complexo sistema arquitectónico utilizando semicúpulas, grandes piares, machóns, e no exterior contrafortes

Todo isto estaba acompañado por muros moi grosos

Coa cúpula os bizantinos amosan a súa perfeción e grandiosidade.

Son un símbolo de Deus e do poder do Emperador e da Igrexa.

As grandes dimensións da cúpula de Sta. Sofía amosan o poder do Emperador.

Para a construción da Cúpula usan o ladrillo (material lixeiro)

Tamén usan como soporte grandes piares e columnas exentas con capitel corintio

Empregan de forma asidua o arco de medio punto, bóvedas de canón e as de arestas.

O interior estaba profundamente decorado, destacando os MOSAICOS, que representan temas relixiosos e nos que podía aparecer o emperador.

Se o interior son luxosos, no exterior das basílicas os bizantinos seguen a tradición paleocristiá, caracterizada pola austeridade

A basílica máis importante foi: STA SOFIA DE CONSTANTINOPLA

Planta STA. SOFIA DE CONSTANTINOPLA PLANTA

BASILICAL

PLANTA CENTRAL

Ábside

NARTEX

31 metros

Cúpula sobre pechinasArcos de medio

punto que trasladan

presiones a pilastras Semicúpula

para transportar presiones

Columnas con capitel tronco

piramidal invertido

Piares sobre os que se leva a

presión da cúpula

O exterior a cúpula non adquire o desenrolo do

interior