A POBOACIÓN

1ª. A distribución da poboación2º. O movemento natural da poboación3º. Os movementos migratorios4º. O crecemento real da poboación5º. A estructura da poboación.

1º. A DISTRIBUCIÓN DA POBOACIÓN

Analízase mediante a densidade que relaciona poboación/superficie en km2 (habt/km2)

A densidade española foi aumentando pero sigue sendo inferior á europea, ademais hai fortesdesequilibrios espaciais: Alta densidade en Madrid, periferia, illas, Ceuta e Melilla. Baixa densidade nointerior.

Factores: só estudar na época industrial, relacionando coas áreas máis dinámicas económicamente. Unhaidea xeral da situación actual

2º. O MOVEMENTO NATURAL DA POBOACION

Definición: É o crecemento ou decrecemento da pob. dun lugar por causas naturais(nacementos/defuncións).

A diferenza entre natalidade e mortalidade nun ano, é o crecemento natural, que pode ser positivo ounegativo.

O movemento natural da pob. estúdase a través de diversas taxas: natalidade, mortalidade, fecundidade,mortalidade infantil. Só estudar a esperanza de vida, que é a media de anos de vida da poboación de unlugar e nunha época concreta.

A. Os réximes demográficos:

Definición: Etapas nas que a nat., mort, e crecemento natural da población teñen característicassemellantes. Hai tres:

Réxime Antigo (ata principios do século XX):Natalidade alta: causas:un mundo rural (os nenos axudan nas tarefas agrarias), non hai métodosanticonceptivos eficaces, os fillos son o seguro para a vellez, valoración cultural dos fillos, etc.Mortalidade alta: causas: alimentación escasa e inadecuada(falta de nutrientes), condiciónsmédicas e sanitarias deficitarias, falta de higiene, mortalidade catastrófica.

O resultado é un crecemento natural baixo.

Esperanza de vida baixa pola altísima mortalidade infantil e materna, máis o explicado anteriormente.

Réxime de transición (1900-1975) ( + tardío que en Europa):A natalidade descende lentamente e de xeito discontínuo.Certa recuperación nos anos 20. Crise naGuerra Civil e posguerra.Política natalista Franco: 56-65 , é o baby boom posbélico que en España chega con retrasoEntre o 65-75 : redúcese a natalidade, sociedade é urbana,as vivendas pequenas, menor valor económicodos fillos

1

Mortalidade: desdendeu de forma acusada por: avances médicos, aumento do nivel de vida, descenso damortalidade infantil Mort. catastrófica: gripe do 18 e na guerra civil

A esperanza de vida aumentou

Réxime actual ( dende 75):Natalidade descendeu moito. Cifras moi baixas. Ata o 98 brusco descenso. Causas: a crise económica. Cademocracia, acceso aos anticonceptivos, a muller incorpórase ó mundo laboral, cambios de mentalidade esistema de valores,menor influencia da relixión nas persoasA finais do século recuperouse algo pola inmigraciónA mortalidade mantense baixa. Mortalidade infantil baixaEsperanza vida alta grazas a boa alimentación, progresos na mediciña. Máis alta nas mulleres ca noshomes por unha maior fortaleza biolóxica por motivos hormonais. Tradicionalmente, estilo de vida demenor risco e menor incidencia de hábitos nocivos como alcohol e tabaco (hoxe algunhos estáncambiando) Crecemento natural baixo.

B. Os desequilibrios territoriais no movemento Natural da poblaciónEn todo o territorio a nat. e mort. e crecemento natural son baixos pero hai contrastes na estrutura por idades.Causas:

Migracións1960-75. dende as rexións agrarias do interior ás industriais da periferia e Madrid. Aumenta a poboación nova nos lugares de chegada e redúcea nos de partida

Inmigracións finais S.XX-primeiros S.XXI ás áreas mais dinámicas que achegan población nova que aumenta a Nat.

As CCAA con maior dinamismo demográfico: Canarais, Ceuta, Melilla, Andalucía, Murcia con natalidade alta tradicionalmente; Madrid, Cataluña, Baleares, Comunidade Valenciana pola inmigración de outras rexións e a extranxeira

CCAA en declive demográfico : Galicia e comunidades do interior con población moi emvellecida.A Cornixa cantábrica dende a crise dos 70.Todas contan con menos inmigración do exterior.

3º. OS MOVEMENTOS MIGRATORIOS

Definición: Migración desplazamento de poblaciónEmigración: saída do lugar de orixeInmigración: Chegada ó lugar de destinoO balance entre emigración e inmigración é o saldo migratorio. Pode ser positivo ou negativo As migracións son decisivas nas características da poboación española. Poden ser interiores ou exteriores

A. As migracións interiores:

Tradicionais ( ata 1975)- Motivo: principalmente laboral- Os emigrantes saían do campo e dirixianse ás cidades industriais ou de servicios.- Perfil: novos, pouco cualificados- Tipos: . Estacionais e temporais ata 1960 básicamente. Sega, vendima, recolección oliva etc.

2

. O éxodo rural (1900-1975). Son migracións do rural á cidade definitivas ou de longa duración,omotivo principal a busca de traballo. Procedian das zonas atrasadas (Galicia, interior, Andalucia).Dirixíronse principalmente a Cataluña, País Vasco e Madrid. Máis tarde a todo o Mediterráneo, Illas, etc.No primeriro tercio foi escaso. Na guerra e posguerra estancamento. No 60-75, máximo volumen. Dendeo 75 decaeu. Actualmente é moi baixo

Actuais (dende 75)- Tipos: Residenciais: Busca de vivendas baratas ou calidade ambiental, (as coroas periféricas das cidades). Laboráis: diríxense a centros de máis dinamismo. Destaca o número de extranxeiros nosdesprazamentos interiores De retorno: os emigrantes xubilados volven as áreas emigratorias. Movementos habituais: desprazamentos periódicos por ocio ou traballo:

Pendulares: diarios, residencia-traballo Ocio: fin de semana

- Perfil moi diverso: novos, maiores, cualificados, non cualificados- Consecuencias: Das residenciais: envellecemento dos centros das ciudades e incrementan a población nas periferias. Das laboráis: aumentan os desequilibrios entre as rexións Das de retorno: aumentan o envellecemento das áreas receptoras Dos movementos pendulares: problemas de tráfico

B. As migracións exteriores:Definición: movemento de población fora das fronteiras do propio país. Pode ser emigración ou inmigración

Emigración:

Historia: Entre fin S. XIX-1975 España foi un país de emigrantes: a ultramar e logo a Europa

Dende 75 freada, logo foi país de inmigración. Hoxe volta a emigrar.

Emigración transoceánica:Destino: básicamente América Latina. Tamén EEUU, Canadá, Australia.Características: permanente, varóns, novos, baixa cualificaciónEtapas:- 1ª. Auxe. Dende mediados S. XIX – 1ª G.M.Procedencia: España AtlánticaDestino: Argentina, Cuba, BrasilPerfil: varón, novo, solteiro, sen cualificación, para a agricultura ou construir as grandes infrastruturas.

- 2º. Entre as dúas guerras mundiais. Decae: Causas: inseguridade xerada pola primeira G.M.Continúa a emigración nos anos 20.Freada ca crise do 29 e Guerra Civil, posguerra, 2ª GM (escaseza de transporte, etc)

- 3º. :1949-60 . Recupérase Causas: Dende o 45 autorización para saír libremente de España, nos anos 50 levantamento do illamentointernacional.Procedencia: Atlántica (Galicia, Canarias. Decae a Asturiana pola siderurgia da rexión)Destino: Argentina, Brasil, VenezuelaPerfil: emigración familiar, máis cualificación

3

- 4ª. : dende os 60 descendeu: empeza a emigración a Europa

Emigración a Europa:Dende 50-73. Moi importante- Causas: Por parte de Europa, a reconstrución tras a guerra, e logo, o desenvolvemento. Precisantraballadores. Por parte de España forte crecemento demográfico, escasa industrialización para absorvela- Características: Baixa cualificación, permanente, adultos, novos, desempeñan os peores traballos, teñenos soldos máis baixos- Procedencia: Andalucía, Galicia principalmente- Destino: Francia, Alemaña, Suiza, etc.Dende a crise do 73 decaeu.- Consecuencias:

Demográficas: Aumento dos desequilibrios na distribución da pob. (emigran os novos) Reduce o crecemento natural (sáen os novos)

Económicas: Positivas: menos paro, as divisas contribúen a financiar o crecemento económico e a reducir o déficitcomercial Negativas: as divisas foron ás áreas máis desenvolvidas non ás de orixe do emigrante.

Sociais: desarraigo (problemas coa língua, costumes, cultura).Na crise do 73 foron os primeiros en ser despedidos

Emigración exterior na actualidade:

Ata a crise do 2008 , España deixou de ser país de emigrantes.

Dende a crise retómase a emigración

Características: alta cualificación

A inmigración extranxeira

Dende a primeira metade dos 90 ata a crise. Causas: España ten necesidade de traballadores. Tipos: laboráis, climáticos, políticos, xubilados Procedencia:

- Ata o 96: UE + Este Europa- Dende o 96: Marrocos, Iberoamérica, China

Destino: Mediterráneo, illas, Madrid especialmente Perfil:

- Comunitarios: xubilados, polo clima- Extracomunitarios: motivos económicos, políticos

Consecuencias:- Demográficas:

Contribúe o crecemento directamente Contribúe o aumento da natalidade

- Económicas: Colabora no crecemento do PIB Axuda ó sistema de pensións, etc Realizan os peores traballos / peores soldos

- Sociais: Aparición de actitudes xenófogas

4

Dificultades de integración

4º. O CRECEMENTO REAL DA POBOACION.

CR= CN (nacementos-defuncións) máis ou menos o saldo migratorio (inmigrantes-emigrantes)

O CR foi baixo salvo no período 1900-1975 polo alto CN.

Dende o 2001 volve a aumentar algo pola inmigración.

Agora é baixo.

5º. ESTRUTURA DA POBOACIÓN ESPAÑOLA

Indica como é por sexo, idade, actividade económica

A. Estrutura por sexo:É a relación entre o número de homes e mulleres que compoñen unha poboaciónFactores que influen nela: - O Nacemento: nacen + nenos que nenas nas idades novas hai máis homes que mulleres. Dende os 50iguálanse. - A Esperanza de vida: + alta mulleres. anciáns: + mulleres - Migracións: Dende os anos 70 en moitas zonas rurais máis emigración feminina ás cidades máishomes no medio rural, máis mulleres nas cidades.

B. Estrutura por idade:É a composición da poboación por grupos de idade:

- Novos ata os 16- Adultos ata os 65- Vellos dende os 65

FactoresA Natalidade influe no nº de novosA Esperanza de vida no número de vellosAs migracións. Emigran habitualmente os novos máis población vella nas zonas de emigración máis

población nova nas zonas de inmigraciónEspaña ten unha poboacion envellecida. Causas:O descenso da natalidade dende o 75 menos novosO aumento da esperanza de vida mais vellosA emigración en épocas pasadas

Distribución:CCAA de poboación máis nova:

- As de natalidade máis alta (Sur)- As de forte inmigración (Madrid, Mediterráneo)

CCAA máis envellecidas:

Galicia e interior pola:

- Moita emigración no pasado- Natalidade baixa- Esperanza de vida alta- Retorno antigos emigrantes

5

- As moi afectadas pola crise do 75 e non recuperadas (cornisa Cantábrica) Consecuencias do avellentamento:

- Desaceleración económica pois hai menos poboación activa- Máis gastos en pensións- Incremento no gasto sanitario- Aumento das cargas familiares e da demanda de residencias.

C. Estrutura económica:

Estuda a poboacióna activa e a súa relación cos sectores económicos.- A poboación activa:

Poboación activa: conxunto de persoas de máis de 16 anos que teñen un traballo remunerado ou queestán disponibles para traballar ou buscando emprego. Pode ser ocupada ou desocupada.

Poboación inactiva: conxunto de persoas que non realizan traballo remunerado nen están dispoñiblespara facelo(pensionistas, estudantes, traballadores no propio fogar etc.) Factores que inflúen na taxa de actividade: Demográficos: A porcentaje de novos/anciáns, o predominio emigración/inmigración Económicos: nivel de desenvolvemento Socioculturais: nivel de escolarización, traballo muller fora do fogar Indices para medir a actividade da poboación: taxa de actividade e taxa de paro - A taxa de actividade : Estudar só as variacións territoriais: Máis altas nas zonas de maior dinamismo económico: Cataluña, Pais Vasco, Madrid, Mediterráneo, IllasMáis baixas: Galicia e interior; dende a crise a cornixa Cantábrica

- A taxa de paro:Evolución:

Ata 73: non é importante. Non se rexistra o paro, e o que non ten traballo emígra

Entre 73-85: gran aumento pola crise

Entre 85-95: disminución lixeira

Dende 95: disminución forte

Actualmente: moi elevado

Variacións :

- Por idade: máis paro xuvenil- Por sexo: máis paro femenino- Por cualificación: máis paro canta menos cualificación.- Por CCAA: máis paro nas de menor dinamismo económico, nas de mais peso de poblaciónnova( Extremadura, Andalucía)- Segundo a estación: máis paro tras as recolecións agrícolas e a tempada turística.

- Os sectores económicos:

A poboación activa distribúese en 3 sectores económicos Evolución destes sectores:

Sector primario. 6

Definición.Etapas:

A principios S. XX ocupaba máis do 60% da poboaciónNo primeiro tercio redúcese algo (empeza o éxodo rural)Guerra civil e posguerra aumentou (vólvese ó rural)Entre 50-75 gran reducción ( é o gran éxodo rural)Dende 75 desacelérase o descenso pola detención do éxodo rural

Sector secundario.

Definición

A principios do S. XX ocupa o 20% da poboacion. España era un pais atrasado con poucodesenvolvemento industrial e poucos servizos

Etapas:

Primeiro tercio S. XX crece algo co impulso dado ás obras públicas por Primo de Rivera A guera civil e posguerra frenaron o crecemento pola destrución de indus.,a permanencia ou volta

ó campo, a escaseza de materias primas e enerxías xerada pola autarquía económica 60-75: gran crecemento polo impulso da indus.,da construcción nas cidades indus. E nas áreas

turísticas Dende 75 a poboación no secundario diminuiu pola crise económica(basicamente indust.) e a

terciarización da industria

Sector terciario:

Definición

Etapas:

Principios S. XX ocupa menos do 20% da poboación debido ó baixo nivel de vida Dende entón creceu salvo o paréntesis da guerra civil e posguerra ata alcanzar hoxe o 70%

da poboación activa

Factores:

Aumento do nivel de vida: demándanse mais servizos e mais especializados Terciarización do primario e secundario: cada vez mais vinculados ó sector servizos Incremento dos servizos públicos:a administración autonómica, o estado de bienestar acrecenta os

servzos sanitario, educativo, servizos sociais....... Incorporación da muller ó traballo fora do fogar, especialmente no sector servizos Turismo: demanda moitísimos servizos

GALICIA

C.N alto tradicionalmente

C.N agora negativo

A Emigración tradicionalmente, moi forte

7

Hoxe retorno, máis chegada de inmigrantes. Dende a crise do 2008 volta a emigrar

Poboación moi avellentada

VOCABULARIO

Población activa:

Esperanza de vida:

Réxime demográfico

Censo de población: reconto individualizado da pobpación de un país nun momento determiñado. Aportadatos demográficos,económicos e sociais. En España realízase cada 10 anos

Saldo migratorio

Taxa de fecundidade: relaciona o Nº de nacementos nun ano co Nº de mulleres en idade fertil

Transición demográfica

Padrón municipal: rexistro de veciños dun municipio. Aporta datos demográficos, económicos,sociais.Actualízase cada ano

Parroquia: división administrativa dentro de un municipio

Municipio: Entidade territorial básica. A súa función é prestar servizos ós veciños. O gobernocorrespóndelle ó concello.

Provincia:cada unha das demarcacións administrativas do territorio español, está formada pola agrupaciónde municipios

Comunidade Autónoma:idade territorial-administrativa española, según recolle a Constitución.Estádotada de certa autonomía lexislativa e determiñadas competencias executivas e administrativas

Estatuto de Autonomía: é a norma básica institucional de cada comunidade autónoma

Movementos antiglobalización: movementos sociais que critican o pensamento único e o neoliberalismo.Cren que outro mundo é posible

Obxetivos do milenio: son 8 compromisos de desenvolvemento humano acordados pola ONU no 2000para seren logrados no 2015

Xeopolítica: É a influencia do espazo físico ( a xeografía) nos acontecementos históricos

Comisión Europea: É a parte executiva da UE. Propón leis e coida da aplicación das mismas. Estáformada por un representante de cada país membro

8

9

10