Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
MEMÒRIAANUALDELGRUPDETREBALLENCAPIL.LAROSCÒPIADELASOCIETATCATALANADE
REUMATOLOGIA
GRUPDETREBALL“CAPICAT”
2013-2014
Barcelona,juny2014
2
ÍNDEX
I- ObjectiusdelGrupdeTreball“CAPICAT”
II- ResponsablesdelGrupdeTreball“CAPICAT”
III- MembresactualsdelGrupdeTreball“CAPICAT”
IV- ReunionsdelGrupdeTreball“CAPICAT”
V- Estatdelsprojectesd’investigaciódelGrupdeTreball“CAPICAT”
VI- ProjectesdocentsdelGrupdeTreball“CAPICAT”
ANEXE1:ActesdelesreunionsdelGrupdeTreballCAPICATANEXE2:MemòriadelProjecteQUANTICAP.ANEXE3:GuióiobjectiusdelscursosdeCapil.laroscopiadelGrupdeTreballCapiCAT-SCR.ANEXE4:ProgramadelITallerdeCapil.laroscopiaperaResidentsdeReumatologiade3ri4rtanysdelGrupCapiCAT-SCR.
3
I- OBJECTIUSDELGRUPDETREBALL“CAPICAT”
La capil.laroscòpia periungueal (CP) és una tècnica exploratòria quepermet estudiarambmésfiabilitat lamicrocircul.lacióiqueésempradaperl’estudidelfenòmendeRaynaud així como per completar l’estudi de diverses malalties del teixit conectiu.Encaraqueésunatècnicahistòrica, lasevautilitatpràcticas’hademsotratdesdeelsfinals dels anys 70 i actualment segueix sent una tècnica en constant evolució ,demostrant-se cada cop més la seva utilitat en diferents complicaciones de lesmalalties del teixit connectiu.Undels problemesde la tècnica és la gran variabilitatintrerobservadorqueespotproduir,aixíainicisde2008,ungrupdereumatòlegsdeCatalunyadecideixreunir-seperficarencomúdiferentsaspectesdelacapil.laroscòpiabasatsen lasevaexperiènciaclinicaenlatècnica.Almaigde2008elgrupdetreballconstituitrepelreconeixementde laSocietatCatalanadeReumatología(SCR)comagrup d’estudi de capil.laroscòpia dins de les malalties autoinmunes sistèmiques,revalidantaquestreconeixementel20demarçde2012uncops’aprovenelsestatutsper constituir els grups de treball dins de la Societat Catalana de Reumatología. ElsobjectiusdelGrupCapiCATdesdelasevaconstitucióhansigutelsseguënts:
1- Homogeneitzarl’interpretaciódetroballesdelacapil.laroscòpiaperiungüeal.
2- Homogeneitzarlarealitzaciódelatècnica.
3- AfavorirlarealitzaciódeprojectesdetreballenelcampdelaCPmulticèntrics.
4- EstablirlesbasesperaunacorrectaformacióiinterpretacióenlaCP.
4
II- RESPONSABLESDELGRUPDETREBALL“CAPICAT”
Durantl’etapa2012-2014elscàrrecsresponsablesdelGThansigut:
-Coordinadora:MireiaMoreno
-Secretari:IvanCastellví
-Tresorer:HèctorCorominas
-Vocal1:VeraOrtiz-Santamaria
-Vocal2:TeresaClavaguera
-Vocal3:SílviaMartinez
-Vocal4:SergiOrdoñez
D’acordamblanormativadelaSCR(renovaciócada2anys)elGTestrobapendentderenovaciódecàrrecsmitjançantvotassamblearidelsmembresdelGTenlaproperareuniódelGTdel6dejunyde2014.
5
III- MEMBRESACTUALSDELGRUPDETREBALL“CAPICAT”
Enordrealfabètic:
Alegre,CayetanoCalvetFontova,Joan
HospitaldeValld'Hebron.Barcelona.ConsorciSanitariParcTaulí.Sabadell.
CastellvíBarranco,Ivan HospitaldelaSantaCreuiSantPau.Barcelona.Codina,JosepOriol HospitaldeFigueresCorominas,Hèctor HospitalMoisesBroggiErra,Alba HospitaldeSanRafael.Barcelona.Garcia,Carme HospitaldeTerrassaGelman,Mario FundacióAlthaia.HospitalSantJoandeDeu.Manresa.Juanola,Xevi HospitalUniversitarideBellvitge.HospitaletdeLlobregat.Martínez,Sílvia HospitalMútuadeTerrassaMoreno,Mireia ConsorciSanitariParcTaulí.Sabadell.Morlà,Rosa XarxaHospitalariaiSocialdeSantPauiSantaTecla.Tarragona.Olivé,Àlex HospitalUniversitariGermansTriasiPujol.Badalona.Ortiz,Vera HospitalGeneraldeGranollersOrdoñez,Sergi HospitalArnaudeVilanova.Lleida.Reyner,Patrícia HospitaldeSantaCaterina.Salt.Girona.Sala,Miquel HospitaldeFigueresTorrente,Vicenç HopitaldelaCreuRojad’Hospitalet.HospitaldeSantJoandeDeu.PilarSanto HospitaldeSantBoideLlobregat.Pros,Anna HospitaldelMar
6
IV- REUNIONSdelGRUPDETREBALL“CAPICAT”
Durant aquest periode s’han previst 3 reunións ordinàries ( Acadèmia de CiènciesMèdiques,Barcelona).
Any2013:1reunions(13/12)
Any2014:2reunions(11/4i6/6)
L’anex1exposaelsdocumentsd’actasdereunió.
7
V- ESTATDELSPROJECTESD’INVESTIGACIÓGRUP“CAPICAT”
5.1Projectesobreelconeixementdelautilitatdelacapil.laroscòpia
Coordinació:Dra.SilviaMartínez
Objectius:Determinarelnivelldeconeixementdelacapil.laroscòpiaperiunguealenelsfacultatiusquelasol.licitendemanerahabitual
Fasededesenvolupament:suspésperfaltadenovesdades.
5.2ProjecteCapiANA
Coordinació:Dra.VeraOrtiziDra.MireiaMoreno
Objectius:ValorarsielspacientsambfenomendeRaynaud(FR)tenenonoalteracionscapil•laroscòpiquessegonssisónANApositiusonegatius
Fasededesenvolupament:anàlisidedades.
5.3ProjecteUtilitatdeCapilaroscòpiaenSíndromedeSjögren
Coordinació:Dr.HèctorCorominas.
Objectius:determinarlautilitatdelacapil.laroscòpiaperiunguealenmalaltsambSindromedeSjögrenprimari
Fasededesenvolupament:Finalitzat,Draftel.laboratipendentd’enviarapuublicació
5.4ProjecteQuantiCAP
Coordinació:Dr.IvanCastellví
Objectius:Determinaridescriureelsparàmetresdecapil.laroscòpiaqualitativaiquantitativadediferentsmalaltiesreumàtiquesigrupspoblacionalsidefinirsiexisteixendiferènciesentreaquestsgrups
Fasededesenvolupament:Reclutamentdemalalts.
L’Anexe2recullelprojecte.
8
VI- PROJECTESDOCENTSDELGRUPDETREBALL“CAPICAT”
6.1-CURS/TALLERDECAPIL.LAROSCOPIADELGRUPDETREBALLCAPICAT/SOCIETATCATALANADEREUMATOLOGIAPERARESIDENTSDEREUMATOLOGIA
APropostadelsDr.XavierJuanolaiDr.IvanCastellvís’acceptaperpartdelGTlarealitzaciód’uncursanualdecapil.laroscòpiaperametgesresidentsenReumatologiadeCatalunya,considerantl’ampliacióperunfuturdelspossiblesalumnesdelcurs.AquestcurscoordinatperelsDrs.JuanolaiCastellvíesrealitzaràdemaneraanualicomptaràdedosparts:unateòricaiunapràcticarealitzadesperexpertsencapil.laroscòpiadelnostreàmbit.
LaprimeraediciódelCursesvarealitzareldijous3d’abrilde2014,amblacol.laboraciód’ActelionPharmaceuticals.
L’anex3reculllesbasesd’aquestscursosil’anex4elprogramadelIcurs.
9
ANEXE1:ActesdelesreunionsdelGrupdeTreballCAPICAT
ActadelaReuniódelGTCapiCAT13/12/2013
AcadèmiadeCiènciesMediques,sala7.
Assistèixenalareunió:
JoanCalvet
IvanCastellví
TeresaClaveguera
MarioGelman
XavierJuanola
SilviaMartínez
VeraOrtiz
Excussenassitència
SergiOrdoñez
OriolCodina
AlexOlivé
RosaMorlà
VicençTorrente
HèctorCorominas
MireiaMoreno
PatriciaReyner
PilarSanto
Lareuniós’iniciaales13.30h.
- EstatdelprojecteCapiANA:recollidadedadesiel.laboraciódepóster.
o EltreballestàpendentdepasarelCEICdelHospitalParcTaulí.LaDraMorenoielDrCalvetfacilitaranmitjançantlasecretariadelGTeldocumentdeconsentiment
10
informatperelseguimentdelsmalalts.S’estableixcomadatafinalperenviardadesperel.laboraciódeltreballel20dedesembrede2013.
- Estatdeprojecteenquestescapil.laroscòpiaDraSilviaMartinez.
o Donatalabaixaafluènciadenovesenquestesrealitzades,esdeixaelprojecteobertperseguirenviantenquestesalaDraMartinezambdatadetancamentdel31demarçde2014.
- CronogramadelprojecteQuantiCAP.
o Espresentaelcronogramaaproximat.Esdemanaràalsmembresdelgrupquevulguinparticiparal’estudi,aixícomdemanantlesdatespreferencialspertenirelcapil.laroscopielsmalaltsquepodrienaportarpercadagrup.Uncopconfirmatl’interésesfacilitaràelprojecteiésprogramaranunaovàriesreunionsformativesambelscapil.laroscopsperrealitzarl’estudi.Posteriòrmentesprocediràadistribuirelstornssiésposssibleconformelespreferènciesdelsinvestigadorstantendatesdepossessiódelcapil.laroscopcomdemalaltsarecollirperl’estudi.
- EstatiprogramadelCursdeCapil.laroscòpiaperResidentsde3r(i4rtanyiprimeranyspost-residènciaenlasevaprimeraedició)delgrupCapiCATdelaSCR.
o S’aprovaeldissenydelcurscoordinatperelDrJuanolaielDr.Castellví.Essolicitaràlacol.laboraciódelaJuntadelaSCRperacreditarelcurs,aixícomperdistribuir-loatotselshospitalsambresidentsdereumatologíaanimantalasevarealitizacióperpartdelsalumnesesmentats
- Estatdeladonacióperpartd’Acteliondedosvideocapil.laroscops.
o ActualmentestenenjasotalatuteladelasecretariadelaSCRdoscapilaroscops(donatiud’Actelion)queserviraninicialmentperrealitzarelcursdecapil.laroscòpiaieltreballQuantiCap.S’aporvacomprardosordinàdorsportàtilsperinstalarelsdoscapil.laroscopsiquequedaranintegratsenelsequips.S’utilitzaranelsfonsdelGTpercompraraquestsordinadors.
- Estatdexerradesperàreadereferènciaiestablirponents.
o QuedaencarapendentdedefinirelsponentsperÀreadereferènciadelshospitals.Elsponentstindranquecoordinar-seamblesABSdelasevazonaperorgantizarlaxerradasobrelautilitatdecapil.laroscòpiaametgesdefamíliaambl’objectiud’obtenirlesmàximesderivacionspossiblesperestudidefenòmendeRaynaud.
o LaDraClavegueraproposarealitzarunaJornadadecapilaroscopiaal’àreadeGironamésobertainocentradaúnicamentenl’àmbitdeprimària.Pendentdeorganització.
o Decaraalarealitzaciódelesxerradesinformatives,esrealitzaràunesdiapositivesmatriusdelGTCapiCATcoordinantlasevael.laboraciólaDraClaveguera.
11
Esdemanaràalsmembresdelgrupqueliaportinelmàximnombredediaposquetinguindecaraaajudaralapreparaciódelesdiapositives
- Precsipreguntes.
o Enlesproperesreunionsesdefiniralarealitizaciód’unprotocoloconjuntdevaloraciónutricionalenmalaltsambesclerosissistèmica.Espasaranelsborradorspreliminars.
Finalitzalareunióales15.30h.
ACTAREUNIÓGRUPCAPICAT
ACM11/04/2014
AssistèixenalaReunió
HèctorCorominas
TeresaClaveguera
MireiaMoreno
SergiOrdoñez
VicençTorrente
VeraOrtiz
SilviaMartinez
MarioGelman
IvanCastellví
Excussenassistència
CayetanoAlegre
XaviJuanola
PatriciaReyner
PilarSanto
1- ElDrTorrenteexplicaques’estàremodelantlapàginad’internetdelaSCRiqueespodriaferunportalquecreesaccésdirectealGTonespodrienpenjaractivitatsdelgrup,aixícoml’activitatcientíficarealitzada.ElDrCorominasproposaqueunadeles
12
primerescosesqueespodriafer,ésescanejarelmanualdecapil.laroscòpiaqueesvarealtizariqueconstésdinsdelapàgina.Quedenperdefinirelscontingutsdelapàgina.
2- Esrealitzaformacióambelsnouscapil.laroscopsperlarealitzaciódeltreballQuanticapperpartdelscapil.laroscops.Esdistribuiranproperamentelstorns.Inicialmentquedenenpossessiódelscapil.laroscopslaDraOrtizilaDraMoreno.
Barcelona11Abrilde2014
13
ANEXE2:MemòriadelProjecteQUANTICAP.
Títulodelproyectodeinvestigación:
QUANTICAPStudy:estudioprospectivomulticéntricoparalavalidacióndeparámetrosCUANTItativosycualitativosenCAPILAROSCOPIA
Código:CAP-2014-01
NºEudraCT:noprocede
Versión:v.11/04/2014
Promotor:GrupoCapiCATdelaSocietatCatalanadeReumatologia
InvestigadorPrincipalyCoordinadordelEstudio:
DrIvanCastellvíBarranco.HospitaldelaSantaCreuiSantPau.
14
ResúmendelProyectodeInvestigación
1- Introducción
LacapilaroscopiaperiunguealesunatécnicaútilparaelestudiodelfenómenodeRaynaudyparaelestudioyseguimientodemuchasenfermedadesautoinmunesenlasqueapareceéstesíntoma.Sehandescritomuchoshallazgosypatronesenrelaciónadiferentespatologías,sinembargonoexistehastaelmomentoactualuntrabajoquevalideloshallazgoscualitativosycuantitativosdelacapilaroscopia
Objetivo
a. Definirlosparámetroscualitativos,patronescapilaroscópicosymetrología(parámetroscuantitativos)deloshallazgosenlacapilaroscopiadepacientesconfenómenodeRaynauddediferentesetiologíasydeindividuossanos
b. Compararloshallazgoscapilaroscópicosentrelosdiferentesgrupospoblacionales
2- Pacientesymétodos
Estudiomulticéntricoprospectivoobservacionalcon9gruposdepacientes:50pacientesconesclerosissistémicadifusa,50pacientesconesclerosissistémicalimitada,50pacientescondermatomiositis,50pacientesconpolimiositis,50pacientesconlupuseritematososistémico,50pacientesconsíndromedeSjögrenprimario,50pacientesconartritisreumatoide,50pacientesconfenómenodeRaynaudprimarioy400pacientescontroles(50pareadosparacadagrupo)sanos(sinraynaudnienfermedadautoinmunenicausadeRaynaudasociadoconocida).Serealizaraunavideocapilaroscopiasperiunguealatodoslospacientesconelmismomodelodevideocapilaroscopio,realizándoseunatomadeimágenes.Lametodologíadecuantificaciónymedicióndelasimágenessedetallarádemaneraespecíficaenelprotocolodetalformaquetodoslosinvestigadoreslarealicendelamismamanera.Lasimágenesseránanalizadasporelmismoinvestigadordosvecesseparadasporunlapsodetiempo,yporunobservadorexternociegoparalosdiagnósticosdelospacientes.Tambiénserecogeránunasvariablesclínicasmínimasdelospacientes
3- Análisisestadístico
EnanálisisestadísticoserealizarámedianteelSPSSSoftware.LacomparacióndevariablescualitativascapilaroscopicasserealizarámediantelapruebadeChicuadrado
15
oeltestdeFishercuandoseanecesario.LacomparaciónentrehallazgoscualitativosymedidasserealizaramediantelapruebadeTparavariablesindependientes.Lacomparaciónentrelasdiferentesvariablescuantitativas(medidas)serealizarámedianteelcoeficientedecorrelacióndePearsonoRegresiónestadística.Seconsideraráncómovaloressignificativosaquellosconp<0,05.
4- Resultadosesperados/Perspectivas
Lasperspectivasdelproyectoson:
- Establecerelgradodereproductibilidadyfiabilidadintereintraobservador(coeficienteKappa)delosdiferenteshallazgoscapilaroscópicoscuantitativosycualitativos.
- DescribirloshallazgosmorfológicosymetrológicosdeloscapilaresperiunguealesenpacientesconfenómenodeRaynaudyvariostranstornos.
- Compararloshallazgoscapilaroscópicosentrelosdiferentesgruposestudiados.
16
Proyectodeestudio
1. INTRODUCCION
Lacapilaroscopiaperiungeal(CP)esactualmentelamejorherramientadisponibleparaelestudiodelamicrocirculaciónenpacientesconFenómenodeRaynaud(FR)permitiendoladetecciónprecozdeenfermedadesautoinmunesidentificándosediferentesalteracionesestructurales(1-4).Lasalteracionesmorfológicascapilaresmásdescritassonlapresenciadecapilaresgigantes,lapérdidadedensidadcapilarylosfenómenosdeangiogénesis(5-7).Algunosautoreshanagrupadodichasalteracionesenpatronescapilaroscópicos(8,10)siendodeespecialutilidadenlaEsclerosisSistémica(ES)dóndesehanasociadoadiferentescomplicacionesdelaenfermedad(9-12).Tambiénexistendiferentesalteracionescapilaroscópicasdedudosarelevanciaymenorespecificidadclínicacomosonlastortuosidades(13-18),lapresenciadehemorragiaspericapilares(13),lapresenciadeectasiacapilar(19,20)olavisualizacióndelplexovenososubpapilar.Todasestasalteracionesypatronessehanestudiadoendiversasenfermedadesautoinmunescomomiopatíasinflamatorias(19,21-22),LupuseritematosoSistémico(23-26),Síndromeantifosfolipídico(13,27)SíndromedeSjögren(28-30),oArtritisReumatoide(31-32)siendolosresultadospococoncluyentesygeneralmenteconpocospacientes.
Además,lanormalidadenlacapilaroscopiaperiunguealnoestáclaramentedefinidahastaelmomentoactualylahomogeneizacióndeladefinicióndelasalteracionesobjetivadasnosiempreestápresente,loquedificultalainterpretacióndeloshallazgoscapilaroscópicos(33-36),siendoescasoslostrabajosqueestudianlareproductibilidadyfiabilidaddeloshallazgos(37-39)asícomolosquecomparanlacapilaroscopiaentrediferentesenfermedadesautoinmunes.
2.OBJETIVOSDELPROYECTO
-DefinirydescribirlamorfologíacapilaryalteracionescapilaroscópicascualitativasymetrológicasdelacapilaroscopiaperiunguealdepacientesconfenómenodeRaynaudasociadoaenfermedadesautoinmunessistémicas
-ObservarsiexistendiferenciasentrelosdiferenteshallazgoscapilaroscópicosypacientesconFenómenodeRaynaudprimario.
-Compararsiexistendiferenciasentrelosdiversosgruposdepacientesyenrelaciónalapoblaciónnormal.
17
-Analizarlafiabilidadyreproductibilidaddelosresultadosdelmismoobservadoryentreobservadores.
3.METODOLOGIA
a.Diseño
Estudioprospectivo,observacional,transversal,multicéntricoenelquesedescribirányanalizaranlasimágenesobtenidasporvideocapilaroscopiaperiungealde9gruposdepacientes.Lasimágenesseobtendránentodoslospacientesutilizandoelmismovideocapilaroscopioyelmismomodelodelentedeamplificación.Posteriormenteseanalizaranlasimágenesporelinvestigadorprincipaldecadacentroendosocasionesseparadasporunlapsodeunasemana.Lasimágenestambiénseránanalizadasporunobservadorcontrolexternoquedesconocerálosdiagnósticoseinformesdelinvestigadorprincipal,estableciéndoseasíelíndicedefiabilidadyreproductibilidadKintraobservadoreinterobservador.Posteriormentemedianteestudiocaso-control,seanalizarásiexistendiferenciasentreloshallazgosdelasimágenescapilaroscópicasdecadagrupodepacientesconelgrupocontrolpareadoporlosdiferentesfactoresdeconfusión.Porúltimoseanalizarásiexistendiferenciasentrelasimágenesdecapilaroscopiaentrelosdiferentesgruposdepacientes.
b.Pacientesyobtencióndelasimágenesdecapilaroscopia
Lavideocapilaroscopiaperiunguealserealizaráenellechoperiunguealdel2a5dedodeambasmanosdetodoslospacientes.Losdedosquepresentenmicrotraumatismosomalavisualizacióndellechoperiunguealserandesestimadosparaelanálisis.Todaslascapilaroscopiasserealizaránenhabitacionesentre21-25ºCyconlospacientessentadosyconlasmanosalaalturadelcorazónysinpresenciadefenómenodeRaynaudevidentecomomínimo30minutosantesdelarealizacióndelaprueba.Todoslospacientesfirmaráneldocumentodeconsentimientoinformadoparalarealizacióndelavideocapilaroscopiayelalmacenamientodelasimágenesobtenidas(anexo1).
Entretodoslosinvestigadoresprincipalesseobtendran8gruposdepacientes:
-50PacientesconesclerosissistémicasegúnloscriteriosclasificatoriosACR/EULAR2013(40)conformacutánealimitada.
-50PacientesconesclerosissistémicasegúnloscriteriosclasificatoriosACR/EULAR2013(40)conformacutáneadifusa.
18
-50PacientescondermatomiositissegúnlaclasificaciónpropuestaporDalakasetal.(41).
-50PacientesconpolimiositissegúnlaclasificaciónpropuestaporDalakasetal.(41).
-50PacientesconLupusEritematosoSistémicosegúnloscriteriosclasificatoriosdelACR(42).
-50pacientesconSíndromedeSjögrenprimariosegúnloscriteriosdeconsensoamericano-europeos(43).
-50pacientesconArtritisReumatoidesegúnloscriteriospropuestosporelEULARyACR(44).
-50pacientesconfenómenodeRaynaudprimario.
-50pacientespareadosparacadaunodelosgruposanteriores(400pacientesentotal)sinfenómenodeRaynaudniconectivopatiaoenfermedadsusceptibledeproducirfenómenodeRaynaudasociado.
c.Material
TodaslasimágenesseobtendránmedianteelusodelmismomodelodecapilaroscopioMediscopeD1conlentesdemagnificaciónde200aumentos(suministradoenEspañaporQuermedS.A).LasimágenesobtenidasseanalizaránmedianteelsoftwareOptipixCapillary(OptiliaMedical).Lasimágenessealmacenaránenformatodígitosdelasiguientemanera:
NHCpaciente-inicialesdelinvestigador-diagnóstico.
Lasinicialesdelosinvestigadoresylasnomenclaturasdelosdiagnósticosquedanrecogidasenelanexo2.Juntoaunejemplodedenominacióndeimagen.Cadapacientetendráporlotanto8imágenescomomáximoparaanalizar.
d.Variablesclínicasaobtener
LasvariablesclínicasjuntoalasvariablescapilaroscópicasserecogeranenunabasededatostipoMicrosoftExcell.
Detodoslospacientesseobtendránlassiguientesvariablesclínicas:
-NHC(numérica)
-Hospital(ordinal)
19
-Apellidoinvestigador
-Edad(numérica,años)
-Edaddiagnosticopatología(numérica,años)
-EdaddeiniciodeRaynaud(numérica,años)
-Sexo(ordinal)
-Hábitotabáquico:fumador,exfumador,nofumador
-Hipertensiónarterial(dicotómica)
-DiabetesMellitus(dicotómica)
-Patología(ordinal)
-Historiadeúlcerasoisquemiadigital(dicotómica)
-MedicaciónparaRaynaud(dicotómica)
e.Variablescapilaroscópicasaobtener
Detodaslasimágenesobtenidassolamenteseanalizaránlasquetengansuficientecalidadparaelanálisis.
Sedescribiránlapresenciaoausencia(variablesdicotómicas)lossiguienteshallazgoscapilaroscópicosdelasiguientemanera,considerandosupresenciaenalmenosdosdedosdiferenteso3omásalteracionesenelmismodedo.
-Megacapilares(figura1):capilaresenelqueeldiámetrodelcapilar,medidodesdelapartemásexternadelasaaferentealaparteexternadelasaeferenteensuzonamáspróximaalaregiónapicalmide150umomas(35)
-Capilaresdilatados(figura2):capilaresenelqueeldiámetrodelcapilar,medidodesdelapartemásexternadelasaaferentealaparteexternadelasaeferenteensuzonamáspróximaalaregiónapicalmidemásde90umymenosde150um(35).
-Capilaresgigantes(figura3):capilaresenelqueeltamañodelvasodelaparteapicaldelcapilarseamayoroiguala50um.
-Pérdidadedensidadcapilar(figura4):elrecuentodeloscapilaresenunmmseamenora7capilares,determinadosenlapartecentraldellechoperiungueal.
-Capilarestortuosos(figura5):capilaresquepresentenalteracionesenladistribuciónnormaldelcapilaraniveldellechoperiungueal,siemprequesuestructuraestécompletamenteconservada,nocontengaramificacionesniramificiacionesenarbusto.
20
Seránconsideradoscapilarestortuososaquelloscapilaresenqueseentrecrucenlosvasosaferentesyeferentes(capilarestortuososentirabuzónoen“8”)oaquellosenqueadoptenformasmeandriformes.
-Ramificacionesenarbusto(figura6):capilaresenformadeovillooconformadearbustooárbol.
-Ramificacionessimples(figura7):capilaresquesalenclaramentedeotrocapilar,ovasoscapilaresquesalendeotrocapilarbienformado.
-Hemorragiaspericapilares(figura8):presenciadedepósitosdehemosiderinayaseanpuntiformeso“ensábana”yqueestánsituadosenlaregiónmásdistalfueradelapapila.
-Trombosiscapilares(figura9):presenciadeimágenespuntiformesenlaquenohayevidenciadelapérdidadelvasocapilarenlazonadistaldellechoperiunguealperoquenotienelaestructuranormaldeuncapilaryqueestásituadodentrodelapapila.
-Desestructuracióncapilar(figura10):presenciadeestructurasdevasobizarrasquenotraducenlaestructurayalineacióncorrectadeuncapilar.
Tambiénserealizaránlasiguientesmedidas:
-Diámetroasaaferente(figura11):deunextremoalotrodelvasoaferenteenlazonaqueseobjetivelamáximaseparación.Enum.
-Diámetrodeasaeferente(figura12):deunextremoalotrodelvasoeferenteenlazonaqueseobjetivelamáximaseparación.Enum.
-Diámetrodeápexcapilar(figura13):deunextremoalotrodelápexdelcapilarenlazonaqueseobjetivelamáximaseparación.Enum.
-Diámetrocapilar(figura14):diámetromásdistaldelaparteexternavasoaferntealapartemásexternadelvasoeferente.
-Densidadcapilar/mm(figura15):númerodecapilaresenunmm,medidoenlazonacentraldelechoperiungueal.
Serealizaráelestudiodelamedidamayordecadadedoyseobtendrálamediatotaldelosdedosanalizados.PorúltimosedescribiránlapresenciaoausenciadelosdiferentespatronescapilaroscópicossegúnladefinicióndeMaricqetal.(8)yCutoloetal.(10,11).
-PatrónactivosegúnMaricq(figura16):perdidadedensidadcapilar,conpocosmegacapilaresypresenciadecapilaresdesestructurados.
21
-PatrónlentosegúnMaricq(figura17):megacapilaresconlevepérdidadedensidadcapilar.
-PatróninicialsegúnCutolo(figura18):predominiodemegacapilaressinpérdidadedensidadcapilar.
-PatrónactivosegúnCutolo(figura19):megacapilares,hemorragiaspericapilaresypérdidadedensidadcapilarleve.Algúnfenómenodeangiogénesis.
-PatróntardíosegúnCutolo(figura20):desestructuraciónypérdidaextensadedensidadcapilar,conpocosmegacapilaresyfenómenosdeangiogénesis.
f.Estimacióndelamuestra
Eltamañodelamuestraseharealizadoparaqueexistapotenciaestadísticaquehagavalorablelasdiferenciasentrelosdiferentesgruposdepacientesyloshallazgosymedidasencontradas.
g.Cálculoestadistico
ParaestudiarlareproductibilidadyfiabilidaddelosresultadosintraeinterobservadorseutilizaráelcoeficienteKconsiderando<0no;0.00-0.40pobre;0.41-0.60moderado;0.61-0.80sustancial;0.81-1.00perfecto
ParalacomparaciónentrevariablesdicotómicasseutilizaráeltestChi-cuadradooelTestexactodeFisher.ParalacomparacióndevariablesdicotómicasconcuantitativasseusarálapruebadeTStudent.ParacomparaciónentrevariablescualitativaslapruebadeChi-cuadrado,yparacompararvariablescuantitativaselcoeficientedecorrelacióndePearson.
Seconsideraránnivelesdesignificaciónestadísticaaquellosconp<0,05.
SeutilizaráelanálisisestadísticoSPSS17.0
4.RESULTADOSESPERADOS
Losresultadosesperadosdelproyectodeinvestigaciónson:
-Establecerlareproductibilidaddelavideocapilaroscopiaentreobservadoreseintraobservadorconlasmédidasyparámetrosestablecida
22
-Describirlacapilaroscopiaendiferentesgruposdepacientesyengrupospareadosaéstospacientesdepoblaciónnormal.
-Determinarsiexistendiferenciasenlasmedidasoparámetrosestablecidosylosdiferentesgruposdepacientes.
5.REFERENCIAS
1-HerrickAL,CutoloM.ClinicalimplicationsfromcapillaroscopicanálisisinpatientswithRaynaud’sphenomenonandsystemicsclerosis.ArthritisRheum2010;62:2595-604.
2-KoenigM,JoyalF,FritzlerMJetal.AutoantibodiesandmicrovasculardamageareindependentpredicitvefactorsfortheprogressionofRaynaud’sphenomenontosystemicsclerosis:atwenty-yearprospectivestudyof586patients,withvalidationofproposedcriteriaforearlysystemicsclerosis.ArthritisRheum2008;58:3902-12.
3-MeliM,GitzelmannG,KoppensteinerRetal.PredictivevalueofnailfoldcapillaroscopyinpatientswithRaynaud’sphenomenon.ClinRheumatol2006;25:153-8.
4-Spencer-GreenG.OutcomesinprimaryRaynaudphenomenon:ameta-analysisofthefrequency,rates,andpredictorsoftransitiontosecondarydiseases.ArchInternMed1998;158:595-600.
5-CarpentierPH,MaricqHR.Microvasculatureinsystemicsclerosis.RheumDisClinNorthAm.1990;16:75-91.
6-HoutmanPM,KallenbergCG,FidlerV,WoudaAA.DiagnosticsignificanceofnailfoldcapillarypatternsinpatientswithRaynaud’sphenomenon.Ananalysisofpatternsdiscriminatingpatientswithandwithoutconnectivetissuedisease.JRheumatol.1986;13:556-63.
7-MaricqHR,HarperFE,KhanMM,TanEM,LeRoyEC.MicrovascularabnormalitiesaspossiblepredictorsofdiseasesubsetsinRaynaud’sphenomenonandearlyconnectivetissuedisease.ClinExpRheumatol.1983;1:195-205.
8-MaricqHR,LeRoyEC.Patternsoffingercapillaryabnormalitiesinconnectivetisuediseaseby“widw-field”microscopy.ArthritisRheum.1973;16:619-28.
9-SimeónCP,FonollosaV,VilardellM,ArmadansLL,LimaJ,CuencaR,SolansR,EspinachJ.Estudiodelasalteracionescapilaroscópicasenlaesclerodermiaysuasociaciónconlaafecciónorgánica,lasformasclínicasylaprogresióndelaenfermedad.MedClín(Barc)1991;97(15):561-564.
23
10-CutoloM,SulliA,PizzorniC,AccardoS.Nailfoldvideocapillaroscopyassessmentofmicrovasculardamageinsystemicsclerosis.JRheumatol.2000;27:155-60.
11-CutoloM,PizzorniC,TuccioMetal.Nailfoldvideocapillaroscopicpatternsandserumantibodiesinsystemicsclerosis.Rheumatology2004;43:719-26.
12-CaramaschiP,CanestriniS,MartinelliN,VolpeA,PieropanS,FerrariM,BambaraLM,CarlettoA,BiasiD.Sclerodermapatientsnailfoldvideocapillaroscopicpatternsareassociatedwithdiseasesibsetanddiseaseseverity.Rheumatology.2007;46:1566-1569.
13-CandelaM,PansoniA,DeCarolisSTetal.Nailfoldcapillarymicroscopyinpatientswithantiphospholipidsyndrome.RecentiProgMed.1998;89:444-9.
14-PastorelliM,PasquiAL,PuccettiLetal.QuantitativeevaluationofmicrovesselsinBehçetdisease.AdvExpMedBiol.2003;528:427-33.
15-GranierF,VayssairatM,PriolletP.etal.Nailfoldcapillarymicrscopyinmixedconnectivetissuedisease.ArthritisRheum.1986;29:189-95.
16-FahrigC,BreitingerL,HeidrichH.Vitalcapillarymicroscopicfindingsinthenailfoldofpatientswithdiabetesmellitas.Vassa2000;29:258-63.
17-HoutmanPM,KallenbergCG.NailfoldcapillarydensityasapossibleindicatorofpulmonarycapillarylossinSLEbutnotinmixedconnectivetissuedisease.JRheumatol.1992Sep;19(9):1485-6.
18-MonticoneG,ColonnaL,PalermiG,BonoR,PudduP.Quantitativenailfoldcapillarymicroscopyfindingsinpatientswithacrocyanosiscomparedwithpatientshavingsystemicsclerosisandcontrolsubjects.JAmAcadDermatol.2000May;42(5Pt1):787-90.
19-GanczarczykML,LeeP,ArmstrongSK.Nailfoldcapillarymicroscopyinpolymyositisanddermatomyositis.ArthritisRheum.1988Jan;31(1):116-9.
20-CarpentierPH,MaricqHR.Microvasculatureinsystemicsclerosis.RheumDisClinNorthAm.1990Feb;16(1):75-91.Review.
21-Selva-O'CallaghanA,Fonollosa-PlaV,Trallero-AraguásE,Martínez-GómezX,Simeon-AznarCP,Labrador-HorrilloM,Vilardell-TarrésM.Nailfoldcapillarymicroscopyinadultswithinflammatorymyopathy.SeminArthritisRheum.2010Apr;39(5):398-404.
24
22-MercerLK,MooreTL,ChinoyH,MurrayAK,VailA,CooperRG,HerrickAL.Quantitativenailfoldvide0capillaroscopyinpatientswithidiopathicinflammatorymyopathy.Rheumatology(Oxford).2010Sep;49(9):1699-705.
23-VayssairatM,PriolletP,GoldbergJ,HoussetENailfoldcapillarymicroscopyasadiagnostictoolandinfollowupexamination.ArthritisRheum.1982May;25(5):597-8.
24-CasparyL,SchmeesC,SchoetensackI,HartungK,StannatS,DeicherH,CreutzigA,AlexanderK.AlterationsofthenailfoldcapillarymorphologyassociatedwithRaynaudphenomenoninpatientswithsystemiclupuserythematosus.JRheumatol.1991Apr;18(4):559-66.
25-KenikJG,MaricqHR,BoleGG.Blindevaluationofthediagnosticspecificityofnailfoldcapillarymicroscopyintheconnectivetissuediseases.ArthritisRheum.1981Jul;24(7):885-91.
26-IngegnoliF,ZeniS,MeaniL,SoldiA,LuratiA,FantiniF.Evaluationofnailfoldvideocapillaroscopicabnormalitiesinpatientswithsystemiclupuserythematosus.JClinRheumatol.2005Dec;11(6):295-8.
27-SulliA,PizzorniC,CutoloM.Nailfoldvideocapillaroscopyabnormalitiesinpatientswithantiphospholipidantibodies.JRheumatol.2000Jun;27(6):1574-6.
28-TektonidouM,KaskaniE,SkopouliFN,MoutsopoulosHM.MicrovascularabnormalitiesinSjögren'ssyndrome:nailfoldcapillaroscopy.Rheumatology(Oxford).1999Sep;38(9):826-30.
29-AguiarT,FurtadoE,DorigoD,BottinoD,BouskelaE.NailfoldvideocapillaroscopyinprimarySjögren'ssyndrome.Angiology.2006Oct-Nov;57(5):593-9.
30-CapobiancoKG,XavierRM,BredemeierM,RestelliVG,BrenolJC.NailfoldcapillaroscopicfindingsinprimarySjögren'ssyndrome:clinicalandserologicalcorrelations.ClinExpRheumatol.2005Nov-Dec;23(6):789-94.
31-Kuryliszyn-MoskalA,BernackaK,KlimiukPA.Circulatingintercellularadhesionmolecule1inrheumatoidarthritis--relationshiptosystemicvasculitisandmicrovascularinjuryinnailfoldcapillarymicroscopy.ClinRheumatol.1996Jul;15(4):367-73.
32-WitkowskaAM,Kuryliszyn-MoskalA,BorawskaMH,HukałowiczK,MarkiewiczR.Astudyonsolubleintercellularadhesionmolecule-1andseleniuminpatientswithrheumatoidarthritiscomplicatedbyvasculitis.ClinRheumatol.2003Dec;22(6):414-9.
33-GrassiW,DeAngelisR.Capillaroscopy:questionsandanswers.ClinRheumatol.2007Dec;26(12):2009-16.
25
34-JonesBF,OralM,MorrisCW,RingEF.Aproposedtaxonomyfornailfoldcapillariesbasedontheirmorphology.IEEETransMedImaging.2001Apr;20(4):333-41.
35-IngegnoliF,GualtierottiR,LubattiC,ZahalkovaL,MeaniL,BoracchiP,ZeniS,FantiniF.Feasibilityofdifferentcapillaroscopicmeasuresforidentifyingnailfoldmicrovascularalterations.SeminArthritisRheum.2009Feb;38(4):289-95.
36-BukhariM,HollisS,MooreT,JaysonMI,HerrickAL.QuantitationofmicrocirculatoryabnormalitiesinpatientswithprimaryRaynaud'sphenomenonandsystemicsclerosisbyvideocapillaroscopy.Rheumatology(Oxford).2000May;39(5):506-12.
37-SmithV,PizzorniC,DeKeyserF,DecumanS,VanPraetJT,DeschepperE,SulliA,CutoloM.Reliabilityofthequalitativeandsemiquantitativenailfoldvideocapillaroscopyassessmentinasystemicsclerosiscohort:atwo-centrestudy.AnnRheumDis.2010Jun;69(6):1092-6.
38-CutoloM,PizzorniC,TuccioM,BurroniA,CraviottoC,BassoM,SerioloB,SulliA.Nailfoldvideocapillaroscopicpatternsandserumautoantibodiesinsystemicsclerosis.Rheumatology(Oxford).2004Jun;43(6):719-26.
39-HofsteeHM,SernéEH,RobertsC,HesselstrandR,SchejaA,MooreTL,WildtM,ManningJB,VonkNoordegraafA,VoskuylAE,HerrickAL.Amulticentrestudyonthereliabilityofqualitativeandquantitativenail-foldvideocapillaroscopyassessment.Rheumatology(Oxford).2012Apr;51(4):749-55.
40-vandenHoogenF,KhannaD,FransenJ,JohnsonSR,BaronM,TyndallA,Matucci-CerinicM,NadenRP,MedsgerTAJr,CarreiraPE,RiemekastenG,ClementsPJ,DentonCP,DistlerO,AllanoreY,FurstDE,GabrielliA,MayesMD,vanLaarJM,SeiboldJR,CzirjakL,SteenVD,InancM,Kowal-BieleckaO,Müller-LadnerU,ValentiniG,VealeDJ,VonkMC,WalkerUA,ChungL,CollierDH,CsukaME,FesslerBJ,GuiducciS,HerrickA,HsuVM,JimenezS,KahalehB,MerkelPA,SierakowskiS,SilverRM,SimmsRW,VargaJ,PopeJE.2013classificationcriteriaforsystemicsclerosis:anAmericanCollegeofRheumatology/EuropeanLeagueagainstRheumatismcollaborativeinitiative.ArthritisRheum.2013Nov;65(11):2737-47.
41-DalakasMC,HohlfeldR.Polymyositisanddermatomyositis.Lancet.2003Sep20;362(9388):971-82.Review.
42-TanEM,CohenAS,FriesJF,MasiAT,McShaneDJ,RothfieldNF,SchallerJG,TalalN,WinchesterRJ.The1982revisedcriteriafortheclassificationofsystemiclupuserythematosus.ArthritisRheum.1982Nov;25(11):1271-7.
26
43-VitaliC,BombardieriS,JonssonR,MoutsopoulosHM,AlexanderEL,CarsonsSE,DanielsTE,FoxPC,FoxRI,KassanSS,PillemerSR,TalalN,WeismanMH;EuropeanStudyGrouponClassificationCriteriaforSjögren'sSyndrome.ClassificationcriteriaforSjögren'ssyndrome:arevisedversionoftheEuropeancriteriaproposedbytheAmerican-EuropeanConsensusGroup.AnnRheumDis.2002Jun;61(6):554-8.Review.
44-AletahaD,NeogiT,SilmanAJ,FunovitsJ,FelsonDT,BinghamCO3rd,BirnbaumNS,BurmesterGR,BykerkVP,CohenMD,CombeB,CostenbaderKH,DougadosM,EmeryP,FerraccioliG,HazesJM,HobbsK,HuizingaTW,KavanaughA,KayJ,KvienTK,LaingT,MeaseP,MénardHA,MorelandLW,NadenRL,PincusT,SmolenJS,Stanislawska-BiernatE,SymmonsD,TakPP,UpchurchKS,VencovskýJ,WolfeF,HawkerG.2010Rheumatoidarthritisclassificationcriteria:anAmericanCollegeofRheumatology/EuropeanLeagueAgainstRheumatismcollaborativeinitiative.ArthritisRheum.2010Sep;62(9):2569-81.
27
ANEXE3:GuióiobjectiusdelscursosdeCapil.laroscopiadelGrupdeTreballCapiCAT-SCR.
CURSSOCIETATCATALANADEREUMATOLOGIA/CAPICATPERARESIDENTS
Assistents:
-Primeraedició:residentsdereumatologíade3ri4rtanydetotselshospitalsdeCatalunya.
-Següentsedicions:residentsde3ranydelshospitalsdeCatalunya.
7-9residentsperany
Objectiusdelcurs:
-Conèixerlesdiversespartsd’uncapil.laroscopiileseinesimaterialsnecessarisperrealitzarunacapil.laroscòpia.
-Saberidentificartoteslescaracterístiquesdenormalitatques’observenenunacapil.laroscòpia.
-Valorarcoorectamentlesanormalitatsmésfreqüentsques’observenenlacapil.laroscòpia.
-Saberidentificarelspatronscapil.laroscòpicsméshabitualsdefinitsenlaliteraturamédica.
-Introduccióalametrologiadelacapilaroscòpia.
Datesarealitzar:
Undivendresdesprésd’unareuniódelaSCR
De16a20h
Localització:
Hospitald’unmembreintegrantdelgrupCapiCAT
Circumstànciesòptimes
Uncapil.laroscopipercada4alumnes
4-8malaltspergrupambpatronsdiferents
Organtizaciódelcurs
28
-PARTTEÒRICA(60minutos):3ponentsiunmoderador.
oTècniquesdelacapilaroscòpiaperiungueal.Capil.laroscòpianormal.
oAlteracionsmorfològiquesdelacapil.laroscòpiaenmalaltiesautoinmunes.Patronscapil.laroscopics,
oUtilitatpràcticadelacapil.laroscòpia.ProjectesCapiCAT.InformeCapiCAT.
-PARTPRÀCTICA/TALLER(180minuts):elsmoderadorsiponentsfandetutors.
oPràcticadecapil.laroscòpianormalentrealumnes(60minuts)
oPràcticaambmalalts(120minuts)
Financiaciódelcurs
-Indústria/SCR.
-Gratuïtperalsresidents.
29
ANEXE4:ProgramadelITallerdeCapil.laroscopiaperaResidentsdeReumatologiade3ri4rtanysdelGrupCapiCAT-SCR
Assistents
GLÒRIAALBERT
JOSÉINCIARTE
MIHAELAIONELA
SAMANTHARODRIGUEZ
JOSÉPÉREZ
CARLOSPLANA
ANDREAPLUMA
ANDREAZACARÍAS
SERGIHEREDIA
ESTEFANIAQUESADA
ANNERIVEROS
PAULARUBIO
MÓNICASARMIENTO
ANDREACUERVO
GUILLERMOLÓPEZVELANDIA
MILAGROSRICSE
ÉLIDETONIOLO
MARGARIDAVASQUES