Harremana 2 d

HARREMANA ETA KOORDINAZIOA

HARREMANA ETA KOORDINAZIOA IZAKI

BIZIDUNETAN

Estimuluak

ESTIMULU FISIKOAK ESTIMULU KIMIKOAK

ESTIMULU BIOTIKOAK

ERANTZUN MOTAK

ESTIMULU MOTAK

BARNEKO ESTIMULUAK KANPOKO ESTIMULUAK

Errezeptoreak

USAIMENA IKUSMENA ENTZUMENA

DASTAMENA UKIPENA

Koordinatzaileak

NERBIO SISTEMA SISTEMA ENDOKRINOA

Efektoreak

GIHARRAK GURUINA

ERANTZUNAK

MUGIMENDUZKOA

JARIATZEZKOA

PORTAERA ETA MOLDAERA

BEREZKOA EDO SENAZKOA

BEREGANATUA EDO IKASIA

*ESTIMULU-ERREZPTOREAK

*KOORDINAZIO-SISTEMAK-Animaliek bi sistema dituzte bizi funtzioak erregulatzeko eta koordinatzeko: *Nerbio-sistema *Sistema-endokrinoa

Landareek substantzia kimikoak sortuz koordinatzen

dituzte funtzioak.

NERBIO SISTEMA

ORNOGABEEN NERBIO SISTEMA

●Ornogabeek nerbio sistema bakunak dituzte. Bi dira azpimarratzekoak: nerbio sareak eta gongoil sistema.

ORNODUNEN NERBIO SISTEMA

●Ornodunek ornogabeek baino nerbio sistema komplexuagoa dute. Nerbio zentroek eta nerbioek osatzen dute.

ZEIN DA NERBIO SISTEMAREN FUNTZIONAMENDUA?

Zentzumen organoek jasotako imformazioa landu egiten du nerbio sistemak, eta ondoren, erantzun bat prestatzen du.

SISTEMA ENDOKRINOA

Gurin endokrinoak deritzen organoz osatuta dago. Gurin horiek hormonak sortzen dituzte, hau da, mezulari-lana egien duten substantziak.

HORMONEN KOKAPENA

HIPOTALAMO

HIPOFISIS

TIROIDES

SUPERENAL KAPSULAK

PANKREAS

OBULUTEGIA

TESTIKULOAK

HORMONA GARRANTZITZUENAK●HIPOTALAMOAN:Oxitocina eta hormona antidiuretikoa.●HIPOFISISAN:Hazieraren hormona eta prolactina.●TIROIDES:Tiroxina eta kalzitonina●SUPERENAL KAPSULAK:Kortikoides, adrenalina, noradrenalina.●PANKREAS:Insulina.●OBULUTEGIAK:Estrogenoa eta progesterona.●TESTIKULOAK:Androgenoa.

LOKOMOZIO-APARATUA

LOKOMOZIO APARATUA ORNODUNETAN

LOKOMOZIO APARATUA ORNOGABEETAN

Landareek ez daukate zentzumen-organorik, ez lokomozio-organorik ez nerbio-sistemarik, baina ahal dute estimuluak hautematu, erreakzionatu eta erantzunak sortu.

Hautematen dituzten estimulu motak:

•Argi estimuluak: argi erradiakzioak edo argi-intentzitatearen aldaketak.

•Grabitazio-estimuluak: inguruan dauden substantziak kimikoak edo lehen zeudenak aldatzeak eragindako estimuluak.

•Bero-estimuluak: tenperatura-aldaketa.

•Estimulu-hidrikoak: adibidez, lurzoruko ur kantitatea eta hezetazun atmosferikoa.

Tropismoak• Tropismo positiboak: erantzuna estimuluaren

alderantz gertatu bada.

• Tropismo negatibo: kontrakoa noranzkoa bada.

Fotoprismoa: argia da estimulua.

Geotropismoa: grabitatea erangindako estimulua da.

Tigmotropismoa: zerbait ukituz egoteak eragindako erantzuna da.

Hidrotropismoa: urak eragiten du.

NASTIAK• Definizioa: Landareen zenbait atalek kanpo-estimuluekiko erreakzionatuz

sortzen dituzten erantzun iragankorrei.

• Tropismoak ez bezala, ez dira mugitzen leku jakin baterantz.

LANDARE HORMONAK

• Deritze landareen bizi-funtzioak erregulatzen eta koordinatzen dituzten substantzia kimikoak dira.

• Landareetan substantzia horiek sortzen dituen zelulak ez daude guruinetan bilduta.

LANDAREEN HORMONAK

• Landareen hormonek era askotako ekintzak egin adibidez: hostoak nahiz fruituak jaitzi daitezen erregulatu.