10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/26/2019 10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

    1/7

    LA EMPRESA COMERCIAL.

    DR. EDUARDO M. FAVIER DUBOIS (H)

    Corresponde diferenciar en pri!er "#$ar a "a e!presa en $enera" de "a e!presa co!ercia" o !ercan%i"en %an%o e&is%en e!presas '#e no son co!ercia"es co!o en e" caso de "as '#e no %ienen n de "#cro(coopera%ias asociaciones f#ndaciones !#%#a"es e%c.) o "as de propiedad de" Es%ado.En "os cap*%#"os si$#ien%es nos referire!os a "a e!presa !ercan%i" a#n c#ando "as consideracioneser%idas siran para "a e!presa en $enera".

    I.+LA EMPRESA DESDE LA ,EORIA ECO-MICA.

    /.+Concep%o 0 carac%er*s%icas1Se 2a denido a "a e!presa co!o "a or$ani3aci4n en "a c#a" se coordinan e" capi%a" 0 e" %ra5a6o 0 '#ea"i7ndose de" proceso ad!inis%ra%io prod#ce 0 co!ercia"i3a 5ienes 0 sericios en #n !arco de ries$o.Ade!8s 5#sca ar!oni3ar "os in%ereses de s#s !ie!5ros 0 %iene por na"idad crear !an%ener 0dis%ri5#ir ri'#e3a en%re e""os .

    ,a!5i7n se 2a dic2o '#e es #na or$ani3aci4n con na"idad econ4!ica 0 con responsa5i"idad socia"$eneradora de prod#c%os 0 sericios '#e sa%isfacen necesidades 0 e&pec%a%ias de" ser 2#!ano .Son carac%er*s%icas de "a e!presa1 a) "a as#nci4n de ries$os9 5) "a inicia%ia9 c) "a ap%i%#d para perci5ir "acan%idad 0 ca"idad de 5ienes 0 sericios necesarios en #n !ercado9 d) e" proceso ad!inis%ra%io de

    p"anicar or$ani3ar diri$ir 0 con%ro"ar9 0 e) e" desarro""o de "a co!pe%encia a %ra7s de "a innoaci4n en"os prod#c%os procedi!ien%os !7%odos co!ercia"es for!as de or$ani3aci4n 0 for!as de direcci4n.La acci4n de "a e!presa co!o $eneradora de a"or se res#!e en aproec2ar "as opor%#nidades paraa#!en%ar "a disposici4n de" c"ien%e para pa$ar a"$o !8s '#e "os cos%os o "as opor%#nidades para 5a6ar"os cos%os sin sacricar en nada %a" disposici4n para pa$ar de" c"ien%e .

    :.+Eo"#ci4n.His%4rica!en%e e" %7r!ino e!presa ad'#iri4 sen%ido co!o 4r$ano o ins%r#!en%o principa" 0 necesariopara e" f#nciona!ien%o de" sis%e!a econ4!ico capi%a"is%a .Dic2o sis%e!a pas4 por c#a%ro !ode"os de or$ani3aci4n econ4!ica a sa5er1 e" fe#da"is!o e"capi%a"is!o !ercan%i" o !ercan%i"is!o e" capi%a"is!o ind#s%ria" ;nacido con "a reo"#ci4n ind#s%ria"2a5ida en In$"a%erra en e" si$"o inc#"adas a "as re"aciones de 6erar'#*a 0 a#%oridad 0=procesos> '#e son "os !ecanis!os de coordinaci4n de "as ac%iidades or$ani3a%ias.

    .+La e!presa co!o sis%e!a.Den%ro de es%a concepci4n se ca"ica a "a e!presa co!o #n =sis%e!a> o sea co!o #na #nidadco!p"e6a in%e$rada por #n con6#n%o or$ani3ado de !odo "4$ico de e"e!en%os in%erdependien%es e

    in%erac%#an%es '#e for!an #n %odo ar!4nico con #na acci4n encadenada 2acia #n o56e%iode%er!inado.Den%ro de "as or$ani3aciones "a e!presa es #n =sis%e!a socia" 0 a5ier%o> "o '#e si$nica '#e in%e$rasis%e!as !a0ores 0 a s# e3 '#e s#s !ie!5ros %ienen s#s propios prop4si%os persona"es a "os '#e 2a0'#e a%ender .

    .+Los s#5sis%e!as de" sis%e!a e!presa1La in%eracci4n de" sis%e!a con e" a!5ien%e i!p"ica %res procesos 1 a) en%radas (=inp#%>) '#e esc#a"'#ier in$reso de" a!5ien%e a" sis%e!a (personas ener$*a !a%erias pri!as infor!aci4n)9 5)procesos es "a ac%iidad '#e e" sis%e!a ap"ica a "os e"e!en%os de en%rada para %ransfor!ar"os ene"e!en%os de sa"ida (%ransfor!aci4n ind#s%ria"i3aci4n e%c.)9 0 c) sa"idas es "a consec#encia o res#"%adode" proceso de %ransfor!aci4n so5re "as en%radas 0 '#e sa"e a" a!5ien%e (=o#%p#%>). Las sa"idas son e"

    prop4si%o o ra34n de ser de" sis%e!a.En "a e!presa "os principa"es sis%e!as son1 e" sis%e!a de =prod#cci4n> (crear o a#!en%ar e" a"or de #n5ien o sericio) e" sis%e!a de =ad!inis%raci4n 0 nan3as> (con%a5"e nanciero rec#rsos 2#!anos) 0 e"sis%e!a de =co!ercia"i3aci4n> (en%a a des%ina%arios).

    .+Es%r#c%#ras de "a e!presa.La e!presa p#ede presen%ar diersas es%r#c%#ras (si!p"e 5#rocracia !ec8nica por diisiones!a%ricia" e%c.) pero sie!pre e&is%ir8n re"aciones de a#%oridad procesos de con%ro" cana"es deco!#nicaci4n 0 !ecanis!os de coordinaci4n en%re s#s e"e!en%os.Las es%r#c%#ras se $racan en e" or$ani$ra!a de "a e!presa donde por e6e!p"o para e" caso de #nae!presa ind#s%ria" se dis%in$#e en for!a er%ica" e" direc%orio "#e$o #na $erencia $enera" a "os"a%era"es "as 8reas de a#di%oria in%erna de #n "ado 0 de asesora!ien%o "e$a" e i!posi%io a" o%ro 0 "#e$o

    por de5a6o pero en for!a 2ori3on%a" "as $erencias de ad!inis%raci4n 0 nan3as (con%ad#r*a %esorer*asis%e!as an8"isis 0 con%ro" nanciero) de persona" (s#e"dos asis%encia !7dica e%c.) de operaciones

    1

  • 7/26/2019 10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

    2/7

    (fa5ricaci4n co!pras con%ro" de ca"idad e%c.) de co!ercia"i3aci4n (en%as !ercados pro!oci4n 0p#5"icidad) 0 de ines%i$aci4n 0 desarro""o.

    .+Las decisiones 0 "a infor!aci4n en "a e!presa.Las decisiones en #na e!presa p#eden c"asicarse en =pro$ra!adas> c#ando e" conoci!ien%o de "oseen%os f#%#ros per!i%e %o!ar decisiones por an%icipado 0 =no pro$ra!adas> c#ando se %ra%a deeen%os incier%os por'#e se %ra5a6a con aria5"es e&%ernas no con%ro"a5"es por "a or$ani3aci4n .E" proceso de decisi4n p#ede diidirse en c#a%ro e%apas1 a) de denici4n de" pro5"e!a9 5) derecopi"aci4n de "a infor!aci4n necesaria9 c) de for!#"aci4n de a"%erna%ias posi5"es9 0 d) de ea"#aci4n

    0 e"ecci4n de "a !e6or a"%erna%ia.En "a ad!inis%raci4n de "a e!presa p#eden dis%in$#irse diersos nie"es de decisiones 0 de operaciones.E!pe3ando de a5a6o 2acia arri5a se enc#en%ra e" =persona" opera%io> in%e$rado por ocinis%as(procesan %ransacciones 0 par%icipan en "a %area ad!inis%ra%ia) 0 por operadores (prod#cci4n pri!ariade prod#c%os 0 sericios).Enci!a se #5ica e" nie" de =Ad!inis%raci4n opera%ia> c#0a ac%iidad principa" es s#perisar e" %ra5a6ode" persona" opera%io.L#e$o se asciende a "a =Ad!inis%raci4n in%er!edia> donde se s#perisa e" rendi!ien%o de "aor$ani3aci4n 0 con%ro"a "as ac%iidades ad!inis%ra%ias (ad!inis%raci4n de persona" ad'#isici4n dee'#ipos capaci%aci4n de e!p"eados con%adores).En e" %ope de "a pir8!ide se enc#en%ra "a =A"%a Ad!inis%raci4n> donde se 2acen e" p"anea!ien%o 0

    for!#"aci4n es%ra%7$ica "os p"anes de e!presa 0 "a coordinaci4n de "os esf#er3os $"o5a"es.

    .+E"e!en%os de "a e!presa1Son e"e!en%os cons%i%#%ios de "a e!presa1a) #n e"e!en%o o56e%io deno!inado =2acienda> =fondo de co!ercio> o =es%a5"eci!ien%o> in%e$radopor "os e"e!en%os !a%eria"es e in!a%eria"es des%inados a "a e&p"o%aci4n e!presaria95) #n e"e!en%o s#56e%io cons%i%#ido por e" "os ad!inis%radores propie%arios 0 %ra5a6adores de "ae!presac) #n e"e!en%o din8!ico re"a%io a "a =ac%iidad> sin "a c#8" no 2a0 e!presa 0 '#e re'#iere e" %ra5a6o2#!ano de %erceros (dependien%es).

    .+E" en%orno de "a e!presa1

    E" en%orno $enera" son "os fac%ores '#e afec%an a %odas "as e!presas1 econ4!icos po"*%ico "e$a"essocio c#"%#ra"es 0 ed#ca%io+%ecno"4$icos.E" en%orna espec*co es%a dado por "os c"ien%es "a co!pe%encia e" $rado de concen%raci4n e" %a!ao"a diersidad de f#en%es para o5%ener rec#rsos 0 e" $rado de !ad#re3 de "a e!presa.

    G.+F#nciones de "a e!presa1La f#nci4n principa" es $enerar 5ienes 0 sericios en condiciones de eciencia econ4!ica.Co!o f#nciones espec*cas se des%acan1 a) as#!ir 0 red#cir "os cos%os de !ercado 0 de infor!aci4n9 5)an%icipar o descon%ar e" prod#c%o o5%enido9 c) coordinar e" proceso prod#c%io a %ra7s de "ap"anicaci4n or$ani3aci4n direcci4n 0 con%ro"9 d) as#!ir e" ries$o de "a ac%iidad econ4!ica9 0 e)desarro""ar e" sis%e!a econ4!ico creando ri'#e3a 0 e!p"eo.

    /.+C"asicaci4n de "as e!presas1Por sec%or1 pri!ario (e&%rac%io) sec#ndario (ind#s%ria") 0 %erciario (sericios).Por %a!ao1 $randes !edianas pe'#eas 0 !icroe!presas se$@n e" persona" e!p"eado.Por propiedad de" capi%a"1 priadas p@5"icas 0 !i&%as.Por 8!5i%o de ac%iidad1 "oca"es proincia"es re$iona"es naciona"es 0 !#"%inaciona"es.Por e" des%ino de "os res#"%ados1 con f*n de "#cro 0 sin n de "#cro donde s# %i%#"ar no 5#sca $ananciaspor "a %area de coordinar fac%ores de "a prod#cci4n ni co!o co!pensaci4n por e" ries$o corrido '#edan"os res#"%ados faora5"es en "a propia e!presa co!o reinersi4n .Por s# for!a 6#r*dica1 infor!a"es (#nipersona" sociedad de 2ec2o) 0 for!a"es (sociedad co!ercia"sociedad cii" coopera%ia asociaci4n cii" !#%#a" o f#ndaci4n).

    //.+ES,A,ICA DI-AMICA DE LA EMPRESA.

    Desde #n p#n%o de is%a es%8%ico "a e!presa presen%a #na !orfo"o$*a in%e$rada por s#s rec#rsos ofac%ores1a) La =2acienda> o fac%ores pasios in%e$rados por "os rec#rsos econ4!icos1 %ierra 0 capi%a"inc"#0endo e"e!en%os !a%eria"es (5ienes de #so ins%a"aciones e%c.) e in!a%eria"es (!arcas pa%en%esc"ien%e"a JnoK 2oK %ecno"o$*a e%c.).5) Las personas o fac%ores ac%ios1 son "as personas ino"#cradas1 propie%arios ad!inis%radores%ra5a6adores s#5ordinados 0 a#%4no!os.A e""os ca5e s#!ar e"e!en%os de co2esi4n 0 de or$ani3aci4n co!o "a diisi4n de %ra5a6o e" sis%e!acon%a5"e 0 "a for!a 6#r*dica as#!ida (e&p"o%aci4n #nipersona" sociedad co!ercia" e%c.).Desde "a din8!ica de "a e!presa en !arc2a se p#ede dis%in$#ir en pri!er "#$ar #na sio"o$*ain%e$rada por e" c#!p"i!ien%o nor!a" de s#s ac%iidades en e" !arco de" !ercado 0 en "a 5@s'#eda de"creci!ien%o 0 de 5rindar 5enecios.

    En se$#ndo %7r!ino #na pa%o"o$*a deriada de "as crisis de "os conic%os de in%ereses in%ernos 0 de "ainso"encia pa%ri!onia" re$#"ada por "os procesos conc#rsa"es (conc#rso preen%io ac#erdo preen%ioe&%ra6#dicia" 0 '#ie5ra).

    2

  • 7/26/2019 10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

    3/7

    II.+LA EMPRESA FRE-,E AL REIME- NURIDICO.

    /.+In%rod#cci4n.La e!presa es #n fen4!eno '#e p#ede ser ana"i3ado desde "a econo!*a desde "a socio"o$*a desde "apo"*%ica 0 desde e" derec2o.Den%ro de" derec2o !is!o es re$#"ada no so"o por e" derec2o co!ercia" sino %a!5i7n por e" derec2o"a5ora" 0 por e" derec2o sca".Por %odo e""o e" %7r!ino =e!presa> se #%i"i3a en Derec2o en for!a a!5i$#a 0a '#e ora desi$nar8 a"es%a5"eci!ien%o co!ercia" o ind#s%ria" ora se referir8 a" e!presario %i%#"ar 0 responsa5"e de s#

    acon%ecer ora sea"ar8 "a ac%iidad c#!p"ida %odo "o '#e e&i$e diferenciar en cada caso "os a"cancesde "a e&presi4n.

    :.+La e!presa 0 e" Derec2o Co!ercia". La %eor*a 6#r*dica.Desde e" p#n%o de is%a de" derec2o co!ercia" "a e!presa aparece en%re "os =ac%os de co!ercio>referidos por "a Ordenan3a francesa de /? e" C4di$o de Co!ercio franc7s de / 0 e" C4di$o deco!ercio ar$en%ino de /:.Concep%#a"!en%e se %o!4 "a noci4n econ4!ica de "a e!presa co!o =or$ani3aci4n de "os fac%ores deprod#cci4n %endien%e a prod#cir 5ienes 0 sericios para e" !ercado 5a6o e" ries$o e!presario 0 se$@ne" caso con prop4si%o de "#cro> .E" c4di$o de co!ercio a"e!8n de /G co!en34 a dar cen%ra"idad a "a %eor*a de "a e!presa a" %ener por

    co!ercia"es "as operaciones rea"i3adas por #n co!ercian%e en e" e6ercicio de "a e&p"o%aci4n de s#e!presa co!ercia".En e" desarro""o de "a =%eor*a 6#r*dica> de "a e!presa se presen%an c#a%ro per"es o concep%os nin$#node "os c#a"es es considerado acer%ado o s#cien%e1a) e" s#56e%io co!o s#6e%o f#nciona" (en%e con%a5"e) por enci!a de" propio e!presario o co!osin4ni!o de sociedad o de $r#po socie%ario con #n in%er7s propio95) e" pa%ri!onia" co!o pa%ri!onio de afec%aci4n iden%ic8ndo"a con "a 2acienda '#e son s#s 5ienes9c) co!o =ac%iidad> confor!e a" c4di$o cii" i%a"iano de /G: '#e dene a "a e!presa co!o =%odaac%iidad econ4!ica or$ani3ada para "a prod#cci4n %ransfor!aci4n circ#"aci4n ad!inis%raci4n oc#s%odia de 5ienes o para "a pres%aci4n de sericios. Dic2a ac%iidad se rea"i3ar8 a %ra7s de #no o !8ses%a5"eci!ien%os> (ar%s.:: 0 :) pero "a ac%iidad no es #na noci4n 6#r*dica9d) co!o ins%i%#ci4n o $r#po socia" en f#nci4n de #n o56e%io a c#!p"ir (corpora%io) a%endiendo a "as

    re"aciones e in%ereses '#e se !#een en e" in%erior de "a e!presa (derec2o "a5ora").La doc%rina 2a considerado co!o e"e!en%os s#s%ancia"es 0 isi5"es de "a noci4n de e!presa a ="aac%iidad econ4!ica> "os =fac%ores de prod#cci4n> "a in%er!ediaci4n en e" %ra5a6o a6eno "a afec%aci4nde 5ienes 0 sericios "a o5%enci4n de prod#c%os des%inados a" ca!5io "a prod#cci4n de #na n#eari'#e3a "a as#nci4n de" ries$o e" prop4si%o de "#cro "a profesiona"idad "a des%inaci4n de "os prod#c%osa" !ercado 0 "a independencia nanciera o a#%ono!*a pa%ri!onia" .Se pas4 de #na concepci4n res%ric%ia capi%a"is%a '#e e*a a "a e!presa co!o =or$ani3aci4n de "osfac%ores prod#c%ios 0 #%i"i3aci4n de" %ra5a6o a6eno para "a rea"i3aci4n de" !a0or "#cro posi5"e> parapasar a #na '#e "a considera =#n or$anis!o '#e %iene por na"idad "a prod#cci4n de 5ienes 0 sericiosdes%inados a" !ercado 0 '#e $o3a de a#%ono!*a nanciera o de $es%i4n>.Por e""o co!ien3a a a5andonarse e" esf#er3o para "o$rar %eori3aciones acep%a5"es 0 se %iende !as a era "a e!presa desde #na noci4n f#nciona" @%i" 0 eca3 para a%ri5#ir consec#encias concre%as a" 2ec2o de

    s# e&is%encia 0 ac%#aci4n

    ?.+La e!presa en e" derec2o "a5ora".E" ar%. pri!er p8rrafo de "a Le0 de Con%ra%o de ,ra5a6o dene a "a e!presa co!o ="a or$ani3aci4nins%r#!en%a" de !edios persona"es !a%eria"es e in!a%eria"es ordenados 5a6o #na direcci4n para e""o$ro de nes econ4!icos o 5en7cos>.Sin e!5ar$o de5e %enerse presen%e '#e "a e!presa no es #n s#6e%o de derec2o por "o '#e no de5eiden%icarse con e" e!p"eador '#e es e" e!presario .En efec%o e" e!p"eador es ="a persona f*sica o con6#n%o de e""as o 6#r*dica %en$a o no persona"idad

    6#r*dica propia '#e re'#iere "os sericios de" %ra5a6ador> (ar%. : LC,)Por s# "ado e" =es%a5"eci!ien%o> es ="a #nidad %7cnica 0 de e6ec#ci4n des%inada a" "o$ro de "os nes de"a e!presa a %ra7s de #na o !8s e&p"o%aciones> (ar%. LC,) !ien%ras '#e "a =e&p"o%aci4n> se reere a

    "a ra!a de "a ac%iidad econ4!ica (co!ercia" prod#c%ia de sericios o cii") '#e cons%i%#0e e" o56e%ode "a e!presa.

    . La e!presa en e" derec2o %ri5#%ario.La ac%#a" "e$is"aci4n %ri5#%aria 2a incorporado de !odo 5as%an%e $enera"i3ado den%ro de s# con%e&%o "a$#ra de "a =e!presa> co!o responsa5"e o5"i$ado en dis%in%os $ra8!enes.De diersos dic%8!enes so5re dis%in%os i!p#es%os res#"%a e" si$#ien%e concep%o %ri5#%ario de "ae!presa1 ="a or$ani3aci4n ind#s%ria" co!ercia" nanciera de sericios profesiona" a$ropec#aria o dec#a"'#ier o%ra indo"e '#e $enerada por e" e6ercicio 2a5i%#a" de #na ac%iidad econ4!ica 5asada en "aprod#cci4n e&%racci4n o ca!5io de 5ienes o en "a pres%aci4n de sericios #%i"i3a co!o e"e!en%of#nda!en%a" para e" c#!p"i!ien%o de dic2o n "a inersi4n de capi%a" 0o e" apor%e de !ano de o5raas#!iendo en "a o5%enci4n de" 5enecio e" ries$o propio '#e "a ac%iidad '#e desarro""a>

    Por %a"es ra3ones de e&cep%@an "os sericios profesiona"es %7cnicos o cien%*cos en donde e"co!ponen%e in%e"ec%#a" prea"ece so5re e" apor%e de capi%a" 0o de "a !ano de o5ra a#&i"iar o de apo0o.

    3

  • 7/26/2019 10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

    4/7

    En %a" sen%ido se 2a considerado re"ean%e para 6#3$ar o no "a e&is%encia de #na e!presa co!ercia" a"os nes %ri5#%arios de%er!inar si e" %ra5a6o de "os o%ros profesiona"es e!p"eados con %*%#"o 2a5i"i%an%e%iene ap%i%#d o no para s#p"an%ar o independi3arse de" %ra5a6o de "os socios e&is%iendo e!presa en e"pri!er caso.En ca!5io no se consider4 re"ean%e "a i!por%ancia o a"or de" e'#ipa!ien%o si "o !8s a"ioso 0principa" para "a ac%iidad es e" in%e"ec%o de" profesiona".En deni%ia para '#e e&is%a e!presa en e" derec2o %ri5#%ario 5as%a con '#e 2a0a capi%a" o 2a0a%ra5a6o a6eno sin e&i$irse "a re#ni4n de a!5os e"e!en%os co!o en e" derec2o co!ercia" 0 en e" "a5ora".

    . La conseraci4n de "a e!presa.

    La i!por%ancia de "a e!presa en e" !#ndo de 2o0 res#"%a indisc#%ida desde arios p"anos.En pri!er "#$ar e" de "a prod#cci4n de 5ienes 0 sericios indispensa5"es para "a sociedad 2#!ana.En se$#ndo %7r!ino e" de $eneradora de e!p"eo 0 sa"arios '#e a s# e3 per!i%e e" cons#!o de %a"es5ienes 0 sericios.

    en %ercer %7r!ino en c#an%o %o!adora 0 dadora de cr7di%o e"e!en%o '#e per!i%e e" f#nciona!ien%ode "a !acro+econo!*a.Es por eso '#e en e" derec2o ar$en%ino se 2a sea"ado e" principio de conseraci4n de "a e!presa co!o=principio inspirador co!@n en "a refor!a "e$is"a%ia !ercan%i" en c#rso> "o '#e f#e reconocido por "adoc%rina en especia" respec%o de "a "e0 de sociedades 0 de "as "e0 de conc#rsos con dis%in%as!anifes%aciones re$#"a%orias concre%as .

    .+ La e!presa fren%e a" an8"isis econ4!ico de" derec2o (AED).

    Den%ro de 7s%a in%erpre%aci4n 0 si$#iendo a Ca5ane""as se sea"a '#e !ien%ras en "a %eor*a econ4!ica%radiciona" se sos%iene '#e "a ac%iidad econ4!ica se or$ani3a en f#nci4n de operaciones de !ercadocon #na ofer%a #na de!anda 0 #n precio en "a e!presa "os fac%ores de prod#cci4n '#edan s#6e%os a#na es%r#c%#ra de con%ro" por par%e de #n =e!presario> '#e ordena '#7 0 c4!o se de5e prod#cir 0 '#ees%a5"ece re$"as especia"es para "a re!#neraci4n de esos fac%ores con "o '#e se red#cen "os cos%os de%ransacci4n a" 2acerse !asia 0 or$ani3ada!en%e ei%8ndose "os con%ra%os indiid#a"es.Sin e!5ar$o e" AED sos%iene '#e "a e!presa no es ="a or$ani3aci4n> sino #na for!a de or$ani3aci4nposi5"e con "*!i%es i!precisos respec%o de o%ras or$ani3aciones de "os fac%ores prod#c%ios %a" co!o'#eda de!os%rado con "os con%ra%os de co"a5oraci4n e!presaria en %an%o "os fac%ores de prod#cci4nson #nidades inni%a!en%e !4i"es 0 reasi$na5"es per!anen%e!en%e se$@n "os aienes de "aac%iidad econ4!ica 0 de" !ercado .

    .+Re"aciones en%re e!presa 0 e!presario.E" e!presario es e" %i%#"ar de "a e!presa.Desde e" p#n%o de is%a de "a ad!inis%raci4n e" e!presario es '#ien diri$e as#!e ries$os co5ra por"os rie$os as#!idos con "as #%i"idades rea"i3adas piensa en e" "ar$o p"a3o es e" responsa5"e na" por "osres#"%ados posee #na ac%i%#d innoadora 0 es capa3 de dar con%in#idad a "a e!presa.

    .+Re"aci4n en%re "a e!presa 0 "a sociedad co!ercia".Co!o "a e!presa es #na rea"idad econ4!ica 0 "a sociedad #na rea"idad 6#r*dica s#s re"aciones son #np#n%o de con%ac%o en%re econo!*a 0 derec2o .Pre"i!inar!en%e ca5e recordar '#e "a sociedad co!ercia" es #n s#6e%o de derec2o con persona"idad

    6#r*dica diferenciada (ar%. : "e0 /G.) !ien%ras '#e "a e!presa no "o es por "o '#e n#ncacorresponde iden%icar a "a e!presa con "a sociedad.

    So5re %a" 5ase 0 co!o re$"a $enera" "a sociedad co!ercia" es e" =e!presario> en c#an%o %i%#"ar opropie%aria de "a e!presa 0 7s%a cons%i%#0e e" pa%ri!onio de "a sociedad.O sea '#e "a sociedad c#!p"e "a f#nci4n de =e!presario de %*%#"o> (e" d#eo) 0 "a e!presa e" ro" deo56e%o pose*do 0 con%ro"ado por 7s%a.Es decir '#e c#ando "a "e0 a"#de a" e!presario en e" sen%ido de d#eo de "a e!presa se es%8 reriendoa "a sociedad co!ercia" '#e sea %i%#"ar de e""a.Sin e!5ar$o en e" a5anico de re"aciones posi5"es en%re sociedad 0 e!presa p#eden des%acarse "ossi$#ien%es casos1

    a) Una sociedad co!ercia" '#e es "a es%r#c%#ra 6#r*dica 0 %i%#"ar de #na e!presa confor!e con "a!anda de" ar%. / de "a "e0 de sociedades =en for!a or$ani3adaQpara "a prod#cci4n e in%erca!5io de5ienes 0 sericios>. Es%o reconoce %res arian%es1

    a. Una sociedad %i%#"ar de #na @nica e!presa.5. Varias sociedades donde cada #na es %i%#"ar de #na e!presa diferen%e pero %odas s#6e%as a #nadirecci4n #nicada por par%e de o%ra sociedad co!o =2o"din$> ($r#po de sociedades %*pico).c. Varias sociedades cada #na de "as c#a"es con%iene "a porci4n de #na e!presa 0 '#e s#!adascon%ienen a #na so"a e!presa. Oc#rre c#ando se separan "as dis%in%as e%apas de #na ac%iidad den%rode #na !is!a e!presa ad6#dic8ndose a arias sociedades %odas coordinadas 0 diri$idas por o%rasociedad encar$ada de "a $es%i4n 0 direcci4n deno!inada sociedad =2o"din$> ($r#po a%*pico).

    5) Una sociedad '#e no con%iene e!presa a"$#na sino '#e so"o es %enedora de "os 5ienes apor%adospor "os socios. A" inc#!p"irse "a e&i$encia "e$a" de e&p"o%ar #na e!presa (ar%./ L.S. ci%ado) "a si%#aci4np#ede dar "#$ar a "a deses%i!aci4n de "a persona"idad 6#r*dica por =f*n e&%rasocie%ario> (ar%. %ercerapar%e L.S.).

    c) La e&is%encia de #na o !8s e!presas sin '#e e&is%a sociedad a "a '#e per%ene3ca "o '#e oc#rrec#ando s# %i%#"ar es #na persona f*sica indiid#a". Es "a deno!inada =e&p"o%aci4n #nipersona">.

    4

  • 7/26/2019 10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

    5/7

    III.+LA DIME-SIO- DE LA EMPRESA.Co!o 0a se sea"4 se$@n s# %a!ao "as e!presas se c"asican en $randes !edianas pe'#eas 0!icroe!presas.A2ora 5ien para !edir e" =%a!ao> e&is%en diersas pa#%as.Por e6e!p"o e" ar%. ? de" c4di$o de co!ercio para diferenciar a "os co!ercian%es a" por !enor de "os a"por !a0or in%rod#c*a #n cri%erio di!ensiona" consis%en%e en considerar "as #nidades de !edida '#e son"as '#e %radiciona"!en%e ree6a5an si "a en%a era por !enor o por !a0or.En ri$or 0 en "a ac%#a"idad "a aparici4n de "os s#per!ercados e 2iper!ercados deno!inados enEspaa =$randes s#percies> e&i$e o%ros cri%erios c#an%i%a%ios para diferenciar derec2os o5"i$aciones

    0 responsa5i"idades.En%re %a"es cri%erios se des%aca en pri!er "#$ar "a can%idad de e!p"eados 0 en se$#ndo %7r!ino "osnie"es de fac%#raci4n '#e son "os %enidos en c#en%a en !a%eria de PMES o sea '#e pe'#enas 0!edianas e!presas "as '#e a2ora inc"#0en a "as !icroe!presas 5a6o "a si$"a MIP0MES .O%ros cri%erios di!ensiona"es podr*an ser "a can%idad de s#c#rsa"es de proeedores o de c"ien%es.Es%os n#eos cri%erios di!ensiona"es %ienen 2o0 ap"icaci4n en derec2o %ri5#%ario en derec2o "a5ora" 0preisiona" inc"#0endo e" deno!inado =5a"ance socia"> 0 en a"$#nas nor!as de re$#"aci4n econ4!icaco!o "a "e0 de a5as%eci!ien%o parcia"!en%e i$en%e.A" respec%o ca5e sea"ar '#e "a "e0 :. pre7 #n r7$i!en "a5ora" especia" para "a pe'#ea e!presacon #n =re$is%ro @nico de persona"> "a si!p"icaci4n de "os re'#isi%os for!a"es de con%ra%aci4n 0nor!as especia"es en !a%eria de conenios co"ec%ios preaiso sa"#d 0 se$#ridad pero sin i$enciaefec%ia.

    IV.+LA EMPRESA FAMILIAR./.+Concep%o.P#ede ar!arse '#e 2a0 =e!presa fa!i"iar> c#ando "os in%e$ran%es de #na fa!i"ia diri$en con%ro"an 0son propie%arios de #na e!presa "a '#e cons%i%#0e s# !edio de ida 0 %ienen "a in%enci4n de !an%ener%a" si%#aci4n en e" %ie!po 0 con !arcada iden%icaci4n en%re "a s#er%e de "a fa!i"ia 0 de "a e!presa

    ,a!5i7n se sos%iene '#e "a =e!presa fa!i"iar> es =a'#e""a en "a '#e #n $r#po de personasper%enecien%es a #na o !8s $eneraciones 0 #nidas por *nc#"os fa!i"iares co!par%en parcia" o%o%a"!en%e "a propiedad de "os !edios ins%r#!en%a"es 0 "a direcci4n de #na e!presa prod#ci7ndose#na co!#nicaci4n en%re "os nes de "a fa!i"ia 0 de "a e!presa>

    si 5ien no e&is%e #n concep%o #n*oco en "a !a%eria es c"aro '#e "a e!presa fa!i"iar presen%a a"!enos dos e"e!en%os o56e%ios 0 re"acionados en%re s*1 "a e&is%encia de #na fa!i"ia o $r#po fa!i"iar 0 "a

    e&is%encia de #na e!presa e"e!en%os a "os '#e se s#!a #no s#56e%io1 "a in%enci4n de !an%ener "apar%icipaci4n fa!i"iar en "a e!presa 0 de '#e 7s%a sea e" s#s%en%o de "a pri!era.

    :.+For%a5"e3as.La e!presa fa!i"iar posee $ran %rascendencia en e" !#ndo en ra34n de s# a"%o $rado de par%icipaci4nen "as econo!*as de "os diersos pa*ses .En %a" sen%ido se ar!a '#e "os porcen%a6es de "as e!presas fa!i"iares so5re e" %o%a" de e!presase&is%en%es son "os si$#ien%es1 I%a"ia GG9 U.S.A. G9 S#i3a 9 R.Unido 9 Espaa /9 Por%#$a" Ar$en%ina 0 Co"o!5ia a@n c#ando "as apreciaciones no coinciden en%re "os a#%ores 0 "as!ediciones ar*an por ao.En "o socia" "as e!presas fa!i"iares son !as consis%en%es 0a '#e sopor%an !e6or "as crisis econ4!icaspor s# ocaci4n de per!anencia %ienden a $enerar !ano de o5ra in%ensia 0 es%a5"e 0 %ienden a

    rea"i3ar inersiones a "ar$o p"a3o sin "a co!p#"si4n de $anancias in!edia%as.Por s# "ado "a i!por%ancia 7%ica de "a e!presa fa!i"iar es eiden%e 0 res#"%a de "os propios a"ores de "afa!i"ia1 afec%o #ni4n conan3a pro%ecci4n ed#caci4n %rans!isi4n c#"%#ra" esf#er3o 0 so"idaridad.Por %a"es !o%ios 0 desde "as 8reas de" =$erencia!ien%o> de "a ad!inis%raci4n 0 de "as de!8s cienciasecon4!icas e&is%e en e" !#ndo en%ero #n $ran desarro""o de "a %e!8%ica de "a e!presa fa!i"iar.

    ,a!5i7n s# %rascendencia 2a reperc#%ido en e" 8rea 0 en "as pr8c%icas 6#r*dicas des%ac8ndose '#e enEs%ados Unidos e&is%en pr8c%icas ine%eradas en !a%eria de ac#erdos de accionis%as fa!i"iares(=s2are2o"ders a$ree!en%s>) a "os '#e se s#!an pr8c%icas 0 nor!as %#i%ias en diersos pa*ses de"8rea e#ropea 0 "a%inoa!ericana

    ?.+-ecesidades.A pesar de s#s enor!es for%a"e3as "as e!presas fa!i"iares presen%an %a!5i7n de5i"idades '#e crean "a

    necesidad de %#%e"ar"as.Es '#e en e""a se presen%a e" pro5"e!a de "a conf#si4n de "*!i%es en%re fa!i"ia 0 e!presa '#e se!anies%a en diersos p"anos co!o son "os si$#ien%es 1a) c#a"'#ier !ie!5ro de "a fa!i"ia se cree con derec2o (o se sien%e o5"i$ado) a %ra5a6ar en "a e!presasin co!p#%arse s# capacidad 0 "a e&is%encia de #na acan%e perci5iendo re%ri5#ciones en e&ceso odefec%o de "as de" !ercado o pre%endi7ndose re%ri5#ciones i$#a"es en%re 2erederos c#ando rea"i3an%areas dis%in%as95) %odos "os 2erederos se creen con derec2o a $es%ionar "a e!presa o a par%icipar en "a propiedad eni$#a"dad9c) conf#si4n de "as c#en%as en%re e!presa 0 fa!i"ia en !a%eria de po"*%ica de diidendos pa%ri!onios#6e%o a ries$o 0 re%ri5#ciones desproporcionadas9d) discrepancias en%re e" e!presario 0 s#s 2i6os por "a desi$naci4n de" s#cesor por "a %rans!isi4n de "a

    propiedad 0 por "os cri%erios e!presaria"es9e) se conf#nde 6#s%icia (i$#a"dad) con e'#idad (ac%i%#d 0 !ereci!ien%os) a" re%ri5#ir o %rans!i%ir "apropiedad a "os 2i6os9

    5

  • 7/26/2019 10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

    6/7

    f) desac#erdos en%re e" e!presario 0 s# c4n0#$e so5re "a si%#aci4n de "os 2i6os respec%o de "a e!presa0 so5re "a s#cesi4n en e" poder 0 "a propiedad de "a !is!a9 0$) !a"es%ar de "os direc%ios no fa!i"iares de "a e!presa con "a si%#aci4n de "os fa!i"iares den%ro de "a!is!a..Dic2as ca#sas $eneran conic%os persona"es 0 fa!i"iares en%re padres 2i6os 0 2er!anos 0 sepo%encian por "os naci!ien%os !#er%es !a%ri!onios 0 diorcios "a incorporaci4n de co"a%era"es "asconf#siones de ro"es de "a fa!i"ia con "os de "a e!presa "a e"ecci4n de #n %ipo socia" inadec#ado "ainfor!a"idad 0 e" inc#!p"i!ien%o de nor!as i!pera%ias.Ade!8s %a"es conic%os se a$raan a" es%ar i!pre$nados de f#er%es e"e!en%os e!ociona"es 0 a"responder a si%#aciones =re"aciona"es> %odo "o '#e 2ace !#c2o !8s dif*ci" "o$rar #na so"#ci4n.

    .+Desaf*os '#e p"an%eaEn n#es%ro pa*s a pesar de "a $ran can%idad de e!presas fa!i"iares e" %e!a so"o 2a co!en3ado a serdesarro""ado en e" 8rea de "a $es%i4n e!presaria !ien%ras '#e carece de %ra%a!ien%o en e" p"anoinc#"ar 0 no posee reconoci!ien%o a"$#no en e" 8rea 6#r*dica.

    ,a" circ#ns%ancia #nida a" a%rac%io de #na enor!e ri'#e3a in%erdiscip"inaria propia nos 2a !oido a%ra5a6ar so5re e" %e!a desde 2ace #n %ie!po par%icipar de "a f#ndaci4n de" Ins%i%#%o Ar$en%ino de "aE!presa Fa!i"iar 0 diri$ir "a pri!er o5ra co"ec%ia so5re e" %e!a de "a e!presa fa!i"iar edi%ada en e"pa*s o5ra '#e fe"i3!en%e 2a sido recien%e!en%e se$#ida por o%ra p#5"icaci4n co"ec%ia de $ran a"or .Asi!is!o 2e!os prop#es%o #na s#er%e de =a$enda> para e" 8rea 6#r*dica de "a e!presa fa!i"iar '#eper!i%a responder a "os desaf*os 0 dar"e s#s%en%a5i"idad en n#es%ro pa*s for!#"ada en "os si$#ien%es%7r!inos 1

    /).+En e" 8!5i%o "e$is"a%io es%#diar posi5"es refor!as nor!a%ias %#%e"ares de "a e!presa fa!i"iar '#e%en$an en c#en%a "as so"#ciones de" derec2o co!parado 2o0 e&is%en%es %a"es co!o1 a) "a creaci4n de%ipos !8s co!pa%i5"es con "as e&i$encias e&i5"es de "a E.F.9 5) "a ad!isi4n de pac%os de 2erencia f#%#raso5re "a %i%#"aridad de e!presas o acciones9 c) "a o5"i$a%oriedad 0 oponi5i"idad a "a sociedad de "osac#erdos de accionis%as9 d) "a p#5"icidad re$is%ra" de" pro%oco"o fa!i"iar9 e) "a re$"a!en%aci4n de "asociedad de 2ec2o fa!i"iar9 0 f) "a concesi4n de cier%as faci"idades %ri5#%arias 0 nancieras para e"f#nciona!ien%o de "a e!presa fa!i"iar.:).+Desde "a in%erpre%aci4n doc%rinaria 0 6#rispr#dencia" es%a5"ecer cri%erios %#%e"ares proponi7ndoseinicia"!en%e "os '#e se sea"an en "os pr4&i!os cap*%#"os?).+En !a%eria de re"aciones 0 de conic%os es%a5"ecer "as c"8#s#"as preen%ias adec#adas 0 cons%r#ir"as !e6ores pr8c%icas en !a%eria de $es%i4n 0 reso"#ci4n de "os !is!os. A" !is!o %ie!po for!arse!ediadores ne$ociadores 0 %ri5#na"es ar5i%ra"es especia"i3ados en "a !a%eria con indispensa5"e

    confor!aci4n in%erdiscip"inaria..+En !a%eria de or$ani3aci4n 0 pr8c%ica ins%r#!en%a" "a dif#si4n 0 adopci4n de "os =pro%oco"os dee!presa fa!i"iar> 0 de "os de!8s ins%r#!en%os '#e re$i!ien%an "as re"aciones en%re fa!i"ia 0 e!presa1c"8#s#"as es%a%#%arias re$"a!en%os ac#erdos de accionis%as deico!isos %es%a!en%os e%c. '#e es%a!5i7n e" o56e%o de" presen%e %ra5a6o 0 ser8 desarro""ado !8s a5a6o.

    V. LA EMPRESA MUL,I-ACIO-AL.

    Las e!presas !#"%inaciona"es son 6#n%o con e" capi%a" nanciero in%ernaciona" "os a$en%es principa"esde "a $"o5a"i3aci4n econ4!ica (Soros).

    S# i!por%ancia c#an%i%a%ia 2a ido en a#!en%o en $rado %a" '#e en "a ac%#a"idad "as '#inien%as !8s$randes de" !#ndo s#!an in$resos #n cinc#en%a por cien%o s#periores a" PBI de Es%ados Unidos.Por s# "ado 0 ais"ada!en%e consideradas !#c2as de e""as s#peran en s# fac%#raci4n a "os PBI de "osEs%ados donde ac%@an por "o '#e se 2a ar!ado '#e de "as cien !a0ores econo!*as de" !#ndocinc#en%a 0 #na no son naciones sino e!presas !#"%inaciona"es per%enecien%es a" $r#po de "os sie%epa*ses !as desarro""ados de" !#ndo (+).A2ora 5ien "a ac%#aci4n de "as e!presas !#"%inaciona"es en pa*ses e!er$en%es es o56e%o de diersaa"oraci4n.Por #n "ado se des%acan co!o en%a6as para "os pa*ses 2#7spedes "a in%rod#cci4n de for!as deprod#cci4n !8s co!pe%i%ias "a ins%a"aci4n de ind#s%rias en 3onas despo5"adas "os aances en "aco!ercia"i3aci4n de prod#c%os 0 sericios "a creaci4n de p#es%os de %ra5a6o "a !a0or capaci%aci4n de"persona" "a dis!in#ci4n de i!por%aciones "a %ransferencia de rec#rsos de capi%a" 0 de %ecno"o$*a "a

    nie"aci4n de "a ac%iidad ind#s%ria" con e" nie" !#ndia" 0 "a creaci4n de econo!*as de esca"a con "ared#cci4n de cos%os '#e 7s%as si$nican.Sin e!5ar$o %a"es en%a6as no "o$ran s#perar "as diferencias de o56e%ios en%re "os Es%ados recep%oresin%eresados en e" desarro""o socia" con "os o56e%ios so"o econ4!icos de "as e!presas !#"%inaciona"es.En ese 8!5i%o %a!5i7n se sea"an co!o fac%ores desfaora5"es para e" pa*s recep%or "a %endencia de"as e!presas !#"%inaciona"es a" o"i$opo"io o !onopo"io a "os 5a6os sa"arios a "a i!por%aci4n deins#!os 0 a" acceso a" cr7di%o in%ernaciona" !8s 5ara%o en de%ri!en%o de "as e!presas "oca"es "adependencia %ecno"4$ica 0 "a %ransferencia de #%i"idades a" e&%erior en per6#icio de "a 5a"an3a de pa$os.Se des%acan ade!8s e"#siones sca"es deriadas de "os deno!inados =precios de %ransferencia> o seade "as operaciones en%re "as propias "ia"es de "a e!presa !#"%inaciona"es '#e se rea"i3an consi$nandoprecios de !era coneniencia a6enos a" !ercado.En deni%ia se sos%iene '#e "as decisiones de "as e!presa !#"%inaciona"es son %o!adas sin considerar

    s#s consec#encias "oca"es (desarro""o e!p"eo eco"o$*a e%c.) a "o '#e se s#!a "a enor!e presi4n '#epara o5%ener en%a6as e6ercen so5re e" $o5ierno de" pa*s 2#7sped direc%a!en%e o por in%er!edio de"as a#%oridades de" pa*s de or*$en.

    6

  • 7/26/2019 10. La Empresa Comercial. Eduardo m. Favier Dubois

    7/7

    De "a a!5i$#a si%#aci4n descrip%a res#"%a '#e "os pa*ses en desarro""o necesi%an de "as e!presas!#"%inaciona"es pero a" !is!o %ie!po re'#ieren con6#$ar s#s o56e%ios de creci!ien%o socia" con "os de$anancia e!presaria.Es por e""o '#e se 2a ar!ado '#e e" con%ro" 0 "a re$#"aci4n de "as ac%iidades de "as e!presas!#"%inaciona"es es #n re'#isi%o a5so"#%a!en%e indispensa5"e para e" es%a5"eci!ien%o de #n n#eoorden econ4!ico in%ernaciona" 0 para "a de!ocra%i3aci4n de "as re"aciones econ4!icas in%ernaciona"es(Heinin$er).En "os @"%i!os aos en e" !arco de "os de5a%es preios a "a pro!#"$aci4n de #n C4di$o de Cond#c%a de"as -aciones Unidas para "as E!presas ,ransnaciona"es se 2an for!#"ado en%re o%ras "as si$#ien%esprop#es%as1 no in%erferencia en "os as#n%os in%ernos de "as naciones 0 en "as re"aciones en%re Es%ados9

    adec#aci4n de s#s ac%iidades a "os pro$ra!as de desarro""o de "os pa*ses recep%ores9 re$#"aci4n de "asac%iidades 0 "i!i%aci4n de "as pr8c%icas ne$a%ias en !a%eria de sca"idad 5a"an3a de pa$os%ransferencia de %ecno"o$*a nanciaci4n con%ro" de "a propiedad conseraci4n de "a na%#ra"e3a 0pro%ecci4n de" cons#!idor9 infor!aci4n so5re s#s operaciones a "os $o5iernos 0 opini4n p@5"ica9derec2o de "os $o5iernos recep%ores a naciona"i3ar "as propiedades 0 no coacci4n so5re "as decisionesde inde!ni3aci4n9 a"ide3 ine'#*oca de "a 6#risdicci4n naciona" 0 rec2a3o de "os s#p#es%os #sos$enera"!en%e acep%ados de reso"#ci4n in%ernaciona" de conic%os.-o o5s%an%e e""o 0 2as%a %an%o %a"es de5a%es 5rinden concre%os 0 ap"ica5"es fr#%os nor!a%ios con rea"i$encia in%ernaciona" si$#e correspondiendo a cada pa*s re$#"ar e" %ra%a!ien%o "e$a" in%erno re"a%io a"as e!presas !#"%inaciona"es en par%ic#"ar "as inersiones e&%ran6eras %ecno"o$*a pa%en%es !arcasco!pe%encia sericios p@5"icos nan3as !edio a!5ien%e e!p"eo e i!p#es%os.Asi!is!o co!o "as e!presas !#"%inaciona"es por s# for!a 6#r*dica co!o s#c#rsa" o co!o "ia" "oca"

    se$@n e" caso son a"can3adas por "as "e0es in%ernas so5re sociedades en $enera" sociedadese&%ran6eras $r#pos de sociedades 0 '#ie5ra in%ernaciona" dic2as nor!a%ias %a!5i7n de5en proc#rar#na resp#es%a a" pro5"e!a.En deni%ia e" de5a%e so5re "a ac%#aci4n de "as e!presas !#"%inaciona"es en "os pa*ses e!er$en%es 0en par%ic#"ar en Ar$en%ina no p#ede red#cirse en %7r!inos de s* o no sino recond#cirse a "ade%er!inaci4n de" c4!o o sea poder c"aricar c#8"es son "as re$"as 6#r*dicas in%ernas necesarias en"as 8reas an%es descrip%as para '#e a'#e""a ac%#aci4n se a6#s%e a "os in%ereses de" desarro""oecon4!ico 0 socia" naciona" sin desa%ender "as "e$*%i!as $anancias e!presarias.

    7