25
MESKITAKO KIDEAK, ARDURATUTA: “ISLAMAK EZ DU ZERIKUSIRIK ERASOEKIN” 117

117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

meskitako kideak, arduratuta:“islamak ez du zerikusirik erasoekin”

117

Page 2: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Puntua 1172017-09-08 EGUBAKOITZAargazkiaren egilea: josu bilbao.annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko meskitan.

Ku l t u ra e ta H i z k u n t z a Po l i t i ka Sa i l a k ( H i z k u n t z a Po l i t i ka ra ko Sa i l b u r u o rd e t z a k) d i r u z l a g u n d u a

Argitaratzailea Goiena Komunikazio Taldea Kooperatiba ElkarteaOtalora Lizentziaduna 31 20500 ARRASATE

Lehendakaria Aitor IzagirreZuzendari nagusia Iban ArantzabalZuzendaria Eneko AzkarateErredaktore burua Monika BelastegiDiseinu arduraduna Iñaki Iturbe

Hizkuntza arduraduna Sergio AzkaratePublizitate arduraduna Mireia LarrañagaKluba eta banaketa Marta LeturiaMaketazioa Iñaki Iturbe, Aitor Lagoma.Publizitatea Mireia Larrañaga, Amaia Mundiñano, Ziortza Martin, Imanol ElortzaAdministrazioa Agurtzane Gaintzarain, Ane Berezibar, Iratxe Bengoa

EgoitZA nAguSiA Arrasate 20500 Otalora Lizentziaduna 31 132 posta-kutxa 943-25 05 05 | Faxa: 943-25 05 [email protected]

PubLiZitAtEA Arrasate 20500 Otalora Lizentziaduna 31 943-25 05 05 | Faxa: 943-25 05 [email protected]

HArPiDEtZA Arrasate 20500 Otalora Lizentziaduna 31Tel.: 943-25 05 05 [email protected] gordailua: SS-1509-2014iSSn: 2443-9738tirada: 4.100 ale

KOMUNIKAZIO TALDEA

iritzia nire txanDa

ni naiz nire musaBidean noa, geldo, lasai, presarik gabe. Oporretan nago eta bero egiten du, 30 bat gradu eta hezetasun handia. Zuhaitz bat ikusi dut; itzal goxoa. Haritz bat da; nola ez du emango, ba, itzal goxoa haritza bada? Sustraietatik hasi eta goruzko, lepoa gehiago tolestu ezin dudan arte. Ezaguna dut txokoa, baina ez dakit zergatik; sekula ez naiz egon hemen. Panoramika bat egiten dut begiradarekin; oraindik ezagunago. Zoom out, zoom in. Noiz egon naiz ni hemen? Non ikusi dut nik txoko zoragarri hau?

Itzaletan eseri naiz. Galderak gordeko ditut batzuetan erantzunak bakarrik datozelako, bata bestearen ostean. Zerbait berezia nabari dut. Geldiunea, bidea, zuhaitza, itzala. Hiru ordu laurden pasa dira –uste dut– eta ez dut mugitzeko intentziorik; gustura nago hemen. Eguzkia badoa poliki-poliki sartzen, baita itzala desagertzen ere. Argitasun perfektua.

Norbait dator. Nire kotxearen ostean aparkatu du. Ez dut oso ondo ikusten urrunera, baina bi pertsona dira: batek kristoren kamera darama eta besteak poltsa handi bat. Uste dut arropaz bete-bete daramala poltsa. Argazki bat atera nahiko nieke Instagramera igotzeko. Hori da! Instragramen ikusi dut nik txoko hau! Uiiii… hauek ere Instagramerako argazki bila etorri dira hona. Txoko ezin politagoa eta argi ezin egokiagoa momentu honetan. Beinke! Berehala galdetu didate ea beste toki batera joaterik dudan. Ez nuen asmorik, baina tira, altxatu egin naiz; amaitzen dutenean berriz okupatuko dut txokoa.

Urrundu naiz, baina ez dut nire txokoa begi bistatik galdu. Hortxe ari dira aurten asko eramango diren ileko uhinak konpontzen. Goizean ahalegindu naiz ni ere horiek egiten, baina ezin. Eskerrak Jonek bideo-tutoriala bidali didan. Ni ere banago, beraz, Instagrameko argazki bat ateratzeko moduan. Baina ez, ni ez naiz instagramerra, ez naiz influencerra; ni, ni naiz eta are gehiago txoko honetan. Bukatu dute eta han doaz, argazkilaria eta bere musa –berak esan dit–. Bueltatu naiz nire txokora musa hitzarekin buruan eta orduan gogoratu naiz Frida Kalhok zioenaz: “Ni naiz nire musa, inork baino hobeto ezagutzen dudalako nire burua eta hobetzeko dudana”. Nik ere nahi nuke izan Frida. Argazki bat aterako diot txokoari eta Fridaren esaldia idatziko dut gainean. Gero igoko dut ateratako argazkia Instagramera.

urrundu naiz, baina ez dut nire txokoa begi bistatik galdu

NagoreIpiña

4 Bat-batean amaia ruiz de galarreta6 Irudiz eskuetatik ihes8 Mundutik txile: Marea gorriak10 Erreportajea Musulmanak arretagunean20 Elkarrizketa David Martin, historialaria24 Osasuna gaixotasun erreumatikoak umeengan26 Kirola ion Membrillera kulturista28 Adituen esanetan ez dago edukaziorik30 Otorduan Maialde: idiazabalgo gazta tartatxoak albertxikoekin 32 Moda amantal solidarioak34 Motorra bigarrenez bukatu ezinik36 Gure artistak jone Martinez arrasatearra38 Kultura luis Vil musikaria eta zinemagilea40 Liburu artean Berriak jaio ginen42 Gure altxorrak oñati: arantzazu46 Handitzen, handitzen eskulana: Kandelak laranjekin47 Jaioberriak

iritzia 3 Nire txanda nagore ipiña Ni naiz nire musa16 Hainbat aburu iban Perez Hernandez Marrazoak udan16 Eztabaida animalien presentzia herriko jaietan17 Xixili Helena azkarragaurizar 17 Errematea Marijo Deogracias Ez duzue ezer ulertu18 Talaiatik agustin untzurruntzaga Diru sarrerak bermatzeko sistemaren erreforma44 Komunikazioa Monika Madinabeitia Euskalkiak ‘in extinction’

aurkibiDea

2 puntua puntua 3

Page 3: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

amaia ruiz de galarretabat-batean

Testua: Eneko Azurmendi / Argazkia: Julen Ibañez

30 urteko aktore tolosar horrek hainbat proiektu egin ditu, antzerkian, film laburretan, bideoklipetan... Irailaren 18tik aurrera, haurrendako Irutxulo programako aurkezle lanak egingo ditu. Administrari zinela, hura utzi eta aktore lanetan hastea erabaki zenuen. Zer dela eta? Donostian antzerki klase batzuetan hasi nintzen, afizioz. Asko gustatu zitzaidan eta konturatzen hasi nintzen administrazioak ez ninduela betetzen. Beraz, bizitzari buelta bat ematea erabaki nuen, eta, Donostian bi urte eman ostean, Madrilera joan nintzen, aktore bezala ikasten jarraitzera.Nola gogoratzen dituzu hasiera haiek? Hasiera batean, ez zen erraza izan hemengo guztia utzi eta Madrilera joateko erabaki hartzea. Baina ikasketa moduan asko balio izan zidan esperientzia izan zen.Esan daiteke Goenkale telesaileko Malen pertsonaiarekin egin zinela ezagun, nolabait. Bai, guztiz. Madrilen urtebete egin eta hona itzuli nintzen, Goenkale-ra. Urtebete baino gehixeago egin nuen eta asko ikasi nuen, lanean ikasten baita gehien. Gainera, jende askok ikusten zuen telesaila zen.Film labur asko egin dituzu. Zeinek asebete zaitu gehien? Zergatik? Bakoitzak gauza ezberdin asko ematen dizkizu eta, era berean, balio dizu jakiteko ze erregistrotan zauden erosoago. Ez dakit, esperientzia oso onak izan ditut, lantalde onekin aritu izan naiz eta pertsonaia ezberdin asko egin ahal izan ditut; hori da aberasgarria, azken finean, baina bat aukeratzea zaila da. Azkenekoa, adibidez, berezia izan da. Izan ere, zuzendaria Mikel Martinez da, Goenkale-n nire senarra zena, eta polita izan da. Gainera, pertsonaia klasiko bat egokitu zait, eta oso gustura aritu naiz.Besteak beste, Oñatin grabatutako Cuando dejes de quererme izan da orain arte parte hartu duzun film luze bakarra. Esperientzia ikaragarria izan zen. Martxoan grabatu genuen. Nire pertsonaia txikia da oso, baina intentsitate handikoa, eta konturatu naiz film labur batetik pelikula batera asko aldatzen dela. Lantalde askoz handiagoa da, guztia oso ondo kalkulatuta dago, eta abar. Egia esan, oso gustura aritu naiz eta beste pelikula bat egiteko gogotsu nago.

Zenbait bideoklipetan ere parte hartu duzu; azkena, Hesian taldearekin. Nolakoa da lan egiteko modua bideoklipetan? Desberdina da. Testurik ez edukitzeak, alde batetik, lasaitasuna ematen dizu, antzeztea bakarrik da. Pertsonaia baino gehiago, sentimenduak erakustea izaten da gakoa, pentsatu zer sentitzen duzun, eta emozioak adierazi.Oreka-tu bezalako lanak beharrezkoak dira oraindik, bullying-aren gaiaz kontzientziatzeko. Bai. Barbara Rivasek eta biok idatzi genuen antzezlan horren gidoia. Oso garrantzitsua iruditu zitzaigun antzerki aldetik ere gaiaren ikuspegi bat ematea. Lehiaketa batzuetan parte hartu genuen, eta orain, institutu ezberdinetan antzerkia eskaintzeko aukera ere izango dugu. Esperientzia bizia da, azken batean, ikasgeletan sartzen garelako eta ikasleei azaleratzen diegulako bullying istorio bat. Ikasleak gaiaren inguruan kontzientziatzea da helburua, batez ere.La Farandularekin antzerki txikian ere ibili zara. Ohikoa ez den formatu bat da. Hala da. Gela txiki-txiki bat da eta publikoa oso gertu dago. Oso esperientzia indartsua da, guztia sentitzen da, energia hor dago eta gehiago iristen da mezua. Ez dago agertoki gainean daukazun urruntasun hori. Asko ikasi dut han. Azken finean, egunero bost saio izan ditugu hilabete eta erdian.Zer dira Topic Tolosako Nazioarteko Txotxongilo Zentroko bisita antzeztuak? Nik garbitzailearen papera egiten dut, eta, pertsonaia horretatik, museo guztia erakusten diet haurrei, umore puntu batekin. Asko disfrutatzen dute haurrek.Haurrekin feedback ona daukazu? Bai. Aurten, gainera, asko tokatzen ari zait haurrekin lan egitea, eta oso gustura nabil, egia esan.Umeekin jarraituta, aurrerantzean, ETB1eko Irutxulo programan ikusiko zaitugu, ezta? Hala da. Casting bidez aukeratu ninduten, eta, niretako, oso proiektu garrantzitsua da, ikasketa handia izango da, seguru nago. Irailaren 18an hasiko gara eta egunero grabatuko ditugu saioak, zuzenean.Gogotsu? Gogotsu eta ilusioz beteta. Lehenengo aldia izango da aurkezle lanak egingo ditudana, eta erronka handia da. Gauza berria da eta espero dut ondo egiteko gai izatea.

4 puntua

Page 4: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

eskuetatik ihesiruDiz

Argazkia: Amaia Arzamendi Testua: Maite Txintxurreta

Konturatu orduko, jada joan zaizkigu aurtengo udako oporrak ere, eta ekin diogu ikasturte berriari, nagikeriak nagikeria eta gehiago edo gutxiago kostata, kasuan kasu. Dagoeneko nostalgia puntuarekin begiratzen diegu pasatako udako egunei, egindako bidaiari, hondartzan igarotako orduei edota terraza batean lagunarteko solasean emandako gau epelei. Jada eskuetatik ihes egin dizkiguten momentu horiek berriz itzuliko ez diren arren, uda garaiak beti lagatzen du norberarengan bizi izandakoaren hondarren bat, memorian gordeta.

6 puntua puntua 7

Page 5: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

2015ean, komunikabideetan eskaski hedatu zen hondamendi ekologikoa gertatu zen Txileko hegoaldeko kostaldean. Egun batetik bestera, 360 balea, 1.000 txibi erraldoi, 900 tona izokin eta 8.000 tona sardina hilda agertu ziren Txile hegoaldeko hondartzetan.

Marea gorriaHondamendia marea gorria deritzon fenomeno naturalarekin erlazionatu zuen Txileko Gobernuak. Itsasoan bizi diren bi mikroorganismoren neurrigabeko bloom-a (ugalketa) da eta ziklikoki eta modu naturalean gertatu ohi da Txileko eta beste hainbat herrialdetako itsas ekosistemetan. Marea gorria itsasoko uraren tenperaturaren igotzearekin zuzenean erlazionaturik dago: ingurumena epelago bilakatzeak itsasoa elikagaiz aberastea dakar eta marea gorria osatzen duten mikroorganismoak hauetaz elikatzen dira. Honetaz gain, eguzki erradiazioa handitzea eta haize sistemen etetea gertatzen bada, bloom oso indartsuak sortzen dira. Baldintza hauek guztiak 10 urtean behin gertatzen dira, ziurrenik ezaguna egingo zaizuen El Niño delako fenomenoan, alegia.

Bueltatu gaitezen 2015era. El Niño fenomenoa bereziki nabarmena izan zen urte hartan;

Patagoniako haize sistema gelditu egin zen, itsasoko uraren tenperatura igo egin zen, eta ordura arte ezagutzen zen marea gorri handiena gertatu zen. Zenbait adituren ustez, ordea, 2015eko El Niño fenomenoak ere ezin du neurri honetako hondamendirik eragin; izan ere, historian zehar errepikatu izan diren marea gorriek inoiz ez diete ornodun handiei zuzenean eragin. Ildo honetatik jarraituz, adituek izokin industria jarri dute ikusmiran.

Izokin industria TxilenPatagoniako ibai eta lakuak oso ekosistema aberatsak dira. Bertako aire garbiak eta

gizakiaren presentzia eskasak ibaiek oxigeno kantitate oso handiak izatera bultzatzen dute, izokinentzako ingurumen ezin hobea sortuz. Hau hala izanda, 1982an finkatu ziren lehenengo arrain-hazkuntza industriek berehala lortu zuten produkzio-tasa maximoa, 1985ean 800 tona arrain produzituz. Txile izokin produktorerik handienetakoa bilakatu zen, soilik Norvegiaren atzetik. Bat-bateko garapen hau, ordea, ez zen modu zuzenean gertatu, eta izokin industriarekin erlazionatutako gertakari ekologiko anitz izan dira. Honen adibide da ISA birusaren agerpen eta hedatzea. Norvegian 80ko

Eskuineko argazkian, baleak, Txileko hondartza baten hondartuta.

Ezkerreko argazkian, ehunka sardina Txileko hondartza batean hilik.

hamarkadatik jada ezaguna zen birusa 2007an agertu zen Txilen lehenengoz. Isolatze eta prebentzio esperientziarik gabe, birusa azkar hedatu zen kostalde osoan zehar, izokin produkzioa %40 jaitsiz.

Hego Pazifikoan, beraz, bai izokin eta baita amuarrainak ere espezie exotikoak dira. 70eko hamarkada arte Txile eta Argentina hegoaldeko ibai gardenek ez zituzten inoiz guretzat hain ohikoak diren arrain haragijaleak ezagutu. Honek, noski, ondorioak izan zituen oreka oso ahulean funtzionatzen duten bertako ekosistementzako. Leku batzuetan espezie exotikoak bertakoak guztiz ordezkatzera heldu izan dira. Harrapariak izan badira, baina, era berean,

gaixotasun arrotzak ekarri dituzte, ingurumena asko kaltetuz.

Arrainak jaki artifizialez elikatzen dituzte jaiotzen diren momentutik. Pentsu honek, arrain-irinak ez ezik, hainbat koloratzaile, ongarri eta pestizida ditu, besteak beste. Jaki artifizialaren zati bat itsasoko ekosistemetara heltzen da, honen oreka apurtuz eta mikroorganismo espezie kaltegarri batzuen bloom-a eragin eta marea gorria areagotuz. Marea

gorriak oxigeno guztia kontsumitu ez ezik toxinak ere sortzen ditu, gainontzeko espezie ornogabeen itotze eta gaixotzea eraginez eta kate trofiko guztia apurtuz.

Susmoak susmo, izokinen industriaren eragin zuzena ekosistemekiko arlo ezezaguna da oraindik, gobernuaren eta industriaren erakundeen aldetik erregulazio eta erantzukizun falta gaia lantzea zaildu baitute. Ikerketarik ezean, espekulazioari ateak zabaltzen zaizkio: izokin industriak zerikusirik omen dauka 2015eko gertakariekin? Hala balitz, ez lirateke neurriak hartu beharko? Jakina da El Niño fenomenoa geroz eta indartsuagoa izango dela klima aldaketa dela eta, marea gorri are handiagoak sortuz.

Idoia Armendariz Txilen bizi den arrasatearra

marea gorriakMunDutik txile

marea gorriak direla-eta adituek izokin industria jarri dute ikusmiran

8 puntua puntua 9

Page 6: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

ehunka musulman bizi dira Debagoienean. otoitz egiteko eta euren erlijioa jarraitzeko, bailarako meskitetan batzen dira, baina euren “helburu nagusia bertako gizartean integratzea” dela azpimarratzen dute. katalunian gertatu diren azken erasoen ostean islamofobiak gora egingo duen beldur dira. testua: Josu Bilbao. argazkiak: Josu Bilbao.

musulmanak arretagunean

Salek familia Aretxabaletatik paseoan.

Annur Debagoieneko musulmanen komunitateak ia sei urte daramatza Arrasaten, musulmanen beharrak asetzen meskitaren eta erlijioaren inguruan. Khalid Akkouh oñatiarrak bi urte daramatza presidente: “50 bat kide gaude, eta gero, Uriburun dugun meskitara jende gehiago etortzen da, noizbehinka otoitz egitera etortzen direnak edo Arrasatera edo inguruetara egun batzuetarako datozenak. Inguruko herrietakoak ostiraleko otoitzera etortzen dira, batez ere. Maroko, Aljeria, Mauritania, Pakistan, Mali eta Senegalgo jendea gerturatzen da. Bertara, errespetuarekin, edozein etorri daiteke, ateak zabalik ditugu. Gainera, Arrasaten badago beste meskita bat, Obenerrekan, eta, bestalde, Bergaran komunitate pakistandarrak ere beste meskita bat du aspalditik. Harreman ona dugu Bergarako komunitatearekin, batez ere, erlijioak batzen gaituelako”.

Annur elkarteko zuzendaritzako kideak dira imama kontratatzeko arduradunak, Akkouhk azaldu duen moduan: “Erlijio kontuez imama arduratzen da. Guk kontratatzen dugu, eta orain dagoena, adibidez, Brahim Elkaddi, Arrasaten bizi da familiarekin. Udaletxean elkarrizketa egin zioten, eta familiari ere harrera egin zioten. Pozik dago Arrasaten eta gu ere pozik gaude berarekin. Bera meskitan egoten da otoitz orduetan, ia egunero”.

Gardentasuna helburuKomunitate musulmanen artean “gardentasunik ez dagoen zurrumurrua” zabaldu da hedabideetan Bartzelonako eta Cambrilseko erasoen ostean, baina Khalid Akkouhk argi eta garbi azaldu du eurek ez dutela “ezer ezkutatzeko. Guk ez dugu ezer ezkutatzen, erregistroak ditugu eta dena

ondo antolatuta daramagu. Ateak zabalik ditugu. Gu bateratuta eta bizikidetzan gaude, baina gure izena zikintzen dutenak ere badaude. Integratuta gaudela uste dut, eta hori da gure helburua. Auzokoekin erlazio ona nahi dugu, meskita ireki genuenean alderdi politikoetako ordezkariak, Horazio Argarate parrokoa eta auzoko jendea gonbidatu genituen. Hori da guk gura duguna. Integratzea

Debagoienean, eta horretarako dago Annur”, dio presidenteak.

“Komunitatean arazoak sortu nahi dituztenak ez dira ondo etorriak. Poliziarekin kontaktuan gaude, zerbait susmagarria atzematen badugu haiei abisua emateko. Egia da kontrol handia dagoela komunitate musulmanen gainean. Gainean daude, bai polizia, baita Gobernua, eta, gertatu denarekin, gain-gainean egongo direla dirudi. Noizean behin deitzen didate, eta zerbait arraroa ikusten badugu horren berri ematen dugu. Gero, polizia

da horretaz arduratu behar duena”, azaldu du Akkouhk.

“30 urte daramatzat hemen eta meskita ezberdinetan ibili naiz. Horregatik, hemen, elkarbizitza nahi dugu. Ezberdindu egin behar dira islama eta gertatzen ari diren erasoak. Atentatuak egiten dituztenek ez dute erlijioagatik egiten, hori argi dago. Hala ere, jendeak orokortu egiten du eta erlijioa bera hartzen dute errudun”, aipatu du.

“Islama eta gertatzen ari diren erasoak ezberdindu egin behar dira”KhAlId AKKOUh annur Debagoieneko koMunitate MusulManeko PresiDentea

“bateratuta eta bizikiDetzan gauDe, baina gure izena zikinDu naHi Dutenak ere baDauDe”

Khalid Akkouh, Arrasateko meskitan.

10 puntua puntua 11

Page 7: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Aurreikuspena da neurri gogorragoak eta zainketa handiagoa ekarriko dituela komunitate honengan eta kriminalizazio handiagoa ekarriko duela, eta ez dut uste gaizki dabiltzanik. Atentatuak gertatu aurretik, izan ere, Katalunian Protokolo Antiterrorista nahiko aktiboa zen. Eskola, kartzela eta komisariako protokolo hau aktiboa zen, zaintze aktiboa zuen meskitetan, mossoen informazio zerbitzuak komunitate musulmanak aztertzen zituen eta euren presentzia handiagoa zen meskiten inguruan. Islamofobia, beldur hori edo potentzialki nor izan zitekeen terrorista, hori bazegoen jada aurretik. Eta orain, gertatu denarekin, hori guztia konfirmatu egin da”.

Bat-batean gertuagotu egin da arazoa, Bartzelonako azken erasoekin, oñatiarraren ustez: “Erasoak egin zituztenak marokoarrak zirenez eta komunitate marokoarra oso presente dagoenez gurean, bat-batean gertuago ekarri du kontua. Gerora irten da erasotzaileak oso gazteak zirela. Bizitza osoa hemen egin duen pertsona batek, ikasketak dituen pertsona batek, lotura familiarrak edo sozialak dituen pertsona batek, nola bukatzen du horrelako biolentzia talde batean? Gehiago konektatzen du horrekin gizarte honek emateko duenarekin baino? Nola gertatu da hau? Hausnarketa horiek egon dira, bai”.

Beldurrak eta prebentzioak“Niri ematen didan beldurra da beldurrak eta prebentzioak

gailenduko direla, nahiz eta gizarte zati handi bat irten den kalera esaten ez duela islamofobia hori onartuko. Nahiz eta diskurtso publikoa oso ondo maneiatuta egon den, uste dut etorriko diren neurriak errepresio, zainketa eta, orokorrean, neurri gogorragoak izango direla. Eskoletako protokoloa berrikusiko da, eskoletan zaintze handiagoa egongo da... Nik ez dakit positiboa den zaintze edo prebentzio neurri hauek, ikuspuntu kriminala duten hauek, eskoletara ekartzea. Eta uste dut eskoletara eramango direla. Kulturartekotasun ikuspuntutik, hori ez litzateke positiboa izango”, adierazi du Douhaibik.

“Zaintze zuzena eskoletara eramaten badugu, eskola bilakatuko da oraindik eta eremu etsaiago. Ez dut uste onurarik ekarriko liokeenik eskola komunitateari, ezta komunitate musulmanari, ezta inori ere”, dio oñatiarrak.

Bestalde, dena islamaren izenpean sailkatzea “akatsa” dela aipatu du Ainhoa Douhaibik: “Akats handia da diskurtso mediatiko, politiko eta akademikoan islamiar erradikalizazioa deitzen zaion hori guztia. Islamikoa den momentuan, dena islamaren barruan sartzen da. Kontua da hau erlijiotik urrundu behar dela. Gertatzen ari denak ez dut uste sustrai erlijiosorik duenik”.

“Islamofobiaren gaia, gainera, gogor irten da kalera, eta uste dut horren aurka egin den heinean, hori onuragarria dela. Ni ez naiz inor komunitate musulmanari eskatzeko eraso hauen gaitzespena. Baina komunitate hau probokatzea azalpenak ematera irten behar izatera... Hori jada arazo bat da. Zergatik sentitu behar dira eurak hau haiena izango balitz bezala? Beste komunitateen artean, izan

ere, hau ez da gertatzen. Nor bere burua barkatzeko beharra egongo balitz bezala. Hori aztertu beharko litzateke. Zergatik dugu beharra eurek esateko, “lasai, denok ez gara horrelakoak”? Agian, horrek ere badu zerikusia gazte horiek pentsatzearekin gizarte honetan ez dagoela lekurik haiendako.

Integrazioa, soluzioa?“Integrazioa bilatzea... Baina ze motatako gizarte baten bilatu behar da integrazio hori? Integratzera behartzen duen gizarte baten benetan integratzea komenigarria da? Ala gure gizarteak besteekin duen erlazioa aldatu behar du? Bertako pentsatzeko edo egiteko eretara ohitzea eskatzea ez dakit integrazioa den edo beste gauza bat den. Gure gizartea kapitalista, sexista, arrazista, indibidualista da eta ez dakit hor integratzea den soluzioa. Agian, helburua gizarte transformazio bat litzateke. Egia da lan gehiago dagoela gizarte transformazioan besteen integrazioan baino. Baina gizarte transformazio honetan gizarte komun bat denon artean pentsatu daiteke. Gaur egungo gizarteak globalak eta multikulturalak dira, eta mundu guztiak du zer esana nolako gizartea nahi dugun erabakitzeko. Eta gizarte eraikitze horretan iritzi guztiek balio behar duten berdin. Ezin liteke izan musulman baten iritziak gutxiago balio izatea beste baten ideiekin bat ez etortzeagatik, edota oso erlijiosoa izateagatik”, azpimarratu du Ainhoa Nadia Douhaibi oñatiarrak.

“aurreikusPena Da Honek guztiak neurri gogorragoak eta zaintze HanDiagoa ekarriko Dituela koMunitate MusulManarengan”

“Hau guztia erlijiotik urrunDu beHar Dela uste Dut; gertatzen ari Denak ez Dut uste sustrai erlijiosorik Duenik”

“Beldurrak eta prebentzioak gailendu litezke”AInhOA nAdIA dOUhAIBI ArrAZOlAgizarte Hezitzailea

Oñatiarra Kulturartekotasun teknikaria da Bartzelonako Udalean. Bartzelonan gertatutako erasoek ekar ditzaketen ondorioez hitz egitean, bi azpimarratu nahi izan ditu Douhaibik: “Erasoen ostean ikusi da zer gertatu den, eta diskurtsoa bi aldetatik aztertu daiteke. Komunikabideetan irakurri dudan gutxi hori, egia esateko, ez zait askorik gustatu. Hala ere, egun haietan eta ondorengo egunetan jende gehiena beldurtuta moduan egon dela esan daiteke. Alde batetik, katalanen beldurra, eta gero, komunitate musulmanaren beldurra. Beldur ezberdinak dira. Bertako jendearen beldurra zen –ezkertiarrena barne, nahiz eta islamofobiaren gaiarekin nahiko sentsibilizatuta egon– bat-batean mediatikoki erreala zen mehatxu hori, mundu osoan gertatu den arren, egia bihurtu dela. Izan ere, Europan gertatu denean bakarrik eman zaio oihartzuna, mehatxu hori gertu sentitzen dugula dirudi eta. Hala ere, ezin dugu pentsatu hau egunerokoan gertatzen den zerbait denik. Hori ez da erreala”.

“Bartzelonan gertatu denean, kritikoa zen jendea ere konturatu da bere etxe azpian gertatu dela, eta beldur hori errealago bilakatu da. Berriz gertatu daitekeela pentsa dezake jendeak, eta herritarrek arreta jarri zuten, bereziki, egileak nortzuk ziren eta hau zergatik egin zuten ulertzen saiatzeko. Beldur instintibo hori erreal bilakatu zen”, azaldu du Ainhoa Nadia Douhaibik.

“Komunitate musulmanaren beldurra ez da hainbeste gertatu denarekin, baizik eta honek guztiak zer ekar lezakeen. Ainhoa nadia douhaibi oñatiarra.

12 puntua puntua 13

Page 8: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

“Saharaldeba Debagoieneko sahararren elkartearen izenean, ozen kondenatzen dugu biolentziaren edozein erabilera. Biolentzia, abusua edo bazterkeria, izan islamaren izenean edota elkarte edo estatu baten izenean. Bartzelonan gertatu zena Europa osoan gertatzen ari da. Saharar moduan erasoak kondenatzen ditut eta musulman moduan hori ez dela islama diot”, azpimarratu du Saleh Salekek.

“Gertatzen den gauza bakoitzeko justifikatzen irten behar dugu musulman garen heinean, gu errudunak izango bagina bezala. Gu ez gara errudunak, ezta gure erlijioa ere. Errudunak erasoak egin dituztenak dira. Guk ez dugu justifikatu beharrik. Gizartearen parte gara eta administrazioarekin eta beste eragile batzuekin batera lan egiteko eta honen aurka borroka

egiteko gertu gaude. Horretarako, integraziotik hasi behar dugu”, azaldu du Saharaldeba elkarteko presidenteak.

Herritarrek musulman guztiak errudunak balira bezala ikusten dituztela nabarmendu du Salekek: “Musulmanak garenok lasai gaude, islamak eraso hauekin zerikusirik ez duela dakigulako. Honen atzean interesak daude, baina jendeak denok sartzen gaitu zaku berean. Horregatik, arduratzen gaituena honen atzean dagoen egiaren ezjakintasuna da. Horrek arduratzen gaitu. Izan ere, gure irudia kaltetzen dute, musulmanak garelako. Komunitatearen izena zikintzen dute. Denok gaude barnean, pakistandarrak, sahararrak, marokoarrak, mauritaniarrak… Baina jendeak denok ikusten gaitu berdin, ez dute ezberdintzen musulmanon artean”.

Sentsibilizazioa eta integrazioa dira gakoak, Saleh Saleken ustez: “Sentsibilizazioa islamaren gainean eta gertatzen ari denaren gainean musulman guztioi dagokigu. Ezin dugu gelditu meskita barruan bakarrik; kalera irten behar dugu, sentsibilizatzera. Integrazioa bilatu behar dugu, eta egunero egin beharreko lana da, ez bakarrik atentatuak gertatzen direnean”.

Erlijioaren kontrola“Islamaren inguruan, ez dago hierarkiarik, kristauek aita santua eta gotzainak dituzten moduan. Beraz, borroka gogorra dago islamaren burua nork hartuko duen erabakitzeko, eta gaur egun, Saudi Arabiak du indarra eta dirua. Beraz, Saudi Arabiak dioena nagusitzen da, gehienetan. Hala ere, Espainian eta Frantzian Marokok du indarra. Baina, orokorrean, Saudi Arabiaren interpretazioa da gaur egun gailentzen dena. Erlijioa barik, politika egiten dute. Koranaren interpretazioa, beraz, politizatuta dago, eta Saudi Arabiak duen politika feudala nagusitzen da. Emakumeek ez dute eskubiderik, telebistak kontrolatzen dituzte, Meka ere han dute… Hori euren politika feudala da, ez Koranak dioena”, adierazi du Saleh Salekek.

“Oraingoan, Katalunian, gizarte ireki eta jakituna aurkitu dutela uste dut. Imam bat hildako baten gurasoekin besarkatzen agertu da, erregeari Saudi Arabiarekin negozioak egitea leporatu diote, manifestazioak, islamofobiaren aurkako protestak… Uste dut hor aurre egin zaiola”, dio Salekek.

“Integrazioa bilatu behar dugu; egunero egin beharreko lana da”SAlEh SAlEK saHaralDebako PresiDentea

“MusulManak garenok lasai gauDe, islaMak eraso Hauekin zerikusirik ez Duela Dakigulako”

Saleh Salek.

14 puntua

Page 9: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

iritzia Helena Azkarragaurizar

xixili

pEllO GArAIlanDa inguruneko teknikaria

MIrIAM UGArTEalbaitaria

pATXI BArrEnAnekazarien elkartea

IdOIA BOllArnatur eskola

eztabaiDa aniMalien Presentzia Herriko ferietan

gaur egun egiten diren ferietan askotariko animaliak ikusten dira; ganadua eta animalia exotikoak, adibidez. Halako ferietan animalien presentzia horrekin jarraitzea egokia dela uste duzu?

“Garai batean, ferien helburu nagusietako bat animaliak salerostea izaten zen; beraz, animalien presentzia ezinbestekoa zen. Ez ziren maskotak, lanerako animaliak ziren. Gaur egun, gero eta animalia gutxiago erosten da horrela; beste bide batzuk erabiltzen direlako. Aztertu egin beharko litzateke, beharbada, animalia horien presentzia. Eta animalia exotikoak utzi beren herrialde exotikoan, hemen baino hobeto egongo dira eta”.

“Feriak ganadua saltzeko egiten ziren; gaur egun, salmentari baino tradizioari edo ohiturari lotuago daudela esango nuke. Gure baserrietan urtetik urtera abeltzaintzak beheraka egiten du eta feriak baserri mundua kalera jaisteko aukera polita direla iruditzen zait. Betiere, animaliak errespetuz garraiatu eta tratatzen badira, bai baserritarren, baita ikusleen aldetik ere. Animalien ongizatea bermatzea izan beharko litzateke helburua”.

“Bertako produktuak eta animaliak herritarren aurrean erakustea polita dela uste dut. Egia da animaliak euren egunerokotasunetik ateratzen direla, baina ez dut uste horrek eurengan kalterik eragiten duenik, kontuan izanda, gainera, garaiak aldatu egin direla eta euren lekuetatik egokitutako kamioietan ateratzen dituztela. Horrez gainera, herritarrek gustura ikusten duten zerbait dela iruditzen zait”.

“Baserritarrek eta artisauek euren produktuak saltzeko plazak izan ohi dira azokak. Jaien inguruan antolatzen diren azoketan erakusten diren abereak saltzen ez badira ere, lehen sektoreko abeltzainen oinarriak dira; gure harategietatik etxeetara helduko diren produktuen jatorria eta gure paisaia osatzen duten zelaiak mantentzen dituztenak. Horiek herritarroi erakustea ondo ikusten dut, betiere, animaliaren ongizatea bermatu eta betetzen bada”.

ez duzue ezer ulertu - Erakargarria zara; atraktiboa, esango nuke. Agian, zurekin mimo batzuk izango nituzke.

- Gertatzen dena da nik ez dudala nahi.

- Tira, behintzat, ez zara haserretu. Bilbon salaketa jartzen dizute!

Domeka eguerdiko poteoan izandako elkarrizketa, bene-benetakoa. Aitortzen dut, ez zen une desatsegina izan, batez ere, ez nuelako nire burua inolako arrisku egoeran ikusi.

Hala ere, ohartu nintzen, finean, ez dela ulertu zertaz ari garen. Ez da ez leloa ez hutsa baino gehiago da. Berez, ez luke sexu eskaintza bati ezetz esate hutsean geratu behar. Harago iritsi beharko luke kanpainak. Ez gara sexu objektuak; are, ez gara objektuak. Modu goxoan sexu eskaintza egitea zilegi da oso, baina zerk darama gaupasa eginda dagoen gizonezko heldu bat kale erdian ezagutzen ez duen emakume bati horrelako eskaintza bat egitera?

Zinez, ez duzue ezer ulertu. Eta pena bat da. Ezezko baten aurrean ez dakizuelako naturalak izaten; harremanak izateko orduan pertsonekin ari zaretela gogoratzea ahazten duzuelako...

erreMatea

MarijoDeogracias

Beste urte batez abuztua atzean utzita. “Disfrutatu dugu?”, galdetzen diogu askok gure buruari irailaren 1ean. Espero dut baietz, edo gutxieneko erantzuna “diferentea izan da” izatea.

Uda honetan egin dudan gauzetako bat fikzio asko ikustea izan da, aurretik programatu gabekoa. Bai telesailen bitartez, baita pelikulen bitartez ere, zoriz aurkitzen nuenarekin gelditzen nintzen.

Horrela ikusi dut lehen aldiz Marrazoa pelikula. Zinemaren klasiko bat, eta, agian, gaur

egungo ikuspuntutik, barregarri samarra, baina bere garaian apurtzailea izan zen Steven Spielberg zuzendari handiaren filma, zentzu askotan.

Pelikulako antagonista oso gutxitan erakutsiz, sekulako protagonismo eta tentsioa pilatzen du. Gainera, 1975eko udan, batez ere, eman zen zinema pantailetan. Arriskua, alde batetik, toki ezberdinetan ematen ziren estreinaldietan aretoak hutsik egoteko, baita ikusleak pelikula ikusi ostean mendia aukeratzeko hondartzara joan baino oporretan.

Sekulako arrakasta izan zuen. Aipatu badut ere gaurko ikuspuntuarekin umore sailetik gertuago dagoela beldur sailetik baino, goraipatzekoa da, indarra duelako enegarrenez bota arren telebistan, sofan eserita mantentzeko.

Horretarako balio izan dit udak, klasikoak berraztertzeko irailak ekartzen dituen nobedadeei aurre egiteko. Sorkuntza ikaragarriak egiten dira gaur egun, baina ezin ditugu ahaztu erreferenteak direnak eta gure bizitzak markatu dituztenak.

marrazoak udan

Hainbat aburu

IbanPerez Hernandez

16 puntua puntua 17

Page 10: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Maiatzaren 31n, Beatriz Artolazabalek, Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politikarako sailburuak, indarrean dagoen oinarrizko errenta sistemaren erreformaren nondik norakoak aurkeztu zituen Euskal Parlamentuan.

Proiektua hamabost proposamen konkretuz osatuta dago, gehi gaur egungo araudiari buruzko bost aldaketa. Proposatutakoa orain dela gutxi hartutako beste neurri batzuei gehitzen zaie: funtzionarioen aurka gerta daitezkeen erasoetatik babesteko protokoloa eta iruzurraren auka hartutako neurriak; hots, benetako erresidentzia ziurtatzea polizia munizipalen bitartez eta aztarna digitala hartzearena Lanbideko zerbitzuen erabiltzaile guztiei, bereziki.

Proiektuak –proposatzen diren aldaketak– teknikari talde batek egindako txosten bat du oinarri.

Hasieran aipatutako aurkezpena legearen aldaketaren lehenengo pausoa

izan da; orain, Parlamentuan egin beharreko izapide eta eztabaidak geratzen dira. Behar-beharrezkoa da honi guztioni buruz sakon eztabaidatzea, eta ez bakarrik alderdi politikoen artean, gure gizartean dagoen elkartasun sistemaren zati garrantzitsuenetakoa baita.

Nire aldetik, lehenengo takadan, aurkeztutako asmoaren inguruan gauza hauek azpimarratuko nituzke:

Lehenik eta behin, indarrean dagoen legean ukitzen ez dena. Bertan bizi diren langile immigranteek eskubide berberekin jarraitzen dutela diru sarrerak bermatzeko sistemaren parte izateko, eta bereziki egoera administratibo irregularrean daudenek. Hori ez ukitzea, eskubide hori zalantzan ez jartzea, garrantzitsua dela iruditzen zait, azken urteetan horren inguruan egon izan diren eztabaida eta ekimen atzerakoiak kontuan hartzen baditugu.

Bigarrenik: nire iritziz, behintzat, gaur egungo babes maila hobetzen dutenak, nahiz eta batzuk, praktikan, sinboliko samarrak izan:

−Erroldaren denbora hiru urtetik bira murrizten duena, gutxienez bi seme-alaba adingabe dituzten familientzat.

−Pertsona errefuxiatuentzat hiru urteko erroldaren beharrezkotasuna kentzen duena. Eta, baita ere, derrigorrez aurkeztu behar duten dokumentazioa malgutzen duena. Behin baino gehiagotan, dokumentu eta agiri batzuk eskuratzeko oso zaila baita edo eskura ezinak baitira; batez ere, gerra egoera batetik datozenentzat.

−Laneko errenten osagarriak jasotzeko gaur egun jarrita dauden denbora mugak kentzen dituena.

−Bidegabeko ordainketen onuradunak izan diren pertsonen erantzukizunaren preskripzioa iragartzen duena. Epea hogeita lau hilabetean jartzen da, baldin eta Lanbidek kobrantza horiei buruz erreklamaziorik egiten ez badu.

Jakina, epe horrek dolu edo iruzur asmorik izan ez bada funtzionatuko luke soilik.

−Prestazioa jasotzeko, gaur egun jarrita dagoen ondareen balorazioa malgutzen duena, ondasun higigarri horien balioa eta likidatzeko gaitasuna bereiziz.

−DBEren sistemaren datuen gardentasuna areagotuko duenak, bai dibulgazioan, baita ezagueran ere.

−Prestazioa jaso eta laguntza behar duten pertsonei jarraipen hobea egiteko, kasu erreferentea ezartzen duena.

Beste proposamen batzuk eztabaidagarriagoak direla iruditzen zait; bereziki, aurkeztutako lehenengo momentutik eztabaida handien sortu duena: DBE bakar bat egotearena etxebizitza bakoitzean, hain zuzen.

Proposamen honi buruz oinarrizko txostenean esaten dena izugarri nahasia da, mordoilo bat. Eta sailburuak Parlamentuan egindako aurkezpenean ez zituen

argitu –ez eta hurrengo egunean irratian emandako azalpenek ere–; alderantziz. Sailburuak iruzurrean jarri zuen arreta, salbuespenei buruz ezer esan gabe, eta hauek izugarrizko garrantzia dute proposatutakoa bere osotasunean ulertzeko. Beharrezkoak izan ziren hurrengo egunotan oinarrizko txostenaren egituran parte hartu zuten teknikarien azalpenak ikus-entzutea, proposamen horretan sailburuak esandakoa baino zerbait gehiago bazegoela jabetzeko. Azken finean, salbuespen horiek DBE bakar bat ez egotea bideratzen baitute.

Hala eta guztiz ere, gehienetan, salbuespenak bigarren mailako eskubideak dira, edo arrisku hori dute. Eta hor dago proposamen honen arriskua. Lehen normala

zena, bi DBE etxebizitza bakoitzean, orain salbuespen bihurtuko dela, eta bide horretatik etorri daitezke murrizketak.

Amaitzeko, beste gai batean jarriko dut arreta. Oinarrizko txostenean azaltzen denez, DBE sistemari buruz egindako inkestan, %48k iruzurra oso handia dela pentsatzen omen dute. Behin baino gehiagotan azaldu dira iruzurrari buruzko ikerketak, eta den-denek esaten dute ez dela %1era iristen. Horrela, ba, aurreiritzi potolo baten aurrean gaudela iruditzen zait. Eta aurreiritziei aurre egin behar zaie; batez ere, hain errotuak daudenean. Inork ez du zalantzan jartzen DBE sistema, bere arazo eta gabezia guztiekin, izugarri garrantzitsua izan dela eta dela, gizartean dagoen pobrezia eta bazterketa ekiditeko, baina halako aurreiritziek, gezurretan oinarritutakoek, sistemaren desbalorizazioa eta mesfidantza besterik ez dute indartzen, eta, azken finean, bere suntsiketa. Eta hori ezin da onartu.

diru sarrerak bermatzeko sistemaren erreforma

salbuespenak bigarren mailako eskubideak dira, edo arrisku hori dute

iritzia talaiatik

Agustin UntzurruntzagaGipuzkoako SOS Arrazakeria

18 puntua puntua 19

Page 11: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

atzera begira, gertakari ugari daude aztertzeke, protagonista ugari aipatzeke. Bada, historialariak historialari eta ideologiak ideologia, zaila izan ohi da historiaren alor guztiak bilduko dituen testu liburua aurkitzea. Horretaz jabetu zen David Martin historialaria (Errenteria, 1980), Euskal Herriko ijitoek Espainiako gerran izandako protagonismoari

buruzko jakinguraz bustia zenean. Hala, hutsuneak betetzeko zereginean, gaia aztertzeari ekin zion; abiapuntu hori, baina, txiki geratu zitzaion. Eta, bide horretan, ikerketa esparrua zabalduz joan zen osteko hilabeteetan. El pueblo gitano en Euskal Herria liburua idatzi duzu. Ijitoena ez da sarri landu ohi den gaia... Halaxe da, eta, hor dago nire ikergaiaren abiapuntua. Ijitoen gaia landu guran, doktoretza tesi bati ekin nion 2002an; aipaturiko gizarte kolektiboak gerra zibilean izaniko parte hartzea ezagutu gura nuen, historia liburuek ez baitzuten horrelakorik jorratzen. Hori bai, egitasmoa ez zen hasierako lan horretara mugatu, urte batzuk geroago, jorra-gaiaren inguruko liburua idazteko proposamena egin baitzidan Txalaparta

argitaletxeak. Baietz esan nuen. Finean, okerrak diren uste asko daude hedaturik gizartean; argitu beharrekoak dira horiek guztiak. Aipatzearren, gizartean oso hedaturik dago ijitoak nomadak diren ustea, baina hori ez da egia. Gisakoak argitu nahian, beraz, atzera begirako informazioa eskaintzen diot irakurleari, ordena kronologikoan antolatuta. Laburbilduz, historia liburuetan nekez irakur daitekeen informazioa eskaintzen du liburuak. Modu horretan, esaterako, irakurlea jabetuko da ijitoek esangura handiko momentu historiko askotan jardun izan dutela; tartean, Espainiako gerran.Sakon aztertu duzu ijitoek Espainiako gerran izandako protagonismoa. Zer esan dezakezu horren gainean?Gerra zibila hasi baino askoz lehenago iritsi ziren ijitoak Euskal Herrira –eta Espainiara–. Gatazka hasi zenean, ez zuten ihes egin. Norbanako moduan jardun zuten gudan: batzuek beren ideiekin bat zetorren kausaren alde borrokatu zuten, euren borondatez eta konbikzioz. Dena den, aipatu beharra dago badela gudan borrokatzera behartu zuten ijitorik ere. Horien artean dira Nafarroako Erriberan bizi izateagatik erreketeen bandoan jardun behar izan zutenak. Beraz, guda talde ezberdinetan aurki zitezkeen ijitoak. Azken finean, ez zegoen ijitoen aurka borrokatu zen bandorik; hori horrela, esan daiteke ez

“euskal herriko ijitoek euskal folklorea bereganatu zuten, tarteka, ekarpenak eginez”

Historiak gertakari ugari daroatza soinean: gauza asko kontatzeke eta protagonista ugari aipatzeke. beraz, zaila izan ohi da guztien atzera begirakoak bilduko dituen testu liburua idaztea. euskal Herriaren historiaz mintzo, ijitoei buruzkoak ezin topatuta, gaian sakontzea erabaki zuen David Martin historialariak. testua: Iker Oñate. argazkiak: david Martin.

DaViD Martin Historialaria

20 puntua puntua 21

Page 12: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

zutela euren defentsarako guda blokea sortzeko beharrik izan.Ijitoek ere pairatu zituzten gerra zibilaren ondorioak, beraz. Hala da. Asko eta asko dira berori islatzeko erabil daitezkeen gertaerak. Alde batetik, bada kausa anarkisten eta komunisten alde borrokatzeagatik Francoren erregimenaren kontzentrazio-eremuetan amaitu zuen ijitorik. Bestetik, ijito ugarik egin behar izan zuten ihes erbestera, horrek dakarrenarekin: etxebizitza, abereak eta bestelako jabetzak galtzea. Aipatu duzunez, ijitoek urte asko daroatzate Euskal Herrian. Zein urtetakoa da horiei erreferentzia eginez aurkitu duzun lehen dokumentua?Ikerketa prozesuan aurkituriko dokumentuei dagokienez, 1435ekoa da ijitoei erreferentzia egiten dien Euskal Herriko lehena; zehatz esanda, Nafarroakoa da aipaturikoa. Kasu horretan, erromes moduan dituzte ijitoak; tartean, zenbaitek Nafarroako erreginaren ekarpen ekonomikoa ere jaso zuten arrazoi horrengatik, ustezko erromesaldia jarraitzeko laguntza bezala. Hori, esaterako, erreferentzia positiboa da. Baina, urteek aurrera egin ahala, aldatuz joan zen panorama: erromesaldia egitera beharrean, ijitoak gelditzeko asmoz etorri zirela ohartu ziren herritarrak. Euren inguruko ikuspuntua aldatzea eragin zuen horrek, ikusi baitzuten, besteak beste, ijitoen ohiturak bertako gizarte eredu zurrunaren mugez gaindi zeudela; eta uste zuten arazoak sor zitezkeela etorkizunean.Gaiari lotuta, Arantzazu ere aipatu izan duzu zenbaitetan.Esan bezala, ijitoek sarri erabiltzen zuten erromes ziren aitzakia, lurralde baten barnean lasaitasunez lekualdatzeko. Esaterako, Europako mugetako kontrolak gainditzea errazago zuten, erromesaren plantarekin bazihoazen. Hori horrela, hemen inguruan sarri erabiltzen zuten Arantzazura erromesaldia egiten ziharduten aitzakia. Tartean, Oñatiri erreferentzia egiten dion bestelako dokumenturik ere aurkitu duzu. 1510ekoa da, ijitoei erreferentzia eginez, Gipuzkoan aurkituriko lehen dokumentua; horrek Oñatiri egiten dio erreferentzia. Zehatz esanda, Oñatiko emakume baten salaketa da; ebasketa bat egozten zion ijito talde bati. Dena den, horrek ez du esan nahi Gipuzkoan ijitoei erreferentzia egiten dien dokumentu zaharragorik izan ez denik, egon baitaitezke aurkitu ez ditugun edo desagerturik dauden dokumentuak.Hemen inguruko herriei men egiten dion bestelako dokumenturik aurkitu duzu?Bai. Arrasateko dokumenturen bat ere aurkitu dut ikerketa fasean; 1613koa da. Kasu horretan, Arrasateko alkateari egiten dio aipamena. Bada, batzar orokorretako manatuari erantzunez, ijito talde bat

atxilotzea eta jotzea agindu zuen alkateak; horietako bat urkatu egin zuten. Dirusariak jasotzen ziren halakoak egitearen truke. Aipaturikoak ez dira oso gertaera baikorrak...Gaur egunera arte iritsi diren iturri idatzi gehienak prozesalak eta judizialak dira; beraz, zigorrez dihardute gehienek. Dena den, historialariok halabeharrez irakurri behar dugu horien lerroartea, ijitoen benetako historia ulertu ahal izateko. Horrela segitu behar genuke ijitoei buruzko atzera begirakoa eraikitzen; besteak beste, euren ideologian, lanean eta bizitokian sakontzen. Bada, lerroarteko irakurketa horretan informazio baikor asko bildu dut, halakoak egon badaudelako. Azken finean, ijitoek urteak daroatzate Euskal Herrian, bertako herritarrekin harremanean; dena horren gordina izan balitz, ez zuten horrenbeste iraungo.Liburuan azaltzen duzunez, Euskal Herriko hainbat herriren historian esangura handia dute ijitoek. Zenbait herritan komunitate esanguratsua sortzea lortu zuten ijitoek; tartean, garrantzi handia izan zuten Donibane Lohizunen eta Ziburun. Herri horietako herritarrekin elkarlanean hasi ziren, euren ofizioan laguntzen –arrantzan, esaterako–. Hori, dudarik gabe, oso garrantzitsua izan da herri horien ekonomiarentzat. Finean, gizartean integratu ziren ijitoak: etxebizitza propioa eta lanbidea zituzten eta tokian tokiko ohiturak bereganatzen zituzten, hainbaten artean.Industrializazioaren eraginez, gora egin zuen ijitoen presentziak. Testuinguru hartan iritsitako ijitoek izan dute eraginik ordurako Euskal Herrian zirenengan?Hasieran, Euskal Herriko ijitoek oharkabean jarduten zuten; alegia, sarri, ijito zirenik ere ez zekien jendeak. Ostean, beste herrialde batzuetako ijitoak etortzen hasi ziren, tartean, industrializazioak eraginda. Momentu hartan, eta tokiaren arabera, jarrera ezberdinak izan zituzten Euskal Herriko ijitoek. Batetik, Ipar Euskal Herrian, ijitoek ez zuten kanpotik zetozenekin nahasi gura izan. Hego Euskal Herrian, bestetik, bestelakoa gertatu zen: atzerritik etorritako ijitoekin nahasten hasi ziren; beraz, euren orduko izaera baztertzen zihoazen pixkanaka-pixkanaka.Ijitoak nomadak diren ustea hedatua da gizartean. Zer esan dezakezu horren gainean? Aztergai izan ditudan dokumentuetan ikusi ahal izan dudanez, ijito askoren kasuan mantendu egin da jaiotetxea; alegia, herri berean jaio, bizi eta hil izan dira. Beste batzuetan, bestetik, lekualdatze distantzia oso urria izan da; askotan, tokialdatzeak ez zuen 80 kilometroko muga gainditzen, gainera. Lanak eragindako lekualdatzeak ziren horietako asko. Beraz, esan daiteke ijitoak ez direla nomadak; aurkitu ditudan dokumentuek kolokan jartzen dute gizartean hedaturik dagoen aburu hori.

Bizitoki bakoitzak bere berezitasunak izan ohi ditu. Tokian tokiko ohiturak bereganatu dituzte ijitoek?Hala da. Lekualdatzeak izan du eraginik ijitoengan; askotariko alorretan nabari da hori. Batetik, esan daiteke ijito batzuek abizen euskaldunak dituztela. Hemen inguruko ijitoen artean, Etxepare, Etxeberria edo Urrutia moduko abizenak aurki daitezke, esaterako. Zehatz esanda, XVI. mendean hasi ziren abizen euskaldunak euren egiten; eta gaur egun arte iritsi dira horiek. Bestetik, euskaraz mintzatzeko gai diren ijito ugari daude. Hots, ijitoek, munduan zehar mugitzean, beharrezkoa zuten hizkuntza ikasten zuten. Euskal Herriaren kasuan, euskara zuten beharrezko; beraz, herriko hizkuntza ikasi zuten. Modu horretan, euren ama hizkuntza –erromaniera– galtzen hasi ziren pixkanaka-pixkanaka; horren eraginez, Euskal Herriko ijitoek zailtasun gehiago zituzten atzerrikoekin komunikatzeko. Gainera, erromaniera eta euskara batzen dituen hizkuntza jaio zen fenomeno hartatik, erromintxela bataiaturikoa. Bestalde, gaztelerak ez zuen horrenbeste garrantzirik izan ijitoentzat, soilik administraziorako baitzen funtsezko; eta ijitoek, ohikotasunean, ez zuten harremanik administrazioarekin. Euskal folkloreari eginiko ekarpena ere azpimarratu izan duzu tarteka.Ijitoek askotariko alorretan jardun izan dute lanean; horien artean da herrietako jaietan musika instrumentuak jotzearena. Ijitoek euskal folklorea bereganatu zuten, tarteka, euren kulturaren baitako ekarpenak eginez. Besteak beste, zenbait herritan eurek zuten txistua eta danbolina jotzeko ardura. Horrek, nola ez, erakundeen partetiko kontraesana zekarren, ijitoak herrietatik bidali gura zituzten bitartean, kontratatu egiten baitzituzten.Erakundeek ijitoen aurka jardun zuten, orduan. Zein neurri hartzen zituzten euren aurka?Hasteko, kontuan izan behar dugu Euskal Herrian iturri ezberdinetatik zetozen legeak erabiltzen zituztela ijitoen auka: Espainiako eta Frantziako estatuetako legeez aparte, Euskal Herrian bertan onarturiko foru-legeak zeuden. XVII. mendetik XIV. mendera bitartean ijitoen aurkako foru-legeak onartu ziren etengabe; ez zuten ijitoen ezartzea onartzen. Ijitoentzat arrotza zen egoera. Kasuak kasu, Hego Euskal Herriko erakundeek sarri eramaten zituzten atxilo ijitoak, ondoren, Ipar Euskal Herrira bidaltzeko, adibidez. Ordainsariak jasotzen ziren horregatik. Eta, osteko urteetan, zein izan da euren egoera?Ijitoen ohiturak eta jokaerak bilakatuz joan dira denborarekin, gainerako euskal herritarrenak bezala. Horien komunitateak Euskal Herrian barrena hedatu izan dira; banatuago daude, beraz. Bide horretan, esan daiteke, gaur-gaurkoz, arbasoen artean ijitoak dituzten gipuzkoar ugari daudela; horietako askok, dena den, ezezagun dute esanikoa.

“espainiako gerran guda talde ezberdinetan aurki zitezkeen ijitoak”

“ijito askoren kasuan, mantendu egin da jaiotetxea; beraz, ez dira nomadak”

“zenbait herritan ijitoek zuten txistua eta danbolina jotzeko ardura”

21. orrialdeko argazkian, david Martin historialaria.

Goian, ‘El pueblo gitano en Euskal Herria’ liburuko argazki bat.

22 puntua puntua 23

Page 13: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Gaixotasun erreumatikoak ez dira gaitz arraroak haurren eta nerabeen artean. “Nahiz eta Estatu mailan ez dagoen erregistrorik gaixotasun erreumatikoak dituzten haurren tasen inguruan, kalkuluek diote 16 urte arteko 1.000 neska-mutiletatik batek baduela edo izango duela erreuma prozesu bat”, dio Juan Carlos Lopez Robledillok, pediatriako erreumatologoak eta Madrilgo Niño Jesus haur ospitale unibertsitarioko pediatriako erreumatologia unitateko arduradunak. Hain zuzen ere, haurrek eta nerabeek izaten duten gaixotasun kronikorik ohikoena da, diabetesarekin, biriketako gaixotasunarekin eta epilepsiarekin batera. Urteak pasatu ahala, ezintasun handia eragiten du, eta kalte nabarmena egiten dio gaitza duen pertsonaren bizi kalitateari. Gaixotasun erreumatikoa ez da erreuma izatea, azken hori oso termino lausoa baita.

Gaixotasun erreumatikoen multzoan ehun gaixotasun inguru sartzen dira, eta gehien agertzen direnak haur artritis idiopatikoa eta lupus eritematoso sistemikoa dira. Lopez Robledilloren arabera

–Espainiako Erreumatologia Elkarteko eta Espainiako Pediatriako Erreumatologia Elkarteko kide ere bada–, gaixotasun horiek guztiek hantura kronikoa eragiten dute artikulazioetan, horixe da horien bereizgarria. Gaixotasun erreumatikoek ez dute adinik, edozein unetan ager daitezke 18 urteak egin bitartean. Hala ere, eragin handiena 3 eta 8 urte bitartean eta 10 eta 14 urte bitartean izaten dute. Ez dago garbi zerk eragiten duen adin tarte horietan gaixotasuna agertzea, baina arrazoietako bat izan liteke denbora horixe behar dela gene hondatuak agerira irteteko immunitate sistema prest dagoenen nahasmendu horiek erakusteko.

Lehen sintomak eta diagnostikoa Gaixotasun erreumatikoak haurrengan ez dira hasten agerraldi eta min askorekin. Sintoma zehaztugabeak bai, horiek ohikoak izaten dira; eta zenbaitetan, sukarra eta larruazaleko lesioak ere ager daitezke. Kaltetuen jokabideari erreparatuta, ikusten da ez dutela mugitu nahi izaten, oso txikiak direnean besotan joan nahi izaten dutela eta hantura arin bat izaten dutela artikulazioetan, kirol lesioei, kolpeei edo hazkunde prozesuei lotua egoten dena.

Jendeak ez du uste izaten gaixotasun erreumatiko bat dela, eta horrek atzeratu egiten du diagnostikoa: lehenbiziko sintomak agertzen direnetik urtebeteraino ere atzeratu daiteke. Are gehiago, traumatologoek eurek ere, besteak beste, gainzamarekin edo gehiegizko entrenamenduarekin lotu ohi dituzte sintomak hasieran. Lopez Robledillok adierazi du pediatriako erreumatologia unitateetara iristen diren pazienteak larrialdietatik etorri ohi direla –artikulazioetan hantura dutelako joan ohi dira–, traumatologoak hara bideratuta eta, batez ere, lehen mailako arretako medikuak edo pediatrak bidalita. “Batzuetan, bide luzeagoa edo laburragoa eginda zenbait espezialistaren kontsultetan barrena”, gehitu du.

Gaixotasunaren diagnostikoa eta jarraipena egiteko, ekografia erabiltzen da, irudi bidezko teknika ez erasokorra, alegia –ez du igortzen irradiaziorik eta minik ere ez du ematen–. Horrekin saihestu egiten da haurrei erradiografiak eta erresonantziak egin behar izatea. Gaixotasuna zenbateko indarrarekin hasten den eta zein adinetan, horren araberakoa izaten da pronostikoa. Garaiz antzematea pronostiko ona izaten da, nahiz eta gehienean urtebeterainoko atzerapenak izaten diren lehen sintomak agertzen

direnetik diagnostiko zehatza egin arte.

Tratamendua Gauza guztien gainetik, garrantzitsua da tratamendua osoa izatea eta diziplina ugaritako espezialistek parte hartzea, erreumatologoek, pediatrek, oftalmologoek,

errehabilitatzaileek, psikologoek, gizarte langileek eta erizain adituek.

Beste alderdi garrantzitsu bat izaten da haurrekin erabiltzen diren sendagaiak eraginkorrak eta seguruak izan daitezela, adin talde horretan berariaz egindako ikerlanetan frogatuak, “ez baitaitezke

estrapolatu helduetan lortutako emaitzak”, ohartarazi du Lopez Robledillo doktoreak. Espezialista horrek dioenez, tratamenduari esker, sendatuta dagoen antzeko egoeran gelditzen da pazientea, baina onartu beharra dago immunitate sistema ukitua gelditzen dela betiko.

Testua: Miren RodriguezEroski ConsumerArgazkiak: www.myfamilymeddocs.com

gaixotasun erreumatikoak umeenganosasuna PeDiatria

haurrek eta nerabeek izaten duten gaixotasun kroniko ohikoenetakoa da

24 puntua puntua 25

Page 14: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Bergaran bizi den elgoibartarra hirugarren izan da aurten EAEko, Nafarroako eta Kantabriako kulturistak batzen dituen txapelketan, Mens Physique kategorian. Orain, aita izan dela eta, atseden hartu nahi du.Zer da kulturismoa zuretzat? Nola ulertzen duzu? Kulturismoa daukazun egoera fisiko hoberena ateratzea exijitzen duen kirol bat da. Zure gorputza limitera eramaten duzu, epaimahaian daudenak inpresionatu ahal izateko. Gorputzari egiten zaion kultu bat da, azken finean.Kategoria ezberdinak daude? Fitnessa eta kulturismo gauza bera da? Ez. Kategoria desberdinak dira. Fitnessak gorputz estetikoagoa bilatzen du, ondo formatutako kirolari batena. Kulturismoak tamainari ematen dio garrantzia handiagoa. Kategoria ezberdinak daude. Ni, adibidez, Mens Physique kategorian lehiatzen naiz. Urte osoan gorputz guztia lantzen dut, hankak ere bai. Hala ere, txapelketara begira, gorputzaren goiko atala lantzen dut gehiago: bularra, besoak, abdominalak, sorbalda, bizkarra, eta abar. Izan ere, kategoria honetan hankek ez dute horrenbesteko garrantzirik.Kategoria bakoitzak helburu bat dauka, beraz. Hori da. Epaimahaiak momentuan bilatzen duenaren araberakoa da

helburua. Batzuetan, oso estu egotea bilatzen dute; beste batzuetan, bolumen handiagoarekin egotea. Kirolaria helburu horretara egokitzen da.Zein da gakoa kulturista ona izateko? Entrenamendu gogorrak egin behar dira, egunero. Oso garrantzitsua da konstantea izatea. Horrez gain, janaria ere zaindu behar da. Dieta bat jarraitzen dugu eta oso modu zorrotzean bete behar izaten dugu dieta hori.Nola lantzen edo entrenatzen duzu gorputza?Txapelketari begira prestatzen dut nire gorputza eta aurrez egutegi bat egiten dut, txapelketa egunera ahalik eta ondoen iristeko. Egutegi horrek zehazten dit egun bakoitzean ze ariketa mota egin behar dudan. Hasierako hilabeteetan indarra lantzen dut, bolumen apur bat hartzeko, giharrak handitzeko eta gorputzari dentsitate apur bat sartzeko. Gero, txapelketa gerturatzen joan ahala, entrenamendu espezifikoagoak egiten ditut.Egutegi horrek elikadura ere zehazten dizu? Bai, noski. Egutegi horrek esaten dit egun bakoitzean zer jan behar dudan gosaltzeko, hamarretakoan, bazkaltzeko, merienda, afaria eta abar. Janari guztia gramotan pisatuta jan behar dugu, ez gramo bat gutxiago, ez gramo bat gehiago. Gramo bat txokolateren erruz, aurretik egindako lan guztia pikutara bidali dezakezu. Hala ere, elikadura aldetik, nik bilatzen

Eskuineko orriko irudian, Membrillera, brontzezko dominarekin.

Ezkerreko orriko irudian, Membrillera, entrenatzen den gimnasioan.

dudana da lehiaketa egunera sufritu gabe iristea. Hau da, ondo jatea, denetik, eta ez hilabete osoa barazkiak eta arraina jaten egotea, asko egoten diren moduan. Noiz hasi zinen kulturismoarekin, eta zergatik? Orain dela urte batzuk, lan gabe geratu eta depresioak jota egon nintzen denboraldi batean. Hiru urte eman nituen gaizki, etxetik ia irten gabe, burbuila batean sartuta. Hala ere, pentsatu nuen horrela ezin nuela jarraitu eta zerbait egin behar nuela. Orduan, gimnasiora joaten hasi nintzen, ariketa aerobikoak egiten, zinta, bizikleta, eta abar eginez. Pisua jaistea lortu nuen eta gero pisuak altxatzearen inguruko kuriositatea sartu zitzaidan. Gustatu egin zitzaidan eta halaxe hasi nintzen, duela hamabi urte inguru.Kulturismoa bizi izateko modu bat dela esan daiteke?Bai, bizi izateko modu bat da, baina familiarekin eta ondoan dituzunekin ahaztu gabe. Jende askoren obsesio bilakatzen da hau, eta hori ere ez da ona. Guztiaren gainetik, disfrutatzeko zerbait izan behar du.Zein izan da txapelketa batean inoiz lortu duzun postu onena?Espainia mailan hiru txapelketa daude: EAEko, Nafarroako eta Kantabriako kirolariak batzen dituena, Espainia iparralde osokoak batzen dituena –Gaztela eta Leon, Galizia, eta abar– eta Espainia osokoak batzen dituena. Ni aurten hirugarren izan naiz lehenengo txapelketa horretan, eta hori da nire posturik onena.

Testua: Eneko AzurmendiArgazkiak: Gardoki estudioa

“disfrutatzeko zerbait izan behar du, ez obsesio bat”

kirola ion MeMbrillera kulturista

“daukazun egoera fisiko hoberena ateratzea exijitzen dizun kirola da”

“bizitzeko modu bat da, baina familiarekin ahaztu gabe”

26 puntua puntua 27

Page 15: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

“Egungo haurrek eta gazteek ez dute edukaziorik”; “Baina, zer errespetu falta da hori!”; “Nola trata ditzakezu horrela zure gurasoak?”; “Ez dio inongo kasurik egiten esandakoari!”; “Nola utzi duten leku hau!”.

Seguru, ezagunak egingo zaizkizula esaldi horiek. Ohitu egin ote gara errespetu faltaren giro honetan bizitzera? Gure seme-alabagan gertatzen diren jarrera horien aurrean, nola jokatzen dugu?

Errespetua oinarrizkoa da Errespetua elkarbizitzaren oinarri garrantzitsuetako bat da. Edozein esparru sozialetan, familia, bikote, eskola, lagun talde edo gizartean, errespeturik ez badago, gatazkak sortzeko arrisku handia egongo da. Baina, zer da errespetua? Orokorrean, eta laburki esanda, bestearen duintasuna aintzakotzat hartzea da. Errespetuak bi noranzkokoa izan behar du benetakoa izatea nahi badugu; hau da, nik zu errespetatuko zaitut, zuk ni errespetatzen nauzun heinean. Errespetua nabarmentzen da geure iritzi eta jarreretan, geure balio eta portaeretan.

Bada, norekiko edo zerekiko errespetua irakatsi behar diegu geure seme-alabei? Besteak beste, inguruarekiko: euren gauzak eta bestearenak, eskola, kalea, natura, isiltasuna, kontsumoa...; beste

pertsonekiko: anai-arrebak, lagunak, ikaskideak, besteak… aniztasunean bizi garelako; helduekiko: gurasoak, irakasleak, eta, orokorrean, edozein heldu.

Helduak, ispilu Baina guraso eta orokorrean, heldu moduan, nola jokatu behar dugu errespetuzko giroan hezteko geure seme-alaba edo ikasleak? Ezinbestekoa da zenbait aspektu kontuan hartzea:

Lehenik eta behin, heldu moduan, autoritatea erabili behar dugu, baina modu egokian, errespetuarekin tratatuz gure haur edo nerabeak, agintzeko modua zainduz –hitzak, keinuak, ahotsaren doinua...–, erabakiak hartuz eta mugak argi finkatuz. Txiki-txikitatik ohitu behar dugu elkarbizitzarako arauak errespetatzen; etxeko eta eskolako ardurak eta ordutegiak betearazten, besteekin jolasten edo harremantzen ari direnean edo teknologia berriak erabiltzen dituztenean errespetuzko giroan izan daitezela.

Beste aspektu garrantzizko bat honako hau da; balioetan hezi behar ditugu gure seme-alabak: ongia eta gaizkia, ona eta txarra bereizten irakatsi. Guraso eta heldu moduan, zer balio igorri nahi dizkiet egungo gizarte honetan? Adibidez, esfortzua, itxarotea, autoritatea, elkartasuna, aniztasuna, errespetua... Baina, kontuan izan behar dugu balioak igortzen direla gu, guraso eta heldu moduan, koherenteak izaten

bagara; hau da, geure ereduarekin hezten badugu, zeren heztea da, helduak konturatzen ez direnean, igortzen dutena. Hau da, gure hitz kontzienteak baino askoz eragin handiagoa izango du gure ohiko portaerak.

Horrez gain, emozionalki hezi behar ditugu, beraien eta, bereziki, besteen sentimenduak identifikatzen, errespetatzen eta modu egokian adierazten eta bideratzen irakatsiz. Zentzu honetan, enpatia eta sentiberatasun emozionala suspertu behar dugu.

Garrantzia eman behar diegu jokamoldeei. Irakatsi behar diegu gure seme-alabei zer portaera eta jarrera azaldu egoera sozial anitzetan. Adibidez, zerbait eskatzerakoan, jatetxe batean gaudenean, autobusean, denda batean… Hau da, errespetuz jokatzen irakatsi behar diegu trebetasun sozial egokiak eduki ditzaten egoera horietan daudenean: “mesedez, eskerrik asko, sentitzen dut…” esatera ohitu behar dute.

Baina jokamolde egokiak ez dira hitzen bidez bakarrik

adierazten, keinu edo portaeren bidez ere bai. Zuzendu beharko genituzke berehala hainbat keinu desegoki –aurpegi-keinuak, esku edo gorputzen jarrerak...–.

Zentzu honetan, norbaitekin elkartzekoak badira eta nonbaitera iritsi behar badute, puntualak izaten irakatsi behar diegu.

Azkenik, guk geuk, helduok, ezinbesteko bi jarrera azaldu behar ditugu haur edo nerabeen aurrean: gurekiko, besteekiko edo inguruarekiko errespetu faltaren bat ikusten badugu, ez

dugu inhibitu edo beste aldera begiratu behar, beldur, nagitasun edo bestelako arrazoiengatik; irmotasunez esku hartu behar dugu, moztu jarrera desegoki hori, nahiz eta tartean daudenak gure seme-alabak ez izan. Zentzu honetan, helduen artean adostasunez jokatu behar dugu gurasoen, familiaren eta eskolaren artean. Errespetua sustatu bahi badugu gure haur eta nerabeengan, helduon artean autorizatu eta elkarrekin lan egin behar dugu.

Testua: Juankar AlonsoPsikologoaArgk.: askideas.com

errespetua da elkarbizitzaren oinarri garrantzitsuetako bat

ez dago edukaziorikaDituen esanetan Heziketa

28 puntua puntua 29

Page 16: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Osagaiak Oinarrirako• Gailetak, 200 g• Kanela-hautsa, 3 g• Gurin urtua, 100 gBetegarria• Gazta-krema irabiatua, 225 g• Idiazabalgo gazta

birrindua, 160 g• Arrautzak, 2• Azukrea, 100 g

Albertxikoendako• Albertxikoak, 12• Ura, 250 ml• Azukre beltza, 100 g• Gatz pixka bat

prestaketa1. Oinarria egiteko, xehatu gailetak mortero batean. Gehitu azukrea, irabiatu, eta gero, bota gurin urtua. Ondo nahastu. Tartaletak egin, moldeak forratuta.2. Albertxikoendako, lehenengo, horiek zuritu eta kendu haziak guztiei. Kazola baten jarri urarekin, azukrearekin eta gatz apur batekin. Sutara eraman, eta irakiten hastean, jaitsi sua. Egosten utzi, bigunak geratzen direnera arte, baina ez dezatela forma galdu.3. Betegarria egiteko eta laberatzeko, jarri labea 180 gradura eta banakako moldeei jarri gurina eta irina. Nahastu gaztak, arrautzak eta, azkenik, azukrea. Ondo irabiatu guztia eta bete moldeak ertzetaraino. Sartu labera eta 15 minutu inguruz utzi. Gainean jarri albertxikoak eta dekoratu esne-gain apur batekin.

Zailtasuna: • • • • •

Idiazabalgo gazta tartatxoak albertxikoekin

Elgetako San Roke kalearen erdigunean daukagu Maialde landetxea. Jatetxeaz gain, sei logela ere badauzkagu eta uda sasoi honetan bisitari ugari izaten ditugu gurean. Espainiako Estatutik eta Europatik etortzen dira bezero gehienak, baina baita munduko beste toki askotatik ere. Horiendako gosariak, bazkariak eta afariak eskaini ditugu, eta

orain, irailean sartuta, turistei langileek hartzen diete testigua. Izan ere, langileendako leku lasaia da gurea.

Gertuko tratua eskaintzen diegu gure bezero guztiei eta otorduen aukera zabala daukagu eurendako.

Etxean egindako platerak Astean zehar eguneko menua eskaintzen dugu 10,50 eurotan; kafea hartuz gero, 11,50. Menu bereziak dauzkagu asteburuetan, 22 eurotan, postrea eta edaria sartzen dira. Karta txiki bat dugu

eta menuak enkarguz ere egiten ditugu. Eguneko menuari dagokionez, saiatzen gara plater osasuntsuak jartzen, eta bezeroek hori eskertu egiten dute, gainera.

Etxeko platerak eskaintzen ditugu eta bezeroen gustukoenen artean daude, esaterako, bakailaoa labean wok erara salteatutako barazkiekin, txipiroi-entsalada epela eta legatz betea.

Horrez gain, plater konbinatuak, etxean egindako pizzak eta ogitartekoak ere izaten ditugu Maialden. Etorri probatzera!

Maialde jatetxea• Helbidea: San Roke kalea 26,

Elgeta.• Telefonoa: 943 78 91 07.• Webgunea: Casaruralmaialde.

com.• Facebook: Maialde.

Jesus KalboetxeagaSukaldariaArgk.: A. Txintxurreta

maialde jatetxean gertuko tratuaotorDuan

MAIALDE JATETXEArI EskEr irabazi bi lagunendako otordua. hartu parte!

Aurreko zozketako irabazlea: Hauxe: Ruben Horrillo Corral (Arrasate)

Indarrean dagoen LOPD 15/1999 legearen arabera, jakinarazten dizugu zure datu pertsonalak Goiena Komunikazio Zerbitzuaren fitxategi automatizatu baten sartuko direla. Datu-bilketa honen helburu bakarra da indarrean dagoen sustapena gestionatzea.

Eskubidea izango duzu datuotan sartzeko, haiek zuzentzeko edo ezeztatzeko, helbide honetara idatzita: [email protected] Euskara irabazle, denok irabazle!

943 25 05 05 [email protected] KLUBA Jatetxea [bazkidearen zenbakia] 688 69 00 07 zenbakira.

30 puntua puntua 31

Page 17: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Txalopintxalo amantalak bereziak dira; izan ere, hemen egindakoak dira, eta helburu soziala ere badute.

Jessica del Campo eta Leire Bedia arrasatearrak daude amantal solidarioen sorreraren atzean. Eurek egiten dute diseinua, oihalen aukeraketa... eta ondoren, Aretxabaletako Gu Haziak Gara elkarteak josi egiten ditu. “Elkarlan honekin lortzen duguna da emakumeek ofizio bat ikasi eta ogibide bat edukitzea; eta gainera, integraziorako tresna da”, argitu du Leire Bediak. “Beluneko helburuetako bat dauzkagun produktuak ahalik eta gertukoenak izatean datza. Eta horrekin lotuta, amantalak, arropa batzuk eta haurrentzako kapazu eta aulkirako zakuak bertan diseinatu eta josten ditugu. Euskal Herrian egina etiketa gustatzen zaigulako. Lanketa guztietarako erabiltzen ditugun oihalak Kataluniakoak dira. Kalitatezkoak eta gertukoak. Modu honetan, gure hornitzaileei lana emateaz gain, enplegua sortzen dugu, bertan edo inguruan. Kasu honetan, Aretxabaletan, Gu Haziak Gara elkartean”.

Bediak adierazi du elkarlan positiboa izaten ari dela: “Esan bezala, bertako ekonomia sustatzeko helburua betetzeaz gain, integraziorako ere balio badu gure lanak; askoz hobeto! Guztiontzako da positiboa sortu

dugun elkarlana: eurek oso ondo josten dute, primeran ulertzen dugu elkar, emaitza ezin hobea da eta, gainera, pila bat ikasten dugu beraiekin”. Hala, amantalen arrakastaren arabera, emakume gehiagok izango dutela ogibide bat gaineratu gura izan du diseinatzaile arrasatearrak.

Mimo handiz eginak Amantalak oso dira koloretsuak; gustu guztietara egokitzen direnak. Askotariko diseinuak edukitzeaz gain, Txalopintxalo amantalak erosoak direla azpimarratu du: “Gure irizpide garrantzitsuenetakoa funtzionalitatea da. Horregatik, hainbat irakasleren aholkuak

jarraitu ditugu hauek diseinatzeko. Bestalde, oihalen arteko konbinazioa oso zaindua da. Amantalak horregatik desberdintzen dira: kolore eta marrazkien arteko konbinazioarekin, vintage ukitua duten gaur egungo diseinuak lortzen ditugu eta”.

Lehengaia vs kalitatea“Oihalak Kataluniatik ekartzen ditugu. Guretzako, oso garrantzitsua da kalitatea. Lehengaia garestiagoa da baina, guztiz fidagarria. Eta diseinu aldetik, estanpatuetan Kataluniako ukitua nagusi dela esan dezakegu”, dio Leire Bediak, amantalen sortzaileak.

Vintage ukitua duten amantal koloretsuak dira.

Ikasle zein irakasleendako amantalak.

Testua: Maider ArregiArgk.: Txalopintxalo eta Amaia Txintxurreta

amantal solidarioakMoDa ikasturte berria

Integrazioaren aldeko haziak ereiten2013an sortu zuen etorkin eta aretxabaletar talde batek Gu Haziak Gara laguntza elkartea Aretxabaletan. Elkarteko kideek integrazioa dute helburu nagusi; integrazio sozialarekin batera ekonomikoa ere bai. Horregatik, joskintza lanak eskaintzen dituzte, eta egiten dituzten lanen artean dago Txalopintxalo amantalak jostearena.

32 puntua puntua 33

Page 18: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Luis Rey beste zazpi lagunekin batera abiatu zen uztailean Errumania aldera, enduro txapelketen artean nagusi den Red Bull Romaniacs proban parte hartzera. Berarentzat, bigarren aldia zen, eta, orduan ere, etxerako bidea hartu behar izan zuen, proba amaitzea lortu gabe.

Zortzi laguneko taldea joan zen: sei lehiatzera eta beste biak, berriz, horren beharrezkoa izaten den laguntza ematera. “Eskertu egin nahiko nuke Andoni Azpiazuk eta Ander Egañak eskaini diguten laguntza, 06:00etan hasi eta 20:00ak arte geratu gabe aritu zirelako laguntza lanetan. Era berean, mila esker kamisetak erosiz erokeria hau finantzatzeko lagundu digutenei”.

Aitzin-etapan txukun Romaniacs lasterketa Sibiu hirian zehar egiten den aitzin-etaparekin hasten da –prologoa–. Hiriko kaleak motorrez betetzen dira, eta lasterkariek ikuskizun aparta eskaintzen dute, enduro gosez dauden ikusleen gozamenerako.

“Prologo eguna nahiko ondo joan zitzaidan. Lehenengo txandan zortzigarren amaitu nuen eta bigarren txandara pasatu nintzen, Alex Hidalgo amurriarrarekin batera, 30 pilotu onenekin lehiatzera. Horren ondoren, 28. geratu nintzen eta Alex, ostera, zortzigarren”.

“Herri erdian errepidea mozten dute eta dena egurrez, enborrez eta tranpaz betetzen dute. Gehiegizkoa ere izan daiteke egiten duten muntaia puska hori, baina ikuskizun polita da eta jendeak gustura ikusten du”.

Bi egun, bi atsekabeAitzin-etapa eginda, hiria alde batera utzi eta basoetan zehar murgiltzen dira pilotuak lau egunez.

“Lehen egunean guztiz gogotsu atera nintzen, baina, hasi eta ordubetera, eroriko inozo bat izan nuen. Izotz-kontrako likidoa galdu nuen eta motorra trabatu zitzaidan, eta, horren eraginez, ezin izan nuen lehen eguneko etapa amaitu. Hala ere, arazoa konpondu, eta hurrengo egunean berriz atera nintzen, txapelketak aukera ematen dizulako etapa bat amaitu gabe uzteko”. Baina, tamalez, Reyren zorte txarra ez zen lehen etapa hartan amaitu.

“Bigarren etapa 111. postuan hasi nuen. Sekulako motibazioa neukan, motorra konpontzea lortu eta berriz lehiatzeko aukera nuelako. Hala, bi ordu eginda nituenean, lehen 30 postuetan sartuta nengoen. Sentsazio ezin hobeak ziren, baina orduan etorri zen bigarren atsekabea: jendea animatzen ari zen zati batean, emozionatu egin nintzen, eta kolpe latza hartu nuen. Besoa apurtu nuen, eta bertan behera utzi behar izan nuen proba, bigarrenez. Aurtengo edizioa hobetu prestatu dudan arren, ez dut lortu amaitzerik, eta barruan sekulako arantza gelditu zait”.

Hango ospitale batean artatu zuten, eta nahiko modu basatian, gainera. “Plakak atera aurretik, hezurra mugitu zidaten, txakur batekin izango luketen emetasun berberarekin, eta behin hezurra mugituta atera zidaten plaka. Behin etxera itzulita, berriro jo nuen medikuarengana”.

Beste taldekideak, txukunProban parte hartu zuten sei lagunetatik, lauk lortu zuten amaitzea. “Malak eta nik izan ezik, beste laurek lortu dute proba amaitzea. Alex Hidalgoren kasuan, etapa batean lehen postua eskuratu zuen, eta primerako maila erakutsi du. Amaitzearekin konformatzea gutxi dela eman dezake, baina Romaniacs oso proba gogorra eta luzea da, milaka arrisku dituena. Motorra matxuratu dezakezu, zu matxuratu zaitezke, oso jaitsiera arriskutsuak ditu... ”.

Aitzin-etapan Sibiuko kaleak egurrezko oztopoz beteta.

Argazki nagusian, luis rey, bigarrena eskumatik, eta bidelagunak.

Testua: Xabi GorostidiArgazkiak: Luis Rey

bigarrenez bukatu ezinikMotorra luis rey

“amaitzea lortzea asko da, oso proba luzea eta gogorra delako”

34 puntua

Page 19: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Testua: Ane Vitoria Argazkiak: Jone Martinez

Ikus-entzunezko Errealizazioa ikasi ostean, diseinu grafikoa gustuko zuela konturatu zen Jone Martinez arrasatearra. Hala, horren gaineko gradua atera zuen, eta orain, diseinuaren munduan dago murgilduta.Nolatan diseinu grafikoa? Ikus-entzunezko Errealizazioko praktikak egiten ari nintzela, irudien bidez asko komunikatu daitekeela ikusi nuen, eta, horregatik, diseinu grafikoa ikastea erabaki nuen. Geroztik, mundu bat aurkitu dut.Beraz, luzaroan ikasten ibili zara, ezta? Bai, hala da. Gainera, gradua luzatzea erabaki nuen; izan ere, diseinua ikasten nenbilela, enpresa batean lanean nengoen, eta, beraz, ikasketak lasaiago egitea erabaki nuen. Horrez gainera, ikasten nenbilen bitartean, gradu amaierako lana egin berri dut.Orain, publizitate enpresa batean zabiltza. Hala da; graduko praktikak egin nituen

enpresa bera da, AZK. Praktikak egin ostean, bertan geratu naiz lanean, oraingoz.Mota askotako lanak egingo dituzu, hortaz. Zeintzuk dira gehien gustatzen zaizkizunak?Denetik egin dudala esan dezaket; hala ere, gehien betetzen nauten lanak identitate korporatiboa sortzeko balio dutenak dira. Baita brandig-arekin lotura dutenak ere. Azkenean, azterketa fase baten osteko sormen lanak izaten

direlako gehien betetzen nautenak.Estiloari dagokionez, zein da, zuretzat, esanguratsuena? Esan bezala, bezeroaren araberakoak izaten dira egiten ditudan diseinuak; baina orain, minimalismoan murgilduta nago. Eta nondik datorkizu inspirazioa? Nire inspirazio iturriak bi izaten dira: batetik, irudia. Sare sozialetan artista asko jarraitzen ditut eta euren diseinuak nolakoak diren aztertzen dut. Modu honetan, diseinu ezberdinez ongi ikasten dut. Beste iturria esperientzia dela esango nuke. Beste kasu batzuetan, egin ditudan lanak ere kontuan hartzen ditut egunerokotasunean, horiek ere asko inspiratzen naute. Gainera, ideia gehienak gauetan etortzen zaizkit burura; horregatik, askotan, koaderno batekin sartzen naiz ohean, bozetoak egiteko. Zure lanik kutunena zein da? Denak dira garrantzitsuak niretzat, baina AZKren nortasun korporatiboaren birdiseinua egin dut eta oso pozik nago emaitzarekin. Horrez gainera, graduan, letra tipo bat sortu behar izan nuen, eta Anboto mendian inspiratu nintzen horretarako. Mendiaren forma kontuan izan nuen tipografia sortzeko. Aurrera begira proiekturik?Proiektu asko dauzkat buruan, beti zerbaitetan izan behar naiz eta. Ikasten jarraitu nahi dut, eta bideogintza, argazkilaritza, musika... asko interesatzen zaizkit. Proiektu oso bat biltzen duten alor asko ukitu nahi ditut.

Jone Martinez diseinatzailearen lan batzuk.jone martinez

gure artistak

36 puntua puntua 37

Page 20: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

luis Vil, eskarmentu handiko musikaria eta zinemagilea.

Musika kontuetan hogei urteko eskarmentua du, eta aspaldi ari da zinema kontuetan ere. Mushkum taldea da Luis Vilen azken proiektua; harekin da gaur, egubakoitza, Kulturateko areto nagusian, 20:00etan.Nondik dator Mushkum? Nigan dagoen alderdi melodikoan esploratzeko beharrak baina nire ahotsarekin –baritono gordina–egin ezin nuena egiteko sortua da. Hortik, aurrez zinema kontuetan lan egin nuen Juncal Altzugarairen ahotsa aukeratzea; nirearen antagonikoa bilatuz, baina nire musika estiloaren barruan. Poetikoaren eta lirikoaren arteko kontrapuntua bilatzen dugu, soinu organikoaren eta primitiboaren gordinkeriarekin. Mushkum musikaz gainera, ikuskizun “bisual” eta “teatrala” eskaintzeko bokazioz jaio zen. Zuzenean eskaintzeko bilduma bat sortzea zen helburua, bai. Horretarako, taldean, batetik, Josean Valle da –nire proiektu guztietan izan dudana–. Bateria jotzen eta teklatuetan izan da, baina oraingoan, pianoan jarri da; eta Amaya Monleon da perkusioan dagoena oraingoan. Junkalekin batera, zuzenean egiten ditugun perfomanceak bideratzen ditu Monleonek; dantza eta antzerkia daude uztartuta. Musikari dagokionez, rock akustikoaren sustraietatik abiatuta dago, baina, aldi berean, estilo askotako mugetan

mugituz, norberarena aurkitu guran.Ironic Cancer Phobia izan zenuen lehenengo taldea. Ze oroitzapen? Bi maketa eta Fulla hate bilduma luzea atera genituen. Oinarrian gauza gutxi aldatu da ordutik; izan daiteke soinuak denborarekin eboluzionatzea, baina musika egitera bultzatu ninduen hasierako jarrera hura gaur egun dudan bera da. Laukote bat izan ginen, eta gure soinuak talde australiarren eragina zuen – New Christs, Beast of Bourbon, The Saints...–. Horiekin mimetizatzeko, ingelesez abesten nuen; geroago, ingelesez abestea Ironice-ekin apurtzeko arrazoietako bat izan zen. Hori egiten duen jendea errespetatzen dut, baina, nire ikuspegitik, testuak mozorrotzeko konplexu infantila da; zuk eta zure publikoak bizi duen hizkuntzan, zerbait kontatzeko asmo bakoa.

Triturbo, Drellas eta Ricoamor izan ziren hurrengoak, 2004an, bakarka hasi aurretik. Ironic izan bazen nire rock banda, Triturbo punkarena izan zen. Gauza errealak kontatzeko beharra sentitu nuen; era berean, punkaren azkartasuna behar nuen amorru existentzialistadun testuak idazteko. Antiurbanita lana atera genuen. Baina musika kañero honen paraleloan nire

Kulturate Akustikoak musika zikloa zabalduko duen Mushkum taldea.

musika-bizitzan beti egon dira presente Nick Cave, Lou Reed, Bod Dylan, Neil Young... Triturboko baju-jolea joan zenean, Ricoamor sortzeko aprobetxatu nuen, nire alderdi akustiko eta lirikoa ateratzeko. Baina geroago, nire kantuak bide komertziala hartzen zebiltzala sentitu nuen; ez nintzen gustura soinu filtratuarekin eta depuratuarekin gustura sentitzen. Luis Vil moduan, bakarka grabatzen hastea erabaki nuen orduan, nire soinua %100ean kontrolatu ahal izateko. Bakarka sei disko eta multimedia lan bat atera dituzu. Zer ematen

eta, aldi berean, zer eskatzen dizu bakarka jarduteak? Estudioan sormen askatasuna izateko aukera eman dit. Disko bakoitzetik zerbait ezberdina egitea, eklektikoa izatea; nire nortasunaren barruan, inspiratzen nauten estilo guztietan esploratzea. Esango nuke taldeekin egin dudan musika ibilbidea ikasgaia izan dela, bakarkakoa hastean benetan zer nahi dudan jakiteko.Zeri abesten diozu? Ez zaizkit errelato edo istorio itxiak gustatzen; hori zinema-lanetarako uztea gustatzen zait. Kontu

existentzialen gainean kantatzea gustatzen zait; ironiarekin eta kritika garratzarekin. Goazen zinema kontuetara. Betidanik izan dut zinemarekiko pasioa, baina, garai batean, zinema-proiektuak egitea oso zaila zen; akaso, hamarkada hau zinema-industriatik kanpo dagoen eta bitarteko gutxi dituen jendearen alde jarri da. Bestalde, denbora luzea da bideoklipak egiten ditudala, eta horiek egitea praktikaldi ona izan da. Zazpi labur eta azkenekoa, film luzea, egin ditut: El secretista (2009), Flores de papel (2010), Mujer invisible (2011), Paranoicos (2011), La Llave (2012), Un dulce (2013), Format (2013) eta Escisión (2015). Musikari eta zinemagile moduan, ze momentutan zaude? Akaso, ez naiz egongo garai batean nuen energiarekin, baina bizipenek konpentsatzen dute energia falta hori; proiektuak modu artikulatuan samurrago ateratzea lortzen dut.Eta industria, nola ikusten duzu? Egia esan, egunerokotasunean, mundu horretatik desbinkulatzeko ahalegina egiten dut. Industriak eta merkatuak artea edo sormena baldintzatzen dutela uste dut. Industria ez da sekula artearen aurretik egon; hortaz, guztiaren gainetik dagoena artea da. Hori guztia esanda, ez nau batere kezkatzen musikaren, zinemaren eta, orokorrean, artearen industriaren egoerak. Ez nik, ezta ni moduko jende askok ere, musika artisauok, ez dugu haren beharrik.

Testua: Aitziber AranburuzabalaArgk: Luis Vil eta Urko Urriolabeitia

“musika-artisauok ez dugu industriaren beharrik”

kultura luis Vil Musikaria eta zinegilea

“musikaz gainera, ikuskizun bisual bat eskaintzen dugu”

“industria ez da sekula artearen aurretik egon; artea da ezinbestekoa”

38 puntua puntua 39

Page 21: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Jon Maia Soria, Urretxun jaio, Zumaian hazia, etorkinen semea, gaztelaniaz pentsatuz oholtzan euskara erabiliz bertsotan egiten zuen mutikoa, bertso eskolako ikaslea, 90eko hamarkadako gazte euskalduna, bertsolari in vitroen belaunaldiko bertsolaria...

Jon Maia Soriak bere bizipenetan oinarrituta idatzitako liburu honek belaunaldi baten kronika islatzen du. Bere burua biluztuz, batik bat, berak bertsolaritzari lotuta sentitutakoak eta bizitakoak kontatzen ditu; lerrook, kapituluz kapitulu, pasartez pasarte, mundu horren eraldaketaren ispilu ere badira.

Kontakizunean klabeak direla esan genezake, batetik, Maiaren familiaren jatorria –Riomundo eleberrian nobelatua– eta berak euskaldun eta bertsolari gisa jatorri horrekiko duen barne borroka; bestetik, gurasoen konbikzio politiko nahiz sozialak eta Euskal Herriko testuinguru

soziopolitikoa nahiz kulturala; eta noski, bertsolaritza.

1997ko finalean belodromoan bota zuen agur bertsoaren unea inflexio puntu, idazleak, alde batetik, une eta gune hartara arteko bere bizipenak eta, bestetik, bertso munduaren inguruko hausnarketak tartekatzen ditu. Horrez gain, Unai Iturriagaren ilustrazioek eta hainbat argazki

nahiz collagek osatzen dituzte Maiaren hitzak.

Irakurtzeko autobiografia atsegina. 90eko hamarkadako gazteen eta bertsolaritzaren eraldaketaren ikuspegi interesgarria.

80ko eta 90eko hamarkadetan, gizartearen eraldaketaren lekuko, bertsolaritzan ere aldaketa nabarmenak gauzatu ziren: bertso eskoletako bertsolariak plazetara, emakumeen presentzia oholtzetan, etorkinen seme-alabak bertsotan, eremu nahiz publiko berriak... Iluntasunean murgilduz zihoan munduan piztuz joan ziren argi izpiek mundu hartan inoiz esploratu gabeko txokoak argitu zituzten.

Testuinguru horretan ekingo dio bere bideari Jon Maiak, “lehenengo bertsolari in vitroen belaunaldia” bezala izendatzen duenak. Ordura arteko bertsolari “estereotipoa” gaindituz, bertsolaritza errealitate berrietarantz gidatuko duen belaunaldia.

90eko hamarkadako gazteen eta bertsolaritzaren eraldaketaren ikuspegi interesgarria

Testua: Geaxi EzpeletaElgetako liburutegikoa

bertsolari ‘in vitroen’ belaunaldialiburu artean

Berriak jaio ginenEgilea: Jon Maia Soria Argitaratzailea: Lanku Bertso

Zerbitzuak Argitaratze urtea: 2017Generoa: Autobiografia /

Bertsolaritza

Izarren liga Goiena klubean!

Goiena Klubaren txokoa

pArte hArtzeko: IrAILAreN 10erA Artee-postaz: [email protected] WhatsApp: KLUBA “Eibar” [bazkidearen zenbakia] 688 69 00 07 zenbakira. Parte-hartzaileen artean egingo da zozketa.

Indarrean dagoen LOPD 15/1999 legearen arabera, jakinarazten dizugu zure datu pertsonalak Goiena Komunikazio Zerbitzuaren fitxategi automatizatu baten sartuko direla. Datu-bilketa honen helburu bakarra da indarrean dagoen sustapena gestionatzea. Eskubidea izango duzu datuotan sartzeko, haiek zuzentzeko edo ezeztatzeko, helbide honetara idatzita: [email protected]

irailaren 15ean, 21:00etan ipuruan jokatuko den partidurako.eIBAr - LeGANeS pArtIdurAko 2 SArrerA BIkoItz dItuGu.

Puntua aldizkaria jasotzeko,

zozketetan parte hartzeko eta txartelaren abantailez gozatzeko...

Euskara irabazle, denok irabazle!

bazkidetu zaitez: 2017 (irailetik aurrera): 20 euro.

Deitu: 943 25 05 05. goienakluba.com

vs

40 puntua

Page 22: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

ziren: okindegia, frontoia, liburutegia eta ostatua, besteak beste”, azaldu du. Arantzazuko frantziskotarrak Bidaurretako monasteriora joan ziren.

Bigarren gertaera XIX. mendeko desamortizazioa izan zen. Frantziskotar talde txiki bat geratu zen Arantzazun bizi izaten, baina ez zuten kongregazio moduan funtzionatzen. Haien esku egon zen Arantzazuri berriro ere bizia emateko ardura.

“Ikusgarria” turistendako Arantzazuko “prozesu iraultzailea” 1949an hasi zen. Saenz de Oizak eta Laorgak irabazi zuten eliza berriaren proiektua egiteko lehiaketa. “Iraultzailea izan zen, duda barik. Aukeratutako proiektuak kritika zorrotzak jaso

zituen, baita beste arkitekto batzuen ahotik ere”, kontatu du.

Proiektua esleitu eta lehen harria jarri zenetik lanak bukatu arte uste asko pasa ziren arren, basilika berria 1955eko abuztuaren 31n bedeinkatu zuten. “Egun ezagutzen dugun eliza ikusgarria da. Turista gehienek diote harrigarria dela. Bereziki, sarrerako elementuak dira deigarriak”. Eta hor daude Oteizaren eskulturak eta dorreetako puntadun harriak. Sinbologia handiko elementuak. “Bereziki teoria asko daude apostoluen gainean. Zergatik hamalau? Frisoaren tamaina arraunaren tamaina berekoa da. Eta arraunean hamalau pertsona daude eta Oteiza Oriokoa zen...”, azpimarratu du.

Testua: Mireia Bikuña Argazkiak: Mireia Bikuña

Arantzazu izen bereko Ama Birjinaren istorioari lotuta dagoen gunea da. 1549an Baltzategiko Rodrigok irudia topatu zuenetik gaur arte, 36 zentimetroko egurrezko irudi txiki hori izan da erregina. Akaso, ez da horren jakina izango Arantzazuren jatorrizko garrantzia. Agerraldiaren aurretik zuen garrantzia. “Leku estrategikoa izan da Erdi Arotik. Calahorra eta Kantauri isurialdeko kostaldea lotzeko pasabidea zen jatorrian. Transhumantzia mugimendu izugarria egongo zen garai hartan: harria, egurra olendako, larreak artaldeendako... Gainera, mugen arteko gunea ere bazen. XIII. mendetik aurrera, Gaztelako Erresumako zati bat zen, baina Nafarroako Erresumatik oso gertu zegoena”, esan du Aran Otadui historialariak.

Pasabide hura merkataritzan buru-belarri zeudenen joan-etorria zen eta haiendako hainbat zerbitzu ipini zituzten Arantzazun.

Zerbitzu haiek indar handiagoa hartu zuten Ama Birjinaren agerraldiarekin. “Oñatiko dama batek diru ekarpen handia egin zuen azpiegitura haiek mantentzeko: ostatua, gaixoendako ospitalea... Erromes askoren bilgune izan zen. Besteak beste, Ignazio Loiolakoaren erretiro lekua izan zen”, esan du. Bestalde, Ameriketara bidaian zihoazen euskaldun askoren topaleku izan zen Arantzazu. Bidaian joan aurretik, otoitzean eta eskean joaten ziren. “Arantzazuko Amaren inguruko kofradia sortu zen Ameriketan. Mexikoko kide asko izan zituen”.

Gregorio Fernandezen erretaula Ignazio Loiolakoak ezagutu zuen eliza 1553ko ekainean erre zen.

Baita Gregorio Fernandezek egindako erretaula eta irudiak. “Barroko garaiko erreferente izandako eskultorea da. Arantzazurako egindako lanek ospea eta zabalkundea eman zioten Fernandezi. Haren eskultura eder bat dago Bergarako Seminarioko elizan. Gaztela eta Leongo artea ezagutzeko aukera eman zigun euskaldunoi”, azpimarratu du Otaduik.

Lehen erreketaren ostean, segituan hasi ziren eliza berreraikitzen. Asko ziren otoitzean joaten ziren erromesak, eta, hain zuzen, haiendako eraikin duina egin gura zen. Norbanakoek emandako limosnekin, Oñatiko Udalaren laguntzarekin eta Ruy Gomez de Silvak egindako ekarpenarekin, eliza berria egin zuten. 1622ko uztailaren 14an erre zen.

Desamortizazioa Bigarren erreketaren osteko urteetan, bi gertakari garrantzitsuk eragin zuzena izan zuten Arantzazuko egunerokotasunean: alde batetik, I. Karlistaldiak. Oso borroka gogorrak izan ziren paraje haietan. 1834an, Iñurrigarro jeneralak ordurako hirugarrengoz eraikita zegoen elizari su eman zion. “Eliza eta haren ondoan zeuden beste zerbitzu batzuk erre

Orri honetan, Arantzazuko sarrera, frantziskotarren etxearen sarrera eta Oteizaren pietatea.

Beste orrian, Oteizaren apostoluak, eta ondoko argazki txikian, dorreetan dauden puntadun harriak.

Calahorra eta kantauri isurialdea lotzen zituen pasabidea izan zen

arantzazugure altxorrak oñati

42 puntua puntua 43

Page 23: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

Ibon Sarasolak Bitakoraren Kaiera (2016) liburuan euskara batua mirari gisa kalifikatu, eta “euskaldunen komunitatearen historiako gertaera garrantzizkoena” dela dio bere arrakasta. Gehitzen du “euskalkian mintzatzen direnak, oro har, gero eta okerrago mintzatzen direla, gero eta euskara txarragoan”. Sarasolaren hitzetan, “euskalkiek, bizpahiru belaunalditan, euskalki izateari utzi behar diote eta euskara batuaren aldaera huts bihurtu behar dute”. Euskalkien kontra egin eta “plastikozko euskara” lehenesten du, hizkuntza nazional bezala defendatuaz. Euskalkiak jardun pribatutik kanpo erabiltzea folklorea eta jatorkeria dela dio; normalizazioaren oztopo. Ez da bakarra horrela pentsatzen duena.

Euskara batua eratzearen ahalegina eta lortutako emaitza asko badira, zalantzarik gabe, mirestekoak. Halere, euskalkien alde nator ni. Hizkuntzak gizakion arteko harremana sustatzeko tresna izan behar du. “Euskalkiak fuera” maximak milaka laguni ahotsa kentzen die eta gure teilatuari harriak bota. Falta zaiona euskarari! Euskarak behar du berau erabili eta goz/xatuko duten hiztunak; eroso, natural eta konfiantza sentitzen dutenak. Euskara batuak hamaika konplexu sortu ditu –adibidez, gure eskualdean, adin bateko euskal hiztunengan,

mendebaldeko euskara peto-peto eta egunero erabiltzen dutenen artean–. Bestalde, euskara dakitenen kopurua igotzea lortu badu ere, ez da horrela izan erabiltzaileen kasuan. Ez dugu lortu erabiltzaileek egunerokoan, harremanetan eta era naturalean euskaraz komunikatzea; gustura erabiltzea.

Koldo Zuazo hizkuntzalariak dioenez, “hainbeste berbeta egoteak esan nahi du herri hau ez dela kohesionatuta egon”. Kohesioa hobea izaten da banaketa baino, bai, baina euskalkien auzi honetan, ez ote gabiltza gizarte uniforme bat sortzen? Trokelean sartutakoa;

homogeneoa; gatz gabekoa; pertsonalitate barik… Gainera, euskalkiak desagertzearen hautu horrek gure aitona-amonen herentzia linguistikoa galtzea suposatzen du –gure historia eta identitatearen zati handi bat, alegia–. Bestalde, trokelatze horretan, ez genituzke hitz berriak ikasiko eta Euskal Herriko aberastasunaz gozatuko; ez genuke jakingo, adibidez, izotza/jela/horma edota zabaldu/ireki egokiak direna, guztiak.

Zuazok dio batua ez dela modu egokian edota naturalean sartu; bata euskara onarekin identifikatu dela eta bestea txarrarekin. Ados nago: ez da naturala izan, batere. Plastiko mota asko daude. Nik neuk hizkuntza plastiko malguaren alde egingo nuke: ezarritako arauak hobetsi beharrean, erabilerari bidea zabalduaz.

euskalkiak ‘in extinction’

iritzia koMunikazioa

nik neuk hizkuntza plastiko malguaren alde egingo nuke

Monika MadinabeitiaIrakasleaIrudia: Wikimedia / PMK

13.

ArrAsAte

LAguntZAiLEAK:AntoLAtZAiLEA:

KOMUNIKAZIO TALDEAJ AT E T X E A ArrASAte zumArrAGA

egin klik eta bidali poltsikoko telefonoarekin, argazki kamerarekin edo tabletarekin ateratako udako argazkiak!

Posta elektronikoz ([email protected]) edo Whatsapp/Telegram bidez (688 69 00 07) bidal ditzakezu argazkiak!

LeHeN sArIA: LENOVO TAB 2 A10-30 tabletaGOIeNA sArIA*: Bi pertsonarendako bazkaria edo afaria Gure Ametsa jatetxean. * Eraman Goiena edo Puntua oporretara, eta argazki originalenak, kuriosoenak, graziosoenak saria izango du. Animatu eta bidali zuen argazkia!PUBLIKOAreN sArIA: Zumaiako Zelai Talasoterapian bi pertsonarendako zirkuitu termala + Zelai menuaPArte-HArtZe sArIA: Intersport Loramendin erabiltzeko 100 euroko erosketa-txartela.(Publikoaren Saria aukeratzeko parte hartzen dutenen artean zozketatuko dugu)

sariak

Argazki guztiak fotoblog honetan: blogak.goiena.eus/argazkiak

44 puntua

Page 24: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko

jaioberriak

ArrAsAte* Debagoieneko ospitalean jaiotzen direnentzat

Musakola z/g ARRASATETel.: 943 71 10 30

Eroskik zuen lehen beharretarako, OPARIA* egingo dizue Goiena Klubeko bazkide zaretenoi.

Guraso berriei erOsKI hipermerkatuaren partetik,

zorionak!

Xana Lecanda Martin Bergara. 3,180 kilo. Irailaren 4a. Gurasoak: Esther eta Marcos. Argazkian, Xana txikia, sehaskan lo.

Oihan Rubia Garmendia Arrasate. 3,390 kilo. Irailaren 3a. Gurasoak: Ainara eta Oscar. Argazkian, Oihan, sehaskan.

Jaio da!Eman jaiotzen berri pUnTUAn eta Interneten. deitu 943 25 05 05 telefonora edo zatoz GOIEnAren egoitzara.

asteleheneko 11:00ak arte jasotako jaiotzak bakarrik argitaratuko ditugu. Hortik aurrera jasotakoak hurrengo astean argitaratuko ditugu.

• Gurasotasunaren gaineko iritzi artikuluak.

• Aisialdirako gomendioak.• Adituei elkarrizketak.

guraso.eusgurasoen premiak asetzeko gunea

kandelak laranjekinHanDitzen, HanDitzen eskulana

Testuaren egilea: TxatxilipurdiArgazkiak: Txatxilipurdi Argazkietan: Mali Juaristi, Xune Juaristi eta Haitz Juaristi

Oso modu errazean usain oneko kandelak egingo ditugu.

Materiala• Laranja bat.• Olioa.• Labana.

nola egin

1. Laranja zuritu Laranja bat zuritu dugu, azala bi zatitan banatuta. Kontu handiz ibili gara, laranjak berak eskainiko baitigu kandelarako behar dugun metxa.

2. Olioa bota Behin kandela bereizi dugunean, olioa bota dugu oinarrira. Zurtointxoa ere olioz busti dugu.

3. Kandela piztu Kandela platertxo batean jarriko dugu, eta eskuz margotutako harriekin apaindu. Usain oneko kandelatxoa dugu jada! Hori bai… ez digu kandela normal batek bezain beste iraungo, baina ze goxoa dagoen!

Materiala

1

2

3

46 puntua puntua 47

Page 25: 117 meskitako kideak, arduratuta: “islamak ez du ... · Puntua 117 2017-09-08 EGUBAKOITZA argazkiaren egilea: josu bilbao. annur Debagoieneko musulmanen komunitateko kideak arrasateko