1

AINTZINAROAIbaietako ZibilizazioakMESOPOTAMIA eta EGIPTO

Ibon Gereka

2

Gaiaren gidoia1. AINTZINAROA

• Sarrera• Idazkeraren sorrera

2. MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA• Sarrera• Agintearen antolamendua• Bilakaera historikoa• Gizartearen antolamendua

3. EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA• Sarrera• Bilakaera historikoa• Aginte eta giza taldeak• Erlijioa• Kultura eta artea.

3

AINTZINAROA Sarrera Aintzinaroa historiaren lehen aroa da.

K.a 3500 urtean hasten da. Idazkeraren sorrerarekin.

k,.o. 476an bukatzen da. Erromatar inperioaren amaierarekin

4

Aintzinaroaren eskemaAINTZINAROA

IBAIKO ZIBILIZAZIOAK

ZIBILIZAZIOKLASIKOAK

MESOPOTAMIAZIBILIZAZIOA

EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA

GREZIA ERROMA

TIGRIS-EUFRATESIBAIAK

NILOIBAIA

5

AINTZINAROA Idazkeraren sorrera Lehen idazkera Sumer-en, Mesopotamia,

sortu zen. K.a. 3500 urtean gutxigora-behera. Eguneroko gertaerak erregistratzeko

beharraren ondorioz sortu zela uste da. Adibidez, nekazariek jainkoei egindako

eskeintzen kontrola eramateko.

6

Aintzinako idazkerak Kuneiformea Hieroglifikoa Lineal A Lineal B Feniziarren alfabetoa Arabiarren idazkera

7

IDAZKERA KUNEIFORMEA Sumerren sortua

Mesopotamiako hegoaldea) K.a 3500 urtean. Idazkera zaharrena da. 600 karaktere edo ikur ditu. Irakurri daiteke.

8

IDAZKERA HIEROGLIFIKOA Egipziarrek asmatua. K.a. 300 urtean. 800 karaktere ditu. Objetuak marrazkien

bidez adierazten ditu. Irakurri daiteke.

9

LINEAL A IDAZKERA Kreta uhartean sotua. K.a. 1750 urtean. Oraindik ezin dezakegu

irakurri

10

LINEAL B IDAZKERA Greziako Mizenas

hirian sortua. K.a. 1200 urtean. Irakurri dezakegu.

11

FENIZIARREN ALFABETOA Fenizian sortutakoa da. K.a 900 urtean. Irakurri dezakegu. Feniziarrak gaur

egungo Libanon kokatutako herri merkataria zen.

Greziarrek bokalak gehitu zizkioten.

12

ARABIARREN IDAZKERA Arabian sortua. K.a IV-V mendean. Eskuinetik ezkerrera

idazten da. Ez du bokalik.

13

2 MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA Sarrera Mesopotamia hitzak ibaien

arteko lurraldea esan nahi du.

Duela 8000 ( k.a 6000) hasi zen.

Ekialde Hurbilean, Tigris eta Eufrates ibaien artean, gaur egun Irak dagoen lekuan kokatzen da.

Sumertarrak eta Akadtarrak izan ziren sortzaileak.

14

Sarrera jarraipena Ibaien urteroko uholdeek lurra oso emankorra

bihurtu zuten. Ondorioz, nekazaritza ugaria eta aberatsa izanik,

behar dutena baino produktu gehiago ekoizten dute. Soberakinak saldu egiten dituzte, inguruko herriekin

MERKATARITZA garatuz. Beraz, oso lurralde aberatsa da. Goldea, gurpila, dirua, adreilua eta abr asmatuko

dituzte.

15

MESOPOTAMIAAgintearen antolamendua Mesopotamia hiri

estatuetan antolatzen da.

Hiri estatu bakoitza independientea da.

Bere jainkoak eta erregea ditu.

Mesopotamiako hirien mapa kokatu.

16

Agintearen antolamenduaJarraipena TEOKRAZIAren arabera gobernatzen da, hau

da, erregeak: Jainkoarengandik lortu du boterea. Jainkoaren legeen arabera agintzen du.

Apaizek indar haundia dute eta nekazariek egindako opariak kudeatzen dituzte.

Hiri estatu bakoitzen aginte gunea ZIGURAT izeneko eraikina da.

17

Zigurata Hiri bakoitzeko jainkoaren

egoitza da. Gurtzak eta opariak bertan

jasotzen dira. Hiri aginte gunea ere ba ba. Hiri zigurataren inguruan

antolatzen da. Beraz, hiriko eraikinik

garrantzitsuena da.

18

MESOPOTAMIA Bilakaera historikoa Historian zehar herri asko eta asko izan dira

Mesoptamiako lurraldea menperatu izan nahi dutenak.

Arrazoia mesopotamiako lurarren aberastasuna da.

Hauek dira, ordena kronologikoan, Mesoptamia konkistatu duten herriak.

19

Sumerko zibilizazioa

20

Akadiarren inperioa

21

Babiloniar inperioa

22

Asiriarren inperioa

23

Neobabiloniar inperioa

24

Persiar akemenidak

25

Alejandro Magno greziarraren inperioa

26

Persiar sasanidak

27

MESOPOTAMIAGizarte antolamendua ENA: Erregea eta agintari

gorena AWILA: Nobleak, apaizak eta

armadako buruak. AWILEN: Nekazari, merkatari,

soldadu eta artisauak. WARDOAK: Esklabuak. Ez

dira libreak, saldu eta erosi daitezke.

28

3 EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA Sarrera K.a IV. sortua. K.a 31 urtean amaitzen

da erromatar inperioak Egipto konkistatzean.

Nilo ibaiaren ibarrean kokatzen da, gaur egungo Egipton.

29

Sarrera jarraipena Ibaien urteroko uholdeek lurra oso emakorra

bihurtu zuen. Ondorioz nekazaritza oso oparoa da eta

produktu soberakinak dituzte. Hauek saldu eta inguruko herriekin

merkataritza garatzne da. Oso lurralde aberatsa izan zen.

30

EGIPTO - Bilakaera historikoa Egipto garaiko MENES

erregeak Egipto behera konkistatzen du.

Batasun honekin hasiko da Egiptoko zibilizazioa.

3000 urte iraungo ditu. Argazkian Menes

erregearen paleta. Egiptoren batasuna adierazten du.

31

EGIPTO Bilakaera historikoa - jarraipena

Hauek dira egiptoko historiako aldi nagusienak:

AINTZINAKO INPERIOA

ERDIKO INPERIOA

INPERIO BERRIA

ARO BERANTIARRA

32

EGIPTO - Agintea eta gizarteaERREGEA FARAOIA

GOI MAILAKO HERRITARRAK APAIZ,

NOBLE, ESKRIBAK

BEHE MAILAKO

HERRITARRAK

NEKAZARI, SOLDADU, MERKATARI, ARTISAUAK

ESKLABOAK

33

Faraoia: jainko bizia da.

34

Eskriba: funtzionariak dira, idazleak

35

Esklaboak: saldu eta erosi daitezke

36

EGIPTO - Erlijioa Erlijio politeista da: jainko asko gurtzen

dituzte. Hil ondorengo bizitzan oinarritzen da:

Gizakia, gorputza eta arimak ( KA ) osatzen du. Gorputza hiltzean arima beste munduko bizitzara

pasatzen da. Baina horretarako beharrezkoa da gorputza ez

uteltzea.

37

EGIPTO – Erlijioa jarraipena Gorputza ez usteltzeko

MOMIFIKATU egiten dira:

MOMIA, baltsamatu eta 40 egun igaro ondoren disekatu eta hesgaitutako ( bendatutako) gorpua da.

38

EGIPTO – Erlijioa jarraipena Egiptoko jainko

garrantzitsuenak hauek dira: RA AMON ISIS OSIRIS Eta abar

39

RA

40

AMON

41

ISIS

42

EGIPTO – Kultura eta arteaHileta Monumentuak

MASTABA:

Hileta monumentu zaharrenak

43

Hileta monumentuak - jarraipena

Piramideak:

Hileta monumentu ezagunenak eta ikusgarrienak.

Argazkian Gizeh-eko piramide handiak.

44

Hileta monumentuak - Jarraipena

HIPOGEOAK:

Mnedi harritsuen barrena egindakoak.

Inperio berriko hilobiak.

45

ERLIJIOA - Tenpluak Tenplua baten atalak.

Luxor-eko tenplua