En

erg

ia b

ali

ab

ide

ak

•Energia eman dezaketenak dira

•Energia

baliabide

berriztaezinak

•Lurrazaletik datoz, milaka urtean eratuak, baliabide mugatuak.

•Ikatza

•Harri sedimentarioa da eta materia begetala metatu, lurperatu eta hartzitze anaerobiko prozesu baten

ondoren sortzen da

•Osagai nagusia karbonoa da. Kolore arre edo beltza, itxura matea, arina eta ez oso gogorra

•Motak: zohikatza, lignitoa, harrikatza, antrazita

•Erabilerak: sektore elektrikoa (erregai modura), sektore siderurgikoa (erregai gisa, altzairua egiteko), sektore

metalurgikoa, sektore kimikoan ( alkaternak, brea, amoniakoa… lortzeko)

•Petrolioa

•Orain dela milioka urte materia organikoaren deskonposatze anaerobiko prozesuetan sortzen da

•Hidrokarburo (H eta C atomoz osatutako molekulak) nahastura bat

•Dentsitate txikia→ azaleratu → bidean harrapaturik →metatu → petrolio hobia (lehorrean edo itsaspean)

→prospekzioa →zulatu →petrolio gordina oiliobideen bidez →findegira

•Petrolioaren osagaiak erregaiak, labaingarriak, zuntz sintetikoak, plastikoak, garbikariak… egiteko

erabiltzen dira

•Petrolioaren deribatu erregaiak garraioan, berogailuetan, zentral termikoetan erabiltzen dira

•Gas naturala •Koloregabea eta usaingabea. Hidrokarburoen (metano) nahastura.

•Ateratzeko prozesua: prospekzioa eta zulatzea. Gas hobitik aterata likidotzen da bere bolumena

txikitzeko.

• Abantailak: erraz atera, erraz garraiatu, tenperatura altuak eragin, gutxiago kutsatu

•Erabilerak: elektrizitatea, plastikoak, zuntz sintetikoak, disolbatzaileak… egiteko

(Jarraitzen du..)

Baliabide naturalak

•Gure premiak asetzeko eta gure biziraupena bermatzeko erabiltzen ditugun elementuak

•Eratzeko edo berritzeko

denboraren arabera

•Berriztagarriak: eraberritu daitezkeenak, haien kontsumoak beren birtsortze erritmoa

gainditu ezean. Ura, lurzorua, basoko baliabideak, eguzkiaren energia

•Berriztaezinak: kontsumitutakoan eraberritu ezin direnak. Petrolioa, gasa eta ikatza

•Agorrezinak: naturan kantitate handitan daude eta kantitate gutxitan erabiltzen da. Airea

•Izaeraren

arabera

•Abiotikoak: materia ez-organikoz osatuta. Airea, lurzorua, baliabide mineral ez-erregaiak

•Biotikoak: baliabide genetikoak, organismoak, ekosistemako osagai organikoak, gizakientzat

baliagarriak

•Energia baliabideak: energia emateko gai direnak dira

•Energia

baliabide

berriztaezinak

(.. Aurretik

dator)

En

erg

ia b

ali

ab

ide

ak

•Energia nuklearra

•Fisio edo fusio nuklearreko erreakzio nuklearren bidez lortutako energia

•Fisio nuklarra: U235 atomo bat neutroiez bonbardeatu→desintegratu→elementu arinagoak,

neutroiak, eta energia eman →askatutako neutroiek kate erreakzioa sortu

•Fusio nuklearra: bi atomo arin elkartu →atomo astunagoa sortu, energia askatu. Izarretan gertatu.

•Energia

baliabide

berriztagarriak

•Oso ugariak dira naturan, ez dira agortzen edo berehala birsor daitezke

•Energia eolikoa: eguzki irradek airea berotu →dentsitate txikiagoa hartu →igo →aire hotzak presio handiko gunea

bete→goiko geruzetan dagoen airea hoztu → dentsitatea handiagoa hartu →presio handiko aldera jaitsi → haizea

sortu

•Eguzki energia: eguzki irradek jariakinak berotzeko duten ahalmenean oinarrituta (ura berotuta gailu hidraulikoak

mugitzeko, berokuntza sisteman)

•Energia hidroelektrikoa: uraren energia potentziala baliatu, elektrizitatea ekoizteko.

•Energia mareomotriza: Lurraren, Ilargiaren eta Eguzkiaren arteko grabitazio indarrak itsasaldiak eragin, energia

elektrikoa sortzeko

•Energia geotermikoa: Lurrean zenbat eta sakonago hainbat eta tenperatura altuagoa. Ur eta lurrun masak

tenperatura eta presio altuan pilatuta → hobi geotermikoak

•Biomasaren energia: landareek eguzki energia materia organiko bihurtzen dute. Petrolioa, ikatza, gas naturala eta

bioerregaiak lortzeko