Upload
angheldy-quent
View
247
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
año aymara
Citation preview
JACHA YATEQA UTASIMON BOLIVAR (UNIDAD ACADEMICA CARANVI)
SUTINAKA: Lordan Angel Raumir Quino Quisbert Marco Marze Condori CARRERA: BIOLOGIA - GEOGRAFIA 3er ao de formacion YATICHIRI: Felix Juyto MARA: 2013
INTRODUCCION - QALLTAWIAymaranakan urupasti nayra pachanakansti suma amtawininwa.Machaq marax ptunk mayan mara taqa phaxsin amtasi, willka kuti sutimp utatarakiwa.Jichhakamax janiw sum machaq maran ustawipat yatiskiti, yaqhip markachirinakax jichhamarkamax phisqa waranq phisqa patak p tunk mayan maranakaw mkiptawayi sapxiwa, aka amtawinakasti, iglesia catlica ukan chhaqayatachispanaya ukham sasaw amuyawinakax utji. Aka jacha yatiqa utanxa yatiqirinakax yatichirinakampix amtasiwa sapa maratjama aymaranakan urupaxa lurtasirakiwa conjunto florcluriku, misanak usktasisa suma sarantaapataki yatiqaanakana ukhamaraki sapa mayni alaxpach awkit maytasi munaanakapa.Akasti lurasiwayiwa chika arumjaru kunatex uka pacharu suyasiwa machaq mara qatuqaataki m wawaki taqini aka jacha yatiqa utan (Unidad Academica Caranavi).
DESARROLLO KALLTAWIAka patunka mayani .(21 de junio ) amtasiwa machaqa mara saraksnaaw amaznicos Guaranis, Kollas Mapuches yaqanakampiraki, aymara jaqenakataki MACHAQ MARA , quechuwa jaqenakatakisti satarakiwa MOSOQ WATA udurusti yuspajaraawa yupaychaaraki TATA INTI ukhamaraki PACHAMAMARU
Wakichst`aarakiwa ma mesa loqt`aataki waqichist`atarakiwa inalmamampi, liqui qarwampi, uma rintimpi, ukawakichst`atampi loqt`aa MARA T`AQASTI yupaychasirakiwa JUYPHIPACHARU kuntix nayrakata phaxsi mara kalltawi qhachhawawinakampi, sikurinakampiukamaraki TATA INTIRUSA jan uraqetxa jitiqjaapataki.
Llamaysua pachanakasti aka achunakaxa KOLLASUYO MARKANSTI ( Ciudad de La Paz) yaqha markanakata jutirinakasti amtapxarkiwa MACHAQA MARA (Ao nuevo andino) kunayman sarawinakampi
Ukhamraki apasirakiwa aka yupaychawi jach`a apachetanakana saani, junt`u marka marka thakir saraa, khaysa Munaypatana. Ukhamata aka sarawinakasti sarantayapxi.Ukhamaraki saraksnaw mara t`akansti satarakiw juyp` i pacha uka phaxsina juyphintarakiwa jikisirakiw intimpi
MACHAQA MARASTIWakichapxarakiwa CHUQIAGO MARKANA ( Bolivia) llatunkan t`aqanakana saani Chuquiago markansti qatukapjarakiwa tiwanakun markana
Cochabamba qatuqapxarakiwa Quillaqollo markana wakichapxarakiwa jach`a apthapinpi
Jach`a Potos markansti qatuqpxarakiwa jach phullchawimpi irnaqirinakampiOruro. Pampa Aullagas, lmarkana Kori pampa, laka Asiru Chusaqueri; .
Chuquisaca. Ukhsanxa qatuqapxarakiwa pullchawinakampiSanta Cruz. Janiw sinti uxaakitPRACTICA LURTAWIYatiqirinakax yatichirinakampix aka jacha yatiqa utat amtapxiwa amtaa patunk mayani aka taqa phaxsit luraa ma jacha misa luraa chika arumaru.
Nayraqatasti lawanak taqini aythapini phichantaataki
Ukharusti taqini aywthapi misanakap aptata machaq mar qatuqtaataki
Ukharusti nin qantayapxi
Ukharusti taqini munaap maytasi alax pach awchita, misap wakichtasina
Ukharusti tarkiada tamax phusartawayiwa walja phusartawinaka
TEORIA- QILLQATAMachaq marax ptunk mayan mara taqa phaxsin amtasi, willka kuti sutimp utatarakiwaJichhakamax janiw sum machaq maran ustawipat yatiskiti, yaqhip markachirinakax jichhamarkamax phisqa waranq phisqa patak p tunk mayan maranakaw mkiptawayi sapxiwa, aka amtawinakasti, iglesia catlica ukan chhaqayatachispanaya ukham sasaw amuyawinakax utji.Aka jacha yatiqa utanx p tunka urunak mkipanx mara taqa phaxsin amtasirakinxa, tata yatichirinakaw chamanchapxana, jilata Felix Lluyto, ukhamaraki Policarpio Patty,jupanakasti aymarsarayir yatxatatapxarakiwa.
Machaq mara arumast m tunk pacharuw wakichasipxana , ukatakisti jaylliwimp,thuqhuwimp, qamasan arunak arstasaw suyatna .Tiwan patxarust inalmamax inchnuqtatarakinwa , taqiniw yatiqirinakax wakichasipxana , m luqta pacha mamar churaataki.WAXTA
Waxtayasiaxa wali askiwa taqi khitinakatix akapachanxa jakapxi jupanakataki.Kunaratutix m machaq uta utachaski ukhawa waxtax churaa jani kuna chhijis utjaapataki, ukhamaraki mara mara qamasiataki.Waxtax churaapuniwa jupanakaxaya aka jakaanxa irpanaqaschistuxa m wawaki jakasiataki.
Kunapachatexa machax mara achanchaytan aka maranxa, uka pachaja jiwasaxa yatiqawaytanwa amuyt`awinakapa sarawinakapa nayra achachilanakasata, ukhamarusa yatiqawayaraktanwa taqini sartaa yatiqiri jila masisanakampi jacha yatiqaa utana, ukhamarusa uachtaytanwa taqi kasta thuqhuanaka pachpa utjawisata.Jukampi aka phunchawinxa ujawisawa, kunatixa wajta uka, pachamamaruwa luqtawaytana aka marana waliki sarantaapataki irnakhawinakampi, yatiwinakanmpi, ukhamaraki sarawinaka suma kumaraki sarantaapataki.
VALORACION- YAQAAAka jamuqatampisti munasiya amtaa taqi lurawinakasa, ukhamaraki qhispiyaa, yaqaa, chaninchaa siwsawinakasa markasanakata. Ukhamaraki uacht`ayaa yatipxi ut`apxi ukanaka uachayaa. Taqini sumak jakasipxaani, purinkipana machaq mar andino amaznico, ukhamaraki pacha mamampi.
PRODUCCION- ACHUWITaxpachata uachtayaraksnawa kunatex SUMA QAMAA jiwaskama jan jiskachasisa m jilaki, aka machaq marax uk uachtaystu.