-A, -SI, -AL

HHii ttzz bbeerreezz iiaakk ee ttaa mmaaii ll eegguuzzkkooaakk

analisiaangelua

ateraaraberaarraina

arrazionalaartikuluaartzainaaulkia

autorea

baloreabeldurra

berezia (bitxia)

berreginberreraiki

berreskuratuberreuskaldundu

berpiztubezalabidaiabirjaio

birlandatubirmoldatu

birsortuborroka

brikolajea

dekretuadenak

digituadiktadoreadimisioa

eaefektua

ekuatoreaelipsiaelkarrekin

enbaxadoreaenpresaerasoerraz

erreaktoreaerrebantxa

erreferendumaerregaluaerrekorra

erreportajeaerrespetuaerrimaerritmoaerrotuluaerrugbiaeskaintza

esperimentuaesportazioa

euskara

gakoa (giltza)

garajeagastua

gobernadoreagolkoa (geogr.)

grabazioaguztia

haserretu

hasierahipokrisiahorretanhorretaz

hortaz (beraz)

ia (kasik)

identitateaidoloa

infinituaintsumisioa

ipuinairitziairten

izterra

jogurtajubilazioa

judoa

kalifikazioakakoa (lanabesa)

kalkuluakapituluakaramelua

kasinoakeinua

kolkoa (bete diru)

konexioakonmutadorea

konparatukreditua

krisiakristala

kurtsorea

lehenbailehen

materialameritua

metamorfosiametatesiamodeloamodulua

monitoreamotorra

nazionalitateaneurosia

oasiaordenadorea

organoaospitalea

paisaiaparentesiapenduluapentsioaperitua

pertsonaiapianoa

piromanoaplanoa

poligonoapoloa

portzentajeaproiektua

protokoloapsikosiapublizitatea

radarraranking-arallyaratioarobota

seinaleasekretua

sentsazioasentsibilizazioasentsualitatea

sesioasinboloasoluzioa

tabuladoreatatuajeatentsioa

tesiatraktorea

xantaia

zaporeazeloa

zementuazergatik

R

S

T

Z

X

P

O

N

L

M

I

K

J

H

G

D

B

A E

60

-- aa --ssii --aall

hirurogei

• Idatzi irudi horien izenak. Denek dute -orea amaiera. Aukeratu hitzak marraz-kiak ingura tzen dituen zerrendatik.

73

Q W E R T Y U I O P

A S D F G H J K L Ñ

Z X C V B N M ¿ ?, . Ç<>

ctrl r esc

º´

¨`

_= / *

7 8 9 -

4 5 6 +

1 2 3

0 ,

1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - =¡ ! # $ % / & * ( ) +

:;

"'

Macintosh LC III

kur _ _ _ _ _ _ or_ _ _ _ _ _ _ _ _

Q W E R

A S D F

Z X C V<>

ctrl r

1 2 3 4 5¡ ! # $ %

tab_ _ _ _ _ _ _ _

_ _ t _ _ _ _ kon_ _ _ _ _ _ _ _ _

BALO

RE

AM

ONITO

REA

EKU

ATOREATRA KTOREAM

OTORE

AKURTSOREAordeNADOREAAUTOreadiktadorEAKONMUTADoreagobernad

OR

EA

TAB

UL

AD

OR

EA

ZA

POREAEN

BAxadorea

_ kua _ _ _ _ _

za _ _ _ _ _ _ _ba_ _ _ _ _ _ _

_ kua_ _ _ _ _ _ _ _ kt _ _ _ _

61hirurogeita bat

• Esku zeinu bakoitza letra bat da. Deszifratu eta idatzi hitz horiek. Denek dute-sia amaiera.

75

-loa s........................

i........................

pr.........................

p..................

m........................

z.....................

-lua an....................

ka........................

m......................

ar.......................

kal...................

ka........................

p........................

1. oasia .................................................

2. metamorfosia .................................................

3. krisia .................................................

4. tesia .................................................

5. metatesia .................................................

6. analisia .................................................

7. parentesia .................................................

8. hipokrisia .................................................

9. psikosia .................................................

10. neurosia .................................................

11. elipsia .................................................

Jatorriz -sis amaiera duten maileguek -sia egiten dute euskaraz;

-itis amaieradunek, ordea, -itisa euskaraz.

Laguntza:

p = pt = te = eo = ou = u

to

ko

lo

a

pro pen

du

lu

a

po

lo

aka

pi

tu

lu

amo

du

lu

a

ka

ra

me

lu

aar

ti

ku

lua

mo

de

lo

a

an

ge

lu

a

i

do

lo

a

sin

bo

lo

a

ze

lo

akal

ku

lu

a

74 • Hitz horietako batzuek -lua amaiera dute eta beste batzuek -loa. Biribilen etaletren kolorea gidari, ordenatu silabaka eta idatzi zein bere lekuan.

• Diagonalean, zutabe eta lerro beretik silaba bat baino gehiago hartu gabe, osatuhitzak eta idatzi zein bere tokian. Lau r-z hasten dira.

-- aa --ssii --aall

62 hirurogeita bi

77 • Letra salda horretan -tua amaiera duten hamabi hitz aurkituko dituzu.

1a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

76

e a e ra ◊ ◊e rre rra rrug da ◊e rres ak zio bi rrara rre pe to na a◊ lly ban tu re la◊ ◊ a txa a a

e e e ◊e rre rre rrira rro ga ko maran ti tu lu rra◊ king o lu a◊ ◊ a a a

◊◊

a b c d e a b c d e f

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

M N P R O I E K T U A B B A E

E T Z P A F T K I L M D U E K

R A E R M L A U T I N I F N I

I N M L I E U A H I B G E A A

T S E K R E T U A N L I T R U

U E N I B X E N U M L T A B T

A U T S A G R A T Z L U B E I

R A U L S A K T K A R A O Z D

R I A A A K E P E R I T U A E

Z L I N N I D A F B N A H I R

H E S P E R I M E N T U A S K

1. nazionali2. krist

3. pla4. piroma

5. identi6. sein

7. publizi

8. materi9. ospit

10. pia11. poligo

12. sentsuali13. orga

14. kasi

63hirurogeita hiru

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

79 • Aukeratu -noa, -tatea, -ala edo -alea hitz horiek osatzeko eta idatzi. Kontuz:marra gorrixketan idatzi behar direnek -e- dute amaieran.

sent _ _ _ _ _ _1.

dim _ _ _ _ _2.

int _ _ _ _ _ _ _ _3.

pen_ _ _ _ _4.

ten_ _ _ _ _5.

sol _ _ _ _ _6.

kon _ _ _ _ _7.

grab _ _ _ _ _8.

kali _ _ _ _ _ _ _ _9.

modu _ _ _ _ _ _10.

jub _ _ _ _ _ _ _11.

se _ _ _ _12.

esp _ _ _ _ _ _ _ _13.

sen_ _ ib _ _ _ _ _ _ _ _ _14.

78 • Bete hitz horietako hutsuneak. Denek dute -oa amaiera. Marratxo berdeetan s,gorrixketan z eta urdinetan x.

-- aa --ssii --aall

64 hirurogeita lau

80

Erdaretan Adibidez Euskaraz Adibidez

1. -or (-oeur fr.) ordenador -orra -orea ........................

2. -ismo (-isme fr.) feudalismo -ismoa -ismua ........................

3. -ción (-tion fr.) manifestación -zioa -zioia ........................

4. -ano (-an fr.) decano -anoa -anua ........................

5. -dad (-té fr.) universidad -dadea -tatea ........................

6. -to instituto -tua -toa ........................

1. Herriko politen argazkiak ditut.

2. an sartzean atea mailatu zion.

3. Telebistako batean

morroi batek lanak egiten

zituen poteekin.

4. Ipuinean berezi bat dago.

5. Mikelek gorputz osoa z bete du.

6. berri bat prestatzen ari dira.

7. Gimnasio horretan egiten dute.

8. egiten zuelako atxilotu dute.

9. Ehuneko edo hitzak parekoak dira.

10. ona egitea ez da batere lan erraza.

_ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _

_ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ paisaia

garaje

erreportaje

brikolaje

jogurt

pertsonaia

tatuaje

bidaia

judo

xantaia

portzentaje

poesia

• Hurrengo esaldietako hutsuneak betetzeko behar dituzun hitzak letra moldeberezian emanak dituzu: dinosauroen alfabetoa. Koloretakoak bokalak dira.

pG

erbr

jop

p

P

t

Xj

B

• Unitate honetan lantzen ari garen maileguen idaztarau batzuk bilduko dituzu

laukian. Markatu aukera zuzenak.

81

65

• Hautatu eta idatzi hitz egokia esaldi bakoitzean.82

83

1. Enbaxadoreak agiria zuen sakelatik. Esaldian bederatzi a daude

Esaldian hiru a daude

Esaldian hiru a daude

Hiru i eta hiru e daude

Esaldian bost a daude

Esaldian hiru a daude

Esaldian lau i daude

Esaldian lau i daude

ateraatara

7. Galdetu zion etorriko zen jaialdira.eaia

8. Berandu etorri zen, saioaren amaieran.eaia

2. Horrelako ez dit inork egin.eskaintzarikeskeintzarik

3. Ez dira batere ongi konpontzen.elkarrekinalkarrekin

5. lortu du horrek ikastea.ErrezErraz

euskaraeuskera

4. Hortaz, emateko da.

6. jo ninduen arte ez nintzen .IzterreanIztarrean

haserratuhaserretu

eritziairitzia

beldurbildur

Noiz gehitu ber- eta noiz bir-? Begiratu adibideei eta erantzun:

• Bokalez hasten diren aditzek aurrizkia hartzen dute ia beti.

• Kontsonantez hasten diren aditzek, aldiz, hartzen dute ia beti.

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

Bir-

................................................

................................................

................................................

................................................

• Osatu aditzak eta idatzi. Hasieran denek dute ber- edo bir- aurrizkia.

hirurogeita bost

Ber-

-- aa --ssii --aall

66 hirurogeita sei

• Ondorengo hitz bikoteetatik euskara batuan forma zuzena dutenak aukeratubehar dituzu. Hitz zuzenak aukeratu dituzun konprobatzeko lotu puntuak etaitsasontzietako tresna baten irudia lortuko duzu. Bukatzeko, berridatzi idazkera zuzeneko hitzak alfabetozko ordenan.

84

lehenbailehenbezala

guzia

zergatik

aulkia

zergaitik

alkia

guztia

denak

danak

bezela

ipuina

ipuia

hortanarrain

a

irten

borro

ka

arraia

urten

kinuaarauera

arabera

kakoa

erasoerasotu

gakoa

hasera

hasiera

burruka

artzaina

bereziagonbaratu

bereizia

artzaia

konparatu

keinua

horretanentrepresa

enpresa

lehenbaitlehen

1.

a_ _ _ _ _ _

a_ _ _ _ _ _

2.

a_ _ _ _ _ _ _3.

a_ _ _ _ _4.

b_ _ _ _ _ _5.

b_ _ _ _ _6.

b_ _ _ _ _ _7.

d_ _ _ _8.

e_ _ _ _ _ _9.

e_ _ _ _ 10.

g_ _ _ _11.

g_ _ _ _ _12.

h_ _ _ _ _ _13.

h_ _ _ _ _ _ _14.

i_ _ _ _ _15.

i_ _ _ _16.

k_ _ _ _ _17.

k_ _ _ _ _ _ _ _18.

l_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _19.

z_ _ _ _ _ _ _20.

✌ Orain, nahi baduzu, 19-20 ebaluazio ariketak egin ditzakezu.