Upload
ricar20
View
218
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
1/109
Una mirada desde las comunidades
MeMoria encuentro aguante La Vida 2012
olca - nviembre 2012 - Satiag
Con el apoyo de: Fundacin Rosa Luxemburg
rls
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
2/109
2)
AguA y extrActivismo: unA mirAdA desde lAs comunidAdesmemoriA encuentro AguAnte lA vidA 2012olcA nb 2012 saa
Textos: caza sa Ja c ia
Edicin: c ia
Dibujos: l ma Hqz (m)
Diseo y Diagramacin: la Paz
Fotos (incluida portada): olcA
Foto contraportada: v A tapa sa Fa ip a Pa Pa
ip: j@ja.
olcA - J 2013
Aa a a a a q a a a a papa e Aa la va, qaba pa a q aa a pb. d , aa a a Fara lb a a d q h pb a a pba aa.
oba laaa c Aba (olcA)d: A oa 1618 o A , saa, cht: 56.2.26990082
c : ba@a.
Fabk oa.ch tw oa_ch
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
3/109
(3
Memoria Encuentro AguAnte La Vida 2012
OLCA en Noviembre de 2012 en Santiago
Una mirada desde las comunidades
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
4/109
4)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
5/109
(5
ndice
/7Captulo 1:
AguA, cAusAs y cAucescomunes /11
Mesa: Agua: Legislacin y
administracin /13e Aa b ,
paab a a, paa q za b a ppa pba, p ahabaj a aa,baj a aa aja a a.
Mesa: Agua y educacin /23la a a papa p p a, p a ba b a pa ha q aaa aa a. sba, pa
pa a paaaa p pq a a p a a a.
Mesa: Cuidado del Agua /27ca aa ahaapaa q a a a,a, a
pa aaa. ca aa p, a pa j, aba a aaq a ha aza paa b a a q a a.
Captulo 2:
los cAminos delextrActivismo... /31la pa b p paa ha b a a , a a a, a
aa fa aaa, a aaa, aa p a, aa ha pa a.
Energa /33ch a a aaaa, a .
ch a a pa, aaa haa, q a q pp p aaa ba a.
Mesa: Falsas soluciones hdricas /20ea pba aa
ch a az ha, a hpa q bza pa aa q aaaaa pa.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
6/109
6)
Minera /39ch a paa paa aaa haa q aa za a
f a qa, aaa, pazaza, a p jbaa, a qa aa aa.
Ciudad /48la a ha aa aba a,
pafaa a a p a, qaaza az pa pa aaa.
Forestal /54la pa paa p ap paa ba afa a qa, ha
aa a aaba q aza a pa: a afa, aa h, , a ha p a ,
q a a pa.
Dependencia alimentaria /64Q a a aa,a a a, a a p aaa q p pa, q aa a a a a qa,a aa a aaa pa, pa a aa paa pa.
Captulo 3:no HAy meJor estrAtegiAQue APrender de lAexPerienciA /71A aza, 4 a p b p aa a a, aa aa.
Conficto Ventanas /73Conficto Aconcagua /81Conficto Calama /84Conficto Pascualama /88
Captulo 4:
esPAcios de creAcincolectivA /97s az a pa a z AA a vaP , q a a ap a ha p aa a a, paa, baj a aa p aaa m, a p a z p a.
Captulo 5:
PlenArio PAlABrAsAl cierre /101s a aza pa a aha aa pa pa aa paa 22 ab.
A 1 /103A 2 /106
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
7/109
(7
inTROdUccin
e 17 18 b az AA a va, pa p a- a a aza q ha p a a aa a a .
e aza p oba laaa c Aba (olcA), ap a Fa ra lb, pa a a a-a q pa pa apzaj b ab a, aj , a ppa aa q pa a a q q- q a q .
F a p AA a a, a paa ap q p, - q a a abaj a ha ba q aa paa aa a a a a, q ha, p ha a.
s p aa a aaba, a q a a p aza apzaj, aa q, a a aa a pa q ab, q ab aba aab pba ha a ha, q q a-
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
8/109
8)
a fa a pa, a q ha pa a a a q p b b q h -b .
ea a p a a a, aa z q a a a a aa aa p -b apzaj a a; p q pa - a, q p q , aa ha.
H a 5 ap a pqa a, a a a a q pp . shz pa z , p a h, ppa q a a a -
, a, a, abaj , pa, b a b p abaj q a.
n pa a ab a q ha a q p, -a ja aa p, pq a a a qa a p paa a a. Ah, a a pa, q aa b a ch, ha h a -, , p ha h q aa, p -
pq h pa a p a, aa a , a pp a pba a q pa pba q a q ah p aa a a apa a a a a a a.
Debemos hacer co-rrelacin de fuerzas,cunta fuerza tene-mos y cmo se distri-buye con el otro. Cmo
buscamos alianzas,debemos compartiry abrir el discurso.
La empresa esperay busca a una perso-
na gritando sola. Losempresarios, polticos,
s se juntan, un ejemploson las 15 medidas
para evitar que otroproceso judicial deten-ga las inversiones como
ocurri con Castilla.Ellos se juntan para
defender las inversio-nes nosotros logra-remos juntarnos para
defender el agua?ra ma
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
9/109
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
10/109
10)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
11/109
(11
Captulo 1:
AGUA, cAUSAS Y cAUceS cOMUneS
la ha pa, aaa a paa e- AA a a: a, a, a, a aaaa, -
p a a pba aa p a.la az aa a aa a a a a a q ha p ch, ch, a a a . P a a a aaa baa pa p b ap a a aa, a paa a pa paa a a pa a a pa, azaa, q a pa.
e a ap ra ma, ab aba pba a a a pp-a b aa, a q a, a ab q p, a q a -
a, a fa aa p aa a ja q a aza paa q z aaza paa a a, aa p . ra b a paa a a a a aa,a a a q q p q pba, - q aa aha.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
12/109
12)
e p ja 5 p, ab abaa 5 a-a paa a b a a ha ch:a) Aa la.b) Aa Aa.
) Aa ea.) Aa Faa .) ca a Aa.
Paa a aza a
p 1 2, p a aa a ppa.
Todos los grupos
coincidieron en la
urgencia de derogar el
Cdigo de agua, cambiar
la DGA, recuperar el agua
como un bien pblico eincentivar una Asamblea
Constituyente, a n
recuperar la soberana.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
13/109
(13
Msa tabaj:
Agua, gsac y amstac
La minera tiene
puestos los ojos en elAltiplano, en donde esque nace el Agua en elNorte Grande.ra ma
la aa ha q a pb a a dh b a a a b . e aa jq a aa q b a aa aza-
, p a aa, paza, aja aza h pa.
(r, maa, Pa).
e p pbaz a ap a aa q aa pa, a a -
q q a a q aa a b, q haba h aa p a a a a-
za p b a pba, a q a q a a p ha ja
q a a q a aa pa f.
l b a , p -pf, pza a a aa -
a, a a, . d q q a q j p a a a ha a a - h. e a p a a aa a aa paa aa pab a, a q a -b aa pab a aa, p a q za
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
14/109
14)
aaa p a a aa, q aa z pa a apa : apa a q aa-za a pa, q haa a b a aa q a, a aa a apa ba; aa, ab, a paa aa p. P a, a q a aza a, p ab ab a aa.
d q a aa a a, j h h-a a , a a a q a ap q haa pz paa ba , paa q a
aa. s a c Aa, hh aa, a pa aa a, p a ha a a a q ha p-za pa a, a a a a , p a a pq a z bza aa a. (v a 2)
A aa a, c a, b ha a a ea a aa q ab. ta- ea a a aa aa a
a, a aa a a p a endesA, p a, q a h ab a aa ha. o a a q p a faza q p-a a aa. la a aaa q b ha
En Cabildo el 80% dela cuenca se declara
agotada y la DGAda ms derechos.
Derechos de aguaprovisionales se dan
cuando no se pone enpeligro o perjuicio a la
comunidad, pero hoy enCabildo no hay agua, de
hecho se entrega aguaen camiones aljibes y sehace caca en bolsas de
plstico. El problemaes que agricultores
como Prez Yoma estnusurpando agua en
napas subterrneas y el
Gobierno dice que no haycmo fiscalizar.
r, maa, Pa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
15/109
(15
p, a Ja vaa aa paaa a paa aaa b aa, a a ab a a Ja vaa va Ha, a aa q p- pq a Ja pa.
Ab p q pb -pa aa paa a, aaa a a aa. e , aba c- Aa 1981 a c, p Aaba c a aaaq a a pa a apaa, aq ha
a aa aaza aa (q paa aa a, b a pa aa q a aa-za p, .) q a pa, a p aa b pb q b a aa.
A pa a a aaba q va Haha a a l ga, q aba a ap aa a q baj. Paa , aa a taa- Baa m ch Aa fa 1997, a q a a
a aaa a 25% aa q aa a a a a, a q a, aa-a a p a a apa. tab ha q a a
Aa , q a p q p q a a p
En Ventanas lastermoelctricas noschupan agua, matanla vida y contaminannapas. Nos estncontaminando el agua,ENAP abre pozos yhan medido metalespesados en los pozos.28 hectreas por horachupan las termos.Y comos si estofuera pocoBacheletprivatiz el mar.
Ab, mca p dh a a
va, vaa
En Chile, la Direccin
General de Agua dispone
de un promedio de 1,5
uncionarios por regin
para la scalizacin en
terreno.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
16/109
16)
a a aa q aa a pp pa. e , hab a paa abaja aa a p aa a a p q
a pa b a a.
e a, hab a a a-za a a, aba a a Ja v-
aa, q a a aa aqapaza a. e a
qa a a a, p P - , q a -
, p q pp q a a
a a . la Ja vaa apaa aa a, ba p-aa paa a
h, p b a a q a a Ja, p
b q a a a aa aa,a a, aa, aa a.
d b abaja p fa a dgA, a a
aa aza, m g Haapa a; ha q apaa a a q p a pb, a a a a a a aa paa a a q a a p aa aa
Las agrcolas yforestales tienen alCachapoal agotado.
Pero las aguas sse las dan a las
plantaciones, a lasquemas, quitndoselaal campesino pequeo.
Tambin estaAgrosuper y Maxagro,en la Estrella. Estn
secndonos criando100.000 cerdos que
gastan ms agua porda que nosotros.
maa Aa ca ab,
Pha
La Geotermia
establece la misma
gura de aguas halladas
que se estipula en el Cdigo
Minero para la minera,es decir, las empresas con
concesin geotrmica son
dueas de las aguas que
aforen en sus aenas.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
17/109
(17
paa p . Ha q aa a aa faza -a a q pa pa a a a hap a, a h a, a a a paa p q a a a pb p
a a ap a a a; a a a q aazaa bpaaa apaa aa, .
Hb a a a q a p a azaa. e a a -aa q aj a pa, a paaa ( a
c Pa r H-, dfa sqa a caa dpa), a, aa p pab a za a a p(a, haa, aaa, aha, a, a,ba , ). L prtte e e l e per el trl el pre e efe y reper.
Pa paz, a a aa a. ua a a-
a q ba a p aa a apa a ja a q pza aa, a aa a a a q pa p a a p . c pa za p a aa q -
No manejamos el temade legislacin del agua,somos analfabetos eneste tema. Deberamostener una escuela delagua. Debera estar en
el currculo escolar.ma, cj da va Ha, vaa
El gobierno
est tramitando la
constitucin de Juntas de
Vigilancia de aguas subterrneas,
hay que detener ese proceso
para salvaguardar al menoslas napas y las aguas
milenarias.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
18/109
18)
En Panguipulli se hadecidido establecer
alianzas de cordilleraa mar, dando cuenta
Valle abajo de lasamenazas que hay en la
naciente.ma, r .
Aba Pap,Pap
, q p zaa a aba, p ab aa a b a a a.
oa a aa a a a ba aa -a, paa ab aa , a aaza, a ppa aa. s ha a ha apa p, q a a aa aa , a a a. e aa a, paa , -a a , p ab pa p aa q b a , j a a a aa a, a a
a q haba.u p a a a aza aa-
pzaj a pba, a -a a aa paa
a za aa a b a aba. e aabaja a a, aa
h p- a a , ha q -
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
19/109
(19
a a aa a a aza ba, a p.e , a bza a aa
ba q a a p a ba p, pjp caa gba cab c.
s b pa a papa q p p, pap a q a b a - . s b h papa aa aaaaa. e b a a p a haa a aa-, pa a a a pba. y, b a p-a a a a, a a a paz q ea a ab q a a aa a a p-
aa paa a za , a a a pba.
ga aaza a aza a a a aa, a a ba a . la a a aa pa
a fa pba apaz pa a paa
a a, a
aa a a paa.
En la PatagoniaHidroaysn lleg enlos 80 diciendo queson suyas las acciones
de agua del ro. Losgauchos dijeron:Pero si mi familia lleghace 80 aos, 80 aosllevamos de ocupacinpacfica! Desde ahcomienza el miedoal desplazamientode gente. Peroen el plebiscito quese realiz el 2010sali que no a lashidroelctricas.Las grandes leyesfavorecen a lasgrandes empresa.Ja ma, mp a a aPaaa, chaq
)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
20/109
20)
Msa Tabaj:
Sucs Hcas
e p a a pa q pp a a aa: bba b, a ba 2.000 k paa aaa aa a , a- a a a Paaa, p a, a ; aaj aa a a a a, apa aa Aa,za a a l A.
e p q a a Faa s, a a aa a . e pba aa aa, a p q a qa a, paa q a, qa a pa a a pa p a aa.
la ha haba q a pa . l a p bpaa .s, p jp, paa aa azaa, a a paa p- a a aa a , q p a a aa, paa aaba a q aaa p. H a za apa, ha q paa.
Mientras exista elCdigo Minero y este
le siga entregandode forma gratuita el
agua a las empresas,ellas no van a necesitar
idear una manera mssustentable de adquirir
el agua.l, olcA
Esta es una crisisno generada por lafalta de agua, si nopor el modelo. Antesel agua se ocupabapara la agriculturay la alimentacin. No
tenemos agua porquese est usando paraotras cosas, y no noshan consultado.ca, olcA
(21
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
21/109
(21
Paa a a a p, aa a a-, p a aq ppa a a a aa , a, a , q a ha aza a a ba.
e p a a aa a ha - a q p ha aa.e a a a caaa b a a a pp a aza, aa, aa q a a p a, aba aa aa paza a q a pba a a. y na a a, q a a pa paa azaa, paa maa
rb.s ba, paa a aa, a azaa a , q
b aaza a a a, a a a aaa pa; a paa a ha qza, pbza. db a a a a a a a a a a -, a q h a 70% a a aaa a paapa 2.000 3.000 p, q p- baj. la a a a 1% abaj aa
ha a a aba a q a; a a bf , j.
Insisto que en el temaes poner ms lmites.El tema no es solodefender el agua, sino
defender y cuidar elecosistema, que proveey cuida el agua. La de-fensa del agua no sehace en abstracto.l, olcA
22)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
22/109
22)
e a bza a, abaja paa aa ba a a-a ba pb, ha q a a -aa q p.
Baaja aa aaa b pa aaa, pa q ha q b a q a a pa b abaja b papa q ha-a p a. A paa p jp, aza aa apaa a a q a a aa a a a paa za, aa pa a a aa.
e a q q hab aa ta mh. ea P Ha, h za. Aha a-
b aaza a paa pa aa paa h- ha.
Debemospreguntarnos de
qu manera podemoshacer que las
personas se interesenen estos temas,
Cmo hacer que se
concienticen? Sinotodo es palabramuerta.
n, c a caa ta, vapaa
(23
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
23/109
(23
Hay que apuntara la informacin,porque somos ungrupo pequeo ylas empresas muypoderosas.
Bbaa, cj e ma
Msa tabaj:
Agua y ucac
e p pbaz a a a pa aa q aaba a a a pa sa Ja, haba -a q a pa pa ba a ba a. e pb a pa a ch? s aba aba aa a a a? l b a-a p aa a aa aa paa a aa a
aa a a? F a pa q ab a .e p a q ch ha ba a, p ha p q a a a haa haaj a
pa aa a , paa p a - q p p. e ,
a aa a m ha a aa a ab, p abaa a ppa aa a p a a a aa a p-
.e a aza a a q h aaa a a aa a. P aaa a aba, ha ha aa, -
24)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
24/109
24)
a pa, q ha q a aa a a a aa a a a, a-a a.
e ch, a a a za a a abza q aa, a aa aaa, aha a b a a a , p , a baa aa,a baja aa, a q q a a haba aa -, a paa b. e a aa aaza a aa a, p jp, pa ap q a paa a pba, p a a a pja, h f a a paa
aa a a ab q a a a. l ppa, q a a, aa a a a aa a a, p-q pba b, a a ha b, a a ppa a a a
P a pa aj a a aza p, - , q , , a: ha a, a a ch, a q a -a, .
e a aba a pba b a aaa a aaza, q b , p a p q ha p p-
El avance de la de-sertificacin en Chile
es escandaloso, lascomunidades lo denun-
cian con mucha fuer-za y claridad, perolos gobiernos estnhaciendo informes
sobre desertificacincon datos repetidosdesde 1999 y siguen
no solo invisibilizndola,
sino que fomentndola,como por ejemplo con
el modelo forestal o lamegaminera.
ra, olcA
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
25/109
26)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
26/109
26)
e , ba aa a pa a, pa a pa 2013. s pa aa a aa aa paa aa a, p a/a, bapha pa aza, a a a ap-
a paa q a a, p a pa a aa. shaba ppa a pa a haa pa a, , p a ha a.
tab pp aa a aa q pa a -a aa, paa q a papa p,aa a pba paba pa apa a
q p a a a a aa.tab fa q ha aa apaa a aza, a aa paa ha j abaj b ab, aa aba, ., p pa aba. e , aza q ha haa q
aaa p p b zaa, a papa aaa, apaa ab.
Nuestra problemticaes Endesa. Porque
ramos ricos de agua,pero ahora no somos
dueos de nada. Recin
estamos informndonos.Nosotros no sabamosque nuestros esterosya estn comprados,
y no vamos a serlos dueos de nada.
Endesa nos tiene sinagua, y vamos a tener
que comprarle el aguaa Endesa, viviendo ah
mismo.n, c pq
A ta, lq
(27
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
27/109
(
Msa tabaj:
Cua agua
F a a a a apaa b paa p e-a ch p p a a pa: c qa a a paa p b a pa pab-a a a pa a pba aa? e a aa pab? Q ppa a-a ?
e p a q a a ppa p b paa paa apba pa p a aa, a a , a a aa a aa, . s -a q a a, aa, aa a pba aa a aa , bza apaba q ha pa, a- aa.
ea hja apa, q a a -
aa pb. e b aa aa a q af a pab-a pba a a a a a p a q aaa ha a, aa a a a aa, a a a-za, a a p aa paa a,
Este tipo decampaas no soluciona
los problemas de agua,solo impulsa a tapar lacrisis hdrica, que esel verdadero problemaque se oculta coneste tipo de acciones.Ja ca, sos, Ha
Es un lavadode imagen que
pretende desviarla atencin.
Bbaa, va m, m Paa
Son soluciones parchea un problema gravesa, Age Aaa, l
A
28)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
28/109
, a a. e gb, a a q a pa rp-aba sa epaa, za a paa aa a pa a a a pab aaa, a q pa a ba q p aa paa,
p a h a. t a ba, a a a a aa, a a a a paa aa aa
, p a a a p pa aa aq a a p a a pab
aa aa paba.
caa paaa. s ha a a-a a a aj a-
a, paa a a pba a. e paaa pp , paa - a B v. n ha q ja a a, ea,
a pa, aj a a a aa.
s pp p a aaa q p a a -a, pq h aa a b , pa a a pa. s b a aa-
ha aa a p a aa, Ha Aaa p jp, f. na -a a a , a, aa apaa, aa a a faa
Hay muchas comuni-dades mapuches quedependen de que lesvayan a dejar agua.
Todos sabemos quellueve mucho en el sur,
sin embargo, pasaesto. Nosotros esta-mos dependiendo para
beber, no podemosbaarnos, porque son
las forestales las que
les han sacado el aguaa las comunidades.
Llegar a ese extremode no poder cultivar otener animales... y an
estn incentivandopara seguir plantandopinos, las plantaciones
estn llegando hastaChilo.
ta, c da ma, mh
(29
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
29/109
a a a a ppa: a Fza sa a a apa a ja a a q a, a a a-a.
o a q pa , q aa pab
a, ha q pa aa. A haba Ja q aaaba, p 2000 a aaa pza a apa aa APr. u a a aa paa p qa a a b a, p pa ba a a zapaa pa a aa pab a.
Fa, p q aba, a a, aa aa pa aa, p paa q
b aa a a a a . Paa a aa, -a paa a apaa a p a p pf,haa a pp, q a ha a papa a a a b .
No se puede decidirel desarrollo localdesde las empresasy el Estado porque si
los dueos no son lascomunidades, siemprehabr intereseseconmicos porsobre la vida local ylos animales y todaforma de vida.ca, F p h,t
30)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
30/109
AporTeS A lAS MeSAS deSde el plenArio
l a pa abaj p a a aaba, ap, q pa a, a p:
n q qa a-, q q p a, p a a.
e a paa - aba a a a a.
d a a a, -aa c Pa b a a- a jp b a a-ba, paa q a -pa a a aa -a abaa.
e a a a a a-ba a aa a, a a a, p
q paa p haba ab. s p aa aba-
ja a a aa-a Ha, canaa laj.
Ha q aa
b, ; b aaa a -a a , ah a paa a -aa a aba.H ab a a ha- j pa aa, baba.
ch ha fa p pa, baza.
e pba aa a a, q a a aha.
c paa a aa azaaa ppa, papa-
a, ? c
paa -aba pba a aa? cj aa j aa aba?
c ta-a Baa m, a
aa saa p.
db a a a a a.
(31
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
31/109
Captulo 2
LOS cAMinOS deL exTRAcTiviSMO: Cmo se impone la
cultura de muerte en nuestros territorios?
e a a ba, a z q q a aaza aa a a aa qaaa a , q a aa a pa aaaba ap a,a, aa, aa, , p aa a
a pb q a a q ba a, q aa, q a, q baa a , aba p aa z ch.
Paa ha, 5 p, a papa. A pq pbaz a, a pa aaa, , a
, a q b a a a.e aa p p a pa a q a aa pa aa a, qa a a, q pa a a a ha pb apa.
32)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
32/109
s p a q aa p aa aza ap a a q pba a p-a a a , p a q faa a, aa a-a q pa paa a aa q a q a a p.
A a pa a ap a ba a aa p apa q hz aaba.
(33
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
33/109
i. ega
e p aa a pa a aaa pa p aa. Q a a pbaza i c a ong Paa s la. ua pa aa aa a aa q ha ab a a aaa p p a aa ba az a. ta a, q baa a a i, p a q a a pa a aa, p aa, aa aa, p paa hb p a pa a aa, aj , paa q pa ., ba , fa a a q aba, pa aa a faza pa a a a p .
ua a a baa p q a a pa a aba. Pa a pa bzaa :
a) la p a p, q jpf a aa- za aaa aa aba p aa, apa ha apba a a . e
a Ha, hab J rz g q a aa a pa ea gaa s.A., a Pck, a a p aa, 20
34)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
34/109
Rodrguez Grossi, 22 de
junio de 2001: El Presidente
me dio la misin de
eliminar los lomos de toro
del camino... simplicartrmites, automatizar ciertas
regulaciones.
Diario La Segunda
b a 2000, a a a c naa mAb (conAmA) afa aab p u za ab Pck a ca ta gaa,ha h pa p a. d p r-
z g a m ea, ma eap P ra la eba, a -aa aab a a za p a pb 2001, paa q cj m a conAmA azaa Pck -bb a a a za pa.
e a, vaa. s hab codelco a mpaa Pha paa q a aa pp a a a a. c a hab apba a t ea ma, c, a
za a aaa p aa.
b) s ha a a a a hb-aaza, q ha pj p a
a q ab a a a pa, q ap-
a a a baaa, a aa.
(35
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
35/109
c) la p ba, q ab -a, b ppa a 80, q hza a a p pa aaa, aa a aa pa, q e-
a b ba pa. epa a q ch a a, a b a a pazaa ea ja aa a.
Huella de Carbono:
Desde 2008 Chile es el pas
que ms ha incrementado sus
emisiones de CO2
en Latinoamrica,
undamentalmente por el aumento
de termoelectricidad, y es el segundo
del mundo luego de China.
A, a endesA a pba, a a a a ea, h q ab q ba aza a aza a a aa . e p aa pafa, q ea ha a pa q paa aa , q ha hh .
P p pbaz a q ha a a a aa a. s b a q a a a p a aa aa a pb ap a-b, ba a a a a a a a a paa q paa q? y a a b a a, apa bfa a a, bza qa a a paa a a p q paaja a p-aa p p pa a a p a a.
e p pp fa q pb q p a a a q a ch. P a a p a b a az a b a aa-a a a, a papa aaa, b pa-a p , p a a-zaa p pa .
36)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
36/109
No hay que creer en las estrategias de
desarrollo regional. Las empresasorecen recursos, caminos,
maquinarias modernas, etc., y
en la medida que la gente
cree, el Estado se desliga
y deja de hacer su
trabajo respecto
a los derechos de la
ciudadana, de una u otra
orma se lava las manos.
c gp a
P , a q za a apa p a a ab a, a , baa a q ea haa , p q ab a,q aa a a a a apa a pp ba aa. s pp q pa pa p aaa a, p jp, haba b
pa a a a a ja a a a a fa.
(37
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
37/109
LO
CAL
Ha ja a aa aza aa q p a p.
e ea abaa paba a aa a a a, a
pa pp paa a pa paa aa a a a a aa -a pa a aa a.
s a paa a aa a a apa p.
REGIONAL
n a pa ea a pa aba, pa baj a a q a -a b pa a.
Ha a aa a, a aa, q aaza
faa p, a ab p hb a p a p. e aa a ab a a q paz aa aa a a, p q a, aa bj a paa,a aa a aa a a.
Ha h a a aza a a aa a a pa a q pa aza a a a.
EnErga
38)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
38/109
EnErga
NACIONAL
c a apaa a a a, a apa, a a a pa,p a a a pp paa ba a a, ab-, p a, a p a a b a a q a a a-
aa p a p .s a a pa ea a a q aaa pa . e, b a fa p p, , a.
s paa ab aja a a aa pa a aaa q paa p -a ab a (ernc), a pa aaa a aa, q a ha a a p aj h, q aa
pa q apa p a. t a hpa a.caa z pa za a rpaba sa epaa a a aa pba a pa, q q ea a a paa a paa ( a, paza a, a, p; faa- paa aa, ), a abaa aa aazaa aq pa paba.
s bja a aa (p jp c 169 a oit) a a a a a a aa.
(39
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
39/109
ii. Ma
e p a papa aa pa a za pa, q -a a a aa aba a aa a aa aq q a qza a a a a. l ca, olcA q a apbaza a a apa a paa .
A a xx, a a ha a a a aa ppa a aaa, a ha aa a, q ha pa a aa a a za pa, fa a a q a a pa a a a aa. Paaja-, p a a a a, ha a b a aa a aq a a a, q apa a pa paa q p, a a pbaaa a a aa a ppa, a a a a, pa aa, za a aa abaja a a aa, . e a a a q q h -a 70% a qza a pa pa aaa q a aa p a apaa b ba a aza abaq p p.
la a, a a pa a, pa a a
pa q aza bza a p a p. P , a q a a a paa p aq p a, q ha abajh q a fa a a q a a a, aa
40)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
40/109
a p a a q haqz paa b, p , a a pa pa a, p a, a, pa- faa p a pa.
la a ha a a aa-, p a a pa a a , q a a aa a apa a q a bf a paa a pba- a, q a ap pja a aa, a a aa pa a qha a aa aa. e p q - a b a p a p pa, paa q a pa ab a aaa.
P a pa aa p q h - apba p baj paza- a e. ta a ea seA, q ha a aa a a p, a baj e a a,
aa aa q a a pa a aa b-f paa a pba q p.
(41
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
41/109
la q ha a pa a p paa a aa. A a, pa a a az ppa a, za p p a apa apa. A a a, a az a ppa aa pa,
ab za p , ha aa pa a faa a apaa pa a a- aa/a.
ta a pa aa a aa q b a pa, aa qp a a a a aa q p -
ja a a pba, a apa aa a, ha a a -
a a q a a aa a a aa.
la q aza a pa a ab a a a p a a a a a-, , aa pa pa a-ja a, a a, a a, a q a aa pa apaa pp, aa p a pa -
b p .la a a Aa laa ha a paza pba, a a q ch a aa, ha a a chqaaa P,
Los mayores impactos
socioambientales de la
megaminera se han conocido en
los ltimos 20 aos en el pas, sin
embargo en 2012 el gobierno de
Piera anunci que en los prximos
8 aos se pretende quintuplicar laproduccin de estas dos dcadas, es
decir estamos ad portas de una ase
de extractivismo sin precedentes en
Chile ni en el mundo.
42)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
42/109
a aa q aba p b a, pa a aaa hb a a, p p a a haa. e a a p-a apa, p a a pa q a aa hbahh, pa q aaa paa a, a aa z a az,
ap, q .d a q ha a a aa qa a ab , fa a aa a aa, a p a aa aa q pba aaa aa a aa, a a h pb a, b 2008 a ch b 169 a oit (afa 2009), q p aapa a a a h a a aa pb, q ha a pa. P jp, a Aaaa, pfa a za aa A la aa a a a caaa, aa aa pqa,
ha apa a aa a a q ha haba aba aa a a.
(43
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
43/109
MinEra
LOCA
L
i pa j a baj a pa paa ba. n , ab p a faza, fa a aza, a
a , .caa ca q a a a a , aa a f pa a.
da a baj rpaba sa epaa, p qp pa a a aa, , a pa za a rse a aa a q a a , p a aa p ab, p a a a b a, p ab a cafa Aba, a aa
q a a p, .s ha a p fa fa, , a a p a-a q pa a pb a , a z q a paba aaza a a; a pa, a aza a aa p ap, a pa aza paa za a aa a ba a aaza q p aa, aa aa p- a.
s fa , a a paa paa aa aa a aaa, a bqa paa, a a a aa a.
la pa aa a aa , faa aaa aa ja.
44)
MinEra
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
44/109
REGIO
NAL
la pa apha a aa a a q pa paa aq aa ja pa a b a a . ca b- Paa laa, q a ca Aa daa Haa a a a aa aa a pa a p pa Bak g, a ha-, a ea ch a a c iaaa dh Ha, aa q ba 2013.
s a p paza a Pa. P a pa a paaa (pa a q ba pa a a ), a a a faa apaa,a paa a p p a apaa, a paafa q hb a apaa a za a paa bf . P, ba , aa q pa a p j , a a baja a pa a aaa p p a, a a p a-
a. e a Paa laa, p jp, pa a apba p, - r rja, a q ba apba haza a aa, apa- a a a a fa a Bak paa a a Fa dala, q pa, q aba ap a 10 a, a aq p apbaba.
la aa a a aa a a a a aa -a, p abaja fa p a a. s p a aa
a (a a, a, aa aa) q pa a a aa pa p a q pa p aaaa. s a- aa a aa, a a a q p aaq . s p a baa a , a a a a aabaj aa. e pa a aa a aa a a a ba a aa-a aa aaa a aa .
(45
MinEra
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
45/109
NACIONAL
P ch Pa , b ch, pa pa b. e p q a a pba abaja p aa, a za a a a ppa aa pa, a q bza -pa a aaaza q ha a aa, haa p q h 30% ppa aa.
la aaa (a, , a fa) ha faaa p aa, a a abaa ea pba a a a pa; p paa a a aa, hh - aa q a a a a, aazaa azaa
a a, , a f q aa a p.
s ha a a aa, aba, p ab a a a e-a, p a. P jp, a cpa naa ia (conAdi), z
h pb a, aa pa a a a p-a, a a aba q ab a ba pb a z q aa p, a ha Qaa, ta Aaa, a pa aa r la.
c a a a p pa aa, a a a aa aaa, a a a aaza a ba pa. u a jp a apaa c-p Aaaa paa p Bak g, q aa a a aaa t (-
a ) th paa ch ( aa apa).P , q a aa a fa pba B Baaa, paa q p-
paa aa a a a, aa aa Aa saa,aza a q aa pa Bak p, q apha a a ba a j q a paa a aa az a a, a a a aa b apa .
46)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
46/109
MinEra
NAC
IONAL
c a aza q aja aa, a a a fa aJa vaa a APr, a a p a aza a aaa a a q a a ha p p, aa q a -p q pa a aa a a ppa aa, ab, a pa a pb paa q a, a a a a, -h aa q a a a a p.
e bb a a ha a a ch p caa, p a p a a pa a pa a ;
ab a a p pa, a a h, pa a
p a p pa a.P q aba a a aq b . Aa a aa aa, c m, d l 600, c Aa, al ea, ., a a a abaa aa, q a a a a ba pb a a, pza a a pa- aza a pa a a a a aa a pa. e a a a q a a, p l Hzp, a -
aba hha paa apba p paa p ab, a fa as eaa Aba, .
(47
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
47/109
MinEra
INtERNACIONAL
la a j a a q ch ha a aa, apa apba a a b . e b apab taa Ba-
a m (1997), d 124 129 a ca ia, taa lb c, c cpa, p iirsA, .
l b ch ha pa a paa, a a fa pa q ha japa a.
la ch pa , a aa pa a aa ab p a aaa, q a a baa a.
48)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
48/109
iii. Cua
e p, a a q a a, ,q a, pa az, p a a a. Apa a -p maa maz, aq a ua ch q a a a abaja m Pba lha (mPl).
s hz a pqa ha, a a q ch, 1906 a a pa p-a pba ea aa a, paa aa a a . e 1980 aba pa baa ah ha aba aa. ea pa q ha q a a zaa aj a, q a a. e 80 a
a a aa a caa cha a c, aa q apa a a a -a q a a a pa . d hh a 1983 a -baa pa baa z a a apaza q p a h aa h. A 1980 ea a aa paa a ajaa a a c a c, q pafaba jaba; aa q p a a a aazaa.
e a ba, pa aa q a a pa a
a a a, a pa a a ha bja a a. la aa a , a q a aa pafa a a a, h ,q a a pa a .
(49
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
49/109
Una buena planifica-cin integra la dimen-sin sociocultural yambiental. Se necesi-
ta hacer planificacinparticipativa como elPlebiscito Comunal del2012 en Pealoln.maa, m Pba lha, Pa
e p ba a ba baa a a, qp a a a , a a aa -aa, a p pa a a a, aaba ; , a a aba ba a q
pa, a aaa, a p a,p q za ba a.
ea a a a p a pba q , q a, a q a pa a apa , a aha , a aa, a , a ; aa a apaa pap a a , a a pa, a ha p paa ha-a, aaza a ba a a a, p a a pba
a aa, aa, , a , a apa pa , a a, a aa, a a a, a baa, ab fa (p jp a Fa ha haba p 2, a aoms a q a 1 p aa 9 2).
o ap q a q a a aba a q a apa a zaa a abaa a, a, a ba, q p a, pa-
aja, a a q aa ap. A aba a a, aba a ab aaa paa a p pa a ba. Ha aq a q a q
50)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
50/109
a 80 q p a a 1.000 a a pa baa.
la a pa q ha a a? y a pa q a ha, p a a a ba, h, a ba , aa a, aba -
a pbza a, aa z aa, aja .
d , q haba a j a za paaj - aba q paa a pa.c q a a a pa aba
p jp a dha aa aaj pa a p baja a ba a, Pa
f q bq apa, a a-b a aab aa q paa
a, p a apaa ab aa q a .
s ba, aq a ha, a q a ha: la a pa-a!, aba a a q a
a haba a a,
a, papa ja paaq q a p.
s a q apa a a pafa
Es importanteestudiar el tema dela planificacin social,
pues esta influye
enormemente en lasreas domiciliarias.Se da el ejemplo deQuilicura que hoy se
encuentra saturadade industrias.
i, olcA
La planificacin hoyda, es que no hayaplanificacin. Si unaempresa se compra unespacio grande, puedehacer una ciudad, loque se llama zonas dedesarrollo urbano".maa, m Pba lha, Pa
Concepto de
Gentricacin: Hay
pobladores como las
personas que viven en el
barrio matadero Franklin,
que pese a las oertas han
preerido quedarse en su
lugar, con su comercio y
arraigo, porque valoransu territorio.
(51
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
51/109
aq paa a a, a a aa q za a , a a a baja aa a. P jp, a 2000, a a map aa a a ab,
haba pa pba q ha a a a a a a a a a q p pa za aa faza.
o pba q a pa a no pafa a pba ap, a q a q b aza h a- a a. s p jp a a q Qa, q pafa a b b a aa paa ha abaj. A, abaj a afa, q ppa a a,
a pa qa aa z aa. e a , p q q ba j aa a q a a paa pa, , ,p paza a a pa q a pa.
e, a a, q no papa aaa, p qha a a pa q Pa. la
q pp aa p a aza, a -, a. oa aa paa pba q aa a a aza pb fa.
Existe una visinmodernista deconcebir el hbitat:lo vemos parcelado,
no como un todo.Veamos ms bien elhbitat como underecho, y no tansolo a la vivienda.da, r da aP ca, la Fa
El problema que tene-mos en Copiap, es que
no hay arraigo. La gen-te que llega a buscartrabajo, llega donde
algn familiar, despusse queda sin trabajo, yse va a una toma. Las
calles ya se hicieronchicas, andar en autoa las 12 no se puede.Ja, r cpaap, cpap
52)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
52/109
Ciudad
NAC
IONAL-LOCAL
opa a: p a aa p , pa baja pa hh a.
maj a: a a a haa a p q p pa ba, q p aa paa, p a a a -faza .
la papa aaa a aa, a a aa a , q qa, a aa a, apa aaa .
A a q faza a a a mpaa a a dpaa- oba, p ab a aa a a baa a
a q a pa aaaa a.s bza pa a aa, aa a -, a aa , a aa, q a a a-a a a a ja pba paa a a aaa a a baa.
s pa a a q a a paa , a a , a a a pa, p a p pa apha pa- q ba a hba q .
(53
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
53/109
INtERNA
CIONAL
la paba pafa baa aja a a s a, b-
a q a , q f .
SupRANACION
AL
la a a a pa ba p a , aa apa q a a a, aa, a
a a a. e a a p q a pa p a a a pa p a aa paa b , a aa a a a a a a baa.
la a pp paa , a, p -pab paa a p a pa ba, q a a ap a.
Ciudad
54)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
54/109
iV. M Fsta
e p b a pa, pa aza a-ph, q paa ba a fa q ha a a aphza a a paa p ap a a a aaa, pa a aa aa aazaa ab a ap a - a oH a . Q a a a pbaza a Ajaa Paa a r A p dh Aba rAdA, t.
e p pbaz q a a bq a aa paa p ap. e ap, ha a h-
a, paa p a aa q a d 701 q b a a pa a haa 70% a, a a pa p a, a aa aaa q p apaza paa a a p.e a apaa a aa aaa, q aj a a a a pa a, aa a ma A, a q ea aba a a q b A haba aja a ap q a aba azaa, aa pa. la aaza a aa p p ab a a paaa b a baj apa a conAF a pa pa.
e paa, Ph pa a a a a a a a, p aaa q a a; , p a aza a aa, a, q a aa p. A q ab pa
(55
b h
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
55/109
a, a a a aba a a ppa p ha a a a. Q za a p p a a a -pa a aa. e aj a fa az aa a a ba a paa az .
e 701, b a a a pa paa a afa a qa, q ha hh a a ppa a a, a ahaa a pa, afa pabza , a a h-a pab paa a , aaa a a , pba aa aa a a aa, abza a aph q bq a , hba apaa p p, q a a a (a a a hba a, aw), a a (a aa), aa, a , f qa pb paa a a aa .
e 701 paba b ra la, ba a hab hh a aa pa, b-a bf, hh aa p apba a z, p aha a p ba a paa pqp, p a a ppa a.
Aa ha a 3.000.000 ha paa a pa, p ca q a ha 3.000.000 ha pa
a, a a a a b paa paa a aa a paa f p. ea q - aa a, a a ba a a 701 q p a pa a a a-
56)
a pqa ppa p a a appa a aa a Lo ino cali
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
56/109
a pqa ppa, p a a appa a aa, aa a, b a q h a aa ab aa a a paa, a a b aa a.
e a p, p a aa aa a aa ma A, a b a a, aa, fja p a p 20 a, a ab a q qa
la a a a, p q ha p-a p 701, q a a a a,a ab a 169 a oit. la ca a aa a- p a, p, , a a
aa q a a a a a baa a pb aph, q a aa aa apba p 20 a a a q a a paa .
e p ba ab q a p a q aab, apa a a, b pb, q a apab q a a aa a zaa a a aa
a a a q baa a p.e p q a a b a p a, paa ea apa a a a a aa aa a -a a b apaa p p pap; a
Los pinos y eucalip-tus se degradan
lento, los bichos nolos comen. Con la
escala productivade las forestales,
esto provoca que elsuelo se impermeabi-
lice, las aguas quecaen escurren, ya nofiltran las napas ni
se quedan en el suelo,
las races buscanagua donde sea, laroban de los pozos
vecinos, y as al cabode 20 aos, la tierra
est seca, cida,e inservible para
cualquier cosa que no
sea plantar pinos yeucaliptus.Ajaa, rAdA, t
(57
Las forestales no faa a ab a; pa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
57/109
Las forestales nopagan agua, por endehay un doble subsidioa las forestales yaque nadie sabe has-ta dnde llegan lasraces y de dondeextraen agua.s, mapp, saa
faa a ab a; paa apaa aa q ba ha paa b-q, bza a haz q a , aba bza, aazaba a paa aza a aa a, a, ha aba a ha pb aph.
o ap q a a pa b-, a ba pba paa bf paa pa, jpfa a aa a. P jp na ipahb ppa a baj a pa q a a paa aa paa a a; p q ha q a aa a f, paa a a, a a apaa a
pa pa ha aa .la pa ab f a faa aa,a a, ppa p a aa aq aa a pba q a a a, q ba a a a p a a paapa; q b pq a q qa a aa q ap f paa aa, p q h abaj ba, f aa, ., paa q 60 a q a a a a a aa, a a pab a a a a a baa aa-a a a ba a a pa.
58)
la a a a ab - Los profes en el
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
58/109
la a a a, ab -a a , p jp sa J maqa q ahaa, aha a, q a fa a , pq a ja p paa q hj a abaj, p a aa pq a aa abza a .
e p ab a pa b q ha p-a a pa, a abaa, aza a, -a aa paa a aa th paa ch, a qp a a a q pa b a fa -aa Fsc, q pbaa a a a a a a b p, ba haa aha fa ha
, aq aa a a ja aa q p, p aha a a a pa aba, apa q a abaj, a apaa za a a.
o a a a a p , q a apaa aaa aa a. A p j-p, a a a a aa ha paa a bq,haa p q Pa ha haba a a a aa ch ba a a fa a qa, a pa q ha aa aa ba, aa q pba q
Los profes en elcolegio dicen: Uste-des deben ser algo
ms que sus padres" ydespus qu queda?
Plantar pinos.ca, F P ch,
t
(59
a paa pa a pa aa p
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
59/109
a paa pa a pa aa p ch.
s hab ab q a p a a mdl, a a p, q p paaja-
q a a q ha aa pa, a a apaaq a paa pa ab, b a aa q pa a a pa aa -. e a pq a a a a a qch b a p ja a cb r + 20, a q paa q a ba aa aba a a aa.
Fa, a q za a aa p , a ba afa pp
a a a. s hab a ha aba abaj a a, ha a p aa a,
a a, a , . s ha , b a j a-p, q ap pa a, p-za a aa a, aa ab aa, a ja a, ba a a. P a, paa,a q aaza, ab , p, a, a-
a a a q a a, aaa paa a a, p a a pa aa.
60)
ModElo forEstal
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
60/109
ModElo forEstal
LOCAL
cpa a aa a, aaza p, faa aaza a, a bf a q a a.
la a aa a a a a q ha ab- a pa paa baja a p aa, a a , baa paa aa a aph pa, a paa aa a a -a a, apaa aa aa a, a a , pa aa, .
Ha hab p aa a pqa aa aa pbaa a a q pa p a apa a.
s ha p a a aza a aa aa, a a
a paa, a a ba, aa a, aa, pa aa q a .
la a faa a a, q a a p aa q f .
(61
Ha hab a pa a a a a ap pba
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
61/109
REGION
AL
Ha hab a pa a, a a a ap pba -a a appa a .
e ha aa aaza a pa a, iap (a paq , p a paa pa a), conAdi
( a qa a bfa a a pa a paa. e j a maa ca a a paap a, p a q a a p a paa), conAF, aa q p- paa a paz bq a q a a a ab.
e paaa a ha ta, q a bf paa a -a ba pp a a q pa.
NACIONAL
e b a p pba, p bf , p -fa a a pa b a a . c aa a a - pa a a.
d a q qa a aa a p q aa a a - a a a aa (a a), paa aa a a, pp pa aa a paa.
s apa p aa: c 169 oit, c b a ba,p K, c a a fa a qa, .
s a q a h : d 701, c Aa, d l600, l ia, .
62)
s a abaa a ppa pa a a a aa aaa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
62/109
NACIONAL
s a abaa a ppa pa a a a aa aaa, apa ppa aa a pa a pa a a paa paza -p a a z 80.
s pa paa p paa a a a aph pa aba -
a aa, a a fa aph p, pa, q pa-pa a eaa, pa p a aph b, ap a aph a p q p a a a
q pa a a a.
maj b a aa apaa bqpaa ch, za a pa a aj pa pbaa aph bza, pa, q bq apa q a aa-a paa p p p paa-. o ap q a a a aaphza , a a a aha a Wa map, a a ha a za a ap, a, a.
l q apa a pa pba pa a p a p.
Fz aza (l Aa apa l sa i ea) aa p a a a, ea ha aa a a a pb aph , -a a paa a a aph.
Aaza a paa a apa.
(63
d a q p aa aa P K -
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
63/109
INtERNAC
IONAL
d a q p aa aa, P K, -a b ab a paa aa a, a pza a aa- paaa.
ip a a a a, paa, q pa h pq aaa a pa.
d a fa q a a ja q ha z paa a p-a a q ha p a a a qq . (s Fsc)
64)
V. M ca amtaa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
64/109
V. M ca amtaa
e p a pza a q qa ha-ba aaa pa, q baa, a a apha pa pb paaba a a a a. la apaaa p la spa, a r A Pa-a Aaa paa laaa, rAP-Al ch.
s abaj f baa aaa -h a a a q q a a
p a a a a, a -a.
H a a a a a aa a a a a b- aaa, baa , a apa aa p q . e ea p a a a p pa q aa a a pa a aa aapaa a, aa a a.
Fa a a a pa, q a p a aa a aa, q a apaa b aa, a a ppa a paa, pba p p, a q haba -aaa haa aha p a a a. o a a aa q
(65
a a a a a pa a aa. e i ia Apaa (iniA) a
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
65/109
a aa. l p a a aa- a qa, a a ap a a a, a pa ba, a a,a apa paa a, a pa aa a aa . A ha q aa a a a a a a pa .
s a p jp, a paaja q a a pqa pa 90% a p a a z pa pa aa aa. ga pa a p pqa aa a ahaa a paa aa aa a paa a aza a .
A ch ha p a aa paa pa ea u q a a p a (paa aa ha), a pq p ch pa.
P a pa, a q paa a pa pq -a a a a aaa a, a p a aa a a a ap ppa ea.
s aa a q ha aa paa p a aa a a aa. lpq a a a p a a paa q a paq - a p-ab p a aaa a. e a pa a pa pa p aza.
A p pq p a ha a -aa. P jp, a faza q ha a a aa, aa a aaa, a a b a aa q j.
66)
d a a ba q a pa,
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
66/109
Hoy los ricoscomen bien, comenlos alimentos que
antes coman lospobres.
la, rap-A, saa
p, f a paa p pa q a p a a a. e pa a a aa aa, a appa a ahaa a a a p q pa a a. A p a apaa apaa pbaa a apa a b a-, ha, ab, a, a, pa, ., qp a a aa a.
s ba q a a a a a pa ab pa aa aa. ia a aa a p-a, a ba pba a. A a -
a aaa p aphaa baq a b a a aaa a a- a a.
s q aha p a a a pa a a aa; a aa aaq a a za haba a a-. c h a aa p ja a, pb p a p p pa a
apaa a p a aa pa a a.
(67
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
67/109
dEpEndEnCia aliMEntaria
LOCAL
P ea (indAP, Pa, .) faa paq , apa a a-a a p aa.
da b pa paa, hba, a, apaa ha p a qa q h q paaha ph.
l ap a p apaa a a ba p a aa, p a p a a aa aa p a aa aa, q ha -zaa a a abaa paa q a a a aa qa.
n ha apaa a paa a p a a. A a, a
a a pa, baja p a p aab, qa aa, pa a p aa a aab, - za q .
Aa a a.
daza ab pp aa.
s a a ab q aza, q a bj , p jp a -a aa, a fapa, a aa, . e, a, a p a aa abaa a a a.
68)
Aa a, , q ha aa a q sAg,
dEpEndEnCia aliMEntaria
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
68/109
R
EGIONAL
paa, pa p a ja, a a a pba b a pa.
Pa a a ap a. s a ba paa a a a, p
a b paa a ap ha a a a.Ab a aa a q ja aa a a hpa a aa.
NACIONAL
e a p pa a aa. P , a a appa a pa ba.
la a aaa aa a a p a
q a faza a, p q h ha aa q a aa a pa aza. e a a aaz a aa ba aa aba a .
Baa paa a a aa.
maa a a q q apa a paaa pa aaaa q b q p, a ap pa, pa paa, aa aaa, aa .
da fa q aa a ab ap a p-
q a a q a a aa.l a a a qa aaa.
eab pa pa p aza.
ip pa aa p pa ea.
(69
Pa q pza a pa a, p b a p paa - a
dEpEndEnCia aliMEntaria
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
69/109
NACIO
NAL
a.
e gp ia Aaa iniA ha a apaa a a aa a a pq ap. ia q p a a a a aaaa.
ca a ppa a a aa.
c a a qa a a a, a a aa - q a a aaa pj aaa paa, baaa aa- a bqza.
INtERNACIONAL
Pa pa a, a aa a aaa, q p p aa ba a a.
SupRANACIONAL da pa aaa.
sb aa a a a a.
c fa a a .
lbb a aaa aqa Ba ma q a a aa- paa pa ba p aaa, aza .
70)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
70/109
(71
Captulo 3
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
71/109
nO hAY MejOR eSTRATeGiA qUeApRendeR de LA expeRienciA
e , za a a a a a a a: aa,a, a , a 4 p aa q pa a a a a q a a aaza a h-a. c apa a ba a ha .
l, hz a pqa aza a pa ab a a 2012q a a cpap, Ha la.
P, q a aa ba a a, a qa aa a a a aa apa p a a q pa , a aaa a a a pa ha, j pj q baa -q.
72)
Paa , p q a a p aa ( aa a haba a aaa a aa aa za, a paa a, .),
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
72/109
a aaa a aa aa za, a paa a, .), aaa pap a q paba, pap ba a b a aza a-aba q a a aa p p, p ha a pba pa, ha a q haba pa, apa aa
, pa, paa a a ha a a.
s p a p q aa a az : a, a, aa aa; a- pa q a a pa aa, a q p- aa ab a paa pa a q ab.
P pba p a a p q p q aa Paa laa, q q abaa fa 4 , apa a a.
(73
1) Cfct Vtaas
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
73/109
Ab gzz m ca p dh a a va hz a a ha
vaa, q ab a pj pq a a paq ha ba a a 50 a, a c, Aes g, gaa, o-q, cp, enAP, gnl, caa, Paa, c, m, .
Breve historia
e 1958, aa a pa pa, q a a, p a enAP (epanaa P), a paa b p b a a a aa c. l
1960 1962 paq a 1000 ha, pa , enAmi cHilgener(p cha). Aq q a pa a, a a pa aaa aa pa a h, q 1968 a a a a za aa ma- q pa a a m Aa haa ma, q aa a za a a q aa b p aa pa aa. laaa ma pza a haa apa, h qa 100 haba a aa a aa aa aaa.
e 1977, ab vaa-2 a aa a a q aa pa ba a za. s ha a h paa aza a pza aa pa a a hpa Q, ha a q a Baha Q aa q ap paa , phb a a aza p aa a za.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
74/109
(75
Historia de la respuesta comunitaria
n ha ha a aa a aa a a aza a q Ab pa-
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
75/109
n ha ha a aa a aa a a aza a q Ab papa. s , b a q p aba pj a, a a aaaa , a pab q p.
e 2003 a cj e Pha-Q, q a pa pa azaa ha a za. ea aza q aa a a a ab a,a h a 5 b b a pa a aa aba. Pjp, a aa b a a pa aa p a apa codelco a pza a ja a aa a a a pa.
A pa 2009, cj e Pha-Q p p ata caph aa j p , haa a a aa aa a ea Pz ya, q ab abaa (31-12-2009).
la aza a a aa p pqa q a -a a paa q pa a a a a va, q a aha, p a-a , ba a. s a a paaja q ea ha a-a a paa codelco p a abaja ha a a ma a p q aba.o q a a p a a a a aza p aa a codelco, a a p a a mpaa p a p p a a pa paa pza aa a aaa.
e , ob 2010 a aa cj e, m -a p h a a a, paa ja aqa b 2011, - a aba aaba 25 papa. ea aza
76)
p bj ha a a pa p a a pa a za a. n q ap pa a.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
76/109
Estrategia de trabajo actual del Movimiento de Comunidades por el Derecho a la Vida, en Ventanas
e obj a aza, aa a a pa paq a q a ppab, q pa a oms, baj pa pa pa ab pab a a.
e b p, ha ab a s sa m Ab, a c m Ab caa dpa cj da ea (uja),a q a pa vaa, a a ab a a, q ba p a.
e a a a, q za a a a a a pba. s ha aza
aha a p aaa, a a q a pa b a a aa pa -za pa, aa, . la a a hha a, paa aa paaaa a za a a aa la ga. e a a p haba aa a a a apaa p a pa. e abaj ha a ha a aa a a a a a ja a.
Ha a aa a aa fa q p 23 az 2011, a p- a a a a a la ga aa a aza: H
raz () caaa A (pa).c p a a aaza ha a a aza a za p q a pa a (da c) ba a a a ba.
(77
t q aja ba a b ap oceAnA, a aaq az a a Baha q 100% aa b
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
77/109
(aja, , jaba,). l pa H vaa a a a aj p a a Baha.
Aportes desde las otras experiencias
Bbaa mpaa ap p q -a a a: a a vaa, q vaa ? Q
a, j, j q ? c a a- q a,. P jp q a v-aa q haba a 50.
Pap apa q ha aa Pa raq: Pa-p a a, q pa ha Pa, q ab q ab, aa a e p a aa a p . e ha aa ha a paa a ha azaa. e a a pba maph paa pa pa cpj ma 73, a a p a za ab a pa apa ha. ipa p a q pa paa a .
ca a a a pa a, ha q ba f aa.epa aa a a ab a a aa .
78)
Aa a, pa a a ba, a, ., paa pa -a a. d , ha a q ha pa p a, a a a
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
78/109
aa, a a a pa paa, a p a bj q pa aa aza, aa a pa ap a a bqa a.
e a ab q aa paa aa
apa ? abaja fqa aa? la a-baja pba a aa p a pa, aa a bza a paa aba a a a pba. e a a aa aj q a aa-a q q a ap.
A q , a p , a aa z a ,a q qa a bj . A a faa a a eaa caa a a pa, a p a, a a a p-
a.maa apa q pa ab bj a a a papa a a a p jp rpa aa paa a, apa a a paza a aa, j pa a aa. ua aa pa a. P a, haba bza a a a. e p j-p a a pa a a a a Wa Waa az ; a a pa-b q a a ( paPz ya ca).
sb a, a aa p aa a q a a aa ba, pa a q a, paa a aa. P a pa, p ap q a ,
(79
Hay que ocupartodas las formas que
a aa a aa a, a p j-fa a ba , q ab q
b
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
79/109
qconocemos, incluido elarte, las exposiciones,la difusin, porque estbastante compartidala idea de que elmodelo de desarrolloque se nos imponedesde el gobierno nolo compartimos lasorganizaciones nilas comunidades ennuestros territorios.Ja ca, sos, Ha
p , a ba a aa.
Paa q a a a, a -p q aa a a aza, p jp paa
a a a haa aa a a. Ha aa a apha aaza aza q p a - paa p pa, a ong.
s hab ab a paaaza, a aaa q p pa a aa aa. P jp, maa ha a aa a b aa a caa dpa q a aa b a pa aa. e , p
a aaza aa, ha paza pb a aa,p q f aa p aa.
e a aa p a, Pap aa q paa a a eaa ipa Aba, a pa, pq p b a p, a a
j a, haba a a a a aa a a a a. P a, p q paa aaza apaa q p aa a a p a aa p paa
bza a a a.
80)
la rAdA t, pa aa q p jp a a a coremA a a p, ba a a a aa a
v
Piera dijo, Lastragedias ambien-
t l d V t
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
80/109
pa a a p aaa. va a -, a q , a a. t a qp aaza, a , , a, , , a
paa ab a a a a a a ba, ha qha q a za.
P a, ab a rAdA hab aaza , - a a c a onu paa a a a aa(afaa p ch) a a aba p -a maph. e a, a paa pa q zaa haa a ha p a a a-
a. o jp q i ddHH u. d Pa a daa a ea h p ab aba b a aa.
tales de Ventanas,Huasco y Mejilloneshablan ms que 100
palabras. Chile nomerece esto.
Ab, ma p
h a a a, vaa
(81
2) Cfct Accagua, ls As
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
81/109
maa ta, Age Aaa, aa pba a a a aa
cb, l A.
Breve historia
Haba q pa, hh a pba q a -
. A paaha p p abza
pa a pba. ia a a a q a aa a-a p aa , aaa aa a a a Aa t cb.
e 2006 a Apa ca aba, p q aa, Apa paa a p a, a q a Ja v aba b. s ba, aha a a aba, aa ppa a a ha a a aa -aa q aa a aa . s b bza a a aa a a a, a , p a a q aa a aa. oa aa ha a aa a a Ja v paa a aa p a a aa.
82)
e a pab mp a q p a a -a pa q p paa a pba. e p q a a aa aa a a aa haa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
82/109
Pasaron aos, nadieme tom en cuenta.
Pero me hice el tiem-po y hice un proyec-
to para sacar a losnios a jugar lejos de
la Torres. Debanpagar 1000 pesos yhice un sitio de juegos
y empezamos a traba-jar aprovechamos de
difundir y se involucra-ron los vecinos.
maa ta, A Aaa,l A
q a a aa aa a a aa haa. l paa ha a aa j a mp,cb q , a a a q a a. e mp
p a pba aza a, p a p a a ab a q a a a a q ; p paza a a.
s q aza a a aaa a . e p a aha a a pa a. s haa a a a , .
ua ha pza . Ha a-
a a ja, p ha apa. l q ha apa a a a p pa aa a aa. sba a ha a cj mpa a ja a pba.
l ha a a aba jaza a, pq q aa p a q a ja aa pp. s -ba, a a pa a a abaa q aha a caa-. ea ap, p a j a ma l Pab.
P ba a aaza aa p ppa,paa p aa a, a q aa a p a.
(83
Aportes desde las otras experiencias
s a a q a a a aza baa q a a, a paa - e b
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
83/109
a q a a q pa a a aza. e b aa a pa a a a, aaaza p aa, a aa aa. A, b a a a a a a aa. m a ba aa a,
a a a aa, q pa a a b p. ya q p jp Aa, aa aa, a a ha ha a pah.
P a, q pb a az a aa pa ,paa, b baab, ., aa a pa, a a a a a ba a - q p aba a aa.
s a pza a ha, a q aj a aa.
tab aj ha p a a p, fa a a mp p aba- b, q ppb. P a a b za a - bza paa a, a aa ja ppba.
e a, q a b p jp a PlAdeco mide-PlAn, pa a, a a pa q ha abaj pa paa q a pa, a-, b. e pa a ba a aa a a a pba
ha p, p, a aa ja a.
tab a b b ap aa, a haa Fabk tw.
84)
3) Cfct Caama
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
84/109
e p 3 ab a a caaa a aa aaa, ha-
p a ha c a z a a maa rb.e a za a a , aa a pa p aa. la a aa a aa a a ha aa a b a a la, a a a aa -a a q aa aa ba p-aa j pa . la pa a paa a pba q p a , a ha qa ja aa , paa q ba a p aa
a a a.
e a 2008, aza a, a q caaa a za aaa p aa; ba, a a j jaha pa, ha aa a a, ha hh -
q pa a q a aa a aa q a a p p b, p p- q p a .
la aa c a a ppa pab a a, a-q a aaa ab ha aba a a a a la, BHP B. s ba, a pa B v, -
En Calama est todocontaminado, da a
da nos enfermamos.El Loa no lleva nada
de agua y la gente viveencerrada en su casa.Yo no tomo agua, tomo
bebida.ca, caa p a
a aa la,caaa
(85
ja a pa, p a a a pba q a a a ab. d hh, caaa a - p aa q abaja c q , a q
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
85/109
p aa q abaja c q , a q p a a pba a a p ,a q h paa a-
a a p p aq .ua a ppa aza q a aa p aa a a aa a r mj la, q ha -a a aha, ha a a a, pa fa, a a pa pb a ha pa a aapaa pba a za a.
oa a aa q ha za a , a a az -
a pba a q ha q a haa caaa, a-b ppa a pa a a, ab aa a la, a p a p pa a-a ba, a a a pqa aa a aza aa, p p aa q a.
Aa a aa p pa paj a a -b, paa q q a , a a 5%, ha a ap aa aa caaa, p paa aa aza a a
pa q a qaa caaa, a q aa a a a ha a p p Aaaa.
Es difcil hacerle
frente a la mineraestatal, aunque nosest secando y con-taminando, y aunque laveta se est acabandoy la estrategia sea lade acercarse an msa Calama, ya est a un
kilmetro de la ciudad.maa, r mj da la, caaa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
86/109
(87
oa a aab a aza j, a aza ap- a p p a za pa a za b j.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
87/109
Aportes desde las otras experiencias :
s abaja p j a a, a pa a, pa a p pa, a q ha aq a qza aab q b p-zaa.
d mh, a a a aa e ipa Aba, p abaj pa q a a a a e, p a z q -a a p aa, a paa, a aa hha paa apba p, paahaza.
ra aa pa aa a, q pa a aaa
pa b a a ab h. ua ba aa paa -a p a a aza , a, , q pa aa aa q a a aa a.
P pa a a aa aa, paa q p aa aa paa , p jp, p h apha aa paa aa aa.
A , a a a paa, aa a ea a a c ia-
aa dh Ha, a hz Paa laa.
88)
4) Cfct pascuaama
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
88/109
A p abaja a c Paaaa. e p q aa ab abaj.
A la cj da va Ha j a sba c epaza va r vabaa aa a a . r ha -a a pa q ha hh ha a.
e 2001 p apba pa a aa. s ba, Bak apa aj a a, p q b a p eaa Aba 2004. la paaa a a Papa caaa, a ah a abaja a cut, q haba5.000 p abaj, ha q a q a ha vaa a p
a pa.s ba, a a aa q a a a q p q paza a za aa, q aba aa eiA, a a pza a qb h a. d ah, p z a ja a paa a, aaza eiA a. e cja A ca l Faa a haa ca, q ha paa a a a . s a Paa a sa-
aaa a ca va cj da va Ha vaa ab abaja a aaza a.
l, pap p Papa caaa. s h ba a aza a az a q a papa a-aa a a p, q a pba a a
(89
a. l, a a a aaza a aa. F pa aa a, aba q ja a pa aba
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
89/109
q aa aba ah q q a aaa a, a aa pa, a
h p a, aa aa, p ab aa.
e pa a bqa aa aa , p a pa, hz abaj p a a, haa , a, a-a paza, a pa pb, aap a, pa a, a a ba a A ca; a a apa p Ba-k g, a paa paa a q paa pa aba a a, f,a a a abaj abaaa aza olcA, p ap vapaa, saa ma (a a pa), a a paza
pa j aa a.m a ha a aaza Aa, aa p p baa paa.
90)
d haa aha bj : a a aa va. Aq aha q paa q a a Paa laa pza a pa, p q haaa 6 a paz a, p q pa a a a.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
90/109
e p a a ha b pa, b a a-, ha a a a, q a ,
q taa Baa m . t a aa a q a a p a a, p ab a a p q ha q a-ba baa a q aa Bak va.
oa aa q ha p, ha a a a a pa a- aa faza. ob a a paa (p a q a), a aa a r cafa Aba p p p a paab a aa, h a a aa a aa
2.000 a .tab ha ab a aa, pa aa baj a aaaa, aq p ha a. P a a, ha hab z p - a aza a paa a a a a p q apa a aa ba q pa a Ja v, cb dp, uca, .
s ha a aa aa: e ch, 2006, az tba a Bakg, a a pa a P, Aa ch, 2010; az t-
ba a a maa Fa, a a aa 9 pa Aa laa q a aaza; ha aa pa a Ja Aa a pa caa; ha a pa, a a a, a pb faa paa q aa p a;
(91
p a Paaaa ba tba laaa Aa, abaja a ea caa a a c iaaa dh Ha-, apa a 9 pa aa p pa a a aa .
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
91/109
ea a p ha a za, aza a fa aa- aaa, a, p, a p jp a a a za a obp ia.
A a pa q a aa ha paa a a saa va-paa.
e a a a a a b , 2007 p a ac iaaa dh Ha a aa (aa a aa 2010) a ea ch p a ja, q a ca Aa Haaa hba aa- a a aa a ja aa paa a a q aa a paba p a a b a aa aa q a aza , a aaa. A , ea a pa ha a p fa, p a aza aa , p a a ha zaa a a aa haa a a a ha, a a ha azaa aa, aa a a, a a paa a-a, c 169 a oit.
P q abaja a a ha a a a aja, ha aa abaja pa , ha a a a q pa j. sba a ha aba, ab q j q ha q ha.
la a ha ha a : a p p a a pa, b 2005 a apa a . d a a p a a-
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
92/109
(93
aba a ab hza a aa. P jp, a aaba pa paa a aza aa ppa a , aa azaa pa b
j j
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
93/109
paa aja , q a j a paa, aa a aqa aa q a.
ua z q pj a pba, paa celco, a a a . A ha aba pa a a aza q a ha p a a a. ua a aa aa p a a aqh,
Aa nahpa, a a celco a paa q aaba ba c p a da ma paa aza aa, p aa q a, ja b pb a a aza. la aaa ha a aaa p a a haba
a mh, q p a pb aqh. e- a p a a h pa mh b aa , a p
a pa , a ha q h aqh pa aja a a , a pa a pa. A a a p ha a q hhaba mh ha a pa p a, a
ha a a aaa a c p a da ma, ppa a-za q p a a c. d a a, paa ab , b a a q a aza q
Hay que serpersistentes ytener fe. Conplata o sin plata,nunca venderse.raq, Ja v
ta.
94)
a aa p ha a a a pa b p a a a pa a ea q q a a pba, b b p a ppa a-a a a a aa a ba, a a aza hza, a fa a a a q fa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
94/109
a fa a a , a q fa , a a p a a a a a h, a a-
za a paa q j pab a pb aaa p p a pa.
P a hz hap q 10 a , pa- a aa a ab a ha. e h a q q pa a apa a ap q a ha hh, a q a ha pza , q haa pa p a paa q a a faa.d , hab pa q a h va a j a, pa- p Bak, a p paa ha aa aa, ab pa-
, a a za q haba a q a aa aa a , a aa pa a , q a a pa q, aa .
A pa a paa q ha a a aa pa a , a, pa a ha a p a p, a a aa p a a , a q a a q papa a -a a a aaza p aa, p b ja a aa, q p ap paa a bj.
F, cab, a q pa pa a pa aa, ab a a. A va ma, p a b q a a p , p q ha q ba, pq p ab a, p jp, q
(95
aa a p aa a Aa Pfaa, q pa aa a ah. P a, q a aza a a a aba q a a ha a, Fa da lz s, q z aa a q p aa q a a a a a db a a p
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
95/109
aa q a a, a a a. db a a p aa a a a.
sb , a q aa apaa a a, ha pha b a , a pa a, aa a aa a aa, pq a a haa zaa paa p a ah a , q p a faza. A q pa p , q aa va q abaja paaa pa, a a q apa a aja aa, a a a aa apa ea aq , a ab a aa aaa
a a hj aa a p, p a ha q ja a p a a , pa a pa q aza a . d waap,
s maa q ha q a a aaza ab q a, h ,aba, a aa a a a a a abaja q fa qpaa (aa ) p.
P , hab a paa a a aa, afa pp a a ba a a q haba a p q .
96)
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
96/109
(97
Captulo 4
eSpAciOS de cReAcin cOLecTivA
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
97/109
e
AA a va, apa pa abaj p paa aba a -, p a a aa a q pa pa a ,
a q a apa a a a, pa, , aa q a , q aa a pja a, a, a aa a aa a za, q a.
e , q aa aza P va aa haqJa ca lab, cd q aza fa Ha 30 b. la aa az pa a ma a utem, aa a a ea utem, a sa Age a pa aa a a, a paa t j Aa, la, a oba q c Aa?, Ja Ka, paa aa sa Aa
a aa paa aa, Ja Paza, sa hz a a a ga-b m Paa, q apa w, aa apa a p a a aa
pa.
98)
Fa paa , Ja ca az a p, a a, a, paa pa aha pb q pa paa a .
oa paaa q a jaa q a haba q ppaaa pa ea aaa Qa a aza maph Kap a a
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
98/109
a ea aaa Qa a aza maph Kap, a a paa a a Fa lb Ppa laaa Aa laa abaj,
b a a paa q a a aa pa pa hba j.
la a aa q qa aa p ha q , p ab p a pa -a, a pa a z AA a va P , aa q p a a a q z a a a bha aa a ap a
(99
ha p aa a a, p a bha ajaba p p a, baj a - aaa a m, a p a z p a aza a a aaa a a vaa o.
e a bha a ap : ca pa paa a a aba a Ap-
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
99/109
e a bha a ap : ca pa paa a a aba a. Apa a. u pa paa ha. Aa, p, ba. Fa . d,
f h neWen! Ap, faza, , paza. tabaj p. t ha.ca pa paa xak. ea, a, a, abaj. ea a : az, , a.cpa a a a. Fza, a. n ab p aa a a za a. n p. s pb p a a. Pa aaba. d paa j Paa. ta a a q pa
100)
paa apa. tabaj a a a a. m a abza a a a a a . oaza apaa. Faa, , p-, a (pa). oaza. Ap . oba a . cpa aa-. ca pa. Ap p a. saza a. caa.
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
100/109
p p p ca. epa aa, ak a, wb. d a pa q a a a a
p a a aba. Paa aa p a.y q ap aba pb p a a a q aza a pa, ab p a q aaa aa, a q p a a , a q afaba, a qaba, a q aba a paa q a a pa a az, a q a, aq aza a a a f, a a fa a a paa z a 2 p6 . Paa q qa ha a a p aabaa, a : www.b./wah?=etJgs04&a=.b&a
(101
Captulo 5
pLenARiO palabras al rr
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
101/109
A
fa a, p , pq a papa a q ha aj 20 ha b paba paa pa, hz a aza
. s aa q , q p ja a a a a, bj , a ja -aba a a aa .
l aa b q b a pb paa a pba, paa aa pa. d a aa a a q a ha a a aa aa a a aa, a a q ba pa a paa a a apa q a . e a a aza paa aha aa p a a pa aa.
ea aha pafaa paa Ab 2013, pa aa a Aa, 22 az, paa q haa a pa a aa. n q pazaja ba a jaa, p pa aa a q a, a
102)
a a pa, a q fq aa a q p aaa. la a ha abaj ca, a pa , haa abaa, pa a a aza, abaja aa aa, ab paa aa p a aa aa, p aa, b-
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
102/109
a. s a ab q a a q a zaa aa haa
saa, fa paa aa pa, paa a a a-a, paa a pba aa pa, paa a b a a paa-aa q h aa a a a , a pa aa b a a q p aa p a aza a a.
e abaj paa q a aa haa a b , aa p pa , .
(103
aex 1 La asignacin del agua como un bien de mercado
EsquEma LEgaL bsico dE asignacin dE Las aguas En chiLE
cdigo de AguAs
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
103/109
cdigo de AguAs(dFl n 1.122/1981)
mfa: l n 20.017/2005, n 20.099, 20.411, 20.491
dp na e-pa epa Aa sba.r. dgA n 425/2007.
Za q aaa q aa
a ba ( nga r A-
a Paaa, taapa Aaaa).r. dgA n 909/1996.a fa:r. dgA n 87/2006.
r. dgA n 1.800/2010.eab adgA aa q -a.
maa dpaa- Aa r H
2008 ( sit n 156).
oBs: mfa p: r-. dgA n 1.796/2009
n 2.455/2011.
d n 67/1992.
Pa taa Aa b m Ab- P epf Aa b P- m Ab A r Hcpa.
104)
c paz: saza a -a: q pa q a hha paa a pa, p
ma paz: caaa -h aa q a pa a a a a-
la paz: ta a -fa a a c 80
c aa, aa
El enfrentamiento de este escenario requiere:
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
104/109
p p pq pq
pa q ha paa a .
a paa fa-
za aj.
a a q ba
a, a q , p a a p.
Algunas recomendaciones para fortalecer acciones que comprometen funciones de la DGA:
e a q pa a d ga Aa, ab a, ppa a aa, p jp:
Resolucin DGA N 1800/2010.la r dgA n 1800/2010 a a a a Ha. e aaa, p q pj q p a a h apha- aa b h pa , pa a q aa a, a a a pj p pa aa. e , a a a- a a fa p paba, aa fa paa ba h.
Solicitud de Construccin de Grandes Obras Hidrulicas (Expediente tipo VC, Artculo N 294).e 2008 apb maa P paa a Aa r H (sit n 156)a r a dgA n 3504/2008. A a , a a r dgA n 1796/2009 -
(105
f p 9.2.1, p q paa a ba ha pa a aa p h aa q p a ha ba.
P a, a aa paa h p a faza aa, pa p-a a a ap a a a , q b a bj, p jp:
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
105/109
Vegas y Bofedales.
la a a Aa Paaa, taapa Aaaa, b aa a ba q a aa p, p q faza aaa abpaa a a p paa, aa . (v: r. dgA n909/1996. a fa: r. dgA n 87/2006.).
la r dgA n 425/2007, q dp na epa epa Aa sba A n 22, p a z aa a q pa a q aa a aa ba aa a aa b a pa a aa-
za. e a ha a a a a q a baj p fa, pab a q aa a a aa ba a -aa a. s a p pa a a ) ) a a.
Planes de Alerta Temprana.
A a q a hb h p a aa a a-b, a fa q a q h apha ha p Pa Aa tpaa (PAt). d a, a dgA b aaza p-
a pa a PAt, a q q a p a a fjaa, a dgA p a a p j h .
106)
aex 2 Listado de organizaciones asistentes
Organizacin Territorio Lema
ea baa a
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
106/109
rAdA tea baa aa
r aba maaq cc p a a p q
m a Ahb la Ahb r!
desAmA va ma
cj a va Ha vaa la a a q
va m Paa
rAn-r sa cqb la sa
caa p a a aa la
caaa
cj ma ma
r a chaa saa
ong BidAs Aaaa P a a, a, aa, a.
J p a p sa Jaq
ra Pa vapaa
F p h (h b) tQ a a b, pa baa aaa K
(107
Aa-Aa P. mrp a a, a a.
caaaa Aha vapaa
Ja v ta ta
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
107/109
e-j m Paa
Paa aa sa Aa saaFa Fa
ea saa
sos Ha Ha
r Aba cpaap cpap
ca p h a a a vapaa
m aba va
HaFa
H ba P m
rAP-ch saa
c a ab Pha
Age Aaa l A Ha
gp h ix r mp
r mj la caaa
c a sa cb mapr oaza Aba Pap
Pap
108)
c a a a ta vapaa
m p a a aPaaa
chaq
r p a a a pa saa Bq
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
108/109
sa A ta
c pq A ta lqd.P. B ca o o
ra ma saa
caa p a a aa ab
ta Aaa n aa, q ja a
maa P. Pa t p a a aa: aa
c epaza a A ca Aa ,
r Aba sa/cqb cqbca A A t p a k map
mapp t
Aaba abaa e m vapaa P a a,
m p a da ma mh n a
olcA saa
7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades
109/109
Bendicin de aguas de Chile en el marco de la multitudinaria Marcha Nacional por la Defensa y Recuperacin del Agua,
realizada en Santiago el 22 de abril de 2013.