ANO 7 | Edición nº 78 | Maio de 2021 | Prezo 2 euros

A Xuntaimpulsa o PlanHurbe en noveconcelloslucenses

Páxina 4

Páxina 4

Páxina 11

Páxina 14

O BNGdenuncia aconcentración ecentralizaciónbancaria enGalicia

Entrevista aValentim Fagimde AtravésEditora

A CoruñapeonalizadefinitivamenteMonte das Moas

Páxina 13

Susana Seivanereivindica olegado dasprecursoras dagaita

Inés Rey, alcaldesa daCoruña, á Xunta:

“O Porto é dos coruñeses”Páxina 14

Especial Letras Galegas

2021

Xela Arias

Páxinas 5 a 12Foto de Xulio Gil

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 20212

3NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 2021

Editorial

Falemos do noso mundo

Guillermo Rodríguez. Director

Colaboradores: GALIZA:Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome – M. Xiraldez – Pérez

Lema – X. Glez. Mtnez. – M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – AnxoMena – I. Otero Varela – Susi Rodríguez – Jesús Témez Fernández – Isidoro Gracia – Rafael José Adalid– Laura de Cáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez.PAIS BASCO: Nicolás Xamardo.CANARIAS: Fco. Puñal.Fotografía: Dpto. Propio.Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Her-

manager Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex.

Depósito legal: VG-138-2015

Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Departamento propio e axencias publicidade@novasdoeixoatlantico.comFotografía: Hernández e departamento propioDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T.658 58 50 49

guillermo@novasdoeixoatlantico.comEdita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD

(36860 PONTEAREAS - GALIZA) - T. 986 64 12 69 redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Co gallo dun acto de recoñece-mento, por parte do Concello dePonteareas, daquelas persoas, em-

presas ou entidades que se teñan distin-guido no uso e defensa da lingua galeganas súas respectivas actividades, hoxeimos dedicar as nosas reflexións aos me-dios de comunicación. Para elo botaremosman de ilustres autores que teñen tratadoeste suxestivo mundo da información eque nestes momentos sofre importantesdoenzas de difícil curación.

Durante moito tempo instalouse noimaxinario popular que os medios de co-municación, a prensa, conformaban o cha-mado 4º Poder. Todos sabemos que foiMontesquieu quen nos ofreceu a divisiónde Poderes para que unha sociedade puideradesenvolverse respectándonos uns e outrosnas nosas respectivas áreas de traballo. OPoder Lexislativo, formado polo Parlamentoe Senado de cada país, encargado de xerardisposicións lexislativas que unha vez pu-blicadas nos respectivos Boletíns Oficiaisserían normas de obrigado cumprimento.Logo temos o Goberno de cada Estado ouNación encargado de aplicar esas leis an-teriores. Finalmente o 3º Poder sería oXudicial que ten como misión xulgar e ab-solver ou condenar aos que, presuntamenteteñan delinquido. Quedaría o 4º Poder: aprensa.

Chegados a este punto faise precisoque nos situemos no momento presenteque vivimos: o mundo de internet, deGoogle , de todas e cada unha das plata-formas dixitais existentes polas que flúesen posibilidade de contelas, todas as no-vidades e creacións que “ en el mundohan sido”.

Nos tempos de Napoleón, a comezos doséculo XIX, a consecuencia da guerra dis-parouse o emprego así como os prezos dosprodutos cotiáns. Os traballadores sufríanunha crise económica e os donos da potenteindustria téxtil buscaban reducir costosmediante a introdución de máquinas quesignificaba prescindir dos traballadores.

Xa daquela o anarcosindicalista francés

Émile Pouget (1860-1931) declaraba que“o traballador só respectará á máquina odía en que esta se converta na súa amiga,reducindo o seu traballo, pero non na ac-tualidade, que é súa inimiga, quita postosde traballo e mata traballadores”.

Nestes momentos nace a figura do “lu-dita” que non eran tecnófobos temerososdo mundo moderno senón obreiristas queloitaban polos seus dereitos nunha épocaen que o sindicalismo estaba perseguido.

Pero que ten que ver isto cos mediosde comunicación, preguntaranse vostedes,queridos lectores? Pois moito ou nada,segundo o queiramos ver.

Os luditas pelexaban contra as máquinase os xornalistas pelexan porque un algoritmonon lles suplante.

Pero volvamos ao 4º Poder: a prensa,os medios de comunicación hoxe discutidos,enfrontados ao mundo dixital, aínda quedalgún xeito son dependentes deste novomundo que se move nas redes, nas nubes,no espazo incontrolable.

Ata agora os medios informábannos doque ocorría no noso entorno máis próximoou máis afastado. Facilitábannos as noticiasboas e menos boas. Eran os xornalistascoas súas potencialidades de intelixencia,formación e técnica primitiva os que an-

daban polo mundo, permítanme a expresiónvulgar, e nos contaban nos xornais queordinariamente liamos, que estaba pasandono mundo.

Hoxe iso cambiou totalmente. Hoxe aprensa xa non pode presumir de ser o 4ºPoder porque en grande parte basea assúas informacións en datos que aparecen“na nube” subidos aí por non se sabe moiben quen.

Ignacio Ramonet, ex-director de “LeMonde Diplomatique”, e natural de Re-dondela, dinos que 2O planeta MEDIOSvive unha conmoción dunha intensidadenunca antes coñecida. A dixitalización domundo está transformando a grande velo-cidade o “biotopo informacional”. O seumodelo económico desintegrouse.

O máis probable é que a prensa escritanon desapareza pero a información xa noncircula como antes en unidades precisas,controladas, corrixidas e calibradas. Agoraé coma un fluído que circula en segmentosabertos pola rede case á velocidade da luz.

A pregunta é...que é unha noticia?Hoxe os medios de información acurraladoscontestan unicamente en termos de au-diencia. Unha boa noticia é a que podeinteresar ao maior numero de persoas,non a que poida ser máis útil para a po-boación, ou máis esclarecedora en materiaeconómica, en ecoloxía, en política...

Os medios dedicáronse moito tempo atentar domesticar a sociedade e agoranon saben ben que facer, para que serven.

Nesta sociedade de redes non é fácildar unha resposta sinxela en que consistea “especificidade” dos medios de comuni-cación.

A xustificación habitual é que o xorna-lista profesional tómase un tempo necesariopara contrastar a información, corrixila econfirmala. Pero isto xa non é así.

En primeiro lugar porque nun sistemade información sometido á ditadura da ur-xencia poucos xornalistas dispoñen dotempo necesario para facer ben o seu tra-ballo. “quérese informar rápido en vez deinformar ben, e a verdade non sae gañan-

do”, afirmaba Albert Camus en 1944.Hobbes dicía que o Poder nacía dun

contrato social igualitario que a humanidadeformalizaba renunciando ao seu poder ori-xinal en favor dun Estado que lle garantíaos seus dereitos naturais á vida, á liberdadee á igualdade. Era o “iusnaturalismo”, (de-reito natural).

Pero hoxe temos o presentimento deque no século XXI é inevitable a aparicióndun CIBERLEVIATÁN. O actual statu quovolatilízase por todas partes. O máis pro-bable é que o Ciberleviatán se instale poraclamación.

Pero como podemos definir este fenó-meno tecnolóxico e social? Pois poderiamosdicir que se trata dunha nova e incuestio-nable expresión de Poder, un fenómenopotencialmente totalitario que podería su-poñer o colapso da civilización democráticae liberal fronte á revolución dixital.

Pero volvendo aos medios diremos queactualmente as redaccións teñen menosautonomía para o análise. En materia depolítica internacional dependen de versións,de lecturas propostas polas autoridadesoficiais ou por intereses privados.

Os cidadáns desconfían da prensa per-tencente a un puñado de oligarcas quetamén controlan o poder político e econó-mico. O sentido común dinos que cando unhome ou unha muller de negocios merca unxornal, faino sempre ou para defender unsistema político que lle interesa ou paraconverterse el mesmo nun político temido.

Outro dia con máis calma, dareillesdatos sobre a concentración dos mediosde comunicación nunha ducia de mans anivel mundial. So os que lle din a vostedee aos restantes lectores de medios (enpapel, radiofónicos ou televisivos) queestá ben e que está mal. Que debe mercare a quen ten que votar. Nunha palabra,son os que nos queren converter en robotshumanos. Créanme se lles digo que estána punto de conseguilo. Pero iso verémolona próxima entrega.

Saúde, sorte, líbrense do “bicho” quecaladiñamente pode matarnos.

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 20214

Galicia

www.nova sdoe i xoa t l an t i c o . c om

Bernardo Varela, voceiro dogrupo provincial do BNG,valora positivamente o

apoio dos grupos provinciais ásúa moción, no que se pon demanifesto a concentración e cen-tralización bancaria en Galicia,que ven xerando o peche de ofi-cinas bancarias, a redución dosservizos financeiros e a destru-ción de postos de traballo.

O grupo provincial do BNG acadao apoio para demandar que o go-berno Estado desenvolva as mu-danzas oportunas para regular osector financeiro e por freo á con-centración bancaria e o incumpri-mento das normas de competenciae agravamento da exclusión finan-ceira. Logra tamén que a Deputa-ción demande da Xunta de Galiciadesenvolver as súas competenciasen materia de consumo para im-

pulsar campañas colectivas de re-clamacións bancarias e informaciónás persoas consumidoras sobre avulneración dos seus dereitos. Conesta moción e este apoio o enteprovincial comprométese a inter-ceder ante a dirección do Santander,Caixa Bank e BBVA para que aten-dan ás xustas reivindicacións dastraballadoras e traballadores dabanca en defensa dos postos detraballo e para o mantemento dosservizos financeiros básicos no te-rritorio galego

“Non é aceptable que os sectorque recibiu os case 50.000 millónsde euros para o rescate bancario,agora no lo estén devolvendo enforma de ERTES, despidos, e pe-ches de sucursais , redución dehoras de atención ao público eaumento de cotas bancarias” de-clarou Varela.

CorreosO BNG apoia a demanda na

Deputación de mellorar o servizode correos, demandando o man-temento e aumento de postos detraballo fixos e mesmo que se in-crementen, así como políticas efi-caces de xestión. Porén o BNGlembroulle ao grupo provincialdo PP que os recortes que seestán producindo, teñen que vercoa privatización deste servizo,que ven acontecendo desde queo señor Feijoo estivo ao frentede Correos fai 20 anos.

Neste sentido o BNG logrouconcitar o apoio dos grupos parademandar ao goberno do Estadoespañol derogar o artigo 37, refe-rido a contornos especias do realdecreto Real Decreto 503/2007,20 de abril. A implementación doartigo 37, referido a contornos

especias do real decreto Real De-creto 503/2007, 20 de abril. Su-poría a agrupación nun únicopunto de entrega (cada un no seubuzón) das cartas remitidas a cadanúcleo de poboación.Memoria HistóricaAnte a polémica xurdida no

debate da moción sobre MemoriaHistórica o BNG deixou claro quenon cabe ningún tipo de equi-distancia ante a dictadura. Dunlado atopase a lexitimidade de-mocrática e do outro un golpe

militar fascista que impuxo unrexime dictatorial durante 40anos. “Sen esquecer que na Galizanon hobo fronte de guerra, sórepresión durante máis de 40anos exercida unilateralmente acidadáns que en moitos casosainda siguen en cunetas”.

Por iso o BNG apoiou a de-manda de retirada de toda sim-boloxía fascista alí onde se atope,así como o resto de proposiciónsmanifestadas en favor da MemoriaHistórica.

O BNG denuncia a concentración ecentralización bancaria en Galicia

Bernardo Varela.

AXunta de Galicia, a travésda Consellería de MedioAmbiente, Territorio e Vi-

venda, publicou a resolución denove actuacións para crear oumellorar infraestruturas munici-pais noutros tantos concellos daprovincia de Lugo, cun orzamentode preto de 520.000 euros. Estesnovos plans, que apostan polamellora da urbanización, equipa-mentos e recuperación de espa-zos públicos, levaranse a cabonos concellos de Antas de Ulla,Barreiros, Begonte, Cospeito,Guitiriz, Pol, Trabada, O Vicedo eVilalba.

As obras de maior contía docoñecido como Plan Hurbe co-rresponden ás intervencións quese farán nos concellos de Cospeito,

Trabada e Vilalba, todos eles cunpresuposto de 67.760 euros. EnFeira do Monte actuarase na Tra-vesía de Curros Enríquez e naPraza Maior; no municipio da Ma-riña, na mellora da rúa Cotarelo;mentres, na capitalidade da TerraChá actuarase na humanizaciónda Travesía dos Castros, desde oseu cruce coa rúa Calvario ata ocruce coa avenida da Terra Cháno núcleo urbano de Vilalba.

No concello de Guitiriz, o PlanHurbe contempla a mellora darede de saneamento entre a rúaLagoas e rúa Xermolos, cun orza-mento de máis de 66.000 euros,mentres que no municipio de Ba-rreiros, cun orzamento de algomáis de 64.000 euros actuarasena humanización do centro de

San Cosme.No concello de Antas de Ulla

os traballos do Plan Hurbe con-sistirán na recuperación, huma-nización e mellora urbana da rúaGeneral Portomeñe, unha obra áque se dedicarán máis de 61.000euros.

Tamén haberá actuacións re-feridas á mellora da seguridadevial nos entornos urbanos. Esta éprecisamente a obra prevista noconcello de Pol, e de xeito máisconcreto no núcleo de Mosteiro,que terá un orzamento de pretode 46.000 euros.

En Begonte actuarase na ins-talación para subministro eléctricoao depósito de auga potablecunha inversión de algo máis de45.000 euros, mentres que no

municipio do Vicedo, cun orza-mento de case 34.000 euros, oproxecto inclúe a humanizacióne accesibilidade da zona dota-cional do pobo.

Tal e como se recollía na ordeda convocatoria, as axudas con-cedidas equivalen ao 70% docusto total da actuación subven-cionable e a contía máxima apercibir por cada concello é de67.760 euros (IVE engadido).

Javier Arias sinalou que todasestas obras “supoñen unha melloraestética e amplían os servizos paraos veciños e veciñas de cada undestes nove concellos”, na liñados obxectivos do Plan Hurbe.Neste sentido, lembrou que esteprograma pretende dar resposta ánecesidade de humanización dasvilas e incrementar o atractivo dosnúcleos rurais como factor deter-minante do equilibrio territorial.

A Xunta impulsa o Plan Hurbe en nove concellos lucenses

Plan Hurbe en Cospeito.

5NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 2021

Letras Galegas

Suplemento

Letras Galegas 2021dedicado a

Xela Arias

O17 de maio deste ano oDía das Letras Galegassumará a quinta muller

homenaxeada, Xela Arias, nun te-rreo onde a presenza masculinafoi praticamente un continuo. Áparte disto, a autora aporta unhadas visións máis contemporáneasda literatura galega, sendo parteda xeración de poetas e escrito-res que lle deron pulo ao galegoliterario a partir dos anos 80.

O nacemento de Xela Arias foirexistrado en Sarria (Lugo) deonde eran as familias paterna ematerna. Dalgunha maneira debeu

sentir a chamada das letrase da creación desde moi pequena,quizais debido á profesión do seupai como mestre e tamén á súaactividade como tradutor e en-saísta. Isto e a amizade que uníaá súa familia con outros autorescontemporáneos como ManuelMaría e outros, foron creando unpouso de inquietude que a em-purrou a crear os seus primeiroscontos e relatos con once anos.

Os compromisos profesionaisdo pai fixeron que a familia fosevivir a Vigo onde Xela desenvolveuboa parte da súa vida persoal,creativa e profesional. Foi na ci-dade olívica onde deixou de seguir

o camiño que se esperaba dunhaadolescente que acabara o ba-charelato, pois abandonou os es-tudos de secundaria no COU, ocurso preparatorio para os examesde selectividade e a entrada nauniversidade.

Comezou así un periplo profe-sional ligado a Edicións Xeraisonde traballou en varias seccións,comezando en administración eacabando como tradutora e co-rrectora de estilo. O contacto conautores e autoras doutras linguas,ademais do galego, fixo que asúa obra recollese influencias dediversas fontes.

Xela Arias tivo un posiciona-

mento contrario ante a figura damuller dentro da literatura, mesmona máis contemporánea. Nun mo-mento en que as ideas sobre opapel da muller na sociedade aligaban ao traballo doméstico eá crianza dos fillos, Arias quixoromper con esas preconcepciónse que se consideraban “naturais”por parte dunha sociedade pa-triarcal.

A obra de Arias foi unha mostrade como se pode escoller un ca-miño diferente ao previsto-esta-blecido. Así, consideraba que opapel feminino da muller conti-nuaba pechado en clichés a finaisdo século XX e tamén comezosdo XXI. Romper con eses “patróns”prefixados foi unha das constantesque moveron a Arias de cara ácreación que buscaba demostrara posibilidade dunha outra ma-neira de poder “ser” sen pasarpolo filtro das preconcepcións.

Arias participou en diversosmovementos sociais como os con-trarios á entrada de España naOTAN no 1982 e a súa presenzana organización de eventos afavor dos afectados polo afundi-mento do “Prestige” en 2002 e

no Contra a Burla Negra xunto aPepe Álvarez Cáccamo en 2003.

Con anterioridade comezaraestudos de filoloxía hispánica naUniversidade de Vigo e acaboulicenciándose na Universidade deSantiago de Compostela onde ini-ciou a especialidade en galego-portugués. Despois disto, realizoulabores docentes en varios centrosde ensino secundario como pro-fesora substituta.

A súa produción foi intensapublicando en diversos mediostanto en diarios como en revistasademais de escribir letras decancións para algúns grupos.Non obstante, a súa produciónen canto libros baixo o seu nomeforon catro Denuncia do Equili-brio, Tigres coma Cabalos, Daríoa Diario e Intempériome. Istoen canto poesía, en narrativaten Non te amola! Que foi pu-blicado en 2021. Xunto a estestraballos propios traduciu diversosautores que ían de Bram Stockera James Joyce, pasando por es-critores en portugués e italiano.Xela Arias faleceu en 2003 dunataque ao corazón, con só corentae un anos.

Xela Arias, un achegamento

Xosé Manuel Fdez

Por Moncho Mariño

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 20216

Letras Galegas

Non, non só é a miña queixa poresta festa anual consoladora daLingua, non. Non, non é só que a

Lingua Galega se nos escape dos eidos ur-banos de Galiza, non. Non é iso, o asuntoé máis cruel, desaparece tamén nos eidosrurais onde se protexeu durante séculos.Pódese constatar escoitando falar ás crian-zas no bulir dos recreos, nos patios dos co-lexios. Chegaron mestres de todo tipo,algúns coa premisa do idioma ben presente,mais case todos sen conciencia resistente,sen o sustento pedagóxico necesario paraacudir a ampliar a visión de horizontes eporvir, con suxeitos maleables que semoven a partir da suxestión, da ledicia, doxogo, da confianza, da cordialidade idiomá-tica, da cordialidade social, da aventuracientífica, do agradecemento que supónaprender. Fixeron propio o impropio, des-prezo e menoscabo sen ter en conta abu-sos, divagaron códigos alleos recreándosena indistinción, arredando da Nosa LinguaNai. Sentíronse co apoio dunha lei -inxustae desequilibrada, que inclúe gobernantes,direccións, inspeccións e medios de comu-nicación alleantes. A Lingua non é só es-truturas, análises, gramática, vocabulario,é entendemento para sentir e ver, para ex-plicarnos e afirmarnos no mundo. O galego,

mal que ben, segue a ser unha realidade,un ben moi escaso, excepcional e case li-túrxico, anque sexa a nosa realidade histó-rica que nos dá identidade. Desde a mesetanunca nos deixaron abeirar a Portugal. Encaso de dúbida, xenuflexión! As institucións

que se crearon para protexela non funcio-nan e cederon ás subvencións calando con-fiadas, compracidas de calquera maneira. Aslinguas recoñecidas como propias estánasegundadas á “oficial” nun estado quesegue a respirar ventos de submisión, senapertura de carácter integrador que reco-ñeza a realidade nosa, en galego. Os me-

dios de comunicación son, polo xeral, de-sintegradores e non a distinguen, nin nanosa propia Casa. Ninguén contemplaba unacordo de identidades con Portugal? Nin-guén acordou dos irmáns? Veñen urxentesimprovisacións sen sumar vontades, senconfluír para ir no mesmo carro cara aomesmo sitio. Non miraban ao noso redor,como pode ser? E o portugués? Hai que pri-

malo despois de séculos dedesprezo e de asegundalo.Hai que beneficialo porquenos beneficia a nós, diantede tanto opresor pois nonson unha mercadoría, ninunha cifra, nin cotizan nabolsa de Madrid. A LinguaNosa cotiza con dividendosde honra e o orgullo de per-tenza, na ledicia da orixecompartida, na dignidade depobo, na sementeira de her-deiros nesta sorte que é Ga-liza e Portugal, só é cuestiónde acordo e proximidade, de

concordia. A Lingua non depende precisa-mente desas persoas que apropian o de-reito de manipulación, que son os que adesterran en casa propia, senón da xentedo común que sen complexos, vergoñas,imposicións inventadas e cousas desas,segue a arar futuro. Vimos dun xenocidio,de vulgares asasinos, vimos da pestilencia

das cloacas máisporcas que enfron-taron irmáns enguerra fratricida.Quérennos gobernaraínda con esescheiros que desprezan a razón. Pois non,porque a nosa historia tamén se pode es-cribir a partir do moito que nos foron qui-tando, que nos aínda quitan. A irmandadelingüística con Portugal. Somos un mar deausencias, de dereitos fanados. Aínda nonsabemos como deu para tanto o tanto quenos levaron! Estamos feitos de silenciossolapados, de baleiros, de ecos lonxincuosque nos chaman. E a Nosa Lingua, tan des-prezada que agarda ese acordo de con-fluencias que mire a Portugal, nun pactodesexado que concilie identidades coa Ga-liza de alén do Miño. Deberemos facer me-moria, volver á identidade lingüística daconciliación. É urxente e necesario. Somosresultado desa compracencia. Afectadossobre todo de políticas sen esperanza queestán a rebentar a materia prima do nosofuturo, a propia Lingua. Este ano convénavanzar na integración da man de XelaArias que nos leva nos seus soños, a fillade Amparo e Valentín, quen fora discípulode Avelino Pousa nas iniciativas educativaspioneiras do contacto coa terra mesma, coque nos é natural. Respiramos falando ga-lego, senón mesmo afogamos.

Por Baldomero Iglesias Dobarrio, Mero

Queda pouco tempo

Presentouse en Ourense aobra gañadora do XXXIX Pre-mio Blanco Amor de novela

longa, “As malas mulleres”, nunacto no que xunto ao presidenteda Deputación, Manuel Baltar,tamén participou a autora do libro,Marilar Aleixandre, e o presidentede editorial Galaxia, Antón Vidal.Baltar, que desexou “unha longavida literaria á novela” felicitandoá narradora e á editorial polo seutraballo, destacou que esta obra“responde a todas as esixencias decalidade que podemos esperarcando falamos da súa autora”. Unpremio, apuntou, “que prestixia aMarilar, pero onde Marilar taménprestixia ao premio”.

O presidente provincial afirmouque “sen cultura non hai pobo,nin persoas, e de pouco importanas administracións, polo que se-guiremos apostando por estes re-coñecementos que teñen un dos

seus sinais de identidade nestepremio de novela longa”. Baltaraproveitou a presentación da no-vela para anunciar a próxima pu-blicación das bases que rexerán aconvocatoria número 40 do certa-me, “unha destacada ocasión paraseguir a traballar por un premio,decano en Galicia, cuxa organiza-ción e patrocinio asumimos en2015 e que supón unha homenaxepermanente a Blanco Amor.

Marilar Aleixandre puxo en valoro traballo da Deputación garantindodesde hai anos a continuidade docertame, ao tempo que destacoua acollida que a súa obra tivo naeditorial Galaxia e o deseño dacuberta, obra do ilustrador HayatHusein. Non obstante, a narradorafixo un recoñecemento especialpara o público, xa que desde achegada ás librarías da súa obra,o pasado 8 de marzo, a novela xavai pola segunda edición.

Arenal e Juana de VegaAleixandre sinalou que o libro

ten “unha parte de rescate damemoria colectiva”, xa que falade historias de cárceres -como ade Galera na Coruña- “que se guin-dan ao pozo da desmemoria”, eonde os libros se converten nunhatáboa de salvación para as presas,ás que personaxes como Concep-ción Arenal e Juana de Vega, visi-tadoras de prisións, tentan mudara súa vida ensinándoas a ler.

O presidente de editorial Ga-laxia, Antón Vidal, agradeceu áDeputación e ao seu presidente asúa posta por este premio, enga-dindo que “quizais sexa unha dasinstitucións que maior esforzo epresenza ten na cultura galega”.

A novela, dixo, “faille xustizaa moitas mulleres”, cualificandoo libro como “un auténtico paseopolo século XIX e polo entornodas mulleres daquel tempo”, feli-

citando á autora non só “portrasladarnos e mostrarnos esaépoca, senón tamén pola riquezaléxica, cunha linguaxe viva naque recupera termos do galego”.

As malas mulleres retrata otramo final do século XIX, a travésdunha historia conducida polaspersonaxes centrais do relato,Concepción Arenal e Juana deVega, e na que segundo reflicte aacta do xurado "recoñece e des-taca, literariamente, o traballodas chamadas visitadoras de cár-ceres e as súas ideas progresistase pioneiras". Un traballo no que

a autora "incorpora con habelenciaelementos poéticos que reforzanunha trama ben estruturada ecompensada que enriquece o re-lato".

Marilar Aleixandre, bióloga ecatedrática "ad honorem" da Uni-versidade de Santiago de Com-postela, ten unha recoñecida tra-xectoria na escrita galega. Autorado primeiro libro de ciencias engalego, Aleixandre ten unha amplacarreira como narradora, poeta eensaísta, sendo ademais acadé-mica de número e membro da di-rectiva da Real Academia Galega.

“As malas mulleres”, gañadora do XXXIXPremio Blanco Amor de novela longa

Presentación en Ourense de “As malas mulleres”.

7NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 2021

Letras Galegas

AReal Academia Galega no-meou a académica de nú-mero Marilar Aleixandre

nova directora de La Tribuna. Ca-dernos de estudos da Casa-Museo,a revista da Casa-Museo EmiliaPardo Bazán. A escritora e catedrá-tica ad honorem da Universidadede Santiago de Compostela subs-tituirá no cargo o académico XoséRamón Barreiro Fernández, fale-cido o pasado mes de marzo.

Canda Marilar Aleixandre, o aca-démico correspondente José ManuelGonzález Herrán, un dos máis sig-nificados especialistas na obra dePardo Bazán e catedrático eméritoda USC, será o director adxuntoda publicación; e a académica co-rrespondente Olivia Rodríguez, pro-fesora da Universidade da Coruña,asumirá a secretaría. A revista,que se publica dende o 2003,congrega os maiores especialistasna figura e na obra de EmiliaPardo Bazán de todo o mundo.Todos os números poden consul-tarse na web da publicación.

A nova dirección da revistacoincide no tempo co centenario

do pasamento de Emilia Pardo Ba-zán. A Real Academia Galega ce-lebra ese mesmo día, o 12 demaio, un acto conmemorativo narúa Tabernas, sede da institucióne da Casa-Museo da escritora,onde se conserva boa parte doseu arquivo e biblioteca persoais.A programación da RAG co gallodo centenario da intelectual inclúeademais, entre outras actividades,un congreso internacional que terálugar a finais de outubro, cadrandocoa chegada á Coruña da exposiciónEmilia Pardo Bazán. O reto da mo-dernidade, á que a Academia con-tribúe con máis de 70 pezas.

Marilar Aleixandre, novadirectora de ‘La Tribuna’

OBoletín da Real Acade-mia Galega nº381 xaestá dispoñible en ver-

sión dixital na sección de publi-cacións de academia.gal. Oúltimo volume recolle as ache-gas arredor da vida e da obra deRicardo Carballo Calero presen-tadas no simposio e mais nopleno extraordinario da institu-ción con motivo do Día das Le-tras Galegas 2020, entre outrascontribucións sobre o autor ho-menaxeado pola Academia.

As achegas dos relatores e re-latoras do Simposio Ricardo Car-ballo Calero / Carvalho Calero,celebrado o pasado mes de ou-tubro na sede da Real AcademiaGalega, abren o último númerodo BRAG. Son en total unhaducia de artigos correspondentesaos relatorios presentados nascatro xornadas do encontro, quearrincaron cun traballo de con-textualización da figura de RicardoCarballo Calero no seu tempo a

cargo do historiador Justo Bera-mendi e os filólogos José-Mar-tinho Montero e Carmen Blanco.

Dolores Vilavedra, Alberte Val-verde e María Pilar García Negroparticipan no volume coas tresinvestigacións avanzadas no en-contro arredor dos estudos sobreliteratura de quen foi o primeirocatedrático de Lingüística e Lite-ratura Galega da Universidade deSantiago de Compostela; Pilar Pa-llarés, Laura Tato Fontaíña e Hen-

rique Rabuñal profundan na súacreación literaria e Henrique Mon-teagudo, Serafín Alonso Pintos eEduardo Maragoto abordan as súasideas e achegas ao idioma.

A segunda parte do Boletín381 reproduce as alocucións aca-démicas pronunciadas por Mar-garita Ledo Andión, Ramón Vi-llares Paz e Francisco FernándezRei no pleno extraordinario doDía das Letras Galegas 2020,que tivo adiarse ata o 12 de de-cembro por mor da pandemia.

O volume tamén recolle unestudo de Xosé Manuel VélezLatorre sobre a tradición bíblicana poesía do homenaxeado, concomentario de cinco poemas; ea proposta de reforma das Normasortográficas e morfolóxicas daReal Academia Galega (1970-1971) presentada por RicardoCarballo Calero en 1979, cunhareconstrución dos antecedentesda mesma asinada polo acadé-mico Henrique Monteagudo.

O ‘Boletín da Real Academia Galega’recompila dezasete achegas do

Ano Carballo Calero

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 20218

Letras Galegas

ADelegación da Xunta enLugo acolle a exposición“Aquela nena de Sarria”, en

homenaxe a Xela Arias no ano noque se lle dedica o Día das LetrasGalegas. Está elaborada polo Co-lectivo Egeria co patrocinio daConsellería de Cultura, Educacióne Universidade. Na inauguraciónparticiparon o delegado territorialda Xunta en Lugo, Javier Arias, eo presidente de Egeria, Xulio Xiz

Ramil, entre outros. A mostra estácomposta por tres prismas con pa-neis que reflicten aspectos da vidada autora xunto con poemas etextos que lle dedican dende des-tacados escritores galegos ataalumnos e alumnas dos institutossarriáns Xograr Afonso Gómez deSarria e Gregorio Fernández.Tamén inclúe fotografías facilita-das pola familia de Xela e debuxosde Sabela Arias, pintora lucense.

Exposición na Delegación de Xunta en Lugo.

“Aquela nena de Sarria”, mostrana Delegación da Xunta en Lugo

OEspazo Xove da Xunta enOurense acolle a exposi-ción “Aquela meniña de

Sarria”, en homenaxe a Xela Ariasno ano no que se lle dedica o Díadas Letras Galegas; está elabo-rada polo Colectivo Egeria co pa-trocinio da Consellería de Cultura,Educación e Universidade.

Na inauguración participarono delegado territorial da Xuntaen Ourense, Gabriel Alén, e opresidente de Egeria, Xulio Xiz,

entre outros. A mostra, que estaráaberta ata o 28 de maio, estácomposta por tres prismas conpaneis que reflicten aspectos davida da autora xunto con poemase textos que lle dedican desdedestacados escritores galegos ataalumnos e alumnas dos institutossarriáns Xograr Afonso Gómez deSarria e Gregorio Fernández. Taméninclúe fotografías facilitadas polafamilia de Xela e debuxos dapintora lucense Sabela Arias.

Inauguración da exposición.

Exposición adicada a Xela Arias

9NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 2021 Suplemento Letras Galegas 2021

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 202110

Letras Galegas

Olibro de poemas "Quérotecanto" de Baldo Ramos eEva Veiga (Editorial Gala-

xia), na modalidade de Creación Li-teraria; e "O Reino medieval deGalicia" de Andrade Cernadas e LópezCarreira (Edicións Xerais), dentro dacategoría de Investigación e Ensaio,foron seleccionados polo xurado quelles otorgou o Premio Antón LosadaDiéguez na súa XXXVI Edición.

Os premios déronse a coñecer nosalón de plenos do Concello do Car-balliño, que alterna co de Boborásna organización, co apoio da Depu-tación de Ourense. O xurado destacaen "Quérote canto" "a singularidadeescollida polos autores na metodoloxíaque se traduce nunha resonanciacreativa. Dúas voces asentadas e di-versas de lírica de noso que transitancamiños distintos nunha estancia co-mún, conseguen conmover aos lec-tores. Velaí o milagre da poesía".

Do traballo "O Reino medieval deGalicia", o xurado valorou "a achegaorixinal dos autores ao coñecementoda historia medieval de Galicia, res-catando do esquecemento a existenciado reino de Galicia con rigorosidade e

carácter divul-gativo, combi-nando ensaio einvestigaciónen fontes tantocristiás comomusu lmáns,con paixónpolo pasadotemperada polocoñecementoacadémico eben fundamentado". Os premiadosEva Veiga (Pontedeume) é a pri-

meira vez que comparte un libro,que precisamente foi idea de BaldoRamos, porque "os dous traballamosco silencio e para saír do ruído deci-dimos ir a un lugar onde escribir eeleximos o mosteiro de Oseira.

Edicións Xerais encargoulle a An-drade Cernadas, profesor na Univer-sidade de Santiago de Compostela, ea López Carreira, profesor de institutoxubilado, un traballo sobre o Reinode Galicia, que se prolongou ao longodun ano "entre organizarse, repartirtarefas, presentar borradores e as re-visións do editor", explica Cernadas.

ParticipantesOptaron ao premio 30 libros na

modalidade de creación literaria, dosque foron descartados oito por noncumprir as bases. Debido a isto, o xu-rado propón que se modifiquen o re-quisitos no referente á participaciónde obras que xa fosen premiadas nou-tros certames para que non sexan ex-cluídos.

En investigación e ensaio presen-táronse 18, cumprindo todas elas osrequisitos. "Un señor elegante", deSuso de Toro, foi a obra finalista encreación literaria, e "Irmandiñas", deAurora Marco Rodríguez, en investi-gación e ensaio. O premio está dotadocon un total de 12.000 euros.

Oconselleiro deCultura, Educa-ción e Universi-

dade, Román Rodríguez,acompañado polo secre-tario xeral de Cultura,Anxo Manuel Lorenzo,participou en Ourense naentrega do Premio Tra-salba 2020 da FundaciónOtero Pedrayo, que re-caeu no escultor ManuelBuciños. O representanteda Xunta felicitounotanto polo galardóncomo pola súa traxecto-ria ao ser un dos artistascon máis obra nas princi-pais cidades e vilas gale-gas, que están integradas

na paisaxe urbana etamén na vida dos cida-dáns que gozan delas enrúas e prazas a diario.

Trátase dun recoñece-mento co que se distingueo traballo do artista nasúa defensa e espallamentoda lingua e cultura galega.A Fundación Otero Pedrayo-que conta co apoio daXunta de Galicia para co-laborar nas súas activida-des- suma así a ManuelBuciños a unha lista queintegran nomes tan des-tacados como Luz PozoGarza, Agustín FernándezPaz, Antón Pulido e XoséNeira Vilas, entre outros.

"Quérote canto" e "O Reino medieval deGalicia", premios Losada Diéguez

O escultor Manuel Buciñosrecibiu o Premio Trasalba

O acto celebrouse no Pazo de Trasalba (Ourense).

O acto celebrouse no consistorio do Carballiño.

11NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 2021

Por Moncho Mariño

Letras Galegas

-Cal é o motivo polo que eranecesario un proxecto comoAtravés Editora?

Através é o selo editorial daAGAL, da que fun presidente entre2009 e 2012. Na AGAL daquelaxa editabamos libros mais nontiñamos unha editora, faltabacomo un desexo de editar colec-ción. Alguén chegaba cun textoe se publicaba. Publicábase caseque por amor. De aí nace a ideade montar unha editora que teñaunhas liñas claras: que querefacer, que quere publicar e a quenquere chegar. A partir de aí crea-mos Através Editora con catrocoleccións, unha de literatura,outra de ensaio, outra de linguae a última dirixida a temas sobreGaliza, a súa historia ou a súaeconomía. A idea por tanto, eracrear algo máis formal. Logotamén dar unha certa periodici-dade, porque antes os libros saíancando saían, agora sacamos dezlibros ao ano, case cada mes saeun libro, aínda que somos unha

editora pequena. Todo isto hainoque facer cunha estrutura e cunhavisión máis ambiciosa.-Cal é a resposta do públicoante uns traballos publicadosen norma reintegracionista ouen portugués padrón?

Aí depende dos temas. Grazasa Através ves por ti mesmo, aíndaque xa se intuía, mais ves por timesmo que a norma ortográficanon ten tanta importancia. Unexemplo é o libro O pequeno égrande. Este era un libro sobre ominifundismo e a pregunta era:quen vai ler isto?, a quen lle in-teresa? Entón os autores, dousprofesores do Campus de Lugo daUSC, fixeron un monte de lanza-mentos por toda Galiza, polo me-nos vinte lanzamentos como mí-nimo. E que persoas podían ir aeses lanzamentos? Podía ir algúnestudoso, non o descarto, maistamén asistían persoas propieta-rias de minifundios, persoas concuriosidade sobre o tema. Todoisto traduciuse nunhas boas ven-

das dese libro. Quen o comprou?Maioritariamente persoas que usanortografía española. Cando o temaé interesante e o libro é bo, a or-tografía non ten absolutamenteningún obstáculo.-Cal foi o xeito de Através paraofrecer unha imaxe diferentedo resto de editoras galegas?

Nós somos unha editora aso-ciativa, para o bo e para o malo.Por que para o malo? Pois porqueo 90% do traballo é asociativo,non hai un lucro, non hai un pa-gamento, por tanto o esquemacomparado con outras editoras édiferente. Gustamos de vendermoito, como todos, mais buscamosque as nosas publicacións teñansentido para encher espazos. Porexemplo, temos editado un librosobre o movemento LGTB, untema sen publicación algunha enGalicia ata o momento, nese sen-tido buscamos meternos onde ou-tros non se meten. Hai un par deanos editamos un atlas das na-cións sen estado, ese atlas non

existía, fomos nós quen o fixemos.Este ano fixemos unha banda de-señada coa biografía de CarvalhoCalero. O noso ofrecemento éfacer aquilo que outros non fan.Hai uns anos publicamos Galiza,un povo sentimental?, de HelenaMiguélez. Con anterioridade foiofrecido a editoras máis grandesque non o acolleron. Nós publi-cámolo e foi un éxito. -De cara ao Día das Letras Ga-legas, Através Editora fai algúntraballo especial?

Este ano pensabamos faceralgo sobre Xela Arias, mais nondaba tempo e calquera cousa quefixeramos sería algo moi forzao.Hai autores que se prestan máise outros menos. Infelizmente, oDía das Letras Galegas está ideadopara certo tipo de autores, a Car-valho Calero demoraron vinteanos. Hai espazos onde non imos

chegar como é o educativo, outraseditoras sobreviven grazas a eseespazo cos seus catálogos de lei-turas. Aínda así, cada vez haimáis profesores que se atreven amostrarlles aos estudantes textosgalegos con grafía portuguesa,mais é algo incipiente. Por tanto,hai espazos onde se non escrebesen oficial non tes oportunidades.-Cal sería a recepción de Atravésse aparecese unha nova editoracuxa norma otrográfica fose areintegrada ou a portuguesa?

Sería marabilloso. Hai poucosaiu unha que editou a SusanaAríns e a Teresa Moure en Galicia.Eu estou superfeliz, pois Atravésnon ten por que ser o único recurso.Oxalá algún día as demais editorasabran as súas portas e permitaneditar tal como escreben as persoas,quer en norma oficial, quer ennorma reintegrada ou portuguesa.

Entrevista a Valentim Fagim de Através Editora

“Cando o tema é interesante e o libro é bo, a ortografía non é ningún obstáculo”

Valentim Fagim forma parte do colectivo queestá detrás de Através Editora, un proxectosocietario cun obxectivo: encher ocos con

novas propostas editoriais en norma reintegrada.

As temáticas abordadas van desde lingua e litera-tura, pasando por ensaio e historia. Dous fitospara Através foron os libros Galiza, um povo sen-timental?, e O pequeñn é grande, dous exemplos

Imaxínote en Vigo nos oitenta, a fotocos pantalóns vaqueiros lavados ápedra, e un “pitillo” do rubio de batea

na man, “Winston do da Pedra”, onde omercado non é negro, é de moitas cores,ou de “celtas” se non chega o diñeiro paramercalo. Tes a mirada firme, segura de timesma por fora e chea de “esgazamentos”por dentro. estoute vendo nun concerto derock, abaneando a túa melena negra aoritmo que a noite marca, se cadra compo-ñendo en voz baixa pezas que despois to-carían “Os Desertores”, ata o nome cheven ben para definirte.

O rebulir cultural da gran cidade obreira,das castes que pelexan polos seus dereitos,fascínate. Cando unha nace na aldea,mama a lingua e ten a sorte de vivir noLugo de Fingoi, que é unha transiciónentre todas as serras e tódolos poetas,onde acontece a milagre de criar cochosnun baixo, preto das Murallas milenarias,compartindo o máis primario da humani-dade, cos anceios e os soños dun novo es-pertar en liberdade. Vigo é un contraste,un fervedoiro de ideas, de novidades, de“marcar territorio” para un feminismo re-

primido que comeza a agromar e paramoitas causas solidarias, alí ti atópastecomo unha dorna na mar.

A máis rebelde, a Xela que non quereser María dos Anxos, vai ao instituto esinte a lousa da anquilosada ensinanza,conviven os novos mestres cos vellos her-dados, millo vello, e ti buscas novas se-mentes.

Agora vexo como lle deixas o títuloa teu pai e lle espetas, “non volvo aestudar! Vou vivir á miña maneira,quero ser independente!” pois librexa sabías que era imposible!

E co corazón nos beizos, buscastraballo, un traballo de oficinista queche dea un diñeiro para non renderllecontas a ninguén. En pouco tempo arapaza da oficina traduce e corrixetextos, dálle normalidade ao que de-bería ser normal, que os galegos leanen galego, falen en galego, escribanen galego... E por sorte para todosnós, o teu “amerizaxe” en EdiciónsXerais, permite que te formes domellor xeito coa Universidade do traballo eda Rúa. Máis tarde estudarás tamén a outra,

para dedicarte ao ensino, pode que o trou-xeras no sangue dende cativa.

Es a miña heroína Xela, uns meses nosseparan no nacemento, síntote preto comaunha irmán, coma “unha colega”, querodarlle as grazas a Academia por adicarcheo Día das Letras Galegas, a ti, unha mullertan grande e tan achegada, unha poetaespida, unha escultora das palabras, unhaxesta florida que se negou a ser planta dexardín, incómoda as veces, revolucionariaoutras, solidaria sempre!

E da túa obra que dicir? arriscada! xun-tando os poemas co rock, coas fotos

espidas dun mundo agochado nas caretasdo entroido da hipocrisía, o único que

convén rexeitar. Atenrura e a carraxede “Darío” o teu fi-llo, “á intemperie”de durmir fora, forade calquera etiquetapois a túa voz é única, os “tigres comocabalos” non se esgotan, so abren guieirospara ler e volver outra vez ler, cada verso,cada verba, porque cada unha delas éunha clase maxistral da lingua, pero taménda liberdade e do desexo de mudar estemundo inxusto, como unha “denuncia doequilibrio” inmortal.

E tanta vida xunta non puido aguantalao teu corazón, e cando che quedaba tantopor escribir, tanto por ensinar, tantasloitas polas que pelexar, deixáchesnosorfos de ti. A orfandade é un sentimentomoito máis grande ca perda, é un senti-mento que leva aparellada a inxustizacontra a que ti tanto te rebelaches.

Como dixo o teu pai e primeiro mestre,o que te criou:

“Tan intensas e punxentes como assúas arelas de liberdade, independencia exustiza, eran nela o sentido e mais a prác-tica da solidariedade.”(Valentín Arias).

O mundo, Xela, xa non foi o mesmo,Galiza xa non é a mesma sen ti, perdemosa poeta, mais perdemos a solidariedadefeita muller, NUNCA MÁIS o mar esqueceráa túa pel, nunca máis... nunca máis.

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 202112

Letras Galegas

O mar Xela, nunca esquecerá a túa pel!

Por Avelino Jácome

Gosto chamar-lhe “reintegracio-nismo” inda que há poucos diaslia em algures, tal vez a galipedia,

como se diferenciava entre reintegracio-nismo, lusismos e outros, segundo a qualeu seria “lusista” pois emprego ortografiae, no possível, sintaxe portuguesa, consi-derando reintegracionistas aos de “normaAGAL”, etc.

Achegados a este novo Ano das LetrasGalegas, que muitos solicitamos se pro-rrogasse o Ano de Carvalho Calero, semêxito, pois os senhores da RAG são indamais papistas que o Papa e se negam áprorroga do Ano Carvalho (rabichas, invejas,intolerância) pese a coincidir as mesmasrazões polas que o Papa, neste caso sim,prorrogou o Ano Santo, não queria deixarpassar esta data sem insistir na necessidadede chegar a um acordo especialmente or-tográfico que nos identifique sem dúbidasno tronco idiomático do lusismo, sextoidioma do mundo em pessoas que o falam,que nos facilitaria totalmente a relaçãocom nossos vizinhos de além Minho e que

remataríamos definitivamente com a es-quizofrenia de “traduzir” escritos galegosao português. Quando estou a redigir esteartigo podo ler no “NOS diário” a esperan-çadora noticia de que a Deputação deLugo assinou um convenio com AGAL paradesenvolver 25 obradoiros de achegamentoao português em 13 centros educativos dediversas comarcas luguesas, com objetode que os alunos descobram as vantagensque tenhem as pessoas galegofalantrespara exprimir-se em português. São muitosos interesses políticos e de escritores emgalego que impedem algo tão necessáriocomo integrar-nos no mundo da lusofonia,que nos abriria novas portas em todos oseidos do saber, da criação literária e daindústria.

A pesar do meu parcial assentamentoem Vigo não cheguei a conhecer a XelaArias a quem a RAG festeja, penso que jus-tamente, neste ano. Difícil é manter a vi-zinhança e suceder com o mestre Carvalho,provavelmente o mais relevante depois deOtero Pedraio, por excelente poeta que

sejas e ainda merecedora de todo reconhe-cimento e senti a curiosidade de saber algoda nova homenageada; chegando a descobrirtrazos comuns, precisamente no eido dalíngua, como a sólida formulação do rein-tegracionismo no primeiro e a sincera epossibilista assunção do oficialismo na se-gunda, sem o dogmatismo próprio da maioriados que defendem a normativa oficial Comrelação á língua Carvalho amossou desdemuito novo uma preocupação pola codifi-cação e uso correto da língua desde o con-hecimento etimológico, que o levou á de-fensa do reintegracionismo linguístico paranormalizar o galego com o português. XelaArias em Editora Xerais intervém nas funçõesde criação e investigação e posteriormentecomo corretora de estilo, rompendo comroles predefinidos, explorando a linguagemnuma atitude ao tempo transgressora e denão comungar com o poder, mas conside-rando igualmente que a língua precisa nor-malizar-se. Num artigo precioso, que reco-mento, titulado “Paixão de militância e es-curos desertores” fala do idioma “principalsino de uma cultura” e de que “partindo dacomum ideia de que deve normalizar-se alíngua... sabemos que se pode fazer de

muitos jeitos dis-tintos”. Segue a fa-lar dos diversosmodelos, RAG, Xun-ta, reintegracionis-mos... , “não soufilóloga... Como lei-tora e escrevedora a oficial não me parecea pior inda que tampouco a perfeita... semembargo creio que devemos assumir estanormativa oficial... Estou completamentesegura de que esta não será a que perma-neça... se a normalização linguística seguea canle prevista...”. Xela move-se dentrodo possibilíssimo admitindo a imperfeiçãoda normativa oficial e o evoluir para outroscanles. Para mi foi um descobrimento suapostura cara da língua, sem preconceitosnem dogmatismos, e sua afirmação de que“um povo que se alonga do seu idiomaalongasse da sua cultura”, acrescentandominha opinião pessoal de que nossa culturaé a do tronco lusista, não a castelhana im-posta.

Foi um descobrimento, mais alá da suapoesia e da sua prosa editada recente-mente.

Quinta do Limoeiro, maio do 2.021.

Por Nemésio Barxa

Letras Galegas e reintegracionismo

13NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 2021

Redacción A CORUÑA

Galicia

OBoletín Oficial da Pro-vincia publicou a con-cesión definitiva das

axudas da Deputación da Coruñapara a contratación de persoaltécnico deportivo en 69 conce-llos da provincia, cunha achegatotal de 905.000 euros para esteprograma.

A Deputación financia ata o80% dos custes salariais (soldoe Seguridade Social) do persoaltécnico deportivo contratado

durante un ano, cunha achegamáxima de 15.000 euros paraaqueles municipios que optanpola contratación dun graduadouniversitario en Ciencias da Ac-tividade Física e o Deporte quetraballe a xornada completa. Osconcellos poden contratar taméntécnicos superiores en Animaciónde Actividades Físicas e Depor-tivas e facelo a xornada completaou media xornada, aboando sem-pre o 20% restante do salario.

A Deputación financia acontratación de técnicosdeportivos en 69 concellos

Este ente desenvolverá asúa propia tecnoloxíapara mellorar os servizos

e axilizar os trámites da cida-danía. A intención das dúasinstitucións é situalo na Cidadedas TIC e que poida optar aosfondos económicos do pro-

grama Next Generation daUnión Europea. Avalían taména posibilidade da incorporacióndoutras administracións locais,autonómicas e estatais de caraa aproveitar as sinerxias dosproxectos e deste polo TIC deinnovación dixital.

Concello e Deputación crearán uncentro de innovación para

modernizar a administración local

OGoberno de Inés Rey en-tende que os colectivosque promoven a cultura

de raíz así como outras expresiónsmusicais asentadas na Coruña ehabitualmente excluídas dos cir-cuítos convencionais son necesa-rias para que a tradición persista eforme parte da cultura popular dacidade. Para iso, destina 150.000euros co fin de axudar as entidadesmusicais coruñesas. A través doIMCE, abriuse o 10 de maio o prazode presentación de solicitudespara as axudas a entidades musi-

cais locais 2021 coas que apoiaráa todas aquelas que traballan pormanteren vivo o patrimonio cultu-ral e que non se esqueza. Estaconvocatoria pecharase o 10 dexuño. As entidades solicitantespoderán entregar os seus proxec-tos no Rexistro oficial do IMCE, naavenida da Mariña, 18, con citaprevia, no teléfono 981184233 ouben na páxina web https://cita-previa.coruna.gal/citaprevia/.Tamén no rexistro da sede electró-nica municipal https://sede.co-runa.gal/sede/gl.

Sobre a valoración das proposi-cións, o xurado terá en conta asúa orixinalidade e calidade, o nú-mero de compoñentes, o vestiario,a instrumentación, a posta en es-cena e a traxectoria da entidadeno tempo. Na solicitude, os colec-tivos aspirantes deberán describiro espectáculo, que se ofrecerá en2021 e concretar o número de re-xistro no REMA, o caché e númerode actuacións que se propoñen e onúmero de compoñentes tanto daasociación como das persoas queparticiparán na posta en escena.

O Concello destina 150.000 euros paraaxudar as entidades musicais coruñesas

Aalcaldesa da Coruña, InésRey, participou Día da Cien-cia na rúa que, por mor das

restricións da pandemia, este anocelebrouse no Teatro Colón en vezde na rúa.

Na súa intervención anunciouque “a partir da vindeira edicióndo Día da Ciencia na rúa os premios

cos que distinguimos todos os anosaos participantes cos mellores ex-perimentos levarán o nome de JavierNovelle”. “Esta será unha forma derecordar ao grande impulsor de estaxornada para sempre”. O Gobernolocal, asegurou a alcaldesa, seguirá“impulsando os nosos museos conpolíticas que os fortalezan para

que sigan sendo unha marca dife-renciadora da nosa Coruña”. Probadisto, dixo, é que “os museos aíndacoas portas pechadas continuaronlanzando retos en liña durante oconfinamento e até puidemos per-correlos virtualmente”. 17 centroseducativos participaron no certame,que se dividiu en tres bloques.

Susana Seivane comezou atocar a gaita cando só tiña3 anos. Hoxe aparece nos li-

bros de texto como unha pioneiradeste instrumento, pero antes caela houbo outras mulleres gaitei-ras que tamén subiron aos esce-narios. A artista recuperou a súamemoria na charla do mes de maiodo ciclo As mulleres, cen anosdespois de Emilia Pardo Bazán:Conversas na Casa-Museo, organi-zado polo Concello da Coruña encolaboración coa RAG, a través daCasa-Museo Emilia Pardo Bazán,co gallo do centenario do pasa-mento da escritora. A músicatamén conversou co xornalistaManuel Rodríguez, sobre a situa-ción actual das mulleres no mundoda música, antes de despedirse in-terpretando un par de pezasacompañada pola súa irmá, a lut-

hier Saínza Seivane, na pandei-reta, o seu fillo Fiz no bombo e oseu afillado Brais no tambor, cosque formou a “banda do balcón”durante o confinamento.

“Mulleres que tocasen a gaitasempre as houbo, pero os prexuízossociais, o machismo, impedía queo fixeran en público e sobre osescenarios. O primeiro gran grupogalego formado só por gaiteirasconstituíse en Ribadeo en 1960baixo o nome As Meniñas da Sau-dade. “O meu avó falaba delascon admiración”. Pero antes delascómpre lembrar outro nome quemerece estar nos libros de historiada música: o de Áurea Rodríguez(Cartelle, Ourense, 1897 - ?), rei-vindica. “Áurea Rodríguez foi unhaauténtica pioneira. É a primeiramuller da que se ten constanciaen Galicia que actuase publica-

mente como gaiteira e ademaisera quen lideraba a banda queformou cos seus irmáns, Os Mara-billas. Era a directora artística ea representante. O grupo chegoua actuar na Arxentina e na prensacualificárona como a reina de lagaita gallega. A última actuación

de Áurea da que se ten noticia foino ano 1945 en Venezuela. Maliaa súa relevancia, Áurea Rodrígueznon sae nos libros escolares dehistoria da música.

Susana Seivane reivindica ta-mén o papel invisibilizado dasmulleres na tradición musical ga-

lega. “É moi importante recoñecera importancia da transmisión oralpor parte das mulleres”.

A artista medrou noutro mo-mento histórico con menos atran-cos, pero aínda queda moito porfacer para acadar a igualdade.“Noteino sobre todo cando funnai. Socialmente, segue sen agar-darse o mesmo dunha nai ca dunpai. E no terreo profesional, paraas mulleres que nos dedicamos aomundo do espectáculo é tremen-damente difícil conciliar: Viaxamosmoito e actuamos tarde”, resume.

Hoxe xa non é estraño ver nenastocando a gaita, pequenas queatopan en artistas como SusanaSeivane un exemplo. “Que hoxe asnenas me vexan a min como unreferente, é unha gran responsa-bilidade, pero tamén un orgullotremendo”, confesa.

Susana Seivane reivindica o legado das precursoras da gaita nociclo de conversas do centenario de Emilia Pardo Bazán

Os premios do Día da Ciencia na rúa levaráno nome de Javier Novelle

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 202114

Redacción A CORUÑAGalicia

Aalcaldesa, Inés Rey, anun-ciou a peonalización defi-nitiva da rúa Monte das

Moas, que irá parella a unha re-forma desta vía co fin de mellorara calidade de vida deste espazopúblico recuperado para a cidada-nía. Rey recordou que a actuaciónresponde a unha petición que for-malizou no seu momento a Aso-ciación de Veciños Oza-Gaiteira-OsCastros e que entra dentro da me-llora das contornas escolares, decara a garantir a seguridade dasnenas e nenos, neste caso, doCEIP Anxo da Garda. A rexedora

destacou que se manterán enMonte das Moas as beirarrúas exis-tentes que se colocaron recente-mente e que se elevará a calzadade formigón en dúas cores. Ade-mais instalaranse zonas de vexe-tación, que incluirán árbores. Estamellora completarase con novomobiliario no que será “a primeirapeonalización provisional que seconsolida tras un acondiciona-mento que repercutirá no benestarda veciñanza do Castrillón e dosCastros”.

Neste barrio, o Concello investiumáis dun millón de euros en obras

como a renovación da praza daConcordia e a reforma da paradade bus para facela accesible, asícomo en melloras da iluminacióne da rede de pluviais, a humani-zación de Rafael Bárez e os arranxosque se acometeron na escola in-fantil Carricanta. Está previsto ta-mén acondicionar o espazo librede Fariña Ferreño e urbanizar apraza que se sitúa entre a rúaJosé María Hernansáez e a avenidada Concordia, coa conseguinteposta a punto de José María Her-nansáez. Esta última e mais asescaleiras da praza Pablo Iglesias

son outros dos proxecto con cargoás bolsas de conservación.

Coa peonalización definitiva deMonte das Moas, o tramo que vaida avenida da Concordia á rúa Án-gela Blanca Soto non soportará acirculación de vehículos, agás ados destinados á carga e descarga,que poderán transitala até as onceda mañá, tal e como se autoriza

nas demais rúas peonís da cidade. Estes traballos forman parte

dunha serie de intervencións depeonalización dentro do plan Co-ruña Camiña, cun grande eixecomo a rolda peonil que conectaráa Agra con San Diego. Para esteproxecto, xa se gañaron 700 me-tros para a cidadanía e están enproxecto 450 metros máis.

Aalcaldesa da cidade, InésRey, anunciou que come-zarán as obras para cons-

truír unha rampla accesible noBarrio das Flores. A nova estru-tura irá desde a parte traseira dopolideportivo municipal até apraza Pinos. Deste xeito, sinalou,“desaparecen as escaleiras e fa-cilítase a accesibilidade para aspersoas con mobilidade redu-cida”. Esta actuación conta cun

investimento de 92.800 euros e,segundo Rey, “trátase dunhavella demanda das veciñas e ve-ciños do Barrio das Flores, que le-vaban moitos anos pedindo quese colocasen ramplas ou outroselementos para evitar as escalei-ras actuais, que se atopan en moimal estado, co fin de facilitar asía mobilidade”. A rexedora lem-brou que, xunto co concelleiro deUrbanismo, Infraestruturas e Mo-

bilidade, Juan Díaz Villoslada, vi-sitou a zona e se reuniron con re-presentantes da asociaciónveciñal para escoitaren as súasdemandas e problemáticas.

A rexedora destacou que estaactuación é unha proba máis deque o Goberno local escoita aveciñanza de todos os barrios dacidade e actúa de forma conse-cuente e inmediata para responderas súas demandas.

O Concello peonaliza definitivamenteMonte das Moas coa mellora dos

equipamentos públicos e a accesibilidade

O Concello constrúe unha rampla accesible no Barrio das Flores

Tras un pleno municipal,a alcaldesa da Coruña,Inés Rey, reiteroulle á

Xunta de Galicia que "o Portoé dos coruñeses e o seguirásendo mentres eu sexa alcal-desa". O Executivo confirmouno Pleno o seu rexeitamento áproposta da Xunta de se que-dar coa titularidade do 51% deBatería e Calvo Sotelo para in-tegrar os peiraos na cidade.

O compromiso do Concellopara definir un novo horizontelitoral baséase nos principiosda titularidade pública dos te-rreos, da creación de equipa-mentos e de espazos libres pú-blicos e dos usos produtivos

portuarios e complementariosvencellados á economía do mar.

Doutra banda, e a raíz dunhamoción do BNG sobre a posiblecesión por parte da Sareb devivendas para alugueiro social,o concelleiro de Urbanismo,Juan Díaz Villoslada, confirmouque o Goberno municipal estáa traballar coa Sareb na posi-bilidade, se a sociedade resultaadxudicataria das 52 vivendasde Palavea na puxa que se re-alizará este mes, de obter acesión das vivendas en usufrutopara integralas no parque mu-nicipal de vivenda municipal edestinalas a alugueiro socialpara maiores de 35 anos.

Inés Rey á Xunta: “OPorto é dos coruñeses”

Aconcelleira de BenestarSocial, Yoya Neira, e o di-rector territorial de Galicia

da Fundación Amigó, José Anto-nio Morala, asinaron un conveniode colaboración para financiar oprograma "Convivindo" de pre-vención da violencia filio-paren-tal durante o ano 2021. A achegamunicipal é de 19.000 euros.

A intervención lévase a cabocun equipo multidisciplinar envarias fases diferenciadas en quese vai desenvolvendo o itinerario

de cada familia. Realízase unhaintervención integral de inicio afin, a través de actividades deapoio, acompañamento especia-lizado e control e seguimento deresultados, así como de prevenciónnas recaídas.

O programa divídese en dúasliñas de actuación: orientación esensibilización (obradoiros e ac-tividades de prevención e sensi-bilización co fin de evitar e mi-nimizar os conflitos familiares) ede intervención socioeducativa e

terapéutica (atención ás familiasen conflito nas que xa está pre-sente algunha forma de violenciafilio-parental ascendente).

Desde a Fundación Amigó ex-plicaron que a entidade comezoua súa andadura na prevención daviolencia filio-parental no ano2017 atendendo a 42 persoasusuarias directas e 17 familias.Desde esa data, as cifras foronaumentando até chegar a atenderno que vai de ano 71 consultasen Galicia, 45 só na Coruña.

O Concello impulsa por primeira vez unprograma para previr a violencia filio-parental

15NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Maio de 2021

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA) T. 986 64 12 69redaccion@novasdoeixoatlantico.com

OArde Lvcvs Cvltvral, orga-nizado dende a área deXuventude do Concello de

Lugo en colaboración coas 19 aso-ciacións de recreación histórica dacidade, desenvolverá medio centode actividades durante o mes demaio e xuño, accións que serán opreludio dun Arde Lvcvs aínda que,por motivos da pandemia, manteráun perfil afastado dos grandes fas-tos que atraían todos os anos amiles de visitantes.

Nesta nova edición do LvcvsCvltvral, as accións lúdico culturaisvolverán ser abertas e gratuítase, seguindo os pasos do 2020,debido as restricións fixadas polasautoridades sanitarias pola co-vid-19, diminuirán as presenciaise impulsaranse as de carácter on-line. “A programación, que pe-chamos con todas as asociaciónsromanas e castrexas que lle danvida ao Arde Lvcvs e onde elas

serán as protagonistas, compaxi-nará o virtual co presencial, enon defraudará en ningún doscasos”, destacou Mauricio Repetto,concelleiro de Xuventude.

A alcaldesa da cidade, LaraMéndez, anima á veciñanza a par-ticipar, pero lembra que se debencumprir sempre as limitacións sa-nitarias “porque o que pretendemosé gozar e seguir aprendendo conoso rico patrimonio e as nosastradicións, que debemos manter ecoidar, pero sen arriscar nunca anosa saúde e a dos demais”.

Este ano, no ciclo de cine ar-queolóxico, que terá lugar no VelloCárcere, proxectarase ‘La Mujer enCartago Nova’ (6 de maio, ás 20:00horas); ‘El verdadero rostro de losgalgos (13 de maio, ás 20:00horas) e ‘Tutankamon, el tesororedescubierto (día 20 de maio, ás20:00 horas).

Os colectivos do Arde Lvcvs

tamén organizarán diversos xogos,como os xogos romanos do tabo-leiro para todas as idades, quese desenvolverán na Casa da Xu-ventude, agás os dos pequenos,que será no Patio do colexio Di-vina Pastora.

Os obradoiros culturais seránprotagonistas. Algúns serán pre-senciais como os que darán a co-ñecer como se realizaban as coroasromanas, as cotas de malla, comoconverterse en guerreiros, a lin-guaxe de signos sobre a simboloxíasexual da antigüidade, a elabora-ción de herbas e velas ou de re-loxos de sol. E outros moitos através de vídeos, nos que seaprenderá sobre ourivaría castrexa,cerámica galaica, vestimenta ecociña romana ou acuñación demoedas, entre outros.ConferenciasDestacar, ademais, o ciclo de

conferencias internacionais con

Rosa María Cid, catedrática deHistoria Antiga pola Universidadede Oviedo (no salón de actos daDeputación o 12 maio, ás 20:00horas) e Annelise Freisenbruch,doutorada en Estudos Clásicospola Universidade de Cambridge(no salón de actos da Deputacióno 12 xuño, as 20:00 horas), asícomo as charlas culturais o 25maio e os días 1,2 e 3 de xuño, ede expertos o 10 e 11 de xuño.

De novo, contarase cos paseospor Lugo con Paulo Fabio Máximopor distintos puntos da cidade,

tales como a Muralla, Vía XIX, asTermas Romanas ou acueduto, etamén polos xacementos arqueo-lóxicos. Nesta edición, ademais,contarase cun aniversario especial,o da asociación Trebas Galaicas,que o celebrará no auditorio Gus-tavo Freire o vindeiro 8 de maio,ás 18:00 horas.

O concelleiro de Xuventude re-petirá outro ano o concurso deadorno de balcón e fachadas e ophotocoll do Clan Breogan. Taménestá aberto o II concurso de relatossobre a vida dun clan galaico.

Ocatamarán de Viaxes He-misferios que percorre orío Sil desde o embarca-

doiro de Santo Estevo, en No-gueira de Ramuín, acolleu apresentación do XIV Festival In-ternacional de Música Pórtico doParaíso, que no seu programa in-clúe por primeira vez tres concer-tos en diferentes escenarios daRibeira Sacra.

O Presidente da Deputación,Manuel Baltar felicitou á organi-zación pola selección dos con-xuntos e intérpretes, “así comopola contorna escollida para apresentación do festival e sobretodo por elixir aos mosteiros deSanto Estevo, San Pedro de Rocase Santa María como escenariosmusicais”. Anunciou ademais quea Deputación de Ourense, comoinstitución colaboradora, e a or-ganización do evento “acordamosque cara a próximas edicións aRibeira Sacra sempre acolla algunhaactividade e protagonice unha ou

varias das actividades programadasneste festival de altísima calidadeque sempre busca a excelencia eque, de seguro, un ano máis obteráa positiva resposta do público”.

O presidente provincial taménpuxo en valor a colaboración ins-titucional “tanto polo compromisoadquirido pola Deputación conesta cita musical como polo apoioda Xunta de Galicia a través deAgadic e o Xacobeo, nun momentono que a cultura necesita máisque nunca da participación dasadministracións públicas”.

O programa do XIV FestivalInternacional de Música Pórticodo Paraíso inclúe este ano catroconcertos que terán como esce-narios Ourense, Nogueira de Ra-muín, Esgos e Xunqueira de Es-padanedo a cargo de conxuntose solistas de referencia no mundoda música clásica procedentes deItalia, Cataluña, País Vasco e As-turias, así como a proxección noTeatro Principal de Ourense dun

documental sobre un dos compo-sitores españois máis importantes,José Nebra. Programa4 de xuño . Santiago na devo-

ción medieval. Ás 21 horas, naigrexa de Santiago das Caldas deOurense, concerto inaugural acargo do grupo italiano Lareverdie,prestixioso conxunto con trintae cinco anos de traxectoria e re-ferente no mundo da música me-dieval en Europa.

6 de xuño. Catro estaciónsporteñas en Broadway. No Claustrodos Bispos do mosteiro de SantoEstevo de Ribas de Sil (Nogueirade Ramuín), ás 20.00 horas, con-certo de Daniel Ligorio, pianistacatalán considerado como un dosmúsicos de maior proxección nopanorama nacional.

11 de xuño . Documental: Ne-bra, o trunfo da música. No TeatroPrincipal de Ourense, ás 20.00horas, estrea do documental querepasa a vida e obra de José

Nebra, o compositor español máisimportante do século XVIII, e noque se recolle o proceso de recu-peración dunha das súas óperas,Venus e Adonis, sen interpretaren case 300 anos.

12 de xuño. Farándula castiza.Ás 20.00 horas no mosteiro deSanta María de Xunqueira de Es-padanedo, actuación do conxuntoasturiano de música barroca FormaAntiqva, que tras vinte anos de

carreira está considerado pola crí-tica como un dos grupos máisimportantes da música clásica enEspaña.

13 de xuño. Open the door!No mosteiro de San Pedro de Ro-cas, o acordeonista vasco IñakiAlberdi ofrece un orixinal concertono que rende homenaxe ao mestreAstor Piazzolla con partituras quevan desde o renacemento ata aactualidade.

Arde Lvcvs Cvltvral da man dosromanos e castrexos

Ribeira Sacra, escenario principal do XIV Festival Internacional de Música Pórtico do Paraíso

Presentación do festival no catamarán de Hemisferios.