“Ez abandonatu instrumEnturik EdozEin tabErna …...4 Andoaingo Udal Artxiboa (A.U.A.), Libro de cuentas municipales 1871-1872, 196H/2. ANDOAINGO MUSIKA BANDAREN HISTORIA 93 “

“Ez abandonatu instrumEnturik EdozEin tabErna-zulotan”.

andoainGo musika bandarEn Historia

Xabier Huit zi Belamendia

labu

rpen

a

Lan honen helburua, Andoaingo Musika Bandaren historiaren bilakaera eta mugarri izan daitezkeen gertakariak aztert zea da. Musika Bandaren historia lehenengo doku-mentuetan agert zen denetik eta gaurdaino. Aukeratu den ikuspegia, bandako kideen bizipenena izan da, Andoaingo herriaren bilakaera eta garai historikoekin lotuz.

Musika Banda, musika, Andoain, Gipuzkoa

resu

men

El objeto del presente trabajo ha sido el de analizar la evolución histórica y los hitos de la Banda Municipal de Andoain. La historia de la Banda de Música desde que se cita en los primeros documentos hasta la actualidad. Se ha elegido una perspectiva acorde con las vivencias de los músicos y el devenir de los acontecimientos históricos del pueblo de Andoain.

Banda Música, música, Andoain, Gipuzkoa.

abst

ract

The aim of the following work has been to analize the historic evolution and the land-marks of the local Music Band. It consist s on the history of the Band since it first was mentioned in the first document s to nowadays. It has been written from the musicians' point of view and the relation the Band had with the different event s happened in Andoain.

Music Band, music, Andoain, Gipuzkoa.

Dakienak ba dakinora goazen jakiteko behar dugula

nondik gatozen jakineta norengandik garen.

Josanton ARTZE “HARTZUT”

“Uno de los elementos más importantes de la formación musical en el País Vasco ha sido el órgano parroquial. Se puede constatar que los pueblos de mayor tradición musical son los que cuentan o en su momento contaron con un órgano en la parroquia. Los fieles se acostumbraron a escucharlos desde la más tierna infancia y los oídos se fueron formando con las armonías del instrumento rey”.

(Kepa Ruiz de Eguino)

ESKEMA

HITZAURREA.

1. LANAREN AURKEZPENA.

2. ILUNTASUNETIK ARGITARA (…1877).

3. EULOGIO SALDIAS, EKINTZAILE SUTSU (1877-1914).

4. ARAUDIAK. ASKE DENA LOTU EGIN NAHI.

5. EGUTEGIA. JAI EGUNETAN JAIRIK EZ.

6. GERRAK EZ DAKAR ONIK INONDIK INORA (1914-1936).

7. IA HUTSETIK HASI BEHAR BERRIRO (1948-1958).

8. DENAK BANDAN NAHI (1958-1972).

9. “MAMUA” AZALDU DA (1963-1970).

10. LORALDI BERRIA (1988-2007).

11. AZKAR PASATZEN DA DENBORA! (2007-2012).

12. ITURRI DOKUMENTALAK.

13. BIBLIOGRAFIA.

14. ERANSKINAK.

14.1. Andoaingo Musika Bandako partaideak.

14.2. Andoaingo Musika Bandako araudien konparaketa.

14.3. Andoaingo Musika Bandako egitarauen konparaketa.

ANDOAINGO MUSIKA BANDAREN HISTORIA 89

HITZAURREA.

Ait zakia. Bai, at zikia besterik ez da lant xo hau. Duela urte bat zu, Andoaingo Musika Eskolako Banda indartu nahi eta, besteak beste, egunkari eta komuni-kabideetan present zia duin bat behar genuela planteatu genuenean hasi nint zen Andoaingo Udal Art xibategian argazki zahar eta pasadizo ezezagun edo bereziak izan zitezkeenen bila irakurle eta ikusent zuleen arreta eta interesa pizteko asmoz.

Egia esan, nahiko berezia ere bazen nire present zia banda hartan. Gazterik musika ikasi eta aita musikari eta t xistulari petoa izan nuelarik ere, ez nien hasitako solfeo, t xistu eta eskusoinu ikasketei inolako jarraipenik eman: gure garaia tokadis-koen garaia zen… gazte kontuak!

Urte asko geroago eta inoiz ut zi ez niolarik edozein herritako bandak jazart zeari –ume t xikien moduan, emaztearekin hit zordua zehaztu eta han joaten nint zen, batez ere Nafarroako hainbat herritako festetan bandaren at zetik– klarinete bat agertu zen gure et xean eta amak galdetu ea norbaitek jaso nahi ote zuen instru-mentu hura.

Nolabait irit si nint zen Donostiako Piker lutierrarengana eta galdetu nion ea eskuetan nuen hura instrumentu bat zen, hot s, hainbeste urte ganbaran gorde eta gero inor hura jot zeko kapaz izango ote zen edo bestela, brillo pixkat atera eta, zegoeneko, paretean apaingarri izateko mugatua ote zegoen. Hamabost egun eskatu zizkidan eta it zuli nint zenean ia ez nuen ezagutu ez klarinetea eta ezta Blanca lutierraren begirada ere: biak ziren distirat su eta hala bota zidan:

– Jean Martin1 bat da hau! Dagoeneko ez da horrelakorik apenas ikusten.

– … … …

1 Bere kalitateagatik oso ospet sua zen klarinete marka bat Frant zian egina.

Xabier Huit zi Belamendia90

– Goitik behera askatu, banan bana pieza guztiak garbitu eta pri-meran dago jot zeko.

Hala, Donostiako Ervitira joan eta “Aprenda tocando el clarinete” liburua erosi nuen denborapasa jarduteko.

Uda osoan borrokan eta ezinean jardun ondoren, Musika Eskolan izen ematea erabaki nuen… 1998. urtea zen. Lau urte geroago jo nuen lehenengo aldiz San Juan zort zikoa Goikoplazan.

Klarinetea ikasten hasi eta bandako ent segu eta joaldiei esker sentitutako zirrarak kontura arazi ninduen zenbateraino betet zen ninduten emozio horiek eta, aldi berean, et xean bertan eskuera izan nuen aukera ez baliat zeak zenbaterainoko damua eragiten zidan …izan ere, musika eta batez ere bandako musika, oso-oso ditut gustoko!

1. LANAREN AURKEZPENA.

“Musikak herri egiten gaitu”2.

Andoainen musika asko dago eta musikak berebiziko present zia izan du Andoaingo kale, festa eta ospakizunetan azken ehun urte baino gehiagotan –ez da gut xi, alajaina!–.

Hori esanda gehitu dezagun, ordea, Andoaingo musika ezkutuan edota barreiatuta mantent zen dela inor gut xik bilketa eta azterketa lanak burutu ditue-larik. Azpimarratu nahi dut hemen, Leire Ibañez Mendikute andoaindar musikariak idat zi eta argitaratutako “Alberto Aguirre - Musika lanak”3 liburukia non Andoaingo zuzendariaren bizit za eta nondik-norakoak azalt zeaz gain, lan handia egin zuen Leirek bere obra mardula bilt zen eta denon eskuetan jart zen ezagutu, gozatu eta jot zen dugun bakoit zean present eduki dezagun.

Egoera honek dezente mugat zen du gure lana, paper eta art xibotara jo arren, gehienetan bandako zuzendarien gain egoten baitzen bandaren partaide, erreper-torio eta gora-beheren inguruko dokumentazioa lant zea eta jasot zea. Ez da ordea, kasu gehienetan, gureganaino osaturik irit si. Adibidez, jakin badakigu musikari hau edo hura bandako kide zela, baina ez da inongo zerrendatan agert zen.

Honek egonezina eta kezka sort zen dizkigu, bai baitakigu arrisku bizian gau-dela, alegia, gure bilt ze lan hau zulot xoz beteta egon daitekeela… it xaso zabalaren aurrean t xalupat xoa jart zea bezala izan daitekeela.

Zalant zarik gabe, merezi luke andoaindar musikari hainbaten inguruko haus-narketa eta ezagut za bult zat zea goian aipatu ideiaren sinistaile garelarik, hot s,

2 ABREU, José Antonio: Musikari eta pedagogoa, Venezuelako “Orkestra Gazteen Sistema”-ren sort zailea.3 IBAÑEZ MENDIKUTE, Leire: “Alberto Aguirre. Musika lanak”, 2008, Eusko Ikaskunt za eta Andoaingo Udala.


musikak egiten gaituela herri eta Andoainen izan dela eta izan badela makina bat obra eta makina bat musikari, tamalez herrian gut xi edo batere ezagutu arren, hemendik kanpo aski ezagunak direnak. Aipat ze hut sak arriskuan jar gait zake baina, zalant zarik gabe, Eulogio Saldias, Alberto Agirre edo Luis Fraca, hirurak ban-dako zuzendari izanak aipat zeaz gain, garai batean jaiotakook gogorat zen ditugu Donostiatik, irratiz eta zuzenean Santakrut z egunero (maiat zaren 3an) José Saénz, “Pepe Andoain”-ek “a su amado pueblo de Andoain” eskaint zen zizkion kont zer-tuak eta nola haiek ent zutera Joxerramon-era joaten ginen taberna jendez lepo eta ezin kabiturik egoten zen haietan.

Aipatuko nuke ere, nola ez, Joxemari Oiart zabal Beloki, zeinak konposatu edota bandarako egokitu dituen Andoaingo mart xa eta elkarteetako doinurik gehienak; bat zuk oraindik estrenatu gabeak direnak. Bidebatez esan, ez legokeela batere gaiz ki Andoaingo udalak egunen batean pent satuko balu musika hori guztia grabatu eta zabalt zera ematea.

Andoaingo Musika Banda ez da inolaz ere herrian egin den musika bakarra, baina erakunde hau izan daiteke XIX. mendeaz geroztik eta present zia eta pisu sozial ezberdinez, gaur arte iraun duen musika elkarte bakarrenetakoa. Are gehiago, musika bandak urte asko eta askotan bete du ezinbesteko lekua andoaindarron ospakizun eta jaietan eta urtetan izan da musika eskola bakarra makina bat gazte zaleturent zat.

Zer esan Andoaingo kale, festa eta ospakizunetan, modu xume baina eten-gabean eta ia paperek ere eusten ez dutenera arte at zera joan beharko genukeen mendeetatik egundaino present egon den t xistularien taldea eta Udal Banda. Zalant zarik ez dugu hemen ere: mereziko lukete, ez bakarrik gure esker ona; baita udalaren eta Andoaingo herriaren omenaldia eta, nola ez, beraien historia jasoko lukeen argitalpenik.

Txistularien "diana" Andoaingo kaleetan. Iturria: Joxe Mari Huiziren fototeka.


Inor ahaztu nahi izan gabe, jar dezagun t xalupat xoa it xas zabalean eta ikus dezagun haizeak norant z bult zat zen gaituen. Erregu dezagun, aldi berean, ahalik eta haizerik apalenak gozo-gozo eraman gait zan ur handietan barrena kaiaraino, aterperen bateraino, jakinda, ez dela hura izango bidai honen helmuga, urrat s bat baizik… jakinda, Andoaingo musikak eta musikariek, gure artean bederen, ezagun izan daitezen merezi duela, musikak herri egiten gaituela eta t xalupa hau, nork daki zeinek edo noiz, eraman ahalko duela beste nonbaitera eta handik berriro it saso-ratu, ur handietarant z bat zutan, kostalde ingurutan bestetan, baina prest uzten dugula langit za hori arrakastaz lor dezan.

2. ILUNTASUNETIK ARGITARA (. . . 1877).

“Pagar a D. Pedro Irazu, Alcalde y tendero de esta Villa, 15,55 pesetas por 26,5 litros de petróleo suministrado a los músicos entre 1870 y 1872 para la sala de ensayos en la Casa Consistorial”4.

Noiz sort zen da musika? Noiztik herri batek erabilt zen du musikak bere ospa-kizun, festa eta esanahi berezietako uneak azpimarrat zeko? Noiztik kantat zen dute gizarteek hainbat gertakari, balio, mundu ikuskera eta abar transmitit zeko? Seguruenik betidanik. Seguruenik, gizarte edo talderik t xikiena –esan dezagun familia– erat zen denetik kantat zen diete haurrei, jot zen dituzte tresna ezberdinak, emozionat zen dira melodiekin… Gizakia bakarrik dagoenean ere, kantatu egiten du askotan, bere buruari kantat zen dio edota eskuera daukan edozerrekin egiten du danbor, t xistu edo t xirula bat.

Euskal Herrian ahozko kultura, tradizioa eta transmisioa hain izan da oraint su artekoa, doinuak eta musikak berebiziko garrant zia izan duela gure arbasoengandik jasotakoa memorian gordet zeko.

Andoainen izan ziren eta badira bert solariak, juglareak, t xistulariak… Noiztik, ordea? Ezin zehat z jakin… Betidanik agian, baina noiztik da betidanik? Errepara die-zaiegun Bront ze aroko Belkoain edo Adarra-Mandoegi magaletako ondare megaliti-koei eta milaka urte direla konturatuko gara.

Oso berandu arte ez zen paperik ezagut zen. Baina XIX. mendean hasi ginen euskaldunok ere bert so-paper eta musika pautatua idazten. Paperak edozeri eusten diola esan izan ohi da, baina ez da hala. Ez beti behint zat.

XIX. mendean zehar gure inguruan bizi izan ziren gatazka eta guduek, askotan sortu zituzten sute eta triskant zak udalet xe eta beraien art xiboetan. Garai ilunak ziren haiek eta bi guda karlisten artean ozta-ozta ikus dezakegun errainu t xiki bati esker jakin genezake, 1865ean, Pedro Irazu alkate zelarik, hainbat ordainketa egi-ten zaizkiola Jose Antonio Urangari organista zelako udala patroi zen San Martingo eliz-parrokian. Eta urtebete beranduago beste ordainketa bat,

4 Andoaingo Udal Art xiboa (A.U.A.), Libro de cuentas municipales 1871-1872, 196H/2.


“ … a D. José Antonio de Uranga, organista de la Iglesia Parroquial de esta Villa, 420 reales de vellón, consignados a su favor … por la direc-ción y enseñanza de la charanga creada en esta Villa el citado (?) mes de julio y provisión de papel y cañas que al objeto fueron necesarios”5.

Hala dio 1867ko ekainaren 30eko udalaren ordainagiriak eta, beraz, hau izan daiteke Andoaingo “musika”-ren, musika idat ziaren jatorrietako bat.

Beraz badakigu bere sorreran, t xarangako zuzendaria herriko organista izaten zela; zuzendaria, gainera, irakasle ere bazela; hartutako dirutatik ordaint zen zituela behar zituen paper eta instrumentuetarako kainak (klarinete eta saxofoiek behar iza-ten dituzte eta erabilerarekin hondat zen direnez, maiz xamar aldatu behar izaten dira).

Ez pent sa ordea, orduko t xaranga edo bandak egun ezagut zen ditugun beza-lakoak izango zirenik. Aipatu dugu garai ilunak zirela, gatazkat suak. Eta horri gehit zen badiogu Andoaingo populaziorik gehiena baserrietan barreiatuta eta lanari lotuta bizi zela, gazterik hasi behar izaten zela et xean eta lagunt zen, zaila da pent sat zea aisialdirako denbora askorik izaten ote zen edo nahikoa umore izan ahal zitekeen festa eta ospakizunerako.

Beraz, gure t xaranga nahikoa “isila” izango zela pent sat zea izan daiteke ego-kiago. Hot s, gazte eta zaletuek beraien artean musika ikasi eta jo, bat zuk etor-kizunari begira eta bestek han-hemengo tabernaren baten inguruko edo gaueko errondaren baterako aukera noiz sortuko, ardo pixka baten truke ordu bat zuk lagun artean igarot zeko. Hala diote udaleko araudiek:

“Diversiones públicas. Art. 6 y 3 – Se prohibe dar serenatas durante la noche sin previo permiso de la autoridad competente.

Art. 7 y 4 – Siguiendo la costumbre hasta la fecha, podían andar músicos postulantes por Navidad y Carnavales sin faltar a la moral, ni causar incomodidad o desagrado al vecindario”6.

Musika ofiziala, ordea, danbolindari, juglare edo (geuk diogu) t xistularien esku egoten zen: hauek alait zen zituzten dant zaldi eta erromeriak eta baita ospakizun edo ekitaldirik gorenetan jo ere. Txistularia, ospe handiko eta errekonozimenduz betetako –ondo aski ordaindutako, alegia– “profesioa” zen.

Gipuzkoako herrietan bandak edo t xarangak sort zen badira, XIX. mendeko musika erromantikoaren eraginari zor zaio. Ordurarte hari nahiz haize-instru-mentuez osatutako orkesta eta taldeek, hezitako gut xiengo aberat sek berek eta beraient zat jarduten zuten: musika “kultua” zerit zoten eta elitista zen. “Herri xumeak” ez zuen plazetan eta erromerietan “salto” eta algara bat zuk egin beste dibertimenturik.

5 A.U.A., Libro de cuentas municipales 1865-1866, 104H/2.6 A.U.A, 233H/3 Reglamentos y ordenanzas municipales 1886/1934.


XIX. mendean nagusit zen da musikaren ikuspegi erromantikoa. Alemanian hasi eta Europa osoan zabalt zen dena. Beethoven, Berlioz, Chopin edo Bizet bezalako musikari ospet suek inspirazioa bilat zen zuten herri musika, dant za edo ipuinetan. Guregandik gertuago Maurice Ravel (Ziburu 1875-Paris 1937) edota Aita Donostia (Donostia 1886-1956) bezalako musikari eta herri musikaren aztert zaile eta bilt zai-leok sortu zuten euskal eta orohar “herri-musika” bezala ezaguna den zaletasuna, XIX bukaera eta XXaren hasieretako hamarkadetan “euskal pizkundea” bezalako agerkari kultural, sozial eta politikoetan gauzat zen joan zena.

Mugimendu guzti honek, musikaren inguruko beste ikuspegi bat eskaint zen du: besteak beste, herriko musika eta dant zak mailarik gorenera eraman eta musika ikasketak gizart zerat zea ekarriko du. Musika ikasketak ez dira eliteen esku hut setan eta gut xi bat zurent zako bakarrik izan daitezen nahi; ait zitik, edozein herritarrek musika eta bere ikasketak eskuragarri izan dit zan bilat zen da.

Dagoeneko, nahiz eta geurean oso pixkanaka irit si, musikaria izaki kultu bezala ikusten da –edo hala ikusia izan dadin nahi da, batez ere musikari herrikoiei dago-kionean– gizartean eta gizartearent zat eginkizun nagusia duena, bai norbanakoaren heziketarako eta baita talde identitateak eragin eta sendot zeko baliagarri den tresna nagusiaren jabe izango dena: musika.

Baina, esan bezala, geurera ez da ia XX. menderarte irit siko. Euskal Herrian eta Andoainen oraindik bortizkeria eta indarkeria dira nagusi nahiz eta dagoeneko, geure inguruan, adibidez Raimundo Sarriegi (Donostia. 1840-1913), danborrada edota kaldereroen musika “herrikoiak” sortu eta ezagut zera eman zituena, atejoka datorkigun.

Ordurarte, ez zuten musikariek fama onik. Batetik, ez zit zaien beren dedika-zioa onart zen eta idazkietan “individuo” esaten zit zaien eta ez, adibidez, “músico”. Argi asko ikusten denez, gainera, gizonek bakarrik jot zen zituzten instrumentuak. Egia esan, ez zen oso zuzena musika herrikoia jot zea, tabernetan eta kalez-kale eta parrandan ibilt zen baldin baziren. Ez zuzena eta ezta ondo ikusia ere, batez ere emakumearen kasuan. Baina gizonezkoa ere arlote eta besteen dibertimenturako tresna hut sal gisara hart zen zuten.

Nahiz eta urteko 100 pezetako dirulagunt za onartu, dagoeneko 1871n “sin derecho a la comida que se les daba” ordaint zen zaie. Badirudi Andoaingo udalak ez zuela erraz ulertu eta onartu nahi izan nolatan ordaindu behar ote zit zaien fes-tagiroan eta parrandan ibilt zeagatik. Esan bai, hasiera-hasieratik eta ia gaurdainoko araudi eta dokumentuetan musikaren eginkizuna onart zen dela ekitaldien gorame-nerako. Baina musikariari errezeloz begirat zen zaio eta esfort zu handia egin izan du udalak “nola kontrolatu”, disziplina nola ezarri asmatu ezinik, sormena berezko duen artea mugat zen saiatuz. Esfort zu hau handik eta hemendik ikus daiteke eten-gabe Andoaingo Musika Bandaren historia osoan.

Urangari Lorenzo Gaztañagak jarraitu zion bai organista modura eta baita musika eta t xarangaren arduran ere, eginkizun horrengatik, urteko 250 pezeta ordaint zen zit zaizkiolarik.


1874 eta 1876 urte bitartean izan zen Bigarren Gerra Karlista eta mise-ria eta beharra nagusitu ziren. Batetik, udalak sosik ez eta etengabe eskat zen zion Gipuzkoako diputazioari suministroak eskaini beharraz libra zezan herria oso zigortua aurkit zen zelako. Gainera, 1874ko urrian udalak bere langileei ez ordaint zea erabakit zen du, Donostiara ihes egin duen udal liberalak kontuak aur-keztu ezean.

Bat zuk gerratean hilik, beste bat zuk ihes eginda…, gerraren ondorioz, hainbat kargu hut sik geratuak izango dira Andoaingo udalean.

Horren adibide, esaterako 1877an, ekaina-uztailako hainbat ospakizune-tarako Mintegiaga aita-semeak t xistua jo zezaten Tolosatik ekarrarazi beharra aipat zen da “ a falta de otro de su profesión en este pueblo”7. Danbor edo atabala Francisco Genua herriko semeak jot zen zuen eta mintegiagatarrekin jardun zuen. Baina t xistularirik ez zen, nonbait, Andoainen. Mintegiagatarrek eta Genuak 6 egunetan jo zuten eta 66 pezeta kobratu zuten tolosarrek “por jornales y todo gasto de posada”.

Herriko organistarik gabe ere geratuak izango ziren, Eulogio Saldiasek eskatu baitzuen Andoaingo organista plaza.

Ekint zaile eta musikazale sut sua zen Eulogio Saldias Urdanpilleta8 (Andoain, 1856-1914). Raimundo Sarriegiren garaikoa, Jose Juan Santesteban (Donostia 1809-1884) “maixuba”-rekin ikasi zuen musika eta organoa. Musika ikasketaz gain, formazio handiko gizona izan bide zen Saldias, Andoainen eta Andoaingo udalet xean bete zituen lan eta eginkizunak ikusita.

Organistaz gain, t xarangako eta musika irakaskunt zako arduradun izendatu zuten Saldias eta 1877ko urtea bukat zerako eta nahiz eta udalaren egoera eko-nomikoa oso t xarra izan, lortu zuen t xarangarako instrumentu berri mordo bat erostea: udalak t xarangarako ordaint zen zuena halako bi gasta arazi zizkion, 250 pezeta alajaina! Juan Cruz Arregi alkate zela, Pedro Gorosabel erregidoreak Donostian erosi eta ekarri zituen: 4 kornetin, tronboi bat, tronpeta bat, liburu, musika paper eta baxuent zako bi bokilla.

Saldiasek elizako organua jo, musika irakat si, t xaranga zuzendu eta bertan tronboia jot zeaz gain, bandarako bildumak sortu, moldaketa musikalak egin eta konposatu egiten zituen: ez zen geldirik egotekoa gure gizona.

7 A.U.A., Libro de cuentas municipales 1877-1878, 108H/1.8 Eulogio, Jose Cruz Saldias Chinchurreta eta Josefa Ygnacia Urdanpilleta Tejeriaren semea, Andoainen jaio zen

1856ko abuztuaren 28an. “Extracto de Partida de Bautismo” - Archivo Histórico diocesano de San Sebastián.


3. EULOGIO SALDIAS, EKINTZAILE SUTSU (1877-1914).

“… por doscientos reales, mitad de la asignación anual en favor de los indivi-duos de la charanga para sus gastillos y por la mitad también de los quinientos reales asignados al organista como director de dicha charanga para ocupa-ción y gasto en papeles”9.

Musikariek kobrat zen zutena otordut xoak eta gastu t xikietarako izaten zen. Auzoko festetan ibilt zen zirenean, udalari, ardotan gastatutakoaren faktura pasat zen zit zaion.

Egoera hau piskanaka aldat zen joan zen Saldiasi esker: berak ez zuen nahi musikariak edonola ibil zitezen, edozer gauza jo eta jendearen aurrean parregarri izan zitezen. Beret zat musika profesioa zen eta etengabe saiatu zen t xarangako kideent zako uniformeak ezin baziren ordaindu, sikiera t xapela “dotore” bana eros-teko dirua lor zedin jendaurrean it xura duinagoa emateko. Txarangan jende berria sartu zuen eta ahalik eta errepertoriorik anit zena prestat zen saiatu zen.

Garrant zia handia eman zion Saldiasek jendaurreko jardunari eta beste herrie-tan jot zeari: ez zit zaion asko gustat zen musikariak tabernaz-taberna ibil zitezen eta gehiago erreparat zen zion ent segu eta errepertorioa prestat zeari.

1884rako lortu zuen Saldiasek udalarengandik, musikarient zat uniformerik ez baina t xapela bana ordaint zea. Eta 1885eko apirilean bastuba edo tuba bat –sosak balioko zituena– erosi arazi zuen t xarangarako.

Aipatu dugu Saldiasen formazio maila eta baita bere egonezina ere. Andoaingo musikaz ardurat zeaz gain, hainbat eginkizun goi mailako bete zituen Saldiasek Andoaingo udalean. Esaterako, 1885eko urriaren 4an, bere aitaginarreba eta uda-leko idazkari zen Ildefonso Zabala hilberri zelarik, aldi baterako idazkari izendat zen dute eta lau urte bete zituen langint za horretan. Lanpostua behinbetirako esku-rat zeko lehiaketara ere aurkeztu zen baina ez zuten aukeratu: ez zit zaion asko gustatuko.

Aurrerago, ordea, padroi lanetan eta art xiboaren berregiketa lanetan ere aritu zen udalet xean bertan. Ikusi ditugun idazkietako mailari begiratuta, argi dago Saldias kultura handiko eta ikasketa zabaleko pert sona zela eta horrek ere lagundu zuen herritarren aurrean musikariek ospea eta it xura hobea irabaz zezaten.

Halere ezin esan, oraindik behint zat, musikarien eginkizunak asko balio zuenik. Hala ikusten da 1886ko uztailaren 25ean Bautista Lasartek aurkezten duen faktura-ren inguruko eztabaidan:

9 A.U.A., Libro de cuentas municipales 1871-1872, 106H/2.

Eulogio Saldiasen eskuizkribu bakarra. Iturria. ERESBIL artxibategia.

Eulogio Saldiasen eskuizkribu bakarra. Iturria. ERESBIL artxibategia.


“Cuenta de Bautista Lasarte de 23,25 pt s en concepto de vino en fiestas de San Pedro. Se le contesta que este año sí, pero en adelante se abstenga dar a los músicos más cantidad que las 2 arrobas aproba-das por el Ayuntamiento para las fiestas de los barrios de Zumea y San Pedro”10.

Eta halaxe doa urteko jardun ia osoa: auzotako festak eta bertan emandako ardo ordainketak, urteko 100 pezetaz gain.

Lan honen izenburua irakurri eta pent sat zekoa da zein izaten zen musikarien jarduera edo haien fama behint zat. Horrela, nahiz eta udalak instrumentuak erosi, ez zuten asko irauten eta gero eta zailagoa zen inbert sio eta instrumentuen eroske-tarako dirulagunt zak lort zea.

Hori dela eta, 1888ko apirilaren 20an, t xarangako hainbat gazteren eskaera aztert zen da non udalak instrumentuak eros dit zan eskat zen den eta horren truke konpromezua hart zen duten beste lau urtetan t xarangan jarrait zeko, Saldiasen zuzendarit zapean. Urte honetan bertan, uniforme xume batent zako dirua eskat zen du Saldiasek. Hori lortu ezean, gut xienez t xapel gorri bana erostea. Udalak, diru gehiegirik ez eta berriro t xapelak erostea onart zen du.

Saldiasek, ordea, ez zuen et sit zen. Bere heziketa ona eta idazteko zuen gaita-sunaz baliatuta, aldioro idazten zien eskaeraren bat udal arduradunei: burua beti mart xan zeukan.

Ikusten zuen inguruko herrietan ari zirela udal bandak sort zen eta berak ere izango zuen ilusio eta nahi hori. Horrela lort zen du ohiko gastuak ordaint zeaz gain, udalak onar zezan errepertorioa erostea, ent seguak ordaindu eta urteko bi aktua-ziogatik –San Ignazio eta San Esteban– udalak diru ekarpenik egin zezan 1888ko ohiko kontuetan, “ezusteko”-en atalean behint zat.

Musika jarduerari egonkortasuna eman nahi eta Saldiasek udalari, urteko egi-tasmoa eta gastu proposamena luzat zen dio, aldian aldiko ordainketak egin ordez, aurrekontu zehat z bat at xeki dakion eta, bide batez, musikariei ere zerbait ordain dakien diruz. Saldiasek urteko 810 pezeta eta 20 zentimoko gastua aurkezten du eta udalak 510 pezetatako aurrekontua onart zen du, ondorengo eginkizun eta ordainketarako atalak zehaztuz:

10 A.U.A., Libro de actas municipales 1883-1889, LH/69.


Hau izan daiteke musika taldea eta Andoaingo udalaren arteko lehen hit zar-mena. Pixkanaka, bidea garbitu eta zabalt zen ari zen Saldias eta mart xan jart zen, oraindik ofizialki ez bazen ere, udalaren diru ekarpenei esker sortuko zen Andoaingo Bandaren ideia.

Garbi dago, ilunpeko eta bazterreko egitasmoa zena, Saldiasek herriaren aurrean eta ospakizunik gorenen erdigunean kokatu zuela.

1889koa da ezaguna zaigun musikarien lehenengo zerrenda ere:

Udal Bandaren lehen aurrekontu zehaztua. Iturria: A.U.A., Libro copiador de oficios, LH/19.

- Eulogio Saldias (zuzendari)- Jose Egibar- Juan Saldias- Francisco Fernandez- Ecequiel Urrutia

- Juan Bautista Aizpurua- Ciriaco Eizmendi- Matias Renobales- Manuel Alberdi- Sebastian Garmendia


Musikarien ohiko eginkizuna zerrenda honetan agert zen ez bazaigu ere, ondo-rengo beste bat zuk aztertuta esan dezakegu gehienak jornalari, igelt sero eta abar zirela eta horietako bat zuk, gainera, idazten eta irakurt zen ez zekitela.

Urteko egitarauaren ospakizun guztietan bandaren present zia bermat zeaz gain, 1899ko urriaren 13an eta hurrengo urteko uztailaren 11ean tren-estaziora joan ziren Españako Erreginaren joan-etorriko trena pasatzean jot zera –ez zuten trena geldit zerik lortuko baina ikusgarria izango zen hango “argazkia”–.

Hortik aurrera, urtez-urte, banda sendot zen doa. Urtetik urtera ekitaldi, festa eta ospakizun gehiago doaz ohiko jarduerara gehit zen eta bandak izango du herri-tarren aurreko agerpen duin bezain esangurat sua, Saldiasek nahi zuen bezala.

1906ko ot sailean, Donostiako Banden Alardean parte hart zera deitua da Andoaingoa, Gipuzkoako herrietako nahi duten beste banda guztiekin batera. Saldiasek lehiaketa dela ulert zen du eta instrumentuak oso egoera kaxkarrean dau-denez eta berriak eskatu baina iristerako denbora pasako denez, zalant zan jart zen du Andoaingo bandaren partehart zea. Lort zen du, ordea, lot sagatik bada ere, Zeferino Ansa alkateak instrumentuak berrit zeko eta herriaren izen ona Donostian ager dadin ahalbidet zeko baimena. Donostiatik erant zuten diote ez dela lehiaketa, erakustaldia baino. Banda bakoit zak berak aukeratutako euskal doinu bat eta denek elkarrekin joko duten Gernika izango direla programatutako ekint zak. Beraz, argi ikus daitekeenez, Donostian eginiko Gipuzkoako Banden Topaketa ait zakia, Saldiasek helburu hirukoit za lortu zuen: batetik, bere bandaren azterketa besteren aurrean, bestetik, instrumentuak berrit zea… eta hirugarrenik, it xura pixka bat ere eman behar zela eta bandaren estandarte bat egitea Donostiako ”Viuda de García e Hijos” et xean.

Baina dena ez zen lore artean igaro. Saldiasek asko uste ez zuenean, andoain-dar talde batek alkateari idat zi zion zuzendariak erabilt zen zuen errepertorio “irre-berentea” salat zeko. Hit zez-hit z ekarriko dugu hona, merezi baitu:

“… y aquí en el corazón de Guipúzcoa, en el solar del exclarecido y benemérito P. Larramendi, se oyen (vergüenza da decirlo) Machichas, Habaneras y piezas incitantes al Wals, ejecutadas por la Banda Municipal. … Suplica que se olviden para el director de la banda municipal de esta Villa mientras ejerza este cargo, toda pieza Walsable o incitante a tan inmoral baile. Fabor que cuenta conseguir de Vs para el bien moral de la juventud de Andoain”. Firmantes- Lorenzo Mendiola, Juan José Echeveste, Juan

- Martin Zabala- Jose Joaquin Garmendia- Jose Juan Alberdi- Joaquin Eizmendi- Jose M.ª Isasa- Miguel Mari Ormaet xea- Manuel Uria- Santos Argote

- Jose M.ª Romo- Telesforo Fernandez- Juan Amut xastegi- Ramon Orbegozo- Ascensio Arburu- Fernando Urrutia- Antonio Uribe


Miguel Echeverria, José M.ª Romo, Luciano de Pastor, Juan Amuchastegui, Doroteo Echeverria, Francisco Echeverria, José M.ª Barandiaran, Juan Miguel Echeveste y Pedro Amuchastegui”11.

Min egin zion honek Saldiasi. Are gehiago kontutan izanda, sinat zaileetako bat zuk urtetan jardun zutela bere ondoan t xarangan eta hortik bere ezustekoa eta kexa: nolatan ez zuten ent seguetan ezer esan edo berari inoiz ezer adierazi; hala esan izan baliote, seguru, konponbidea bilat zea ez bait zen zaila izango.

Zeferino Ansa alkateak agindua ematen dio Saldiasi aurrerant zean, jendaurrean jo beharrekoa, aurreko hiruhilekoan aurkezteko udalari, berak baimen zezan.

Halere ez zuen Saldiasek erraz amore eman eta erant zuten dio alkateari esa-naz, aurrerant zean t xarangak jo dezakeena udalak berak erosteko eta baita, berak zeuzkanak aztertu eta esan ziezaioten zeint zu bai eta zeint zu ezingo ziren gehiago jo. Baina Saldiasen ahalegina, oraingoan, alferrikakoa izan zen: alkateak aurreko agindua berret si eta hiruhilabetero pasa behar izan zituen errepertorioko piezak onespena lort zeko.

Bihot z-minak nolabait leundu ahal izango zizkion bere jarduerari buruz “Euskal-Erria, Revista Bascongada”-ren kronistak idat zi zituenak. Alegia, 1907an estreinatu zen San Martingo organu berria –Nemesio Olariaga andoaindarrak ordaindua– eta Eulogio Saldiasek zuzendu zituen bai Anastasio Huici –organista lanetan jardun zuen Andoaingo semea eta Arrasateko kapera maixua zena– eta Andoaingo korua –ekitaldi berezi hartarako Donostiako Orfeoiko abeslariekin indartu zena– Hilarion Eslavak konposatutako Meza interpretatuz. Orduko kronistak, Saldiasen gaitasunak goraipatuz eta ea Andoain bezalako herri batean galduta zer egiten ote zuen bere buruari galdetu ondoren zera azalt zen du: “zuzendari gisara, ahot s tipleak heziz, irakat siz bai solfeoa eta musika adierazpen guztiak zabalduz da zoriont su Saldias”12.

Alkate aldaketarekin, 1912an Juan Bautista Larreta alkate zela, lortu zuen Eulogio Saldiasek orain arte behin-behineko zena eta “ezusteko”-en diru-partidan azalt zen zenari behinbetikotasuna eta iraunkortasuna ematea eta hala onartu zen Andoaingo musikaren lehenengo araudia eta Bandako zuzendariaren izendapena, organistaren figurarengandik bereiztea13.

Ez nuke Saldiasen garai hau bukatut zat eman nahi musika instrumentuei buruzko azalpenik eman gabe. Orduko banda edo t xarangak, haize-instrumentuak zituen nagusiki baina ba da oraingoekin alderik. Oso aipat zekoa da, adibidez, ono-bena –“onnoven” ere ikusi dugu idat zia–. Garai ezberdinetan, instrumentu ezberdi-nak eman izan zaizkie ikasleei musika munduan murgil daitezen eta garai haietan, gaur egun desagertua den “tronpa altua” edo onobena zen ikaslerik gazteenek hasiera-hasieran erabilt zen zutena.

11 A.U.A., Repertorio de la Banda Municipal. Inventario de piezas y programa de conciertos 1907-1932, 46H/1.12 Egileak it zulia.13 Juan Bautista de Larreta alkate zelarik eta Clemente Balda idazkariak sinaturik argitarat zen da “Reglamento

de la Música Municipal de Andoain” izeneko dokumentua, 1912ko ekainaren 14ko data duena.


Gaur egungo bandetatik ere desagertuta dagoen eta soldaduen mart xatan soilik erabilt zen den instrumentua kornetina da. Orduan ez bezala, fliskornoa eta tronpeta izan dira kornetinaren lekua bete dutenak.

Hit z gut xitan esan daiteke, batez ere metalezkoak zirela t xarangako instrumen-tuak eta erraz xamar desafinat zekoak –kontutan izan kornetinak ez duela pistoirik eta musikariak oso belarri ona behar duela afinat zeko–.

Saldiasek bete zituen amet sak… Eta erne egonik, ekarpen ederrak egin ere bai Andoaingo musika ondareari. Nonahi ent zun daitekeen Larramendi edo andoainda-rront zat hain hunkigarri izaten den Santa Krut z Mart xa, besteren artean.

Eulogio Saldias 1914ko uztailaren 8an hil zen.

4. ARAUDIAK. ASKE DENA LOTU EGIN NAHI.

“Bakoit zak bere musika tresna zainduko du. Hala behar izanez gero eta piezak ikasi ahal izateko eraman ahal izango dira et xera. Beharrezkoa da gut xienez 15ean behin garbit zea eta beti erabilgarri edukit zea tresnak, inon bazterren batean ut zi gabe, batez ere taberna eta horrelakoetan. Kasu haue-tan, Musika Bat zordeak erabakiko du isuna”14.

Andoaingo banda sort zeko bidean, ezinbeste zen musikari taldea egonkortu, beren heziketa hobetu eta herrian izaten ziren ekitaldi nagusietan bertan ager zedin lort zea. Horri eman zion garrant zia Saldiasek, jakitun, hau dena lortuz gero ospea lortuko zuela herritarren aurrean eta, ondorioz, udalaren errekonozimentua, musi-karien jardunerako baldint za duinak lort zeko bidean. Saldiasek lortu ez zuen gauza bakarra, musika taldeari Udal Musika Banda izendatzea izan zen. Oraindik urte bat zuk pasako ziren izen hori hart zeko eta bitartean, izen ofiziala, Andoaingo Udal Txaranga izango zen eta “individuo”-ak bertako kideak eta ez musikoak.

Asmo honen ondorio nagusia, “Andoaingo Udal Musikaren Araudia” idat zi eta onart zea izan zen. Juan Bautista Larreta alkate zelarik eta Clemente Balda idazkariak sinaturik argitaratuko da 1912ko ekainaren 14an lehenengo erreglamendu ofiziala.

Onarpen honen ondorioz alkateak, ekainaren 17an Anastasio Huici Andoaingo semeari eskatuko dio “Andoaingo Txaranga” izeneko taldea berrantolat zeko egin beharreko lehenengo azterketak egiteko epaimahaikide izan dadin, Eulogio Saldias eta Eduardo Barriolarekin batera. Hala agert zen da idazkietan nahiz eta Barriolaren ordez, Rafael Egiluz izan zen epaimahaikide.

Aipatu dugu zein motatakoa zen musikoen ohiko jarduera. Urte hauetan, andoaindar asko ehungint zan jarduten zen indart su eta oparo zen “Algodonera Guipuzcoana” lantokian. Krisia sortu zen, ordea, eta 1913an algodonera it xi

14 A.U.A. Reglamentos de la Banda Municipal de Andoain (egileak euskaratua), 233H/3.


egin zen. Ondorioz, musikari asko ent seguetara joan gabe gerat zen zen “lan bila zebilt zalako” zuzendariak udalari bidalitako zuriketa idazkietan esaten den bezala.

Oraindik bandako musikariak aukerat zeko prozesua amait zeke, Algodonera it xi eta makina baten egoera ekonomiko larriari, Eulogio Saldiasen gaixoaldia gehit zen zaio. Musikoek izena eman ordez, instrumentuak entregat zen zituzten garaiotan lan premiak estututa. Zuzendari eta irakaslerik gabe. Andoaingo t xaranga desegint zat ematen da.

Banda bat osat zeko baino, premia handiagoa topatu zuen udalak organista bat izendat zeko, jakinda, Eulogio Saldiasen gaixoaldiak ez zuela inolaz ere hobera egingo. Beraz, lehiaketa zabalt zen da t xaranga zuzendu eta musika irakaskunt zaz arduratuko den zuzendari baten bila, baina begiak, etorkizun hurbilean beharko zen organista aurrikusiz.

Baina azter dezagun gainetik bada ere, zein zen Andoaingo udalaren asmoa araudia idazterakoan.

Aldez aurretik esan, orain aztertuko dugun araudia ia hit zez-hit z joan izan dela errepikat zen eta birrargitarat zen 1970ean Andoaingo banda desegin arte. Beraz, lehenengo hau azterturik, beste guztiak ere kontutan hart zen ditugu aldaketa gut xi bat zu gora behera.

Aipat zeko aldaketa bakarrenetakoa –eta ez horregatik interes gut xiagokoa– 1914an eman zen. Alegia, lehenengo araudia onartu eta handik bi urte eskasetara– Miguel Maiz zen alkatea eta helburu nagusi gisara zera aipat zen da: xedea, arte musikalaren sustapena izango dela. Gazte guztiei eta batez ere familia pobrekoei erraztasuna ematea etorkizunean eta duintasunez bizimodua irabaz dezaten… eta jarrait zen du aurrekoaren eta ondorengoen ant zera. Beraz, Andoaingo udalak ez zuen inolaz ere nahi diru eskasiagatik inor gera zedin musika ikasi gabe. Ait zitik, musika ikastea, etorkizunerako bizimodua aurrera atera ahal izateko tresna eta baliapide izan zedin lortu nahi zuen. Musika ikasketak ez ziren inolaz ere ikasketa elitistat zat jo nahi.

1914ko araudiari eragozpenik bilat zekotan, ikaslegaiek irakurt zen eta idazten jakin beharra jarriko nuke zalant zan. Egia da ordurako hedatua zegoela hezkunt za sistema Andoainen, baina ezin da inolaz ere pent satu haur eta gazte guzti-guztiak eskolaratuta zeudenik. Are gehiago, behart suenek izaten zituzten zailtasunik han-dienak eskolara joateko eta, beraz, musika ikasteko ere bai.

Horrelako helbururik ikusi dugu Hernaniko bandaren sorrerako araudian. Eta agian pent sa daiteke, Andoaingoak “nahi gabe” kopiatu zuela pasartea Hernanikoarengandik. Zergatik idat zi zen Andoaingoan, araudi berriak bi urte baino ez zituenean, eta, batez ere, zergatik ondorengoetan ezabatu egiten den hain asmo goreneko helburua?… Batek daki.

Beraz, Andoaingo t xarangaren eta ondorengo Udal Musika Bandaren arau-diaren araberako helburu nagusia zera da: “solemnitate eta festarako elementu garrant zit suenetakoa izan dadin herrian ospa daitezkeen festa erlijioso nahiz pro-


fanotan. Beti ere, guztient zat entretenigarri eta aldi berean jator eta moralizat zaile izan dadin”.

Ondoren bilt zen ditugu araudietako oinarri nagusiak. Araudietako edo arau-diko esan behar dugu, zeren eta, aipatu bezala, behin lehenengoa onartu eta hurrengoak kopiatu baino ez baitira egin, 1914ko helburua eta garaian garaiko egutegi eta musikoen ordainketak izan ezik, 1912tik 1972ra arte.

Sostengua udalaren ardura izango da, horretarako behar den diru ekarpena aurrikusiz bere ohiko aurrekontuetan. Baita tresnak eskurat zea ere zuzendariak sei-nalatutakoaren arabera.

Andoaingo Udalari dagozkio t xarangari buruzko erabaki guzti-guztiak.

Musika bat zordearen eginkizuna izango da t xarangaren nondik-norakoak gain-begirat zea araudia bere osotasunean bete dadin ziurtatuz. Ent zungo ditu sor dai-tezkeen kexa guztiak eta barne araudiari dagokion guztietan esku hartuko du, ahal den neurrian zuzendariarekin adostasunean. Bere eskumena, araudian jasot zen ez diren edota jasot zen direnen interpretazioa egitea ere izango da.

Ent seguak beharkizunen arabera egingo dira, baina gut xienez asteko bat, arrat saldeko zort ziretan hasi eta zuzendariak amaitut zat ematen duen arte.

Partaide guztiak daude ent segutan eta beharkizun guztietan puntualki parte hart zera behartuak.

Isunak: falta bakoit zeko 0,50 pta lehenengo mailakoei eta 0,25, bigarren eta hirugarrengoei.

Isunen bidez lort zen den dirut za, benetako lan probet xugarria eta puntualita-tea erakut si dutenen artean banatuko da.

Bakoit zak bere musika tresna zainduko du. Hala behar izanez gero eta piezak ikasi ahal izateko eraman ahal izango dira et xera. Musiko bakoit za arduratuko da bere instrumentua egoera onean eta beti garbi egon dadin. Inolaz ere ez da onar-tuko instrumentuak inon ahaztu edo uztea, are gut xiago taberna-zuloetan.

Inork ezingo du taldeak osatuz edo jendaurrean inolako piezarik jo, zuzendaria-ren baimen bereziarekin ez bada.

Zuzendaria beti izango da taldearen buru eta bere jokaera eredugarri izango da. Zuzendari ordeak ordezkatu ahal izango du, horren berri Musika bat zordeari eman eta arrazoien zuripena egin ondoren.

Zuzendariak era askotako errepertorioa eskuratu eta edukit zen saiatu beharko du.

Zuzendariaren aurkako edozein kexa Bat zordeak epaituko du eta isuna ezarri hala badagokio, Udalari horren berri emanez.

Bat zordeak erabakiko du non jo behar den, Udalaren adostasunarekin. Zehazturik ez balego, Alkateak aginduko luke.


Musika taldea, ondoren zehazten den bezala osatuko da:

Zuzendaria Zuzendari ordea Lehenengo Mailako 6 musikari 2. Mailako 10 musikari 3. Mailako 8 musikari

Mailaketa Musika bat zordeak egingo du zuzendariarekin batera, aldez aurretik epamahai baten azterketen emait zen arabera.

Bandako beharrak bete eta musikoei dagozkien ordainketak –urteko eta 1912an– hauek izango dira:

Zuzendaria 400 pta 1. mailakoek (90x6) 540Partiturak eta kopiak 60 2. mailakoek (60x10) 600Zuzendari ordea 100 3. mailakoek (30x8) 240+1. mailako musikari 90

GUZTIRA 2.030 pta urteko

Beraz, araudi hau onartu eta gero, udalak esan zezakeen: banda gurea da! Azken batez erakut si nahi zena zen, bandak ezin izango zuela ezert xo ere berekasa egin, edozein ekint zatarako udalaren onespena beharko zuela eta, gainera, udala ez zegoela prest inolako kont zesiorik egiteko. Bandak joko zuen udalak hala nahi zuenean, nahi zuena eta nahi zuen lekuan.

Baina musikariek ahalmen handiak xahutu zituzten ahal zenetan eta ahal zen bezala araudi itogarriari izkin egiteko. Musika ikasteko bandako kide izan behar zen, baina aldi berean, ikasketa horretaz baliatuko dira ahal dutenetan betebeharrak ut zi eta beste edozelako taldetan beren musika sena azalerazteko.

Musikariak mailakat zeak ere ez zuen erraztuko elkarren arteko bizikidet za. Udala musikarien gaitasunak aztertu eta maila aldaketak onart zen entretenit zen zen bitartean, musikariek orkestinak, t xarangak eta musika taldeak erat zen zituz-ten, edozein ait zakiaz baliatu eta bandaren zereginetara edo ent seguetara ez agert zeko.

Araudiak hobekunt za ekarri ordez, makina bat liskar eragin zuen musika-rien artean, musikari eta zuzendariaren artean eta banda eta udalaren artean. Lehenengoa onartu zenerako et sixamartuta edo erdi gaixorik zebilen Eulogio Saldias baina bere izaera ezagututa ez dut uste onartuko zukeenik erabaki ahalmen osoa udalaren eskuetan uzterik.

Saldiasen asmoari jarraituz, ordea, egia da araudiek bandaren onespena eta egonkortasunaren mesederako izan zirela. Baina batez ere hazi zena, musikarien dedikazioa eta zaletasuna izan zen nahiz eta askotan, gehiegitan beharbada, zaleta-sun horri beste bide bat zutatik eman behar irteera.


5. EGUTEGIA. JAI EGUNETAN, JAIRIK EZ.

“Igandetan jendea bilt zen da baina inguruko herrietan egiten den modura, komeni da altabozak jarri eta “mikrosurkoko” diskak jart zea at sede-netan eta Bandak bukat zerakoan… Bestalde, aipatutako onura nahikoa lit zakeelarik ere, Bandako gazteen –eta batez ere andregaia dutenen– sufri-mentua leunduko lit zateke, bestela ezin baitute dant zan egin”

(Luis Fracak Andoaingo udalari, 1959ko urtarrilaren 23an)15.

Udal araudien arteko beste alde nabarmena, bandaren urteko egutegiari dago-kiona da. 1912koa arrunt betea baldin bazen, ia farregarri gerat zen da hurrengoe-kin alderatuta.

Har dezagun, adibidez, 1953koa, zuzendari Alberto Agirre eta Andoaingo alkate Domingo Soroa zirelarik eta konturatuko gara ent segu eta jardueraz aparte, jaiegun gut xi gerat zen zaiola musikoari.

Dant zaldiak:

Urte guztian igandero.

Jai berezietako dant zaldiak:

S. Jose, Santa Krut z, Igokunde, Corpus Christi, S. Pedro, Uztailak 18, lanaren exaltazio eguna, S. Inazio, Urriak 12 Hispanitatea, Sort zez Garbia, Eguberri, Urteberri eta Errege. Pasio eta Erramu igandeak eta Abuztuak 15 eta Santu Guztien egunak (igande badira), kanpo gerat zen dira

Prozesio erlijiosoak:

Ostegun Santu, Ostiral Santu, Corpus Christi, hurrengo igandean Sorabillan eta Jesusen Bihot zaren egunean.

Kont zertuak:

Urteberri, Berpizkunde, Santa Krut z, S. Joan, Corpus Christi eta Eguberri.

Dianak:

Santa Krut z, S. Pedro eta S. Inazio

Pasodoble eta kalejirak:

Santa Krut z errepikapen igandea, San Joanetan, Udalak antolatutako ekitaldi berezia.

15 Egileak euskaratua.


Bistan da ez zuela at sedenerako tarte handiegirik uzten.

Baina “ofizialki” ezart zen zenari erant si behar zaizkio, garaian garaiko ohiturak zirela eta, zinegot zi edota alkateek beren kabuz eta askotan beren erabilera pert sona-lerako ezart zen zituztenak. Egoera honek, nire ustez behint zat, arlote moduan hart zen zuen musikaria eta noiznahi nornahik erabili ahal izateko modukoa. Berriro diot: gut xi ezagut zen du musika pent sat zen duenak kanta bat zuk jo edota parran-dan ibilt zeak ez duela meriturik. Eta hala gertatu izan da musika klase gehienekin. Oraindik ere ondo bereizten dira musikari profesionalak, hot s, musika serioa, jasoa, kultua egiten dutenak eta herri-musika jot zen eta lant zen dutenak. Bigarren hauei ez zaie meritu, lan eta esfort zu gehiegirik onart zen –nahiz eta herriko eta herritarren kultura musikalari ezinbesteko ekarpena egiten dioten– eta hortik ondorioak.

Luis Fracak hartu zuenean bandaren zuzendarit za, abuztuan jai egitea eta igan-deetan musikariak t xandakat zea erabaki zuen eta, gait zerdi.

6. GERRAK EZ DAKAR ONIK INONDIK INORA (1914-1936).

Alberto Agirre, Bandako zuzendari eta Juan Mari Et xeberria zuzendarior-dearen artean liskarra pizten da kont zertua hastera doanean, azken honek ez duelako t xapela gorria jant zi nahi.

Aipatu dugu nola 1912ko araudiaren ondorioz eta Saldiasen egoeraren aurrean, zuzendari berria hautat zeko prozesua hasten den. Hautagaien artean, Alberto Agirre Azurza 27 urteko oriotarra16 aukerat zen da, baldint zak betet zeaz gain, piano ikasketak eginak zituelako. Pianoa jo eta irakasteko Alberto Agirrek zuen gaita-suna, nolabait, ait zakia izan zitekeen udalarent zat, jakinda, Saldiasen egoerak ez zuela onera egiten eta, berandu baino lehen, bandako zuzendari bat ezezik, musika irakasle bat eta herriko organista bat ere beharko zituela eta, beraz, Alberto Agirre egin zitekeela etorkizunean, Eulogio Saldiasen arduren jabe hala eskatuz gero.

1914ko maiat zaren 17an Miguel Maiz alkateak ematen du izendapenaren berri eta Alberto Agirre (Errezil 1886-Andoain 1973), Oriotik etorri eta Basteron jart zen da apopilo. Bere eginkizuna eta ardura, t xarangaren barne gobernua eta zuzen-darit za fakultatiboa izango dira, aginpiderik gorena udalaren musika bat zordeak izango duelarik.

Lan handia egin zuen Alberto Agirrek musika ikasketak antolat zen. Udalari igorritako t xosten batean deskribat zen du berak nola ikusten duen akademiaren antolakunt za eta jarduera eta bertan ikusten da, batetik, zein argiak ziren Alberto Agirreren ideiak eta bestetik, zenbaterainoko zehaztasunez egiten zuen lan gizon honek.

16 Alberto Agirre Azurza, Errezilen jaio zen 1886an. 15 urterekin Oriora aldat zen da familia osoa bizit zera eta geroztik han biziko ditu anai-arrebak. Harreman estua biziko du Orioko familia eta baita bertako musika bandarekin ere.


Alberto Agirreren t xostenaren arabera, honela gerat zen da Andoaingo Musika Akademia antolatua:

üZuzendariak lagunt zaile bat edo gehiago izan dit zake.

üIkasketak bi ataletan banatuko dira: solfeoa batetik eta bandarako instru-mentu ikasketak bestetik.

ü Ikasturteak 10 hilabeteko iraupena izango du, urriaren 1etik uztailaren 31 arte, egunero bi orduz –jai egunetan ezik– eta ordutegia udalak zehaztuko duelarik urte sasoiaren arabera.

üSanta Zeziliarako jaialdi edo kont zerturen bat antolat zeko ahalegina egingo da ikasleekin.

ü Irakaskunt za doakoa izango da eta irailean egingo da izenematea.

üHautagaien baldint zak: 10 urte beteak izan eta idazten eta irakurt zen jaki-tea; Andoainen jaio edo Andoainen bizi diren gurasoen semeak izatea.

üEskaera eskaint za baino handiagoa izango balit z, musikarako gaita-suna dutenen artean, pobreenak direla ziurtat zen dutenei emango zaie lehentasuna.

üZuzendariak erabakiko du bakoit zari dagokion instrumentua bere gai-tasun fisikoen arabera eta taldeak osat zeko Akademiak dituen beharrei erant zunez.

üUdalak ziurtagiria luzatuko die ikasketak bukat zen dituztenei. Ondoren, bi urtez jarraitu beharko dute, araudiak ikasleei ezarritako eginkizunak betet zen.

üGuztira ikasketek 4 urteko iraupena izango dute.

üUrtean zehar hainbat azterketa egingo da modu pribatuan. Kurt so amaie-ran, ikasleek azterketa publiko eta orokorra egin beharko dute. Gehien nabarmendu direnek sariak jasoko dituzte beste ikastet xeetan egiten den bezala.

üUdalak jarriko ditu instrumentuak ikasleen esku. Hauek, bere zaint zaz ardu-ratu eta behar dituzten liburuak erosi beharko dituzte.

üUdalak zehaztuko du zein funt ziotan hartuko duen Akademiak parte eta Andoaindik kanpo atera nahi izanez gero, baimen berezia eskatu beharko zaio Udalari.

Ezin ukatu musikaren irakaskunt zan eginiko aurrerakunt za eta aurrikuspen zuzena. Eta ezin Alberto Agirreri meriturik kendu ere. Musikari prestua eta eskola antolat zeko trebea, ideia garbikoa. Bi baldint zok ezinbesteko dira Saldiasek abiatu-tako hazkunt zari jarraipena eman ahal izateko. Seguru da Alberto Agirreren metodo eta dedikazioarekin, musika heziketa asko igoko dela Andoainen eta gainera, bandako instrumentuez gain, pianoa bezalako instrumentua ikasteko aukera zabalduko dela.


Berrikunt zak ere irit si ziren musika ikastokira. T xaranga eta akademiaren egoit za, herri-eskolak bezala, udalet xetik Kale Nagusiko “Merkatu-et xe”-ra pasako dira. Ezker eskuin ziren nesken eta mutilen eskolak eta behekaldean bazen areto t xiki bat eskenatoki batekin. Areto horretan ent saiat zen zuen Udal bandak geroago alondigara pasa zen arte.

Alberto Agirre oso t xukuna eta zorrot za zen bere lanean eta orduak pasat zen zituen bandako paperak kopiatu eta behar ziren moldaketa musikalak egiten. Gizon elizkoia izanik, musika erlijiosoa zuen gogoko baina baita euskal giroko piezak ere. Dant zaldietarako, batez ere autore klasikoen piezak aukerat zen zituen.

Andoaingo eredua, Gipuzkoako beste zenbait herrient zako eredugarri izan zela esan dezakegu eta horren meritua, zalant zarik gabe, Alberto Agirreren musika-es-kola antolaketa zehat za eta bere musika gaitasuna izan zirelakoan gaude. Villabona edo Ordizia bezalako udalerrietako alkateek maiz eskat zen zioten Andoaingoari lagunt za eta aholkua beraien herrietako musika antolat zeko.

Bandako kideent zat aurrikusitako dedikazio eta prestaketarekin, hainbeste egun eta ordutako jarduna kontutan izanda, zalant zarik ez dago Andoaingo Udal Musika Banda maila gorenera iristeko gai izan zela. Horren adibide, handik eta hemendik iristen diren eskaerak bai festetan jot zeko, bai kont zertuak emateko edo inagurazio ekitaldietarako.

Plazaolako trenak askotan ahalbidetu zuen Nafarroarako bidaia eta hala, Andoaingo bandak Leit zan edo Lekunberrin izen ona lortu eta maiz jot zen zuen.

1923an araudi berri bat onart zen da. Ia hit zez hit z 1912koa kopiat zen bada ere, dedikazioa eta isunak gogort zen dira eta, harrigarri badirudi ere, udalak onar-tutako egutegi zabal baino zabalagoaz gain, alkateari eta zinegot ziei ematen zaie ahalmena beraiek beren kabuz erabakit zeko bandak non, noiz eta zer jo behar duen, gorago aipatu bezala.

Baina bandako kideen artean ez zen et sit zeko asmorik eta lanaren gainean lana jart zea erabakit zen zuten. Banda Andoaingo herriarena zen eta agintariak agin-tari, kaleko jendearen onespena eta t xaloa jasot zen zutenez, prest zeuden edozein ekint zatan parte hart zeko. Adibidez, 1924ko abenduaren 18an, Euskalduna “foot-ball” taldeak, Afrikan borrokat zen zuten andoaindar soldaduen aldeko diru bilketa antolat zen du eta bandak egiten du udalet xetik hasi eta Et xeberrietako futbol zelai-rainoko kalejira herritarrak partidura joan zitezen deituz. Bandak, gainera, partiduan zehar ere jot zen jarraitu zuen.

1923ko araudiari abantailarik aurkit zekotan, lehen aldiz Andoaingo Udal Musika Banda izena erabilt zearena da. Hemendik aurrera horrela izango da musika talde hau ezaguna.

Arbitrarietatearen atea zabalik, orain arte bandak bere dant zaldiak Goikoplazan eta Zumean egiten bazituen ere, Fernando Zalakain alkateordearen aginduz eta Andoaingo herriak duen luzera kontutan hartu eta herritar guztiek bandaz gozat zeko duten eskubidea urra ez dadinaren ait zakitan, erabakit zen du, aurrerant zean, ban dak


dant zaldiak Udalet xe plazan, Larramendi kaleko futbol zelaiaren ingurutan, San Pedro kaleko plazat xoan eta Zumea pasealekuan emango dituela.

Erraza da hori erabaki eta gaur egungo baldint zekin erreparat zea, baina garai hartan ez zen norbere hankak beste garraiorik eta atrilak ikaragarrizko tamaina eta pisua zuten, egurrezko atrilak izaten bait ziren. Honi instrumentua –bat zuk handia-goak beste bat zuk baino– eta paperak erant si eta … “poz-pozik” joango ziren musi-kariak herriaren punta batetik bestera. Eta hala jakinarazi zioten udalari 13 hilabete geroago “atrilekin gora eta behera ibilt zeak ez baitu efekto onik egiten”17. Idat zi horretan beste eskakizun bat zuk ere egiten zaizkio udalari bandako 25 musikarik sinatuta; udalari eskat zen zaio t xapela berrit zea, soldata igoera eta errepertorioa eguneratu ahal izateko, Madrilen argitarat zen den aldizkari baterako harpidet za.

Udalak ezarritako harremana nolakoa zen ikusita, idat zi honek ez zuen batere erant zunik izan eta giroa asko petraldu zen. Erant zunaren faltan, musikari sinat zai-leek jakinarazten diote udalari, bi hilabete geroago ez badute inongo albisterik, ez dutela inolako ekint zatan parte hartuko.

Epea bukat zear zegoela, Musika bat zordeko kideek t xostena luzat zen diote udalari eskatuz musikarien eskaera bakar bat ere ez onart zeko.

Eskaerak haserrea eragin bazuen, erant zunak suari egurra botat zea suposatu zuen. Eta horren ondorioz, bandaren berrantolakunt za egin ahal izateko, musikari bakoit zaren informea eskatu zit zaion zuzendariari.

Pakeak ez zuen, ordea, asko iraun. 1928ko ekainaren 23an hainbat musikarik beren kasa dant zaldiak jo izana eta Ameriketatik etorritako jaun bati serenata jot zea aipat zen dira bandak duen organizazio eta diszplina faltaren adibide “… en esta forma no puede subsistir ningún cuerpo; donde no hay disciplina hay desorden y, por tanto, división y ruptura”18.

Musikari bat zuk egot ziak izan ziren eta horietako batek, Joxe Mari Oairzabalek hain zuzen, honela idazten dio Andoaingo udalari berriro bandako kide izan nahi eta: “… músico anterior de la Banda fui despachado por desobediencia al Sr. Director y le sea perdonado a la vez que le sea dispensado un domingo de cada mes por tra-bajo obligatorio”.

1931ko ekainaren 29an, San Pedro festak Andoaingo Kalet xikin. Bandaren herena falta eta honela azalt zen du Alberto Agirrek: alegia, gut xi bat zuk lan egin beharra bazuten ere, gehienek “Lasartera joan beharra” izan zuten nahiz eta instru-menturik gabe joan zirela argitu behar. Bat zordeak deitu zituen faltatako 11 musi-kariok eta ezarriko zit zaien isunaren berri eman.

1932ko ekainean berriro liskarra sort zen da, musikariek ihes egiten dutelako Santakrut z, San Pedro eta San Inaziotako dant zaldiak jo behar direnean.

17 AUA - 46 H/8 Banda Municipal: instrumentos, correspondencia, relaciones… 1900-1938 (egileak euskaratua).18 AUA - 46 H/8 Banda Municipal: instrumentos, correspondencia, relaciones… 1900-1938.


1935ean zalaparta sort zen da musikarien mailaren aldaketarako eskaerekin, araudian esaten baita azterketa bidez egingo direla eta Alberto Agirrek berak eraba-kita egin omen direlako aldaketak.

Giro politikoa ere bihurrit zen zihoan eta ait zakiak ait zaki, ia edozer baliat zen zen autoritateari aurre egiteko. Zelebrea da pasadizoa baina aipagarri eta esangu-rat sua ere bai: kont zertu batean alde egin zuen bandako zuzendari ordeak, t xapela gorria jant zi nahi ez eta zuzendariak haren bila et xera joan zedila agindu ziolako.

Guzti honek eta gertakari historikoek ez dute batere lagunduko. Azkenean eztanda egin eta 1936ko gerra zibila izango da musika it zaliko duena Andoainen.

Bereziki mingarri eta hunkigarria izango da Gregorio Martinezen galera musika bandarako. Gregorio 1912an hasi zen t xarangan Eulogio Saldiasekin 14 urte zituela. Baxua eta platilloak jot zen hasi eta musika ikasi zuenean, saxofoi altua jo zuen gerra lehertu zen arte. Fusilatua izan zen UGTko militante izateagatik, “gorria” izateagatik.

Jota geratu zen Andoainen bor-bor zebilen giro soziala. Gerra asko ez zela, ondorengo urteak urte kriminalak izan ziren: gosea, mendekua eta salaketak… Ez da giro eta ez dago musikarako gogorik, urte bat zutarako behint zat. Alberto Agirre bera ere, udal langile guztiekin egin bezala, udalet xera izan zen deitua 1937ko ekainaren 5ean. Frankistek “Expedientes de depuración de responsabilidad polí-tica instruídos a empleados municipales”19 izeneko prozedura jarri zuten mart xan eta banan-bana pasa behar izan zuten udal enplegatu eta goi karguek horretarako espreski eratu tribunalaren aurretik.

Alberto Agirre –esan dugu lehenago– elizkoia eta tradizionalista zen. Bere egin-kizun guztia musikaren irakaskunt zaren inguruan eman zuen eta ez zuen herrian beste inolako kargu edo zereginik izan.

Gerra hasi zenean, asko eta asko bezala, beldur zen zer gerta ote zekiokeen eta Oriora, anaiengana ihes egitea erabaki zuen. Berriro it zulita, tribunal frankistaren aurrean ikusi zuen bere burua baina deklarazioa egin eta Andoaingo parrokoari, bake-epaileari eta guardia zibilaren komandanteari informeak eman zit zaten eskatu ondoren, ez zuten Agirre zigort zeko arrazoirik ikusi.

Libre geratu zen Agirre eta kargurik gabe, baina pent sat zekoa da urte horie-tako egon ezina eta barru-barruko kezka eta tristura.

Atertu zuen noizpait; baretu ziren bazterrak nolabait eta Alberto Agirrek musika irakasteari ekin zion berriro. Kontutan izan, udalaren aurrean zituen ardurak ezinbesteko zirela Alberto Agirrerent zat eta hori ezean, soldatarik gabe gerat zeko arriskua benetakoa zela. Baina pent sat zekoa –eta ikustekoa– da dibertimenturako andoaindarrek zuten umore eskasa.

19 A.U.A., Expediente de depuración de responsabilidad política instruidos a empleados municipales, 14H/5.


Gerra osteko urte gogor eta ilunak aurrera, pixkanaka argit zen eta atert zen joan zen egoera eta pent sa daiteke musikak ere lagundu ziola, gut xienez, sufrimen-duaren arint zeari.

Oraingoan, gosea gogoan, gazte askok ikusiko du musika ikasketetan etorki-zunean gain-soldata bat irabazteko modu duina eta pixkanaka pixkanaka, musika banda berregiteari ekin zioten, baina ez berehalakoan: ia hamar urte pasa ziren tal-dea ugaritu eta udalarekiko harremanak berreskuratu zirenerako. 1948an, Musika Bandaren aktibitatea puri-purian dago berriro.

7. IA HUTSETIK HASI BEHAR BERRIRO (1948–1958).

Egunaren gurpilak ezart zen duen monotonia astindu eta berriro bandari lustre pixka bat eman nahirik, andoaindarren artean kanpotarrak izateak girotu eta berotu dezakeela elkarren arteko harremana berriro eta zerbait berezia ospat zea erabaki zuen zuzendariak.

Esan dugu Alberto Agirre oriotarra zela (nahiz eta jaiot zez errezildarra izan) eta bertan zeukala familia. Akordatu zuten Andoain eta Orioko bandek 1948ko Santa Zezilia egunean Andoainen elkarrekin jot zea eta hala, Orioko Galdagorri garraio-lariaren kamioi gainean eseriaulki bat zuk jarri eta etorri ziren oriotarrak Andoaina egunpasa egitera –argazki zelebrea izan zitekeen hau ere–.

Andoain eta Orioko Bandak elkarrekin 1948ko Santa Zezilia egunean. Iturria: Joxe Mari Huiziren fototeka.


Kont zertua eman eta gero bazkaria egin zuten bertako jatet xe batean eta horren berri ematen duen faktura ere, Andoaingo udaleko art xibategian aurki dai-teke. Bertan zehazten da musikariei “Esquerraenea” tabernan emandako “amaico-taco” batengatik 480 pezeta ordaindu zituela udalak.

Hurrengo urtean, 1949an, omenaldia antolat zen diote Alberto Agirreri bere ikasle eta ikasle ohiek eta udalak, musika bat zordeko kideak bazkarira bidalt zeaz gain, 1.000 pezetako ekarpena egiten dio Agirreri. Zalant zarik gabe, edozein plaka edo oroigarri baino askoz ere probet xagarriagoak izango ziren garai hartan.

1953an hainbat musikarik sinatutako idat zia agert zen da, non soldataren igoera eskat zen den. Taldeka egindako eskaera eta musikariek udalaren ardura-gabekeriren bat salatu nahi zuten bakoit zean, udalak banda berrantolat zeko apro-bet xat zen zuen, araudi berri bat egin beharraren ait zakiarekin –nahiz eta funt sean ezer ez zen aldat zen, ikusi dugun bezala–. Beraz, “beste” araudi bat onart zen da, hau ere aurrekoen kopia. Baina udalaren kezka ez da helburuak eta asmoak zehaz-tea, musikarien betebeharrak ondo lot zea baino. Eta bidebatez, kostu handiegirik gabe jarduera zabaldu ahal badaiteke, askoz hobe.

Bide batez, inbentarioa egiten da eta banda berriro osatu beharraren ait zakia-rekin, banan-bana pasa arazten zaie musikariei “azterketa” egitera.

Dagoeneko musika banda maila duineko musika taldea da eta jo beharreko piezen hautaketak eta bandaren afinazioak gero eta garrant zia handiagoa hartuko dute. Garai honetan ez dago bandan kornetin eta onobenik eta gero eta gehiago dira egur– instrumentuak: klarinete, rekinto, saxofoi altu eta saxofoi tenorrak.

Musika Bandak ospea eta izen ona zeukan andoaindarren artean eta makina bat ume eta gazte ingurat zen zit zaion eta ondoan ibili kalejira eta kont zertuetan. Baita, t xanpon bat zuren truke “atrila”-rena egin ere: musikari jakin baten paperak hartu eta haiek pasat zen lagunt zeagatik sos bat zuk irabaz zitezkeela gogorarazten digu garaiko ume batek.

Esan dugu bandaren ent segu gela, musika eskola eta herriko eskolak Kale Nagusian zeudela elkarrengandik oso gertu eta han ba omen zen areto gela bat eskenatoki t xiki batekin. Han ent saiat zen zuen bandak eta hari ent zuten egoten omen ziren gaztet xoak eta hortik sortu zit zaien zaletasuna: ikusten zuten musika dibertit zeko eta denbora pasat zeko egokia zela eta Alberto Agirreren et xera ingu-rat zen ziren gazte eta ume koadrilak solfeoa ikastera. Hasi eta berehala jart zen zituen Agirrek lagunt zen edo bonboa jot zen edo horrelako eginkizunetan.

14-15 urterekin lanean hasi behar –bat zuetan lehenago– eta gainera, Kalet xiki Basterotik urrun bazegoen ere, auzokide zen Jose Luis Ajonak animatuta hasi omen zen bandan Luxio Aranburu. Ez zuen Alberto Agirre ezagut zen baina, Luxioren esa-netan, hilabete bat zuk eman omen zituen Ziakon lanean bere alabekin eta agian haiek ere animatu bide zuten musika ikas zezan.

Nonbait, atent zioa deit zen zion Alberto Agirreri gaztet xo haien dedikazioak eta hain urrutitik etorri beharrak eta oso modu berezian tratazen zituela esaten digu


Luxiok: ahal zen guztietan eginbeharren bat edo koruan kantat zera joateko eskatu edo… egiten omen zien. Halere, lehenengo kont zertua irit si eta Jose Francoren “Aires Vascos” obra jo behar omen zutenean, obraren erritmo nahasketa zailegia iruditu eta denen aurrean bi gaztet xoak –Ajona eta Aranburu– bandatik kendu eta beste bi heldu jarri omen zituen Agirrek hura jot zen. Denen aurrean hain nabarmen ut zi izana ez zit zaien gazteei gustatu baina ez zuten horregatik et si.

Luxiok ez zuen et xean musika ikasi. Tejeriako et xean bizi omen ziren eta aita gaixotuta, berak hasi behar izan omen zuen lanean, et xe hartan geratu nahi bazu-ten. Gainera, bera zen senideen artean mutil bakarra eta, beraz, berari tokatu. Baina Luxiori musikak asko erakart zen zion eta laster hasi zen Donostiako kont serbato-rioan klarinetea ikasten.

Orduko gazteen denborapasa mendira joatea izaten zen. Mendira igande goizetan eta dant zara eta nesketara arrat saldean. Bandan jotzeagatik Andoainen dant zarik egin ezin eta arrat saldeko 8 t’erdietan, korrika joaten ziren Lasartera tro-lebusean hango dant zaldiak gaueko 10ak arte irauten zuelako. Lasarteko dant zaldia udalet xe ondoko Santa Ana plazan egiten zen eta bistan izaten zuten errepidea et xerako trolebusa noiz irit siko. Gogoan du Luxiok nola behin baino gehiagotan dant zaren erdian uzten zuten neska eta korrika joaten ziren azkenekoa ez galt zeko.

Luxio 1953an hasi zen bandan. Bandan hasi eta bi urtera joan zen Donostiako kont serbatoriora astean bi aldiz klarinetea jot zen ikastera. Berak ilusio handia jart zen bazuen ere, bazen zeinek ilusio hori zapuztu eta hala esan omen zion behin bandako kide zaharrago batek: ez zuela sekula klarinetea ondo joko, “ezpain lodiegiak” zitue-lako! Ipurdiko ederra hasten ari zen gaztet xo batent zat. Behin Mariano Arberasekin taldet xo batean ent saiat zen, komentatu egin omen zion esandakoa eta hala erant zun omen zion, “¿que tienes los labios gruesos? Mira los negros de América”. Nahikoa izan zen Marianok esandakoa musikarekin aurrera egiten jarrait zeko.

Askotan horrelakoak izaten omen ziren gazte eta heldu eta esperient zia gehiago zuten musikoen arteko harremanak. Ez omen zituzten gazteak pakean uzten, agian pent sat zen omen zutelako beraiek baino gehiago izango zirela edo. Kontutan izan behar dugu ordurarte musiko gehienek, bandan jot zeko ikasten zutela musika, ondo irakurri eta neurt zea ziren helburu, eta ez zen inolaz ere ohikoa kont serbato-riora joatea eta armonia, zuzendarit za edo konposizioa ere jakitea.

8. DENAK BANDAN NAHI… (1958-1963).

Alberto Agirre udal lanetatik jubilatu zen –nahiz eta bere et xean bai berak eta bai bere seme-alabek arrakastaz jarrait zen zuten musika eta pianoa irakasten– eta Musika Bandak eta Akademiak zuzendari berria beharko du.

Zuzendariaren izendapena, ordea, ez da orain arte bezala, udalaren esku egongo. Horretarako oposizio-lehiaketa deitu behar da eta zuzendariak “habilita-zio nazionaleko” izan behar du. Hau da, Espainiako edozein lekutatik etor daiteke zuzendari bat.


Luis Fracak atera zuen plaza eta gait zerdi. Gait zerdi diogu zeren eta Zaraut zen bizi zen eta bere ikasketak Donostian egin zituen garaiko konposat zaile eta musika-ririk ezagunenekin.

1958ko urtarrilaren 7an izendat zen dute Luis Fraca (Ainzon, Zaragoza, 1929) Andoaingo Musika Banda eta Akademiaren zuzendari berri. Egiten duen lehenengo gauza, eskola ikuskatu eta zer falta den t xosten bat helarazi udalari. Musika eskola alhondigan jarri berria zen, eraikunt zaren goikaldean, Andoaingo “Correos”-etako bulegoarekin ezker-eskuin.

Musika eskolarako tabureteak, zuzendariarent zako tarima, armairua eta piano bat eskatu ondoren, musika bandaren egoera aztert zeari ekin zion Fracak eta bere lehenengo ondorioa izan zen ez zuela banda duin batek behar zituen adina musika-rik jarraitu nahi eta zerbait egin beharko zela egoera konpont zeko, bandarik izatea nahi baldin bazen behint zat. Aipat zen du Fracak Andoaingo bandako kide ziren Jesus eta Eduardo Bengoa eta Pedro Gallo, Andoaingoa ut zi eta Hernaniko bandara joan direla. Honek esan nahi du, hainbat hezigai mailaz igo edo inguruko herrieta-tik (batez ere Oriatik) musikariak deitu behar direla. Horrela, Martin Amundarain, Francisco Ajona eta Martin Canflanca bandako kide izango dira. Fracak dio, Hernani eta Pasaiako bandek hobeto ordaint zen dutela eta andoaindar asko dagoela bertara joateko tentatuta. Gainera, udalak San Juanetarako Pasaiko banda ekart zeko asmoa zuen eta Fracak gogorarazten dio udalari, egun bateko aktuazioak, herriko banda-ren aurrekontu osoaren herena suposat zen duela eta ea ez ote den hobe hemengo musikariei hobeto ordaint zea.

Ume-eskolak inguruan izateak, ordea, eragin baikorra izan du Andoaingo musika ikasketetan eta nahikoa izaten da batek nahi izatea, at zetik koadrila ani-mat zeko. Hala gertatu omen zen: Uribesalgo Luciano eta Fernando, Pedro Mari Alkain, Paco Perez, Jose Pablo Velasco, Enrique Rubiños, Miguel Angel Gil, Jose Manuel López, Francisco Santamaria edo Jose Antonio Etura bezalako gazteek musika ikasi nahi zuten.

Bat zuk et xean ikusi zutelako; beste bat zuk, lagunek izena eman zutelako; guz-tiek izan dute musika afizio eta askok bizit zako urte asko eman diote han eta hemen musikari –eta zalant zarik gabe, musikak ere asko eman die beraiei–.

Gazte edo oraindik ume ziren haietako bat zuren aitak jot zen zuen ban-dan eta hura ent zutera joaten zirenean, sos bat zuk irabazteko modua izaten omen zen atrilak eta paperak jarri eta horrelako lant xoak egiteagatik. Pedro Mari Alkainek kontat zen du nola hasieran, hilabete bat zuk Fracarekin solfeoa ikasten eman eta bandako kont zertuetara eramaten omen zituen eta at zekaldean jarri cola-cao pote bati eragiten. Pote haiek metalezkoak izan eta balinez bete eta maraka moduan jot zen zituzten gaztet xoek eta horrela konturat zen zen Fraca musika eta erritmorako gaitasunik ba ote zutenez. Lucianok ere gogorat zen ditu cola-cao poteak eta tinbalak eta gogoan du Pablo Irulegi haiek jot zen jardun zela.


Bandaren momentu hunkigarri eta berezia bizi izan zen 1962an. Banda indartu berritan, lehenengo uniformeak egiteko ilusioarekin, musika ikasteko gogoz bakoit zak eskolan eta et xean ahalik eta ordu gehien sartuz azkar pasat zeko hezigai izatetik instrumentu bat jot zera…Lan istripu larri bat izan zen Andoaingo lantoki batean. Fundizioko labe batek eztanda egin eta parez-pare harrapatu zuen Jose Antonio Etura 15 urteko gaztea, bandako hezigaia. Hamalau hilabete pasa zituen Jose Antoniok larri eta 1963ko apirilaren 20an zendu zen. Bere aita, Pako Etura, aspaldi-danik zen musika bandako partaide ezezik concertino eta zuzendariaren lagunt zaile eta ondoren ere urtetan eta urtetan jardun zuen klarinetea jot zen, Andoain guztian ezagut zen zutelarik. Jose Antonio gaztearen ehorzketa hurrengo egunean, igandez, eguerdiko 12:30etan egin zen eta “mundua” bildu zen Andoainen, Etura gazteari azken agurra ematera. Bertan zirenek diote, hilkut xaren gainean jarri ziotela aita-ren bandako kapela eta bandak lagundu zuela hileta mart xa bat joaz Kale Berritik (Kale Berriko 28. zenbakian bizi ziren eturatarrak) Goikoplazaraino, Kale Nagusian barrena.

Bandako partaide izateak, musika ikasi eta ondo pasat zeaz gain, bazeukan motibazio erant sirik. Izan ere, Andoainen ezezik, inguruko herrietako festetan ere jot zeko aukera ematen zuen. Normalki inguruetako herrietan jardun zuen, baina Miranda Argara egindako irteera dute oso gogoan asko eta askok. José Luis Tapizek rekintoa jot zen zuen bandan eta Miranda Argakoa zen. Tapizek eskatuta, nafar herri hartara udara pare batean joan omen ziren autobusez, bertako familien et xeetan lo egin eta egun pare bat pasat zera –joan-etorrian pasako zituzten beste egun pare bat orduko errepide eta herri guztien erdigunetik pasa beharreko amairik gabeko kot xe bidaiak gogoan–. Luciano Uribesalgok gogorat zen du beste pare bat aldiz joan izan zirela bandako kide bat zuk baina ez denak, t xaranga moduan jot zera Miranda Argako ehiztarien festetan.

Miranda Argara joatea nobedade handia zen. Agian Andoaingo musika banda inoiz joan izan den lekurik urrutikoena izan daiteke. Argazkietan ageri den bezala, musika jo, kalean t xuletillak erre eta primeran pasa zuten andoaindarrek. Irudietako batean “Martin barrenderoa” ere ageri da. Gizon ona eta lanerako prest zegoena zen Martin eta bandako kideek –hainbeste lan ematen zioten– hura ere haiekin joan zedin gonbidatu zuten. Martin de Francisco udal langilea zen, kale-garbit zailea, eta bere karroa hartuta joaten zen igande eta jaiegunetan bandarako behar zen mate-riala batetik bestera garraiatuz.

Gazte asko zen bandan eta gauean parrandan ibilt zea nahiago izango zen, herria eta bertakoak ondo ezagutu ahal izateko, noski. Festa bukatuta eta, ordu t xikiak izanik, ez ziren ausart zen et xeetara joatea lotara. Baina hit zegina zuten auto-bus gidariarekin eta bertan, autobusean egin zuen lo batek baino gehiagok: inoiz ez omen du Miranda Argakoa baino egunsenti politagorik ikusi! –aitortu digu bertan zen gazteetako batek–.

Haietako gazte bat zuk ez dute gehiago estut xea ireki 1970 ezkeroztik eta nos-talgiaz eta emozio handiz gorde dituzte bandan pasatako urte haiek.


Beste bat zuk, ordea, musika izan dute bidelagun urtetan eta urtetan. Luciano Uribesalgok, esaterako. 1947an jaio zen Luciano Agerre baserrian baina eskolan hasterako Kale Nagusira etorri zen familiarekin bizit zera. Eskolaz parez-pare bizi zen eta Fracak solfeo eskolak zabalt zerako aitak bidali zituen bera eta Fernando anaia solfeoa ikastera. Anaia pozik baina Lucianok ez omen zuen inondik ere solfeorik ikasi nahi, ezta musikarekin zerikusirik izan nahi ere: edozeinek esango luke, orain-dik han eta hemen ibilt zen da musika jot zen noiznahi eta!

Luciano gaztea, beste gazte bat zurekin batera, solfeoan hasi zen alhondi-gako musika eskolan, Luis Fracarekin beraz. Berehala hasi zen klarinetea ikas-ten Luxio Aranbururekin, bandan jot zeko asmoz –nahiz eta asmoa berea baino aitarena gehiago izan–. Ahal zuen guztietan egiten omen zuen piper Lucianok baina aitak jakin eta kaskarreko bat zuk hart zen omen zituen musika eskoletara faltat zeagatik. 14-15 urte zituela, bandako orkestinaren ent seguetara joaten omen zen eta han topat zen omen zituen Felix Sanz (saxofoia), Martin Canflanca (tronpeta) Enrique Rubiños (akordeoia) eta bandan baxua jot zen bazuen ere, orkestinan bateria jot zen zuen Jesus Chueca. Luciano gaztea bateriaren ondoan jart zen omen zen eta noizbehinka Chuecak jot zen uzten omen zion. Hala hasi zen Luciano Uribesalgo, urte askotan “Los Rubí” taldeko bateria izan zena, jot zen eta musikarekin zalet zen.

Andoaingo Bandako kideak Miranda Argan.Iturria: Joxe Mari Huiziren fototeka.


Kontat zen du nola behin Pilarika egunean, alhondigaren ondoan zegoen Goardia Zibilaren koartelean jo zezaten eskatu omen zien eta han joan ziren Felix Sanz, Enrique Rubiños eta Luciano. Ederki bazkaldu eta Luciano mutturra berotuta igo omen zen plazara bailableak jot zera. Gogorat zen du nola Felix Sanzek bailable osoa pasa omen zuen berari errietan ez zuelako bat bakarrik ere zuzen jot zen.

Bandako bailableak zuzendu izan zituzten bai Luxio Aranburuk eta baita Paco Eturak ere. Behin sanpedrotan Luxiok zuzendu behar banda eta han joan zen gazte bezain arro zinta-karreran irabazitako alkondara arroxa bat jant zi eta nesken aurrean nabarmen gerat zeko asmoz. Haserre bizian esan omen zioten bandako kide bat zuk “¡a quién se le ocurre dirigir la banda en mangas de camisa!".

Askotan, bandak emanaldia edo bailableak bukatu eta gero, gazte koadrila elkart zen zen t xarangan jot zeko: Pedro Mari Alkain, Luciano eta Fernando Uribesalgo, José Pablo Velasco, Julian Zinkunegi, Enrique Rubiños, Paco Perez eta Alberto Forcada, zuzendari egiten zuen Francisco Santamariaren at zetik joaten ziren. Hura makil handi batekin zuzendari imint zioak egiten eta besteak at zetik. Alberto Forcadak ez zuen bandan jot zen baina gazteen t xaranga hartan ibili zirenek diote oso ona zela erritmoa eramaten.

Saldiasen nahia izan zen Bandako kideak ospea eta izen ona izan zitzaten. Kide gazteek osatutako txarenga umez inguratuta Goikoplazan

(Luciano Uribesalgok utzitako argazkia).


Beste t xaranga ospet su bat Musika Bandatik sortua ere, “Aupa Zarrak” izan zen. Hemen Paco Etura, Luxio Aranburu, Juan Loinaz “Jaungoikua”, Jose Luis Tapiz “joselete”, Bernardo Aizpurua, Juan Omeñaka, Ixidro Alkain, Angel Urrutia “Angelt xo”, Fernando Jalon, Periko San Juan, Joxe Mari Huizi eta Joxe Carrera, musikaria ez zen baina t xarangaren salt sa eta espektakulua jart zen zuen Anttonio Altunak komuneko eskobila batekin zuzendari egiten zuen eta kalez-kale ibilt zen ziren. Altunaren et xe ondotik pasat zen zirenero ¡Qué guapa estás María…! jot zen omen zuten, Altunaren emazteak hala izena zuelako eta hura leihora atera arte. Gogoan dut Altunak edalont zi bat jart zen zuela buru gainean eta dant za errusiarrak imitatuz saltot xoak ematen zituela hura bota gabe… artixta!

Behin Areson, lotutako dant zarik ez omen zen uzten eta t xarangaren at sede-nean “Jangoikua” eskusoinuarekin eta Joxe Mari Huizi atabalarekin hasi omen ziren jot zen betiko moduan baina pent satuta “sueltoan” behar bazen, plaza osoa lehertu arte ez zirela geratuko. Joxe Mariri, ordea, azkurea jarri omen zit zion esan ezin den lekuren batean eta atabalaren makilik ut zi ezinik, ia bera lehertu omen zen azku-rearen azkurez.

Oraindik emozioz eta irrifart su gogorat zen dituzte gurekin elkarrizketan jardun duten eta orduan gazte ziren andoaindar hauek bandaren inguruan pasatako “urte zoragarri” haiek.

Bandako kideen txaranga Anttonio Altuna "zuzendari" zutela. Iturria: Joxe Mari Huiziren fototeka.


9. “MAMUA” AZALDU DA! (1963-1970).

Bandetako musikak eta orohar zuzeneko musikak lehenengo “irault zak” eza-gutuko ditu eta zalant zan jarri musika bandaren beraren biziraupena.

Hirurogeiko hamarkadan musika “modernoa”, “tokadiskoak”, “diskote-kak” … eta SGAE jart zen dira modan. Lehen ere nahikoa traba ez eta SGAEk Andoaingo udalari, bandak ematen zituen kont zertuengatik urteko 800 pezeta eskat zen zizkion.

Aipatu dugu atarian nola tokadiskoa erosteko asmoa ere egin zen deskant sue-tan musikari gazteek –eta batez ere andregaia zutenek– dant za egin ahal zezaten eta bandaren emanaldia bukatuta herriko plaza musikarik gabe gera ez zedin. 18 mila pezeta ordaindu zituen Andoaingo udalak instalazioa eta beste 1.200 diskoak erosteko.

Pixkanaka, ordea, andoaindarrek Tolosa edo Hernanira joatea nahiago izaten dute. Moda-modan daude diskotekak eta gitarra elektrikoaren soinua nagusit zen doa: zarata berbera atera daiteke 6 lagunekin, anplifikadore eta mikrofonoei esker. Errepertorioa aste batetik bestera alda daiteke eta orduak pasat zen dituzte musikari gazteek irratiaren aurrean, modan dauden abestiak “belarriz”, inolako partituraren beharrik gabe jo ahal izateko; azken batez, instrumentu armonikoak erabilt zen dira melodikoen ordez eta errazago da modako abestiak azkar ikastea. Fracak esaten du ez dela ent segurik behar ere, zuzenean jo daitekeela musika klase hori.

Bandak ez zion egoerari bizkar eman. Alderant ziz, aukera eman nahi izan zien gazteei bandaren baitan eta “Orquesta Banda Andoain” sortu zen, hasiera batean, deskant suetan jot zeko. Paco Perez, Enrique Rubiños, uribesalgotarrak, Zinkunegi, Pablo Velasco, Jesus García, Molinas, Elola… orkestinan hasi eta aurrerant zean gazte askok emango dio bide bere musika zaletasunari.

Deskant suetan ez ezik eta herritarren nahiei erant zunez, aste batean bandak eta bestean orkestinak jot zen zuten. Baina gurpila mart xan zen eta aldapan behera ordurako. Andoaindarrek orkestina nahiago zuten eta horrela, gustu eta ohitura musikalak irauli egingo dira eta bandak, hainbeste urtetan bere arrakasta dant zal-dietan landu eta lortu duenak, ez du jakingo bere lekua aldat zen eta desagertu egingo da 1972ko San Juan zort zikoa jo ondoren. Ramon Beloki, Ixidro Alkain Arakama edo Xabier Et xeberria gaztet xoak ziren eta nahi zuten bandan hasi, baina hori, hasi baino ez ziren egin eta 1970eko gabonetan bandak emandako azken bi kont zertuengatik 150na pezeta kobratu eta hant xe geratu ziren, pixka bat umezurt z.

Asko kexat zen da Fraca, musika bandak eta orkestinak oso dedikazio ezber-dina eskat zen dituelako eta udalak askoz hobeto ordaint zen duelako bigarrena. Halere prest dago egutegi eta ordutegi proposamen bat egiteko. Laburtuz, orkesti-nak 54-58 egunetan joko du urtero 1972 eta 1974 bitartean. Zatiketa burutua zen eta banda gauza zaharkitua bezala ikusia zegoen ordurako: gazteek conjuntoak nahi zituzten.


Orkestinaren erritmoak biziegi zihoazen baita udalarent zat ere eta ait zakia nahi zuten haren ordainketa beren gain ez hart zeko. Baziren Hernanin, adibidez –eta Andoainen ere saiatu ziren– dant zara joaten zirenei kobrat zeko asmoak eta ondo etort zen zit zaion udalari taldearen finant ziazioa etetea. Pixkanaka, gazteek bizkar eman zioten bandari eta musika ikasteari eta beren-kasa hasi ziren taldeak antolatu eta han-hemenka dant zaldiak eskaint zen: handia zen eskaera eta denent zako iza-ten zen lana.

Ordurako Luis Fraca ere nekatuxea agert zen da eta eskat zen dio udalari, orkes-tinako musikoak ordaint zea engorroa dela eta joan daitezela zuzenean udalet xera kobrat zera. Fracak ez zuen musika berria gehiegi maite eta nahiago zuen bere piano eta bere konposaketetan murgildu.

1975eko urtarrilaren 18an, Andoaingo udalbat zak orkestinaren asmoa ber-tan-behera uztea eta Kultura bat zordeak udalet xe eta inguruetan “hari-musikala” jart zeko proposamena hobeto aztert zea erabakit zen du.

Hezkunt za sistemaren erreformak eta garaien aurreko liskarrekin nekatuta, Luis Fracak ez zuen bandarekin jarrait zeko indarrik aurkit zen eta Musika Akademia berriaren antolakunt zari eman zizkion bere ahalegin eta dedikazio guztiak. Gogoratu

Udal Banda, Fracaren zuzendaritzapean, 1964ko Santa Krutz eguneko bandera jetsieran. Iturria: Joxe Mari Huiziren fototeka.


Fraca pianojole bikaina zela eta Akademia berrian eta Gipuzkoako musika eskoleta-rako proposat zen zen metodologia berrikunt zarekin oso ondo sentit zen zela, horrek aset zen zuela bere musika zaletasuna.

Asko eta asko izan dira, geroztik, Gabriel Aresti kaleko egoit za berriko Akademian musika ikasi eta aurrera egin dutenak, baita Fracak sustatu eta antolatu-tako eskolako teklatuen orkestekin lortutako arrakasta.

Bakarrik esan behar da, akademia berriko instrumentuak ia teklatuetara mugatuko direla, Fracak hala nahita. 1975. urterako, musika akademiak 350 ikasle ditu eta, beraz, dagoeneko ikusten da bandak ezin duela helburua izan, bitartekoa baino. Akademian ikas zitekeen haize-instrumentu bakarra, M.ª Pilar Agirrek irakat si zuen, 1974. urtean hasi baitzen klaseak ematen Iñaki Gaztañaga bezala. Askoz ere beranduago, 1982an hain zuzen ere, hasiko dira Jesus Mari Beristain, Jesus Garcia, Maite Garmendia edota Milagros Hernando, metal eta egur-instrumentuekin eta akademiako musika taldeen eskaint za gero eta zaba-lago egingo da.

10. LORALDI BERRIA (1988-2007).

70. hamarkadaren bukaeran eta 80koaren hasieran izaten dira ahaleginak “kaleko musika” berreskurat zeko Andoainen eta andoaindarrengandik. Herriko Ihauterietan, hainbat danborradatan… han eta hemen elkart zen dira bandako kide izandakoak eta bestelako musikari gazteak elkarrekin jot zeko.

Badirudi musikari zahar eta gazte horien artean behin baino gehiagotan hit z egin zela musika bandaren birsort zeaz. Badirudi, gainera, asmo hori oso bizirik zegoela Txalaparta t xarangaren musikarien artean, gehienak andoaindarrak ziren eta.

1988ko mart xoaren 30ean, Joseba Erkizia Kultura eta Hezkunt zako zine-got ziak, Carlos Sanz alkate zelarik, bat zurekin eta besteekin hit z egin eta denen artean balizko zerrenda bat eskuz idat zi eta deialdi publikoa egiten du Andoainen musika banda bat erat zeko asmoa azaldu eta interesatuta leudekeen andoaindar guztiei zabaldua.

Bilera egin zen apirilaren 7an udalet xean bertan eta, besteak beste, udalak garbi atera zuen Fracari eskatu behar zit zaiola asmo horren inguruko t xosten bat egin zezan nola antolatu eta zenbat kostako zen jakiteko. Ez zion, nonbait, ilusio gehiegirik egin jubilat zeko bezperetan zegoen Fracari –Luis Fracak 1989ko azaroan hartu zuen erretiroa– horrelako enkargu batek edo beldur zen bere gain etorriko ote zen berriz Andoaingo musika banda antolatu eta gidat zeko agindua eta bilera hartan aurkit zen ziren bat zuren irit ziz, “udalak ez onart zeko moduko t xostena” egin zuen.


Luis Fracaren t xostenaren arabera, banda “tipo” batek 40 kide behar zituen eta ent seguetara eta aktuazioetara joan zitezen ziurtatu ahal izateko konpent sazio ekonomikoren bat ezarri behar zen. Halere berak bi modelo bereizten zituen: Musika Eskolako banda, konpent saziorik gabekoa edota herriko Musika Banda, konpent sazio ekonomikoekin. Gehit zen du, halere, konpent sazioei esker lort zen dela asistent zia hobea musika bandetan, eskoletako orkestetan baino. Azkenik, udalari aurkezten dio proiektu horren kostua zein izango lit zatekeen eta inguruko herrietatik jasotako informazioaren arabera, herriko banda batek urteko 7,5 eta 11 bitarteko milioi pezeta suposatuko lukeela dio… Azken hori bakarrik nahikoa izan zen udalak, orduan, at zera egiteko.

Ia 10 urte geroago Garbiñe Egibar zinegot ziak heldu zion gaiari sinistuta, Andoain bezalako herri batek erreferent ziazko musika banda bat behar zuela. Garbiñe beraren esanetan: “Musika beti da ederra eta hobeto bizit zeko lagungarria. Baina musikak beste diment sio bat hart zen du taldean egiten denean eta ent zuleak dituzunean. Musika beti izan da kaletarra. Musika talde batek edozein kale ilun argitu dezake”. Hit z ederrak direla derit zogu, bandaren eta oro har musikaren onura eta eginkizuna primeran laburbilt zen dutenak.

Bandaren aro berria: Udal Musika Eskolako Bandaren sorrera 1997an (Victor Muñozek utzitako argazkia).


Beraz, helburu nagusiak bere horretan jarrai bazezakeen ere, garbi dago garai berri hauetan, musikari dagokion helburuak aldatu egin zirela. Ordurarte, musika ikasi behar izaten zen bandan jot zeko eta orain ikusten zen, bandan jot zeak mesede handia egiten zuela musika ikasteko eta gazteak motibat zeko. Bestalde, Musika Eskoletako dekretu berrien arabera, Musika Eskolak eta beren inguruko errealitate sozialek nolabaiteko elkar eragina behar zuten eta banda ez-profesional bat izan zitekeen kalean jarduteko eta herria girot zeko egitasmo polit bat.

Esango dugu zorte ona izan zuela Garbiñek zeren eta Musika Eskolako zuzen-dari Mikel Mate gazte donostiarra zen: makina bat musika talde eta bandetan jar-duna eta bandako musikaren konposat zaile eta konponketak egiten zituena hain zuzen. Zuzendariari berehala eman zion babesa eskolako irakaslego gazteak: Mikel Sukunza, Jokin Sukunza eta Mikel Emezabalek urtetan jardun dute banda eta esko-lako ikasle gazteen arteko lotura eta motibazioa sustat zen.

Berehala inguratu ziren herriko beste musikari bat zuk eta horiekin batera Musika Eskolan ziharduten ikasleak. Musika Banda berriak 1977ko San Juanetan izan zuen bere estrenaldia Aitor Gaston, Eskolako tronpeta irakaslearen batutapean.

Banda honek ekarri duen berrikunt zarik bistakoena, lehen aldiz neska/emaku-meek parte hart zearena da. Orain arrunta irudit zen zaigu baina konturatu behar dugu orain arte ez dugula emakumerik aipatu ere egin. Solfeoa eta musika ikaskete-tan ere, 70. hamarkadako hezkunt za sistemaren erreforma arte, emakumeek modu pribatu eta oso bakanean ikasten zuten musika. Beraz, alde horretatik, etenaldia ondo etorri zela uste dugu zeren eta etenaldirik izan ez duten bandetan apenas emakumerik ikusten den gaur egun oraindik.

Hasierako gora-beherak eta koordinazio faltak gaindituta, uniformea ere berrit zeari ekin zit zaion, kontutan hartuta banda gazte bat zela eta, beraz, ez zutela balioko 1963ko modeloek. Bandak Gabriel Aresti kaleko udal egoit zatan ezart zen du ent seguetarako lekua eta ostegun eta ostiraletan, egunero bi orduz ent saiat zea erabakit zen du.

Ent segu gela hura ez zen oso egokia eta gainera, 2002. urtean uholde t xiki bat zuk izan zirenean, bandak bere saioak “Olagain herri musika eskola”n egin zituen. Aukera ona zen han bertan jarrait zeko, Olagaingo eskolak areto zabal eta erosoa eta oso akustika onekoa eskaint zen baitzuen. Baina hainbat instrumentu –batez ere perkusiozkoak– bikoiztea eskat zen zuenez, udala ez zen gastu hori egiteko prest eta Bastero Kulturgunea zabaldu orduko, bertan egin dira ent seguak gaur arte.

Sorrera hartan parte hartu zuten musikari eta antolat zaileekin hit zeginda, “ilu-sioa” da gehien aipat zen den hit za. Ilusio handia zegoen ent saiat zeko eta kalean jot zeko eta Musika Eskolako irakasle-ohi batek aitortu digunez, bandako urteak izan ziren Andoainen pasatako urterik onenak.

Argi dago ilusio handia sortu zela herrian ere eta jende ugari hurbilt zen zela kont zertu eta emanaldietara. Ikasleak ere bandako kide izateko gogot su egoten ziren eta noiznahi elkarrekin jot zen zuten bi-hiru belaunaldi bitarteko musikariek. Hauxe azpimarrat zen du Garbiñe Egibarrek ere, alegia, udal banda batek ez bezala,


musika eskolako bandak ikasle eta ikasiak, gazte nahiz helduak elkart zeko gai dela eta bere horretan balio handia duela bat zuren ikasi-nahia eta besteen eskarmentua elkart zeak.

Esan beharra dago halere, agian ez zela behar zen guztia hit z egin banda berria-ren izaeraz. Edo gerta liteke udal arduradunek eta musikariek agert zen zuten ilusio hori elkarrenganako konfidant za bihurtu zela eta ez zen beharrezko ikusi gauza asko zehat z-mehat z azaldu eta idat zita jart zea: nahikoa zen bi aldeen arteko boron-date ona.

Dena den, Andoaingo udalak hasiera hasieratik egin dio muzin taldeari “Andoaingo Udal Musika Banda” deit zea eta behin eta berriz tematu da “Andoaingo Udal Musika Eskolaren Banda” deit zearekin. Honek funt sean ez luke inolako ozto-porik suposatu beharko, baina funt zionat zeko garaian oker edo gaizki ulert zeak sortu ditu, tamalez.

Inoiz ez da idat zi baina, gut xi gora behera eta lekukoek esan digutenagatik badirudi, Andoaingo Udal Musika Eskolako Bandak urtean, gut xienez hiru emanaldi egiteko konpromezua hart zen zuela bere gain: udaberri, San Juan eta Santa Zezilia egunetako kont zertuak, alegia. Udalak, bestalde, zuzendarit zan jarduteko Musika Eskolako irakasle bat ziurtat zen zuen, ent segu gela eta norbanakoarenak ez ziren instrumentu, atril eta paperak eta kont zertu bakoit zeko afari edo bazkari bana.

Aitor Gastonek 10 urtez zuzendu du Banda hau, sorreratik 2007. urtera arte eta saiatu izan da musikariekin batera, bai errepertorioa egunerat zen eta baita kont zertu eta ekitaldi anit zak planteat zen bandan jardutea erakargarri izan dadin, gazteenent zat batipat.

Berrikunt zak aipat zekotan, urte horietan egindako kont zertu berezi bat zuk ekarri nahi ditut gogora bai gaiaren garrant ziagatik eta baita izan zuten arrakas-tagatik ere. Baina batez ere, bandak gut xitan bezala zabaldu zuelako Andoaingo gainont zeko musika, dant za edo ahot s taldeekiko elkarlanaren bidea. Ezin ahaztu BASTERO kulturgunearen inagurazio ekitaldia 2003ko urriaren 10ean. Bertan parte hartu zuten Andoaingo musika banda, t xistulari, dant zari, abesbat za, ballet, dant za elkarte eta bakarlariek, ikuskizun eta erakusleiho duin eta kalitatezkoa erakut si zutelarik.

Bi urte geroago, 2005eko azaroaren 25ean Santa Zezilia kont zertuaren ait zaki-tan, Jose Saenz Garmendia “Pepe Andoain”en oroimenez egin zen kont zertua eta hemen ere, banda, Soinuak akordeoi taldea, Olagain t xistulari banda, Alberto Agirre abesbat za, Urki eta Jira-Bira dant za taldeak, Andoaingo Dult zainariak eta Andoaingo elkarteetako danborraden ordezkariek hartu zuten parte Joxe Mari Oiarzabal Beloki, Gorka Daguerresar Saenz eta Koro Saenz-en partaidet za bereziarekin.

2006ko maiat zaren 20an Andoaingo Alfaro parkean omenaldia egin zit zaien 1936ko gerra zibilean fusilatutakoen senitartekoei. Oso partaidet za hunkiga-rri eta berezia izan zuen bandak bertako egitarauaren barruan Mikel Emezabalen zuzendarit zapean.


Beraz, esan eta ikus daiteke bandaren asmoa, sorrera-sorreratik izan dela herriko ospakizunetan parte hart zea eta herriko taldeekin elkarlanean jardutea.

Aitor Gastonek tira-bira bat zuk izan zituen udal ordezkariekin batez ere ban-daren zuzendariorde baten beharraz ez zirelako ados jart zen. Musikari guztiek Gastonen jarrera babesten bazuten ere, ez zen gauza handiegirik lortu udalaren aldetik eta hamar urte pasata, ziklo bat bete zelakoan, bandako zuzendarit za ut zi zuen Mikel Emezabal Musika Eskolako klarinete irakaslearen esku. Mikelek ordu-rarte ere saiakera bikaina egina zuen, nahiz eta udalak onartu ez, zuzendariari lagunt za emanez eta, batez ere, bandaren giza-harremanak bideratu eta indart zen. Gazte asko hasi zen bandan Emezabalen eraginez eta aldi berean saiat zen zen musika eskolako irakasleak ere bandarekin inplika zitezen. Beraz, Aitor Gastonen ordezko naturala gertatu zen Mikel Emezabal, ezagun zaharra eta bandako kidea bat gehiago baitzen.

11. AZKAR PASATZEN DIRA URTEAK! (2007-2012).

Aitor Gastonekin hasitako berrikunt za honek jarraipen iraunkorra izan du gaur-daino. Banda, herriko musika zaletasuna eta kultura suspert zeko duen nahiarekin lotuta eta gaur egun konpetit zaile izan daitezke beste moda eta ohiturak kontutan hartuta, ahalik eta eskaint zarik anit zena egiten saiatu da edozein adin eta joeratako ikusent zuleak erakart zeko eta haien gozagarri izateko.

Andoaingo Musika Eskolaren Banda 2007an, 10 urte bete berri zituelarik.Iturria: BIKOITZ (Andoain).


Andoaingo talde ezberdinekin izandako elkarlanak jarraipena izan du, baina ez bakarrik musika taldeekin, baita ikusent zunezko “Andoaingo Zine eta Bideo Eskola”ko ikasleekin ere “Zinezko Musikak” edota “Rock kont zertua” bezalako ekitaldietan. Uka ezina da aipatu bi eskolen arteko elkarlan horrek goi mailako emait za lortu duela.

Kont zertuak emateaz gain, musika bandaren emanaldi klasikoetako bat “baila-bleak” eskaint zea izaten da. Garai zaharrak gogoratu eta musikari gazteenei orduko sent sazio eta bizipenak nolakoak izan zitezkeen senti arazteko, BASTERO kulturgu-neko ekitaldi aretoan antolatu zen gau batez eta bertaratutako jendet zak gehiago-tan egitea eskatu bazuen ere, beste bitan, San Juan jaien egitarauren barruan Goiko plazan baino ez da egin.

Herritarren batek komentatu bezala, luxu bat da igande eguerdian bermuta hart zea eta aldi berean bandaren musikaz gozatu ahal izatea. Hori bizitu ahal izan da bandak eginiko kalejiratan edo kalean emandako kont zertuetan.

Bandako kide askorent zat momenturik gorena OSKORRI taldearekin eskaini-tako kont zertua izan daiteke. 2008ko apirilaren 11ean, BASTERO kulturguneko areto nagusian Cristina Solano soinujolearen lankidet zaz, Andoaingo bandak eta OSKORRI taldeak “Oskorri Banda Band” emankizuna eskaini zuten eta aretoa beste gut xitan bezala, lepo bete zen. Bandak eman duen kont zerturik onenen eta musikariek izan duten esperient ziarik gorenen artean geratuko da kont zertu berezi honetako eguna.

Sorabillako festetan urte bat zutan eta urteroko San Juan suaren inguruko zort zikoa ere aipatuko genituzke ekint za herrikoien artean.

Baina talde guztietan betet zen da zikloa eta erakundeak jarrait zen duen arren, ikusi dugu urtetan nola barrutik berrit zen doan gorpuzkin bizia dela banda bat ere. Antolakunt za eta egiturari buruz egon daitezke ikuspegi ezberdinak baina argi dago gaur, beste edozein garaitan bezala, musika banda edonori zabalik dagoela. Musikarekiko zaletasun handiagoa eskat zen du behar bada, ez baitago inolako “konpent saziorik”. Baina beste arlo askotan ere ez dago eta taldeek iraun egiten dute bat zuk pasa eta beste bat zuk etort zen badira ere.

Musika Eskolak erabaki zuen urtero aldatuko zuela bandaren zuzendaria Mikel Emezabalek hartu eta hiru urtez jarraian jardun ondoren. Geroztik Gorka Mujika (perkusio irakaslea) eta Mirari Irurt zun (biolin irakaslea) izan ditugu zuzendari.

Bide batez esan, Bandaren hastapenetan gertatu bezala, bidegile dela Andoaingo Banda, ia beste inon ez bezala, emakumezkoa delako lehen aldiz zuzen-dari: Mirari Irurzun, alegia.

Bat zuk banda ut zi dute eta beste bat zuk etorriko dira etengabeko berrikunt za prozesu horretan. Baina Andoaingo herriak eta bere ordezkari diren udal ardura-dunek pent satu eta erabaki beharko dute eta argi eta garbi azaldu, Musika Banda bezalako talde batek zein mesede, zein ekarpen egin diezaiokeen herriko musi-kari eta herriko elkarbizit zari. Musika Eskolak ere, pat xadaz eta bandako kideekin batera, urteroko zuzendarit za aldaketek ekar dezaketen epe ertain eta luzerako proiektu baten faltaren sent sazioa gainditu eta zehaztu behar du bandak Eskola proiektuan bete behar duen lekua eta papera zein den.


Guztien artean, lerro hauen bidez t xalotu nahiko nituzke Luxio Aranburu, Juan Omeñaka, Jexux Mari Beristain eta Jose Luis Fernandez “Fitero” marinel zaharrak. Beraiek bezalako musikariek josten dute hau dena beren urte askotako dedika-zioarekin. Luxio Aranburuk behin esan zidan bezala, berak huit zitarren lau belau-naldi ezagutu ditu bandan eta haiekin jo: Martin, Joxe Mari, Xabier eta Joseba, Dorleta eta Alex.

Corinne Labalek idat zitako “Bandas!” liburuko aipamen batekin bukatu nahiko nuke, orrialdeotan esan direnak bateratu nahian: “musikariei galdet zen diedanean zergatik ote duten informal eta indisziplinatu fama, erant zuten didate ez direla informalak, <<espiritu librekoak>> baizik”.

Irit siak gara, dagoeneko, kaira —kai batetara—. Har dezagun aterpe.

12. ITURRI DOKUMENTALAK.

12.1. Erakundeak.

Andoaingo Udal Art xibategia.

Andoaingo Udaleko Kultura eta Hezkunt za saila.

Andoaingo Udal Musika Eskola.

ERESBIL Euskal Musikaren Biltegia.

12.2. Elkarrizketak.

Aitor GastonEnrique RubiñosEugenio DelgadoGarbiñe EgibarJokin SukunzaJoseba ErkiziaJuan OmeñakaLuciano UribesalgoLuxio AranburuMikel EmezabalMikel MatePedro Mari AlkainRamon Beloki

12.3. Hemeroteka.

Koldo Mit xelena liburutegia - La Voz de España egunkaria - 1963ko apirilaren 21 eta 23ko aleak.


13. BIBLIOGRAFIA.

– ABREU, José Antonio: Tocar y luchar, Alberto Arveloren dokumentala - Venezuela, 2004.

– ACOSTA, Leonardo: “Música y descolonización”, Arte y Literatura, 1998.

– ALCALDE, Jesús. Música y comunicación, Ed. Fragua.

– APAOLAZA AVILA, Urko: Hernaniko Musika Banda, Hernaniko Udala, 2011.

– AROM-CONSTANT: Combiner les sons pour réinventer le monde”, L’Homme, 2006.

– BLACKING, John: ¿Hay música en el hombre?, Alianza, 1973.

– CAPDEPÓN VERDÚ, Paulino: La Música en Irún en el siglo XIX, Ayuntamiento de Irún, 2011.

– FINNEGAN, Ruth: ¿Por qué estudiar la música?, Antropología, 1998.

– CONSEILLERIA DE CULTURA: Formacions Instrumentals de Música Tradicional i Popular, Generalitat de Catalunya, 1987.

– GUILBAULT, Jocelyne: Mondialisation et localisme, Musiques, 2002.

– HORMIGOS, Jaime: Música y sociedad, Ed. Autor, 2008.

– IBÁÑEZ MENDIKUTE, Leire: Alberto Aguirre. Musika lanak, Eusko Ikaskunt za eta Andoaingo Udala, 2008.

– KAUFMAN, Kay: Musique et mémoire, Musiques.

– LABAL, Corinne: Bandas!, Ed. Empreinte, 2001.

– LAVIN GARCIA, Jorge: Música y ciencias sociales, 2007, www.scribd.com/doc/532285/Musica-y-ciencias-sociales

– LEWIA ROWELL: Introducción a la filosofía de la música, Gedisa, 1983.

– LORTAT-JACOB, Bernard: L’Image musicale du souvenir, L’Homme, 2006.

– MARLER, Peter: Les origines animales de la musique, Musiques.

– MEYER, Leonard: Emoción y significado en la música. Alianza, 2003.

– MOLINA, Margarita: Música e integración social, www.filomusica.com.

– MOSCOVICI, S.: Psicología social I y II. Piados, 1984.

– ROSS, Alex: El ruido eterno, Seix Barral, 2009.

– ROUCHY, J.C.: Identifications et groupes d’appertenence, Connexions, 1990.

– RUIZ DE EGUINO, Kepa: Banda de Músicos y Txistularis de Salvatierra-Agurain (1840-2004), 2004.

– RUIZ VARGAS, José Antonio (comp.): Claves de la memoria, Ed. Trotta, 1997.

– SARRALE, Aitor: Banda de Música de Llodio, San Roque Musika Elkartea, Ayuntamiento de Llodio, 2000.

– URBIETA, Imanol: Nire ibilbide pedagogikoa,. Elkar, 2009.

– VV.AA.: Musiques: une encyclopédie pour le XXI siècle, Turín, 2002.


14.1.2. Eulogio Saldias, zuzendaria (1904-1913).

1. AIZPURUA, Anastasio 2. AIZPURUA, Joxemari 3. AIZPURUA, Juan Bautista 4. AIZPURUA, Martin 5. ALBERDI, Joxe Mari 6. ALUSTIZA, Felipe 7. ALUSTIZA, Juan José 8. ARANBURU, Ascensio 9. ARANBURU, Martin 10. ARBURU, Ascensio 11. ARBERAS, Joxe 12. BARANDIARAN, José Manuel 13. BARANDIARAN, Joxe 14. BARNADIARAN, Pedro 15. ETXEBERRIA, Francisco 16. ETXEBERRIA, Joxe Ramon 17. ETXEBERRIA, Juan Mari 18. ETXEBESTE, Juan Miguel

19. GARMENDIA, Joxemari 20. GARMENDIA, Sebastián 21. GONZALEZ, Hermenegildo 22. ISASA, Joxemari 23. MARTINEZ, Gregorio 24. ORBEGOZO, Francisco 25. OTAÑO, Eulogio 26. PUJANA, Juan 27. RAMOS, José M.ª 28. SAENZ, Balbino 29. SAENZ, Bruno 30. SALDIAS, Juan 31. SALDIAS, Restituto 32. SALDIAS, Saturnino 33. URRUTIA, Angel 34. URRUTIA-ERAUSKIN, Angel 35. ZABALA, Martin 36. ZUBILLAGA, Inocencio

14. ERANSKINAK.

14.1. Andoaingo Musika Bandako partaideak.

14.1.1. Eulogio Saldias, zuzendaria (1889-1900).

1. AIZPURUA, Juan Bautista 2. ALBERDI, José Juan 3. ALBERDI, Manuel 4. ALUSTIZA, Domingo 5. ALUSTIZA, Felipe 6. AMUCHASTEGUI, Juan 7. AMUCHASTEGUI, Quintin 8. ANSA, José Juan 9. ARBURU, Ascensio 10. ARGOTE, Santos 11. ARRECHE, Nemesio 12. BARNADIARAN, Joxe 13. BEGINO, Felipe 14. ECHASO, Fermin 15. EGIBAR, Joxe 16. EIZMENDI, Ciriaco 17. EIZMENDI, Joaquin 18. ETXEBERRIA, Felix 19. ETXEBERRIA, Francisco 20. ETXEBERRIA, Joxe Ramon 21. ETXEBESTE, Maximino 22. FERNANDEZ, Francisco

23. FERNANDEZ, Telesforo 24. GARMENDIA, José Joaquín 25. GARMENDIA, Sebastián 26. ISASA, Ignacio 27. ISASA, Joxemari 28. MARIDAD, Sebastian 29. MENDIOLA, Ignacio 30. ORBEGOZO, Ramón 31. ORMAETXEA, Miguel Mari 32. RENOBALES, Matías 33. ROMO, José M.ª 34. SALDIAS, José Cruz 35. SALDIAS, Juan 36. SAN SEBASTIAN, Martin 37. URIA, Manuel 38. URIBE, Antonio 39. URRUTIA, Angel 40. URRUTIA, Ecequiel 41. URRUTIA, Fernando 42. URRUTIA, Joxemari 43. WALCH, Oscar 44. ZABALA, Martin


14.1.3. Alberto Agirre, zuzendaria (1914).

1. AIZPURUA, Anastasio 2. AIZPURUA, Joxe Mari 3. ARBERAS, Joxe 4. ETXEBERRIA, Juan Mari 5. GARMENDIA, Joxe Mari 6. GARMENDIA, Sebastian 7. GONZALEZ, Hermenegildo

8. MARTINEZ, Gregorio 9. ORBEGOZO, Francisco 10. SAENZ, Balbino 11. SAENZ, Bruno 12. URRUTIA, Angel 13. ZABALA, Martin


1. AIZPURUA, Liberto 2. ALTUNA, Joxe 3. ALUSTIZA, Juan Joxe 4. ARRIETA, Joxe Mari 5. BARANDIARAN, Pedro 6. CORTADI, Joxe 7. ETXEBERRIA, Juan 8. ETXEBERRIA, Juan Mari 9. ETXEZARRETA, Maximino 10. FLAMARIQUE, Tomás 11. GARMENDIA, Sebastián 12. HUIZI, Martín 13. LACAMARA, Antonio 14. LACAMARA, Manuel 15. LAFUENTE, Gerónimo

16. LASA, Angel 17. LOINAZ, Ignacio 18. MARTINEZ, Celso 19. MARTINEZ, Gregorio 20. OIARZABAL, Joxe Mari 21. OLAZAGOITIA, Sergio 22. PASCUAL, Gregorio 23. PEREZ, Antonio 24. RONCAL, Felipe 25. SAENZ, José 26. TXOPEITIA, Teodoro 27. URRUTIA, Angel 28. USANDIZAGA, Teófilo 29. ZABALA, Martín

14.1.5. Alberto Agirre, zuzendaria (1928-1931).

1. AGINAGA, Miguel 2. AGIRRE, Nicolás 3. AIZPURUA, Juan Joxe 4. AIZPURUA, Liberto 5. ALTUNA, Joxe 6. ALUSTIZA, Joan José 7. ARANBURU, Ascensio 8. ARRIETA, Joxe Mari 9. BARANDIARAN, Pedro 10. BARNADIARAN, Juanmari 11. CORTADI, Joxe 12. DOMINGUEZ, Modesto 13. ESCRIBANO, Moisés 14. ETURA, Francisco 15. ETXEBERRIA, Antonio 16. ETXEBERRIA, Eugenio

17. ETXEBERRIA, Joxe 18. ETXEBERRIA, Juan 19. ETXEBERRIA, Juanmari 20. ETXEBERRIA, Martin 21. ETXEZARRETA, Máximo 22. GALARZA, Lorenzo 23. GARMENDIA, Sebastián 24. HUIZI, Martin 25. LAFUENTE, Gerónimo 26. LAFUENTE, Urbano 27. LANGARA, Lucio 28. LASA, Angel 29. LERA, Eusebio 30. LOINAZ, Ignacio 31. LOZARES, Moisés 32. MARTINEZ, Celso


33. MARTINEZ, Gregorio 34. OIARZABAL, Joxemari 35. OLAZAGOITIA, Sergio 36. OLCOZ, Prudencio 37. OTAEGI, Lázaro 38. OZAETA, Joxe 39. PASCUAL, Gregorio 40. PASCUAL, Manuel 41. PEREZ, Justo 42. PEREZ, Victoriano

43. RAMOS, Felipe 44. SAENZ, José 45. SAENZ, Mateo 46. SALAZAR, Ramón 47. URRUTIA, Alberto 48. URRUTIA, Angel 49. USANDIZAGA, Teófilo 50. ZABALA, Martin 51. ZUÑIGA, Antonio


1. AGIRRE, Miguel 2. AJONA, José Luis 3. ALCACER, José Luis 4. ARANBURU, Luxio 5. CARRERA, Joxe 6. ETURA, Francisco 7. ETXEBERRIA, Eugenio 8. ETXEBERRIA, José Luis 9. GARCIA, Severiano 10. HUIZI, Joxe Mari

11. HUIZI, Martin 12. JALON, Fernando 13. JALON, Pako 14. OMEÑAKA, Juan 15. OTAEGI, Lázaro 16. PEÑA, Luis 17. RODRIGUEZ, Joxe Mari 18. URRUTIA, Angel 19. URRUTIA ERAUSQUIN, Angel

14.1.7. Luis Fraca, zuzendaria (1958-1970).

1. ACEÑA, Ladislao 2. AIZPURUA, Bautista 3. AIZPURUA, Bernardo 4. AJONA, Francisco 5. ALKAIN, Ixidro 6. ALKAIN ARAKAMA, Ixidro 7. ALKAIN, Pedro Mari 8. AMUNDARAIN, Martin 9. ARANBURU, Luxio 10. ARBERAS, Mariano 11. BELOKI, Ramón 12. BENGOA, Eduardo 13. BENGOA, Jesus 14. CANFLANCA, Martín 15. CARRERA, Joxe 16. ETURA, Francisco 17. ETURA, José Antonio 18. ETXEBERRIA, Eugenio 19. ETXEBERRIA, Joxe Mari 20. ETXEBERRIA, Xabier 21. GALLO, Pedro

22. GARCIA, Severiano 23. GARRIDO, Juan 24. GIL, Miguel Angel 25. HUIZI, Joxe Mari 26. HUIZI, Pio 27. JALON, Fernando 28. JALON, Francisco 29. KEREJETA, Manuel 30. LOINAZ, Juan 31. LOPEZ, José Manuel 32. OIARZABAL, Joxe Mari 33. OMEÑAKA, Juan 34. PEREZ, Paco 35. RUBIÑOS, Enrique 36. SAN JUAN, Pedro 37. SANZ, Felix 38. TAPIZ, José Luis 39. URIBESALGO, Fernando 40. URIBESALGO, Luciano 41. URRUTIA-ERAUSKIN, Angel 42. ZINKUNEGI, Julián


14.1.8. Aitor Gaston, zuzendaria (1997-2007).

1. ALBISU, Leire 2. ALDASORO, Iñigo 3. ALDAZ, Eneko 4. ALKAIN, Sandra 5. AMENABAR, Helga 6. APARICIO, Jonás 7. ARANBURU, Luxio 8. ARRANZ, Julen 9. ARRIBILLAGA, Olat z 10. ARTANO, Xabier 11. ARTOLAZABAL, Maria 12. AZURZA, Joset xo 13. BAZAN, Ion 14. BERIAIN, Andoni 15. BERIAIN, Mirene 16. BERISTAIN, Jesus Mari 17. CARRERA, Maria 18. CAYETANO, Mari Carmen 19. CENCILLO, Jon 20. CHOUZA, Arit z 21. CORRAL, Laura 22. DELGADO, Eugenio 23. DOMINGUEZ, Josu 24. EGUZKITZA, Alberto 25. EGUZKITZA, Jaime 26. ELOLA, Mikel 27. EMEZABAL, Mikel 28. ESTONBA, Julian 29. ETXEBERRIA, Amet s 30. ETXEBERRIA, Lanbroa 31. FERNANDEZ, Jose Luis 32. GIBELALDE, Amaia 33. GIL, Maitane 34. GOMEZ, Abel 35. GUERRERO, Asier 36. HERNANDEZ, Nerea 37. HUITZI, Dorleta 38. HUITZI, Joseba 39. HUITZI, Xabier 40. IKUTZA, Asier 41. IMAZ, Jon 42. IRIBARREN, Imanol 43. IRURZUN, Mirari 44. JALON, Eider 45. JAUREGI, Enerit z

46. JAUREGI, Udane 47. JIMENEZ, Jesus 48. KILDAL, Anne 49. KILDAL, Johan 50. LIZASO, Amaia 51. LOPEZ, Jose Manuel 52. LOPEZ, Oscar 53. LOPEZ, Raquel 54. LOPEZ, Xabier 55. LORENTE, Gorka 56. MARTINEZ, Xabier 57. MARTINEZ DE LEZEA, Igor 58. MATE, Mikel 59. MAZKIARAN, Agustin 60. MOYANO, Juanfe 61. MUÑOZ, Iñigo 62. OIARTZABAL, Xemein 63. OMEÑAKA, Juan 64. ORMAETXEA, Arat z 65. OTEGI, Arkait z 66. OTXANDORENA, Iosu 67. PACHECO, It saso 68. PEREZ, Javier 69. PEREZ, Jose Luis 70. REZOLA, Fernando 71. SAGARNA, Amaia 72. SAN JOSE, Eneko 73. SAN SEBASTIAN, Aitor 74. SAN SEBASTIAN, Josu 75. SANCHEZ, Jacinto 76. SARASOLA, Iñigo 77. SEPTIEN, Asier 78. SETIEN, Barbara 79. SETIEN, Edorta 80. SETIEN, Joxema 81. SUKUNZA, Jokin 82. SUKUNZA, Mikel 83. URDANGARIN, Bingen 84. URRUZUNO, Iñaki 85. VELA, Sara 86. VICENTE, Ivan 87. ZABALA, Aingeru 88. ZABALA, Ander 89. ZULAIKA, Ait ziber


14.1.9. Mikel Emezabal, zuzendaria (2007-2010).

1. ALCANTARA, Aitor 2. ALDAZ, Eneko 3. ARANBURU, Luxio 4. ARRIBILLAGA, Olat z 5. ARRUTI, Aitor 6. ARTANO, Xabier 7. AZURZA, Joset xo 8. BAZAN, Ion 9. BERIAIN, Andoni 10. BERISTAIN, Jesus Mari 11. BOTAS, Ane 12. CARRERA, Aitor 13. CARRERA, Maria 14. CAYETANO, Mari Carmen 15. CENCILLO, Ion 16. CORRAL, Laura 17. DELGADO, Eugenio 18. DOMINGUEZ, Josu 19. EGIBAR, Iñaki 20. EGUZKITZA, Alberto 21. EGUZKITZA, Jaime 22. ESTONBA, Julian 23. ETXEBERRIA, Amet s 24. ETXEBERRIA, Lanbroa 25. FERNANDEZ, Jose Luis 26. GIBELALDE, Amaia

27. GINES, Dani 28. GUERRERO, Asier 29. HUITZI, Alex 30. HUITZI, Dorleta 31. HUITZI, Joseba 32. HUITZI, Xabier 33. IRIBARREN, Imanol 34. JALON, Eider 35. JAUREGI, Enerit z 36. MATE, Mikel 37. MAZKIARAN, Agustin 38. MOYANO, Juanfe 39. NAVARRO, Mikel 40. OMEÑAKA, Juan 41. ORMAETXEA, Arat z 42. OTXANDORENA, Iosu 43. PEREZ, Jose Luis 44. SAN JOSE, Eneko 45. SANCHEZ, Jacinto 46. SETIEN, Edorta 47. SETIEN, Joxema 48. TERRONES, Alejandro 49. URRUZUNO, Iñaki 50. VICENTE, Ivan 51. ZABALA, Aingeru 52. ZULAIKA, Ait ziber

14.1.10. Gorka Mujika, zuzendaria (2010/11 ikasturtea).

1. ALCÁNTARA, Aitor 2. ALDAZ, Eneko 3. ALONSO, Andoni 4. ARANBURU, Luxio 5. ARRUTI, Aitor 6. BELBER, Xabier 7. BERISTAIN, Jesus Mari 8. BOTAS, Ane 9. CARRERA, Aitor 10. CARRERA, Maria 11. CAYETANO, Mari Carmen 12. DONCEL, Aitor 13. EGUZKITZA, Jaime 14. EZEIZA, Mikel 15. FERNANDEZ, José Luis “Fitero” 16. FRAILE, Eduardo 17. GIBELALDE, Amaia 18. GOIKOETXEA, Mikel

19. GUERRERO, Ander 20. HUITZI, Joxeba 21. HUITZI, Xabier 22. IRIBARREN, Imanol 23. IRIGORAS, Arant za 24. ITURRIONDOBEITIA, Uxue 25. JALON, Eider 26. JAUREGI, Enerit z 27. LIZASO, Asier 28. MAZKIARAN, Agustin 29. NAVARRO, Mikel 30. OMEÑAKA, Juan 31. OTXANDORENA, Iosu 32. PEREZ, José Luis 33. RUIZ DE EGINO, Iker 34. URRUZUNO, Iñaki 35. ZABALA, Aingeru


14.1.11. Mirari Irurt zun, zuzendaria (2011/12 ikasturtea).

1. ALCÁNTARA, Aitor 2. ALONSO, Andoni 3. ARANBURU, Luxio 4. BERISTAIN, Jesus Mari 5. BOTAS, Ane 6. CARRERA, Aitor 7. CARRERA, Maria 8. CASTRO, Txit xu 9. CAYETANO, Mari Carmen 10. DONCEL, Aitor 11. EGUZKITZA, Jaime 12. EZEIZA, Mikel 13. FERNANDEZ, José Luis “Fitero” 14. FRAILE, Eduardo 15. GIBELALDE, Amaia 16. GOIKOETXEA, Mikel

17. HUITZI, Joxeba 18. HUITZI, Xabier 19. IRIBARREN, Imanol 20. IRIGORAS, Arant za 21. ITURRIONDOBEITIA, Uxue 22. JALON, Eider 23. LIZASO, Asier 24. MAZKIARAN, Agustin 25. NAVARRO, Mikel 26. NIETO, Jaime 27. OMEÑAKA, Juan 28. OTXANDORENA, Iosu 29. PEREZ, José Luis 30. URRUZUNO, Iñaki 31. ZABALA, Aingeru

14.2. Andoaingo Musika Bandako araudien konparaketa.

1912 1923 1928

Alkate: Juan Bautista de Larreta

Alkate: Roque Esnal Alkate: Fernando Zalacain

Zuzendari: Eulogio Saldias Zuzendari: Alberto Aguirre Zuzendari: Alberto Aguirre

“Andoaingo Txaranga” “Andoaingo Udal Banda” “Andoaingo Udal Banda”

Helburu nagusia: solemni-tate eta festarako elementu garrant zit suenetako izan dadin herrian ospa daitezkeen festa erlijioso nahiz profanotan. Betiere, guztient zat entreteni-garri eta aldi berean jator eta moralizat zaile izan dadin.



Sostengua Udalaren gain izango da, horretarako behar den diru ekarpena aurrikusiz bere ohizko aurrekontuetan.

Baita tresnak eskuratu zuzen-dariak seinalatutakoaren arabera.





Andoaingo Udalari dagozkio Txarangari buruzko erabaki guzti-guztiak.

Andoaingo Udalari dagozkio Bandari buruzko erabaki guz-ti-guztiak.

Andoaingo Udalari dagozkio Bandari buruzko erabaki guz-ti-guztiak.


1912 1923 1928

Musika Bat zordearen eginki-zuna izango da Txarangaren nondik-norakoak gainbegi-rat zea araudia bere osotasu-nean bete dadin ziurtatuz. Ent zungo ditu sor daitezkeen kexa guztiak eta barne arau-diari dagokion guztietan esku hartuko du, ahal den neurrian zuzendariarekin adostasu-nean. Bere eskumena, arau-dian jasot zen ez diren edota jasot zen direnen interpretazioa egitea ere izango da.

Musika Bat zordearen eginki-zuna izango da Bandaren non-dik-norakoak gainbegirat zea araudia bere osotasunean bete dadin ziurtatuz. Ent zungo ditu sor daitezkeen kexa guztiak eta barne araudiari dagokion guztietan esku hartuko du, ahal den neurrian zuzenda-riarekin adostasunean. Bere eskumena, araudian jasot zen ez diren edota jasot zen dire-nen interpretazioa egitea ere izango da.

Musika Bat zordearen eginki-zuna izango da Bandaren non-dik-norakoak gainbegirat zea araudia bere osotasunean bete dadin ziurtatuz. Ent zungo ditu sor daitezkeen kexa guztiak eta barne araudiari dagokion guztietan esku hartuko du, ahal den neurrian zuzenda-riarekin adostasunean. Bere eskumena, araudian jasot zen ez diren edota jasot zen dire-nen interpretazioa egitea ere izango da.

Ent saioak beharkizunen arabera egingo dira, baina gut xienez asteko 1, arrat sal-deko 8tan hasi eta zuzendariak amaitut zat emateraino.

Ent saioak beharkizunen ara-bera egingo dira, baina gut xie-nez asteko 1 eta solfeoko beste 1, arrat saldeko 8tan hasi eta zuzendariak amaitut zat emateraino.

Ent saioak beharkizunen arabera egingo dira, baina gut xienez asteko 1, arrat sal-deko 8tan hasi eta zuzendariak amaitut zat emateraino.

Partaide guztiak daude ent saiotan eta beharkizun guz-titan puntualki parte hart zera behartuak.



Isunak: falta bakoit zeko 0,50 pta 1. Mailakoei, 0,25 2. Eta 3.goei.

Isunak: 3 aldiz ohartarazi ondoren, irabazien %10ekoa.

Isunak: ohartarazi gabe, iraba-zien %10ekoa.

Isunen bidez lort zen den dirut za, benetako lan pro-bet xugarria eta puntualitatea erakut si dutenen artean bana-tuko da.



Bakoit zak bere musika tresna zainduko du. Hala behar izan ezkero eta piezak ikasi ahal izateko eraman ahal izango dira et xera.

Bakoit zak bere musika tresna zainduko du. Hala behar izan ezkero eta piezak ikasi ahal iza-teko eraman ahal izango dira et xera. Beharrezkoa da gut xie-nez 15ean behin garbit zea eta beti erabilgarri edukit zea tresnak, inon bazterren batean ut zi gabe, batez ere taberna eta horrelakoetan. Kasu haue-tan, Musika Bat zordeak eraba-kiko du isuna.

Bakoit zak bere musika tresna zainduko du. Hala behar izan ezkero eta piezak ikasi ahal iza-teko eraman ahal izango dira et xera. Beharrezkoa da gut xie-nez 15ean behin garbit zea eta beti erabilgarri edukit zea tresnak, inon bazterren batean ut zi gabe, batez ere taberna eta horrelakoetan. Kasu haue-tan, Musika Bat zordeak eraba-kiko du isuna.

Inork ezingo du taldeak osatuz edo jendaurrean inolako pie-zarik jo, zuzendariaren baimen bereziarekin ez bada.




1912 1923 1928

Zuzendaria beti izango da tal-dearen buru eta bere jokaera eredugarri izango da.

Zuzendari ordeak ordezkatu ahal izango du, horren berri Musika Bat zordeari eman eta arrazoien zuripena egin ondoren.


Zuzendari ordeak ordezkatu ahal izango du, horren berri Musika Bat zordeari eman eta arrazoien zuripena egin ondoren.


Zuzendari ordeak ordezkatu ahal izango du, horren berri Musika Bat zordeari eman eta arrazoien zuripena egin ondoren. Zuzendariak urteko gastuen zuriketa egingo du Bat zordearen aurrean.

Zuzendariak era askotako errepertorio eskuratu eta edu-kit zen saiatu beharko du.

Zuzendariaren aurkako edozein kexa Bat zordeak epaituko du eta isuna ezarri hala bada-gokio, Udalari horren berri emanez.

bandarEn osakEta

1 zuzendaria

1 zuzendari ordea

6 musikari 1. Mailako



1 zuzendaria

2 lagunt zaile- inst. irak.




1 zuzendaria

1 zuzendari ordea




HautakEta

Musika Bat zordeak egingo du zuzendariarekin batera, aldez aurretik epamahai baten azter-keten emait zen arabera

ordainkEta (urteko)

Zuzendaria 400 pta Zuzendaria 1.500 pta Zuzendaria 1.500 pta

Partiturak eta kopiak 60 Partiturak eta kopiak 60

Zuzendari ordeak 100 Zuzendari ordeak (2) 120 Zuzendari ordeak 237,25

+1. mailako musikari 90 +1. mailako musikari 280,80

1. mailakoek (90X6) 540 1. mailakoek (140,4X9) 1.263,60 1. mailakoek (43,8X5) 219

2. mailakoek (60X10) 600 2. mailakoek (93,6X10) 936 2. mailakoek (20,53X8) 164,25

3. mailakoek (30X8) 240 3. mailakoek (46,8X10) 468 3. mailakoek (9,95X11) 109,50

Hezigaiak (2X23,4) 46,8

GUZTIRA 2.030 pta urteko GUZTIRA 4.675,20 pta urteko GUZTIRA 2.230 pta urteko.

Ageri da urteko 5.350,75 aurrekontua


1953 1962

Alkate: Domingo Soroa. Alkate: Joxe Mari Garagorri Baztarrika

Zuzendari: Alberto Agirre Zuzendari: Luis Fraca

“Andoaingo Udal Banda” “Andoaingo Udal Banda”

Helburu nagusia: solemnitate eta festarako ele-mentu garrant zit suenetako izan dadin herrian ospa daitezkeen festa erlijioso nahiz profanotan. Betiere, guztient zat entretenigarri eta aldi berean jator eta moralizat zaile izan dadin.

Helburu nagusia: Herrian ospat zen diren festa erlijioso nahiz profanoak solemnizat zea.

Andoaingo Udalari dagozkio Bandari buruzko erabaki guzti-guztiak.

Udalak hart zen du bere gain Bandaren sostengua eta bere jabegoko izango dira instrumentuak, musikariak izango direlarik, ut zikeriagatik edo garbiketa faltagatik sortutako mat xuren ardura-dun. Instrumentuok et xera eraman ahal izango dira obrak ikasteko baina inoiz ez dira ut ziko ez taberna, ezta beste edozein lekutan, soilik aka-demian edo norbere et xeetan.

Musika Bat zordearen eginkizuna izango da Bandaren nondik-norakoak gainbegirat zea araudia bere osotasunean bete dadin ziurtatuz. Ent zungo ditu sor daitezkeen kexa guztiak eta barne araudiari dagokion guztietan esku hartuko du, ahal den neurrian zuzendariarekin adostasu-nean. Bere eskumena, araudian jasot zen ez diren edota jasot zen direnen interpretazioa egitea ere izango da.

Erabat galerazita dago instrumentuak zerbit zu ekint zetatik at erabilt zea. Kontrata partikularre-tarako erabili ahal izango dira, beti ere, Zuzen-dariaren eta Musika Bat zordearen beharrezko baimenarekin

Ent saioak beharkizunen arabera egingo dira, baina gut xienez asteko 2, arrat saldeko 8tan hasi eta zuzendariak amaitut zat emateraino.

Ent saioak edo talde saioak Zuzendariak eraba-kitakoak izango dira, asteko bi egun gut xienez, proport zionalki gut xitu ahal izango direlarik Ban-dak jendaurrean jo beharreko astean. Gainera, behar diren part zialak burutuko dira.

Isunen bidez lort zen den dirut za, benetako lan probet xugarria eta puntualitatea erakut si dute-nen artean banatuko da.

Isunak: ent saio falta bakoit za egun 1eko sol-dataz zigortuko da eta 3 egunekoaz ekitaldi bakoit zeko falta. Behin eta berriro faltat zen dena egot zia izango da.

Isunen bidez lort zen den dirut za, benetako lan probet xugarria eta puntualitatea erakut si dute-nen artean banatuko da.

Bakoit zak bere musika tresna zainduko du. Hala behar izan ezkero eta piezak ikasi ahal izateko eraman ahal izango dira et xera. Beharrezkoa da gut xienez 15ean behin garbit zea eta beti erabil-garri edukit zea tresnak, inon bazterren batean ut zi gabe, batez ere taberna eta horrelakoetan. Kasu hauetan, Musika Bat zordeak erabakiko du isuna.

Bandakide guztiek izango dute hilean igande bat jai egiteko eskubidea, Bandako arduradunek beti ziurtatuko dutelarik, gut xienez 18ko taldea.


1953 1962

Inork ezingo du taldeak osatuz edo jendau-rrean inolako piezarik jo, zuzendariaren baimen bereziarekin ez bada.

Zuzendaria beti izango da taldearen buru eta bere jokaera eredugarri izango da. Zuzendari ordeak ordezkatu ahal izango du, horren berri Musika Bat zordeari eman eta arrazoien zuripena egin ondoren.

Zuzendaria beti izango da taldearen buru eta bere jokaera eredugarri izango da.

Zuzendari ordeak ordezkatu ahal izango du, horren berri Musika Bat zordeari eman eta arra-zoien zuripena egin ondoren. Zuzendariak urteko gastuen zuriketa egingo du Bat zordearen aurrean.

Zuzendariak era askotako errepertorio eskuratu eta edukit zen saiatu beharko du.

Bandakideek elkarrenganako zint zotasunez eta zuzendariarenganako obedient ziaz jokatuko dute.

Zuzendariaren aurkako edozein kexa Bat zordeak epaituko du eta isuna ezarri hala badagokio, Udalari horren berri emanez.

BANDAREN OSAKETA

1 zuzendaria




HAUTAKETA

Zuzendariak eta Alkateak edo berak izendatu-tako zinegot ziak.

Alkateak egingo du zuzendariarekin batera, aldez aurretik epamahai baten azterketen emait zen arabera

ORDAINKETA (hileko)

Zuzendaria Udal nomina

1. mailakoek (1.460x9) 13.140

2. mailakoek (1.095x9) 9.855

3. mailakoek (730x3) 2.190

GUZTIRA 25.185 pta urteko

“...quedando suprimidas cuantas dádivas se venían concediendo en algunos conciertos y con motivo de las fiestas de San Juan...”

Zuzendaria

Zuzendari ordeek 600

1. mailakoek 300

2. mailakoek 240

3. mailakoek 200

hezigaiek 100

Art xibariak 50

GUZTIRA

Gainera, Santa Zezilia egunean bazkari bat paga-tuko zaie, arrat saldeko dant zaldirik ez baita izango

Musikari batek soldaduskara joan behar badu, 5 hilabetetako soldata jasoko du, beti ere, amait zerakoan Bandan jarrait zeko asmoa egi-ten badu eta soldaduska Gipuzkoatik kanpo betet zen ez badu bolondres gisara. Soldaduska bitartean, gainera, ahalik eta ekitaldi gehienetan parte hart zen saiatuko da, hala balit z, soldata osoa kobratuz.


1953 1962

Hemendik aurrera, plantilako gora-beherak lotu nahirik, hainbat kasu aipat zen da:

Gaixotasunagatik, soldata osoa kobratuko da lehen urtean eta %50ª bigarrenean, hirugarre-nean plaza gordeko zaio.

Lanagatik herritik kanpo joan behar izan ezkero eta ezinetorria adierazi, 5 hilabetez %50ª kobra-tuko du eta, soldatarik gabe, baina plaza gordez hurrengo urtean

14.3. Andoaingo Musika Bandako egitarauen konparaketa.

1912 1923 1928 1953 1962 1966

1. Egitaraua

Berpizkunde igandetik S. Esteban hurrengo igandera, igande eta jaiegunero eta

Irailaren 1etik Azaroaren 20ra, uztai-lak 25 eta urriaren 1.go igandea izan ezik.

Abenduaren 8an eta 25etik Ihauterien 3.a arte.

Ekainaren 24a. Gau horretan eta horren 3.ean, Udal Bat zordeak zehaztu-takoaren arabera.

Urte guztian, igandero

Igandero, Garizuma eta Abuztuan izan ezik.

Urte guztian igandero.

Urteko igande guztiak, hauek ezik: Pasioa, Erramu, Urnietako festak, Santa Zezilia eta abuztu osoa.

Festa Bat zor-deek ezarri eta Udalak onartutako egitarauak beteko ditu Bandak.

Irailaren 3. igandetik ekainaren 30era arte hamabostean behin.

Uztailean larunbat eta jai bezpere-tan gaueko 10etatik 12,30ak arte.

Orkestina: irailaren 3. Igandetik ekainaren 30 arte igande eta jai egunero.


1912 1923 1928 1953 1962 1966

2. Jai berezietako dant zaldiak.

Santa Krut z

San Joan

San Martin

Berpizkunde

Santa Krut z eta bere errepikap.

Igokunde

Pentekoste

Corpus Christi

San Joan eta bere 3 gauak

S. Pedro eta bere errepikapena

S. Inazio

S. Esteban

Santa Krut z

Igokunde

Corpus Christi

San Joan eta bere 3 gauak

S. Pedro

S. Inazio

S. Esteban

Iraileko Ama Birjina

S. Martin

Sort zez Garbia

Eguberri

Urteberri

S. Jose

Santa Krut z

Igokunde

Corpus Christi

S. Pedro

Uztailak 18. Lanaren exaltazioa

S. Inazio

Urriak 12 Hispanitatea

Sort zez Garbia

Eguberri

Urteberri

Urteberri

Errege

San Jose (Pasio igandea baino lehen balit z)

Maiat zaren lehena.

Santakrut z bezperako gaua

Errepikapen igandekoa

Igokunde

Urteberri

Errege

San Jose

Igokunde

Pilarika

Sort zez Garbia

Eguberri..

Sorabillako jaiak

S. Martin

Sort zez Garbia

Eguberri

Urteberri

Errege

Ihauteri igan-dea eta asteartea

Errege

Ihauteri asteartea

Errege

Pasio, Erramu igandeak eta Abuztuak 15 eta Santu Guztien egu-nak (igande badira), kanpo gerat zen dira

Corpus Christi

San Pedro

Uztailak 18

San Inazio

Pilarika

Sort zez Garbia

Eguberri

Baita justi-fikagarri liratekeen arrazoien-gatik sor daitezkeenak

3. Prozesio erlijiosoak

Ostiral Santu

Corpus Christi

Ostegun Santu

Ostiral Santu

Santa Krut z

Corpus Christi

Hurrengo igandean Sorabillan

Ostegun Santu

Ostiral Santu

Corpus Christi


Jesusen Bihot za

Ostegun Santu

Ostiral Santu

Corpus Christi


Jesusen Bihot za

Ostegun Santu

Ostiral Santu

Corpus Christi

Santakrut z

Jesusen Bihot za

Errege Kabal-gata

Santakrut z

Corpus Christi

4. Udalabt za lagunt zea(Udalet xetik Elizara eta buelta)

Urteberri

San Joan

Urteberri

S. Joan

Prozesiotan

Kont zertu egunetan

Urteberri

S. Joan

Prozesiotan

Kont zertu egunetan

Kont zertu egunetan Meza Nagusi ondo-ren Udalet xe -raino.


1912 1923 1928 1953 1962 1966

5. Kont zertuak

Urteberri

Berpizkunde

Santa Krut z

S. Joan

Corpus Christi

Eguberri

Urteberri

Berpizkunde

Santa Krut z

S. Joan

Corpus Christi

Eguberri

Urteberri

Berpizkunde

Santa Krut z

S. Joan

Corpus Christi

Eguberri

Urteberri

Berpizkunde

Santa Krut z

S. Joan

Corpus Christi

Santa Zezilia

Sort zez Garbia

Errege

Berpizkunde

Santa Krut z

Corpus Christi

S. Joan

Santa Zezilia

Sort zez Garbia

6. Dianak

Santa Krut z

S. Joan

S. Pedro

S. Inazio

Santa Krut z

S. Joan

S. Pedro

S. Inazio

Santa Krut z

S. Pedro

S. Inazio

Santa Krut z

San Pedro

San Inazio

7. Pasodoble eta kalejirak

Santa Krut z errepikapen igandea

San Joan bezpera


San Joan bezpera


San Joanetan, Udalak anto-latutako eki-taldi berezia

8. Jai egunak

Musikariei jai emango zaie:

Abuztua eta irailean (S. Esteban eta Sorabillako jaietan ezik)

Hileroko igande bat

Santiago eguna

Errosarioko Ama

Azaroaren 1a

Eguberri aurreko 4 igandetan.

Bandakide guztiek izango dute hilero igande bateko jai, gut xieneko 18 musikari ziurtatuko delarik.


1912 1923 1928 1953 1962 1966

Egunik luzee-netan, arrat saldeko 5etan hasi eta 8tan bukatu.

Gainent zekoe-tan, arrat sal-deko funt zio erlijiosoa bukat zean hasi eta kanpaiak otoit zera deitu artean

Arrat saldeko 6,30etatik 9etara. Hasiera eta bukaera orduerdiz aldatu ahal izango dira uda partean.

9. Jo beharrekoak

7 eta 6 pieza, gut xienez 10 minutuakoak eta 30 minu-tutako des-kant sua.

7 eta 6 pieza, gut xienez 10 minutuakoak eta 30 minu-tutako des-kant sua.

8 pieza udan eta 6 neguan.

At sedenak, gehienez, 10 minututakoak izango dira, danbolinare-kin tarteka-tuz.

24 pieza hiru ordutan zehar

Orduerdinako 3 t xanda.

Gaueko emanaldietan 3 ordez, 2 t xanda izan daitezke.

Zinegot zi baten desioz joko balu, musikari bakoit zak, %10eko gainsoldata jasoko luke.

Serenatak jo ahal izango dira Alkate edo zinegot ziren baten baime-narekin, lor-tutako dirua kideen artean banatuz.

Serenatak jo ahal izango dira beharki-zunei hut sik egin gabe eta jasotako dirua Bandako materiala hobet zeko izango da.


1912 1923 1928 1953 1962 1966

Santa Zezilia eguneko ekitaldia:

Diana

Udala lagundu

Kont zertua

Arrat saldez dant zaldia

Pasakalea amait zeko.

Santa Zezilia eguneko ekitaldia:

Diana

Udala lagundu

Kont zertua

Arrat saldezn dant zaldia

Pasakalea amait zeko.

Santa Zezilia egunean Bandak bere aldetik presta dezake egitasmoa, igandea izan ezkero, dant zaldiari uko egin gabe.

Bat zordeak erabakiko du non jo behar den, Udala-ren adosta-sunarekin. Zehazturik ez balego, Alka-teak agin-duko luke.

Udalak edo Alkateak era-baki dezaketa beste hain-bat ekitaldi nagusi edota ofizial. Horre-tara behar-tuak daude musikariak, gainsoldatarik gabe. Nor-baitek lanor-duak galdu eta horren estalketa Udalaren gain joango lit zateke.

Leku eta orduak, Musika Bat zordearen aholkuz, Alkateak era-bakiko ditu.

Documents

“Ez abandonatu instrumEnturik EdozEin tabErna …...4 Andoaingo Udal Artxiboa (A.U.A.), Libro de cuentas municipales 1871-1872, 196H/2. ANDOAINGO MUSIKA BANDAREN HISTORIA 93 “