24
a rtzape 85. zenbakia - 2009ko uztaila ] FUTBITO TXAPELKETA NESKEN PALA TXAPELKETA] GETARIARRON TOPAGUNEA GETAIKO GAZTETXIA Lehorreratze berezia Getaria 2009

85. zenbakia (2009ko uztaila)

  • Upload
    artzape

  • View
    255

  • Download
    9

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

Page 1: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

aarrttzzaappee85. zenbakia - 2009ko uztaila

] FUTBITO TXAPELKETA

NESKEN PALA TXAPELKETA]

GE

TAR

IAR

RO

NT

OP

AG

UN

EA

GETAIKO GAZTETXIA

Lehorreratze bereziaGetaria 2009

Page 2: 85. zenbakia (2009ko uztaila)
Page 3: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

]]5/Inkesta: Elkanoren lehorreratzea

]]6-7/Getarian zer berri?

Futbito TxapelketaNesken Pala Txapelketa

]]8-12/Elkarrizketa:

Elkanoren Lehorreratzeko partaideak

]]16-17/Erreportajea:

Getaiko Gaztetxia

]]12-13/Argazkien Txokoa:

Arlabanetik Otzaurtera

]]20/Historiaren katebegiak:

Jauregi izatetik eskabetxeri bihurtu arte

]]23/Akordatzen: 1942ko lehorreratzea

artzape85. zenbakia

2009ko uztaila

“Mendian, itsasoan... udak badu non gozatua”

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Jon Illarramendi, Josune Urresti,Kepa Iribar, Imanol Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka,Mikel Mugika [kolaboratzaileak] Xabi Intxausti, Nika Lertxundi, Xabier Alberdi eta Suso Perez [argaz-

kiak] Artzape [publizitatea] Artzape[inprimaketa] Gertu [tirada] 1.150 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2009ko uztaila artzape-3

Gure Txeru Elkartea

Page 4: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

gutunak]

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbiderabidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnakmozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugutestu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez dubere gain hartuko argitaratzen diren iritziengaineko erantzukizunik.

aarrttzzaappeeUZTAILEKO GALDERA:

Nolakoa zen Zarautz Jauregian egindako eskabetxearen azpiegitura?

EKAINEKO ERANTZUNA: XIV. mendean eraiki zuten dorrea.

IRABAZLEA: Maite Berasaluze

Artzapen bazkidea bazara eta erantzuna baldin badakizu, e-mailez([email protected]), edo gutunez bidal dezakezu (kale nagusia 1-3 z/g) edo bestela, deitu (943 000 548) IRAILAREN 25a BAINO LEHEN.

Saria: Hiru botilako Larchago ardo kaxa bat.

urteko agintaldiaren erdira iritsi garelaaprobetxatuz, Getariako Udala kudea-tzen duen PNVk Euskararen arloan egi-niko gestioa errepasatu nahiko genuke.Dudarik gabe arlo honetan Getarianizan dugun bilakaera ikusita ezin gaitez-keelako isilik egon eta beharrezkoa deri-tzogulako herritarrek honen berri izatea.

Aurtengo urteko bi hilabete nahikoaizan ditu Getariako alkate eta EuskaraBatzordeburu den Aristik (liberatua etabatzorde honen buru soilik dena) hain-beste urtean lortu izan diren hainbat lor-pen garrantzitsu bertan behera bota-tzeko.

Arrazoi politikoak ziren aurrena, krisiekonomikoa ondoren eta azkenik elkartehonen lana ordezkatu nahia… kontuada 2002tikan Getaria UEMA elkartekokide izan dela eta egun batetik besteraalkateak herria bertatik ateratzea era-baki duela. Gurea bezalako udalerri eus-kaldunentzat UEMAk aurrera eramatenduen lan estrategikoa aintzakotzat hartugabe .

Bestetik euskara teknikariak lan arra-zoiak tarteko, postua utzi du herrian;normalena ordezko bat bilatzea litzatekeaurrekoaren lanarekin jarrai dezan.Baina ez! Herriko alkate eta Euskarabatzordeburuak plaza hori ez ordezka-tzea erabaki du krisi garairako kostuakjaitsi behar direnaren aitzakian. Beraz2002 tik lanaldi osora zegoen Euskarateknikariaren postua desagertarazi du,

4Euskararen aurka marka guztiak hausten

orain arteko zerbitzurik gabe utzizherria eta Euskara normalizatze bideanatzerakada nabarmena emanez.

Horra bi hilabetetan Euskara bigarrenmaila batean ikusi nahi duenarentzakoeredu polita. Krisia aitzakitzat hartu etaeuskararen aurkako erasoak nola justifi-katzen direnaren adibide garbia.

Udal honen lehentasunak garbi geratudira beraz, Euskara bezalako sail garran-tzitsu bat hankamotz utzi eta beste gas-tuen aurrean (liberazioa…) txintik ere ezesan. Euskara normalizatze bidean atze-rapauso izugarria izateaz gain, Euskara-ren aurrean bakoitza non dagoen ikus-teko aukera paregabea eskaini diguPNV k eta Aristi alkateak.

Karmele IribarIker Azkue

Iñaki MondragonHautetsi Independentistak

Urtero bezala, aurten ere Euskal PresoPolitikoen aldeko txosna jarriko da. Izanere, herriko jaiak gozatzeko egunak iza-teaz gain, aukera bikaina dira presoe-kiko elkartasuna adierazteko eta dituz-ten eskubideak aldarrikatzeko. Beraz,animatu zaitezte, eta azaldu txosnagu-nera, jai giro ederrean trago bat hartuedota bokata bat jatera.

Argizka Zulaika

OHARRA

Artzapeko lankideok bagoaz eguzkiepelaren bila, edo eta batzuk, itzala-ren bila. Berriro ere irailean izangogara zuen postontzietan; bitartean,gozatu udaz, lagunekin, familiare-kin… nahi duzuenarekin. Ondo pasaeta laster arte!

Page 5: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

2009ko uztaila artzape-5

inkesta Aitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika ]]Herriko festen baitan, 4 urtean behin, ospe han-

dia lortu duen lehorreratzearen ospakizuna egin

ohi da. Askorentzat munduari bira ematen lehena

izan zen heroia da Elkano eta gustura ospatzen

dute eguna. Bada, ordea, Elkanoren espedizioak

hainbat lurralde eragindako eraso eta hilketak

salatu eta Elkano konkistatzaile gisa ikusten due-

nik ere. Zuk nola bizi ohi duzu lehorreratzea?

Ezinbestekoa iruditzen al zaizu? Zer iritzi duzu

Elkanori buruz? Herritarrok ba ote dugu nahiko

informazio hari buruz?

Egia esan aspaldian zuzenean ez dut ikusi lehorreratzea. Gaztegaraitan asko jarraitzen genuen eta interes handia pizten zuenguregan, ilusio handia egiten zigun nesken aukeraketak, jantziek...Lehorreratze guztia ikusten genuen, herrian zehar korrika ibiltzenginen antzezlarien atzetik. Egun, ez dut hainbeste jarraitzen, ezzait asko inporta. Ez dakit beharrezkoa den edo ez, hori jendeareniritziaren araberakoa da; gehiengoa aldekoa bada, egiten jarraitubeharko da, eta, aldiz, jendeak egiterik nahi ez badu, ez litzatekeegin beharko, eta horrek ez luke inolako arazorik sortu behar. Elka-nori dagokionez, zintzo zintzoa ez zen, nik entzuna dudanaren ara-bera nahiko alproja baitzen. Zor asko egin zituen eta erregeak horiek barkatzearen trukeespediziora joatea agindu omen zion.

Juanita Basurto

Lehorreratzeari gehiegizko garrantzia ematen zaiola iruditzenzait, festetako egun oso bat horretarako soilik bideratzen baita.Nire kasuan, herriko entitate bateko kide naizen aldetik, antola-ketan parte hartu behar izaten dut, lehorreratzea gustukoa ezizan arren. Ez dakit beharrezkoa den edo ez, baina bere antola-ketari dagokionez zenbait kritika egin nahiko nituzke. Batetik,ez dut ulertzen zergatik egin behar dituzten beti herriko entita-teek lanik txarrenak. Bestetik, nesken aukeraketa fisikoaren ara-bera soilik egiten dela argi dago, eta, nire ustez, zozketa bidezegitea egokiago litzateke, gehienbat berdintasun printzipioenga-

tik. Gainera, zergatik irten ohi dira bost neska eta ez bost mutil? Azkenik, zenbait inte-res tarteko, Elkanori buruzko istorio politak kontatu izan zaizkigu beti, eta bere alde ilu-nenak ezkutatu dizkigute: besteen lurretan nagusitu eta lur berriak konkistatzearennahia, gu munduaren zentro garen ustea...

Haritz Esteban

Egun bertan, ia beti itsasontzian lanean egon izan naiz, lehorrera-tzearen antolaketan, eta, horregatik zati handiena ezin izan dutikusi. Hala ere, azken urteotan ekitaldi folklorikoegia bilakatudela iruditzen zait, eta hori ez zait gustatzen; izan ere, orain herri-rako baino gehiago kanpoko jendeari begira antolatzen da eguna:alfonbra gorriak, lore pila herrian zehar... Gehiegizkoa da. Leho-rreratzea bera ez zait beharrezkoa iruditzen, lau urtean behin eginordez hamar urtean behin egitea proposatuko nuke nik. Bestalde,Elkanori buruzko informazio gutxi dugu herritarrok; kontatu izandidatenez, alproja bat izan zen, eta espetxetik irtetearen truke egin

behar izan zuen bidaia historiko hura.

Antonio Iturbe

Xabier Insausti

Artzapetik begira

Bai, arrazoia daukazu, eta horregatikazken unean erabaki dut artikulua

aldatzea. Ez du merezi hain zuzena iza-tea... zahartzen ari gara? Beharbadazuzen-zuzenean esan behar dira gauzak;baina, kontuz! Ikasi dut zerbait, zoritza-rrez! Santiagoko bidearena, Balentziaga-rena, monolaborantzarena... hori denakanpoan utzi dut. Hori dela arazoa? Ezbegiratu eta listo! Garrantzitsuena zerlortu nahi den jakitea da, esan didazueta arrazoia daukazulakoan nago. Nikaldizkarikoei ez diet arazorik sortu nahi.Orduan hobeto ez idaztea? Baina jada-nik konprometituta nago; gainera aldiz-kariaren antolatzaileek meritu handiadaukate eta ez dute merezi hori. Beste-tik, aldizkaria nahiko kolore gabekoadela diozu eta hobe dela ez kolabora-tzea; baina, beno, beharbada besteakanimatuko dira zer edo zer interesgarriaeta kritikoagoa esatera, batek daki.Gaurko arazoak saihesten direla aldiz-karian... beno, norbaitek hasi beharkodu. Zergatik ez duzu idazten zuk?

Beste gauza bat: orain dela gutxi PakoAristiren antzerkia ikusi nuen. Ausartatipoa! Zergatik ez gara saiatzen Geta-riara ekartzen. Bai, bati baino gehiagoriez zaio gustatuko. Badakit zer pentsa-tzen ari zaren: 800 urtetan ikasi ezduguna, orain ere ez dugula ikasiko;dena folklore hutsa eta protagonismoa-ren nahia besterik ez dela. Zu beti hainezkorra!

Beno, mezua entzun eta gero, deitu.Eskumuinak emazteari. Eta, mesedez, ezjarri Juan Sebastian semeari.

KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

Page 6: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

Xabi Iñurrita Memoriala XII. FutbitoTxapelketako aurtengo irabazleaElkano taldea izan da, Giroa taldearigaraitu ostean; hirugarren eta lauga-rren postuak Harralde eta Indaux tal-dearentzat izan dira, hurrenez hurren.Kopa, aldiz, Mayflower taldeak ira-bazi du, Gagloren aurka.

6-artzape @topagunea.com

] getarian zer berri?

Getaria-Tolosa arraun-taldea

Final laurdenetako irudia.

Kris Alvarez eta Amaia Agirre irabazleak.

Elkano futbito taldea garaile

17 bikotek jokatu dute txapelketa eta,amaieran, iaz bezala, Amaia Agirrebillabonatarra eta Kris Alvarez lasar-tearra izan dira txapeldunak; OlatzAzkue eta Mirari Artola, ostera, txa-peldunorde geratu ziren. Kopako ira-bazleak, berriz, Ines Roka eta LeyreParedes izan dira, Juani Etxarri etaEider Etxeberriari irabazi eta gero.Zorionak!

Nesken III. PalaTxapelketa

Ekainaren 23an Balentziaga kaleko SanJuan jaietan Artzape aldizkariaren aldeegin zen zozketan Marina Garate izanzen saritua 0762 zenbakiarekin; horren-bestez, berak lortu du asteburu bat lan-detxe batean pasatzeko saria. ZorionakMarina, eta mila esker zozketako txarte-lak erosi zenituzten guztioi!

Artzapekozozketa MarinaGaraterentzat

Europako Batzordeak 2009 amaiera arteantxoaren arrantza debekatzea erabakidu ICESen txostena oinarritzat hartuta;izan ere, antxoa gutxiegi dagoela adie-razi du, eta, horrenbestez, arrantzaldiaez dela bermatuta egongo.

Antxoarik ez

Iaz Zumaia-Getaria trainerua osatu zuten emakumezko arraunlariek; aurten,berriz, Getariako eta Tolosako arraunlariek osatuko dute taldea. EmakumezkoenEusko Tren Liga selekzioka jokatuko dute: Galiziakoa, Herrialde Katalanetakoa,Bizkaikoa eta Gipuzkoakoa. Bestalde, Kantaruriko Arraun Elkartearen (KAE) liga-ren baitan, taldeka jokatuko dituzte estropadak; horrenbestez, Getaria-Tolosarekinbatera, beste hiru talde ariko dira lehian: Zumaia, Hondarribia eta PlentziakoArkote. Oraingoz, hainbat bandera lortu dituzte: Donostiako eta Zumaiako ban-derak, Eusko Tren Ligan Groveko Bandera (Gipuzkoako ordezkari bezala),Orioko Estilora I. Bandera eta Getarian ospatutako Gipuzkoako bandera.

Getaria-Tolosako arraunlariak estropadaren irteera unean. Udaleku Irekietanhaurrak gusturaGetariako Udalak uztailean antolatu-tako Udaleku Irekietan, lau eta hamabiurte arteko 124 haur izan dira, guztira.Sorginmuño enpresako 13 begiralekzainduta, goizero hiru orduz, hainbatekintza egin dituzte uztaila osoan:hondartzara irteerak, jokoak, sanfer-minak…

Udaletik etxez etxeko laguntza zerbitzua jasotzen duten, botika ugarihartu beharra duten, edo eta hartu beharreko botikak egoki hartzeko zailtasunak dituzten lagunentzat zerbitzuberri bat jarriko da abian, sendagaien erabilpena hobetzeko asmoz. Zerbitzuaherriko Fuldain botikan eskainiko da, eta helburua bakoitzak hartzen dituen botiken kontrola eta ordena eramatea da.Guztira 24 dira herrian etxez etxekolaguntza jasotzen dutenak, eta programa horretan parte hartu nahi izanez gero Udaleko Gizarte Zerbitzuen bitartez egin behar dute eskaera.

Zerbitzu berri bat

Argazkia: A. Manzisidor

Page 7: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

Joan den uztailaren 14an Getariako Sustraiak herri-ekimenaren deialdi irekiaizan zen Alondegian, eta, guztira, 40 bat lagun hurbildu ziren. Bertan, Geta-riako historiaren data eta gertakari nagusienak azpimarratu eta herri-ekime-naren abiapuntua, orain arte egindako bidea eta ekimenaren dekalogoaazaldu zituzten. Horrez gain, taldeak aurrera begira dituen asmo eta ekin-tzak aurkeztu zituen: taldearen triptikoa banatuko da, web orria martxanjarriko da abuztuaren amaierarako, kamisetak salgai jarriko dira herriko zen-bait tokitan (Nafarroako Erresumaren garaiko txanpon baten irudia izangodu), hainbat zozketa egingo dituzte... Bestalde, ekitaldi nagusiak abuztuaren29tik irailaren 6ra bitartean antolatuko dituzte Getariaren historiari buruzkoaste tematikoaren baitan: erakusketa, dokumental-emanaldia, altxorraren bilahaurrentzat, “Euskara historian” power-point emanaldia, triki-poteoa, patxa-ranga, bertso afari tematikoa, herriko hainbat artisten emanaldiak…

2009ko uztaila artzape-7

Getariako Sustraiak laneanburu-belarri

Aurtengo uda igarotzera gure eskualdera etorritako saharar haurrei ongieto-rria egin zieten uztailaren 18an. Saharautz Elkarteak, Getaria eta ZarauzkoSurf Elkarteek eta Zarauzko Surf Eskolak antolatuta giro ezin hobea izanzuten Malkorbe hondartzan jarri zuten Jaiman; jolasak, herri-bazkaria, hitzal-dia eta dokumentalak, te-dastaketa eta musika izan zituzten, besteak beste.Urola Kostako hainbat herritan izango dira; Getarian, ordea, aurten ez dasaharar haurrik izango.

Saharatik etorritako haurrek gustura pasa zuten antolatutako bazkarian.

Getariakok Sustraiak herri-ekimenak antolatu zuen deialdi irekia.

Saharar haurrei ongietorri

Berotegi efektuko gas gutxiago isur-tzeko aholkuak ematen jarraitzen dugu.Etxeko atala amaituta, jarraian erosketakatala jorratuko dugu.

Erosketak egitean:Elikagaiak edota bestelakoak erosteakere izan dezake eraginik ingurumenean.Produktuak eta hondakinak erostean,komeni da hainbat gauzatan arreta jar-tzea; hala nola, ontziak eta bilgarriak,dendetara nola garraiatzen duten, zermaterialekin egin duten, nola egindaedo fabrikatuta dagoen, eta abar.

Orain, erosketek gehiago irauteko hain-bat jarraibide emango dizkizugu:

-Hobe da material iraunkorrak auke-ratzea, eta ez objektu hauskorrak.

-Bertako eta urte-sasoiko produktuakerosten badituzu, haiek ekoizteko etagarraiatzeko behar den energia-kontsu-moa murriztuko duzu.

-Gertuko saltokietan erosten baduzu,ez duzu saltoki horretara joatekogarraiorik erabili behar (isurpenik ez);erosketak egiteko garraioaren beharrabaduzu, hobe garraio publikoa edo bizi-kleta aukeratzea, bidaiari bakoitzekoisurpen-ratioa txikiagoa baita.

-Ahal den guztietan, hobe da aldaga-rriak dituzten produktuak aukeratzea:agendak, boligrafoak edo bizarra ken-tzeko makinak.

-Hobe da produktu batzuk ontziratugabe erostea: frutak, barazkiak, hestebe-teak, olibak, lekaleak, fruitu lehorrak,gailetak, etab; produktu ontziratuakerostean, hobe da ahalik eta ontzirikhandienak aukeratzea, etxeko zaborre-tan ontzi gutxiago pilatzeko.

-Erabil itzazu zeure poltsak edo eros-keta-gurdia erosketak egiteko.

-Ez erosi hainbat substantzia (adibi-dez, CFCak eta paradiklorobentzenoa)dituzten aire-freskagarriak.

Informazio gehiago:http://www.ekonekazaritza.net

http://www.oarsoaldea.nethttp://www.crana.org

http://www.kalitatea.net/index.asp

] bi hitzetan

Argazkia: X. Euzkitze

Page 8: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

Udalak aspalditik izan du nao Victoria ontziarenerreplika herrira ekartzeko nahia; hori dela-eta,Sevillako Nao elkartearekin harremanetan izan daaspaldian, eta, azkenean, lortu dute: nao Victoriaren erreplika erabiliko dute lehorre-ratzearen antzezpenean. Joan den uztailaren 11n abiatu zen Sevillatik Getaria aldera,eta, bidean, hainbat geldialdi egingo ditu, elikagaiz hornitzeko.

Victoria ontzia ekarri ahal izateko, hainbat erakunderen dirulagun-tza beharrezkoa izan da: Bizkaiko eta Gipuzkoako Diputazioena,Eusko Jaurlaritzarena, Udalarena eta Kutxarena.

Itsasontzi horrek baditu zenbait berezitasun: belarekin nabigatzen du, eta haizearen inda-rrez iritsiko da Getariara; berez, badu motor txiki bat, baina moila barruan maniobra txikibatzuk egin ahal izateko erabiliko da. Itsasontziak ez du gauza handirik barrualdean; izanere, garai hartan kapitainak gela txiki bat izaten zuen, eta gainontze-koek bizitza ontzigainean egiten zuten. Erreplika horrek kaba-ñak ditu, su txiki bat eta komun txiki bat, baina ez du urgezarik, ez hozkailurik…

Getariara abuztuaren 4an edo 5ean iritsiko da: ber-tan pasako ditu festa guztiak (6, 7, 8 eta 9 egunak)eta bisitatzeko aukera izango da (bi euro ordain-duz, sei urtetik beherakoek izan ezik); horrez gain,moilan Elkanori buruzko erakusketa mugikorrajarriko dute, jendeak, bide batez, horrelako bidaialuzeetan marinelek zer nolako bizimodua zutenezagutu dezan.

Salbatore Jaiak amaitzean, beste herri batzuetan ereizango da: Hondarribian, Mutrikun, Lekeition, Ber-meon, Santurtzin, eta, azkenik, Bilbon.

Horren guztiaren antolaketa inoiz baino lehenago hasi zen,azaroan gutxi gorabehera; izan ere, lehorreratzea beti Udal Hau-teskundeen urte berean egokitzen zen, eta, aurten, ez da hala izango (bi urte bakarrik pasa dira azkenengolehorreratzea egin zenetik). Datorren lehorreratzea 2013an izango da; beraz, hemendik aurrera, ez du UdalHauteskundeekin bat egingo, eta horrek prestaketa lanak erraztuko ditu.

8-artzape @topagunea.com

Amaia Iribar] elkarrizketa

Nao Victoria

Salbatore Deunaren jaiak ate joka ditugu eta ziur aski izango da zer egin antolatu diren

ekintzetan: Gazteen Eguna, Salbatore Eguna, Elkanoren lehorreratzea, Koadrila Eguna

(Marmitako Txapelketa), Haurren Eguna eta Jaia eta jana. Horietatik guztietatik, garran-

tzitsuena eta jendetsuena Elkanoren lehorreratzea antzeztuko duten eguna izango da.

Normalean, lau urtean behin antzezten dute Joan Sebastian Elkanoren lehorreratzea

(azkena duela bi urte ospatu zen); baina, aurten, Gaztelako erregeak herriari hiribildu iza-

era eman zioneko 800. urteurrena betetzen dela-eta ospatuko diren ekitaldien artean, leho-

rreratzea egingo da.

Elk

anor

en le

horr

erat

zea

2009

Page 9: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

kuriositateak

2009ko uztaila artzape-9

] elkarrizketa] Elkanoren lehorreratzea

guztia aurrera eramatea.

Nola sortu zen nao Victoria ekartzekoideia? Inoiz pentsatu izan da, baina denborafalta izaten zen arazoa; aurten, ordea,hori guztia prestatzeko tartea izan da,eta, azkenean, lortu da.

Ba al dago aldaketarik tripulazioan?Bai, Jesus Mari de la Hoz operatu berridute, eta haren ordez Iñaki Bikuña ate-rako da; Bikuñak iaz Elkanori buruzegin zen bideoan hartu zuen parte tripu-lazioan.

Zure azken agerraldia izango al da?Ondo banago, aurtengoa eta beste bategingo dut.

Une hori iristean, pentsatu al duzunori pasako zeniokeen lekukoa?Bai, bakarren bat badabilkit buruan.

pak berritu dira (aurrekoan Ozeaniarenaeta Afrikarena berritu zituzten); Asiakoa,berriz, bertatik ekarri da. Horrez gain,duela bi urte hainbat akats izan ziren, etahoriek hobetzen saiatu gara.

Hori guztia antolatzeko denbora nahi-koa izan al duzue?Bai, Elkanoren lehorreratzearen batzor-dea iaz, azaro aldera, hasi ginen bil-tzen, hilean behin; izan ere, aurten ezdira Udal Hauteskundeak izan, etahorrek gauzak erraztu ditu antolake-tari dagokionez. Hori dela-eta, hainbatbideo ikusteko denbora izan dugu, zerhobetu zitekeen jakiteko, eta horretansaiatu gara: 21 salbak botatzekomodua, suziriak, Karlos I.a erregearenongietorriak ere bere protagonismoaizango du, hesien apainketa, karrozaKale Nagusitik sartu beharrean Elkanokaletik sartuko da, nao Victoriaren atze-tik etorriko diren itsasontziek itxoinegin beharko dute moila zaharrerasartu aurretik… Beraz, gauzak hobetunahi izan ditugu, baina ez da ahaztubehar herriko entitaten guztien lagun-tzarik gabe ezinezkoa izango zela hori

- 1922an lehen lehorreratzea egin zeneko tripulazioa-ren gaur egungo ondorengoak hauek dira: ManuelGorostiaga, Joxe Manuel Gorostiaga (bi hauekManuel Gorostiaga Piarresen ondorengoak) eta Patxide la Hoz (Segundo Urangaren ondorengoa). Bestetripulazio kide guztiak, berriak dira edo, bestela, MigelIsasti Elkanoren papera egiten hasi zenean osatu zentripulazioaren ondorengoak (Jaime Burgaña, BalentinArtano, Iñigo Isasti…). Bestalde, Jesus Mari de la Hozda une honetan lehorreratze gehien egin dituen tri-pulaziokidea.

- Benita Uranga izan da lehorreratzearen historiankarrozan kontinente gehien ordezkatu dituen ema-kumea (duela bi urte zendu zen 93 urterekin): Afrika,Asia eta Amerika ordezkatuz behin atera zen eta,beste hainbat urtetan, Europa ordezkatu zuen; Oze-ania, berriz, ez zuen inoiz ordezkatu.

- 1948an Donostian antzeztu zuten lehorreratzea,eta, Getariako marinelak itsasoan zirela-eta, ordez-

koekin egin zen.

- Garai batean, Afrika ordezkatzen zuten emakumez-koei kolore beltza emateko, hainbat trikimailu erabil-tzen ziren, egunkaria errez sortzen zen hautsarekin,esaterako. Beste behin, Benita Urangak Afrika ordez-katu zuenean, pizarra hautsarekin margotu zuten, etahiru egunean egon zen kolorea kendu ezinik.

- Nao Victoriak “tira-bera” egin zuen botadura egu-nean.

- 87 urte dira Getarian Elkanoren lehorreratzea antzez-ten dela, 1922an izan baitzen lehena. Hasieran, ospa-kizuna urtero egiten zen; baina, gerora, lau urtetikbehin egitea erabaki zuten.

- Manuel Gorostiaga Piarresek, Elkanoren paperaazken aldiz egin zuen egunean, zera esan zion MigelIsastiri: “ Hi, Migel, beitu zak ondo, hurrengoan hikegingo dek eta”.

Izen bereko Manuel Gorostiaga Piarresen iloba etabesoetakoa da, eta Migel Isastik utzitako lekua bete

zuen 1995ean; ezin da ahaztu, ordea, aurrez, 22 urtean, tripulazioko kide izanzela. Aurtengo lehorreratzea bosgarren aldia izango du Elkanoren paperean.

Manuel Gorostiaga

Dagoeneko hainbat aldiz hartu duzuparte lehorreratzean. Aurten ba al dago aldaketarik?Beno, hainbat detaile hobetu nahi izandira. Adibidez, karroza aldatu da; lehenbost nesketatik bi atzera begira joatenziren, eta, aurten, guztiak aurrera begirajoango dira. Bestalde, nao Victoria itsa-sontziaren erreplika erabiliko da lehorre-ratzea irudikatzeko. Arropei dagokionez,Elkanorena berria izango da (iaz kapaegin zitzaion), eta, emakumezkoetan,Europakoaren eta Amerikakoaren arro-

Page 10: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

] elkarrizketa ] Elkanoren lehorreratzea

10-artzape @topagunea.com

Tripulazioa1522ko irailaren 6an, munduari bira eman etagero, Elkano eta bere 17 marinelak Sanlucar deBarramedara itzuli ziren, nao Victoria itsason-tzian; XXI. mendean, Manuel Gorostiagarekinbatera, honako tripulazio honek hartuko duparte nao Victoria itsasontziaren erreplikan.Duela bi urte izan zen tripulazio bera izango da,marinel bat izan ezik: Iñaki Bikuña aterako daJesus Mari de la Hozen ordez.

Horietako askori hainbat galdera egin diz-kiegu (tripulazio guztia biltzea zaila baita): zeiniruditzen zaien unerik hunkigarriena, zerbaitaldatuko ote zuketen, anekdotak, antzezteazaila ote den…

Guztien erantzunetan bat behin eta berrizerrepikatu dute: moila barruan sartzean, gor-putz guztian sortzen den zirrara eta 1999ko leho-rreratzea.

“Gehien hunkitzen nauena moilakosarrera da, dudarik gabe. Bestalde,azken urteetan aldaketa batzuk eginizan dira: adibidez, neskak elizara lan-tzariekin batera jaistea. Horrez gain,karroza bultzatzen dutenak eta lantza-riak elkarrengandik oso gertu joaten dira, eta, horren ondo-rioz, lantzariak ez dira ondo ikusten; oraingoan, lantzariakaurrean eta atzean joango dira. Anekdotaren bat gogoratze-kotan, galernako barkua etortzen zait burura: guk prestatu-tako barkua zen, txibitako motora zen eta handitu egingenuen. Bat batean ekarri zuen galerna; ikusteko polita zenbaina gogorra aldi berean, eta beldur pixka bat ere pasagenuen, inork ez baitzuen hura kontrolatzen. Lehorreratzeanirteten garenean bakoitzean Migel Isastirekin gogoratzennaiz, asko botatzen dut faltan: behar zenean kristoren erres-petua jartzen zuen, eta, bestela, adarra jotzen uzten zigun;hori bai, hark bi hitz esan orduko… Antzeztea ez da zaila;baina, ni, batez ere, mozorrotuta joaten garelako irteten naiz,bestela ez bainintzen aterako”.

Joxe Mari Alberdi

“Galerna ikaragarri izan zenekourtean hasi nintzen, 1999an. Nireustez, ibilbideko zatirik gustuko-ena, eta pentsatzen dut, guztientzatbera izango dela, moila barruansartzeko unea: sirenen hotsak entzu-tean, kanpaiak, salbak… Momentu hori izaten da gogo-rrena! Gero, moila gainean pausoak ematen hasten gare-nean, apur bat lasaitzen gara, eta, elizan, are eta gehiago.Horren aurretik, Iribar jatetxean bazkari-hamaiketakoaegin, Astilleron kafea hartu eta, gero, San Anton mendiarenatzean egoten gara; orduan elkarri adarra jotzen ibiltzengara, elkarrekin gustura. Ni hasi nintzen urtean izan zengalernarekin oso gaizki pasa genuen, ia bertan behera joanginen; izan ere, urte hartan erabili zen itsasontzik ez zuenmotor egokia, eta haizea hasi zenean, belak puskatzen jar-dun genuen. Hori gutxi balitz, kristoren hotza pasa genuen,eta elizan, kandela pizteko unean, eskuak dardarka geneuz-kan. Lehorreratzeko partaide izateak ilusio handia egitendit, bizi egin behar da!”.

Peio Isasti

“Lehorreratze bakoitzean emozio bera sentitzen dut, moilara inguratzean, kanpaiak hastean… Niretzatlehorreratze hunkigarriena Sevillakoa izan zen: leku berean, eliza berean... Ibaiko gabarra bat erabilizen, eta hemendik joandako arotza eta bertako hiru arotzek lauzpabost ordutan txapa finarekin nao Vic-toria eskala txikian egin zuten. Antzeztea erraza da; gainera, bozgorailuetatik istorioa entzuteak lagunduegiten du. Bestalde, itsasoan oso ondo pasatzen dugu, baina pixka bat puztu egiten dute. Bizpahiruanekdota bururatzen zaizkit: behin, eguraldi txarra zen batean, tripulazioko kide bati ondoeza eginzitzaion eta gaizki jarri zen; juxtu-juxtu iritsi zen. Beste behin, “Jarno” itsasontzia erabili genuenean, olatuak asko mugitzen zuenkila txikia baitzeukan, eta ia guztiok mareatuta iritsi ginen; beraz, ez genuen asko antzeztu beharrik izan. Azkenik, behin Iribarjatetxean hamaiketakoa bukatu genuenean, Migel Isastiri bururatu zitzaion ea denok geunden kontatzea, eta bat falta zen! Unehartan Kaipe jatetxearen aurretik gindoazen, eta Andoni parrillan bisigua erretzen ari zen: dena utzi eta gurekin irten zen leho-rreratzean”.

Patxi de la Hoz

Argazkia: Udala

Page 11: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

] elkarrizketa] Elkanoren lehorreratzea

2009ko uztaila artzape-11

Tripulazioa

- Balentin Artano 38 bat urtez gutxi gorabehera aterada (1971n hasi zen). - Luis Berasaluze Navarro34 bat urtez gutxi gorabehera aterada (1975ean hasi zen). Bere aitaNiceto Berasaluzeren ordez. - Florentino Saizabal3 aldiz atera da. Markos Gorostiaga-ren ordez.- Patxi de la Hoz8 aldiz atera da. Zuzenean sartu zen.Segundo Uranga (bere aitona) tripu-laziokidea izan zen.- Peio Isasti3 aldiz atera da. Rufo Isastiren(osaba) ordez.- Joxe Mª Alberdi6 aldiz atera da. Alfontso Larrañaga-ren ordez (hau aldi berean XabierAzkoitiaren ordez)- Jesus Mª Aizpuru4 aldiz atera da. Zuzenean sartua.- Iñaki Urresti7 aldiz atera da. Ezekiel Larrañagaren(osaba) ordez.- Jaime Burgaña9 aldiz atera da. Jaime Burgaña bereaitaren ordez.- Xabier Argibe8 aldiz atera da. Jabier de la Hoz osa-baren ordez.- Xabier Castillo4 aldiz atera da. Zuzenean sartua.- Jabi Isasti4 aldiz atera da. Zuzenean sartua.- Joxe Manuel Gorostiaga5 aldiz atera da. Daniel Gorostiaga-ren ordez (aita)- Joxe Ramon Aristi6 aldiz atera da. Martin Udaberenordez.- Ibon Etxeberria3 aldiz atera da. Jose Luis Etxeberria-ren (anaia) ordez.- Iñigo Isasti4 aldiz atera da. Migel Isastiren ordez.- Iñaki BikuñaLehen aldia. Jesus Mª de la HozenKintelaren ordez. - Jesus Mari de la Hoz Kintela11 aldiz atera da, 1967an hasi zen.Aurten ezin du irten, eta bere ordezIñaki Bikuña aterako da. Bera da unehonetan tripulaziokide zaharrena.

“1995ean, jendea falta zela-eta, Jabi Isasti, Jesus Mari Aizpurueta ni sartu ginen; hasieran ez nuen irten nahi; orain, berriz,oso gustura nago. Moilan sartzeko unea da hunkigarriena,eta, behin goraka hastean, aurrekoaren hanka begiratuzlasaiago joaten gara. Bestalde, aldatuko nukeen gauza bakarramezaren iraupena da, luzeegia baita”.

“Lehen urtea izaten da hunkigarriena; batez ere, kanpaiak etasirenak jotzean, eta moilatik eliza bitarteko zatia ere asko gus-tatzen zait. Lehorreratze guztietatik galerna atera zuenekoadut gogoan: bustita, dardarka… Ilusio handiarekin bizitzendut, beharbada getariarra naizelako edo…“.

“Moila barrura sartzean eta gero lehorreratze unea dira zirra-ragarrienak. Antzezteak ez du inongo arazorik: aurrekoarenpausoa jarraitu, ez da gauza handirik egin behar. Badituthainbat anekdota buruan. Bata, moilatik irten eta zanbukabatean itsasoak Victoria izena eraman zuenean; nik eta Jesus

Mari Aizpuruk salto egin, eta, atzera, josi egin genuen. Bestea,eguraldi txarra egin zueneko: moila barrura sartzean haizeak gizon bati ileordeakendu zion. Azkenik, galerna atera zuen eguna era gogoan dut; eskerrak Jaimekargi jokatu zuen, bestela…“.

Joxe Manuel Gorostiaga

Jabi Isasti

Xabier Castillo

“Oilo-ipurdia jartzen zait moila barruan sartzen garen bakoi-tzean; ordura arte, lagun artean egoten gara, brometan, giropolita izaten dugu. Lehorreratzean ez nuke ezer berezirik alda-tuko, beharbada, azkenengoa arraro xamarra irten zela-eta…“.

Joxe Ramon Aristi

“Nire lehen aldia izango da, Jesus Mari de la Hoz Kintelarenordez, aurten ezin baitu atera. Manuel Gorostiagak proposatuzidanean ilusioa egin zidan, baina ez dakit zergatik aukeratunauen, beharbada Elkanoren bideoan parte hartu nuelakoedo…”.

Iñaki Bikuña

“Emozio gehien sentitzen dudan unea moilako sarrerakoa da.Nik oso ondo pasatzen dut, oso gustura jarduten dugu. Nireaita ere ibili zen tripulazioko kide bezala urte batzuetan“.

Florentino Saizabal

“Lehorreratzearen zatirik gustukoena sirena, kanpaiak… has-ten direnean izaten da; moila barrura sartzean, denok pape-rean sartuta egoten gara, oso hunkigarria izaten da. Oro har,ez nuke ezer aldatuko, baina zarauztar lagunek behin bainogehiagotan galdetu izan didate ea zergatik mozten den bidea

horren goiz. Anekdotak asko dira, baina burura bi datozkit:bata, moila sarreran ia haitzetara joan gineneko hura; eta bestea, “Laurak bat”ontzia forratu genuen hura, olatuek alde bat apurtu zigutenean”.

Xabier Argibe

(Datuak Sevillako lehorreratzea kontuanhartu gabe)

Page 12: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

12- artzape @topagunea.com12-artzape @topagunea.com12- artzape @topagunea.com12-artzape @topagunea.com

] elkarrizketa ] Elkanoren lehorreratzea

Lehorreratzea izaten den bakoitzean, herrian jakin-mina sortzen da karrozan irteteko aukeratukodituzten emakumezkoak direla-eta. Elkanoren lehorreratzea antolatzeko batzorde bat izaten daUdaleko zinegotzi eta langileez osatua, eta horiek aukeratzen dituzte kontinenteak ordezkatukodituzten emakumezkoak. Horretarako baldintza bakarra dago: 18 urte edukitzea; horrez gain,ordea, kontuan hartzen da aukeratutakoek ordezkatuko dituzten kontinenteetako biztanleenantzeko ezaugarriak izatea.

2009ko kontinenteen ordezkariak

Nagore Alberdi - Asia

Deia jaso nuenean mutugelditu nintzen, ez nionerantzun Maribiri, etagerora ere asimilatzeakosta egin zitzaidan; hasie-ran uste nuen laneko kon-turen bat izango zela,baina ez zen hala, eta kris-

toren ilusioa egin zidan. Izan ere, herriko neskagehienentzat ohorea da karrozan irtetea, ilusiohandia egiten baitu. Lagunei kontatu nienean,haiei ere ilusioa egin zien, eta, horren ondorioz,are eta urduriago jarri nintzen. Bestalde, neskakbeti berriak aukeratzen dira, eta ez zait ondo iru-ditzen mutilekin gauza bera ez egitea.

Irati Aizpuru - Europa

Ez nuen sinisten eta nire eran-tzuna zera izan zen: “flipatutalaga iazu”. Hasieran ez nuenberehala eman baiezkoa, bainabanekien ezetz esanez gero aurre-rago damutuko nintzela; horre-gatik, familiako batzuei deitunien animatuko ninduten espe-

rantzarekin, eta hala izan zen. Beraz, baiezkoa erantzunnuen eta ez naiz damutzen. Familiakoek noizbait esanizan didate irteteko aukera banuela, baina niretzatherrian jende gehiago badago horretarako egokia dena.Oso gustura nago, baita oso urduri ere.

Page 13: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

Erregearen ongietorria

2009ko uztaila artzape-13

Itsaso Urresti - Ozeania

Maribi Udaleko langilearendeia jasotzean ez nueninondik inora espero; sor-presa handia izan zen,baina oso gustuko sor-presa. Momentu honetanlasai nago, baina pentsa-tzen dut egun bertan

urduri egongo naizela.

Naomi Mendizabal - Afrika

Nire izebak jaso zuen deia,eta, etxera iritsi nintzenean,aurpegian zuen irribarreaikustean, berehala konturatunintzen esateko zerbait zuela.Berria eman zidanean, hasie-ran lotsa sentitu nuen, bainagero asko poztu nintzen.

Itziar Irigoien - Amerika

Erunek deitu zidanean eznuen sinisten eta adarrajotzen ari ote zen esannion; egia zela sinestarazizidanean ilusio handiaegin zidan, eta oso poziknago. Oraindik ez naiz osokontziente, eta badut

urduritasun apur bat; baina, ziur aski, lehorrera-tze egunean urduriago egongo naiz.

Lehorreratzearen beste zati garrantzitsua Elkano-ren monumentuan antzezten da: bertan, Valla-dolidera egindako bidaia irudikatzen da, Karlos IEspainiako erregearen ongietorria jasotzera, etaaldi berean, bidaiaren berri ematera.

Mariñelak Elkartea izan ohi da monumentuko

antolaketaren arduraduna: elkarteko kideak har-tzen dute parte, eta aukeratzen diren emaku-mezkoak sozioen familiartekoak izaten dira; aur-ten Pako Aizpuruarekin (Karlos I Espainiakoerregea) batera Garazi Iribar eta Nekane Arakis-tain izango dira.

Page 14: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

14-artzape @topagunea.com

Uztailaren 18an eta 19an Gipuzkoa Oinez ekimeneko 6. etapa eginzuten herriko 65 lagunek. Irteerak bi zati izan zituen: bata, Arla-banetik Urbiara (29 kilometro) eta bestea, Urbiatik Otzaurtera(12 kilometro). Lehen zatia giro ederrarekin hasi zuten, eta, iazortzi orduz ibili eta gero, Urbiako aterpean afaldu zuten; sabe-lak ongi bete eta gero, dantzan eta kantuan jardun zuten, JoseanOlanok soinua joz, eta Nika Lertxundik “Sorkundek” eta NoraAzkuek panderoaz lagunduz. Biharamunean, bigarren zatiariekin zioten, eta nahasmen txiki baten ondorioz, 12 kilometroak22 bihurtu ziren. Zer da ba hori halako mendizaleentzat!

Amaia Iribar eta Maider Ostolaza

ArlabanetikOtzaurtera:asteburubikaina!

Page 15: 85. zenbakia (2009ko uztaila)
Page 16: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

Amaia Iribar] erreportajea

16-artzape @topagunea.com

Nolatan saguaren irudia?Oso ondo irten zen ideia hura! ZarauzkoXakela Gazte Asanbladakoek emanziguten, “moskeo” kanpaina aurreraeramateko ideia. Zarauztarrek “Bada-tor” hitza erabili zuten, eta guk saguarenirudia; saguaren atzean, hain zuzen, SanAnton mendiaren esanahia zegoen.Hasieran, bi kaletan margotu ziren, etaaurkezpen-eguna gerturatzen zihoanheinean, gero eta ugariago bihurtu ziren;bazter guztietan zeuden! Borobila aterazen, prentsan ere saguaz hitz egin bai-tzuten!

Urte bat Gaztetxea erabiltzen duzuela,baina lehendik martxan zen. Zeraldatu da?Gaztetxeak urtebete baino gehiago zera-man herrian martxan, Noiznahi Kolekti-boak kudeatuta; kolektibo horrentzat,ordea, Gaztetxea kontzertuak ematekoleku bat besterik ez zen. Beraz, herrikohainbat gaztek, non egoteko lekurik ezgeneukala-eta, Udalari eskatu genionGaztetxera sartu ahal izatea, eta beraiekNoiznahi Kolektibora bideratu ziguten.Talde horrekin hitz egin eta gero, iazko

abuztuaren 25ean Gaztetxean sartu ahalizan ginen, lehen aldiz. Gure asmoa edoproposamena Gaztetxeari egunerokota-suna ematea zen, Gaztetxe iraunkor batsortu eta, bide batez, antolatzen zituztenkontzertuekin bateratzea; baina, ezzuten gurekin elkartu nahi izan, lehengobide beretik jarraitu nahi zuten, kontzer-tuak ematen soilik. Beraientzat kon-tzertu-gela besterik ez zen, eta guretzat

hori ez da Gaztetxe batek izan beharduen funtzionamendua.

Lortu al da egunerokotasuna?Noiznahi Kolektiboak uste zuen hasierakohilabeteetan nolabaiteko funtzionamen-dua izango zuela, eta, gero, beherakadaizango zuela, baina ez da hala izan, gureegitasmoak aurrera egin du eta, poliki-poliki, beraiek aldentzen joan dira.

Sagu gorriak herriko txoko eta bazter guztietan, saguizurritea balitz bezalaxe. Nor zen marrazkien egilea?Zer adierazi nahi zen? Izurriterik ez zegoela garbizegoen, baina zer zen, ba? Galdera horiek guztiekerantzuna izan zuten iazko uztailaren 25ean, Berduraplazan saguaren aurkezpena egin zenean: GetaikoGazte Asanblada (GGA), hain zuzen ere. Herriko hain-bat gaztek osatutako talde horrek gazte mugimendua-

ren gurpila martxan jarri zuen, eta, ordutik, gurpil hori ezda gelditu. Abuztuaren 25ean, adibidez, Gaztetxeansartu ahal izan zuten lehen aldiz, eta, urtebete geroago,martxa politean jarraitzen du.

Gurpilaren martxa eten ez dadin zer egiten duten jakinnahi izan dugu, Gaztetxiaren funtzionamenduaz galdetudiegu GGAko hainbat kideri.

Page 17: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

2009ko uztaila artzape-17

] erreportajea ] Getaiko gaztetxia

Aldaketa zaila?Gaztetxeak egunerokotasuna izan zezan“kaña” eman genien, baina euren eran-tzuna beti ezezkoa zen. Tartean“putada” batzuk izan dira, baina jen-deak oso ondo erantzun du, uste bainahobeto, egunero gutxienez 15 bat lagunizaten baitira.

Zer adinetakoak?Berez ez dago adinik, ateak denentzatirekita daude, baina oro har, 87tik 94kokinta bitartekoak joaten dira : hau da,15eta 22 urte bitartekoak, eta asteburuetan,30 urte bitartekoak ere.

Zein da zuen helburu nagusia?Hainbat dira helburuak: batez ere, gaz-teak tabernetatik ateratzea (tabernetankontsumitzera behartuta daude), gazte-mugimendua egotea, herria piztu…Hau da, helburua gazte horiei bizita-suna ematea da, zerbait egin dezatenaukera ematea. Udalak gure adinekogazteengatik ez du askorik egiten; izanere, oso gazteentzat, helduentzat edoturistentzat zuzenduta daude laguntzaguztiak.

Gaztetxerik ez zegoenean, non elkar-tzen zineten?Orain artean Elkanoren monumentuaizan da herriko Gaztetxea, kinta guztiakhandik pasa gara.

Nola hartzen dira erabakiak?Asanbladan proposatzen diren ideiak

guztien artean erabakitzen dira, bozketademokratiko bidez; gero, adostutakoekimenak denon artean ateratzen dituguaurrera.

Zer motatako ekimenak?Tailerrak, hitzaldiak, zinea, kontzer-tuak… Hilero antolatzen diren biz-pahiru kontzertuetara hemengo taldehasiberriak ekartzen ditugu: horiek, afa-riaren eta edariaren truke etortzen dira,dirurik ez baitiegu ematen.

Diru-laguntzarik ba al duzue?Ez dugu inongo diru-laguntzarik jaso-tzen. Orain artean lortutako dirua eginditugun ekitaldietan ateratakoa izan da:

txosnak, taloak, herri-bazkaria… Adibi-dez, Gaztetxean daukagun musika-eki-poa hala erosi ahal izan genuen; izan ere,lehendik zegoen musika ekipoa ez zigu-ten erabiltzen uzten (Noiznahi Kolekti-boak Udalak emandako diru-laguntzare-kin erositakoa). Autogestio bidezfuntzionatzen dugu.

Bukatzeko, proposamenik bai?Gure ekintzetan herriak parte hartzeagustatuko litzaiguke; orain artean egin

ditugun hainbat ekimenetan, herriko etabeste herrietako gazteak etorri izan dira,baina ateak irekita daude denentzat, etaadin guztientzat!

Getaiko Gaztetxian egindako bertso afaria, Getaiko Gazte Asanbladaren aurkezpen eguna iazko uztailaren 25ean. Argazkiak: GGA

getaiko gaztetxia

Page 18: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

18-artzape @topagunea.com

] Udako Lehiaketa

ZER FALTA DA ONDOKO ARGAZKIAN?

Lehiaketan parte hartu nahi baldin baduzu, bidali erantzun zuzena ondoko helbidera irailaren 18a baino lehen:

Kale Nagusia, 1-3 (Txeruko postontzia) edo

[email protected]

Ez ahaztu zure datuak jartzea: izen-abizenak, helbidea eta

telefono zenbakia.

Saria: LIBURU ETA DISKO BAT

Page 19: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

] elan-euskadi

Datorren irailean Elan-Euskadik bere Eztabadairako Foro Kritiko-arekin jarraituko du eta horretarako "Daens" film belgikarraproiektatuko du.

Filma pertsonaia historiko batengan dago oinarritua: Adolf Daensapaiz belgikarrengan, zehazki.

Adolf Daensek, langileriaren eskubideak defendatzeko asmoz,Leon XIII.aren "Rerum Novarum" entziklikaren irakurketa aurre-rakoia egin zuen, eta garai hartako burgesiari aurre egin zion.

XIX. mendean gertatzen den arren, pelikulak gaur egun inda-rrean dauden elkarrizketak ditu.

Pelikula honekin, Elan-Euskadik gaurko sistema ekonomikoazeztabaidatzen jarraitu nahi du, Europako XIX. mendeko historiaoinarri hartuta.

Oharra: proiekzioaren data eta lekua zehaztuko dira.

Egilea: Stijn ConinxHerrialdeak: BelgikaUrtea: 1992Generoa: drama historikoa1994ko Oscarretarako hautatua izan zen

DAENS

Page 20: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

bere garapenaran gailurrera iritsi zen.Oparoaldi honek ordea gutxi iraunzuen. Batetik, Zarautz-Jauregiko jabeakbertan bizitzeari hutzi egin zioten etaetxea alokairuan jarri zuten. Bestetik,1638-ko Getariako itsas-guduak hiribil-duan eragin zituen triskantzen ondo-rioz, etxeak kalte esanguratsuak nozituzituen. Aurrerantzean bertan bizi zirenmaisterrek ordaintzen zituzten erretakjauregiak beharrezko zituen konponke-tak ordaintzeko iristen ez zirela eta,jabeek ez zuten aurrerantzean konpon-ketarik egingo. Piskanaka kalteak handi-tuz joan ziren, maisterrek ere alde eginzuten eta XVII. mende amaierarako berebarneko egitura osoa eroria zuela aipa-tzen da.

Aurrerantzean ez zen gehiago jauregiabere osotasunean berreraikiko eta ego-era horretan gaurdaino iritsi zaigu.Honek ez du esan nahi, ordea, gehiagoezertarako erabili ez zutenik. Jauregianburututako indusketetan ikusi dugunez,bere hondakinak eskabetxeri bat koka-tzeko erabili zituzten XVIII. mendetikaurrera. Eskabetxeri honen azpiegiturakoso xumeak ziren. Jauregiaren paretazaharren kontra sutegi handiak ezarrizituzten, arraina (batez ere, bisigua,atuna eta lasuna) frijitzeko erabiltzenziren pertz handien oinarri zirenak.Oinarri hauek 15 zm-ko lodiera ingu-ruko buztin geruza batez eginak zeuden.Buztin geruza honen gaiean pizten zenpertzak berotzeko beharrezko sua.

Getariako eskabetxe industriak ere gora-behera handiak izan zituen XVIII. men-dean zehar. 1728an sortutako KarakaskoKonpainiak, Gipuzkoako kostaldekomarinel gehienak bere aginduetara lanegiteko kontratatu zituen, ondoriozarrantzak sekulako krisia hasi zuelarik.Krisi honen ondorioz 1730eko hamarka-dan zehar eskabetxe industriak porrothandia izan zuen eta ia erabat desagertuegin zen Gipuzkoako kaietatik. Zenbaithamarkada beranduago, 1770eko

hamarkadaz geroztik Karakasko Kon-painiak hasitako gainbehera gertatu arteluzatu zen arrantza eta eskabetxe indus-triaren krisi hau. Karakasko Konpainia-ren gainbeheraren ondorioz, lanik gabegeratzen ziren marinelak arrantzan aur-kitu zuten bizimodua eta XVIII. men-deko azken hamarkadetan eskabetxeindustriak berpizkundea izan zuen.Zarautz-Jauregiko indusketetan frogatuahal izan dugu bertako eskatxeriarenerabilerak XVIII. mendeko lehen hamar-kaden ondoren izandako etenaldia,mende horren amaiera arte luzatu zela.Industria honek XVIII. mende amaieranZarautz-Jauregian izandako berpizkun-deak, ordea, arazo ugari izan zituen XIX.mendean zehar. Batetik 1808-1813urteen artean izandako Napoleonen aur-kako gudan beste etenaldi bat izan zueneta Lehen Guda Karlistarekin amaituzen betirako bere ibilbidea.

20- artzape @topagunea.com20-artzape @topagunea.com

] Historiaren katebegiak/ Xabier Alberdi eta Suso Perez

1597. urtean Getariako hiribilduasute ikaragarri batek kiskali

zuen. Hiribilduko etxe gehienak erreegin ziren, Salbatore eliza eta gauregungo Arnao Jenerala Kalekoak baka-rrik salbatuz. Zarautz Jauregiaren egu-rrezko egitura osoa ere bertan kiskalizen, harriz eraikitako paretek bakarrikiraun zutelarik zutik. Suteak eliza erre ezbazuen ere, dirudienez bere egituranolabait ikutua geratu zen, hura sendo-tzeko neurriak hartu baitzituzten.Zehazki, bi arbotante handi eraiki zituz-ten elizaren hegoaldean bere egiturasendotua geratu zedin.

Zarautz-Jauregiaren barnea sutearenondorioz hutsa geratu zela baliatuz,arbotanteetako bat jauregiaren barneaneraiki zuten, gaur egun oraindik ikusgaiduguna. Benetan harritzekoa da jaure-giaren jabeek barnean eraikuntza hauegiten onartu izana. Agian oraindikindarrean zegoen 1495eko epaiarenondorioz udalaren eta Zarauz-tarrenarteko akordio; lehenago ale bateanaipatu genuen epai horrek Zarauz-tarrak beren jauregiarekin okupatutakolur-zati bat udalari itzultzera behartuzituen elizaren burualde berria eraikiahal izateko.

Arbotantea eraiki ondoren, Zarautz-Jau-regia ere berreraiki egin zuten, eraikun-tzak orain duen hedapen osoa lortuz.Getaria 1209-2009: Getariako Portuaikerketa egitasmoaren barnean EuskalHerriko Unibertsitateko ArkitekturarenArkeologia Ikerketa Taldeak (Grupo deInvestigación en Arqueología de laArquitectura) jauregiko paretetan buru-tutako ikerketaren ondoren frogatu ahalizan dute, hain zuzen, XVII. mendeanamaitu zela jauregiaren azken eraikun-tza fasea. Orduan gehitu zitzaion azkensolairua etxeari eta egun udal biltegibezala erabiltzen den zatia ere orduanerantsi zitzaion.

XVII. mende hasierarako beraz jauregia

ZARAUTZ JAUREGIARENBILAKAERA HISTORIKOA:Jauregi izatetik eskabetxeri bihurtu arte

12

IRUDIA: Zarautz-Jauregiko barneandagoen arbotantea

Page 21: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

Aritz Gorrotxategik idatzitakonarrazio liburu batekin nator-kizue oraingoan: (Axola ez due-nean.) Euskal literaturan eza-guna zaigu idazle hau etahonek landutako generoakhainbat izan dira; besteakbeste, poesia (Taxi bat Hamle-tentzat, 2002) eta eleberri beltza(Kafkaren labankada, 2001).

Istorioa La Torre izeneko herriimaginario batean gertatzenda. Gertakarien tonua kontu-tan hartuz, La Torre hiria HegoAmerikako hiri malenkonia-tsuren batekin konpara gene-zake; istorioak malenkonia etatristezia iradokitzen dituelaesango nuke.

Bertan hainbat pertsonaia ager-tzen dira: Claudio, protagonis-tak lan egiten duen liburu den-dako nagusia; Bruno, idazteariuztekotan den idazlea… Baina,funtsean, Irene protagonistaren

literatur txokoa / Izaskun Larrañaga]] moniren errezeta [[

Axola ez dueneanGazpatxoa

Egiteko era:

Osagai guztiak zati txikitanmoztu, eta irabiagailuaz osa-gaiak birrindu. Gero, hozkai-luan sartu, eta hotza dagoe-nean prest egongo da jateko.

Bitamina asko dauzka etaberoarekin ederki sartzen da

On egin!

bizitza eta ezinegonak konta-tzen zaizkigu; bera da istoriohonen erdian agertzen zaigunpertsonaia.

Irene, zortzi urtez ezkondutaegon eta gero, alargun geratuda. Gertakari horrek bizitzaerabat aldatzen dio, eta, hasierabatean, liburu-dendako lanaeta bakardadea dira bizitzandituen bi gauzak. Hori guztia,ordea, aldatu egingo du prota-gonistak, istorioan zehar sus-perraldi bat izaten baitu. Iraga-neko hutsuneetan murgildutaetorkizunera jausi egitea ezi-nezkoa dela konturatuko da,eta bere arazoei aurre egingodie.

Kontatzen den istorioak tonutristea du baina asko ikas gene-zake, arazoei aurre eginaz giza-kiok aurrera jotzeko dugunahalmenaz hitz egiten baitigu.

Idazlea: Aritz Gorrotxategi (Donostia, 1975)Argitaletxea: AlberdaniaArgitalpen urtea: 2009Orri kopurua: 152

Osagaiak:

Bi tomate (azala kenduta)

Piper berde bat

Pepino bat

Baratxuri bat

Ogi mami pixka bat

Arrautza bat

Esnea

Oliba olioa

Ozpina

Ura

Gatza

Page 22: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

] abuztu eta iraileko agenda

Udal bulegoa ....943 896 024Faxa ............943 140 190e-mail: [email protected]

Kiroldegia ........943 140 432Kirol-portua ......943 580 959Taxiak

Segundo ......607 720 242Jose Mari ....607 403 498

Udaltzaingoa ....943 896 146Liburutegia ......943 896 147Anbulatorioa ....943 140 653Botika ..............943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729SOSdeiak ......................112Kofradia............943 140 200

artzape aldizkaria943 000 548

[email protected]

Telefono interesgarriak

FULDAIN farmaziaren zain-tza egunak: abuztuaren

10tik 16ra arte (biakbarne)

emanaldia plazan

17:00etan, ELKANORENLEHORRERATZEA

Ondoren, THE MCKENSY’S CLANBAND kalez kale

23:00etan, Txosnetan kontzertuak, REGGAE GAUA

[Abuztuaren 8a, larunbata]KOADRILA EGUNA

10:30ean, XIII. MARMITAKOTXAPELKETA

14:30ean, HERRI BAZKARIA

18:00etan, UR-JOLASAKmoilan

23:00etan, Txosnetan kontzertuak, PUNK-OI!GAUA

[Abuztuak 9a, igandea]HAURREN EGUNA etaJAIA ETA JANA

Goiz eta arratsaldez, HAURPARKEA, frontoian eta Harri-tarten

12:00etan, ATUN JANA etaSAGARDOA TXOTXETIK

19:00etan, OILASKO ERREAeta GERNIKAKO PIPERRENdastaketa

23:00etan, Txosnetan kontzertuak, HARDCORE GAUA

24:00etan,BANDERA JAITSIERA

00:15ean, GATIBU taldearen

ABUZTUA

] Festak[Abuztuaren 5a, asteazkena]

17:30ean, FESTETAKOLEHEN BALTSA LEHIA-KETA

19:30ean, KOADRILENARTEKO HERRI KIROLENVI. OLINPIADAK frontoian

22:00-23:00, ORDU ALAIATXOSNETAN

23:00etan, Txosnetan kontzertuak, SKA GAUA

24:00etan, IKURRINARENGORATZEA

[Abuztuaren 6a, osteguna]SALBATORE DEUNARENEGUNA

09:30ean, Getariako MusikaBandaren GOIZ-ERESIA

12:30ean, Getariako MusikaBandaren KONTZERTUAGudarien enparantzan

17:30ean, SALBATORE DEUNAREN XII. PILOTATXAPELKETAko finalak

23:00etan, moilan, SU ARTIFIZIALAK

23:00etan, Txosnetan kontzertuak, HERRITARREN GAUA

[Abuztuaren 7a, ostirala]ELKANOREN LEHORRERATZEA

12:30ean,ISTONIO CLOWNaren

KONTZERTUA, frontoian

] Zinema kalean[Uztailak 30, asteazkena]“Irabazle eta galtzaile” Noiz: 22:00etanNon: Harritarten

] Lehiaketak[Abuztuaren 5a, asteazkena]FESTETAKO LEHEN BALTSA LEHIAKETANoiz: 18:00etan Non: dike berriko esplanadatik altxerrirainoAntolatzailea: Getaiko Gazte Asanblada

KOADRILEN ARTEKOHERRI KIROLEN VI. OLINPIADAKSei laguneko taldeak, hiruneskaz eta hiru mutilez osa-tutakoakNoiz: 18:00etan Adina: 16 urtetik aurreraOHARRA: Olinpiadan par-tehartzera animatzen direnekkiroldegian dagoen materiala(harria, junguria, soka, ergo-metroa) erabil ahal izangodute entrenatzeko.

[Abuztuaren 8a, larunbata]XIII. MARMITAKO TXAPELKETATaldeak bi sukaldariz osa-tuko dira (getariarrak)Sariak- 1. saria: 300€- 2. saria: 180€- 3. saria: 120€

] Kirola[Abuztuaren 1a larunbata]GETARIAKO VIII. SALBATORE BIATLOIAEpea: abuztuak 1 (11:00ak

arte), udaletxean

] Emanaldiak[Abuztuaren 1a larunbata]ESKOLA DANTZATALDEAren EMANALDIA

] ErakusketakHEGOARI BEGIRA 2009 (XI. EDIZIOA)Non: Gure TxerunAntolatzailea: ELAN-EUSKADI GKE

IRAILA[Irailaren 26a, larunbata]HERRI ANTZERKIAAntolatzailea: Udala

Page 23: 85. zenbakia (2009ko uztaila)

zorion agurrak] akordatzen

1942ko lehorreratzea

Maitane BerasaluzeAbuztuak 10

Zorionik beroenak zureurtebetetzean osaba-izebeneta lehengusuen partetik.

Hodei ElezgaraiAbuztuak 6

Zorionak txapeldun 6 muxupotxolo denon partetik etabereziki Xabierren aldetik.

Xabier IrigoienUztailak 10

Zorionak, txapeldun!Etxeko denen partez ondo

pasa eguna.

Unai, Iban eta Peio IsastiAbuztuak 5

Ondo pasa zuen urtebetetze egunean. Muxu bat hiruroi!

Beñat eta Aitor ArangurenUztailak 29 eta Abuztuak 17

Zorionak bikote! Ondo pasa zuen urtebetetze egunean familia guztiaren partetik!

Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu943000548 telefonora edo [email protected] helbidera bidali.

Patxi de la Hozek utzitako argazkia.

Juanjo eta Garazi EizagirreAbuztuak 13 eta 17

Eskuetako hatzak bete eta orain hankeko behatzekinhasi beharko duzu, printzesa!

Gozatu zuen urtebetetze eguna!

Norbait zoriondu nahi izanez gero, argaz-kia bere testutxoarekin Txeruko poston-tzian utzi edo eta Eskualtxetara eraman.Gogoratu! bazkideok doan daukazue etabazkide ez zaretenok 4 € ordaindu beharkodituzue argazki bakoitzagatik.

Elkanoren lehorreratzea aitzaki hartuta, utzi diguten argazki hau aukeratudugu, batez ere bertan ikus daitezkeen militarrak direla eta; izan ere kuriosita-tea sartu zaigu lehorreratzearen erdi-erdian zer egiten ote zuten jakiteko, ezbaitugu uste tripulazioko kide izango zirenik. Argazkia 1942 urtekoa da, etaElkanoren papera Manuel Gorostiaga Piarresek egin zuen; kontinenteen ordez-kariak, berriz, ondorengo emakumeak izan ziren: eskubitik eskerrera, Afrika,Magdalena Uranga; Amerika, Antonina Alberdi; Europa, Rosario Aramendi;Asia, Benita Uranga eta Ozeania, Carmen Campos.

Page 24: 85. zenbakia (2009ko uztaila)