103. zenbakia (2011ko apirila)

aarrttzzaappee103. zenbakia - 2011ko apirila

]ARTZAPEREN ALDEKO FESTA EGUNA

ELKARTE TXIKIA, SURFLARI HANDIAK]

GE

TAR

IAR

RO

NT

OP

AG

UN

EA

KORRIKA 17

Udal Hauteskundeak

]]4/Txapakalezka:

Denboraren makina

]]6-7/Getarian zer berri?

Artzaperen aldeko festa egunaElkarte txikia, surflari handiak

]]8-13/Foroa:

Udal Hauteskundeak

]]14-15/Argazki Txokoa:

Korrika 17

]]18/Historiaren katebegiak:

Roman Rameri

artzape103. zenbakia

2011ko apirila

"Zer egingo diagu ba? Hil arte bizi"

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Josune Urresti, Kepa Iribar,

Imanol Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika,Getariako Bertso Eskola, Getaiko Gaztetxia [kolaboratzaileak] Gari Berasaluze

[argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape[inprimaketa] Gertu [tirada] 1150 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2011ko apirila artzape-3

Gure Txeru Elkartea

TxapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

Gure herriaren izena ezaguna da egun,bai Euskal Herrian, baita gure mugetatikat ere. Baina, zein da Getaria izenarenjatorria? Zergatik du izen hori herriak?Zer esanahi du?

Galdera horiek buruan bueltaka geni-tuenez, eta Sustraiak ekimenekoei histo-riaren lanketan esku bat bota nahirik,ikerketa zorrotz bat abian jarri genuen.Hori horrela, oroitzapenen biltegikotraste zaharren artean DENBORARENMAKINA aurkitu genuen. Motorraartean sendo zuen limusina hark.Jarraian, kaskoak jantzi (ertzainen kon-trolen batean edo geratuz gero…), bertansartu eta denboran atzera, oso atzera,bidaiatu genuen. Los 40 principales-enGazte Alaiak taldearen udako abestiaentzunez, konturatzeke, txuri beltzezkoGetariara iritsi ginen.

Makinatik irten, eta misterioz betetakoherrixkan buelta batzuk eman genituen,harrituta. Ez zegoen zalantzarik Getariazela, baina zinez desberdina zegoenherria:

Ez zegoen Getaria eta Zarautz artekooinezko pasealekurik, ondorioz, eztaamaiera gabeko konponketa obrarik ere;

ez zegoen kristalezko museo erraldoirik,ezta egun ia osoan alferrik martxan zebi-len eskailera mekanikorik ere; ez zegoenaparkatzeko arazorik, ezta igande arra-tsaldero portua inbaditzen zuten karaba-netako kamiseta gabeko gidari potxolorikere; ez genuen Artzape aldizkarian hileroerokeria handiagoak idazten zituen gaztehirukoterik ere aurkitu… Hori bai, bisi-gua ugari zegoen! Eta merke!

Desberdintasunak desberdintasun,lanari ekin genion, berandutu aurretik.

Garate gainera igo ginen lehenik, etabertan Getaria izena Garate eta Herriahitzak elkartuz osatu zela aipatu ziguten.

Forma onean geundenez, handik SanAnton mendira joan ginen. Han, talaiakozaindariarekin topo egin genuen. Harkkontatu zigunaren arabera, GetariakoaBizkaiko Golkoko begiratoki oneneneta-koa zen, eta bertatik erasoko ontziren batedo bale bat gerturatzen ikusten zuen

Denboraren makinan

bakoitzean, ke seinaleak bidaltzen zituenherrira. Kea eta Harria izenetatik zetorren,beraz, Getaria izena.

Moilara berriro jaitsi ginenean, izenaGaetariatik datorrela komentatu ziguten,kaia esan nahi duten Gaietaria eta Caietahitzetatik.

Halako batean, gizon bat zelatangenuela ohartu ginen. Harengana hur-bildu, eta hark Guetary izena azalduzigun, goaitari, zelatatzeko lekua esannahi zuena.

Jarraian, gazidura lantegietako batetikirten zen emakume batek Getaria izenalatinezko Cetaria (arrain haztegia) izene-tik zetorrela xuxurlatu zigun.

Hainbeste konturen artean, ilundu eginzigun egunak. Hori horrela, denborarenmakinara gorantz gindoazela, KaleNagusiko familia batek afaltzera gonbi-datu gintuen. Afalostean, suaren ondoaneserita, amonak ipuin zoragarri bat kon-tatu zigun: antzina ba omen zen Quetaizeneko gizaseme eder bat herrian. Hala,bi neska, zeharo maiteminduta, bere atze-tik zituen. Berak, ordea, ez zekien zeinhautatu, eta egoerak gain hartuta, Jainko-ari harri bihurtzeko eskatu zion. Bereeskaera errealitate bilakatu zen, eta Quetaharri bihurtu zenean, Getaria sortu zen.Erdi lotan, kaskoak janztea ere ahaztuta,bueltako bidaiari ekin genion, oraingoanirratia itzalita, amonak kontatutako ipui-naren oihartzuna entzunez…

gutunak]


Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbiderabidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnakmozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugutestu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez dubere gain hartuko argitaratzen diren iritziengaineko erantzukizunik.

lehiaketa]

Eskainitako otar eder bat

SARIA:

Artzapen bazkidea bazara eta erantzuna

baldin badakizu, e-mailez (artzape@topagu-

nea.com), gutunez (kale nagusia 1-3 z/g)

edo deitu (943 000 548) MAIATZAREN 25a

BAINO LEHEN.

APIRILEKO GALDERA:Nongoa zen Roman Rameri?

MARTXOAKO IRABAZLEA:Iñaki Iraola

MARTXOAKO ERANTZUNA:Domingo de Campos

Artzapetik begira

Gari Berasaluze

Munduko lekurik ederrena bizi zareneta bizi duzun hura dela irakurri nionbehin Xabier Gantzarain lagunari.“Munduko lekurik ederrena, bizi zarenlekua da. Bizi duzuna”.

Bizi zaren eta bizi duzun lekua, ordea,ez da beti leku bera izaten. Garai batean,esaterako, Maputon bizi nintzen,Mozambikeko hiriburuan inoiz egon eznaizen arren. Mia Coutoren liburuetansartuta hartzen nuen trena. Bai, liburue-tan ezagutu ditudan hirietan bizi izannaiz noiz edo noiz, urte hauetan guztie-tan: Lisboa, Habana, Rashidiyeh, Loth-lorien...

Gaur egun, teknologia berriei esker,errazagoa da benetan bizi duzun lekuhorretan bizitzea. Aurten, esaterako,Cairon bizi izan naiz twitterri eta Al-Jazeerari esker, eta azken hilabeteotan ezdut alde egin Jerusalem, Nablus, Hebronedota Ramalako kaleetatik. Leku horie-tako prentsa irakurtzen dut. Leku horie-tako albisteekin gosaltzen dut. Lekuhorietako kaleak ikusten ditut zuzeneansarean zabaldutako leihoei esker. Lekuhorietan guztietan bizi naiz. Getarianbizi naizen modu berean.

Alde egiten duena inoiz itzultzendenean ere, ez baita itzultzen lehengolekura, ez baita inoiz joan zena izaten.Bihotzaren zati bat galtzen du betibidean, lekuren bateko kaleetan etalagunetan. Zaila da, beraz, lekuei agur esateabetiko. Oroitzapenak izaten dira maleta-rik astunena, inoiz erabat hustea lortzenez dena. Horregatik, norbait maitatzearinoiz uzten diozun ez dakizun bezala, ezdakizu noiz uzten diozun nonbaitekoaizateari ere.

Gaur, ez naiz Getarian bizi, bainaGetariako albisteak irakurtzen ditutprentsan eta Getariara begira bizi naiz,egunero. Badut getariarren berri. Bihar,ez dakit.

Getarian bizi naiz, Getaria bizi dudanbitartean, baina ez dakit noiz arte.

Munduko lekurik ederrenetakoan ere,zaila baita asmatzea noiz uzten diozunnonbaitekoa eta norbaitekoa izateari...

Munduko lekurik ederrenetakoa

aarrttzzaappee Lehiaketa

] getarian zer berri?

Guadalajarako Nazioarteko Zinema Jaial-dian epaimahaiaren saria jaso berri duItziar Aizpuru getariarrak. IberoamerikakoFikziozko Film Luzeen Sailaren baitaneman diote saria, 80 egunean filmean egin-dako lanagatik, hain zuzen ere. Zorionak,Itziar!

Itziar Aizpurusaritu dute Mexikon

Aurtengo pala-txapelketan, herriko zeinkanpoko jokalariek osatutako 16 bikotekhartuko dute parte guztira. Lehiaketajoan den apirilaren 7an hasi zen, kanpora-keta fasearekin, eta uztailaren 1ean buka-tuko da, Ligako eta Kopako finalak egunhorretan jokatuko baitira. Denbora tartehorretan, ostegunetan eta ostiraletan joka-tuko dituzte partidak; eguraldi ona bada,herriko frontoian, eta eguraldi txarra egi-nez gero, kiroldegian.

Getariako VI. Nesken Pala Txapelketa

Artzape aldizkariaren 10. urteurrena dela eta, hainbat ekitaldi antolatu dira dato-rren maiatzaren 14rako, besteak beste: haur eta gaztetxoentzat marrazki tailerra(banaka zein taldeka), triki-poteoa eta bertso-bazkaria Berdura plazan. Bazkari-rako txartelak salgai izango dira hainbat tabernatan 15 euroren truke; menuahonako hau izango da: pasta-entsalada, oilasko errea eta postrea. Bazkalostean,berriz, bertsoaz gain, trikitilarien laguntzarekin dantzak eta muxikoak izangodira. Bestalde, maiatzaren 21ean, urtero bezala, Artzaperen aldeko Mus Txapel-keta izango da, Udalak antolatuta. Animatu parte hartzera!!!

Maiatzak 14, Artzaperen aldeko festa-eguna

Apirilaren 17an jokatu ziren Zarauzko 67. Hondartzako Futbol Txapelketa-ren finalak, eta getariarrek emaitza ezin hobeak lortu zituzten; hain zuzen,Iturzaetako 6. mailako mutilek eta senior mailako emakumezkoek, AranolaLehioak taldeak, partidak irabazi zituzten. Iturzaetako taldeak “Ez dizutesango” Zarauzko Ikastolaren aurka jokatu zuen; kategoria horretan, gai-nera, Aitor Arangureni jokalari onenaren trofeoa eman zioten. Bestalde, 5.mailako neskek eskubaloi-finala jokatu zuten apirilaren 10ean Ikastolarenaurka, eta irabazi egin zuten. Zorionak guztioi!

Hondartza-futboleko eta eskubaloiko txapeldunak

Maiatzean, bada zer aukeratuUrtero bezala, maiatzeko agenda ekitaldizbeteta dator; aurtengoan, ordea, are eta eki-taldi gehiago izango ditugu. ELAN-EUS-KADI GKEk antolatu dituen Getaria etaHirugarren Mundua -XVIII. Jardunaldie-tan, hainbat hitzaldi entzuteko aukeraizango da; Musika Bandaren erakusketa ereizango da Berdura plazan. Horrez gain,beste hainbat hitzaldi antolatu dira, eta bes-teak beste, honako gai hauek landukodituzte: antsietatea, azalaren zainketa, oste-opatia, familia-komunikazioa... Festarakotartea ere izango da: Getariako I. AntxoaEguna, Arrantzale Eguna, Artzaperenaldeko festa eguna, San Isidro jaiak, EuskalJaiak… Musikari dagokionez, Oñatiko etaGetariako haur-abesbatzen elkartrukea,Musika Eskolako entzunaldiak eta MusikaBandak 100. urteurrena dela-eta antolatudituen hainbat emanaldi izango dira. Azke-nik, kirol-arloan, Kostabelak antolatutakoXII. La Gaviota Estropada eta trainerillen 7.jardunaldiaz gozatzeko aukera izango da.

6-artzape @topagunea.com

LH-6 mailako mutilak euren entrenatzaileekin.

Aranola Lehioak taldeko kideak irabazitako kopa eta garaikurrekin.

Aitor Aranguren dominarekin.

Apirilaren 9an eta 10ean, 2011 Gaztekutxa Gipuzkoako Surf Txapelketa jokatu zutenDonostiako Zurriola hondartzan, eta bertan, herriko hainbat surflari saritu zituzten. 18urtez azpikoen txandan, Manex Bikuña sailkatu zen lehenengo postuan, eta txapela etagaraikurra lortu zituen; 16 urtez azpikoen txandan, berriz, Markel Iribar hirugarrensailkatu zen; Ibon Udabek ere hirugarren postua lortu zuen senior mailan, eta azkenik,master mailan, Iñaki Bikuña final-laurdenetara iritsi zen. Hogei bat lagunek hartuzuten parte Manexek jardun zuen 18 urtez azpiko txandan: “Ipar haizea zela eta ezziren oso olatu onak izan, baina tira, ona tokatu eta aprobetxatuz gero…”. Markel Iri-barrek ere antzeko zerbait esan digu: “Txapelketa nahiko ona izan zen, nahiz eta hasie-ran olatuak ez ziren gustukoak izan, bukaerarako hobetu ziren”. Senior mailan, bostbat lagun aritu ziren, baina Ibonek esan digunez, normalean, 8/12 lagunek jardun ohidute: “Txapelketan jarduten garenok elkar ezagutzen dugu; gehienak zarauztarrakdira. Olatuak nahiko ondo tokatu zitzaizkidan, eta bat ona hartzeko aukera izan nuen.Txapelketan 15 olatu hartzeko aukera dago, baina hartutako olatuetatik bi onenekpuntuatzen dute bakarrik”. Master mailan hartu zuen parte Iñakik: “Bederatzi batlagun aritu ginen, eta egindakoarekin gustura bukatu nuen. Besteak gehiago izanziren, baina gustura. Guk urtero hartzen duguparte, han egun guztia egon behar izaten dugueta”. Txanda bakoitzeko lehen hiru sailkatuekEuskadiko Txapelketa jokatuko dute iparraldeandatorren udazken aldera; beraz, han izango diraManex, Markel eta Ibon. Bestalde, Manex etaMarkel Projunior-en daude (Markel aurten sartuda); Gipuzkoako Federazioak 10 surflari gazteonenak hartu dituzte eta txapelketetara eramatenditu. Kostuaren erdia eurek ordaintzen dute.Horrez gain, Gipuzkoako Kirolak (Kirolgi)Manex “etorkizun oparoko surflari” izendatuzuen iazko abuztuan, Galizan egin zen txapelke-tan. Zorionak, guztioi!


Eskolako Agenda 21

Iturzaeta Herri Eskola “EskolakoAgenda 21eko” proiektuan murgildutadago, garapen iraunkorreko ingurumen-hezkuntza lantzeko tresna bezala har-tuta. Seigarrena dute ikasturte honeta-koa.

2010-2011 ikasturtean gure ikastetxeanlandutako gaia BIO-ANIZTASUNA izanda. Ikasleek herriko diagnosia egin dute;hobetu beharreko puntuak identifikatueta horiek bideratzeko proposamenakaurkeztu dituzte. Horretarako, ikasgele-tan zein herriko kaleetan hainbat ariketalandu dituzte.

Apirilaren 11n, Udal Batzar Aretoan,ikasleek landutakoa Udalari aurkeztueta zenbait proposamen planteatu ziz-kioten.

Egindako proposamenak, besteakbeste, honakoak izan dira: kiroldegiarenatzealdea garbitzea eta inguruan landa-reak zaintzea; San Anton mendian zaka-rrontziak eta komuna ipintzea eta handagoen makina eta Katxapo txukuntzeaeta margotzea; ibilgailu partikularrarenerabilera murrizteko garraio publikoaezartzea; artelatza zabaltzea eta mahas-tiak ez ugaltzea; galtzada erromatarrakonpontzea, Askizuko iturri zaharraerabilgarri ipintzea, eta abar.

Udalaren ordezkariak banan-bananerantzun zien aurkezturiko proposame-nei, eta hauetako zenbait kontuan har-tuko direla azaldu zien.

Bilkura amaitu zenean hamaiketakoederra dastatu ahal izan genuen bertanizan ginen guztiok.

Informazioa gehiago:Tel.: 943 896024www.ihobe.net

[email protected]

] bi hitzetan

Elkarte txikia, surflari handiak

Joan den apirilaren 10ean, Lesakako Dantzari Txiki eguna ospatu zen, eta bertaragonbidatuta joan ziren Gure Txeruko hiru dantza-talde; guztira 6 eta 9 urte bitar-teko 35 haurrek hartu zuten parte. Getariarrekin batera, beste hiru herri ere gon-bidatu zituzten, urretxuarrak eta astigarragarrak.

Lesakako Dantzari Txiki eguna

Manex Bikuña, Markel Iribar, Iñaki Bikuña eta Ibon Udabe. Goian, Manex txapelarekin.


Legealdi berri bat hastera doa. Orohar, zer helburu ezarri dituzu?Orain bukatzear dagoen legealdiarijarraipena ematea da nire helburu nagu-sia. Batetik, eta nagusiki, beharra dutenherritarrentzako laguntzak indartzen.Une zailak dira eta, etxez etxeko lagun-tza sendotu eta langabezian daudeneilagundu. Bestetik, bizi kalitatean eraginaduten gaietan arreta jarri: herriko plaza,errepidea, ekipamendua, irisgarrita-suna, auzoak, entitateak, merkataritzamahaia, eskolak, kirola… Guztien pro-posamenekin erabakiak hartu eta ekin-tzak aurrera eramatea.

Azken legealdiari dagokionez, zernabarmenduko zenuke? Zer kendukozenuke?Herritarrekiko harremana, horrek mar-katzen duelako Udalaren norabidea.Inbertsio asko egin dira krisi egoeranegon arren; diru-laguntzak bilatu etazorrak kitatzen aritu gara. Bestalde,Balentziaga museoa bukatu, merkatari-tza mahaia osatu, Getariako historia(Elkano, Balentziaga…) eta nortasuna(arrantza, nekazaritza, gastronomia…)turismo-planen ardatz bihurtu ditugu.

Zer eskainiko/eskaintzen du EAJkdatorren legealdian?Bukatzear dagoen legealdi honetaneskaini duguna. Denon bizi kalitateahobetzen joateko, herritarrekin zuze-neko harremanetan jarraitu nahi dugu. Herritarronak diren ondasunak zintzoerabiltzen jarraitu eta, getariarrok men-deetan zehar izandako eta dugun norta-suna zaindu eta indartu herri honekzutik irauteko; horiek dira zutabe nagu-siak.

Zer egingo zenuke udal-jardueraeraginkorrago egiteko/izateko?Udal-jardueran herritarrei begira lanegin behar da eta arlo guztietan hobe-kuntzak egin behar izaten dira. Politikoguztiok parte hartu eta bat egin beharkogenuke eraginkorragoa izan dadin etaez, oposizioan egoteagatik bakarrik,aurka egin herriaren interesak kontutanhartu gabe.

Balentziaga Museoa irekitzeardago. Zer suposatuko du getariarron-tzat? Egia da bai; Balentziaga museoa ekaina-ren 7an inauguratuko da. Instituziook,

] Foroa

1

2

3

4

5

AndoniAristi

Potzuagako eremuan, Etxebizitza Babestuakeraikitzen hasi datorren legealdian; baita eki-pamendu berriak ere (liburutegia, Haurres-kola, Herri Eskola, kiroldegia…).

] foroa ] Udal Hauteskundeak


Getariako Udalak barne, apustu garran-tzitsua egin genuen herrian museoagauzatu zedin, eta bukatzea lortu dugu.Getariarrok harro sentitu behar duguKristobal Balenziagaren, getariar jostunospetsua eta mundu osoan ezagunaren,lanak herrian edukitzeagatik. Munduguztia gonbidatuko dugu museoa bisi-tatu eta, bien bitartean, herrian ditugunkomertzio, jatetxe, taberna… zerbitzuguztiak, ezagutu eta erabiltzera. Beraz,inbertsio handia ekarri dugu. Orain, horiaprobetxatzen jakin behar dugu, denononurarako izango da eta.

Balentziaga kaleko parkinga zeregoeratan dago?Balentziaga kaleko parkingarekin aurtenhasiko gara. Obrak hiru milioi eta erdiko

8

6

Zer hobetuko zenuke honako gai hauetan?

HIRIGINTZA

Elkarteekin harreman zuzenak mantendu etadenon artean ekimenetan parte hartu, indartueta bultzatu.

KULTURA

Cristobal Balenziaga kalean anbulatorio berriaeraiki eta, krisi egoera honetan, herritarren-tzako zerbitzu sozialak indartuz, laguntzakbideratu.

GIZARTE-ONGIZATEA

2019ra begira, herrian eginiko eta adostutakoplan estrategikoa martxan jarri. Getarian izanditugun pertsonaia ospetsuak eta historia abe-ratsa erabili eta indartu.

TURISMOA

Herrian %92k euskaraz hitz egiten du; beraz,jendea sentsibilizatu eta kanpotik datozenei,ikastaroak eskaintzen jarraitu..

EUSKARA

Haurrek eskolan euskaraz egitea garrantzitsuada. Jangela, atari-lekua eta abar hobetzenlagundu behar da eta, 2012an, haurtzaindegiberria egingo da.

HEZKUNTZA

Kirol-elkarteak lagundu harremanak galdugabe. Kiroldegiko inbertsioetan, urtero, diru-kopuru bat onartu hobekuntzak egiteko.

KIROLAHerritarrei informazioa eta udal bulegoko tra-mitazioak erraztu eta hobetu (web orria, eska-erak Internet bidez…). Bosgarrengo kontainermarroia, herrian zehar zabaldu eta herritarrakbirziklatze bidean sentsibilizatu.

ZERBITZUAK

kostua du eta, finantzaketa eta diru-laguntzak lortzearen zailtasunak lanakatzeratzera eraman gaitu. Dena prestdugu eta deposituko lursailarekin loturaduenez, laster Aldizkari Ofizialeanpubliko egin eta obrak hasteko prestizango gara.

Hauteskundeetako emaitzei begirazer esperantza duzue? Sorpresarikespero al da?Legealdi honetan gauza asko egiteazgain, bidean beste hainbat geratu diraeta horiek aurrera eramateko hor egonnahi nuke, gogo handiz gainera. Emai-tzak? Herriak aukeratuko du eta horrenemaitza, edozein dela ere, onartu beharda. Ez daukat horren inguruko iritzirik.

7

] foroa ] Udal hauteskundeak

Legealdi berri bat hastera doa. Orohar, zer helburu ezarri dituzue?Gure helburua da Getaria biziberritzea,herri txikia izan arren, XXI. mendekoherri bizigarria, modernoa eta dinami-koa egitea posible dela uste dugulako.Eta horrek herritarren beharrei zuzen-dutako udal-politika berria eskatzen du:etxebizitza eskubidea guzti-guztieiaseko diena, alokairu soziala bultzatuzeta etxe txikiak baino familientzakoetxeak eginez. Adin desberdinetakoherritarrei zuzendutako gutxieneko zer-bitzu duinak eskainiko dituena: zaha-rren egoitza duin eta irisgarri bat, gazte-txokoaz gain, txikienentzat ludoketa bateta jolastoki berriak; eskaintza kulturalahobetu eta indartuko duena: hala nolakultur etxe berritua, liburutegi handia-goarekin, eta ohiko jarduera kulturalakezarriko dituen programarekin: zinea,antzerkia (honetarako museo berriareneraikinaren zati bat erabilera desberdi-netarako izatea proposatzen dugu).

Garraio publikoa eta komunikazioanere hobekuntzak behar ditugu, herri iso-latu ez bihurtzeko, bereziki lur-jauziakdaudenean. Eta aparkalekuen arazoariorain artean eman zaizkion baino atera-bide iraunkorragoak eman behar zaiz-kio. Hori guztia aurrera eramateko udal-gobernua aldatu beharra dago. Haizeberria behar duen udaletxea da Geta-riako Udala. Gehiengo absolutuarekin

urte gehiegi egotea ez da inon ona, etagurean ere ez. Herria desberdinenarteko elkarlanean eta herritarren parte-hartze zuzenarekin egitea askoz hobeaizango da guztiontzat, eta horixe dagure proposamena.

Azken legealdiari dagokionez, zernabarmenduko zenuke? Zer kendukozenuke?Azken legealdian etxebizitzaren arazoarikonponbidea emateko aukera paregabeagaldu da, Udalak ez baitu bete bere kon-promisoa, alegia behar guztiak asetzekoadina etxe egingo zituela. Gainera, egindiren etxe gehienak gela bakarrekoakizan dira eta horrek ez ditu asetzen fami-lien beharrak. Gela bakarreko etxeak alo-kairu sozialera bideratu eta erostekodiren babes ofizialeko etxe gehienak han-diagoak egin behar direla proposatu izandugu aurreko legealdian aurkeztugenuen etxebizitza-planean eta Potzuagagainean egin behar diren etxe berrieibegira ere gauza bera proposatuko dugu:eskariaren araberako etxeak egin behardirela, gehienak babes ofizialekoak, tar-tean alokairu sozialekoak. Horrela dagojasota arau subsidiarioetan eta horrelaegin behar da, aldaketarik gabe.

Bestalde, etxebizitzen eraikuntzarenkontua aitzakiatzat hartuta, Udalak bipolitiko soldatapean izan ditu legealdihonetan, hain herri txikia izanda justifi-

katua ez zegoen gastu handia eraginez.Hori berriro errepikatzea ekidin behardugu hurrengo lau urteetara begira.Herri honek behar handiak ditu eta diru-sarrerak horietara bideratu behar dira.

Zer eskainiko/eskaintzen du ARA-LARrek datorren legealdian?Orain arte eskaini dugun gauza bera:lana, ilusioa eta oso garatua den pro-grama bat. Horrez gain, jende berriarenaldeko apustua egin dugu eta gainon-tzeko kideekin batera gogotsu dagoentaldea osatu dugu. Jarrera aktiboa pro-posatzen dugu herriak bere erronkeierantzuteko behar duen finantzazioalortzeko. Eta noski, hasieratik izandugun jarrera berdina: desberdinekinelkarlanean aritzeko jarrera irekia herrihonen alde lan egiteko. Getarian partehartzeko modu bat eskaintzen dugu.

Zer egingo zenuke udal-jardueraeraginkorrago egiteko/izateko?Udal-jarduera askoz ere eraginkorragoaizan daiteke, zalantzarik gabe. Gehiengoabsolutuak ez dira onak eta hori Geta-rian agerian geratu da azken urteetan.Udal-gobernuak oposizioa udal-jar-duera aberasten duen aldagaia bainoeragozpen moduan ikusten du eta opo-sizioan gauden taldeen lana zailtzeaduela helburu ematen du. Udal jarduerafinkatu egin behar da, zinegotziek aldez


Aitor Bikuña

1

23

4

aurretik jakin behar dute noiz direnosoko bilkurak eta noiz batzordeak. Ezda aparteko eskaera, herri gehienetanhorrela egiten da. Horren ordez, legeakagintzen duenaren mugan, azkenorduko deialdiekin funtzionatzen dugueta, hori, zaila da lan egokia egiteko.Horrez gain, herritarrekin harremanzuzenagoa ezarri behar da: udal-batzor-deak herritarrei irekiz, eta informazioaskoz ere gardenagoa helaraziz.

Balentziaga Museoa irekitzear dago.Zer suposatuko du getariarrontzat?Aralarrek hasieratik adierazi du Balen-ciagaren omenezko museo bat herria-rentzat onuragarri izan zitekeela, bainaez museo hau. Gure salaketen ondorenkudeaketan izandako irregulartasunakargitaratu ziren eta konponbidea ema-teko konpromisoa hartu zuten proiek-tuan sartuta dauden erakundeek. Uda-lak, diputazioa eta Eusko Jaurlaritzarekinbatera aurreko gerentea eta arkitektoa-ren aurka jarritako salaketaren ondorioz,gaur egun oraindik ere epaiketa batmartxan dago, inputazio larriekin. Oraindenek onartzen dute museo hau handie-gia dela Getaria bezalako herri batentzat

baina dagoeneko egina dago, eta beraz,hemendik aurrera espero duguna daahalik eta onura handiena eman die-zaiola herriari. Nahiz eta Chillida-Leku-rekin zer gertatu den ikusita, zalantzahandiak ditugu ez ote den erakundepublikoentzat zulo ekonomiko handibat bihurtuko.

Horrez gain, uste dugu Balentziagarenerabilera mistoa izan behar lukeela. Bisi-tariek gozatzeaz aparte, herritarrek eregozatu beharko luketela, herritarrek ezditugun azpiegiturak daudelako bertaneta herritarrek bere jarduera kulturaleta-rako erabiltzeko modua izan beharkogenukeen. Hori aukera erreala dela irudi-tzen zaigu. Horrelako azpiegitura batherrian izateak nolabaiteko onura ekarribeharko lioke herriari. Udala, BalenciagaFundazioko kide den heinean, horrenalde indar egin beharko luke.

Balentziaga kaleko parkinga zeregoeratan dago? Proiektua onartuta dago eta printzipiozaurtengo aurrekontuetan jasoa dago egi-ten hasteko, baina zalantza handiakditugu noiz egingo diren. Dena den, has-ten direnean kontu handiz eta segurtasun

neurriak hartuz egin beharreko lanakdira, inguruan etxebizitzak daudelako.

Hala ere, ez da oso ulergarria museoaekainean zabaltzeko asmoa izan etaoraindik aparkaleku berririk egin ezizana. Bietako bat, edo museoaren bul-tzatzaile izan diren erakundeek ez dutebisitari gehiegi espero, edo planifikaziotxarra egon da. Espero duguna da muse-oaren irekitzeak ez dezala okertu herri-tarrok dugun aparkaleku arazoa.

Hauteskundeetako emaitzei begirazer esperantza duzue? Sorpresarikespero al da? Herriak du azken hitza eta beraz, maia-tzaren 22an jakingo dugu zer nahi duenGetariako herriak. Gu ilusio berrituz aur-kezten gara, lanerako gogo handizdagoen talde anitza aurkeztu dugu etauste dugu herritarrek lehendik ere emandiguten konfiantza berritu eta handitukodela. Gainera, hauteskunde hauetan alda-keta inoiz baino posibleagoa dela ustedugu, gehiengo absolutua apurtzea osoposible delako. Eta horrek guztion arteaneraikitako udal-taldea egitea eragingo du,zalantzarik gabe herritar guztientzat berriona izango litzatekeena.



Getariako etxebizitzaren arazoari aurre eginbehar zaio, baina beti ere ingurumena zain-duko duten proiektuak bermatuz. Azken urte-etan, etxe gutxi egin dira eta egin direnek geni-tuen berdeguneei kalte egin diete. Alde zaharraherriari nortasuna ematen dion ingurua da.Nortasun hori galdu gabe alde zaharra zahar-berritzeko bitartekoak jarri behar dira.

8 Zer hobetuko zenuke honako gai hauetan?

HIRIGINTZA

Kultur eskaintza anitzago eta zabalago batenalde gaude. Kultur etxea eta liburutegia berri-tzearen alde. Zine emanaldien eskaintza batizatea egokia izango litzateke.

KULTURA

Gehien behar duten pertsonei estaldura sozialabermatu behar zaie, batez ere, krisi egoeretan.Bestalde, nagusien zaintza hobetzeko baliaga-rri diren neurri guztiak hartu eta errazteaklehentasuna izan behar du.

GIZARTE-ONGIZATEA

Euskaraz ez dakiten pertsonei erraztasunakeskaini behar zaizkie ikasteko.

EUSKARA

Iturzaetako Guraso elkarteak eta irakasleekaurkeztutako plangintza (handitzea, gune esta-lia…) gauzatzeko legealdia izan beharko luke.Haur eskola egokia behar dugu. Eskola da gurehaurren hezkuntzarako ardatz nagusietakobat. Kirol taldeekin, bestalde, orain dituztenbeharrak eta epe erdira izan ditzaketenakaztertu beharko lirateke lehentasunak ezarriahal izateko.

HEZKUNTZA ETA KIROLA

Udalean sartu ginenetik turismoari bultzadaematea izan da gure asmoa. Azken boladan,badirudi Udaletik hori sustatu nahia badago-ela. Hala ere, ikusten dugu proposamen handi-nahiak ari direla diseinatzen eta, horiek ate-rako ez balira, bigarren mailako aukerarik ezdela aurreikusten.

ZERBITZUAK ETA TURISMOA

5

6

7


] foroa ] Udal hauteskundeak

Legealdi berri bat hastera doa. Orohar, zer helburu ezarri dituzue?Bada garaia ezkertiarrak, abertzaleak etaindependentistak garenok guztiokbatera abiatzeko. Aldaketa garaia iritsidela iruditzen zaigu, ilusioarekin aroberri bat hasteko garaia da. Gure helbu-rua udal-funtzionamenduan herritarrenparte hartzea bultzatzea da, elkarrizketaeta elkarlana ardatz hartuta; gardentasu-nean oinarritutako udal-kudeaketaeskaini nahi diogu herriari.

Azken legealdiari dagokionez, zernabarmenduko zenuke? Zer kendukozenuke?Orain artean ez dut politikan parte har-tzeko aukerarik izan, baina badakitudal-funtzionamendua ez dela oso ire-kia izan herritarrekin. Gure asmoa herri-tarrekin eta euren beharrekin ahal dengertuena izatea da. Horretarako gainon-tzeko alderdi politikoek ere udal-fun-tzionamenduan parte hartzea nahikogenuke. Bestalde, herri honetan zein

Euskal Herrian erabat burugabeak izandiren ilegalizazioak baztertuko nituzke.Horrez gain, bi liberaziotik bat kendukonuke; izan ere, badira bi liberazio baka-rrik dituzten 10.000 biztanleko herriak,eta beraz, Getariak, 2.500 biztanle izanik,ez da zuzena bi liberazio edukitzea.Hala ere, herrian egin diren hainbat egi-tasmo herritarrentzat onak izan direlairuditzen zait.

Bildu koalizioak (EAk, Alternatibaketa independenteek osatutako koali-zioa) zer ondorio eta zein ezberdinta-sun ekarriko ditu?Ondorio nagusia da sortu duen ilusiohandia; esfortzu handia egin da ibilbideezberdina izan duten ezkertiarrak etaabertzaleak batzeko, taldeak nahiz nor-banakoak. Bake justua eta iraunkorralortzeko garaia dela iruditzen zait. Gai-nera, ez dut dudarik herritarrek aukera-tutako ordezkariak hor izango garela,eta lasai egon daitezela, euren aldeegingo baitugu lana.

Nika Lertxundi

1

23

Balentziaga kaleko parkingarengaia zer egoeratan dago?Dakidanaren arabera, garajeak egitekobaldintzak jada atera ziren, baina inongokontratistak ez omen du proposamenikaurkeztu. Gainera, finantzazio-arazo han-diak omen daude proiektu hori aurreraateratzeko. Kotxeak aparkatzeko arazohorri konponbidea bilatu behar zaiolaikusten dugu; bestalde, badugu kezkaaparkaleku horietako batzuk BalentziagaMuseoarentzat izango ote diren.

Hauteskundeetako emaitzei begira, zer esperantza? Sorpresarik espero al da?Bilduren izenean aurkezten garenokesperantza dugu oraingoan aldaketaegongo dela, eta gainera, sorpresa guizatea espero dugu.



Zer egingo zenuke udal-jardueraeraginkorrago egiteko/izateko?Niretzat, elkarlana eta herritarren partehartzea ezinbestekoak dira gauzakzuzen egiteko; gainera, egiten den guz-tia herritarren esku jartzea erabatgarrantzitsua dela iruditzen zait, batezere gardentasuna lortzeko.

Balentziaga Museoa irekitzear dago.Zer suposatuko du getariarrontzat?Museoa handikeria eta gehiegizkoa iru-ditzen zait Getaria bezalako herri baten-tzat, eta gainera, guztiona izan den lekupubliko bat galdu du herriak, izuga-rrizko diru pila gastatuz. Horrez gain,herria prestatuta al dago esaten dutenjendetza hori guztia jasotzeko? Nireustez, Balentziaga jaunari museo horiguztia trajez bete beharko lukeelaesango baliote, ez zen “bela” soinekoakjosten hasiko… Jainko maitea!

6

7

4

5

Erromero Etxea herriratu, bertan kultur-etxeajartzeko, Potzuagako etxeen proiektua bul-tzatu, eta irisgarritasuna bermatzeko, Herrerie-tatik Potzuaga bitartean igogailuak eraiki,horiek igotzeko eta jaisteko balio baitute.Horrez gain, plazatik Iturri Txiki arteko zatian,espaloia zabaldu, eta herrigunean Nazional634 errepidea lurperatzeko egitasmoa bultzatu.Baserri bideak hobetzen ere jarraitu behar da.

8 Zer hobetuko zenuke honako gai hauetan?

HIRIGINTZA

Dudarik gabe, herriko talde eta elkarteakbabestea izango litzateke gure helburu nagu-sietakoa, horiek ematen baitiote herriari bizitzaeta aberastasuna.

KULTURA

Hirugarren adineko lagunei dagokionez, per-tsona horiek dituzten premien azterketa serioaegin behar da. Eskaintzen diren gizarte-zerbi-tzuak egokiak eta nahikoak diren aztertu. ZaharEtxea eta Eguneko Zentroa egungo KulturEtxean kokatzea proposatzen dugu, lagun horienbizi-baldintzak hobeak izan daitezen. Ezintasunfisikoa dutenei, tratu txarrak jasaten dituztenemakumeei, etorkinei eta drogaren mendeandauden kolektiboei arreta berezia ekaini.

GIZARTE-ONGIZATEA

Turismo Plan Estrategikoa diseinatzea daerronka nagusietariko bat, baina iruditzen zaitturismorako altxor nagusietariko bat Getariabera dela, herria eta auzoak barne; horretanguztian, gainera, Euskal Kulturak izan behardu oinarri.

ZERBITZUAK ETA TURISMOA

Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiari (EBPN)benetako bultzada eman behar zaio; horrezgain, Euskara Teknikaria izatea eta UEMAnberriro sartzea izango dira gure lehen eginbe-harrak.

EUSKARA

Euskal Kurrikuluma bultzatu, haurtzaindegiberria eraiki, eskolako jangela handitu, zaintza-gunea bultzatu, Aldamar Parkeko jolastokiaberritu eta Menditxoko jolas parkea hobetu.Kirolari dagokionez, herriko kirol-instalazioekbehar dituzten hobekuntzak egin eta ESAITenproposamenak geure egin.

HEZKUNTZA ETA KIROLA


Pausoz pauso, gelditu barik

Pausoz pauso, maitatu, ari

Pausoz pauso, euskalakari!

Apirilaren 17an, goizeko lau t’erdiak aldera igaro zenKorrika 17 Getariatik, herriko kaleetan lekukoa eskuzesku pasa eta gero. Guztira, zazpi kilometro erosi ziren,baina kilometro bakoitza herriko hainbat elkarterenartean osatu zuten; hori dela eta, partaidetza handia izanzen. Getariak Askizuko bidegurutzean hartu zuen leku-koa, eta Zarautzera bidean, bigarren tunelean utzi zuen;zehazki, honako elkarte eta alderdi hauek eraman zutenlekukoa: Getariako Udala, Getariaren Sustraiak, Irizabal,Gaztetape Surf Elkartea, soziedadeak, Gaztetxia, Babexa,Aralar, helduen dantza-taldea, Artzape, Txeru, EA,arraunlari helduen taldea eta Ezker Abertzalea. Bestalde,Korrika 17 iritsi bitartean, hainbat ekitaldi antolatu zituenGetariako Korrika Batzordeak: Korrika Txikia, IturzaetaHerri Eskolako txistularien kalejira, marrazki-tailerra,herri-bazkaria, pailazoak, Leire eta Ainhoa trikitilariekintriki-poteoa, eta kontzertuak. Hemendik pare bat urtera,berriro ere hitzordua izango dugu: Korrika 18!!!

Argazki Txokoa

Argazkia: Gari Berasaluze

16- artzape @topagunea.com16-artzape @topagunea.com

]] Aitor Irigoien [[

1)Badira urte batzuk hainbat artista euskaldunek “Zaha-rregia, txikiegia agian” proiektua aurkeztu zutenetik.

Musika, olerkiak eta marrazkiak uztartzen ziren egitasmointeresgarri hartan. AEBra ere bidaiatu zuten taldekideek,bertan hainbat emankizun eskaintzeko. Proiektuaren ize-nak, hain justu ere, bidaia horrekin du zerikusia. “Zaharre-gia, txikiegia agian”. Horrela antzeman omen zuten EuskalHerria New Yorkeko metropolitik…

2)Aipatu egitasmoarekin gogoratu nintzen, otsailean,herrian eraikitzen ari diren museo ezaguna barnetik

bisitatzeko aukera izan nuenean. Bisiten ideiak arrakastaizan zuen, herritar ugarik izena eman baitzuen. Museoakazken urteotan emandako zeresanak eta luze jo duten obrenosteko ikusminak ere eragingo zuen interes hori.

Eraikinak bi zati nagusi ditu. Batetik, eraberritua izan den“Fabiolaren palazioa”; bestetik, dimentsio handiagoko erai-kin berri deigarria. Lehenengoak dituen lau solairuetan,aldi baterako erakusketak, liburutegia, artxiboa eta ekital-dietarako gela berezia kokatuko dira.

Bigarrengoan, zintzilik dauden hiru kuboak nabarmen-tzen dira. Kubo bakoitzak bi areto ditu, eta sei areto horie-tan, Balentziagaren soinekoak egongo dira ikusgai. Erakus-ketak sei hilean behin aldatuko dituzte. Horiez gain,jantziak berriztatzeko tailerra, formazio-gela, administra-zioko bulegoak eta konferentziak emateko auditorium bategongo dira. Beheko solairuan, harrera, denda, kafetegia etaikus-entzunezkoen areto bat aurkituko ditu bisitariak. Tar-teka antolatzeko asmoa duten moda-desfileak ere pisuhorretan egingo lirateke.

Orotara, 5.500 metro koadroko hedadura izango dumuseoak. Espazio handia, beraz. Eraikinean izan nuen sen-tsazioa ere hala izan zen, gehiegizko espazio librearena,hustasunarena.

Bisitaldiaren amaieran, arduradunen azalpenen harirasortu zen solasaldiak zinez interesgarriak diren hausnarke-tak eta galderak utzi zituen agerian:

- Museoak herriarentzako aberastasun anitz ekarriko dituela azaldu zuten. Zenbateko onura, ordea? Zein herritarrentzat? Zeren trukean? Zein eta zenbatekoak

izango dira eragingo dituen inpaktu positiboak eta negatiboak?

- Enplegu-sorrera aipatu zuten. Baina, krisia medio, lan-talde txiki bat enplegatuko du. Langile bakar bat ere ez herrikoa.

- Museoko zerbitzuen esleipenak konkurtso bidez egin dira, eta horietan, Getariako enpresa edo partikularra izatea kontuan hartutako faktoreetako bat izan omen da.Herriko inork ez du egindako konkurtsoetako bakar batirabazi.

- Proiektua zuzen eta garden gestionatu dela errepikatu ziguten. Gertatu denaz ezjakinak bagina lez. Oraindik emateke dago epaia, baina gaiak ez du itxura onik: alkate ohi bat inputatuta, Miamin (AEB) babestuta dagoen arkitekto kubatar bat… Kontu gehiegi argitzeke.Azalpen anitz emateke.

- Museoak milaka bisitari izango dituela baieztatu zuten. Baina, zer sostengu dute datuok? Zein da bisitarien aurreikuspen zehatza? Egin al da hori kuantifikatzeko merkatu-ikerketarik edo -azterketarik? Ez naiz gaian aditua, baina, aurrez autobus-geltokian egon zen Balentziagaren erakusketaren esperientziak zuhurtziaz joka

Handiegia.“Modernoegia” agian


tzera bultzatzen du… Edonola ere, aurreikuspenak zuzenak izanik ere, nola iritsiko dira bisitariak Getariara? Kotxez etorriz gero, non aparkatuko dute? Orainarte aparkatzeko arazoak izan baditugu herrian (bereziki udan), zer gertatuko da museoa ireki ondoren? Museoko arduradunek arazoa onartzen dute. Epe laburrean, ordea, ez dute konponbide eraginkorrik. Horihorrela, gure herria prestatuta al dago gisa horretako museo bat izateko? Ba al du nahikoa azpiegitura? Zalantzak ditut… Getaria ez da Bilbo Handia…

- Bisiten xedea herritarrek museoa bere egitea zela adierazi zuten. Bisita labur batez harago, herri batek egitasmo bat bere sentitzeak ahalegin, zintzotasun handiaeskatzen du: Herriari, lehen unetik, iritzia eska ziezaioketen, proiektuaz kontsultatu… Prozedura garden bat eman, herritarrak informatuta eduki… Erakinaren zatibat herri erabilerarako uztea ere ideia ona litzateke… Ez da era horretako ezertxo ere egin…

Bien bitartean, proiektuak aurrera jarraitu du. Martxoa-ren hasieran, Blanca Urgellek, Eusko Jaurlaritzako Kulturasailburuak, adierazi zuen museoak ekainean irekikozituela ateak. Erakarriko dituen turista andanaz ere min-tzatu zen. Hala ere, Miren Azkarate buru zuen aurreko kul-tura departamenduak “arazoz beteriko motxila” bat utziziela aitortu zuen.

Balentziagaren aferak sarri aipatzen ditudan bi ideiaerrepikatzera naramate:

Lehenik eta behin, berriro hauteskundeak gertu ditu-gula, demokrazia X urtean behin paper bat kaxa baterabotatzea baino askoz gehiago dela uste dut. Herriak eraba-kietan parte hartzea oinarrizkoa da. Herritarrekin lauurtean behin soilik oroitzen diren agintariak ez dira norhorien izenean hitz egiteko edota aritzeko. Alderdi bateninteresek ezin dute definitu herri baten geroa. Erabakigarrantzitsuak ezin dituzte jauntxo gutxi batzuek hartu.Alkate zein zinegotziek aipatu jauntxoen txotxongilo soilizateari utzi beharko liekete. Hitz polit ugari entzun dituguurteetan. Hitz eder berberak adituko ditugu datozen bihilabeteetan. Hitzak, hori besterik ez.

Bigarrenik, turismoa dela eta, sarri bisitari apurren inte-resak herritarren benetako beharren gainetik jartzen direlauste dut. Arriskutsua deritzot, beste ororen gainetik, turis-moan oinarritzeari… Zer egingo dugu etortzeari utzikobaliote? Nondik bizi turistarik ez den gainontzeko hamarhilabeteetan?

3)Museoko espazio zabalen artean, Getarian ekintzakulturalak burutzeko dagoen azpiegituren gabeziaz

oroitu nintzen. Etxebizitza berriak eraikitzeko geratzendiren gune urriez ere akordatu nintzen. Museoaren dimen-tsioak ez datoz bat, inola ere, egungo egoerarekin, testuin-guruarekin…

Ez dakit New Yorketik nola ikusiko den Euskal Herria…Badakit, ordea, Getariako plazatik nola antzematen den Cris-tobal Balenciaga Museoa: Handiegia. “Modernoegia” agian.

Roman Rameri flandestar merkatari handia

18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com

] Historiaren katebegiak/ Xabier Alberdi eta Suso Perez

Getariako Elkano kalean dagoen erai-kin ederrenetako bat da Romeronekojauregi neoklasikoa. Romero Asu sendi-koek eraiki zuten, eta kale horretaraematen duen ertzean, Asutarren armarrizoragarria dauka. Jauregia dagoen oru-bea XVIII. mendean iritsi zen Romerota-rrena, baina mende bat lehenago, XVII.mendean, Roman Rameri merkatarihandiaren etxea zegoen bertan.

Roman Rameri Flandesko Lille hirikoazen izatez. 1657 aldera iritsi zen Donos-tiara, bertatik egiten zen Ameriketarakomerkataritzan parte hartzeko. 1668an,Frantziak bere jaioterria konkistatu zue-nean –Lille gaur egun ere Frantziarenmendean dago-, behin betirako EuskalHerrian geratzea erabaki zuen, bestehainbat merkatari flandestarrek eginzuten bezala. Donostian bertan hiritar-tzea erabaki zuen; baina, horretarako,lehenik Getariako auzotar egin zen,Maria Josepha de Mutio y Basurtorekin1672an ezkondu ondoren. Lilleko DonPedro de Rivanegra, Philipe Dubois,Jerardo Vanssitart eta Luis de Vellvar ereGipuzkoako emakumeekin ezkonduziren, Donostiako auzotar izateko. Beregizarte maila sendotzeko, Gipuzkoakokostaldeko beste zenbait udalerritan ereetxe eta jauregien jabe egin zen. Besteakbeste, Hondarribian zutik dirau orain-dik Rameri jauregiak, eta Orion ere etxeeder baten jabe egin zen. Merkatariharen aberastasuna kontuan izanda etabeste herrietan eduki zituen etxeak eza-gututa, Getariako etxea ere ez zen edo-zein motakoa izango.

Roman Rameriren aberastasun-iturrinagusia itsas merkataritza zen. Gipuz-koa bertako beste zenbait merkatarire-

kin elkartuta, Flandestik Europako hain-bat lekutan ekoitzitako gaiak ekartzenzituen Gipuzkoako portuetara, hemen-dik hara bidalitako zilarra eta burdina-rekin erosiak. Gero, atzerriko ekoizkinhoriek Ameriketara bidaltzen zituen,Gipuzkoako burdinarekin batera. Han-dik zilarra eta koloniar gaiak –tabakoa,kakaoa, kanela, Campecheko makila etaabar– ekartzen zituen.

XVII. mende erdi aldera, Gipuzkoamunduko merkataritza-gune garrantzi-tsuenetako bat bihurtu zen. Bertatikbidaltzen zen Europa iparraldeko esta-tuetara Espainiaren menpeko amerikarkolonietatik ekartzen zen zilarrarenkopuru nagusia. Ondorioz, Gipuzkoakokaietara iristen ziren Europako estatue-tatik bidalitako ekoizkin gehienak, oro-korrean Ameriketako merkatuetarako.Gipuzkoako merkatariak Sevilla, Cadizeta Ameriketako porturik garrantzitsue-

netan finkatuta zeuden, eta garai har-tako mundu-ekonomiaren ardatzetakobat zen merkataritza sarea osatzenzuten. Merkatari haiek legezko merka-taritzaz gain legez kanpokoan ere ari-tzen ziren; azken hori zen, hain zuzen,beren irabazi-iturri nagusia.

Roman Ramerik buru-belarri jardunzuen itsas merkataritzan Gipuzkoara iri-tsi zenetik, eta, nola ez, legez kanpokomerkataritzan edo kontrabandoan ereinteres handia izan zuen. 1660an, zila-rrezko 13.600 erreal inbertitu zituenOiartzungo Don Ignacio de Maleoren LaSantisima Trinidad ontzia prestatu etamerkataritza-gaiez hornitzeko. Ontzihura merkataritza gaiez beteta bidalizuten zuzenean Buenos Airesera. Hauda, legez kanpoko bidaia izan zen; izanere, garai hartan Ameriketara joatekoderrigorrez Sevillara joan behar izatenzen lehendabizi, eta kopuru handi batordaindu behar izaten zen baimenaeskuratzeko. Noski, zuzenean joanezgero, ez zen ezer ordaindu behar, ez bai-menik, ez zergarik.

Ez da hau Roman Rameri kontraban-doan aritzen zenaren datu bakarra; zen-bait urte geroago ere, 1672an, legez kan-poko beste espedizio batean zerikusiaizan zuen. Urte hartan, Simon de Ape-rribai donostiarraren Nuestra Señora delPopulo ontzia Veracruzen itsasoratu zen,zuzenean Kantauriko kostaldeko portu-ren batera iristeko baimenarekin. Bai-mena Enrique Enríquez de GuzmánNueva España-ko armadako jeneralakeman zion, erregearentzako zenbaitgutun ahalik azkarren ekar zitzan. Bai-men hartaz baliatuz, ordea, Aperribaik2.000 kintal Campecheko makil eta 800behi-larru ekarri zituen ontzian. Merka-taritza-gai horiek guztiak Roman Rame-rirenak ziren. Ontzia Pasaiara iritsizenean, ordea, norbaitek salatu eginzuen. Dena den, Roman Ramerik etaGipuzkoako kostaldeko merkatari-sareboteretsuak indar handia zutenez, abso-luzioa lortu zuten.

2011ko urria artzape-19

Atzerriko idazle batekinnatorkizue hilabete honetan,Anna Gavaldarekin, hainzuzen. Frantziarra da bera,eta, nahiz eta euskal literatu-ran haren produkzioa orain-dik urria izan, Europako lite-raturan ezaguna da.

Mami asko ez duen istorioada. Hiru anai-arreba dira pro-tagonistak eta, ezkontza batdela eta, berriz elkarrekin ego-teko aukera dute. Protagonis-ten bizitzen artean, ezberdin-tasun handiak daude: Gracelorez lore dabilen emakumegogaitua da; Lola, ama etaemazte perfektua, baina per-fekzioaz nazkatzen hasiadena; eta Carine anaia, bere

]] literatur txokoa / Izaskun Larrañaga]] moniren errezeta [[

Ihesaldi polittaOsagaiak:

2 koilarakada irin

2 koilarakada margarina

Berdel bat

Tipulin bat

Piper berde bat

2 arrautza

Gatz pixka bat

Litro bat esne

Ogi birrindua

Berdel-kroketak

emaztearen gutiziez aspertutadagoena. Bada laugarren anaibat ere: Vincent, gazteena;gaztelu batean bizi da etabohemio samarra da. Lauga-rren hori ez da ezkontzaraagertuko, eta hori ikusita, hiruanai-arrebek harekin elkar-tzeko bidaia bat hasiko dute.Bidaia egitearen arrazoi nagu-sia anaia gaztearekin egoteada, baina baita elkarren artekolokarrik sendotzea ere.

Ironiaz betetako istorioa da,eta hein batean, Frantziakogizartearen edo gizarteren zatidiren goi mailako jendearenparodia egiten du idazleak.Istorio bizia da, entreteniga-rria; azkar irakurtzeko egina.

Idazlea: Anna Gavalda (Boulogne-Billancourt, Frantzia; 1970)Itzultzailea: Jon MuñozArgitaletxea: AlberdaniaArgitalpen urtea: 2010Orri kopurua: 112

Prestaketa:

Zartagin batean tipulina, piperberdea eta berdela zati txikie-tan jarri, eta olioarekin frijitu;gatz apur bat gehitu.Kazola txiki batean margarinajarriko dugu su beroarekin,urtu arte. Gero, bi koilarakadairin botako dizkiogu, etaaurretik frijitu ditugun tipulineta berdel zatiak. Jarraian,esnea botatzen hasiko gara,pixkanaka-pixkanaka. Gutxigorabehera, laurden bat litroesne erabiliko dugu, bainaoreak eskatzen digunaren ara-bera botako diogu. Hori guz-tia egiten dugun bitartean,garrantzitsua da egurrezkokoilara batekin mugitzea,pikorrik ez gelditzeko. Lortutako orea erretilu bateanjarri eta hozkailuan utzikodugu, ordu batzuetan. Hozkailutik ateratako oreare-kin, borobil txikiak egingodira, eta gero, bi arrautzak ira-biatu ondoren, bertan bustikoditugu; ogi birrindutik pasa-tuko ditugu gero, eta kroketaforma eman.Behin kroketak egiten ditugu-nean, zartaginean frijitukoditugu, olio berotan.

On egin!

20- artzape @topagunea.com20-artzape @topagunea.com

] harritarten txutxupeka / herri eskola

Aingeru Epaltza idaz-lea Iturzaeta HerriEskolan izan genuen

apirilaren 6an. Hirugarrenzikloko ikasleen galderak prestu-tasunez erantzun zituen iruinda-rrak. Ikasleen aldez aurreko lana bereBaloika liburua irakurtzea izan da. Iraku-rri ahala, gustuko atala aukeratu beharizan dute, zenbait galdera prestatu etahiztegia landu.

Aingeru Epaltza Iruñekoa da eta itzul-tzailea. Itzulpen-lanak egiteaz gain,hitzaldiak ematen ditu ikastetxeetan.Kazetaria ere badenez, artikuluak idaz-ten ditu egunkarietan eta lan txikiakprestatzen ditu irratietarako. Urtero,hiruzpalau aldiz etorri ohi da Getariara.

entzat eta besteak helduentzat. Irakurgaiatsegin bat irakurtzen ari denean, istorioberriak bururatzen zaizkio. Mikeltxo etaKattalin pertsonaiak hainbat liburutanagertzen dira. Ezizenak erabiltzea osoarrunta da literaturan. Arrazoi bat egonohi da beti zer idatzi behar den jakiteko.

“Idazleak bertzeen istorioen banpiroakgara” esan zuen noizbait. Idazleek bes-teen istorioak xurgatzen dituzte. “Idaz-leok irudimen handia dugu baina belarriakere baditugu: istorioak entzuten ditugu etahoriek idazteko erabiltzen ditugu; nolabait,jendeari entzundako istorioak lapurtzenditugu”.

“Liburu bat idazten ari naizenean, dagoe-neko hurrengo liburuan pentsatzen egotennaiz, zeren beti izaten ditut istorioakburuan. Presa izaten dut hurrengo liburuaidazten hasteko, eta hori ez da ona”.

“Nik liburu batean idazten dudan azken-azkena izenburua izaten da. Zer idaztendudan, horrexek ematen dit pista. Izenbu-ruak idazten ari naizenean etortzen zaizkitburura, eta idatzi egiten ditut”.

Txikitan irakur-tzea gustatzenzitzaion asko eta

idazle izan nahizuen. Hamar-hamaika urte-

rekin hasi zen idazten. Bakeroen gaiajorratu zuen eta bertan indioek irabaztenzuten. Aurreneko liburua antzerki-lanaizan zen eta Mugetan irri zuen izena.

Bere herrian “baloika” deitzen ziotenfutbolean aritzeari, eta hortik hartu zuenliburuaren izenburua. Baloika liburuahilabete t`erdian idatzi zuen. Luzeakdirenean, bi edo hiru urte pasatzen dituidazten. Hiru sari irabazi ditu. Sariakondo etortzen dira, animoa ematendutelako, hasieran batik bat.

Hamalau liburu idatzi ditu, lau gazte-

AINGERU EPALTZA

] elan-euskadi

“Azpigarapena eta kontsumo-gizartea:txanpon beraren bi aldeak” lelopean,maiatzaren 3an emango zaio hasieraaurtengo Getaria eta Hirugarren Mun-dua jardunaldiei. Aurtengoa getariarrenaurrean jardunaldi hauek antolatzenditugun 18. aldia izango da.

Hasiera maiatzaren 3an izango da, arra-tsaldeko 7:30ean Alhondigan, TaniaMartinez hizlariarekin. Hitzaldiarenhasieran, “El segundo desembarco”dokumentala aurkeztuko da eta gero,hizlaria “Multinazionalak eta giza esku-bideen urraketa Latinoamerikan” gaiariburuz arituko da. Tania Martinez beraLatinoamerikako Multinazionales Begi-ratokiaren arduraduna da Euskadin.

Maiatzaren 4an, asteazkenean, hitzaldiaizango da udaletxeko areto nagusian, orduberean. Hizlaria Carlos Taíbo izango da.Taibo idazle ezaguna da eta Administrazioeta Zientzia Politikoetako irakaslea da Bar-tzelonako Unibertsitate Autonomoan.

Carlos Taibok hainbat liburu eta artikuluidatzi ditu hedabideetan. Taibok garape-nari buruzko teoria propioak ditu etajarraitzaile asko ditu Gobernuz Kan-poko Erakundeen alorrean. Bere hitzal-diaren izenburua “En defensa del decre-cimiento” izango da.

Jardunaldiekin bukatzeko, Alhondigaraitzuliko gara berriro, arratsaldeko7:30ean izango da hitzordua; Jabier Gon-zalez Hegoako kidea izango dugulagun; “Transnacionales en Guatemala:¿Hasta dónde llega nuestro modelo dedesarrollo y consumo” hitzaldia eskai-niko du. Hitzaldiaren baitan, dokumen-tal bat ere emango da, “Sipakapa no sevende” izenekoa, hain zuzen.

Aurtengo programazioa inoiz bainointeresgarriagoa da eta egungo egoera-rekin lotura gehien duena. ELAN EUS-KADIren izenean, espero dugu jardu-naldi hauek jendearen eta herritarrenerantzun ona izatea.

Getaria eta Hirugarren MunduaXVIII. JARDUNALDIAK 2011


] maiatzeko agenda

KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

Non: AlondegianAntolatzailea: Getariako Udala

] Kirola[Maiatzaren 30a-maiatzaren 1a]LA GAVIOTA ESTROPADAAntolatzailea: Kostabela

[Maiatzaren 14a, larunbata]TRINERILEN 7. JARDUNALDIANoiz: 16:30ean

Antolatzailea: Gure Txeru“FLOREN MEMORIALA” I.FUTBITO TXAPELKETAPartida egunak: ostiraletan21:30ean eta larunbatetan16:30eanAntolatzailea: Gure Txeru

] KZguneaNoiz: maiatzeko ordutegia:17:00etatik 20:00etara Tutorea egongo da, maiatzak6, 13, 20 eta 27 (16:00-20:00)

] Gaztetxia[MAIATZA]-ZINE ZIKLOANoiz: igandeetan, 18:00etan-ASANBLADANoiz: ostegunetan, 19:00etan

] Festak[Maiatzaren 6a, ostirala]

ANTXUA EGUNA17:30ean, Udal aretoan “GETARIAKO I. ANTXUAEGUNA”-REN AIPAMENA18:00etan, herriko plazan,ANTXOA DASTAKETA txa-kolinarekin, Gure Txeru dan-tza taldeak eta Gazte Alaiaktxistulari taldeak girotuta.

Ondoren, EGAN taldearekindantzaldia

[Maiatzaren 8a, igandea]ARRANTZALE EGUNA

11:00etan, Meza Nagusia“Arrantzale-Meza”Ondoren, Karmengo Amabirginaren prozesioaJarraian, Erretiratutakoarrantzaleekin hamaiketakoa

[Maiatzaren 14a, larunbata]ARTZAPEren ALDEKO

FESTA EGUNA. 10. urteurrena

[Maiatzaren 15a, igandea]SAN ISIDRO EGUNAMeaga auzoko jaiak

] Txapelketak[Maiatzaren 21a, larunbata]GETARIAKO VI. MUSTXAPELKETA HERRIKOIAADINA: 18 urtetik gorakoakNon: Berdura plazanNoiz: 16:00etanIzen-ematea: udaletxean edoliburutegian (943896024) Zabalik txapelketaren egu-neko 15:00ak arte Antolatzailea: GetariakoUdala eta Artzape aldizkaria

[Maiatzaren 28a, larunbata]TRIKITILARI GAZTEENGETARIAKO XII. TXAPELKETANon: herriko plazanNoiz: 17:30eanIzen emateko azken eguna:maiatzak 17 (943896024, [email protected])

] Euskal Astea[Maiatzaren 27a, ostirala]Gure Txeru dantza-taldearen

DANTZA ERAKUSTALDIA

[Maiatzaren 28a, larunbata]EUSKAL JAIA 2011Txistularien alardea, musikaeskolako trikitilariak, dantza,irrintzi lehiaketa, TrikitilariGazteen Getariako XII. Txa-pelketa, Euskadiko TrainerilenTxapelketa, dantzaldia …)

] Musika[Maiatzaren 7a, larunbata]PATXI SAIZ kantautore getariarraren kontzertua.Non: Salbatore Deunaren elizanNoiz: 22:30ean

[Maiatzaren 14a, larunbata]“AMBA – AZPEITIKOMETAL BOSKOTEA”Non: Salbatore Deunaren elizanNoiz: 20:15ean

[Maiatzaren 21a, larunbata]“GETARIAKO MUSIKABANDAREN KONTZER-TUA”Non: San Adrian-en (Nafarroa)Noiz: 20:00etan

[Maiatzaren 22a, igandea]“ERRENTERIAKOKAMARA ORKESTRA”Non: Salbatore Deunaren elizanNoiz: 12:30ean

[Maiatzaren 23ko astean]MUSIKA ESKOLAKOENTZUNALDIAKNon: perkusio gelanNoiz: 19:00* Egitaraua:www.getaria.net / kultura /musika eskola

[Maiatzaren 5a, osteguna]DONIBANE LOHITZUNEraIRTEERA Donibane Lohi-tzune eta Biarritzera bisita,Oiartzungo Gurutze Berri jate-txean bazkaria, ondoren Hon-darribian denbora librea Irteera-ordua: 09:30eanAntolatzailea: Arrantzale Zaharren Elkartea

[Maiatzaren 13a, ostirala]HAUR ABESBATZAREKINELKARTRUKEA – OÑATI – Noiz: 19:00etan

[Maiatzaren 12a, osteguna]ANTSIETATEA HitzaldiaHizlaria: Jose Luis MartinNoiz: 18:30eanNon: Arrantzale Zaharren ElkarteanAntolatzailea: Aulas Kutxa -Arrantzale Zaharren Elkartea

[Maiatzaren 17a, asteartea]AZAL-ZAINKETAriburuzko HitzaldiaNoiz: 16:00etatik 19:00etaraNon: AlondegianAntolatzailea: Fuldain Farmazia

[Maiatzaren 19a, osteguna]“Gorputza nola zaindu.Osteopatia, eskuko terapiak,elikadura” HitzaldiaHizlaria: Roberto Paniagua(osteopata eta eskuko terapiak)Noiz: 18:30ean Non: AlondegianAntolatzailea: HAITZE (osteopatia eta masaje zentroa)

[Maiatzaren 25a, asteazkena]Nola landu familian komu-nikazioa? HitzaldiaHizlaria: Amaia VazquezNoiz: 18:00etan

FULDAIN farmaziaren zaintza egunak:

ekainaren 6tik 12ra (biak barne)

Norbait zoriondu nahi izanez gero,argazkia bere testutxoarekin Txerukopostontzian utzi edo eta Eskualtxetaraeraman. Gogoratu! bazkideok doan dau-kazue eta bazkide ez zaretenok 4 €ordaindu beharko dituzue argazki bakoi-tzagatik.

zorion agurrak

Ane eta Miren CamposMaiatzak 21

Dagoeneko 12! Bion artean, 24. Zorionaketa muxu handi bana familia guztiaren

partetik, prexiozas!!!!

Udal bulegoa ....943 896 024Faxa ............943 140 190e-mail: [email protected]

Kiroldegia ........943 140 432Kirol-portua ......943 580 959Taxiak

Segundo ......607 720 242Jose Mari ....607 403 498

Udaltzaingoa ....943 896 146Liburutegia ......943 896 147Anbulatorioa ....943 140 653Botika ..............943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729SOSdeiak ......................112Kofradia............943 140 200

artzape aldizkaria943 000 548

[email protected]

Telefono interesgarriak

Documents

103. zenbakia (2011ko apirila)