ภาคผนวก 5 รายละเอียดรายการยา ... Documents/National... · 2016-08-19 · ดอกกานพลู โกฐเชียง โกฐหัวบัว

205

ภาคผนวก 5 รายละเอยดรายการยาตามบญชยาจากสมนไพร

กลมท 1 ยาแผนไทยหรอยาแผนโบราณ 50 รายการ

1.1 ยารกษากลมอาการทางระบบไหลเวยนโลหต (แกลม)

(1) ยาหอมทพโอสถ ยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 142 กรม ประกอบดวย

1. ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ ดอกมะล เกสรบวหลวง ดอกกระดงงา ดอกจ าปา ดอกบวจงกลน หวแหวไทย กระจบ แกนฝาง แกนจนทนแดง แกนจนทนขาว แกนจนทนเทศ กฤษณา เปลอกชะลด เปลอกอบเชย เปลอกสมลแวง แกนสนเทศ เหงาวานน า เหงากระชาย หวเปราะหอม ดอกค าไทย รากชะเอมเทศ แกนสรามฤต ล าตนขาตน ลกจนทน ดอกจนทน หนกสงละ 4 กรม

2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา โกฐกระดก โกฐกานพราว โกฐพงปลา โกฐชฎามงส หนกสงละ 2 กรม 3. เทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน เทยนเยาวพาณ เทยนสตตบษย เทยนเกลดหอย เทยนตากบ หนกสงละ 1 กรม 4. พมเสน หนก 2 กรม การบร หนก 1 กรม

ขอบงใช แกลมวงเวยน ขนาดและวธใช ชนดผง

รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม ละลายน ากระสายยา เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง

น ากระสายยาทใช น าดอกไมหรอน าสก

ชนดเมด รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง ขอหามใช - ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ

ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(2) ยาหอมเทพจตร ยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 366 กรม ประกอบดวย

1. ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ เกสรบวหลวง ดอกบวขม ดอกบวเผอน หนกสงละ 4 กรม ดอกมะล หนก 183 กรม

206

2. ผวมะกรด ผวมะงว ผวมะนาว ผวสมตรงกานหรอสมจก ผวสมจน ผวสมโอ ผวสมเขยวหวาน หนกสงละ 4 กรม ผวสมซา หนก 28 กรม 3. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา โกฐกระดก โกฐกานพราว โกฐพงปลา โกฐชฎามงส หนกสงละ 4 กรม 4. เทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน เทยนเยาวพาณ เทยนสตตบษย เทยนเกลดหอย เทยนตากบ หนกสงละ 4 กรม 5. ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล แกนจนทนแดง แกนจนทนขาวหรอ แกนจนทนชะมด กฤษณา กระล าพก ขอนดอก เปลอกชะลด เปลอกอบเชย หวเปราะหอม รากแฝกหอม หนกสงละ 2 กรม 6. พมเสน หนก 4 กรม การบร หนก 1 กรม

ขอบงใช แกลมกองละเอยด ไดแก อาการหนามด ตาลาย สวงสวาย (อาการทรสกใจหวววงเวยน คลนไส ตาพราจะเปนลม) ใจสน และบ ารงดวงจตใหชมชน

ขนาดและวธใช ชนดผง รบประทานครงละ 1 - 1.4 กรม ละลายน าสก เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกน

วนละ 3 ครง ชนดเมด รบประทานครงละ 1 - 1.4 กรม เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง

ขอหามใช - ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ


ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม


(3) ยาหอมนวโกฐ ยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบยา ในผงยา 212 กรม ประกอบดวย

1. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา โกฐกระดก โกฐกานพราว โกฐพงปลา โกฐชฎามงส หนกสงละ 4 กรม 2. เทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน เทยนเยาวพาณ เทยนสตตบษย เทยนเกลดหอย เทยนตากบ หนกสงละ 4 กรม 3. เปลอกสมลแวง หญาตนนก รากแฝกหอม เปลอกชะลด หวเปราะหอม กระล าพก ขอนดอก เนอไมกฤษณา หนกสงละ 4 กรม 4. เหงาขงแหง ดอกดปล รากเจตมลเพลงแดง เถาสะคาน รากชาพล หนกสงละ 3 กรม 5. หวแหวหม ลกกระวาน ดอกกานพล ดอกจนทน ลกจนทน เปลอกอบเชยญวน ลกผกชลา แกนสน หนกสงละ 4 กรม 6. แกนสกข ลกราชดด ลกสารพดพษ แกนจนทนเทศ แกนจนทนแดง ลกกระดอม เถาบอระเพด หนกสงละ 4 กรม 7. เกสรบวหลวง ดอกบนนาค ดอกพกล ดอกสารภ ดอกมะล หนกสงละ 4 กรม

207

8. เนอลกมะขามปอม เนอลกสมอพเภก รากชะเอมเทศ หนกสงละ 4 กรม 9. พมเสน หนก 1 กรม

ขอบงใช 1. แกลมวงเวยน คลนเหยน อาเจยน (ลมจกแนนในอก) ในผสงอาย 2. แกลมปลายไข (หลงจากฟนไขแลวยงมอาการ เชน คลนเหยน วงเวยน เบออาหาร ทองอด และออนเพลย)

ขนาดและวธใช ชนดผง รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ละลายน ากระสาย เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง น ากระสายยาทใช กรณแกลมวงเวยน คลนเหยน อาเจยน (ลมจกแนนในอก) ในผสงอาย ใชน าลกผกช

(15 กรม) หรอเทยนด า (15 กรม) ตมเปนน ากระสายยา กรณแกลมปลายไข (หลงจากฟนไขแลวยงมอาการ เชน คลนเหยน วงเวยน

เบออาหาร ทองอด ออนเพลย) ใชกานสะเดา (33 กาน หรอ 15 กรม) ลกกระดอม (7 ลก หรอ 15 กรม) และเถาบอระเพด (7 องคล หรอ 15 กรม) ตมเปนน ากระสายยา

ถาหาน ากระสายยาไมได ใหใชน าสกแทน ชนดเมด รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ ไมควรเกนวนละ 3 ครง

ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม ในสตรต ารบไดตดไครเครอออก เนองจากมขอมลงานวจยบงชวาไครเครอทใชและมการ

จ าหนายในทองตลาด เปนพชในสกล Aristolochia ซงพชในสกล Aristolochia มรายงานพบวากอใหเกดความเปนพษตอไต (nephrotoxicity) และเมอป ค.ศ. 2002 องคการอนามยโลกไดประกาศใหพชสกล Aristolochia เปนสารกอมะเรงในมนษย

(4) ยาหอมแกลมวงเวยน ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 225 กรมประกอบดวย 1. รากชะเอมเทศ หนก 32 กรม แกนจนทนเทศ หนก 24 กรม

2. ดอกกานพล โกฐเชยง โกฐหวบว รากแฝกหอม เกสรบวหลวง หนกสงละ 12 กรม 3. เปลอกสมลแวง หนก 10 กรม เปลอกอบเชยญวน เปลอกอบเชยเทศ กฤษณา กระล าพก โกฐจฬาลมพา โกฐพงปลา เปลอกชะลด หนกสงละ 8 กรม 4. พมเสน ขอนดอก ดอกบนนาค ดอกพกล ดอกสารภ หนกสงละ 6 กรม 5. เถามวกแดง 5 กรม น าประสานทองสะต แกนจนทนแดง หนกสงละ 4 กรม

ขอบงใช แกลมวงเวยน ออนเพลย นอนไมหลบ ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 600 มลลกรม – 1 กรม ละลายน าสก เมอมอาการ ทก 3 – 4 ชวโมง

ไมควรเกนวนละ 3 ครง ขอหามใช -

208

ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชกบผปวยทมประวตแพเกสรดอกไม อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(5) ยาหอมอนทจกร ยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 98 กรม ประกอบดวย

เถาสะคาน รากชาพล เหงาขง ดอกดปล รากเจตมลเพลงแดง ลกผกชลา โกฐสอ โกฐเขมา โกฐกานพราว โกฐพงปลา โกฐจฬาลมพา โกฐเชยง โกฐกกกรา โกฐน าเตา โกฐกระดก เทยนด า เทยนขาว เทยนแดง เทยนขาวเปลอก เทยนเยาวพาณ แกนจนทนแดง แกนจนทนเทศ เถามวกแดง เถามวกขาว รากยานาง เปลอกชะลด เปลอกอบเชย เปลอกสมลแวง กฤษณา กระล าพก เถาบอระเพด ลกกระดอม ก ายาน ขอนดอก ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล ล าพนแดง ดอกสารภ ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกจ าปา ดอกกระดงงา ดอกมะล ดอกค าไทย แกนฝางเสน ดวว พมเสน หนกสงละ 2 กรม

ขอบงใช 1. แกลมบาดทะจต 2. แกคลนเหยนอาเจยน 3. แกลมจกเสยด

ขนาดและวธใช ชนดผง รบประทานครงละ 1 – 2 กรม ละลายน ากระสายยา ทก 3 – 4 ชวโมง ไมควรเกน วนละ 3 ครง น ากระสายยาทใช

กรณแกลมบาดทะจต ใชน าดอกมะล กรณแกคลนเหยนอาเจยน ใชน าลกผกช เทยนด าตม ถาไมมใชน าสก กรณแกลมจกเสยด ใชน าขงตม

ชนดเมด รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง

ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชกบผปวยทมประวตแพเกสรดอกไม อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม ในสตรต ารบไดตดไครเครอออก เนองจากมขอมลงานวจยบงชวาไครเครอทใชและมการ


209

1.2 ยารกษากลมอาการทางระบบทางเดนอาหาร

1.2.1 กลมยาขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

(1) ยาธาตบรรจบ ยาแคปซล ยาผง ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 104 กรม ประกอบดวย

1. เนอลกสมอไทย หนก 16 กรม 2. โกฐกานพราว หนก 8 กรม 3. เหงาขง โกฐเขมา โกฐพงปลา โกฐเชยง โกฐสอ เทยนด า เทยนขาว เทยนสตตบษย เทยนเยาวพาณ เทยนแดง ลกจนทน ดอกจนทน ดอกกานพล เปลอกสมลแวง ลกกระวาน ลกผกชลา ใบพมเสนตน ดอกดปล หวเปราะหอม การบร หนกสงละ 4 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ ขนาดและวธใช ชนดผง

ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายน ากระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ น ากระสายยาทใช

กรณแกทองอด ทองเฟอ ใชกระเทยม 3 กลบ ทบชงน ารอนหรอใชใบกะเพรา ตมเปนน ากระสายยา

ถาหาน ากระสายยาไมไดใหใชน าสกแทน ชนดแคปซลและชนดลกกลอน

ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม ในสตรต ารบไดตดไครเครอออก เนองจากมขอมลงานวจยบงชวาไครเครอทใชและมการ


210

(2) ยาธาตอบเชย ยาน า (รพ.) สตรต ารบ ในยาน า 100 มลลลตร ประกอบดวย

1. เปลอกอบเชยเทศ เปลอกสมลแวง ลกกระวาน ดอกกานพล รากชะเอมเทศ หนกสงละ 800 มลลกรม 2. เกลดสะระแหน การบร หนกสงละ 50 มลลกรม

ขอบงใช ขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 15 - 30 มลลลตร วนละ 3 ครง หลงอาหาร ขอหามใช - ขอควรระวง ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต

เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(3) ยาเบญจกล ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย ดอกดปล รากชาพล เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง เหงาขงแหง หนกสงละ 20 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 1.5 – 2 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร ชนดผง รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน

รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ ผทมไข และเดกเลก ขอควรระวง - ไมควรใชยานในฤดรอน เนองจากอาจท าใหไฟธาตก าเรบ - ไมควรรบประทานตดตอกนนานเกน 7 วน อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(4) ยาประสะกะเพรา ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 92 กรม ประกอบดวย

1. ใบกะเพราแดง หนก 47 กรม 2. ผวมะกรด หนก 20 กรม 3. รากชะเอมเทศ มหาหงค หนกสงละ 8 กรม 4. พรกไทยลอน เหงาขง ดอกดปล หวกระเทยม หนกสงละ 2 กรม

5. เกลอสนเธาว หนก 1 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ จกเสยด ขนาดและวธใช ชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก) เดก อาย 1 – 3 เดอน รบประทานครงละ 100 – 200 มลลกรม อาย 4 – 6 เดอน รบประทานครงละ 200 – 300 มลลกรม

211

อาย 7 – 12 เดอน รบประทานครงละ 400 – 600 มลลกรม โดยน ายาละลายน ากระสายยา (ทงไวใหตกตะกอน แลวใชหลอดหยดดดสวนน าใส) รบประทานวนละ 2 ครง เชาและเยน เมอมอาการ

น ากระสายยาทใช กรณแกทองอด ทองเฟอ ใชน าสก หรอน าใบกะเพราตม กรณแกจกเสยด ใชไพลเผาไฟพอสก ฝนกบน าสก

ชนดแคปซลและชนดเมด เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน เมอมอาการ

ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(5) ยาประสะกานพล ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 250 กรม ประกอบดวย

1. ดอกกานพล หนก 125 กรม 2. เปลอกซก หนก 10 กรม เหงาขมนชน หนก 8 กรม เปลอกเพกา เปลอกขอาย หนกสงละ 4 กรม 3. เหงาขงแหง ดอกดปล หนกสงละ 3 กรม เหงาไพล รากเจตมลเพลงแดง เถาสะคาน รากชาพล หนกสงละ 2 กรม พรกไทยลอน หนกสงละ 1 กรม เหงาวานน า หวกระชาย การบร หนกสงละ 4 กรม 4. รากแฝกหอม หวเปราะหอม รากกรงเขมา ใบกระวาน ลกกระวาน ลกผกชลา หนกสงละ 4 กรม เนอไม ลกจนทน หนกสงละ 8 กรม 5. เทยนด า เทยนขาว โกฐสอ โกฐกระดก หนกสงละ 4 กรม 6. รากขาวสาร หนก 8 กรม รากแจง หนก 4 กรม 7. ก ามะถนเหลอง หนก 4 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการปวดทอง จกเสยด แนนเฟอจากอาหารไมยอย เนองจากธาตไมปกต ขนาดและวธใช ชนดผง

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยา วนละ 3 ครง หลงอาหาร เมอมอาการ น ากระสายยาทใช

ใชไพลเผาไฟพอสกฝนกบน าปนใสเปนน ากระสาย ถาหาน ากระสายยาไมไดใหใชน าสกแทน

ชนดแคปซลและชนดเมด รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร เมอมอาการ

ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต

เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได อาการไมพงประสงค -

212

ขอมลเพมเตม ในสตรต ารบไดตดไครเครอออก เนองจากมขอมลงานวจยบงชวาไครเครอทใชและมการจ าหนายในทองตลาด เปนพชในสกล Aristolochia ซงพชในสกล Aristolochia มรายงานพบวากอใหเกดความเปนพษตอไต (nephrotoxicity) และเมอป ค.ศ. 2002 องคการอนามยโลกไดประกาศใหพชสกล Aristolochia เปนสารกอมะเรงในมนษย

(6) ยาประสะเจตพงค ยาแคปซล ยาผง ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 66 กรม ประกอบดวย

1. รากเจตพงค หนก 33 กรม 2. เหงาขา หนก 16 กรม 3. รากระยอม พรกไทยลอน เถาบอระเพด หนกสงละ 2 กรม

4. ดอกจนทน ลกจนทน ลกกระวาน ใบกระวาน ดอกกานพล รากกรงเขมา เนอลกสมอทะเล รากพญารากขาว เปลอกตนหวา เกลอสนเธาว การบร หนกสงละ 1 กรม

ขอบงใช แกกษยจกเสยด ขบผายลม ขนาดและวธใช ชนดผง รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน าสก วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

ชนดแคปซลและชนดเมด รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต

เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม ในสตรต ารบไดตดไครเครอออก เนองจากมขอมลงานวจยบงชวาไครเครอทใชและมการ


(7) ยามนทธาต ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 93 กรม ประกอบดวย

1. เหงาขง ลกเบญกาน หนกสงละ 9 กรม 2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา เทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน ลกผกชลอม ลกผกชลา หวกระเทยม เปลอกสมลแวง เปลอกโมกมน แกนจนทนแดง แกนจนทนเทศ ดอกกานพล ดอกดปล รากชาพล เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง พรกไทยลอน ลกจนทน การบร หนกสงละ 3 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ แกธาตไมปกต ขนาดและวธใช ชนดผง ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร

213

ชนดแคปซลและชนดเมด ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช - หามใชในเดกอายต ากวา 1 ขวบ เนองจากเปนยารสรอน ท าใหลน ปากแสบรอนได - หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได



(8) ยามหาจกรใหญ ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 114 กรม ประกอบดวย 1. ใบกระพงโหม หนก 60 กรม

2. ยาด าสะต หนก 8 กรม 3. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐพงปลา โกฐกานพราว โกฐกระดกเทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนเยาวพาณ เนอลกสมอไทย เนอลกสมอพเภก เนอลกมะขามปอม ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล รากชะเอมเทศ เมลดโหระพา ลกผกชลา สารสมสะต เหงาขมนออย หวกระเทยม หนกสงละ 2 กรม

ขอบงใช 1. แกลมซาง 2. บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

ขนาดและวธใช 1. แกลมซาง ชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก) เดก อาย 1 – 5 ขวบ รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม ละลายน าสก เพมและลดไดตามสวน

วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร 2. บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ ชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก) เดก อาย 1 – 5 ขวบ รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม ละลายน าสก เพมและลดไดตามสวน

วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร ชนดเมดและชนดแคปซล เดก อาย 6 – 12 ป รบประทานครงละ 1.5 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร ขอหามใช -

214

ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - หากรบประทานแลวมอาการทองเสย ควรหยดรบประทานยา

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม - (9) ยาวสมพยาใหญ ยาผง สตรต ารบ ในผงยา 108 กรม ประกอบดวย

1. ดอกดปล หนก 54 กรม 2. ลกผกชลา ลกจนทน ดอกจนทน หนกสงละ 8 กรม 3. ลกกระวาน ดอกกานพล โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา เปลอกอบเชย เปลอกสมลแวง เนอลกสมอเทศ เนอลกสมอไทย เหงาวานน า เถาบอระเพด เหงาขงแหง รากพญารากขาว หนกสงละ 2 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ จกเสยด ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน าสกหรอผสมน าผงปนเปนลกกลอน ทก 4 ชวโมง ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชรวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจากต ารบนมดอกดปลในปรมาณสง



(10) ยาอภยสาล ยาลกกลอน ยาเมด สตรต ารบ ในผงยา 181 กรม ประกอบดวย

1. หศคณเทศ หนก 24 กรม พรกไทยลอน แกนจนทนเทศ หนกสงละ 16 กรม รากเจตมลเพลงแดง หนก 12 กรม 2. หวบกรอ หนก 15 กรม เนอลกสมอไทย เนอลกสมอเทศ หนกสงละ 13 กรม 3. เทยนแดง หนก 11 กรม เทยนขาวเปลอก หนก 10 กรม เทยนตาตกแตน หนก 9 กรม เทยนขาว หนก 8 กรม 4. โกฐเขมา หนก 9 กรม โกฐสอ หนก 8 กรม 5. เหงาวานน า หนก 7 กรม ดอกกานพล หนก 4 กรม ลกกระวาน หนก 3 กรม ดอกจนทน หนก 2 กรม ลกจนทน หนก 1 กรม 6. ลกพลงกาสา หนก 6 กรม

ขอบงใช บ าบดโรคลม บรรเทาอาการจกเสยดแนน ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 1.5 – 2 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข

215

ขอควรระวง ควรระวงในการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)


1.2.2 กลมยาบรรเทาอาการทองผก

(1) ยาถายดเกลอฝรง ยาแคปซล ยาเมด สตรต ารบ ในผงยา 117 กรม ประกอบดวย 1. ดเกลอฝรง หนก 60 กรม ยาด าสะต หนก 12 กรม

2. ใบมะกา ใบมะขาม ใบสมปอย เนอในฝกคน รากขกาแดง รากขกาขาว รากตองแตก ฝกสมปอย เนอลกสมอไทย เนอลกสมอดง เถาวลยเปรยง หนกสงละ 3 กรม ขเหลกทง 5 หนก 3 กรม

3. หวหอม หนก 3 กรม 4. หญาไทร ใบไผปา หนกสงละ 3 กรม

ขอบงใช ใชบรรเทาอาการทองผกเฉพาะในรายททองผกมากหรอในรายทมอาการทองผกเรอรงและใชยาอนแลวไมไดผล

ขนาดและวธใช ชนดแคปซลและชนดเมด ครงแรก รบประทาน 1 กรม วนละ 1 ครง กอนนอน ถาไมถาย วนตอไป รบประทานเพมเปน 1.5 กรม แตไมเกน 2.5 กรม ตอวน (ตามธาตหนกธาตเบา)

ขอหามใช - หามใชในหญงตงครรภ และเดก - หามใชในภาวะทางเดนอาหารอดตน (gastrointestinal obstruction/ileus) - หามใชในผปวยทมภาวะผดปกตเฉยบพลนททางเดนอาหาร (acute gastro-intestinal conditions) เชน คลนไส อาเจยน

ขอควรระวง - เนองจากเปนยาถายอยางแรง ไมควรใชยานในผปวยออนเพลยมากหรอมภาวะขาดน า - เมอถายแลว ใหเวนอยางนอย 2 วน แลวจงใชยานอกครง

- ควรระว งการใชยาในผ ส งอาย และผป วยทมความผดปกตของไตหรอต บ (renal/hepatic impairment) เนองจากยามสวนประกอบของแมกนเซยม

อาการไมพงประสงค ปวดเสยดทอง ขอมลเพมเตม -

(2) ยาธรณสนฑะฆาต ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 160 กรม ประกอบดวย

1. พรกไทยลอน หนก 96 กรม 2. ยาด าสะต หนก 20 กรม 3. เนอลกสมอไทย มหาหงค การบร หนกสงละ 6 กรม 4. รงทอง (ประสะ) หนก 4 กรม 5. ผกแพวแดง (ทงตน) เนอลกมะขามปอม หนกสงละ 2 กรม

216

6. ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล เทยนด า เทยนขาว หวดองดง หวบก หวกลอย หวกระดาดขาว หวกระดาดแดง ลกเรว เหงาขง รากชะเอมเทศ รากเจตมลเพลงแดง โกฐกระดก โกฐเขมา โกฐน าเตา หนกสงละ 1 กรม

ขอบงใช แกเถาดาน ทองผก ขนาดและวธใช ชนดผง

รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม ละลายน าสกหรอผสมน าผง ปนเปนลกกลอน วนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน

ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ ผทมไข และเดก ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ


ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได - ควรระวงการใชรวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจากต ารบนมพรกไทยในปรมาณสง - ควรระวงการใชในผสงอาย


1.2.3 กลมยาบรรเทาอาการทองเสย

(1) ยาธาตบรรจบ ยาแคปซล ยาผง ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 104 กรม ประกอบดวย

1. เนอลกสมอไทย หนก 16 กรม 2. โกฐกานพราว หนก 8 กรม 3. เหงาขง โกฐเขมา โกฐพงปลา โกฐเชยง โกฐสอ เทยนด า เทยนขาว เทยนสตตบษย เทยนเยาวพาณ เทยนแดง ลกจนทน ดอกจนทน ดอกกานพล เปลอกสมลแวง ลกกระวาน ลกผกชลา ใบพมเสนตน ดอกดปล หวเปราะหอม การบร หนกสงละ 4 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการอจจาระธาตพการ ทองเสยชนดท ไม เกดจากการตดเชอ เชน อจจาระไมเปนมกหรอมเลอดปน ทองเสยชนดทไมมไข เปนตน

ขนาดและวธใช ชนดผง ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายน ากระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอม อาการ

217

น ากระสายยาทใช กรณบรรเทาอาการอจจาระธาตพการ ทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเชอ ใช เปลอกแคหรอเปลอกสะเดา หรอเปลอกลกทบทมตม แทรกกบน าปนใสเปนน า กระสายยา ถาหาน ากระสายยาไมไดใหใชน าสกแทน

ชนดแคปซลและชนดลกกลอน ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได - ในกรณทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเชอ ใชไมเกน 1 วน หากอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย


(2) ยาเหลองปดสมทร ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 90 กรม ประกอบดวย 1. เหงาขมนชน หนก 30 กรม 2. ชนยอย ครง สเสยดเทศ เปลอกสเสยดไทย ใบเทยน ใบทบทม หวแหวหม

เหงาขมนออย เปลอกเพกา รากกลวยตบ หวกระเทยมคว ดอกดปล หนกสงละ 5 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเชอ เชน อจจาระไม เปนมกหรอมเลอด

ปน ทองเสยชนดทไมมไข เปนตน ขนาดและวธใช ชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก)

ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยา ทก 3 – 5 ชวโมง เมอมอาการ เดก อาย 3 – 5 เดอน รบประทานครงละ 200 มลลกรม อาย 6 – 12 เดอน รบประทานครงละ 300 – 400 มลลกรม อาย 1 – 5 ขวบ รบประทานครงละ 500 – 700 มลลกรม อาย 6 – 12 ป รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม

ละลายน ากระสายยา ทก 3 – 5 ชวโมง เมอมอาการ น ากระสายยาทใช

ใชน าเปลอกลกทบทมหรอเปลอกแคตม แทรกกบน าปนใสเปนน ากระสายยา ส าหรบเดกเลกใหบดผสมกบน ากระสายยา ใชรบประทานหรอกวาดกได ถาหาน ากระสายยาไมได ใหใชน าสกแทน

218

ชนดแคปซลและชนดเมด เดก อาย 6 – 12 ป รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม เมอมอาการ ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ทก 3 - 5 ชวโมง เมอมอาการ

ขอหามใช - ขอควรระวง ใชไมเกน 1 วน หากอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

1.2.4 กลมยาบรรเทารดสดวงทวารหนก

(1) ยาผสมเพชรสงฆาต ยาแคปซล ยาแคปซล (รพ.) สตรท 1 รปแบบยา ยาแคปซล ยาแคปซล (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

เถาเพชรสงฆาต หนก 70 กรม รากอคคทวาร หนก 20 กรม โกฐน าเตา หนก 10 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการรดสดวงทวารหนก ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 1.2 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท ขอหามใช - ขอควรระวง ควรระวงการใชยาในหญงตงครรภและใหนมบตร อาการไมพงประสงค ทองเสย ขอมลเพมเตม -

สตรท 2 รปแบบ ยาแคปซล (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 85 กรม ประกอบดวย

เถาเพชรสงฆาต หนก 50 กรม กะเมง (ทงตน) หนก 15 กรม โกฐน าเตา หวกระชาย หนกสงละ 10 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการรดสดวงทวารหนก ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท ขอหามใช -

ขอควรระวง ควรระวงการใชยาในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร อาการไมพงประสงค ทองเสย มวนทอง ขอมลเพมเตม -

(2) ยารดสดวงมหากาฬ ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 110 กรม ประกอบดวย

1. มดยอบคว หนก 5 กรม 2. ขอบชะนางแดง (ทงตน) ขอบชะนางขาว (ทงตน) หนกสงละ 5 กรม 3. โกฐกกกรา โกฐสอ โกฐจฬาล าพา โกฐกานพราว โกฐพงปลา หนกสงละ 5 กรม

219

4. เทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน หนกสงละ 5 กรม 5. แกนสนเทศ ลกจนทน ดอกจนทน เถาสะคาน เปลอกสมลแวง ดอกดปล พรกไทยลอน เหงาขง เปลอกอบเชยเทศ หนกสงละ 5 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการรดสดวงทวารหนก ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 800 มลลกรม - 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช -

ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร


1.3 ยารกษากลมอาการทางสตศาสตรนรเวชวทยา

(1) ยาประสะไพล ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 162 กรม ประกอบดวย 1. เหงาไพล หนก 81 กรม 2. ผวมะกรด เหงาวานน า หวกระเทยม หวหอม พรกไทยลอน ดอกดปล เหงาขง

เหงาขมนออย เทยนด า เกลอสนเธาว หนกสงละ 8 กรม 3. การบร หนก 1 กรม

ขอบงใช 1. ระดมาไมสม าเสมอหรอมานอยกวาปกต 2. บรรเทาอาการปวดประจ าเดอน 3. ขบน าคาวปลาในหญงหลงคลอดบตร

ขนาดและวธใช กรณระดมาไมสม าเสมอหรอมานอยกวาปกต ชนดผง รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร เปนเวลา 3 - 5 วน เมอระดมา ใหหยดรบประทาน ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เปนเวลา 3 - 5 วน เมอระดมา ใหหยดรบประทาน

กรณปวดประจ าเดอน ในกรณทมอาการปวดประจ าเดอนเปนประจ า ใหรบประทานยากอนมประจ าเดอน 2 - 3 วนไปจนถงวนแรกและวนทสองทมประจ าเดอน ชนดผง รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน รบประทานครงละ 1 กรมวนละ 3 ครง กอนอาหาร

220

กรณขบน าคาวปลาในหญงหลงคลอดบตร ชนดผง รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทาน จนกวาน าคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทานจนกวา น าคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน ขอหามใช - หามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผทมไข

- หามรบประทานในหญงทมระดมากกวาปกต เพราะจะท าใหมการขบระดออกมามากขน ขอควรระวง - ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

- กรณระดมาไมสม าเสมอหรอมานอยกวาปกต ไมควรใชตดตอกนนานเกน 1 เดอน - กรณขบน าคาวปลาในหญงหลงคลอดบตร ไมควรใชตดตอกนนานเกน 15 วน

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม - (2) ยาปลกไฟธาต ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

1. พรกไทยลอน หนก 50 กรม 2. ดอกดปล รากชาพล ผกแพวแดง (ทงตน) เถาสะคาน เหงาขงแหง ลกผกชลอม เหงาวานน า หวแหวหม ผวมะกรด ลกพลงกาสา หนกสงละ 5 กรม

ขอบงใช กระตนน านม กระจายเลอดลมในหญงหลงคลอด ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง ควรระวงการใช รวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin

เนองจากต ารบนมพรกไทยในปรมาณสง อาการไมพงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมลเพมเตมอน ๆ แพทยแผนไทยดงเดมใชเปนยาแทนการอยไฟของหญงหลงคลอด

(3) ยาไฟประลยกลป ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 71 กรม ประกอบดวย

1. รากเจตมลเพลงแดง สารสมสะต แกนแสมทะเล ผวมะกรด การบร หนกสงละ 6 กรม 2. เหงาขมนออย เหงากระทอ เหงาขา เหงาไพล เปลอกมะรม หนกสงละ 5 กรม

3. พรกไทยลอน เหงาขง ดอกดปล หวกระเทยม หนกสงละ 4 กรม ขอบงใช ขบน าคาวปลาในเรอนไฟ ชวยใหมดลกเขาอ ขนาดและวธใช ชนดผง

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทาน จนกวาน าคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน

221

ชนดแคปซลและชนดเมด รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทานจนกวาน าคาวปลา

จะหมด แตไมเกน 15 วน ขอหามใช - หามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผทมไข

- หามใชในหญงทผาคลอด เนองจากท าใหแผลหายชา ขอควรระวง ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต

เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม - (4) ยาไฟหากอง ยาผง ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

รากเจตมลเพลงแดง เหงาขง พรกไทยลอน สารสมสะต ฝกสมปอย หนกสงละ 20 กรม ขอบงใช ขบน าคาวปลาในเรอนไฟ ชวยใหมดลกเขาอ ขนาดและวธใช ชนดผง

รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทานจนกวาน าคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน ชนดแคปซลและชนดเมด

รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทานจนกวา น าคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน ขอหามใช - หามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผทมไข

- หามใชหญงทผาคลอด เนองจากท าใหแผลหายชา ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(5) ยาเลอดงาม ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 102 กรม ประกอบดวย

1. เหงาขงแหง ตะไครบาน (ล าตน) สะระแหน (ทงตน) เหงากระชาย เหงากระทอ ผวมะกรด ใบมะนาว รากและใบกะเพรา หวกระเทยม เปลอกเพกา โกฐจฬาลมพา ชาพล (ทงตน) ลกเรวหอม ลกจนทน ดอกกานพล ดอกดปล เหงาไพล พรกไทยลอน รากเจตมลเพลงแดง รากชะเอมเทศ หนกสงละ 5 กรม 2. พมเสน การบร หนกสงละ 1 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการปวดประจ าเดอน ชวยใหประจ าเดอนมาเปนปกต แกมตกด ขนาดและวธใช ชนดผง รบประทานครงละ 1 – 2 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร ชนดแคปซล รบประทานครงละ 1 – 2 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต

เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

222


(6) ยาสตรหลงคลอด ยาตม (รพ.) สตรต ารบ ในยา 130 กรม ประกอบดวย

1. แกนแกแล แกนขนน วานชกมดลก แกนฝางเสน เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง ดอกดปล โกฐเชยง เถาก าแพงเจดชน หนกสงละ 10 กรม 2. พรกไทยลอน รากชาพล ดอกค าฝอย ดอกมะล ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ เกสรบวหลวง หนกสงละ 5 กรม

ขอบงใช ขบน าคาวปลา บ ารงเลอด ชวยใหมดลกเขาอเรวในหญงหลงคลอด ขนาดและวธใช น ายาใสน าพอทวม ตมดวยไฟปานกลาง นานครงชวโมง น าเฉพาะสวนน ามารบประทาน

ครงละ 250 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร หรอดมแทนน า รบประทานตดตอกน 1 สปดาหหรอจนกวาน าคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน ขอหามใช หามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงในการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตมอน ๆ - แพทยแผนไทยดงเดมใชเปนยาแทนการอยไฟของหญงหลงคลอด

- ยา 1 หอ สามารถใชตดตอกนประมาณ 5 - 7 วน โดยใหอนน าสมนไพรทกครงกอนการรบประทานยา

1.4 ยาแกไข

(1) ยาเขยวหอม ยาผง ยาเมด (รพ.) ยาผง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 90 กรม ประกอบดวย

ใบพมเสน ใบผกกระโฉม ใบหมากผ ใบหมากเมย ใบสนพราหอม รากแฝกหอม หวเปราะหอม แกนจนทนขาวหรอจนทนชะมด แกนจนทนแดง วานกบแรด วานรอนทอง เนระพส พษนาศน มหาสด า ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ เกสรบวหลวง หนกสงละ 5 กรม

ขอบงใช 1. บรรเทาอาการไข รอนในกระหายน า 2. แกพษหด พษอสกอใส (บรรเทาอาการไขจากหดและอสกอใส)

ขนาดและวธใช ชนดผง ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยา ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ เดก อาย 6 – 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายน ากระสายยา ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ

น ากระสายยาทใช กรณบรรเทาอาการไข รอนในกระหายน า ใชน าสก หรอน าดอกมะล

เปนน ากระสายยา

223

กรณแกพษหด พษอสกอใส ละลายน ารากผ กชตม เปนน ากระสายยา ทงรบประทาน และชโลม

หมายเหต การชโลมใชยาผงละลายน า 1 ตอ 3 แลวชโลม (ประพรม) ทวตามตวบรเวณทตมใสยงไมแตก

ชนดเมด ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ

ขอหามใช - ขอควรระวง - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม

- ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม - ทางการแพทยแผนไทย แนะน าใหผปวยหด อสกอใส หามรบประทานอาหารทะเล ไข

และน าเยน เนองจากผดส าแดง - ในสตรต ารบไดตดไครเครอออก เนองจากมขอมลงานวจยบงชวาไครเครอทใชและม

การจ าหนายในทองตลาด เปนพชในสกล Aristolochia ซงพชในสกล Aristolochia มรายงานพบวากอใหเกดความเปนพษตอไต (nephrotoxicity) และเมอป ค.ศ. 2002 องคการอนามยโลกไดประกาศใหพชสกล Aristolochia เปนสารกอมะเรงในมนษย

(2) ยาจนทนลลา ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 99 กรม ประกอบดวย

โกฐสอ โกฐเขมา โกฐจฬาลมพา แกนจนทนขาวหรอจนทนชะมด แกนจนทนแดง ลกกระดอม เถาบอระเพด รากปลาไหลเผอก หนกสงละ 12 กรม พมเสน หนก 3 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการไขตวรอน ไขเปลยนฤด ขนาดและวธใช ชนดผง

ผใหญ รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ละลายน าสก ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ละลายน าสก ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ

ชนดแคปซลและชนดเมด ผใหญ รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ

ขอหามใช -

224

ขอควรระวง - ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม แนะน าใหใชยาจนทนลลาไดในหญงทมไขทบระดหรอไขระหวางมประจ าเดอน

(3) ยาประสะจนทนแดง ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 64 กรม ประกอบดวย

1. แกนจนทนแดง หนก 32 กรม 2 . รากเหมอดคน รากมะปรางหวาน รากมะนาว หวเปราะหอม โกฐหวบว แกนจนทนเทศ แกนฝางเสน หนกสงละ 4 กรม 3. เกสรบวหลวง ดอกบนนาค ดอกสารภ ดอกมะล หนกสงละ 1 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการไขตวรอน (ไขพษ) แกรอนในกระหายน า ขนาดและวธใช ชนดผง

ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยา ทก 3 - 4 ชวโมง เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายน ากระสายยา ทก 3 - 4 ชวโมง น ากระสายทใช ใชน าสก หรอน าดอกมะล ชนดแคปซลและชนดเมด

ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ทก 3 - 4 ชวโมง ขอหามใช - ขอควรระวง - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม

- ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก - กรณบรรเทาอาการไข รอนในกระหายน า หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วนแลวอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย


(4) ยาประสะเปราะใหญ ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 80 กรม ประกอบดวย 1. หวเปราะหอม หนก 40 กรม

2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา เทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล แกนจนทนเทศ แกนจนทนแดง ดอกบนนาค ดอกสารภ ดอกพกล เกสรบวหลวง หนกสงละ 2 กรม

225

ขอบงใช ถอนพษไขตานซางส าหรบเดก ขนาดและวธใช ชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก) เดก อาย 1 – 5 ป

รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ละลายน ากระสายยา ทก 3 - 4 ชวโมง น ากระสายยาทใช น าดอกไมเทศหรอน าสก

ชนดแคปซลและชนดเมด เดก อาย 6 – 12 ป รบประทานครงละ 1 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง

ขอหามใช - ขอควรระวง - ควรระวงในการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant)

และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม - ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย


(5) ยามหานลแทงทอง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 103 กรม ประกอบดวย 1. เนอในเมลดสะบามอญ (สม) หวายตะคา (สม) เมลดมะกอก (สม) ลกมะค าดควาย (สม)

ถานไมสก แกนจนทนแดง แกนจนทนเทศ ใบพมเสน ใบยานาง หมกหอม หนกสงละ 10 กรม

2. เบยจนควใหเหลอง 3 กรม ขอบงใช 1. แกไขกาฬ หด อสกอใส (บรรเทาอาการไขจากไขกาฬ หด และอสกอใส) 2. แกรอนในกระหายน า ขนาดและวธใช ชนดผง

ผใหญ รบประทานครงละ 1.5 - 2 กรม ละลายน าสก วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม ละลายน าสก วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

ชนดแคปซลและชนดเมด ผใหญ รบประทานครงละ 1.5 - 2 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร


226

ขอควรระวง - ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย


(6) ยาหาราก ยาแคปซล ยาผง ยาเมด สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

รากยานาง รากคนทา รากมะเดอชมพร รากชงช รากไมเทายายมอม หนกสงละ 20 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการไข ขนาดและวธใช ชนดผง

ผใหญ รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ละลายน าสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ ชนดแคปซลและชนดเมด ผใหญ รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ

ขอหามใช - ขอควรระวง - ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของ

ไขเลอดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

- ไมแนะน าใหใชในหญงทมไขทบระดหรอไขระหวางมประจ าเดอน อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

1.5 ยารกษากลมอาการของระบบทางเดนหายใจ

1.5.1 ยาบรรเทาอาการไอ

(1) ยาแกไอผสมกานพล ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

รากชะเอมเทศ หนก 48 กรม บวย หนก16 กรม มะนาวดองแหง หนก 10 กรม น าตาลกรวด หนก 4 กรม พมเสน เกลดสะระแหน หนกสงละ 3 กรม เหงาวานน า ผลมะแวงเครอ ดอกกานพล เนอลกสมอพเภก เปลอกอบเชย เนอลกมะขามปอม ดอกเกกฮวย หลอฮงกวย ผวสมจน หนกสงละ 2 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขบเสมหะ

227

ขนาดและวธใช อมครงละ 200 - 300 มลลกรม เมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง ขอหามใช - ขอควรระวง ควรระวงการใชในผปวยททองเสยงาย เนองจากมะขามปอมมฤทธเปนยาระบาย อาการไมพงประสงค ทองเสย ขอมลเพมเตม -

(2) ยาแกไอผสมมะขามปอม ยาน า (รพ.) สตรต ารบท 1 ในยา 100 มลลลตร ประกอบดวย

สารสกดน ามะขามปอมเขมขน (ความเขมขน 40 เปอรเซนต) 60 มลลลตร สารสกดใบเสนยด (ความเขมขน 10 เปอรเซนต) 10 มลลลตร กลเซอรน 5 มลลลตร สารสกดรากชะเอมเทศ 0.45 มลลลตร เกลอแกง 0.5 กรม เกลดสะระแหน 0.01 มลลกรม

สตรต ารบท 2 ในยา 100 มลลลตร ประกอบดวย สารสกดน ามะขามปอมเขมขน (ความเขมขน 25 เปอรเซนต) 30 มลลลตร มะนาวดองแหง 8 มลลกรม สารสกดรากชะเอมเทศ 5 มลลลตร ผวสมจน 3.3 มลลกรม บวย 3 มลลกรม เนอลกสมอพเภก 3 มลลกรม เนอลกสมอไทย 1 มลลกรม หลอฮงกวย 2 มลลกรม เกลดสะระแหน 0.08 มลลกรม น าตาลทรายแดง 40 มลลกรม

ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขบเสมหะ ขนาดและวธใช จบเมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง ขอหามใช ผปวยเบาหวานทไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดได ขอควรระวง ควรระวงการใชในผปวยททองเสยงาย เนองจากมะขามปอมมฤทธเปนยาระบาย อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(3) ยาแกไอผสมมะนาวดอง ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 99 กรม ประกอบดวย

1. มะนาวดองแหง บวย หนกสงละ 35 กรม รากชะเอมเทศ หนก 17 กรม รากชะเอมไทย หนกสงละ 3 กรม ผลมะแวงเครอ หนกสงละ 2 กรม เนอลกมะขามปอม หนก 1 กรม 2. เปลอกอบเชยญวณ หนก 3 กรม ดอกกานพล หนก 1 กรม 3. เกลดสะระแหน หนก 2 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขบเสมหะ ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 200 - 300 มลลกรม เมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง ขอหามใช - ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(4) ยาแกไอพ นบานอสาน ยาน า (รพ.) สตรต ารบ ในยาน า 100 มลลลตร ประกอบดวย

1. เนอลกมะขามปอมแหง 2 กรม รากชะเอมไทย 1.8 กรม เนอลกสมอไทย 1.6 กรม รากชะเอมเทศ หนก 600 มลลกรม

228

2. เหงาขมนออย กะเพราแดง (ทงตน) หนกสงละ 600 มลลกรม ดอกดปล เหงาขง 200 มลลกรม พรกไทยลอน ชาพล (ทงตน) หนกสงละ 100 มลลกรม ดอกกานพล 60 มลลกรม 3. เกลอสนเธาวสะต 400 มลลกรม สารสมสะต 140 มลลกรม 4. โกฐจฬาลมพา หนก 100 มลลกรม 5. น าตาลทรายแดง 5 กรม เกลดสะระแหน 30 มลลกรม น าผง 5 มลลกรม

ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขบเสมหะ ขนาดและวธใช จบเมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง ขอหามใช - ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(5) ยาตรผลา ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 90 กรม ประกอบดวย

เนอลกสมอไทย เนอลกสมอพเภก เนอลกมะขามปอม หนกสงละ 30 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขบเสมหะ ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 – 200 มลลลตร ทงไว 3 - 5 นาท ดมในขณะยงอน เมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน รบประทานครงละ 300 - 600 มลลกรม เมอมอาการไอ วนละ 3 - 4 ครง

ขอหามใช - ขอควรระวง ควรระวงการใชในผปวยททองเสยงาย อาการไมพงประสงค ทองเสย ขอมลเพมเตม -

(6) ยาประสะมะแวง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 96 กรม ประกอบดวย

1. ผลมะแวงตน ผลมะแวงเครอ หนกสงละ 24 กรม 2. ใบสวาด ใบตานหมอน ใบกะเพรา หนกสงละ 12 กรม 3. เหงาขมนออย หนก 9 กรม สารสมสะต หนก 3 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการไอ มเสมหะ ท าใหชมคอ ชวยขบเสมหะ ขนาดและวธใช ชนดผง ละลายน ามะนาวแทรกเกลอรบประทาน

ผใหญ รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม เมอมอาการ

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 200 - 400 มลลกรม เมอมอาการ

229

ชนดเมดและชนดลกกลอน ละลายน ามะนาวแทรกเกลอรบประทานหรอใชอม ผใหญ รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม เมอมอาการ เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 200 - 400 มลลกรม เมอมอาการ

ขอหามใช - ขอควรระวง - ไมควรใชตดตอกนนานเกน 15 วน หากอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย - ไมควรใชน ามะนาวแทรกเกลอ กบผปวยทตองจ ากดการใชเกลอ อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(7) ยาอ ามฤควาท ยาผง ยาลกกลอน ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 70 กรม ประกอบดวย 1. รากชะเอมเทศ หนก 35 กรม

2. โกฐพงปลา เทยนขาว ลกผกชลา เนอลกมะขามปอม เนอลกสมอพเภก หนกสงละ 7 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการไอ ขบเสมหะ ขนาดและวธใช ชนดผง

ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยา เมอมอาการ เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายน ากระสายยา เมอมอาการ

น ากระสายยาทใช ละลายน ามะนาวแทรกเกลอ ใชจบหรอกวาดคอ ชนดลกกลอน

ผใหญ รบประทานครงละ 1 กรม เมอมอาการ

เดก อาย 6 - 12 ป รบประทานครงละ 500 มลลกรม เมอมอาการ

ขอหามใช - ขอควรระวง ไมควรใชน ามะนาวแทรกเกลอ กบผปวยทตองจ ากดการใชเกลอ อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม ในสตรต ารบไดตดไครเครอออก เนองจากมขอมลงานวจยบงชวาไครเครอทใชและมการ


230

1.5.2 ยาบรรเทาอาการหวด

(1) ยาปราบชมพทวป ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 465 กรม ประกอบดวย

1. เหงอกปลาหมอ (ทงตน) พรกไทยด า ใบกญชาเทศ หนกสงละ 120 กรม 2. หศคณเทศ ดอกกานพล หนกสงละ 10 กรม หวบกรอ เนอลกสมอเทศ เนอลกสมอไทย รากเจตมลเพลงแดง เหงาขง หนกสงละ 8 กรม 3. เทยนแดง เทยนตาตกแตน เทยนแกลบ หนกสงละ 6 กรม เทยนด า โกฐสอ โกฐเขมา ลกพลงกาสา ล าพนหางหม หนกสงละ 4 กรม

4. ดอกดปล การบร หนกสงละ 2 กรม ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน หนกสงละ 1 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการหวดในระยะแรก และอาการทเกดจากการแพอากาศ ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 750 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 4 ครง กอนอาหารและกอนนอน ขอหามใช - หามใชเมอพบภาวะแทรกซอนจากการแพอากาศ เชน ไซนสอกเสบ การตดเชอ

แบคทเรยทมอาการเจบบรเวณไซนส ไขสง น ามกและเสมหะเขยว เปนตน - หามใชในหญงตงครรภ ผทมไข เดก

ขอควรระวง - ควรระวงการใชกบผปวยโรคความดนเลอดสง โรคหวใจ โรคแผลเปอยเพปตก และโรคกรดไหลยอน เนองจากเปนต ารบยารสรอน

- ควรระวงการใชยาเกนขนาดในผปวยทมความผดปกตของตบ ไตหรอทางเดนปสสาวะ เนองจากอาจเกดพษจากการบร - ควรระวงการใชยาน รวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจากต ารบนมพรกไทยในปรมาณสง

อาการไมพงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมลเพมเตมอน ๆ -

1.6 ยาบ ารงโลหต

(1) ยาบ ารงโลหต ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 75 กรม ประกอบดวย

1. แกนฝาง ดอกค าไทย หนกสงละ 10 กรม 2. ครง หนก 4 กรม 3. เหงาขงแหง ดอกดปล รากเจตมลเพลงแดง เถาสะคาน รากชาพล เถาขมนเครอ เถามวกแดง แกนก าลงววเถลง ดอกสารภ ดอกพกล ดอกบนนาค เกสรบวหลวง หนกสงละ 2 กรม 4. ดอกจนทน ลกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล เทยนด า เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา หนกสงละ 1 กรม 5. เนอลกสมอไทย เนอลกสมอดง เนอลกสมอพเภก เปลอกชะลด เปลอกอบเชยเทศ แกนจนทนแดง แกนแสมสาร แกนแสมทะเล กฤษณา หนกสงละ 1 กรม

ขอบงใช บ ารงโลหต

231

ขนาดและวธใช ชนดผง รบประทานครงละ 1 กรม ละลายน ากระสายยาวนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร น ากระสายยาทใช

ใชน าตมดอกค าไทย หรอดอกค าฝอย เปนน ากระสายยา ถาหาน ากระสายไมไดใหใชน าสกแทน

ชนดแคปซลและชนดเมด รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

ขอหามใช หามใชกบหญงตงครรภ ผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงการใชยากบผปวยทแพละอองเกสรดอกไม

- ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)


1.7 ยารกษากลมอาการทางกลามเน อและกระดก

1.7.1 ยาส าหรบรบประทาน

(1) ยากษยเสน ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 236 กรม ประกอบดวย

1. ดอกดปล หนก 40 กรม เหงาขง หนก 20 กรม รากชาพล หนก 24 กรม เถาสะคาน หนก 12 กรม รากเจตมลเพลงแดง หนก 8 กรม 2. เถาโคคลาน ก าลงววเถลง เถาวลยเปรยง เถาพรกไทย เถามากระทบโรง หวกระชาย แกนแสมสาร เหงาไพล หนกสงละ 10 กรม 3. การบร หนก 6 กรม ลกจนทน ดอกกานพล เหงาวานน า เหงากระทอ ลกกระวาน พรกไทยลอน รากชะเอมเทศ เปลอกอบเชยเทศ หนกสงละ 4 กรม 4. ดอกจนทน โกฐน าเตา ดอกมะล ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ เกสรบวหลวง หนกสงละ 2 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการปวดหลง ปวดเอว ปวดเมอยตามรางกาย ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 750 มลลกรม – 1 กรม วนละ 4 ครง กอนอาหารและกอนนอน ขอหามใช หามใชกบหญงตงครรภ หญงใหนมบตร และเดก ขอควรระวง - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม

- ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

อาการไมพงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมลเพมเตม -

232

(2) ยาแกลมอมพฤกษ ยาผง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 70 กรม ประกอบดวย

1. เหงาไพล เหงาขมนออย เหงาขา หวกระเทยม รากเจตมลเพลงแดง พรกไทยลอน ลกจนทน ดอกจนทน การบร หนกสงละ 5 กรม 2. ผกเสยนผ (ทงตน) เปลอกตนทองหลาง เปลอกตนกมบก เปลอกตนกมน า เกลอสนเธาว หนกสงละ 5 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการปวดตามเสนเอน กลามเนอ มอ เทา ตงหรอชา ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 1 กรม ชงน ารอนดมประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง

กอนอาหาร ขอหามใช หามใชกบหญงตงครรภ ผทมไข และเดก ขอควรระวง ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต

เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได อาการไมพงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมลเพมเตมอน ๆ -

(3) ยาธรณสนฑะฆาต ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 160 กรม ประกอบดวย

1. พรกไทยลอน หนก 96 กรม 2. ยาด าสะต หนก 20 กรม 3. เนอลกสมอไทย มหาหงค การบร หนกสงละ 6 กรม 4. รงทองประสะ หนก 4 กรม 5. ผกแพวแดง เนอลกมะขามปอม หนกสงละ 2 กรม

6. ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล เทยนด า เทยนขาว หวดองดง หวบก หวกลอย หวกระดาดขาว หวกระดาดแดง ลกเรว เหงาขง รากชะเอมเทศ รากเจตมลเพลงแดง โกฐกระดก โกฐเขมา โกฐน าเตา หนกสงละ 1 กรม

ขอบงใช แกกษยเสน ขนาดและวธใช ชนดผง

รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม ละลายน าสกหรอผสมน าผงปนเปนลกกลอนวนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน

ขอหามใช หามใชกบหญงตงครรภ ผทมไข และเดก ขอควรระวง - ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และ


ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได - ควรระวงการใชยานรวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจากต ารบนมพรกไทยในปรมาณสง - ควรระวงการใชในผสงอาย

233

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม - (4) ยาผสมโคคลาน ยาชง (รพ.) ยาตม (รพ.) สตรต ารบท 1 รปแบบ ยาชง สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย เถาโคคลาน โดไมรลม ผลมะตมออน ทองพนชง (ทงตน)

หนกสงละ 25 กรม สตรต ารบท 2 รปแบบ ยาตม สตรต ารบ ในยา 105 กรม ประกอบดวย เถาโคคลาน หนก 50 กรม สวนเหนอดนทองพนชง หนก

25 กรม โดไมรลม ผลมะตมออน หนกสงละ 15 กรม สตรต ารบท 3 รปแบบ ยาตม สตรต ารบ ในยา 100 กรม ประกอบดวย เถาโคคลาน เถาเอนออน แกนฝาง เถาสะคาน หนกสงละ

20 กรม โดไมรลม ทองพนชง (ทงตน) หนกสงละ 10 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดเมอยตามรางกาย ขนาดและวธใช ชนดชง รบประทานครงละ 1 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอน

อาหาร ชนดตม น าตวยาทงหมดมาเตมใหน าทวมตวยา ตมน าเคยว สามสวนเหลอหนงสวน ดมครงละ

120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช - ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม โคคลานในทน คอ โพคาน ซงเปนสมนไพรทมชอพฤกษศาสตรวา

Mallotus repandus (Willd.) Müll. Arg. วงศ Euphorbiaceae

(5) ยาผสมเถาวลยเปรยง ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบท 1 ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย เถาวลยเปรยง แกนดกหน (มะดก) แกนดกใส

(ขนทองพยาบาท) เหงาไพล หนกสงละ 25 กรม สตรต ารบท 2 ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย เหงาไพล หนก 40 กรม เถาวลยเปรยง แกนดกหน

(มะดก) แกนดกใส (ขนทองพยาบาท) หนกสงละ 20 กรม ขอบงใช บรรเทาอาการปวดเมอยตามรางกาย ขนาดและวธใช รบประทานครง 900 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ ขอควรระวง - ควรระวงการใชในผปวยทเปนแผลในกระเพาะอาหารเนองจากเถาวลยเปรยงมกลไก

ออกฤทธ เชนเดยวกบยาแกปวดในกล มยาตานการอกเสบท ไม ใชสเตยรอยด (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs)

234

- การใชยานอาจท าใหเกดการระคายเคองของระบบทางเดนอาหาร อาการไมพงประสงค ปวดทอง ทองผก ปสสาวะบอย คอแหง ใจสน ขอมลเพมเตม -

(6) ยาสหศธารา ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 1,000 กรม ประกอบดวย

1. พรกไทยลอน หนก 240 กรม รากเจตมลเพลงแดง หนก 224 กรม ดอกดปล หนก 96 กรม หศคณเทศ หนก 48 กรม 2. เนอลกสมอไทย หนก 104 กรม รากตองแตก หนก 80 กรม 3. เหงาวานน า หนก 88 กรม 4. การบร หนก 14 กรม ดอกจนทน หนก 13 กรม เทยนแดง หนก 11 กรม ลกจนทน หนก 12 กรม เทยนตาตกแตน มหาหงค หนกสงละ 10 กรม เทยนสตตบษย หนก 9 กรม เทยนขาว รากจงจอ หนกสงละ 8 กรม เทยนด า หนก 7 กรม โกฐกกกรา หนก 6 กรม โกฐเขมาหนก 5 กรม โกฐกานพราว หนก 4 กรม โกฐพงปลา หนก 3 กรม

ขอบงใช ขบลมในเสน แกโรคลมกองหยาบ ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชกบหญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง - ควรระวงการบรโภคในผปวยโรคความดนเลอดสง โรคหวใจ โรคแผลเปอยเพปตก และ

โรคกรดไหลยอน เนองจากเปนต ารบยารสรอน - ควรระวงการใชยาอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทมความผดปกตของตบ ไต เนองจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได - ควรระวงการใชยาน รวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin เนองจากต ารบนมพรกไทยในปรมาณสง

อาการไมพงประสงค รอนทอง แสบทอง คลนไส คอแหง ผนคน ขอมลเพมเตม -

1.7.2 ยาส าหรบใชภายนอก

(1) ยาข ผ งไพล ยาขผง (รพ.) สตรต ารบท 1 ในยา 100 กรม ประกอบดวยตวยาส าคญ

น ามนไพล 30 กรม ทไดจากการทอดไพลกบน ามนพชในสดสวนน าหนก 2 ตอ 1 น ามนระก า 10 กรม

สตรต ารบท 2 ยา 100 กรม ประกอบดวยตวยาส าคญ น ามนไพลจากการกลน 14 กรม น ามนระก า 10 กรม

ขอบงใช บรรเทาอาการปวดเมอย ขนาดและวธใช ทาและถเบา ๆ บรเวณทมอาการวนละ 2 - 3 ครง ขอหามใช - หามทายานบรเวณขอบตาและเนอเยอออน

- หามทายานบรเวณผวหนงทมบาดแผลหรอมแผลเปด ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

235

(2) ยาประคบ ยาประคบสมนไพรสด (รพ.) ยาประคบสมนไพรแหง (รพ.) สตรต ารบ ในยา 130 กรม ประกอบดวย

1. เหงาไพล 50 กรม ใบมะขาม 30 กรม ผวมะกรด 20 กรม เหงาขมนชน 10 กรม ตะไคร (ล าตน) 10 กรม ใบสมปอย 10 กรม 2. เกลอเมด 1 ชอนโตะ การบร 2 ชอนโตะ

ขอบงใช ประคบเพอลดอาการปวด ชวยคลายกลามเนอ เอน และขอ ขนาดและวธใช น ายาประคบไปนง แลวใชประคบ ขณะยงอน วนละ 1 - 2 ครง ลกประคบ 1 ลกสามารถใชได 3 - 4 ครง โดยหลงจากใชแลวผงใหแหง กอนน าไปแชตเยน ขอหามใช - หามประคบบรเวณทมบาดแผล

- หามประคบเมอเกดการอกเสบเฉยบพลน เชน ขอเทาแพลง หรอมอาการอกเสบ บวม แดง รอน ในชวง 24 ชวโมงแรก เนองจากจะท าใหมอาการอกเสบบวมมากขน และอาจมเลอดออกมากตามมาได โดยควรประคบหลงเกดอาการ 24 ชวโมง

ขอควรระวง - ไมควรใชลกประคบทรอนเกนไป โดยเฉพาะบรเวณผวหนงทเคยเปนแผลมากอนหรอบรเวณทมกระดกยน และตองระวงเปนพเศษในผปวยโรคเบาหวาน อมพาต เดก และผสงอาย เพราะมกมความรสกในการรบรและตอบสนองชา อาจท าใหผวหนงไหมพองไดงาย - หลงจากประคบสมนไพรเสรจใหม ๆ ไมควรอาบน าทนท เพราะเปนการลางตวยาจากผวหนง และรางกายยงไมสามารถปรบตวไดทน (จากรอนเปนเยนทนททนใด) อาจท าใหเปนไขได

- ควรระวงการใชกบผทแพสวนประกอบของยาประคบ อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม 1) ยาประคบสมนไพรสด ผลตจากสมนไพรสด (เกบไดประมาณ 3 วน) น าหนกไมนอยกวา

ลกละ 400 กรม 2) ยาประคบสมนไพรแหง ผลตจากสมนไพรแหง (เกบไดประมาณ 2 ป) น าหนกไมนอยกวา ลกละ 200 กรม

1.8 ยาบ ารงธาต ปรบธาต

(1) ยาตรเกสรมาศ ยาชง (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 90 กรม ประกอบดวย เปลอกฝนตน เกสรบวหลวง ลกมะตมออน หนกสงละ 30 กรม ขอบงใช แกออนเพลย ปรบธาตในผปวยทเพงฟนจากการเจบปวย เชน ไข ทองเสย ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 1 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร ดมขณะยายงอน

วนละ 4 ครง กอนอาหารและกอนนอน ขอหามใช -

ขอควรระวง - ไมควรรบประทานตดตอกนเกน 1 เดอน - หากใชเกนจากขนาดทแนะน า อาจจะท าใหทองผก - ควรระวงการใชยาในผปวยทแพละอองเกสรดอกไม


236

(2) ยาตรพกด ยาแคปซล (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 90 กรม ประกอบดวย 1. เนอลกสมอไทย เนอลกสมอพเภก เนอลกมะขามปอม หนกสงละ 10 กรม 2. เหงาขงแหง พรกไทยลอน ดอกดปล หนกสงละ 10 กรม 3. รากเจตมลเพลงแดง รากชาพล เถาสะคาน หนกสงละ 10 กรม ขอบงใช ปรบสมดลธาต ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 250 – 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชกบหญงตงครรภ ผทมไข ขอควรระวง - ไมควรใชยานในฤดรอน สงผลใหไฟธาตก าเรบ - ควรระวงการใชรวมกบยา phenytonin, propranolol, theophylline และ

rifampicin เนองจากต ารบนมพรกไทยและดอกดปลในปรมาณสง อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(3) ยาเบญจกล ยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเมด (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย ดอกดปล รากชาพล เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง

เหงาขงแหง หนกสงละ 20 กรม ขอบงใช บ ารงธาต แกธาตใหปกต ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 1.5 – 2 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร ชนดผง รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 เวลา หลงอาหาร ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน

รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ ผทมไข และเดกเลก ขอควรระวง - ไมควรใชยานในฤดรอน จะสงผลใหไฟธาตก าเรบ - ไมควรรบประทานตดตอกนนานเกน 7 วน อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(4) ยาปลกไฟธาต ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) สตรต ารบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

1. พรกไทยลอน หนก 50 กรม 2. ดอกดปล รากชาพล ผกแพวแดง (ทงตน) เถาสะคาน เหงาขงแหง ลกผกชลอม

เหงาวานน า หวแหวหม ผวมะกรด ลกพลงกาสา หนกสงละ 5 กรม ขอบงใช ปลกไฟธาตใหบรบรณ ปรบระบบการยอยอาหารใหดขน ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชกบหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผทมไข ขอควรระวง ควรระวงการใชรวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicin

เนองจากต ารบนมพรกไทยในปรมาณสง อาการไมพงประสงค แสบรอนยอดอก ขอมลเพมเตม -

237

กลมท 2 ยาพฒนาจากสมนไพร 24 รายการ 2.1 ยารกษากลมอาการของระบบทางเดนอาหาร

2.1.1 กลมยาขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

(1) ยาขม นชน ยาแคปซล ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาเมด (รพ.) ตวยาส าคญ ผงเหงาขมนชน (Curcuma longa L.) มสารส าคญ curcuminoids ไมนอยกวารอยละ

5 โดยน าหนก (w/w) และน ามนระเหยงายไมนอยกวารอยละ 6 โดยปรมาตรตอน าหนก (v/w)

ขอบงใช บรรเทาอาการแนนจกเสยด ทองอด ทองเฟอ ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 4 ครง หลงอาหารและกอนนอน ขอหามใช หามใชกบผททอน าดอดตน หรอผทไวตอยาน

ขอควรระวง - ควรระวงการใชกบผปวยโรคนวในถงน าด ยกเวนภายใตการดแลของแพทย - ควรระวงการใชกบหญงตงครรภ ยกเวนภายใตการดแลของแพทย - ควรระวงการใชกบเดก เนองจากยงไมมขอมลดานประสทธผลและความปลอดภย - ควรระวงการใชยานรวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยานรวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP 450) เนองจากสาร curcumin ยบยง CYP 3A4, CYP 1A2 แตกระตนเอนไซม CYP 2A6 - ควรระวงการใชรวมกบยารกษาโรคมะเรงบางชนด เชน doxorubicin, chlormethine, cyclophosphamide และ camptothecin เนองจาก curcumin อาจมผลตานฤทธยาดงกลาว

อาการไมพงประสงค ผวหนงอกเสบจากการแพ ขอมลเพมเตม -

(2) ยาขง ยาแคปซล ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงเหงาขง (Zingiber officinale Rosc.) ทมน ามนหอมระเหย ไมนอยกวารอยละ 2 โดย

ปรมาตรตอน าหนก (v/w) ขอบงใช 1. บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด 2. ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน ทมสาเหตจากการเมารถ เมาเรอ 3. ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด ขนาดและวธใช - บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด

รบประทานวนละ 2 – 4 กรม - ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยนจากการเมารถ เมาเรอ รบประทานวนละ 1 – 2 กรม กอนเดนทาง 30 นาท – 1 ชวโมง หรอเมอมอาการ - ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด รบประทานครงละ 1 กรม กอนการผาตด 1 ชวโมง


238

ขอควรระวง - ควรระวงการใชยานรวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชกบผปวยโรคนวในถงน าด ยกเวนภายใตการดแลของแพทย - ไมแนะน าใหรบประทานในเดกอายต ากวา 6 ขวบ อาการไมพงประสงค อาการแสบรอนบรเวณทางเดนอาหาร อาการระคายเคองบรเวณปากและคอ ขอมลเพมเตม -

2.1.2 กลมยาบรรเทาอาการทองผก

(1) ยาชมเหดเทศ ยาแคปซล ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงใบชมเหดเทศ [Senna alata (L.) Roxb., Cassia alata L. (ชอพอง)] ทม

สารส าคญ hydroxyanthracene derivatives โดยค านวณเปน rhein-8-glucoside ไมนอยกวารอยละ 1.0 โดยน าหนก (w/w)

ขอบงใช บรรเทาอาการทองผก ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 3 – 6 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร นาน 10 นาท วนละ 1 ครง กอนนอน ชนดแคปซล รบประทานครงละ 3 – 6 กรม วนละ 1 ครง กอนนอน

ขอหามใช ผปวยทมภาวะทางเดนอาหารอดตน (gastrointestinal obstruction) หรอปวดทองโดยไมทราบสาเหต

ขอควรระวง - ควรระวงการใชในเดกอายต ากวา 12 ป หรอผปวย inflammatory bowel disease - การรบประทานยานในขนาดสงอาจท าใหเกดไตอกเสบ (nephritis) - ไมควรใชยานตดตอกนเปนระยะเวลานาน เพราะจะท าใหทองเสย ซงสงผลใหมการสญเสยน าและเกลอแรมากเกนไปโดยเฉพาะโพแทสเซยม และท าใหล าไสใหญชนตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย - ควรระวงการใชในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

อาการไมพงประสงค อาจท าใหเกดอาการปวดมวนทอง เนองจากการบบตวของล าไสใหญ ขอมลเพมเตม -

(2) ยามะขามแขก ยาแคปซล ยาเมด ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงใบ หรอผงใบและฝกมะขามแขก (Senna alexandrina Mill.) ขอบงใช บรรเทาอาการทองผก ขนาดและวธใช ชนดชง รบประทานครงละ 2 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร กอนนอน ชนดแคปซลและชนดเมด รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1.2 กรม กอนนอน ขอหามใช ผปวยทมภาวะทางเดนอาหารอดตน (gastrointestinal obstruction) หรอปวดทองโดย

ไมทราบสาเหต ขอควรระวง - ควรระวงการใชยานในเดกอายต ากวา 12 ป หรอในผปวย inflammatory bowel

disease

239

- การรบประทานยาในขนาดสง อาจท าใหเกดไตอกเสบ (nephritis) - ไมควรใชยานตดตอกนเปนเวลานาน เพราะจะท าใหทองเสย ซงสงผลใหมการสญเสยน าและเกลอแรมากเกนไปโดยเฉพาะโพแทสเซยม และการใชตดตอกนเปนระยะเวลานานจะท าใหล าไสใหญชนตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย - ควรระวงการใชยานกบหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

อาการไมพงประสงค ปวดมวนทอง ผนคน ขอมลเพมเตม -

2.1.3 กลมยาบรรเทาอาการทองเสย

(1) ยากลวย ยาผง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงกลวยน าวาชนดแกจด [Musa sp.(ABB group) "Klui Nam Wa"] หรอกลวยหกมก ชนดแกจด [Musa sp. (ABB group ) “triploid” cv.] ขอบงใช รกษาแผลในกระเพาะอาหาร บรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเชอ เชน

อจจาระไมเปนมก หรอมเลอดปน ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 10 กรม ชงน ารอน 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช -

ขอควรระวง - ไมควรใชกบผททองผก - การรบประทานยานตดตอกนนาน ๆ อาจท าใหทองอดได

อาการไมพงประสงค ทองอด ขอมลเพมเตม -

(2) ยาฟาทะลายโจร ยาแคปซล ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) ตวยาส าคญ ผงจากสวนเหนอดนของฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall.

ex Nees] ทมสาระส าคญ total lactone โดยค านวณเปน andrographolide ไมนอยกวารอยละ 6 โดยน าหนก (w/w)

ขอบงใช บรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเชอ เชน อจจาระไมเปนมก หรอมเลอดปน ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 2 กรม วนละ 4 ครง หลงอาหารและกอนนอน ขอหามใช - หามใชในผทมอาการแพฟาทะลายโจร

- หามใชในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร เนองจากอาจท าใหเกดทารกวรปได ขอควรระวง - หากใชยานตดตอกนเปนเวลานาน อาจท าใหแขนขามอาการชาหรอออนแรง

- หากใชฟาทะลายโจรตดตอกน 3 วน แลวไมหาย หรอ มอาการรนแรงขนระหวางใชยาควรหยดใชและพบแพทย - ควรระวงการใชยานรวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชยานรวมกบยาลดความดนเลอดเพราะอาจเสรมฤทธกนได - ควรระวงการใชยานรวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP 450) เนองจากฟาทะลายโจรมฤทธยบยงเอนไซม CYP 1A2, CYP 2C9 และ CYP 3A4

240

อาการไมพงประสงค อาจท าใหเกดอาการผดปกตของทางเดนอาหาร เชน ปวดทอง ทองเดน คลนไส เบออาหาร วงเวยนศรษะ ใจสน และอาจเกดลมพษได

ขอมลเพมเตม -

2.1.4 กลมยารกษาแผลในกระเพาะอาหาร

(1) ยากลวย ยาผง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงกลวยน าวาชนดแกจด [Musa sp.(ABB group) "Klui Nam Wa"] หรอกลวยหกมก ชนดแกจด [Musa sp. (ABB group ) “triploid” cv.] ขอบงใช รกษาแผลในกระเพาะอาหาร ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 10 กรม ชงน ารอน 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช -

ขอควรระวง - ไมควรใชกบผททองผก - การรบประทานตดตอกนนานๆ อาจท าใหทองอดได

อาการไมพงประสงค ทองอด ขอมลเพมเตม -

2.1.5 กลมยาบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน

(1) ยาขง ยาแคปซล ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงเหงาขง (Zingiber officinale Rosc.) ทมน ามนหอมระเหย ไมนอยกวารอยละ 2 โดย

ปรมาตรตอน าหนก (v/w) ขอบงใช 1. บรรเทาอาการแนนจกเสยด ทองอด ทองเฟอ 2. ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน ทมสาเหตจากการเมารถ เมาเรอ 3. ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด ขนาดและวธใช - บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด

รบประทานวนละ 2 – 4 กรม - ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน ทมสาเหตจากการเมารถ เมาเรอ รบประทานวนละ 1 – 2 กรม กอนเดนทาง 30 นาท – 1 ชวโมง หรอเมอมอาการ - ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด รบประทานครงละ 1 กรม กอนการผาตด 1 ชวโมง

ขอหามใช - ขอควรระวง - ควรระวงการใชรวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants) และยาตานการจบตว

ของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชในผปวยโรคนวในถงน าด ยกเวนภายใตการดแลของแพทย

- ไมแนะน าใหรบประทานในเดกอายต ากวา 6 ขวบ อาการไมพงประสงค อาการแสบรอนบรเวณทางเดนอาหาร อาการระคายเคองบรเวณปากและคอ ขอมลเพมเตม -

241

2.2 ยารกษากลมอาการของระบบทางเดนหายใจ

(1) ยาฟาทะลายโจร ยาแคปซล ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.) ตวยาส าคญ ผงจากสวนเหนอดนของฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall.

ex Nees] ทมสารส าคญ total lactone โดยค านวณเปน andrographolide ไมนอยกวารอยละ 6 โดยน าหนก (w/w)

ขอบงใช 1. บรรเทาอาการเจบคอ 2. บรรเทาอาการของโรคหวด (common cold) เชน เจบคอ ปวดเมอยกลามเนอ

ขนาดและวธใช บรรเทาอาการหวด เจบคอ รบประทานครงละ 1.5 – 3 กรม วนละ 4 ครง หลงอาหาร และกอนนอน ขอหามใช - หามใชกบผทมอาการแพฟาทะลายโจร

- หามใชกบหญงตงครรภและหญงใหนมบตร เนองจากอาจท าใหเกดทารกวรปได - หามใชฟาทะลายโจรส าหรบแกเจบคอในกรณตาง ๆ ตอไปน - ผปวยทมอาการเจบคอเนองจากตดเชอ Streptococcus group A - ผปวยทมประวตเปนโรคไตอกเสบ เนองจากเคยตดเชอ Streptococcus group A - ผปวยทมประวตเปนโรคหวใจรหมาตค - ผปวยทมอาการเจบคอเนองจากมการตดเชอแบคทเรย และมอาการรนแรง เชน มตมหนองในคอ มไขสง และหนาวสน

ขอควรระวง - หากใชตดตอกนเปนเวลานาน อาจท าใหแขนขามอาการชาหรอออนแรง - หากใชฟาทะลายโจรตดตอกน 3 วน แลวไมหาย หรอ มอาการรนแรงขนระหวางใชยา ควรหยดใชและพบแพทย - ควรระวงการใชรวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets) - ควรระวงการใชรวมกบยาลดความดนเลอดเพราะอาจเสรมฤทธกนได - ควรระวงการใชรวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP 450) เนองจากฟาทะลายโจรมฤทธยบยงเอนไซม CYP 1A2, CYP 2C9 และ CYP 3A4

อาการไมพงประสงค อาจท าใหเกดอาการผดปกตของทางเดนอาหาร เชน ปวดทอง ทองเดน คลนไส เบออาหาร วงเวยนศรษะ ใจสน และอาจเกดลมพษได


2.3 ยารกษากลมอาการทางระบบผวหนง

(1) ยาทงเจอรทองพนชง ยาทงเจอร (รพ.) ตวยาส าคญ สารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของใบทองพนชงสด (Rhinacanthus nasutus (L.)

Kurz) รอยละ 10 โดยน าหนกตอปรมาตร (w/v) ขอบงใช ทาแกกลากเกลอน โรคผวหนงทเกดจากเชอรา น ากดเทา

242

ขนาดและวธใช ทาบรเวณทมอาการ วนละ 2 ครง เชา – เยน ทาจนกวาจะหาย และใชตอเนองอก อยางนอย 2 สปดาห ขอหามใช - หามทาบรเวณขอบตาและเนอเยอออน - หามทาบรเวณผวหนงทมบาดแผลหรอมแผลเปด ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(2) ยาทงเจอรพล ยาทงเจอร (รพ.) ตวยาส าคญ สารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของใบพลสด (Piper betle L.) รอยละ 50 โดย

น าหนกตอปรมาตร (w/v) ขอบงใช บรรเทาอาการผวหนงอกเสบ อาการอกเสบจากแมลง กด ตอย ขนาดและวธใช ทาบรเวณทมอาการ วนละ 2 ครง เชา – เยน ขอหามใช - หามทาบรเวณขอบตาและเนอเยอออน - หามทาบรเวณผวหนงทมบาดแผลหรอมแผลเปด ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค เมอทาตดตอกนเปนเวลานาน อาจท าใหผวหนงเปนสด า แตเมอหยดยาแลวอาการจะ

หายไป ขอมลเพมเตม -

(3) ยาบวบก ยาครม ยาครม (รพ.) ตวยาส าคญ สารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของใบบวบกแหง [Centella asiatica (L.)

Urb.] รอยละ 7 โดยน าหนก (w/w) ขอบงใช ใชสมานแผล ขนาดและวธใช ท าความสะอาดแผลดวยยาฆาเชอกอนทายา ใชทาบรเวณทเปนแผลวนละ 1 - 3 ครง หรอ ตามแพทยสง ขอหามใช - หามใชในผปวยทแพพชในวงศ Apiaceae (Umbelliferae) เชน ยหรา ผกช

- หามใชในผทมประวตเปนโรคมะเรงผวหนง - หามใชในแผลเปด

ขอควรระวง ควรหลกเลยงการใชตดตอกนเปนเวลานาน อาการไมพงประสงค มรายงานวาการทาสารสกดใบบวบกชนดขผงหรอผง อาจท าใหเกดผนแพสมผสได ขอมลเพมเตม -

(4) ยาเปลอกมงคด ยาน าใส (รพ.) ตวยาส าคญ สารสกดเอทลแอลกอฮอล (95 เปอรเซนต ) ของเปลอกมงคดแหง (Garcinia

mangostana L.) รอยละ 10 โดยน าหนกตอปรมาตร (w/v) ขอบงใช ทาแผลสด และแผลเรอรง ขนาดและวธใช ทาบรเวณทเปนแผล วนละ 2 ครง เชา – เยน ขอหามใช หามทาบรเวณขอบตาและเนอเยอออน ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม แพทยแผนโบราณใชเปลอกมงคดฝนกบน าปนใสในการรกษาแผลเบาหวาน

243

(5) ยาพญายอ ยาครม ยาโลชน สารละลาย (ส าหรบปายปาก) ยาโลชน (รพ.) สารละลาย (ส าหรบปายปาก) (รพ.) ยาขผง (รพ.) ยาทงเจอร (รพ.)

ตวยาส าคญ สารสกดเอทลแอลกอฮอลของใบพญายอแหง [Clinacanthus nutans (Burm. f.) Lindau] โดยมปรมาณแตกตางกนตามรปแบบยาดงน 1. ยาครม ทมสารสกดเอทลแอลกอฮอล (95 เปอรเซนต) ของพญายอรอยละ 4 - 5 โดยน าหนก (w/w) 2. สารละลาย (ส าหรบปายปาก) ทมสารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของพญายอในกลเซอรนรอยละ 2.5 - 4 โดยน าหนก (w/w) 3. ยาโลชน ทมสารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของพญายอรอยละ 1.25 โดยน าหนก (w/w) 4. ยาขผง ทมสารสกดเอทลแอลกอฮอล (95 เปอรเซนต) ของพญายอ รอยละ 4 - 5 โดยน าหนก (w/w) 5. ยาทงเจอร ทมสารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของพญายอสด รอยละ 10 โดยน าหนกตอปรมาตร (w/v)

ขอบงใช 1. ยาครม บรรเทาอาการของเรมและงสวด 2. สารละลาย (ส าหรบปายปาก) รกษาแผลในปาก (aphthous ulcer) แผลจากการ ฉายรงสและเคมบ าบด 3. ยาโลชน บรรเทาอาการผดผนคน ลมพษ ตมคน

4. ยาขผง บรรเทาอาการอกเสบ ปวด บวมจากแมลงกดตอย 5. ยาทงเจอร บรรเทาอาการของเรม และงสวด

ขนาดและวธใช ทาบรเวณทมอาการ วนละ 5 ครง ขอหามใช - ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม - (6) ยาวานหางจระเข ยาเจล ยาโลชนเตรยมสด (รพ.) ตวยาส าคญ ชนดเจล ยาทมปรมาณของวนวานหางจระเข [Aloe vera (L.) Burm.f.] ไมนอยกวารอยละ 70 โดย น าหนก (w/w) ชนดโลชนเตรยมสด ยาทมปรมาณของวนวานหางจระเข [Aloe vera (L.) Burm.f.] ไมนอยกวารอยละ 60 โดย

น าหนก (w/w) ขอบงใช รกษาแผลไฟไหม น ารอนลวก (burn) ขนาดและวธใช ชนดเจล ทาบรเวณผวหนงทถกไฟไหม น ารอนลวก วนละ 3-4 ครง

ชนดโลชนเตรยมสด ทาบรเวณผวหนงทถกไฟไหม น ารอนลวก วนละ 3-4 ครง ขอหามใช - ขอควรระวง ไมควรใชในผทมประวตแพวานหางจระเข หรอผลตภณฑทผสมวานหางจระเข

244

อาการไมพงประสงค อาจท าใหเกดอาการคน มผนแดง หรอผนแพสมผสได หากมอาการดงกลาวใหหยดใชยา ขอมลเพมเตม ยาโลชนเตรยมสด มอายการเกบ 7 วน เกบยาไวในตเยน (อณหภม 2-8 องศาเซลเซยส)

(7) ยาเมลดนอยหนา ยาครม ตวยาส าคญ ยาทมปรมาณน ามนบบเยนจากเมลดนอยหนา [Annona squamosa Linn.] รอยละ 20 โดยน าหนก (w/w) ขอบงใช ก าจดเหา ขนาดและวธใช ชโลมครม 20 - 30 กรม ทผม ทงไวประมาณ 3 ชวโมง ใชสปดาหละ 1 ครง ตดตอกน

3 สปดาห ขอหามใช - ขอควรระวง ควรระวงอยาใหครมเขาตา และอยาใชบรเวณทมแผลหรอแผลถลอก อาการไมพงประสงค อาจท าใหเกดอาการคน มผนแดง หรอผนแพสมผสได หากมอาการดงกลาว ใหหยดใชยา ขอมลเพมเตม - ควรใสครมหมกผมตดตอกนอยางนอย 2-3 สปดาห ๆ ละ 1 ครง เพอฆาตวเหาใหมท

ออกมาจากไขเหาใหไดทงหมด - ควรเกบยาไวในตเยน (อณหภม 2-8 องศาเซลเซยส)

2.4 ยารกษากลมอาการทางกลามเน อและกระดก

2.4.1 ยาส าหรบรบประทาน

(1) ยาเถาวลยเปรยง ยาแคปซล (รพ.) ตวยาส าคญ ผงจากเถาของเถาวลยเปรยง [Derris scandens (Roxb.) Benth.] ขอบงใช บรรเทาอาการปวดกลามเนอ ลดการอกเสบของกลามเนอ ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท ขอหามใช หามใชในหญงตงครรภ ขอควรระวง - ควรระวงการใชกบผปวยโรคแผลเปอยเพปตก เนองจากเถาวลยเปรยงออกฤทธคลาย

ยาแกปวดกล มยาต านการ อกเสบท ไม ใช ส เต ย รอยด ( Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs) - อาจท าใหเกดการระคายเคองระบบทางเดนอาหาร

อาการไมพงประสงค ปวดทอง ทองผก ปสสาวะบอย คอแหง ใจสน ขอมลเพมเตม -

(2) ยาสารสกดจากเถาวลยเปรยง ยาแคปซล ตวยาส าคญ สารสกดจากเถาของเถาวลยเปรยง [Derris scandens (Roxb.) Benth.] ทสกดดวย

50 เปอรเซนตของเอทลอลกอฮอล ขอบงใช บรรเทาอาการปวดหลงสวนลาง (low back pain) และอาการปวดจากขอเขาเสอม

(Knee Osteoarthritis) ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 400 มลลกรม วนละ 2 ครง หลงอาหารทนท ขอหามใช หามใชกบหญงตงครรภ

245

ขอควรระวง - ควรระวงการใชในผปวยโรคแผลเปอยเพปตก เนองจากเถาวลยเปรยงออกฤทธคลายยาแกปวดกลมยาตานการอกเสบท ไม ใชสเตยรอยด (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs)

- อาจท าใหเกดการระคายเคองระบบทางเดนอาหาร อาการไมพงประสงค เวยนศรษะ ปวดศรษะ อจจาระเหลว ขอมลเพมเตม - 2.4.2 ยาส าหรบใชภายนอก

(1) ยาพรก ยาเจล ยาครม (รพ.) ยาเจล (รพ.) ยาขผง (รพ.) ตวยาส าคญ ยาทมสารสกดเอทลแอลกอฮอล (95 เปอรเซนต) จากผลพรกแหง (Capsicum annuum

L., Capsicum frutescens L.) โดยควบคมความแรงของสาร capsaicin ในผลตภณฑส าเรจรปรอยละ 0.025 โดยน าหนก (w/w)

ขอบงใช บรรเทาอาการปวดขอ ปวดกลามเนอ (musculoskeletal pain) ขนาดและวธใช ทาบรเวณทปวด 3 - 4 ครง ตอวน ขอหามใช - หามใชในผปวยทแพ capsaicin

- หามสมผสบรเวณตา - ระวงอยาทายาพรกบรเวณผวทบอบบางหรอบรเวณผวหนงทแตก เนองจากท าใหเกด

อาการระคายเคอง ขอควรระวง - การใชรวมกบยารกษาโรคหวใจ กลม angiotensin-converting enzyme inhibitor

(ACE inhibitor) อาจท าใหเกดอาการไอเพมขน - อาจเพมการดดซมของยาโรคหอบหด คอ theophylline ชนดออกฤทธเนนนาน

- ควรระวงเมอใชยาพรกรวมกบยากลมตอไปน Angiotensin converting enzyme inhibitors Anticoagulants Antiplatelet agents Barbiturates Low molecular weight heparins Theophylline Thrombolytic agents

อาการไมพงประสงค ผวหนงแดง ปวด และแสบรอน ขอมลเพมเตม สาร capsaicin เปนสารทไดจากการสกดผลพรกแหง

(2) ยาไพล ยาครม ตวยาส าคญ ยาทมปรมาณน ามนหอมระเหยงายจากเหงาไพล [Zingiber montanum (Koenig) Link

ex Dietr.] รอยละ 14 โดยปรมาตรตอน าหนก (v/w) ขอบงใช บรรเทาอาการบวม ฟกช า เคลดยอก ขนาดและวธใช ทาและถเบา ๆ บรเวณทมอาการวนละ 2 - 3 ครง ขอหามใช - หามทาบรเวณขอบตาและเนอเยอออน

246

- หามทาบรเวณผวหนงทมบาดแผลหรอมแผลเปด ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

(3) ยาน ามนไพล ยาน ามน (รพ.) ตวยาส าคญ ยาทมสารสกดน ามนไพล [Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr.] ทไดจากการทอด (hot oil extract) ไมนอยกวารอยละ 90 ในต ารบ ขอบงใช บรรเทาอาการบวม ฟกช า เคลดยอก ขนาดและวธใช ทาและถเบา ๆ บรเวณทมอาการวนละ 2 - 3 ครง ขอหามใช หามทาบรเวณขอบตาและเนอเยอออน

หามทาบรเวณผวหนงทมบาดแผลหรอมแผลเปด ขอควรระวง - อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม -

2.5 ยารกษากลมอาการทางระบบทางเดนปสสาวะ

(1) ยากระเจยบแดง ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงกระเจยบแดง (Hibiscus sabdariffa L.) ขอบงใช ขบปสสาวะ แกขดเบา ขนาดและวธใช รบประทาน ครงละ 2 – 3 กรม ชงน ารอน 120 – 200 มลลลตร วนละ 3 ครง หลงอาหาร ขอหามใช หามใชกบผปวยทมการท างานของไตบกพรอง

ขอควรระวง กระเจยบแดงอาจท าใหเกดอาการทองเสยได เนองจากมฤทธเปนยาระบาย อาการไมพงประสงค อาจมอาการปวดมวนทองได ขอมลเพมเตม - ควรหลกเลยงการกนกระเจยบแดงตดตอกนเปนเวลานาน เนองจากผลการศกษา

ในสตวทดลองพบวา ท าใหเกดพษตอเซลลของอณฑะและตวอสจได - ควรหลกเลยงการกนกระเจยบแดงตดตอกนเปนเวลานานในหญงมครรภและหญงใหนมบตร เนองจากผลการศกษาในหน (rat) พบวาอาจท าใหลกหนเขาสวยเจรญพนธชาลง - สวนทใชของกระเจยบแดง ไดจากสวนกลบเลยง

(2) ยาหญาหนวดแมว ยาชง ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงจากใบและสวนยอดของหญาหนวดแมว [Orthosiphon aristatus (Blume) Miq.] ขอบงใช ขบปสสาวะ แกขดเบา ขบนวขนาดเลก ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 2 - 3 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร

ดมวนละ 2 - 3 ครง ขอหามใช หามใชกบผปวยทมการท างานของหวใจและ/หรอไตบกพรอง ขอควรระวง - ควรระวงการใชยานกบผปวยทตองจ ากดปรมาณโพแทสเซยม เชน ผทเปนโรคหวใจ

เนองจากยาหญาหนวดแมวมปรมาณโพแทสเซยมสง

247

- ควรระวงการใชยานรวมกบยาลดน าตาลในเลอดชนดรบประทาน (Oral hypoglycemic agents) หรอรวมกบการฉดอนสลน เพราะอาจเสรมฤทธกนได


2.6 ยาแกไข แกรอนใน

(1) ยาบวบก ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงจากสวนเหนอดนของบวบก [Centella asiatica (L.) Urb.] ขอบงใช แกไข แกรอนใน ช าใน ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 2 - 4 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง หลงอาหาร ชนดแคปซล รบประทานครงละ 400 มลลกรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร

ขอหามใช หามใชกบผปวยทแพสมนไพรวงศ Apiaceae (Umbelliferae) ขอควรระวง - ไมแนะน าใหใชกบผทสงสยวาเปนไขเลอดออกเนองจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก

- หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขนควรปรกษาแพทย - หลกเลยงการใชยานตดตอกนเปนเวลานาน เพราะอาจท าใหเกดพษตอตบไดในผปวยบางราย - ควรระวงการใชยานรวมกบยาทมผลตอตบ ยาขบปสสาวะ และยาทมผลขางเคยงท าให งวงนอน เพราะอาจเสรมฤทธกนได - บวบกอาจเพมระดบน าตาลและคอเลสเตอรอลในเลอด และท าใหประสทธผลของยาลดน าตาลและยาลดคอเลสเตอรอลลดลง - ควรระวงการใชรวมกบยาทมกระบวนการเมแทบอลซมผาน Cytochrome P450 (CYP 450) เนองจากบวบกมฤทธยบยงเอนไซม CYP 2C9 และ CYP 2C19

อาการไมพงประสงค งวงนอน คลนไส อาเจยน แสบทอง มวนทอง ทองอด และปสสาวะบอย ขอมลเพมเตม -

(2) ยามะระข นก ยาแคปซล ยาชง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงจากเนอผลแกทยงไมสกของมะระขนก (Momordica charantia L.) ขอบงใช แกไข แกรอนใน เจรญอาหาร ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 1 – 2 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ชนดแคปซลและชนดเมด รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ขอหามใช หามใชในเดกหรอหญงใหนมบตร เนองจากมรายงานวาท าใหระดบน าตาลในเลอดลดลง

อยางมากจนเกดอาการชกได ขอควรระวง - ไมแนะน าใหใชกบผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของ

ไขเลอดออก

248

- หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วนแลว อาการไมดขน ควรปรกษาแพทย - ควรระวงการใชยานรวมกบยาลดน าตาลในเลอดชนดรบประทาน (Oral Hypoglycemic Agents) อน ๆ หรอรวมกบการฉดอนสลน เพราะอาจท าใหเกดการเสรมฤทธกนได - ควรระวงการใชยานในผปวยโรคตบ เพราะเคยมรายงานวาท าใหการเกดตบอกเสบได

อาการไมพงประสงค คลนไส วงเวยน ชาปลายมอปลายเทา hypoglycemic coma อาการชกในเดก ทองเดน ทองอด ปวดศรษะ และอาจเพมระดบเอนไซม gamma-glutamyl transferase และ alkaline phosphatase ในเลอดได


(3) ยารางจด ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงใบรางจดโตเตมท (Thunbergia laurifolia Lindl.) ขอบงใช ถอนพษไข แกรอนใน ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 2 - 3 กรม ชงน ารอน 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร หรอเมอมอาการ ชนดแคปซล รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ขอหามใช - ขอควรระวง - ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออก เนองจากอาจบดบงอาการของ

ไขเลอดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วนแลว อาการไมดขน ควรปรกษาแพทย - ควรระวงการใชยานกบผปวยเบาหวาน เพราะอาจเกดภาวะน าตาลในเลอดต า - ควรระวงการใชยานกบผปวยทตองใชยารกษาโรคอยางตอเนอง เพราะยารางจดอาจเรงการขบยาเหลานนออกจากรางกาย ท าใหประสทธผลของยาลดลง

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม ในทางการแพทยแผนไทย จะใชใบหรอราก ต าและคนน าซาวขาว รบประทานแกพษผด

ส าแดง

(4) ยาหญาปกกง ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงหญาปกกง [Murdannia loriformis (Hassk.) R.S. Rao & Kammathy ] ขอบงใช แกไข แกรอนใน แกน าเหลองเสย ขนาดและวธใช ชนดชง

รบประทานครงละ 2 – 3 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 – 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร ชนดแคปซล รบประทานครงละ 400 - 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ขอหามใช - ขอควรระวง - ไมแนะน าใหใชในผทสงสยวาเปนไขเลอดออกเนองจากอาจบดบงอาการของ

ไขเลอดออก - หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขนควรปรกษาแพทย

อาการไมพงประสงค -

249

ขอมลเพมเตม ตามภมปญญาเดมใชทงตน คนน าแลวตงทงไวเพอใหตกตะกอน แลวน าสวนใสไปรบประทาน

2.7 ยาถอนพษเบอเมา

(1) ยารางจด ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงใบรางจดโตเตมท (Thunbergia laurifolia Lindl.) ขอบงใช ถอนพษเบอเมา ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 2 – 3 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง

กอนอาหาร หรอเมอมอาการ ขอหามใช - ขอควรระวง - ควรระวงการใชยานกบผปวยเบาหวาน เพราะอาจเกดภาวะน าตาลในเลอดต า

- ควรระวงการใชยานกบผปวยทตองใชยารกษาโรคอยางตอเนอง เพราะยารางจด อาจเรงการขบยาเหลานนออกจากรางกาย ท าใหประสทธผลของยาลดลง

อาการไมพงประสงค - ขอมลเพมเตม ในทางการแพทยแผนไทย จะใชใบหรอราก ต าและคนน าซาวขาว รบประทานแกพษผด

ส าแดง

2.8 ยาลดความอยากบหร

(1) ยาหญาดอกขาว ยาชง (รพ.) ตวยาส าคญ ผงหญาดอกขาว [Vernonia cinerea (L.) Less.] ขอบงใช ลดความอยากบหร ขนาดและวธใช รบประทานครงละ 2 กรม ชงน ารอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร หลงอาหาร วนละ

3 - 4 ครง ขอหามใช - ขอควรระวง ควรระวงการใชกบผปวยโรคหวใจ โรคไต เนองจากยาหญาดอกขาวมโพแทสเซยมสง อาการไมพงประสงค ปากแหง คอแหง ขอมลเพมเตม -