4 EURO • 2013KO OTSAILA EUSKAL HEZIKETARAKO …. hik hasi1.pdfbermatzen jarraitu behar da. Praktikak erakutsi baitigu eskola-komunitateak par-te hartzen duen heinean, ikasleek era

hh

GAIA: MAHAI-INGURUA ESPAINIAKO HEZKUNTZA ERREFORMARI BURUZ • ELKARRIZKETA: PILAR ARISTIZABAL • PARTAIDETZA (V) • KIMUTX •

SUPERMERKATUA HAUR HEZKUNTZAKO GELAN • GALDEIDAZUE: PAUL BILBAO •ENKARTERRIETAKO MUSEOA • ENEKO BARBERENA

175hik hasi

4 EURO • 2013KO OTSAILA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

175. hik hasi.qxd:119. alea ANTZA 29/01/13 12:42 Página 1


aurkibidea10gaia

LOMCE HEZKUNTZA LEGEA‘hik hasi’ aldizkariak hezkuntzaren komunitateko eragile nagusiak bildu ditu mahaiaren inguruan, hezkuntza- erreformaren edukiak sakon aztertu eta aurrera begirako aukerak eta estrategiak eztabaidatzeko.

18elkarrizketa

Argitaratzailea: XANGORIN KOOP. ELK. TXIKIA. Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ;www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz, Ainara Gorostitzueta Arantxa Urbe. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, Izarne Garmendia, Miren Guilló, Mari Karmen Irastorza, Pello Jauregi, Iñigo Larrañaga, Aritz Larreta, Josi Oiarbide,Maite Saenz, Xabier Sarasua. Aholkulkariak: Nerea Alzola, Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Luis Mari Elizalde, Lore Erriondo,Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Fito Rodriguez eta Matilde Sainz. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: hik hasi. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2013-01-25). Kopurua: 3.600 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 hizpide izan da

8 hizpide izango da

10 gaia

MAHAI-INGURUA: Espainiako hezkuntza-erreformaaztergai

18 elkarrizketaPILAR ARISTIZABAL. Gasteizko Irakasle Eskolako irakaslea

25 PARTAIDETZA (V)

32 ekarpenak Kimutx-ekin alai eta pozik

34 esperientziakSupermerkatua Haur Hezkuntzako gelan

36 galdeidazueNola jokatu beharko genuke eskolan euskararen normalizazioan aurreratzeko? Paul Bilbao Sarria

40 nora joango gara?Enkarterrietako Museoa

42 Atzeko atetikEneko Barberena. Txatxilipurdi Elkartea

www.hikhasi.com

PILAR ARISTIZABAL‘Emakume eta gizonen berdintasuna irakasleen formazioan:Gasteizko irakasle eskolaren kasua’ izenburuko tesia egin du,eta hango ikasleek berdintasunean oinarritutako formazioa jasodezaten eta berdintasunean oinarritutako irakaskuntza ematekogaitasunak eskura ditzaten du helburu.


Eman diezaiogun hezkuntzari garrantzia

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du, harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa


175. zenbakia. 2013ko otsaila • hik hasi • 5

e d i t o r i a l ao t s a i l a

“Gure herrian, gure eskola”

“Etsita” etorri omen da MadrildikCristina Uriarte, Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Sailburua, Jose Ignacio WertHezkuntza ministroarekin LOMCE legeaurreproiektuaren gainean izandako bile-raren ostean: “Aurreproiektua itxita dagoeta parlamentuko tramitearekin egingodut aurrera”, esan omen zuen ministroak.

Hutsune tekniko batzuk ikusi badituere, hezkuntza-lege erreformarekin era-bat ados agertu da Jose Iribas NafarroakoHezkuntza kontseilaria.

Kezkagarria da guretzat, LOMCE aurreproiektuak zentralizazioan nola sa-kontzen duen ikustea, zer-nolako kontrolideologikoa finkatzen duen, nola baldin-tzatzen duen arlo pedagogikoa, zer argu-dio azientifikoekin ezartzen duen gaztela-nia beste hizkuntzen gainetik, nola mu-rrizten duen eskola-komunitatearen par-te-hartzea, eta abar.

Gure herriak hamarkadak daramatzabere ibilbide propioa eraikitzen, eta lortu-tako emaitzak nahiko onak dira. Irakasle-en, ikasleen, gurasoen, herritarren eta

- Geure herriko curriculumak gara-tzeko egiten ari diren ahaleginak susta-tzen. Bertakoa biziz eta ezagutuz mundu-ra irekiz.

- Legearen zentralizazio berriaren au-rrean, deszentralizazioa handitzen eta es-kola-komunitateko guztien parte-hartzeabermatzen jarraitu behar da. Praktikak erakutsi baitigu eskola-komunitateak par-te hartzen duen heinean, ikasleek era guz-tietako emaitzak hobetzen dituztela, emaitza akademikoak barne.

- Ikasleen arteko bereizketei uko egi-ten eta inklusioan gehiago sakontzen.

- Gure herriaren eta herritarren beha-rren arabera hezkuntza eraikitzen.

Izan ere, eguneroko lanak eta elkarla-nak erakutsi digute bide zuzena zein den.Orain arteko baldintzak hain egokiak ez izan arren, gure herrian lortu diren hez-kuntza-aurrerapenak nabarmenak izandira. Eta, aurrera begira ere, bitartekogehiago izateak, kanpoko injerentziarikez egoteak eta oinarri zientifikoz lan egiteak hobetuko dute geure hezkuntza.

hainbat instituzioren parte-hartzearenondorioz, euskalduntzean aurreratzen arigara, curriculumak eskola komunitateeta-ra egokitzen ari dira, aniztasuna landuz es-kola inklusiboagoa egin da, eta abar. Ho-rrek guztiak, gure hezkuntza Europakobatez besteko mailan jarri du, LanbideHeziketa Europako hoberenetakoa egindu, ikasleen arteko aldea murriztu egin du,oro har, maila hobetzen ari delako; eta,ondorioz, herritarren kohesioan lagunduegin du.

Horregatik, gure hezkuntza hobetu-ko duten neurriekin jarraitu behar dugu:

- Euskara Kontseiluak sustatuta etahezkuntza eragileak elkarlanean arituta eta adostuta, Ikasle euskaldun eleanitzak sor-tzen proposamena errealitate bihurtzensegitu behar dugu. Izan ere, euskaraz (D e-reduan) ikasten dutenak dira, nagusiki, bihizkuntza ofizialetan maila nahikoa lor-tzen dutenak. Horrek aukera berdintasu-nean laguntzen du, beste hizkuntza ba-tzuk ikasten errazten du, eta jendartea ko-hesionatuagoa egiten du.

Aurrera begira ere, bitarteko handiagoak, kanpoko injerentziarik ez egoteak eta oinarri zientifikotan lan egiteak hobetuko dute geure hezkuntza.


hizpide izan da

ELA, LAB eta EILAS sindikatuek Es-

painiako Gobernuak ezarri nahi duen hez-

kuntza erreformaren aurkako mobilizazio-

rako deia zabaldu dute. Hezkuntza eragilee-

kin harremanetan jarri ostean, martxoaren

2a jarri dute kalean protesta egiteko eguna.

Hezkuntza erreformaren aurreproiektua-

reen aurka azaldu dira, “inposatzailea, es-

painolizatzailea, uniformatzailea, atzera-

koia, adoktrinatzailea, segregatzailea eta eli-

tista delako”.

Hala diote hiru sindikatuek, deialdiare-

kin batera adostu duten Murrizketarik ez!

LOMCE ez! Euskal Herrian, gure hezkuntza!

izenburuko manifestuan. Euskal Herriko

hezkuntza komunitateak azken urteetan

“izugarrizko erasoak” pairatu dituela eta

LOMCE aurreproiektua horietako beste

bat, “benetan larria”, dela diote sindika-

tuek. Jose Ignacio Wert Hezkuntza minis-

troaren lege egitasmoaren aurka jotzeko a-

rrazoiak aletu dituzte agirian. Batetik, “Es-

tatuaren birzentralizazioa eta gure hezkun-

tza

erabakitzeko orduan erabateko muga inpo-

satzea bilatzen” duela uste dute, edukiak

Madrilen finkatu eta ebaluazio-sistemak

zentralizatuko dituelako. Bestetik, “gure

nortasun, eskubide eta hezkuntza sistema-

ren ardatz beharko lukeen euskarari eraso

zuzena” ekarriko diola diote, euskara “bi-

garren mailako hizkuntza” izatera pasako

litzateekeelako eta ez lukeelako hizkuntza-

ren “ezagutza eta erabilera inola ere ez ber-

matuko”.

Merkatu eta enpresen zerbitzura jarriz

“hezkuntza merkantilizatzeko urrats osolarria” da lege egitasmoa, sindikatuen ustez,eta “Espainiako Estatuaren uniformazioa,espainolizazioa eta baliorik atzerakoienakoinarritzat hartuz adoktrinamendu ideolo-giko, politiko eta erlijiosorako bidea ireki-tzen du, hezkuntza segregatzaile eta klasis-ta bultzatuz”.

Badira arrazoi gehiago, ELA, LAB etaEILASen iritziz, erreformaren aurka azal-tzeko. “Ikasleen garapen pertsonala, hezi-keta integrala eta aukera berdintasuna mu-gatzen ditu”, diote manifestuaren bestepuntu batean, “hezkuntza tokian tokikobeharretara egokitzeko moduak eta ebalua-zio pertsonalizaturako aukerak mugatzenditu”, “hezkuntza komunitatearen parte-hartzeko aukera eta bideak murrizten ditu”,eta “zerbitzu publikoak pribatizatzeko au-kera areagotzen du”.

Hori dela eta, LOMCEk ekarriko di-tuen “atzerapausoak” onartzeko prest ezdaudela adierazi dute, eta Nafarroako Go-bernuari, Eusko Jaurlaritzari eta alderdi po-litikoei eskatu diete “murrizketa politikei eta lege aurreproiektu honi aurre egiteko eta gure herrian ez ezartzeko”. Halaber, deiegiten diete haiei eta baita hezkuntza eragi-leei eta gizarte osoari ere “gure herriak be-har eta nahi duen hezkuntza indartzeko etaEuskal Herrian erabaki eta eraiki dezagunpausoak ematera”.

Eskaera ParisiBestalde, Frantziako hezkuntza publi-

koko hainbat eragilek, tartean Ikas-Bi gura-so elkarteak, “hizkuntza gutxituen sustape-na bermatuko duen egiazko politika egite-ko” eskatu diote Parisko Gobernuari, pres-tatzen ari den hezkuntza-erreforma dela- eta.

Hezkuntza-erreformaren aurkako protesta eguna deitu dute sindikatuek martxoaren 2rako


hizpide izan da

Bost urteko haur bat eskolatik polizia etxera eraman dute Uztaritzen, gurasoek kantinarekin zorra zutelako

Hautsak harrotu ditu urtarrilaren ha-

sieran Uztaritzeko Saint Vincent eskola

pribatuan gertatutakoak. Bi udaltzainek 5

urteko neskato bat atera zuten eskolatik,

eta polizia etxera eraman zuten, haren gu-

rasoek hilabeteak zeramatzatelako esko-

lako kantina ordaindu gabe. Haurra baz-

kaltzen ari zela sartu ziren udaltzainak es-

kolan, Dominique Lesbats Uztaritzeko

auzapezak hala aginduta. Eskolatik ama-

ren etxera eraman zuten, baina bertan inor

ez zegoenez, Udaltzaingora eramatea era-baki zuten.

Vincent Peillon Frantziako Hezkun-tza ministroak “lotsagarria eta onartezina” iritzi zion gertatukoari. “Gu-rasoek zailtasunak dituzten arren, sekulaere ez da jo behar haurren kontra”, esanzuen. “Haurraren kontrako bortizkeriaeskandalagarria” izan zen umea eskolatikpolizia etxera eramatea, Peillonen hitze-tan. LAB sindikatuak ere gaitzetsi du Uz-taritzeko Herriko Etxearen erabakia.

Uriartek “etsigarria” iritzi dio Wertekin egin bilerari, etaIribasek bere egin du erreforma, “hutsuneak hutsune”

Eusko Jaurlaritzako eta Nafarroako

Gobernuko hezkuntza sailburuak, Cristi-

na Uriarte eta Jose Iribar hurrenez hurren,

Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza

ministroarekin bildu ziren urtarrilean,

LOMCEri buruz hitz egiteko. Bileratik

ondorio ezberdinak atera zituzten. Uriar-

tek “bilera etsigarria” izan zela adierazi

zuen, Wertek esan baitzion hezkuntzaren

erreformarako lege aurreproiektua “itxi-

ta” dagoela eta parlamentuko tramiteare-

kin aurrera egingo duela. Erreformarekin

loturiko bi gai negoziatzeko asmoz joan

zen Uriarte bilerara: “Euskarari zor zaion

errepetua eta Eusko Jaurlaritzak hezkun-

tzaren esparruan dituen eskumenak”. Ez

bata ez bestea ez zuen kontuan hartu mi-

nistroak, baina hala ere, lanean jarraitzeko

asmoa azaldu du Uriartek. Hori dela eta,

zehatzagoa izateko eta Espainiako Go-

bernuaren itxikeriaren aurrean zer neurri

hartuko dituen azaltzeko eskatu diote

PSE-EEk eta LABek Uriarteri.

EHUko Ikasle Kontseiluak ministro-

aren jarrera “despotiko eta intrantsigen-

tea” salatu du eta hezkuntza eragileak “gu-

txiestea” aurpegiratu dio. Unibertsitate

komunitatearekiko “errespetua” eskatu

dioWerti, eta Uriarteri “herri honen ere-

dua irmo eta gogotsu defendatzeko, Eus-

ko Jaurlaritzak unibertsala den kalitatezko

unibertsitate euskaldunaren alde egin be-

har baitu”.

Jose Iribas askoz baikorrago azaldu

zen Werten bildu ostean, hezkuntza erre-

formak “Nafarroaren berezitasunak”

kontuan hartuko dituelakoan. “Nafarroa-

ren errealitatea irakasteko tokia bermatu-

ko da. Espainiari, Europari eta munduari

lotutako Nafarroa irakatsiko da”.

175. zenbakia. 2013ko otsaila • hik hasi• 7

Baionako suprefetak laguntza ukatu dio Hendaiako ikastolari

Hendaiako ikastola berria egiteko diru-laguntzarik ematea debekatu dio PatrickDallennes Baionako suprefetak herrikoUdalari.1850. urteko Falloux legeabaliatu du Dallennesek debekurakoaitzaki gisa, eskola pribatuei diru publi-koa ematea garalazten duen legea, hainzuzen ere.Suprefetaren erabakiak, Hendaiakoikastolaren etorkizuna ez ezik, Seaskakozentro gehienena ere kolokan jarriduela ohartarazi du Hur GorostiagaSeaskako zuzendariak. Izan ere, 30 zen-troen 27k laguntza publikoak jasotzendituzte. Gorostiagaren hitzetan, “erasobortitza, gerra deklarazioa” daDallennesen debekua. “Ezin duguonartu gure zentro gehienak ixtea”,adierazi du. Hain zuzen, Hendaianhartu den neurria Ipar Euskal Herriosoa zabaltzen badu, bost ikastolatiklau itxi beharko lituzke Seaskak helduden eskola sartzean. Hori dela eta, Seaskak deiturik, suprefe-taren erabakiaren aurkako manifesta-zioa egin zuten otsailaren 2an,Hendaian. Battitta Salaberri Hendaiakoauzapezak babesa eman zion mobiliza-zioari, eta arazoari aterabidea ematekoPaueko prefetarekin harremanetan jarri-ko zela agindu zuen. Max Brisson UMPkontseilari nagusiak eta Frantxua MaitiaAkitaniako kontseilari eta EEPko presi-denteak ere larria iritzi diote suprefeta-ren erabakiari.


8 • hik hasi • 175. zenbakia. 2013ko otsaila

‘Hezkuntza-ingurunean dibertsitate afektibo-sexuala aintzat hartzeko giltzarriak’ izen-buruko doktore-tesia landu du Aitor Martxueta Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleak,galdera batetik abiatuta: nola eragiten die heterosexual ez direnei beren joera afektibo- sexualagatik eskola-esparruan jasandako diskriminazioak? Ikerketa enpiriko bat egin duMartxuetak eta horretarako joera afektibo-sexual ez-normatiboa duten 119 lagun elkarrizke-tatu ditu, denak LGTB mugimenduko eta EHGAM, GEHITU eta Bost Axola elkarteetako kideak.Bestetik, Euskal Herrian, Espainian, Erresuma Batuan, Europako beste herrialde batzuetan eta AEBetan gai honen inguruan egin diren ikerketak aztertu ditu. Elkarrizketetatik ondorioz-tatu duenez, “eskolan joera afektibo-sexualagatik diskriminazioa, jazarpena eta laidoak ja-sateak badu zerikusia gerora depresio- eta antsietate-maila handiagoa eta autoestimu eta afektu balantza apalagoa izatearekin”. Halaber, “jazarriak izan direla adierazten duten per-tsona horiek berek laguntza eta onarpen handiagoa sentitzen dute familiaren eta ingurunehurbilaren aldetik, eta hobeto eta goizago onartzen dute beren joera afektibo-sexuala”. Nazioartean egindako azterketetan egiaztatu ahal izan du “bullying homofoboaren aurkako irizpideak ezartzen dituzten ikastetxeek eskola-giro egokiagoa lortzen dutela, ikasleak segu-ruago sentitzen direla eta, ondorioz, ongizate handiagoa sentitzen dutela”. Hortaz, Martxue-tak giltzarri batzuk proposatzen ditu dibertsitate afektibo-sexualaren zaintza hobetzeko ikasgeletan, besteak beste curriculum inklusibo bat landu beharra, giza eskubideen errespe-tuan oinarritua eskola-inguru seguru bat bermatuko duena; era berean, proposatzen du for-mazioa ematea, irakasleei ez ezik, gurasoei ere; eta zenbait jarduera-ildo aurkezten ditu, hez-kuntza-sistemako kide guztiek jokaera homofoboak saihesteko kontuan hartu beharrekoak.

hizpide izango da

HUHEZIk sortua, Jakingarriak webgu-nearen helburua, modu sistematikoan, eus-karazko dokumentu gaurkotuak eta berri-tzaileak eskaintzea da, Haur Hezkuntzakoeta Lehen Hezkuntzako erronkei laguntze-ko, eta bi etapa horietan kokatzen diren ikasle zein profesionalen zalantzei erantzu-teko. Baita ere, aldizkaria daraman taldea-ren eta hartzaileen arteko harremana dina-mikoagoa, interaktiboagoa, horizontala-goa eta aberatsagoa izan dadin.

Gaur egun kide hauek osatzen dute Jakingarriak aldizkariaren zuzendaritza, Elena Lopez de Arana zuzendariarekin ba-tera: Oihana Elorzak, Iñigo Arteatxek, Idu-rre Alonsok eta Miriam Txintxurretak.

Zuzendaritza taldeak Maite Goñi ira-kaslearen laguntza eta aholkularitza jaso duwebgunea egiteko. Egin, berriz, MUK en-presak egin du webgunea, eta horretarakooinarritu da Wordpress plataforman.HUHEZIk Eusko Jaurlaritzaren Hezkun-tza Sailaren diru laguntza izan du webguneaegiteko.

71. zenbakia kalean1985ean sortu zen Jakingarriak, Nerea

Alzolak eta Mariam Bilbatuak atera zutene-an, fotokopiaz, aldizkariaren lehen alea. Ur-teetan, EAEko ikastetxe guztietan banatu izan da, eta Nafarroako nahiz Ipar EuskalHerriko ikastoletan. 1.200 ale guztira. Hez-kuntzako profesional askok idatzi dute al-dizkarian urteotan. Hezkuntzan aldaketa eta berrikuntzak aurrera emateko HUHE-ZItik zabaltzen ari diren bideak aurkeztenditu urtarrilean kaleratutako 71. zenbakiak.

‘Jakingarriak’ aldizkariakwebgune propioa du

Eskoletan bullying homofoboari aurre hartzekogiltzarriak jaso dituAitor Martxuetak bere tesian



hizpide izango da Euskal Herriko Pikler-LóczySareak jakitera eman duenez,

Budapesteko Lockzy Institutuakformakuntza ikastaro bat

antolatzeko eskaintza egin dioeta bertan parte-hartzeko aukera

zabalik dago. Ikastaroaapirilaren 1etik 5era egingo

litzateke, baina berau martxanjartzeko beharrezkoa da 15

laguneko talde bat osatzea. Horidela eta, Euskal Herriko Pikler-

Lóczy Sareak otsailaren 4aarteko epea zabaldu du

ikastaroan parte hartzekointeresa duenak horren berri

eman dezan.

Loczy Institutuko ikastaroetan parte

hartzeko aukera

Tuterako Argia Ikastolak hartu du2013ko Nafarroa Oinez jaia antolatzeko ar-dura. Hirugarren aldia da Nafarroako ere-mu ez euskaldunean dagoen ikastolak Na-farroa Oinez antolatzen duena, 1995ean

eta 2002an ere hala egin baitzuen. Aurtengoekitaldia kiroldegia finantzatzeko baliatukodu Erriberako ikastolak.

Hala ere, ikastolen aldeko festa handia-ren antolaketan laguntzeko bolondresenparte-hartzea eskatu du Argia ikastolak. Ba-karka edo taldeka, egunean bertan txosne-tan edo salmenta gunetan egoteko, edotaNafarroa Oinez baino lehen antolatzen di-ren edozein ekintzatan laguntzeko aukerazabaldu du. 28 urteko ibilbidea egin du ikas-tolak, eta zailtasun ugari aurkitu ditu bidean,baina ikasleek lanean jarraitzeko arrazoiakematen dizkiete egunero, Anika Lujan ikas-tolako zuzendariak esan duenez.

Tuterako Argia Ikastolak bolondresak eskatu dituNafarroa Oinezen antolaketan laguntzeko

‘Historia 1492-1815’ eskola-liburua plazaratu du Ikas pedagogia zentroak

Historia saileko bigarren atala plaza-ratu du Ikas euskal pedagogia zentroak:Historia 1492-1815 eskola liburua. Bi libu-rukik osatzen dute argitalpena: irakasle-entzako gidaliburua eta ikasleek eskolanerabiltzeko liburua. Mano KurutxarriHistoria eta Geografia irakasleak zuzendudu lana, eta Seasko irakasle talde batek(horien artean, Maialen Bidegain, AlaznePetuya, Maite Erdozaintzi-Etxart, Maia-len Hiribarren....) hartu du parte lehen zi-rriborroan. Ondoren, Xabier ZabaltzaHistoria doktore eta EHUko irakasleak eta Aines Dufauk gainbegiratu dituzte edukiak. Hizkuntza arloaren gainbegira-da berriz, Xarles Bidegain euskaltzainak

egin du. Frantziako programan finkaturikdauden gaiak jorratzeaz gain, Euskal He-rriko bizitzan garrantzia izan duten hain-bat elementu ageri dira.

Amerikako aurkikuntza ofizialarendatatik Frantziako Iraultzaren osteko le-hen urteak arteako epea hiru atal nagusi-tan dago banatuta liburuan: XVI. mendea:Pizkundea, XVII. eta XVIII. mendeak: Mo-narkia absolutua eta 1789-1815:Iraultza etaInperioa. Aines Dufauk azaldu duenez,Euskal Herriko eta kanpoko gertakarienezagupidea eskaintzea eta aztertzen dendokumentuari protagonismoa ematea” izan dira liburuaren osaketan parte hartudutenen xede nagusiak.

Elhuyar Fundazioa,Europako zientzia-udalekuen sarean

Europan zientzia-udalekuakantolatzen dituzten beste

erakunde batzuekin sortu densarean parte-hartu du Elhuyar

Fundazioak. Urtarrilean elkartudira lehenengoz erakunde

horietako ordezkariak Alemanian,eta datozen hiru urteetan

Europako Komisioak finantzatukoduen proiektuaren ekintza-plana

diseinatu eta adostu dute.Zientzia-udalekuak konektatu eta

ezagutzak, jardunbide egokiaketa ikerketak partekatzea da

sarearen helburua. Elhuyarreklau urte daramatza 12 eta 16 urte

arteko gazteentzat zientzia-udalekuak antolatzen.


G A I A


Mahai-inguruaEspainiako hezkuntza-erreforma aztergai

Koldo TELLITU, Mikel ORMAZABAL, Aitziber MARTINEZ DE LAGOS eta Imanol ZUBIZARRETA.


G

Espainiako Gobernuak egindakohezkuntza-erreformaren proposa-menak alderdi politikoen eta euskal-gintzako eragileen ia aho batekogaitzespena jaso du Euskal Herrian.‘hik hasi’ aldizkariak hezkuntzarenkomunitateko eragile nagusiak bil-du ditu mahaiaren inguruan, hez-kuntza-erreformaren edukiak sakonaztertu eta aurrera begirako auke-rak eta estrategiak eztabaidatzeko.Imanol Zubizarreta EHIGEko lehen-dakariak, Aitziber Martinez de La-gos Sortzen-Ikasbatuazeko kideak,Koldo Tellitu Ikastolen Elkarteko le-hendakariak eta Mikel OrmazabalKristau Eskolako ordezkariak horriburuz esandakoak jaso ditugu hu-rrengo orrialdeetan.


Jose Ignacio Werten erreformakeskolaren autonomiari, curriculumari etaantolaketari eragingo dioten aldaketakproposatzen ditu. Has gaitezenautonomiatik. Zer nolako ondorioakizango lituzke lege berriak eskolabakoitzaren autonomian?

Imanol Zubizarreta (EHIGE): Le-ge honek botere nagusia zuzendariei ema-ten die, behintzat eskola publikoetan. Bainaez gaur egungo zuzendariei, baizik eta auke-ratzeko sistema berri baten bidez adminis-trazio zentralak edo autonomikoak izenda-tuko dituen zuzendariei. Zeren eta zuzen-daria aukeratzeko ahalmena administrazio-arena izango baita % 50ean, eta hezkuntzakomunitateak gutxienez % 30 eta gehienez% 50 izango du. Bestalde, argi ikusten dagaur egun daukagun eskola-kontseiluarenpapera aldatu egingo dela. Gaur egun esko-la-kontseiluak, funtzionamendu kaskarra izan arren, nahikoa eskumen ditu hainbatgauza onartzeko: urteko plana, hezkuntza-proiektua, egutegia… Lege honekin esku-men horiek guztiak aldatu egingo dira etazuzendariaren esku geldituko dira.

Beraz, zuzendaria goitik etortzen badaizendatuta, eta, berak baldin badu hainbatgauza erabakitzeko eskumena, administra-zioarena izango da gauza hauek guztiak onartzeko ahalmena, eta hezkuntza-komu-nitateak baiezkoa edo ezezkoa esateko es-kubidea baino ez du izango. Teorikoki auto-nomia handiagoa eduki arren, autonomiahori beste era batera ulertu behar da, hau da,dagoeneko ez dira eskolak autonomia izan-go dutenak beren hezkuntza-proiektua au-rrera eramateko, baizik eta zuzendariak izango du boterea. Zuzendaria nor den, po-sible izango da aldatzea, baina, hasieranbehintzat, arrisku hori dago. Gainera, zu-zendariaren profesionalizazioaren bidetikjotzeko aukera ere ikusten da….

Aitziber Martinez de Lagos (Sor-tzen Ikasbatuaz):Zehaztu beharko genu-ke zer ulertzen dugun autonomia gisa. Gu-retzat autonomia da hezkuntza-komunita-te osoaren parte-hartzea hezkuntza-

proiektuak garatzeko ikastetxea dagoen he-rrian egonda. Autonomiak esan nahi du ikastetxe horrek, herriaren zati gisa, erabakibehar duela zein hezkuntza-proiektu garatunahi duen, baina herri osoari dagokioproiektua garatzea.

Iruditzen zaigu giroa baretzeko mahaigainean jarritako beste hitz bat dela autono-mia, baina dekretuak berak argi adieraztendu norantz bideratu nahi duen hezkuntza-eredua: merkatuen esanetara. Guk ez duguhorrela ulertzen hezkuntzaren xedea bera.Guk uste dugu hausnarketa askoz sakona-goa egin behar dela, eta ez sartu LOMCEkaipatzen dituen hitz zehatzetan. Irakurketaorokorragoa egin behar da.

Koldo Tellitu (Ikastolen Elkartea):Gure kasuan, estrukturalki, proiektuak egi-ten duen diseinua ondo dago, azken finean,titular nagusia ikastetxea dela zehazten du,eta zuzendaria haren tresna dela. Ikastole-tan orain arte titular nagusia gurasoen koo-peratiba izan da.

Bestalde, legeak planteatzen duen zen-tralitateak ukitzen du ez bakarrik gure herri-ko hezkuntza-legearen sistema, baizik eta ikastetxe bakoitzaren hautua.

Mikel Ormazabal (Kristau Eskola):Parte hartu dudan leku guztietan, LOMCE-ri buruz hitz egiterakoan, beti aritu gara gau-za negatiboak azaltzen, baina uste dut garaiairitsi zaigula eta une aproposa dela azken 30urtetan egin ditugun gauzak eta euskal hez-kuntza-sistemak dituen hainbat gauza onu-ragarri mahai gainean jartzeko. Eta horrelahas gaitezke erantzuten LOMCEk hemenezarri nahi duenari. Badakit gauza asko ho-betu eta konpondu beharrekoak ditugula,baditugu gabeziak ere (lege propio bat, ka-su), baina arlo pedagogikotik ere ikus deza-kegu autonomiaren kontrakoa dela Wertenegitasmoa: helburuetan, hezkuntzaren kali-tateaz duen ikuspuntuan, hizkuntza-esku-bideetan, ebaluaketetan… Ez digu uztenezta berdintasuna lantzen ere gure artean, eta hori ere autonomiaren barruan landubeharko genukeen zerbait da.

Arlo pedagogikotik legearen irakurketa



Espainiako hezkuntza-erreforma aztergai

bat landu nahi izan dut. Autonomian zer

ondorio dakarzkigun aipatzea garrantzi-

tsua da, baina guretik, guk daukagunetik.

Zeren ikasgaien edukiak ere Espainiatik

ezarri nahi dizkigute, baina guk badugu eus-

kal currikulum eder bat, Euskal Herritik

kanpora egindakoa, partikularretik uniber-

tsalera. Hor izugarrizko erronka bat dugu,

eta hor landu beharko genuke gure autono-

mia.

Aitziber Martinez de Lagos: LOM-

CE dator eta orduan elkartzen gara denok.

Ez gara kapazak, zuk diozunaren ildotik, el-

kartu eta planteatzeko eraikitzaileak diren

gauzak. Badirudi kapazak garela ezezkoa-

ren aurrean ados jartzeko baina ez eraikitze-

ko.

Mikel Ormazabal: Baina baditugu

horren adibideak eragileon artean!

Aitziber Martinez de Lagos: Noski

baietz. Tresna asko ditugu, eta gu aspalditik

Lau hizlariak mahai-inguruan, ‘hik hasi’ aldizkariaren bulegoan.

ari gara esaten behingoz gurea eraiki behardugula, hezkuntza-sistema propio horrenbidean pausoak eman behar ditugula. Bainakasualitatea da elkartzen garela eraso batenaurrean! Hainbat tresna ditugu eginda, goa-zen esertzera. LOMCE ez da bat-batean iri-tsi zaigun zerbait, beste hezkuntza-eredubaten bidean emandako beste pauso bat da.Aspalditik datorren zerbait da, aurreikustengenuen eta behin eta berriz esan dugu: goa-zen elkartzera eta erabakitzera zer hezkun-tza-sistema propio nahi dugun, zein eredu,zein urrats eman behar dugun… Goazen eraikitzera.

Eskola-porrota gainditzea eta ikasleenemaitza hobeak lortzea aipatu dituzteerreformaren helburu bezala. Horrekaldaketak ekarriko ditu curriculumeaneta ebaluaketa sisteman. Zein balorazioegiten duzue?

Imanol Zubizarreta:Ikasgaiak sailka-

tu egin dituzte: tronkalak, espezifikoak eta

espezialitatekoak. Tronkaletan, edukia %

100ean Madrilek erabakiko du. Baita eba-

luaketa-tresnak eta metodologia ere. Lehen

Hezkuntzan astean 15 ordu izan behar dute

ikasgai tronkalek, eta DBHn % 50a. Ikasgai

espezifikoetan ere (gimnasia, erlijioa, artis-

tika, atzerriko hizkuntza…), edukiak Ma-

drilen erabakiko dituzte, baina administra-

zio autonomikoak eskumen gehiago izan

du. Beraz, jada ez da % 35-65 izango, orain

arte bezala. Orain nukleo gogorra Madrilek

ezarriko du, eta bigarren mailako ikasgaie-

tan eskua sartzeko aukera izango dute auto-

nomiek. Horrek esan nahi du Espainiako

Estatuko ikasle denek gauza bera ikasi be-

harko dutela, eta hainbat gai, orain arte cu-

rriculum propioan zeudenak, bertan behe-

ra geldituko direla. Madrildik datorren edu-

kia ikasten hasi beharko dugu. Argi dago



G A I A MAHAI-INGURUA


atzerapauso itzela dela hori. Koldo Tellitu: Gure ustez, curriculu-

maren aurkakoa da lege-egitasmo horren erasorik handiena. Erasoa bi aldetatik da-tor: edukietatik eta ebaluazio-irizpideetatik.Edukietatik bakarrik baletor, uste dut asma-tuko genukeela handik edo hemendik ihesegiten... Baina ebaluazio-irizpideak errema-tea dira. Ebaluazio-irizpideak harremanadu curriculumarekin eta irakaskuntzarekin.Alde batetik, euskal curriculumari egindakoeraso bat da, eta bestetik, irakaskuntzarenantolaketari egindako eraso bat. Azken fi-nean, askotan esaten ari den bezala, akade-mia bihurtuko dira ikastetxeak, eta ebalua-keta hori ezartzen dutenean azterketa pres-tatzera baino ez da joango eskolara jende as-ko. Espainiako Gobernuaren ikuspegitik,oso era inteligentean jokatu dute. Guztizzentralista eta guztiz zentralizantea da egi-tasmoa.

Azpimarratu nahi dut zergatik den cu-rriculumaren aurkakoa eraso larriena: eus-karari egiten zaion erasoa ere hortik dato-rrelako. Ondorioz, ikastetxeen autonomia-rena hortik ere badator. Gure edukiak lan-du nahi baditugu, ikastetxeetan ordutegia-ren zati bat eduki horiek lantzera eskaini be-harko da eta beste zati bat azterketak presta-tzera. Irakaskuntza-prozesuan arazo izuga-rria da hori.

Mikel Ormazabal:Kontuan hartu be-har dugu errebalida famatu horiek jarri di-tuztela, eta garbi dago titulua lortzeko edoikasten jarraitzeko derrigorrez gainditu be-har direla errebalida horiek. Eta garbi dagoazterketa horiek nondik etorriko diren jarri-ta, edukia eta abar. Garbi ikusten dugu gauregungo bigarren batxilergoan zer gertatzenden. Hor zer egiten da? Gehienbat selektibi-tatea prestatu. Horri begira dago, ez curri-culumari begira.

Koldo Tellitu: Ipar Euskal Herrira jo-an beharko gara ikastera, zeren azken urtee-tan Iparraldeko ikastolek egin dutena hauda. Beraiek ez dute murgiltze-eredurik eta

urtetan egin dutena da zati bat prestatu ber-tako edukiekin eta beste zati bat frantses es-tatuan dauden etsaminak gainditzeko.

Aitziber Martinez de Lagos: Oina-rrian dagoena da hezkuntza tresna bezala eraikitzea, jendarte eredu konkretu batengarapena bideratzeko . Zein motatako per-tsonak nahi ditugun hezi. Eta legeak esatendu merkatuaren eta konpetitibitatearen be-harretara egokitutako pertsonak sortu nahidituela. Hortaz, ez dago ikaslearen garape-nean zentratua. Hori da, nire ustez, erasoriklarriena, orokorrean.

Mikel Ormazabal: Okerrena da hez-kuntza ideologizatzea, helburu politikoakjartzea abiapuntu edo lehentasun. LOM-CEk ezartzen dituen hezkuntzaren helbu-ruak hain dira kaskarrak, hain hankamo-tzak... Hazkunde ekonomikoa, merkatua-ren lehiakortasuna, enplegu profesionalarierantzuna ematea... hori bakarrik lortu nahibaldin bada, zer egingo diogu bada? Emai-tza akademikoetan oinarritutako kalitateabultzatuz, zer nahi dute egin? Ikasleak bana-tu, klasifikatu. Emaitza akademiko txarrakdituztenak lanbide heziketara bidaliko di-tuzte. Orain ere lanbide heziketa bigarrenmailakoa bihurtu nahi dute, duela 50 urtebezala?

“Administrazioeieskatu behar zaiena da

hezkuntza-sistema osoaarautzen duen lege berribat. Adostuak daude lege

horren oinarriak:hizkuntza-ereduenaldaketa eta gure

curriculumarengarapena”

- KOLDO TELLITU-

“Bada garaiaJaurlaritzak gurea

defendatzeko. Zergatik?Hoberenetarikoa delako”

- MIKEL ORMAZABAL-




Gu hemen gizarte inklusioan ari garalan egiten, ikasleei 16 urtera arte esparruberdinean lan egiteko aukerak emanez…

Pentsatzen dute zentralismo horrekinlortuko dituztela gauza guztiak. Nik berrirodiot: hor dauzkagu adierazleak, eta Europa-koekin eta beste autonomietakoekin egin-dako konparaketak. Bada garaia Jaurlari-tzak gurea defendatzeko. Zergatik? Hobe-renetarikoa delako. Baina lege berriarekinnon gelditzen da berrikuntza pedagogikoa?Zertarako nahi da berrikuntza pedagogi-koa, helburua emaitza akademikoa lortzeabaldin bada? Ez bada sozializazioa, ekitatea,familiaren giroa?

Aitziber Martinez de Lagos: Ebalua-zio- sistema hau guztiz baztertzailea da: ba-tzuek balio dute eta besteek ez. Bi zentzutanda baztertzailea: zentralizazioa sustatzendu, eta jendarte eredu kapitalista eta patriar-kalaren biziraupena bultzatzen du.

Imanol Zubizarreta:Ikastetxeen sail-kapena egiteko bidea ere zabaltzen du. Le-gean argi azaltzen da aukera dagoela bakoi-tzak nahi duen zentroa egiteko, hau da, bi-kaintasuna lortzeko aukera eta baliabideakizango ditu. Esaterako, ikasleak onartzera-koan puntuazioaren % 20 jartzeko aukera izango du. Ikastetxe batek ikasle onak baka-rrik nahi baldin baditu, hori egiteko egituraantolatu dezake.

Koldo Tellitu: Mikelek esan duen mo-duan, hemengo emaitzak oso gertu daudeipinitako helburuetatik, eta era espezifikobatean landu barik joan dira lortzen. Bainaulertu behar dugu hau ez dagoela EuskalHerrira bideratuta, Espainia osora baizik, eta Espainian mezu horrek egin dezake be-re bidea. Azken finean, nahiz eta batzuk esan Estatu Batuetako eredua dela, Alema-niako eredua da bete-betean. Wertek eginduena da Alemaniako ereduaren ezaugarrinagusiak hona ekarri. Eta mezu argia jarridu mahai gainean: hau da ikasle onak lortze-ko bidea. Espainiako zenbait esparrutako emaitzak ikusita, uste dut mezu horrek berebidea izan dezakeela. Baina hemen ez duheldulekurik. Guk emaitza onak ateratzekobide hori egin dugulako jada.

Legeak nola eragin diezaioke euskalikastetxeetako proiektu pedagogikoari?

Imanol Zubizarreta:Guk dauzkagunezaugarri batzuk Mikelek aipatutakoak dira:inklusibitatea, dibertsifikazioko taldeak…Horregatik lortu dugu eskola-porrota txi-kiagoa izatea. Porrot batetik datozen ikasle-ei DBHn talde txikietan ikasten jarraitzekoaukera emateagatik. Legearekin garbi dagoez dela posible izango martxan jartzea ho-rrelako neurriak. Oso zaila izango da ezau-garri horiekin eskola bakoitzak egitea berehezkuntza-proiektua, zeren eta gehienagoitik etorriko baita nahikoa erabakita.

Mikel Ormazabal: Guk aberastasunadaukagu berrikuntza munduan. Eragileguztiok elkarrekin ari gara, kontsentsu han-dia dago, euskal curriculumarekin ere lortuzen kontsentsua, nahiz eta gero martxanjartzerakoan adostasun hori apurtu denpixka bat, zoritxarrez. Baina ahalegin hori egin izan da hizkuntzaren arloan. Kontsei-luaren inguruan dokumentu bat osatu zen,euskalduntze prozesuaz, errealitatetik ida-tzita, ez teorikoki hasita. Zergatik ez indartuhori berriro, eta euskal hezkuntza-lege pro-pio bat ondo egin; badago euskal hezkuntza

“Marra gorriakipini behar dira.

Hezkuntza- komunitatean, politikan

eta gizarte mailanadostu, eta gainditzen

badira, denok aurkaegin”

- IMANOL ZUBIZARRETA-

“Ausardia,borondatea eta herri

bezala pentsatzea behardira alternatiba bat

eraikitzeko”

-AITZIBER MARTINEZ DE LAGOS-




sistema publikoaren lege bat baina uste dutosatu beharko litzatekeela beste ezaugarribatzuekin. Badauzkagu hainbat baliabide,legeak ere eskumenak ematen dizkigu nola-bait guk ere gurea propioa antolatzeko. Gukdauzkagun adierazleak dira gure aurkezpentxartela.

Imanol Zubizarreta: Orain arte esko-la bakoitzak eduki du aukera curriculumpropioa jartzeko bere hezkuntza-proiek-tuan. Zati batean behintzat. Baina argi dagohonekin ez dela posible izango. Hainbat ikasgaitan dena dator goitik. Hori ikusita, oso zaila izango da eskola batek bere hez-kuntza-proiektu propioa izatea. Ez daukaaukerarik hori aurrera emateko, dena egin-da etorriko zaiolako.

Aitziber Martinez de Lagos: Hez-kuntza eskubide unibertsal bezala ulertze-ko moduan ere aldaketak etorriko direla au-rreikusten dugu. Murrizketei eta abarrigehitu beharreko beste urrats bat da. Per-tsona guztien aukera berdintasuna ez dagoziurtatuta eta ez da egongo ebaluazio siste-ma hori dela-eta. Eta ez dugu ahaztu beharsegregazioaren kontua. Hor ere atzerapau-so izugarria ematen du. Aukera berdintasu-na ez bermatzea urte askotako atzerapausoikaragarria da.

Koldo Tellitu:Ikastetxe batek nahi ba-du bere hezkuntza-proiektua aurrera era-man sekulako lana egin beharko du, bestelaezinezkoa da. Guk hemen ohitura dugu ho-rrelako gauzak egiten, baina azken urteotanizan dugun markoa askoz hobea izan da, etaerrazagoa izan da lan hori egitea. Hau inda-rrean ipintzen bada, hezkuntza propio batnahi duen ikastetxeak sekulako lana egin be-harko du.

Imanol Zubizarreta: Oso baldintza-tuta egongo dira, Lehen Hezkuntzako 3. mailan ebaluaketa bat eta 6. mailan bestebat izango dutelako. Eta DBHn beste bat.Horri aurre egiteko badakizu zer egin beharden, eta baliabideak horretara jarri.

Koldo Tellitu: Ebaluaketari buruz le-


geak esaten duena ez dute aldatuko, nire us-tez. Hizkuntzarena, susmoa dut baietz…Baina ebaluaketarena ez. Pibote bat delako.Ikastetxea kontrolatzeko bideak bi dira: edukiak eta ebaluaketa. Edukien bidez kon-trolatzea zailagoa da, hor zirrikitu askozgehiago dagoelako, baina ebaluaketarena arriskutsua da.

Hezkuntza-eredu propioa garatzeko zeinaukera dago? Badago alternatibarik?

Imanol Zubizarreta: Gutxi. Arazopolitiko bihurtu da azkenean. Madrildik da-tozen erasoek konponbide bat dute: Auzi-tegi Konstituzionala. Hemen behar dena al-daketa politikoa da.

Mikel Ormazabal: Amets egin nahidut eta sinetsi, oinarrizko curriculuma egingenuen bezala, hari jarraipena eman eta hautoreatzen asmatuko dugula. Ditugun esku-menak hartu eta hezkuntza eragile guztiokelkartu, soinu gehiegi egin gabe baina ados-tasunera heldu, eta departamenduarekinlan egin. Ez dakit inozoa naizen, baina nahidut sinetsi badaukagula hori egitea autono-mia bezala.

Aitziber Martinez de Lagos: Ausar-dia, borondatea eta herri bezala pentsatzeabehar dira alternatiba bat eraikitzeko. Eragi-leak eta elkarteak ez dira helburu, tresna bai-zik. Hori denok argi izan eta herri honek zerhezkuntza sistema eredu behar duen sakongogoetatu behar dugu –hausnarketa horiekeginda daude, eta horren baitan tresnak sor-tuak daude–. Badirudi erasoen aurrean ezindela ezer egin, baina Euskal Herrian ibilbideoparoa dugu eta ezinezkoak ziruditen gau-za asko sortu izan dira: ikastolen mugimen-dua, ikasle mugimendua, sare publikoaneuskararekin egindako ibilbidea, aisialdianeta unibertsitatean...

Mikel Ormazabal: Nik ez nuke sailka-penik egingo, nork egin duen gehiago, norkgutxiago… sistemaren erdigunean ikasleadagoelako. Ikasleari eman behar diogu

erantzuna, ez politikari. Ikasleak ditu esku-men guztiak, berdinak.

Aitziber Martinez de Lagos: Ados,bada goazen hartzera oinarri hori ikaslea-ren hobebeharrez. Zer egiteko gai gara edoprest gaude egiteko?

Koldo Tellitu: Eragileen artean zerbaitadosteko, gutxieneko adostasun politikoabehar da. Guk bakarrik ezin dugu ezer egin,legeak baitaude. Derrigorrez behar da gu-txieneko adostasun politikoa; gu gai baldinbagara adostasun bat lortzeko, politika mai-lan ere gauza bera egin behar da. Bestela osozaila ikusten dut babes politikorik gabe, esa-terako, eskola batek intsumisio jarrera har-tzea legearen aurrean.

Aitziber Martinez de Lagos: Ados,baina nola lortuko dugu aldaketa politikoa?Agian gu mobilizatzen. Prest gaude erasohonen aurrean mobilizatzeko hemen gau-den eragileok? Azken finean gu gara aldake-ta politikoa eragingo duten eragileak. Hez-kuntza komunitatea zain dago, ea zer gerta-tzen den galdezka, ez garelako atera gureaaldarrikatzera. Bulegoetan egingo dugu lanhori edo kalera aterako gara?

Koldo Tellitu:Nire ustez, estatuarekinkonfrontazio politiko sakon batera garama-tza honek. Eta gakoa izango da eragileok gaiizatea alderdiei eta botere politikoari hori si-nestarazteko. Egoera zehatz batean etorrida hau: denbora daramagu lege berri bat be-har dugula aldarrikatzen, eta denok adosgaude hizkuntza-ereduan eta curriculume-an. Finantzazio alorrean baino ez ditugu ikuspegi ezberdinak. Legegintzaldiak pasadira, eta EAEn dugun gabeziarik handienada ez dugula corpus juridiko bat horren au-rrean benetan sakonean egiteko. Hori alda-rrikatu behar dugu, batetik lehendik genueneskakizuna delako, eta, bestetik, Werten au-rrean askoz ere gauza sakonagoa ipini behardugulako orain.

Ikastetxe bakoitzak oso argi eduki be-harko du zer apustu egiten duen: intsumi-sioa, pase forala… herri honek hamaika


formula garatu ditu. Baina kontuz, erasoakerasoak dira. Ikastolako ikasle izan naiz, etagogoratzen dut Villar Palasí legea atera ze-nean, ikastolan geundenok ez genuela titu-lurik izango zabaldu zela eta nire ikasgelakoikasleen erdia joan zen. Erasoak erasoak di-ra. Horren aurrean ausardia behar da. Lehe-nik eta behin, eragile guztiok lortu behar du-gu lege berri baten inguruan botere politi-koa baldintzatzea, eta hortik aurrera bakoi-tzak bere ikastetxean babes gehiagorekinjokatzea era batera edo bestera.

Ikasleak espainiartzea ere legearenxedeen artean dagoela aitortu du Wertekberak. Ikuspegi soziolinguistikotik zerondorio izango ditu erreformak?

Imanol Zubizarreta: Euskara hiruga-rren mailakoa izango dela esan du ahoz, bai-na ez du legean jartzen.

Mikel Ormazabal: Ikastetxe bakoi-tzak egingo balu hizkuntza-proiektu kohe-rente bat, lege honek ez lioke eraginik sortu-ko, edo behintzak ikastetxeak izango lukebarne indarra aurrera jarraitzeko. Ikusirikbeste autonomiek ez daukatela ezer eginda,guk ibilbide garrantzitsu bat daukagu egin-da azken 30 urtean, emaitza izugarri onaklortu dituena, eta are hobeak ateratzea nahidugu. Kontsentsu bat egon da euskaldun-tzearen inguruan, badira desadostasun ba-tzuk baina uste dut lan handia eta ona egitenari dela. Hizkuntza-proiektuari ematen dio-gu garrantzia, eta gizarteak epaitu egingogaitu, orain arte epaitu egin gaituen bezala.Ondo egiten badugu, aurrera. Ni horretanoinarritzen naiz. Agian berriz ere inozoanaiz eta ametsetan ari naiz.

Imanol Zubizarreta: Legeak argi diooreka egon beharra dagoela gaztelania etaeuskararen artean. Baina zer da oreka? Pre-sentzia berbera izango dutela gaztelaniak eta euskarak? Garbi dago gure esperientzia-tik horren ondorioak zeintzuk diren.

Aitziber Martinez de Lagos: Kontuada hastapenetik ez dagoela orekarik bi hiz-

kuntzen artean. Oreka egon behar du zer-tan? Ordu kopuruan? Eta horrek ekarrikodu oreka emaitzetan ere? Hori ez da egia.Gutxiagotua den hizkuntzari ordu gutxiagoeskaintzeak ez dauka inolako zentzurik.

Koldo Tellitu: Legean ez dute zehaztunahi izan zer nahi duten. Bota egin dute etakitto. Baina interpretazio sakon bat eginnahi badugu, zer ari dira jartzen mahai gai-nean? Guk hemen argi duguna da gaindituegin behar dugula hizkuntza-ereduen plan-teamendua, eta Kontseiluan landu genuenproposamenak helburu hori du. Justu horiguztiz barneratuta daukagunean eragileguztiok, etortzen zaigu Madrilgo proposa-mena, zeinak luze jota nora eramaten gai-tuen, B eredua orokortzera. Sinplifikatzenari naiz, jendeak berehala uler dezan.

Werten adierazpen lausoek adieraztendute, nire ustez, hizkuntzaren kontuan amore emango dutela. Hori da nire inter-pretazioa. Helburu nagusia curriculumeanbaitute. Erasoa hortik dator, eta hizkuntza-rena amu moduan erabiltzen ari dira jendeahorretan zentratzeko, eztabaida horretansartu eta bestea isilarazteko. Horrek ez duesan nahi tentuz ibili behar ez garenik. Etahorren aurrean ere esan behar dugu ezinez-koa dela hemen aplikatzea, hemen gaur egun daukaguna jada gutxi delako guretzat.

Alderdi onik ikusten diozue lege-egitasmo-ari?

Imanol Zubizarreta: Zirriborro bate-tik bestera egongo ziren hobekuntza ba-tzuk, baina ikusita nondik hasten garen, ez.

Aitziber Martinez de Lagos: Guk ezin diogu alderdi onik ikusi. Batetik, ez de-lako hezkuntza komunitatearekin hitz egin,alderdi politiko baten zirriborro bat da, es-tatu mailan eta herri honi inposatzen zaio-na. Arlo pedagogikotik ere ez, ez dagoelakohezkuntza-komunitatean eztabaidatua. Etaare gutxiago da herri honetatik eta herri ho-nentzat sortua, gure ezaugarriekin, baizik eta kanpotik ezarritakoa da, eta ez ditu

Espainiako hezkuntza-erreforma

dauzkagun eskumen gutxi horiek ere erres-petatzen.

Imanol Zubizarreta: Eskola publiko-aren aldetik, erlijioaren trataeran eta bestekontu batzuetan ere kriston atzerapausoada.

Aitziber Martinez de Lagos: Murriz-ketak jarri dituzte krisi ekonomiko baten ai-tzakipean, baina gero momentu batean per-tsona batek ez badu A ereduan ikasteko au-kerarik administrazioak zuzenean ordain-duko dio sare pribatuan plaza. Horretarakobadago dirua.

Koldo Tellitu: Memoria ekonomikoafalta zaio legeari. Baina egiten duten plante-amenduarekin zertarako behar du memoriaekonomikoa? Irakaskuntza merketuko du,hori ziur. Sistematik aterako du jendea osoazkar.

Zein enplazamendu egiten diezue EuskoJaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari?

Imanol Zubizarreta: Berreskuratudezala duela hiru urteko proposamena. PSE-EEk jarritako esperientzia horiek [3 elekoak] hiru urterako ziren eta orain eba-luatu beharko dira. Bitxia da, baina beste go-bernu batek egin beharko du ebaluaketa ho-ri. Nahiz eta hiru urte galdu, orain da mo-mentua planteamendu hura berreskuratze-ko, adostasun handia zegoelako, eta mar-txan jartzeko.

Koldo Tellitu: Madriletik datorren eraso honek ez du zertan gure ibilbidea bal-dintzatu. Jaurlaritzari eta administrazioguztiei eskatu behar zaiena, gure ikuspegi-tik, da hezkuntza-sistema osoa arautzenduen lege berri bat. 2013an gaude eta orain-dik ez dugu lege hori. Eta daukagun paktuaagortua dago orain dela 20 urte. Adostuadago lege horren oinarri nagusiak zeintzukizan behar diren: hizkuntza-ereduen alda-keta eta gure curriculumaren garapena. Fi-nantziazioaren alorra dago eztabaidatzeko,publiko-pribatua.

Imanol Zubizarreta: Lege hori ados-


teko arazo bera daukagu. Madriletik dato-rren legea beti egongo da gainetik.

Koldo Tellitu: Konfrontazio politiko-an sartzen gara.

Imanol Zubizarreta: Marra gorriak ipini behar dira. Adostu hezkuntza-komu-nitatean, politikan eta gizarte mailan zein-tzuk diren marra horiek. Eta gainditzen ba-dira, denok aurka egitea, politikoak barne.

Mikel Ormazabal:Murrizketak aitza-kia hartuz, ez ditzagun murriztu hainbatplanteamendu, PSE-EErekin kolokan ge-ratu direnak: berrikuntza, inklusioa, zailta-sunak dituzten ikasleekin lan egitea… Dau-kagun dirua hobeto erabilita, murrizketarikegin gabe jarraitu dezakegula uste dut, etaEusko Jaurlaritzari eskatu nioke daukagunaondo erabiltzea.

Aitziber Martinez de Lagos: Legeaeskatzea agian berria da, baina berriro ereOinarrizko Hezkuntza Akordioa gogora ekartzen dut, hori da kontsentsurik zabale-na lortu zuena. Hor ez da bakarrik hizkun-tza, curriculuma eta finantziazioaz hitz egi-ten –gainera, finantziazioarena badago de-finitua, publiko herritarra izan behar duelaesaten du, eta nik uste dut hemen gaudeno-tatik asko ados agertu ginela–, legearen oi-narriak zeintzuk diren ere markatua dago akordio horretan. Hortik abiatutako etaEuskal Herri osorako pentsatutako lege ba-tekin, ados. Bitarte horretan zer egin? Bule-go batean negoziatzen ibili behar gara edoherri bezala pentsatu eta herriz herri joan ikastetxeetan tresna eraikitzaileak martxanjartzen? Bide horretan egin dezakegu Oina-

rrizko Hezkuntza Akordioak jasotzen due-na.

Horrez gain, ez daukagu gunerik hez-kuntza-sistema propioaren inguruan haus-nartu, eztabaidatu eta proposamen berriakplanteatzeko. Agian gune hori sortu behardugu. Administrazioetatik gaindi. Agian orain da momentua herri bezala pentsatu eta eragiteko.

Koldo Tellitu: Jaurlaritzarentzat Wer-ten erasoa estrategikoki pagotxa da. Horrenaurka jo besterik ez badu egiten, oso erosoegongo da Jaurlaritza. Guk eragileok eginbehar duguna da erasoari erantzuteaz gain,lehendik pendiente zeuden hainbat konturiheltzera behartu Jaurlaritza. Bestela aukeraparegabea du beste lau urte ezer egin gabepasatzeko.



Sortzen-Ikasbatuaz, Kristau Elkartea, EHIGE eta Ikastolen Elkarteko ordezkariek euskal hezkuntza-sistema osoa arautzeko legea eskatu diote Jaurlaritzari.


“Gizarte parekide bat ala baztertzailebat eraiki, handia da eskolak duenerantzukizuna”

Gasteizko Irakasle Eskolako irakaslea.‘Emakume eta gizonen berdintasuna irakasleen formazioan’ tesiaren egilea

pilar aristizabal

E L K A R R I Z K E TA

18 • hik hasi • 175.zenbakia. 2013ko otsaila


pilar aristizabalGasteizko Irakasle Eskolako zuzen-

daritza-taldeko kide da Pilar Aristizabalgaur egun, Ikasketa Planen zuzendarior-de. Haren belaunaldiko askoren antzera,sexuaren arabera bereizitako eskolan egin zituen lehenengo eskola-urteak,mojetan. Gero, institutu misto batean ikasi zuen, baina neskek eta mutilek cu-rriculum desberdinak zituzten han ere:neskek “Hogar” izeneko irakasgai batzuten. Garai hartan, Sekzio femeninoanparte hartu behar zuten neskek, ama iza-teko prestatu behar baitzuten beren bu-rua. Bizipen horiek genero-rol eta este-reotipo batzuk ekarri zizkioten, beste as-kori bezala, gero apurka-apurka dese-raiki behar izan duen ikuskera bat.

Alabaina, gizarteak, oro har, eta hez-kuntza-sistemak, zehazki, frankismokoeskoletako zama jaso dute oinordetzan.Gaur egun irakasle eskoletatik ateratzendiren irakasle berriek nesken eta mutilenarteko berdintasunen aurrean kontzien-tzia argirik ez dutela ikusi zuen Aristiza-balek, eta berdintasunaren erronkari aurre egiteko prestakuntza nahikorik ezdutela. Irakasle eskoletako ardura soziala handia dela ikusirik, bere tesiagai horren inguruan egitea erabaki zuen.‘Emakume eta gizonen berdintasuna irakasleen formazioan: Gasteizko Ira-kasle Eskolaren kasua’ izenburua du tesiak, eta hango ikasleek berdintasune-an oinarritutako formazioa jaso dezateneta berdintasunean oinarritutako irakas-kuntza emateko gaitasunak eskura ditzaten du helburu. Ikasleek eta irakas-leek berdintasuna nola hautematen du-ten aztertu du, eta, formazioa hobetzeko,hainbat proposamen jaso ditu. Tradizio-ari ere begiratu dio, eta Euskal Herrian eta Europan historian zehar eredu pare-kideak edo diskriminatzaileak garatu diren aztertu du. www.ehu.es/argitalpe-nak webgunean irakur liteke tesia osorik.

Nola landu da, historikoki, generoa

irakasleen formazioan?

XVIII. mendearen amaiera arte, ez da izan hezkuntza-sistemarik. Beraz, irakasle-en formaziorik ere ez zegoen. Irakasleenformazioa hezkuntza-sistemarekin baterahasi zen, Frantziako Iraultzaren ondoren. Irakasleek zer ikasi behar zuten arautzen ha-si ziren orduan, baina gizonezkoak hartu zi-ren erreferentzia gisa. Maistren formazio-rik ez da izan, eta, are gutxiago, generoarenikuspegitik.

Emakumeak irakasle izateko presta-tzen hasi zirenean, haien prestakuntza gizo-narenaren azpian zegoen. Aipu bat hartudut, 1838koa, oinarrizko hezkuntzako es-kola publikoaren arauditik:“Muy convenientesería que los maestros, por medio de sus mujeres unos y otros valiéndose de sirvientas idóneas, agre-gasen en el mismo edificio -aunque en salas sepa-radas- una escuela de párvulos o una de niñas o laelemental de niños, pues para servir utilmente enuna escuela de niños no se necesitan grandes cono-cimientos”.

Europa osoan XVIII. mendean ezarrizen eta XIX. mende osoan iraun zuen ere-dua eredu etxetiarra izan zen. Zertarakoprestatu behar zen emakumea? Zerbitza-tzeko, umeak hobeto zaintzeko, etxea garbiedukitzeko… Zientzia-ikasketak, matema-tika…, hori dena ukatu egin zitzaion ema-kumeari. Hezkuntza-sistemaren hasiera-hasieratik, emakumeenganako diskrimina-zioa izan zen nagusi.

XIX. mendearen amaieran, bigarrenhezkuntzan edo unibertsitatean sartzea lor-tu zuen emakumeak. Espainian, 1885eanlortu zuen, emakumeen borrokari eta eska-erari esker. Neskak eskolatzea arautu zuen

lehenengo legea, Moyano legea, 1859koada.

Euskal Herrian, lehenagokoa da legea,1780koa. Nafarroako Gorteetako lege batda, 5-12 urte arteko neska-mutil guztiek es-kolara joan behar zutela arautzen zuena.Garai hartarako oso aurrerakoia izan zenNafarroako Gorteetako lege hori, eta supe-rintendentearen figura sortu zuten, gainera,legea betetzen zela bermatzeko.

Irakasleen formaziorako eskolak ere arautzen zituen lege horrek; baina, ordura-ko, sortuta zeuden Nafarroako eta Gasteiz-ko maistra-eskolak. Gasteizkoa, 1856an; eta Iruñekoa, 1847an.

Hego Euskal Herriari dagokionez,

frankismoak eragin handia izango

zuen XX. mendeko hezkuntza-

sisteman generoaren ikuspegitik ere,

ezta?

XX. mendeko lehen urteak oso mugi-tuak izan ziren. Eskola berriaren korronteasortu zen Europa osoan, eta hemen ere izanzen. Euskal Herrian, mugimendu pedago-giko handia izan zen. 1918an eta 1920an egin ziren Eusko Ikaskuntzaren kongre-suak, eta oso planteamendu aurrerakoiak azaltzen dira kongresu horien aktetan. Le-hen urte horietan eta Errepublika-garaian,hezkidetza bultzatu zen: emakumearen emazte- eta ama-papera zalantzan jarri zen,eta curriculumean zientzia eta matematikasartzearen aldeko mugimendu handia izanzen. Horrez gain, emakumeek etxeko eko-nomia ikasten zuten. Baina, frankismoare-kin, atzerakada handia etorri zen.

Generoaren ikuspegitik, oso azkarrak izan ziren frankistak, emakumezkoak inpli-katu baitzituzten euren aldarrikapenetan,faxismoak Italian egin zuen bezala. Sekziofemeninokoek balio tradizionalak eta etxe-aren esparrua aldarrikatzen zituzten ema-kumearentzat. Elizak protagonismo han-dia hartu zuen, eta balio atzerakoiak indar-tsu sartu ziren.

Bien bitartean, haur-eskolen mugimen-dua sortu zen Euskal Herrian, eta emaku-meek (Elbira Zipitriak, Julene Azpeitiak…)paper handia bete zuten. Metodologia be-rritzaileak erabili zituzten (Montessori, Pes-talozzi…), eta haien lana oso garrantzitsuaizan zen hizkuntzaren transmisiorako ere.



20 • hik hasi • 175.zenbakia. 2013ko otsaila

pilararistizabal

E

“Hezkuntza-sistemaren hasiera-

hasieratik,emakumeenganako

diskriminazioa izan zennagusi

”

Gaur egun nola lantzen da generoa

irakasleen formazioan?

Aurrerapen handiak egin dira. Esatera-ko, gaur egun, emakumeak ikasleen gehien-goa dira unibertsitatean. Eskola mistoa za-baltzea ere oso aurrerapen handia izan zen,bere baldintza guztiekin. 1970eko legekoartikulu batzuk irakurriko bazenitu, harri-garriak egingo litzaizkizuke: berdintasunaaipatzen da, berdintasuna izango dela, be-tiere, emakumearen ahalmena kontuan izanda.

Eskolan neskak eta mutilak elkartzea,berez, aurrerapen handia izan zen. Nahiz eta curriculumean ere desberdintasunak egon bazeuden. Ni lege horretan ikasitakoanaiz, eta, garai hartan, josi egiten genuen, adibidez. Etxeko politikaren barruan, bage-nituen eduki batzuk, mutilek ez zituztenak.

Berdintasunaren izenean, ez ote dira

“arau” bihurtu lehen

“gizonezkoentzat” ziren irakasgaiak?

Laster ikusi zen eskola mistoa mutileneskolen inguruan ezarri zela. Maskulinizatuegin zen erabat curriculuma. Neskek iraba-zi egin zuten, zientziak eta matematika etabeste hainbat irakasgai egiteko aukera izanbaitzuten; baina galdu ere egin zuten. Espa-rru pribatuari zegozkion eduki guztiak gal-du egin ziren.

Zein?

Zaintza, autonomia, besteak zaintzeakadierazten duen balioa… Nik uste dut balioonak direla guztientzat. Botoi bat josten edo bazkaria prestatzen jakitea gai garran-tzitsuak direla uste dut.

Finlandian, gai horiek txiki-txikitatiklantzen direla ikusi ahal izan genuen. Sukal-dariari bazkaria prestatzen laguntzen diote,lisatzen ikasten dute, sendabelarrei buruz-ko jakintza jasotzen dute, garbigailuak dau-de eskoletan, oheak…

Hori dena desagertu da hemen, eta gau-za bera gertatu da patioko jolasekin. Nikmojen eskola batean ikasi nuen, eta patioansokasaltoan ibiltzeko gure lekua genuen, za-buak genituen... Gaur egun, kirolaren ere-muko elementuak daude eskolako patioan.

Sarri aztertu izan da espazioaren gaia.

Patioetako eremu nagusiak mutilek

hartzen dituztela ikusten da, eta

neskak sarri bazterrean gelditzen

direla.

Askotan, mutilak dira jaun eta jabe pa-tioan, eta neskak inguruan ibiltzen dira. Us-te dut hausnartzeko eta behatzeko puntugarrantzitsu bat dela: zer gertatzen da jolas-orduetan? Nor norekin jolasten den, zer is-tilu sortzen diren, zergatik, nola konpon-tzen diren, puntu beltzak zein diren... Patio-an zer gertatzen den aztertu behar dugu.Toki batzuetan, esperientzia interesgarriakdaude gai horri buruz. Esaterako, txandakjartzen dituzte eremu bakoitza erabiltzeko,elkarrekin jolasteko arauak ezartzen di -tuzte…

Irakasleen formazioaren bilakaeran

izan diren aurrerapen batzuk aipatu

dituzu. Zein dira hutsuneak?

Desberdintasun biologiko batzuetanoinarrituta, horrek aitzakia eman du egoerabaztertzaileak sortzeko eta emakumea etxean uzteko. Tradizio horretatik gatoz, eta nabarmena da hori.

Formazioari dagokionez, irakasgairikez egotea da gabeziarik handiena. Irakasle-ek egiten dute lana, baina, oso bakarkakoa eta sistematizatu gabea izaten da. Hasieranesaten zen plan berriekin nahitaezkoa izan-go zela sei kredituko ikasgai bat sartzea, ira-kasleen formazioan generoko edukiak sar-tu behar direla dioelako legeak; gero, esanzen hautazko ikasgai bat izango zela, eta, az-kenean, hor gelditu da. Gasteizko eskolan,ari gara ahalegin bat egiten gradu berriekin.Hezkidetza-batzordea sortu zen, eta ustedut lan polita egiten ari dela. Gure ikasleekhemendik ateratzen direnean zer jakin be-harko luketen pentsatu genuen, eta irakas-gai bat prestatu genuen. Orain, sistema mo-dular bat jarri dugu abian, eta, pixkana, mo-dulu bakoitzean eduki batzuk txertatzen arigara. Generoaren gaia finkatu eta sistemati-zatu egin behar da formazioan. Bestela, ba-karrik sentitzen zara, irla bat bazina bezala.

Aurrera begira ere, atzerapen handiakekar ditzake LOMCEk hezkuntza-sistema-ra. LOGSEk hezkidetza aipatzen zuen, lan-du beharreko zehar-lerro edo balioen arte-an. Ikerketa feministak ordura arte sortuzuen ezaguera guztia kontuan hartzea plan-teatzen zuen lege horrek. Gero, LOErekin,

“Formazioaridagokionez, irakasgairikez egotea da gabeziarik

handiena. Irakasleekegiten dute lana, baina

oso bakarkakoa etasistematizatu gabeaizaten da

”



asko murriztu zen, eta, orain, LOMCEre-

kin, bertan behera geratu dira berdintasu-

naren esparruan izan diren ia aurrerapen

guztiak.

Ikasleek berdintasunaz duten

pertzepzioa aztertu duzu tesian. Nola

hautematen dute beraiek gaia?

Ikasle gehienek gainditutzat ikusten

dute auzia. Gaur egun hezkuntzan gai hau

planteatzea lekuz kanpo dagoela iruditzen

zaie. Gaur egun, emakumeen eta gizonen

artean ez dago desberdintasunik, haien iri-

tziz.

Zenbait ikaslek feministek egindako la-

na nabarmentzen zuten, hezkidetzari ga-

rrantzia ematen zioten. Irakasle direnez ar-

dura berezia dutela kontuan hartuta, espa-

rru horretan beren burua prestatu behar zu-

tela ikusten zuten. Baina gutxiengo bat zen.

Irakasleek nola hautematen dute

berdintasunaren auzia?

Irakasleek ez dute gainditutzat ikusten.

Aipatzekoa da, ordea, parte hartu zuten ira-

kasle gehienek kontzientzia dutela gaiaren

inguruan, eta lantzen dutela beren ikaste-

txeetan; ez dakit, beraz, irakasle guztien iri-

tzia ordezkatzen duten. Auzia ez dagoela

gaindituta ikusten dute hainbat egoeratan;

esaterako, askotan, taldeak egiterakoan nes-

kek idazkari lana hartzen dutela diote; edo

laborategian mutilek esperimentuak egiten

dituzte, eta neskek apuntatzen dute. Joera

hori da oraindik ere.

Tesian jaso duzunez, kontziente ez

izan arren, ikasleek genero-

estereotipoak oso barneratuak dituzte,

eta zailtasunak dituzte

desberdintasunak eta egoera

diskriminatzaileak hautemateko.

Beraz, haien pertzepzioa eta

errealitatea ez datoz bat.

Estereotipoen artean, neskak isilagoak

garela zioten ikasleek. Lotsatiagoak eta bel-

durtiagoak garela neskak, eta mutilak ausar-

tagoak. Eta parte-hartzea eskoletan desber-

dina izaten da horregatik. Ez dute aitortzen

hori estereotipo bat denik, “horrela da” esa-

ten dute.

Titulazioen aukeraketa da beste adibide

bat. Tesian jaso dudan azterketa hau diplo-

maturetan egin genuen, 2009-2010ean. Ge-

roago aldatu da, baina orduan Gorputz

Hezkuntza irakasleak, Haur Hezkuntzako-

ak eta Lehen Hezkuntzakoak zeuden. Haur

eta Lehen Hezkuntzan gehienak emaku-

meak dira, % 92 Haur Hezkuntzan eta Le-

hen Hezkuntzan, berriz, % 70. Gorputz

Hezkuntzan, alderantziz; mutilak % 71 di-

ra. Joera honek jarraitzen du graduetan.

Haur Hezkuntzako matrikulazioa 2010-

2011n % 91koa izan da, eta % 87koa 2011-

2012n.

“Zergatik aukeratu duzue titulazio

hau?”, galdetzen genien, eta “gustua” zen

erantzuna. Beren iritziz tradizioak (emaku-

mearen lehen zereginak beti zaintzarekin

lotuta egotea: erizainak, emaginak…) eragi-

nik ba ote zuen galdetzen genien, eta gustu-

kontuak zirela erantzuten zuten beti.

Haur Hezkuntzako hezitzaile gehienak

emakumeak dira; aldiz, unibertsitatean

gizonezkoak dira irakasle gehienak.

Zer irakurketa egin dezakezu, zergatik

izan daiteke hori horrela?

Oso deigarria egin zitzaidan nola man-

tentzen den Haur eta Lehen Hezkuntzan

emakumearen nagusitasuna. DBHn pare-

katzen dira; ziklo maskulinoetan eta goi-

mailakoetan eta unibertsitatean gizonezko-

ak dira nagusi. Prestigio kontua da neurri


22 •hik hasi • 175. zenbakia. 2013ko otsaila

pilararistizabal

E

batean. Unibertsitatea zientziaren esparruada, eta Haur Hezkuntzari dagokion espa-rrua, berriz, umeak zaintzea da. Sekulako la-na egiten da Haur Hezkuntzan, baina usteabestelakoa da, pixoihalak aldatu eta jolastenbesterik ez direla aritzen uste du jendeak.Berriz ere zaintzearen irudiarekin lotuta da-go emakumea.

Hezkidetza dela bidea diozu. Nondik

abiatu beharko lirateke bai sistema

(gizartean), bai eskola eta bai irakasle

bakoitza bere gelan?

Lehenengo gauza sareak sortzea da, ze-ren norberak bakarrik gauzak egitea osozaila da, beti hormarekin jotzea bezala da.Taldea sortu eskolan, gai honen inguruanlan egiteko gogoa duen jendearekin. Gero,behaketa-lana egin. Adibidez, espazioarenantolaketaren inguruko behaketa egitetikhasi gintezke: nola dago antolatua gure es-kolako patioa? Neskak eta mutilak elkarre-kin jolasten du? Zertara jolasten dira batzuketa besteak? Puntu beltzak aurkitu beharkogenituzke. Zer egiten da edo zer ez da egitenjolas berriak sartzeko? Zer egiten da dagoeneremua denek erabil dezaten? Noren eskudaude patioak?

Hausnarketa horretatik abiatuta, adibi-dez, gero eskolaren antolaketari begira die-zaiokegu: zenbat irakasle daude ikastetxe-an? Zenbat emakumezko eta zenbat gizo-nezko? Zenbat ziklo bakoitzean? Eskolabakoitzean zer-nolako banaketa dago? Zer-gatik? Nor dira garbitzaileak, sukaldean lanegiten dutenak, jantokiko begiraleak, gizo-nak ala emakumezkoak? Egin dezagun argazki bat, nolabaiteko diagnostiko bat, esparru guztietan.

Gelan sartuta, nork bere gelan hausnar-keta egin beharko luke materialen eta espa-zioen inguruan: erabiltzen diren ipuinetan,zenbat pertsonaia femenino daude? Etazenbat maskulino? Zer ezaugarri dituzte?Zer dira, mutil ausartak eta neska ausartak?Zer roletan agertzen dira neskak eta muti-lak? Egokiak al dira rol horiek, ala beste ipuin batzuk daude rol egokiagoak lantzendituztenak? Curriculumean ere behaketabera egingo dugu. Zer irakasten da eta zerez? Zergatik irakasten da gauza bat eta bes-tea ez? Nola agertzen dira emakumezkoakikasliburuetan? Ikasliburuen gaia oso azter-

tuta dago genero-ikuspegitik, baina gukgeure ikastetxean hartu ditugun ikaslibu-ruetan zenbat emakume agertzen dira pro-fesional moduan, eta zer lanbide egiten?Denak medikuak edo irakasleak dira, edobadaude emakume kamioilariak? Zer role-tan agertzen dira gizonezkoak? Eskolan erabiliko ditugun ikasliburuak aukeratzekogaraian, kontuan izateko irizpide bat izan liteke generoarena. Zenbat emakume ager-tzen dira etxean, zenbat gizonezko agertzendira etxean?

Hori ere niri bitxia iruditu zitzaidan, ba-nekien azterketa asko zeudela ikasliburueninguruan, baina, esplizituki, irudien bidez edo testuen bidez, emakume asko agertzendira ama edo emazte gisa, eta gizonezkoak,berriz, sekula ez aita edo senar gisa. Hori ho-rrela da gaur egun oraindik guk ditugun ikasliburuetan? Hainbat jakintza-arlotan,zer asmakizun aztertzen dira eskolan, baka-rrik lurrun-makina, ala hitz egiten da noiz-bait garbigailuaz eta horrek ekarri dituen onurez? Irakasleok zenbat emakume eza-gutzen ditugu literaturgintzan ari direnak edo aritu direnak? Zenbat musikari emaku-mezko ezagutzen ditugu? Erabiltzen dugunhizkuntza zaintzen dugu? Zer ari gara trans-mititzen hizkuntzarekin, ikuspegi andro-zentriko bat? Ikuspegi hori gaindituta da-go? Eskolan dagoen paisaia, bai irudizkoabai hitzezkoa, nolakoa da? Zer poster ditu-gu, Disneyrenak? Zergatik ditugu posterhoriek? Nolakoak dira nire esku-hartzeak,irakasle bezala, neskekiko? Eta mutilekiko?Berdin zuzentzen natzaie neskei eta muti-lei? Zenbat denbora eskaintzen diot bakoi-tzari? Behaketatik hasi behar dugu, geureburua, geure jarrera behatu behar dugu; etabaita euren arteko harremanak ere; nolakonpontzen dira? Zergatik sortzen dira ga-tazkak? Zer unetan? Zer erantzun ematendiegu? Gela jasotzeko orduan, nork jaso-tzen dugu, nori esaten diogu?

Behaketak hausnarketa ekarriko du,

eta diagnosi bat egin ahal izango

dugu. Eta, behin diagnosia egin

ondoren, nondik jo genezake okerrak

iruditzen zaizkigun jarrerak

zuzentzeko?

Behaketak, adibidez, erakusten baldinbadizu gelan dauzkazun posterrak ez direla

“Ikasle gehienekgainditutzat ikusten dute

auzia. Gaur egun,emakumeen eta gizonen

artean ez dagodesberdintasunik, haien

iritziz

”“Curriculumaosatzean, materialaaukeratzean, geure

jarreretan, esku-hartzeetan... Uneoro

betaurrekoak jantzitaizan behar ditugu,

genero-irizpideapresente izan behar

dugu

”


batere egokiak, eta aldatzen badituzu, dago-

eneko esku-hartzen ari zara, eta pauso bat

eman duzu. Taldetxo bat baldin badago es-

kolan, eta adostasuna eta errespetua baldin

badago, zuk eska diezaiokezu beste irakasle

bati zure gela behatzeko, bideoz grabatze-

ko, eta, ondoren, guztien artean ikusi eta,

arazoak zein diren identifikatuz gero, guz-

tion artean pentsa dezakezue zer eta nola al-

datu. Behaketak berak erakutsiko dizue bi-

dea.

Esperientzia ugari daude. Behaketa-

gidak eginda daude, lan handia dago eginda;

gero, egia da ez dela lan hori guztia ezagu-

tzen, eta horixe dela daukagun arazo bat.

Genero-identitatearen eraikuntzan

eskolak duen eragina aztertu duzu

(familiaz, lagun-taldeaz eta

hedabideez gain). Zer-nolako eragina

du eskolak identitatearen

eraikuntzan?

Eskolak garrantzia handia du generoa-

ren eraikuntzan. Curriculumaren eraikun-

tzatik beretik, bizitzen dena ikasten da.

Hezkidetza-balioetan hezi gintezke, edo

kontrakoetan. Baina hezkidetza ez da plan-

gintzan dugun gai bat bakarrik. Adibidez,

elkartasunari buruz aritu arren, gero eskola-

ko giroa erabat lehiakorra baldin bada, az-

ken batean, eskolak balio hori transmititzen

du, eta hezkidetza gaietan berdin. Hezkun-

tza-proiektuan eduki dezakezu hezkidetza

landuko duzun gaien artean, baina, gero, ja-

rrerak, materialak… kontrakoak baldin ba-

dira, ipuinetan beti mutilak neska salbatuko

badu, adibidez, balio horietan ari gara ikas-

leak hezten. Curriculuma osatzean, mate-

riala aukeratzean, geure jarreretan, esku-

hartzeetan… Uneoro betaurrekoak jantzi-

ta eduki behar ditugu, genero-irizpidea pre-

sente izan behar dugu beti eskolako eraba-

kiak hartzean.

Azkenean, gizarte parekide bat edo

gizarte baztertzaile bat eraikitzeko

orduan, zer-nolako erantzukizuna du

eskolak?


Handia da eskolak duen erantzukizuna.Eskolan ordu asko pasatzen dira. Horrega-tik, luze hausnartu beharko genuke: zer- nolako neska- eta mutil-ereduak eramatenditugu gelara? Zer nolako familia-ereduaklantzen ditugu? Orain dauden joeren arte-an, asko kritikatzen da nesken eta mutilenarteko diferentzia, hau da, ez da neska alamutila, hor tartean hibridoak daude, eta ho-rren alde daude joera berriak. Continuumhori oso kontuan izan behar du eskolak; eredu asko aurkeztea garrantzitsua da; ezaugarri batzuk eta besteak dituzten per-tsona-ereduak azaltzea oso inportantea iru-ditzen zait.

Werten lege-proposamena aipatu

duzu lehen; atzerakoia ikusten duzu

genero-ikuspegitik?

Bai. Berdintasunaren alde egin den urratsik handiena eskola mistoa izan zela ai-patu dut lehen; Wertek, ordea, segregazio-nistak diren ikastetxeei diru-laguntza man-tenduko die. Erabakia oso polemikoa izanda, horrek bermatzen baitu ikastetxe horiekjarraitu eta zabaldu egingo direla, eta, aurre-rantzean, errazagoa izango da curriculu-mak neskei eta mutilei “egokitzea”, eta arriskua dago neskak zenbait diziplinatatikurruntzeko.

Gainera, krisi-garaian gaude, eta bada-kigu nori eragiten dion gehien: langabeziangelditzen lehenengoak emakumezkoak iza-ten dira. Azkenean, baten batek gelditu be-har du etxean, eta emakumea gelditzea osoohikoa da. Arrisku handia dago atzera egi -teko.

Dena den, nire ustez, gaur egun berdin-tasunari dagokionez iritsi garen puntura iri-tsita, ez dugu utziko atzera egiten. Bainakontuan izan behar dugu oso faktore maku-rrak daudela. Indarrean dagoen legedian, adibidez, berdintasuna maila guztietan da-go onartua; beraz, emakume batek ez bal-din badauka aukerarik lana lortzeko, badi-rudi norberaren ardura edo arazoa dela.Kontratazio-garaian, oraindik ikusten dagizonezkoek baino espediente hobea izan-da ere, atzetik dauden gizonezkoak laneanegotea, eta emakumezkoak ez.

Espainiako gobernu eskuindarra era-kusten ari den ideologiak beldurra ematendu.



PARTAIDETZA:gurekin bada, izango da (V)

Marije APODAKA,Gotzon QUINTANA eta Bea UGARTE

ELKARRIZKETARAKO TEKNIKA

Kontzeptua: aurrez planifikatutako elkarrizketa formalean informazioa lortzeko teknika; elkarrizketa pertsona batek edo gehiagok egin dezakete, eta pertsona bat edo gehiago elkarrizketatu dezakete. Elkarrizketatuek duten informazioa eraldatzen edo sistematizatzen da, proiektu bat garatzeko elementu baliagarria izan dadin.

Elkarrizketa motak− Egituratua: aurrez aztertutako eta ondo zehaztutako galderak egitean datza; erantzunak honelakoak izan daitezke:

• Erantzun irekiak: elkarrizketatutako pertsonak askatasunez erantzuten die elkarrizketatzaileak egindako galderei.• Erantzun itxiak: elkarrizketatutako pertsonak aurrez zehaztutako erantzunen artean hautatzen du.

− Egituratu gabea: galderak nahiz erantzunak libreak dira.−Mistoa: bi motatako galderak egiten dira.

Elkarrizketa prestatzea: 1. Solaskideak identifikatzea2. Elkarrizketa egin aurreko harremanak3. Elkarrizketa bera prestatzea

- arazoei aurre egiteko estrategia bat zehaztea- elkarrizketaren gaia ondo ezagutzea- galdera-multzo egokia prestatzea

ElkarrizketaOrduan heltzeaHasieran:

- Gure burua aurkeztu.- Zenbat denbora dugun galdetu, adeitasunez.- Oharrak jasoko ditugula adierazi.- Laburpen bat emango diogula jakinarazi.- Elkarrizketaren xedea gogoratu eta testuingurua mugatu.- Galdera orokor bat egin, elkarrizketa sustatzeko eta elkarrizketaren garapen-esparrua zehazteko.

I.9 baliabidea: Elkarrizketarako eta behaketarako teknika



Elkarrizketaren garapena.Elkarrizketaren amaiera:

- Izan ditzakeen jarraipenak prestatu.- Laburpena emateko epe bat zehaztu.- Laburpena berrikusteko epe bat adostu.- Eskainitako arreta eskertu.

Elkarrizketaren garapena - Ez egin galdera zuzenegiak.- Pertsona elkarrizketatua gaitik alden ez dadin saiatu, baina eten gabe.- Arreta erakutsi: pertsona elkarrizketatuak balioetsi egingo du.- Elkarrizketa zuzendu, baina oso modu malguan.- Erantzunak berak eman behar ditu (ez guk geuk).- Giroa lasaitzeko uneak sortu.- Aldian-aldian, gogoratutako arazoen balantzea egin buruz.- Terminologia tekniko gehiegi ez erabili.- Diskrezioz jokatu oharrak hartzerakoan, elkarrizketatuaren arreta galarazi gabe.- Ez gainditu elkarrizketarako zehaztutako denbora (inoiz ez ordubete baino gehiago).

Elkarrizketaren ondoren - Memoria edo txostena bidaltzeko epea errespetatu.- Agindutako dokumentuak zehaztutako epean bidali.- Elkarrizketan hartutako oharrak osatu eta laburtu.- Elkarrizketatutako pertsonak berrikusitako txostena helarazi.

BEHAKETA(Lizaso, Izarne e ta Apodaka, Marije, 2008. Giza garapen psikologikoaren ereduak I. Bilbo: UEU. Uniberts itatekoikasmaterialak sustatzeko V. poltsa-saria (2006). ISBN: 978-84-8438-169-3).

“Behaketa” terminoak zera esan nahi du: "fenomeno baten obserbatze-ekintza, haren ezagutza zehatza jasotzeko metodo jakinbatzuk erabiliz" (Larousse, 1981). Behaketan, ikertzaileak ez ditu fenomenoak aldatzen, agertzen diren bezala hartzen ditu. Behaketa ekintza zientifiko gisa kontsideratua izango da honako baldintza hauek betetzen dituenean:

a. Ikerketako helburu bati erreferentzia egiten dionean.b. Fidagarritasun- eta baliozkotasun-probak gainditzen dituenean.c. Sistematikoki planifikatzen denean eta kontrolatua dagoenean.

Behaketa sistematizatu edo kontrolatuan prozedura bat jarraitu behar da, eta horren barruan (Fraisse-ren arabera) lau fase bereizdaitezke:

I. Aztertzeko interesgarriak izan daitezkeen gertaerak aurkitu.II. Gertaeren artean egon daitezkeen harremanei buruzko hipotesiak ezarri.III. Hipotesiak egiaztatu.IV. Emaitzak landu eta interpretatu.

Behaketa sistematizatuaren barnean, zenbait mota daude; aipagarrienak, behaketa naturala eta laborategiko behaketa dira. a. Behaketa naturalean, eguneroko bizitzako egoeretan –eskolan…– banakoen portaera aztertzen da, portaera alda dezakeen aldagairik sartu gabe. b. Laborategiko behaketan, berriz, kontrolatutako egoera batean behatzen du portaera (laborategian, baldintza jakin batzuetan). Adibidez, egoera berezia.

Behaketa sistematikoak baditu bere hutsuneak: ez du portaera azaltzen, ezta kausa-efektu harremana ere. Gainera, behatzailearenpresentziak portaera aldaraz dezake (nahiz eta ispilu baten atzean ezkutaturik egon, umeak suma dezake behatua izaten ari dela).Azkenik, behatzailearen presentzia duten egoera kontrolatuak artifizialegiak izan daitezke.



I.10 zk. Adostasuna bozketarik gabe

− Eztabaidak ez du oso negatiboa izan behar; elementu positibo bat bilatu behar da, jarrera desberdinak azaltzeko pisuzko arrazoiren bat, beste pertsonen jarrera ulertzen lagunduko diguna.

− Egoeren arrazoi-ugaritasuna landuko dugu.− Gatazkaren prozesua, negoziazioa eta aukeren proposamena esperimentatuko ditugu.− Prozesuan sortzen diren sentimenduen garapenean jarriko dugu arreta.− Bat etortzea bilatuko dugu, eta adostasuna defendatuko.− Gure jarrera arrazoituko duten argudioak bilatuko ditugu.− Deskalifikazioak saihestuko ditugu.

Deskribapena Lau pertsonaz osatutako taldeetan, egoera gatazkatsu bat planteatuko dugu: taldeak erabakibat hartu behar du, pisuzko bi argudio edo egiaztapenetan oinarrituta.

Teknika Balioespen pertsonala, elkarrizketan oinarritutako eztabaida eta adostasuna.

Materialak Bi kaxa, txartelak, arbela.I.10 tresna: adostasuna bozketarik gabe.

Funtsezko alderdiak

− Deskribatutako egoera planteatuko dugu: ikastetxeko irakasleek ez dute etapa amaierako bidaia antolatuko, eta ez diete ikasleei lagunduko.

− Pertsona bakoitzak bere balioespenak egingo ditu, eta irtenbide bat pentsatuko du.− Bi pertsonek adosten duten proposamen bat adostuko dute beste pertsona batekin.− Launaka, irtenbide bidezkoena eta eraginkorrena iruditzen zaiena aukeratuko dute, eta bi arrazoi emango dituzte irtenbide horidefendatzeko. Bozeramaile bat aukeratuko dute.− Bozeramaileak irtenbidea planteatuko du. Dinamizatzaileak taldeko beste edozeini taldean eman dituzten bi arrazoiei buruz

galdetuko dio.− Egon daitezkeen irtenbideak jasoko dira, eta aurrera eraman daitezkeen edo egokiak diren eztabaidatuko da. Horrela utziko ditugu;

EZ DUGU BOZKETARIK EGINGO.− Fitxan agertzen diren prozesuari buruzko galderak aztertuko ditugu. Hiru une garrantzitsuenak bereiziko dira, eta zabaldu edo aldatu

egin daitezke. Oso garrantzitsua da gogoeta egitea eta sentimenduen zutabean nola sentitu zaren adieraztea. Jaso ditugun esaldiak adibide hutsak dira, eta ez du esan nahi zuen taldean hori gertatu denik.

− Prozesua beste bi aldiz errepikatuko dugu, beste egoera gatazkatsu batzuekin. Adibidez:• Miranda de Ebrora joango gara bizitzera lan-kontuengatik, eta guztiok elkarrekin joan behar dugu!• Uda honetan Irlandara joango zara udalekuetara, eta bakarrik joango zara, gehiago ikas dezazun!• Ez dugu nahi zu gurekin gehiago etortzea; huts egin diguzu!• Institutua aldatu behar duzu eta zure neba joaten den institutura joango zara, zure lagunak hemen gelditu arren!

Garapena



I.10 tresna. Adostasuna bozketarik gabe

Egoera gatazkatsu batIkastetxeko zuzendaritzak jakinarazi du, irakasleen klaustroan planteatu ondoren, ikasturte honetan ez dela antolatuko ikasturte-amaierako bidaia, taldeari laguntzeko pertsona boluntariorik ez dagoelako.

Balioespen pertsonalaZure ustez, zer arrazoi izan dituzte erabaki hori hartzeko?

Zer eskatuko zenioke ikastetxeko zuzendaritza-taldeari zure interesak defendatzeko?

Zure ustez, hezkuntza-elkarteko pertsona guztiak izan dituzte kontuan erabaki hori hartzeko garaian?

Negoziatzeko aukerarik badagoela uste duzu?

Gatazkaren aurrean egiten dudan proposamena:

Gaia binaka aztertu ondoren, irtenbidea honako hau litzatekeela uste dugu:

Taldearen ustez, irtenbiderik egokiena honako hau izango litzateke:

Eta arrazoibide hauek ematen ditu:



I.10 tresna. Adostasuna bozketarik gabe (jarraipena)

Prozesuari buruzko gogoeta:

uneak

Egoera ezagutzean

Arrazoiak bilatzean, irtenbideakproposatzean

Proposatutako irtenbidean

sentimenduak

Horixe besterik ez genuenbehar!

Ez dago eskubiderik!

Ikusiko dute!

ekintzak

Lehenengo erantzuna

Apur bat gehiago pentsatutako erantzuna

Arazoa azaltzen duen arrazoi edo zio bakar bat al dago?

Jarrera eta iritzi desberdinak sortu al dira taldeko kide-en artean?

Norbaitek bere proposamena eta arrazoibidea inposatual du? Nola iritsi zarete “taldeko irtenbidera”?

Jarrerak hurbiltzeko amore eman duzuela uste al duzue?

Proposamena negoziagarria dela eta gaiari buruz ezta-baidatu daitekeela pentsatzen duzue?

1

2

3



LE/I.1. Beldur gara?

− Irakasleok taldearen emozioetan erreparatuko dugu, bai eta emozio pertsonaletan ere.− Beldurraren oinarri fisiologikoa eta psikosoziala bereiziko ditugu.− Genero-rolari erreparatuko diogu jarduera osoan: barrura begiratzeko eta emozioak adierazteko erritmoak desberdinak izango dira

nesken eta mutilen kasuan; horregatik, bai neskek eta bai mutilek emango duten urrats bakoitzean, errefortzu positiboak etengabea izan behar du.

− Nahitaezkoa da errespetua eskatzea beste pertsonek egingo dituzten ekarpenen aurrean. Entzuteko eta azaltzeko arauak “hitzartuko” dira.

− Beldurrak adierazterakoan, konfidentzialtasuna bermatu behar da; segurtasuna eta intimitatea bilatuko ditugu; inork ez du minduta sentitu behar. Hori da emozioei buruzko jardueren arau garrantzitsuena.

Deskribapena Jarduera honetan, beldur izatean jolastuko gara, eta geure beldurretara hurbilduko gara.Beldurra defentsarako tresna bat noiz den eta oztopo bat noiz den –beldur sinbolikoetanoinarrituta dagoelako eta nire ekintza blokeatzen duelako– bereizi nahi dugu.

Teknika Tunel beldurgarria.

Materialak - LE/I.1 tresna: Hori beldurra!

Funtsezko alderdiak

− Irakasleak emozioei buruzko lana zertan datzan azalduko dio ikasgelako taldeari, beldurrera nola hurbilduko garen.− Beldurraren gaia planteatuko diegu, eta parte-hartzearekin duen erlazioa.− Jolas bat proposatuko diegu: tunel beldurgarria. Beldurrezko film batean egongo bagina bezala, giro “beldurgarria” sortuko dugu.

Izuaren institutua sortu beharko bagenu, zer aurkituko genuke? Nolakoa izango litzateke? Nor egongo litzateke? Nola usainduko luke? Zer soinu entzungo lirateke? Zer gertatuko litzateke? Ausartzen al zarete hori imajinatzen?

− Ikasleek bururatzen zaien gauzak esango dituzte, eta kontakizun beldurgarri bat osatuko dugu… ahalik eta beldurgarriena…− Saioa amaitzeko, LE/I.1 tresna emango diegu, eta isilik eta banaka beteko dute; nahi izanez gero, eraman egingo dute eta ez diote

inori erakutsiko.− Amaitu dutenean, oro har, beldurra onuragarria noiz izan daitekeen eta oztopo noiz bihur daitekeen azaltzeko eskatuko diegu.

Garapena

− Blog bat: http://blog.eitb24.com/adimenemozionala/− Rafael Bisquerra, Competencias Emocionales http://www.uned.es/educacionXX1/pdfs/10-03.pdf

http://www.um.es/depmide/RIE/completa/documentos/21-1/21_1_art1.pdf− Elsa Punset, Guía para navegantes emocionales, http://www.elsapunset.com/articulos/info/libros-5-a/− http://www.emozioak.net/− http://www.hikhasi.com/fitx/fitxategiaJeitsi.php?id=193&emota=2&dmota=pdf− http://www.argia.com/multimedia/dokumentala/por-beldurra− http://www.youtube.com/watch?v=twajsQFti28&feature=youtu.be− http://www.rtve.es/alacarta/videos/archivos-tema/archivos-antologia-vida-calcetin-roto/1230248/

Sakontzeko

s



LE/I.1 tresna: Hori beldurra!Hauek dira nire beldurrak:

Baina hau da beldur gehien ematen didana:

Nire ustez, beldur horrek honetatik babesten nau:

Baina, bestalde, hau egitea eragozten dit:

Honako kasuetan agertzen dut beldurra:

Eta honakoetan ezkutatu egiten dut:

Parte-hartzea eta beldurra: Eskua jasotzen dut eta ausartzen naiz…

Hitz egin nahi dut, baina…

Zertarako esango nuen hori! Orain,…

Horretan sartzen banaiz, gero…

Hobe ezer ez egitea, bestela…

Beldurra gainditzen dut… (Nola?)

s

s



Dimako eta Aitorreko irakasleak Elhuyar, Kontseilua eta Sortzen Ikasbatuazeko ordezkariekin.

e k a r p e n a k

Aker, Jurdana, Nora, Laiene, Amalur, Tar-

talo eta Martin Txiki. Haien istorioen bidez

euskal mitologiaren berri izateaz gain, egu-

nerokoan egiten dituzten hainbat jarduera

era dibertigarri eta jostagarrian landuko

dituzte umeek: goizean esnatzea, arropa

janztea, eskolara edo haurtzaindegira joa-

tea, jateko unea, jostailuak jasotzeko garaia,

etxera bueltatzeko bidea, bainutxoa jolase-

an, ohera joateko deia, loaren aurreko beroa

edota laguntasunaren balioa.

Etxerako zein eskolarakoGai bakoitza abesti batekin lantzen da,

eta ipuin batean txertatzen. Guztira, 11 kan-

ta eta 7 ipuin biltzen ditu CD-liburuak, bai-

na, horiek entzun eta irakurtzeko paradaz

gain, beste hainbat aukera eskaintzen ditu:

kanta guztien doinu musikatuei ahotsa jar-

tzea; abestien partiturak (doinuekin, akor-

deekin eta kanten hitzekin) nork bere tres-

nekin erabili ahal izatea; irudien ebakinen

bidez pertsonaiekin istorio berriak asma-

tzea; irudiak margotzea...

Etxe-giroan hasi, auzolanean hazi etaherri-giroan osatu den proiektua da Ki-mutx. 0-6 urte bitarteko haurren heziketa-rako ikasmaterialaren inguruan zenbait hutsune nabaritzen zituzten bi ama gaztekabiatu zuten egitasmoa, Errenterian (Gi-puzkoa). Materiala sortzen eta biltzen hasiziren (kantuen hitzak eta doinuak, Kimutxpertsonaiari egokitutako ipuinak...), eta, hu-ra zabaltzeko eta osatzeko, Euskal Herri osoko hainbat sortzailerengana jo zuten la-guntza eske: bertsolariak, abeslariak, musi-kariak, idazleak... Beren ekarpena egitekoprest azaldu ziren, eta, lau urteko bidearenostean, Durangoko Azokako Saguganbaraaretoan aurkeztu zen elkarlan horren lehenemaitza: Kimutx: izaki mitologikoen eskolan jolastuz eta kantatuz CDa eta liburua.

Basoan bizi den iratxo bat da Kimutx.Lagunak ere basoan bizi dira; haurrak dira,eta pertsonaia mitologikoen izenak dituzte:

KIMUTX-ekin alai eta pozik Kantua, ipuina, irudia, dantza eta jolasa uztartzen dituen materiala sortudute, 0-6 urte bitarteko haurrak egunerokoan hezteko lagungarri izan dadin

Euskal mitologiaren bidezhaur txikien eguneroko ekintzak modu alai, jostagarri eta maitekorrean gauzatzen laguntzea du helburu ‘Kimutx: izaki mitologikoen eskolanjolastuz eta kantatuz’ egitasmo berriak. Abestekoeta dantzatzeko ez ezik, irudimena eta ahozkotasunalantzeko aukera ematen duikasmaterialak.

0-6 urte bitarteko haurrei eguneroko

ekintza batzuk “modu alai, jostagarri eta

maitekorrean gauzatzen laguntzea” da

proiektuaren helburu nagusia, bai eta “in-

gurua ezagutzen lagunduko dien giroa sor-

tzea” ere; eta, kantuak duen balioa eta

dakartzan onurak kontuan hartuta oinarri

nagusia horixe izan arren, beste baliabide

batzuk ere erabiltzen dituzte, hitza eta iru-

dia, besteak beste.

Etxekoekin eta lagunekin erabiltzeko

baliagarria bada ere, orokorrean haurraren

inguruan bizi diren helduei laguntzeko as-

moarekin eginda dago. Hortaz, beste hain-

bat eremutan ere erabil daitekeela uste dute

sortzaileek. Esate baterako, eskoletako ira-

kasleek eta ipuin-kontalariek erabil dezake-

te, haurrak euskal mitologia ezagutzen has

daitezen; txotxongiloak sor daitezke iru-

dien ebakinekin, eta haurrek zein helduek

sortutako istorioak antzez ditzakete; ipui-

netako pertsonaiak eta zenbait eszena nahi

den moduan koloreztatzeko aukera dago;

musika-eskoletan eta gainerako eskoletan



Nora Barroso eta Nahia Alkorta hik hasiren bulegoan Kimutx materiala aurkezten

kantua eta gorputz-adierazpena lantzeko

modua ematen du, eta partiturak ere biltzen

ditu, musika ikasteko eta praktikatzeko.

Herritik herriraProiektuan parte hartu dutenen artean

daude Erika Lagoma, Odei Barroso, Igor

Elortza, Rosa Lertxundi, Jon Martin eta Mi-

xel Aire bertsolariak, Arkaitz Miner,

Amaiur Cajaraville, Mikel Ugarte, Jurdana

Otxoa eta Odei Aztibia musikariak, Arrate

Arozena, Nara Susperregi, Santi Romano

eta Andoitz Antzizar abeslariak, Karmele

Mitxelena eta Aitor Albisu letra-jartzaileak

eta Nora Barroso doinugilea. Guztiek mu-

su-truk lan egiten dute.

“Herrian sortutako” proiektua denez,

lan guztia “herriari itzuli” nahi diote bultza-

tzaileek, proiektuaren zabalkundean ahalik

eta gehien lagunduz, eta, horretarako, Ki-

mutxen txoko birtuala sortu dute (www.ki-

mutx.eu). Kanta, doinu, ipuin, irudi eta ma-

terial jostagarri zein didaktiko guztia esku-

ratu daiteke gune horretan, berorren erabi-lera librea egiteko. Hala ere, proiektuak eka-rri dituen gastuak ordaintzen lagundu nahiduten herritarrek badituzte horretarakozenbait bide. Horietako bat CD-liburua erostea da (500 ale argitaratu dira). Argitara-tutako materialaren salmentarekin lortuta-ko etekinak edizio-lana ordaintzeko etaproiektuarekin jarraitzeko erabiliko dira.

Egitasmo horri laguntzeko beste bidebat edukiak zabaltzea, elikatzea eta ekarpe-nak egitea da. Horretarako, helbide elektro-niko bat ireki dute: [email protected]. Az-kenik, dohaintzen bidez proiektuari zuze-neko laguntza eman dakioke, webguneanhorretarako prestaturiko atalean. Materialaitzuliz proiektua beste kultura batzuetara irekitzeko asmoa ere badute. •



e s p e r i e n t z i a k

koan eta, era berean, beste txoko batzuetanlantzeko baliagarria zela:

-Hizkuntza-txokoan, hainbat produk-turen etiketak egin zituzten ordenagailuan.

-Plastika-txokoan, eguneko eskaintzenkartelak marraztu, margotu, moztu eta itsa-tsi zituzten.

-Matematika-txokoan, batzarrean ados-tutako salneurriak idatzi zituzten hainbatproduktutan, eta beharrezkoa izango zutendirua egin zuten (1-10 bitarteko txanpon etabilleteak).

Ekimen horren bidez, honako helburuhauek landu genituen:

-Salerosketa-prozesuari esker, pisu, bo-

Langraiz Okako (Araba) J.M.Barandiaran eskola publiko-ko ikasleen artean herrikosupermerkatua ezagutzekonahia sortu zen. Denda gureikasle baten familiarena zen;beraz, erabaki genuen eki-men hori aurrera eramateaHaur Hezkuntzako 4 urtekobi geletan.

Haur Hezkuntzako bi irakasle gara, eta,gure esperientziak erakutsitakoaren arabe-ra, jakin badakigu Haur Hezkuntzako Biga-rren Zikloan oso zaila dela arlo matemati-koan azaltzen diren edukiak modu erakar-garri eta interesgarrian lantzea eta ikasleeneguneroko bizitzan gertatzen diren espe-rientziekin erlazionaturik egotea. Horrega-tik guztiagatik, 2011-2012ko ikasturtean,hilabete eta erdiz, Supermerkatua 4 urteko gelan esperientzia gauzatu dugu.

Ikasturte osoan, 4 urteko bi geletako ikasleek arlo matematikoa ikuspuntu globa-lizatzaile batetik eta haientzako esangura-tsuak ziren bizi-esperientzien bidez landudute (jolas ugari sortu dituzte: antzara-jola-sa, arrantza-jolasa…).

“Gure herriko lanbideak” lantzen geni-tuen bitartean, ikaskide baten familiaren su-permerkatua ezagutzeko interesa sortu zengure ikasleen artean. Supermerkatua he-rrian bertan zegoen. Ideia horretatik abia-tuta, bi irakasleok konturatu ginen ekintzahori egingarria zela jolas sinbolikorako txo-

“Orain, bueltak eman behar dizkidazu”Supermerkatua Haur Hezkuntzako gelan

lumen, kantitate eta abarrekin esperimenta-tzea.

-Hainbat kopururen batuketarekin etakenketarekin lotura duten ezagutzen etaprozesuen hastapenak ezartzea.

-Produktuen salneurrien inguruan gu-txi gorabeherako kalkuluak egitea.

-Zenbakien grafiak praktikatzea.-Euskaraz, gaiarekin lotura duen hizte-

gi eta adierazpenen ezagutza eta erabileragaratzea.

Ekintza horretan murgildurik, gure ikasleak konturatu ziren beharrezkoa zelagelara material berri batzuk ekartzea, beste-ak beste, kalkulagailua, diru-zorroa, pisua,

Leire PEREZ AZKONA Sonia ALVAREZ PEREZ



arkatza eta papera, poltsak, gurditxoa, sal-tzailearentzako mantala, salneurriak itsas-teko etiketak, etab.; azkenik, batzarrean era-baki zuten zer motatako produktuak saldu-ko zituzten. Modu horretan, ohartu zirenzein diren produktu galkorrak eta zein gelanedukitzeko egokiak. Erosketen zerrenda osatu ostean, supermerkatura joan ginen eta erosketak egin genituen. Ondoren, ikas-le bakoitzak libreki aukeratu zuen super-merkatuaren eraketan laguntzeko zein lanegingo zuen eta zein txokotan arituko zenlanean.

Supermerkatuaren funtzionamendua-ren arauak batzarrean adostea gelditzen zensoilik: nor izango ziren bezeroak, nor sal-tzaileak, noiz aldatuko ziren rolak, etab.

Gure supermerkatua prest dago!!! Bi astez gure supermerkatua martxan

jarri ostean eta, kantitate, pisu, bolumen,gehitu, kendu eta abarrekin esperimentatuostean, 6. mailako ikasleekin ekimen haugauzatzea komeni izango zela pentsatu ge-nuen, modu horretan, Haur eta Lehen Hez-kuntzako ikasleen arteko harremana susta-tuko baikenukeen. Beraz, asteazken eta os-

tiraletan, 6. mailako bi ikasle gure geletara

etorri ziren, gure supermerkatuko saltzai -

leak izateko.

Ikasleak motibaturik sentitzen direne-

an eta berek sortu duten ekintzan murgil-

tzen direnean, ikaskuntza esanguratsua sor-

tzen da; irakasleok prozesuaren gidari soil

bihurtzen gara. Ekimena amaitutakoan, bi

tutoreok oso modu positiboan balioetsi ge-

nuen gure ikasleek bizitako eta bereganatu-

tako esperientzia berria: intuizioa garatzea,

supermerkatuaren produktuen propietate-

ak ezagutzea. Haiek izan dira beren ikas-

kuntza-prozesuaren benetako protagonis-

tak.

Ondorio moduan, jolasaren hainbat

unetan jaso ditugun esaldi batzuk bildu di-

tugu:

“Poltsa bat behar dut nire gauzak sar-

tzeko”.

“Orain bueltak eman behar dizkidazu”.

“Dirua bukatu zait, ezin dut erosi”.

“Ordaindu gabe eraman dut, meloia la-

purtu dut”.

Parte hartu, partekatuHezitzaileon ekarpenak sustatu nahi ditu hik hasi-k.

Zure esperientziaren berri emateko bidal iezazkiguzu ondokoak:--Testua, bere izenburu eta sarrerarekin, eta azalpen teoriko eta

ondorioekin.--Esperientziaren hiruzpalau argazki (baimenarekin).

[email protected] helbidera bidali



Nola jokatu beharko genuke eskolan

euskararen normalizazioanaurreratzeko

Hizkuntza baten berreskurapen-pro-zesua gertatuko bada nahitaezkoa da egoe-ra gutxiagotuan dagoen hizkuntzaren eza-gutzaren unibertsalizazioa erdiestea. Eza-gutzaren unibertsalizazioa egiazkoa izandadin hiztunak lortzeko hiru bide dago; le-henik eta behin, gurasoengandik seme-ala-bekiko transmisioa; bestetik, hezkuntza-sistemak hizkuntza horretan gaitasun ego-kia duten belaunaldi berriak bermatzea, etaazkenik, helduak egoera gutxiagotuan da-goen hizkuntza horretan trebatzea.

Euskarari dagokionez ere horrela da eta horrela izan da. Azken hamarkadotanmilaka euskaldun gehiagok osatzen dutegure hizkuntza-komunitatea eta horietatikasko eta asko hezkuntza-sistemak ekarri di-tu. Are gehiago, pentsaezina litzateke gaureuskarak bizi duen egoera hezkuntzan az-ken hamarkadotan zer-nolako iraultza ger-tatu den kontuan hartu gabe, eta beraz, hez-kuntza-komunitatetik egin den esfortzuatxalotu behar delakoan nago.

Egia da, bai, oraindik urrun gaudela ezagutzaren unibertsalizaziotik eta XXI.mendean, oraindik, ikasturtez ikasturte he-rri honetako berezko hizkuntzan gaitasu-

nik ez duten milaka gazte ateratzen direla

ikastetxeetatik, eta ondorioz, milaka ikasle-

ri ukatu egiten zaiela herri honetako berez-

ko hizkuntza jakitea. Horrexegatik, kohe-

sio soziala bermatzeko eta bereizkeriarik ez

sortzeko nahitaezkoa da ikasle guztiei eza-

gutza berdinak eskaintzea, eta ondorioz,

euskararen ezagutza bermatuko duen ikas-

eredu orokortua izatea.

Gure komunitateak badaki hori guztia,

baina gure hizkuntzaren berreskurapen-prozesua galgatzen dutenak ere horren jaki-tun dira, eta horrexegatik eraso berri bati ekin diote euskararen berreskurapen-pro-zesuari beste traba bat jartzeko. Eta orain-goan erasoa Espainiako Gobernuko Hez-kuntza, Kultura eta Kirolerako ministro Jo-sé Ignacio Wertek abenduan aurkeztu zuenhezkuntza-kalitatea hobetzeko lege organi-koaren zirriborroa da.

Lehenik eta behin adierazi nahiko ge-nuke Wertek aurkeztutako zirriborroak ha-ri mutur asko badu ere, gurea bezalako hiz-kuntzei eraso zuzena egiten diela; besteakbeste, azken hamarkadotan gure herrian i-kasle euskaldunak bermatu dituen hezkun-tza-eredua kanpoan utz dezakeelako. Eta,horretaz gain, gure lurraldeetan ikasle eus-kaldun eleaniztunak bermatuko dituen ere-dua orokortzea debekatuko lukeelako. Har-tara, egun gure ikastetxeetan gertatzen denbereizkeria gainditzeko neurriak baliogabe-tuko lituzke.

Lege hori abian jarriz gero, gure hizkun-tzaren berreskurapen-prozesuan inflexio-puntua gerta liteke eta urteotan emandakohainbat aurrerapauso ezerezean geratuko

galdeidazue

?Paul BILBAO SARRIAKONTSEILUKO IDAZKARI NAGUSIA



Wert lege hori abian jarrizgero, gure hizkuntzarenberreskurapen-prozesuaninflexio-puntuagerta liteke etaurteotan emandako hainbat aurrerapauso ezerezeangeratuko lirateke, eta gure hizkuntzaren etorkizunabera arriskuan jar lezake.

?

lirateke, eta gure hizkuntzaren etorkizunabera arriskuan jar lezake.

Hortaz, Estatuaren erasoa dela zalan-tzarik ez dugu. Tamalez, bestelako erasoakere pairatu ditu gure hizkuntza-komunita-teak, eta oraindik ditugu gogoan duela hamar urte euskara hutsezko egunkaria itxizuteneko irudiak, eta beste hainbat ger -taera.

Otsailean Kontseiluaren Batzar Nagu-sian Euskararen gutxienekoak zehazteko adierazpena aho batez onartu genueneanhorren konstantzia ere bagenuen:

“Hainbatetan ikusi behar izan dituguherrigintzatik sortutako proiektu bortxa-ren bidez ixten, gure lana baldintzatzen, baieta eragozten ere. Estatuek egiturazko galgajartzen diote gure hizkuntzaren, eta ondo-rioz, gure herriaren normalizazioari”.

Batzuek erabakitzen dute noiz, norekineta nora erabil edo ikas dezakegun gure hiz-kuntza. Batzuek, boterea erabiliz, eraba -kitzen dute gure herriari nola deitu behardiogun.”

Hartara Espainiako Hezkuntza minis-tro Wertek aurkeztutako proposamena horkokatu behar delakoan gaude. Alegia, bestebehin kanpo eskuhartzea baliatu nahi dutegure hizkuntzaren, eta gurea bezalako hiz-kuntzen, etorkizuna auzitan jartzeko.

Egia da, bai, Wert ministroaren aurkakoahotsak ozenago entzun direla Kataluniaaldetik. Izan ere, aipatu erkidegoan ez dagogurean bezala hezkuntza-eredurik. Katalu-nian ez dituzte umeak eta gazteak hizkun-tzaren arabera banatzen edo bereizten, etahorri esker ikasleek derrigorrezko hezkun-tza amaitutakoan bi hizkuntza ofizialak eza-gutzen dituzte, beti ere kohesio soziala etaaukera-berdintasuna ahalbidetuz. Katalu-nian murgiltze- edo mantentze-sistema o-rokortua dago eta katalana da irakas- edo i-kas-hizkuntza, eta eredu horrek biziki la-gundu du katalanak hainbat eremutan gaz-telaniarekiko dituen desorekei aurre egiten.Hartara, Wertek proposatutako zirriborroazuzen-zuzenean jotzen du bertan indarre-an dagoen hezkuntza-ereduarekin.

Eta horren karira gehiago kezkatu nin-duten Wert ministroak zirriborroa aurkeztueta gero adierazitakoek, EAEko eta Nafa-rroako hezkuntza-ereduak goraipatuz. Ho-rrelako erreforma bortitza egin nahi duen a-

gintari batek gure hezkuntza-eredua gorai-patzen badu, akaso, pare bat buelta emangogenioke hemen indarrean dagoen hezkun-tza-ereduari.

Hortaz, eztabaida parametro egokietankokatu behar dugu; hau da, orain da unea egun Hego Euskal Herrian gertatzen denbidegabekeriari, hots, gazte ez-euskaldu-nak sortzeari, amaiera emateko. Gure alda-rrikapena ezin dugu mugatu egungo hez-kuntza-ereduak mantentzera, urrats kuali-tatiboak emateko garaia iritsi da.

Horretarako, tresna egokiak baditugu,besteak beste, 2007an Kontseiluak, hez-kuntzako eragile garrantzitsuenekin ados-tutako Ikasle euskaldunak sortzen propo-samena. Azken hamarkadotan lortutakoeskarmentua ere hor dago, ez gaude orainesperimentu berriak egiteko, badakigu nolalor ditzakegun gazte euskaldun eleaniz -tunak.

Hartara, inoiz baino garrantzitsuagoadugu elkarlana. Erabaki ausartak hartzekogaraia dela iruditzen zaigu, eta horretarakoinstituzioen eta herri-eragileen arteko kon-plizitatea sustatu behar dugu.

EAEn aukera errealak daude ikasle eus-kaldun eleaniztunak sortuko dituen ereduaabian jartzeko eta ezin dugu hutsik egin.Horrexegatik, euskal erakunde eta alderdieieskura dituzten tresna guztiak erabiltzekoeskatu behar diegu, euskal gizarteak garatuduen sistema blindatzeko eta euskaldun ele-aniztunak sortuko dituen eredua bultzatze-ko eta babesteko exijitu behar zaie.

Euskalgintzatik oso argi dugu guk geu-reari eutsiko diogula, alegia, hizkuntza-ko-munitateari hiztunak ekartzen jarraituko dueuskalgintzak. Traba, lege eta oztopoen gai-netik azken hamarkadotan egindako lanariare indar handiagoaz ekiteko konpromisosendoa dugu, baina horretarako babesa be-har da. Horrexegatik lortu egin behar duguhorrelako erasoei aurre egiteko gizarte era-gileen, eragile sindikalen, eragile politikoeneta instituzioen arteko elkarlan trinkoa.

Euskararen berreskurapen-prozesua-ren ikuspegitik Werten erasoari aurre egite-rik badago, hain zuzen ere, ikasle euskalduneleaniztunak sortuko dituen eredua, bat etabakarra, abian jartzea. Baldintza sozial ego-kiak sortu behar ditugu urrats atzeraezinakemateko. Abenduaren 13an sindikalgin-

tzak, hezkuntza-komunitateak eta euskal-

gintzak, denok batera, erakutsi genuen ba-

tasuna harresi bihurtzeko garaia iritsi da.

Hortaz, balia dezagun indar hori guztia po-

litikoki eragiteko. Are gehiago, instituzioek

erabaki egokiak hartzen badituzte, jakin de-

zatela harresia sortuko dugula Wertek plan-

tea ditzakeen eraso berrien aurrean, eta ha-

rresi hori ezin izango dute bota, inondik i-

nora ez.

Tresna egokiak baditugu,besteak beste, 2007anKontseiluak, hezkuntzakoeragile garrantzitsuenekinadostutako Ikasle euskaldunak sortzen proposamena.Azken hamarka-dotan lortutakoeskarmentuaere hor dago, ezgaude orain esperimentuberriak egiteko, badakigunola lor ditzakegun gazteeuskaldun eleaniztunak.

?





argitalpenak

Ametsi tripek hitz egiten dioteAntxiñe Mendizabal / Iosu Mitxelena

ELKAR

Ametsi, ohera sartu eta begiak itxi ordu-

ko, tripak hizketan hasten zaizkio; batzue-

tan, lehoi batek bezala orroka; beste batzue-

tan, txerri baten antzera kurrinka, eta asko-

tan, otso baten pare uluka. Hain dira han-

diak hotsak, ezinezkoa zaiola lokartzea: ezi-

nezkoa... 6 urtetik gorako haurrei zuzendu-

tako Batela bildumako liburua da.•

Maitagarria eta desioaMariasun Landa / Maite Gurrutxaga

ELKAR

Maitagarri bati laguntzen dion neskato

baten istorioa da hau. Maitagarriak, esker

onez, dohain bat emango dio: bere

edozein desio beteko duela. Hitza ematen

dio: maitagarri hitza. Horrez gain, neskato

horrek bere opariaz gozatzeko behar

izango duen denbora luzeaz arituko da

ipuina, nola emakumetu eta zahartu den

aukera liluragarri horrekin. •

Txominen sentimenduakLiesbet Slegers / Eider Mujika

IBAIZABAL

Bere bizitzako gertakariak nolakoak,

halakoak izaten dira Txominen

erreakzioak. Liburu honetan ageri

diren eguneroko bizimoduko ego -

eretan bere burua ere ikusiko du

irakurleak. Azal hegalak ditu liburuak,

eta aurkikuntza jolasak, txikienekin

gustura jarduteko. Haurren emozioak

ulertzen laguntzen du liburuak.•

Ezagutu artea eranskailuen bidezRosie Dickins / Aiora Jaka

/ Carles Ballesteros

TTARTTALOArtea lantzeko liburua duzu honako hau.

Artearen historiako lan entzutetsuz beteta

dago, eta eranskailuak itsatsiz umeak mar-

golanak sortzeko aukera eskaintzen du.

Haurrak artearen mundura gerturatzeko

eta zaletasuna pizteko helburuarekin idatzi-

tako liburuengatik ezaguna da Rosie

Dickins.•

Matiasen ametsaLeo Lionni / Manu Lopez Gaseni

PAMIELA

Artea, mundu osoko kulturaren eta ja-

kintzaren erakusleiho gisa; sorkuntzaren

eta askatasunaren adierazpen gisa; errealita-

tea eraldatzeko bide gisa. Museo batera

egindako lehen bisitak bizitza aldatu dio

Matiasi, eta bere etorkizuna bideratzen la-

gundu dio: ganbara apal batean bizi izatetik

bidaiatzera eta bere margolanak nazioarte-

ko prestigioko aretoetan erakustera.•

Marikanta eta inurriakMariasun Landa / Jokin Mitxelena

EREIN

Marikanta txitxarrak negualdi zoraga-

rria izango du inurritegi batean: inurriei

abesten irakatsiko die, eta kanta xume baina

alai bat ere asmatuko du, inurriek Nazioar-

teko Abesbatzen Lehiaketa bat irabazi de-

zaten. Baina inurriak, nonbait, ez dira kanta-

gintzarako jaio… Txitxarra eta inurriaren

fabula ezagunaren bertsio modernoa.•



... nora joangogara?

ENKARTERRIETAKO MUSEOAEskualdearen historia eta ondarea eskuraAbellanedako Batzarretxean, Enkarte-rrietako eraikinik esanguratsuenean kokatuta dago Enkarterrietako Museoa.Eskualdearen iraganak eta oraindik elkar hartzen duten topagune, aisialdi-leku eta jakintzagunea da gaur egun, Enkarterrietako historia, etnografia etaondarea berreskuratu eta zabalkundeaegiteko sortua baita Museoa Sopuertan.

Enkarterrietako gobernu politikoarenerdigune izan zen Abellanedako Batzarre-txea mendeetan zehar. Abellanedan batzenziren Enkarterriko haran eta kontzejuetakoordezkariak, eskualdeari zegozkion gaiezeztabaidatzeko. Han Ertaroan egindakobatzarrak jendetsuak eta iskanbilatsuak izan ohi ziren, ahaide nagusien arteko bu-rroken ondorioz. Nolanahi ere, batzarrenirudi tradizionala Erregimen Zaharrekoadugu (XV. mendetik XIX.era). Aldi horre-tan Enkarterriko kontzejuetako bakoitzakordezkari bat bidaltzen zuen AbellanedakoBatzarretara.

Gaur egun topagune, aisialdi-leku etajakintzagunea da, eskualdearen iraganak etaorainak elkar hartzen duten lekua. Enkarte-rriaren eta enkarterritarren historiaren, politikaren, etnografiaren eta ondarearenzabalkundea egiteko eta Enkarterriarenhistoria, arte- eta etnografia-ondarea be-rreskuratzeko sortu zuten museoa 1994an.Geroztik, hainbat jarduera antolatzen dituMuseoak: eskualdeko kultura ikertzeko la-nak sustatu, izaera orokorreko erakusketak

apailatu, Enkarterriaren historia eta arteari

buruzko azterlanak argitaratu, Enkarterri-

ko kulturaren ugaritasuna haurrengana zu-

zendutako heziketa ekintzak antolatu zein

bestelakoak. 2012/2013 ikasturterako ere

hainbat heziketa jarduera antolatu ditu So-

puertako Museoak, eta horietako batzuk

datozen aste eta hilabeteetan jarriko ditu

martxan. Bada non aukeratu.

Historiaurreko tailerraLehen Hezkuntzako 6. mailako ikasleei

eta DBHko lehen eta bigarren mailakoei

zuzenduta dago, eta Historiaurreko bizi-

moduko arlo batzuk nolakoak ziren uler-

tzen lagundu nahi du, era aktibo eta esperi-

mentalean. Harrizko lanabesak egitea, sua

antzinako erara piztea edota kobazuloen

barrualdean egiten zituzten margoen mo-

duko koloreak eta materialak erabiltzea dira

tailerrean landuko diren ekintzetako ba-

tzuk. Otsailaren 28ra arte egingo da tailerra.

Erromatarren atzetikLehen Hezkuntzako 4. eta 5. mailako

ikasleei zuzendutako ekintza didaktiko ho-

nen bitartez, Erromatarren garaietara bi-

daia egingo dute haurrek. Zibilizazio ho-

rren elemenruik garrantzitsuenak ezagutu-

ko dituzte, modu erakargarri eta esperi-



i

ENKARTERRIETAKO MUSEOAAbellaneda auzoa, z/g48869 Sopuerta Tel.: 94 650 44 88 Web: www.enkarterrimuseoa.netPosta: enkart er [email protected] t

NEGUKO ORDUTEGIA (ekainaren 30era arte)Asteartetik larunbatera: 10:00-14:00 / 16:00-18:00Igandetan eta jai egunetan: 10:00-14:00Astelehenetan: itxita

UDAKO ORDUTEGIA (irailaren 30a arte)Asteartetik larunbatera: 10:00-14:00 / 17:00-19:00Igande eta jaiegunetan: 10:00-14:00Astelehenetan: itxita

SARRERADoan

mental baten bidez. Otsailaren 5etik mar-txoaren 22ra arte egingo da tailerra.

Bizi zure kontua6 urtetik 9 urtera bitarteko haurrentzat

antolatutako jarduera honek umeak ipuina-ren mundura gerturatzea lortu nahi du. Ikasleak abenturaren partaide bihurtuko dira horretarako beren beregi antolaturikoeszenatokian, dekoratuaren eta bestelakobaliabideen laguntzaz. Ipuinaren barruansentituko dira haurrak, dena ikusiz, partehartuz, kolastuz, iritziak emanez, gozatuz...Jarduera hau apirilaren 9tik ekainaren 21aarte eskainiko du Museoak.

El Pobaleko burdinolarekin bateraegindako ekintza

El Pobaleko Olaren eta Enkarterrieta-ko Museoaren eskutik, DBHko eta Batxile-ergoko ikasleek aukera dute Enkarterrikobilakaera ekonomikoaren berri izateko etaburdingintzak eta olek eskualdean izan du-ten garrantziaz jabetzeko. Ikasleak, museo-ra egindako bisitan, Enkarterriaren eremugeografikoan eta gizartean murgilduko diraeta horren ostean, El Pobaleko Ola bisitatu-ko dute, bertatik bertara ikusteko nolakoakziren orduko tresna hidraulikoak. Ekintzahau ostiraletan bakarrik eskainiko du muse-oak, ekainaren 21era arte, eta gutxienezko50 ikaslek osaturiko taldeentzat.

Sortu dezagun gure munstroaArtelan ezberdinak behatuz, 6 eta 9 ur-

te arteko ikasleek izaki fantastikoen sekre-tuekin topo egingo dute, haien atzean dau-den istorioak ezagutuz. Behaketaren osteaneraketa artistikoaren txanda etorriko da, etahorretarako, irudimena gidari izanda, errea-litateko forma ezberdinak uztartuz bestela-ko munduetara hurbilduko gaituzten iza-kiak eratuko dituzte. Apirilaren 9tik ekaina-ren 21a arte eskainiko du EnkarterrietakoMuseoak jarduera hau bere heziketa pro-gramaren barruan.

Museoak bestelako ekitaldiak hartzenditu ere: esaterako, historiaurretik XIX.mendera arte eskualdeak izandako ibilbideajasotzen duen erakusketa iraunkorra bisita-tu daiteke museoko hamar aretoetan, eta otsailaren 3a arte Ismael Fidalgo pintorea-ren bi erakusketa ikusteko aukera dago. ¥

ENKARTERRIETAKO MUSEOAEskualdearen historia eta ondarea eskura

Abellanedako BatzarretxeaLehen eraikina XVI. mendearen hasieran eregi zen, urte zehatza jakiterik ez da-

goen arren. XVI. mendean zehar hainbatetan konpondu behar izan zuten, 1592nhasi ziren Batzarretxe berriko lanak, eta 1635. urtean amaitu, fatxadan jarritako ar-marriarekin. Eraikin berri hori kubikoa zen, lau isualdekoa, XIX. mendera arte hel-du zenaren eredukoa.

Enkarterriko batzarrak desagertu zirenean, 1806. urtean, etxea ere bertan be-hera geratu zen eta apurka-apurka, XIX. mendean, hondatuz joan zen. 1901eanBizkaiko Foru Aldundiak konponketa-lanak egin zituen, Antonio Carlevaris arki-tektoaren eskutik; etxearen kanpoko itxura errespetatu baina barrualdea aldatu eginzuen. 1931. urtean proiektu berria gauzatzea agindu zioten Diego de Basterrari, ba-rrua guztiz aldatuz. Museo xume bat sortu zen etxe horretan.

Eugenio de Aginaga arkitektoaren eskutik egin zen 1942-1957. urteen arteko eraldaketa osoa, eta haren ondoren, eraikina gaur egun ezagutzen dugunaren an-tzera geratu zen. Beste solairu bat gehitu zion etxeari eta almenak jarri zizkion, gaur egungo dorretxe itxura emanez. Azken eraldaketa 1989an egin zen, Javier Muñoz eta Josu Urriolabeitia arkitektoen eskutik. Eraikin moderno bat eregi zen eta osorikeraldatu ziren dorrea nahiz Korregidorearen etxea.



atzeko atetik

* “Irakaskuntza arautuaren bidez transmititzen ari garen hizkuntza-eredua oso-oso pobrea da”

ABEL ARIZNABARRETA

Alfonbrapean

“Gauzak alfonbra azpian gordetzea”.Ez dakit non irakurri dudan erdarakadahau, Interneten ziurrenik. Eta hori daukasareak, asko irakurtzen dela, baina gero ezgaude ziur non, nori eta zertarako.

Alfonbrapean gordetzea, gure sistema-ren engranaiak koipeztaturik izateko ezin-besteko jarduera. The show must go on. Ez dezala gure oparotasun ekonomikoa ozto-pa matxismoak, buru eritasunek, txirotasu-nak edota herrian ijitoen kanpamendu bat izateak.

Alfonbrapean gorde eta segi aurrera.

Eneko BARBERENATxatxilipurdiko zuzendaria

Honela izan behar du kapitalismoan, egun

gutxik kuestionatzen duten eredu ekono-

miko eta sozialean. Eta zer egin alfonbrapea

horren puztua denean eta ezin denean ez-

kutatu edo gainean ibili? Sar dezatela eskua

profesionalek. Hots, hezitzaileek. Hots, be-

tikoek.

Eta hori kasurik onenean, bestela kau-

sak eta ondorioak indibidualizatzen baitira.

“Lan merkatua justua da, zu zaude gaixorik

edo ez zara gai”. “Gizon hori erotuta dago,

gizartea ez da matxista”. Psikologo eta erien

gizartea, “sozial” adjektiboa erbesteratu

nahi izan den garaiotan.

Eta hori da finean hezitzailea izatea

gaur egun, berdin ikastetxe edo ludoteka-

tan, udalekuetan edota institutuan. Arazo

sakonei erantzunak ematen ahalegintzea.

Abiapuntu ezberdinak dituzten haurrei

ahalik eta onena eskaintzea, jakinik gober-

nuek ez dutela gehiegi egiten ezberdintasun

sozial eta ekonomikoak gutxitzeko, sal-

buespenak salbuespen. Eta gainera, gero

eta baliabide gutxiagorekin, sos eta pertso-

nal gutxiagorekin. Hezkidetza, bullying-a,

kulturartekotasuna, hizkuntza-asertibita-

tea, zuntza komunitarioen hausturak leun-

tzea eta abar luze bat.

Ez dira kontu berriak aipatzen dituda-

nak, Pernandoren egiak dira. Baina kasu,

horrek ez du esan nahi-eta gauzak betiere-

koak direnik. Alfonbra zuloz josita dago eta

alfonbrapean nahi izan gaituztenak ari gara

argia ikusten. Kolektibo baztertuak ere bai-

taude, egotziak, errentagarritasuna jainko

den mundu honetan. Eta hemen doa abi-

sua, nahi duenarentzat: alfonbra apurtzera

goaz eta zuzenean salatuko dugu bazterke-

tara egotzi gaituena. Modako esakune bat

erabiltzearren, alfonbrapekoak %99 gara.


atzeko atetikEman diezaiogun hezkuntzari garrantzia

3. Hazi Hezialdizkariaren edukia:

*GAI NAGUSIA: Mugimendu autonomo askea

*ASTEZ ASTE, URTEZ URTE:-Haurdunaldia: ukitu, ezagutu, gozatu

-Destetea: amaiera zoriontsua

-Neba-arrebak: etsaiak ala lagunak?

-Nerabezaroa ulertu, nerabea ulertzeko

*ELKARRIZKETA: Txusa Balbas

*ETXEKOAK MINTZO

*EZTABAIDAGAI: Umeagatikala helduagatik isilaraztenda negarra?

*JOLASAK: Xabier Zabala

*SORMENA: Juan KruzIgerabide

*KONTSULTAK: -Aitziber Estonba sexologoa-Nerea Etxaide osteopata-Libe Garmendia nutrizionista-Nerea Mendizabal psikologoa-Alex Muela psikologoa-Mariaje Sarrionandia pediatra

Urteko lau aldizkarien harpidetzak 20 euro balio du. hik hasi aldizkariko harpidedunentzat 15 euro.

www.hikhasi.com/harpideza



Documents

4 EURO • 2013KO OTSAILA EUSKAL HEZIKETARAKO …. hik hasi1.pdfbermatzen jarraitu behar da. Praktikak erakutsi baitigu eskola-komunitateak par-te hartzen duen heinean, ikasleek era