54
“GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA” Matxalen Legarreta Iza Idoia Legarreta Solatxi 2013ko Ekaina LEMOA LABURPEN DOKUMENTUA

“GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO … berdintasun...• Europar Batasuneko Ekintza Planak: Ema-kume eta Gizonen Aukera Berdintasunera-ko Lanerako Plana (2006-2010)

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO

    PARTE-HARTZAILEA”

    Matxalen Legarreta Iza

    Idoia Legarreta Solatxi

    2013ko EkainaLEMOA

    LABURPEN DOKUMENTUA

  • AUTOREAK Matxalen Legarreta Iza Idoia Legarreta Solatxi

    PUBLIKAZIOA Lemoa, 2013

    DISEINUA Marta Jaunarena

    Genero parekidetasunerako Lemoako diagnostiko parte-hartzailea por Matxalen Legarreta Iza, Idoia Legarreta Solatxi se encuentra bajo una Licencia Creative Commons Atribución-NoCo-mercial-SinDerivadas 3.0 Unported.

    http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.eshttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.es

  • AURKIBIDEA

    III

    1. SARRERA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

    2. METODOLOGIA ETA LANDA LANAREN GARAPENA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

    2.1. Lehenengo fasea: hurbilketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

    2.2. Bigarren fasea: hausnarketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

    2.3. Hirugarren fasea: eraldaketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

    3.BIZTANLERIARI BURUZKO DATU OROKORRAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

    3.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

    3.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

    3.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

    4. ESPAZIO PUBLIKOAREN ANTOLAKETA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

    4.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

    4.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

    4.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

    5. UDAL ADMINISTRAZIOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

    5.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

    5.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

    5.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

  • IV

    6. MERKATU LABORALA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

    6.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

    6.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

    6.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

    7. FAMILIA ETA ZAINTZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

    7.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

    7.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

    7.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

    8. AISIALDIA: KULTURA ETA KIROLA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

    8.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

    8.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

    8.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

    9. PARTE-HARTZEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

    9.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

    9.2. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

    9.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

    10. HEZKUNTZA ETA HEZKIDETZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

    10.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

    10.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

    10.6. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

    11. BAZTERKETA ETA GIZARTERATZEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

    11.1. Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

    11.2. Ideia nagusiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

    11.3. Identifikatutako beharrizanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

  • 1

    1. SARRERA

    4/2005 Legaren testuinguruan Lemoako Ema-kumeen eta Gizonen Parekidetasunerako Lehenengo Udal Plana diseinatzeko diagnosti-koaren dokumentua da esku artean duzun hau. Diagnostikoaren xede nagusia emakume eta gizonen arteko berdintasuna lortzeko Lemoa-ko beharrizanak, arazoak, interes guneak eta hobekuntza aukerak identifikatu, lehentasun eta beharrizanen zerrenda definitu eta ekin-tzarako estrategiak proposatzea da.

    Diagnostikoaren helburu nagusiak bi dira:

    1. Lemoako emakumeen eta gizonen egoerak genero ikuspegitik aztertzea

    1.1. Emakumeek eta gizonek bizi dituzten egoera desberdinak identifikatu eta ba-tzuk eta besteek dituzten beharrizanak ikertzea.

    1.2. Parekidetasuna bultzatuko duten es-ku-hartzeen pertinentzia azaleratzea.

    2. Berdintasunerako esku-hartzeak diseinatu eta hauek ezartzeko baldintzak sortzea.

    2.1. Udalerriko eragile, erakunde zein herri-tarrekin parekidetasunerako adostasu-na eta konpromisoa lantzea.

    2.2. Parekidetasunaren inguruan egon dai-tezkeen sentsibilitate eta diskurtso desberdinak eraldaketa estrategietan kohesionatzea.

    Helburuok aurrera eramateko udalerriko diag-nostikoa prozesu parte-hartzailearen bitartez burutu dugu, herritar eta eragileen inplika-zioarekin. Hiru fasetan banatutako prozesua izan da. Lehena, hurbilketa fasea izan da, ema-kumeen eta gizonen egoera orokorra aztertu eta udalerriak dituen baliabide, espazio eta dinamikak identifikatzeko erabili duguna. Bi-garrena, hausnarketarako fasea izan da. Era-gile eta herritarrengan beraien esperientzia konkretuetatik abiatuz genero desberdintasu-

    1

  • 2

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    nen inguruko gogoeta kolektiboa piztea izan du helburu, errealitatearen genero araberako azterketan udalerriko sektore desberdinak in-plikatze aldera. Hirugarrena, eraldaketa fasea izan da, aurreko fase bietatik abiatuz proze-suan bertan parte-hartu duten eragile eta he-rritarrekin produzitutako ezagutza itzuli, eta denon artean etorkizuneko estrategien defini-zioari ekiteko erabili duguna.

    Gizon eta emakumeen arteko aukera berdinta-suna oinarritzat duen edozein ikerketa aurre-ra eraman ahal izateko ezinbestekoa da arlo honetan garatuz joan diren interbentzio mota desberdinak ezagutzea, edozein ekintza inter-bentzio horien testuinguruan ulertu eta garatu ahal izateko. Hori dela eta, diagnostikoa au-rrera eramateko orduan ere aukera berdinta-suna bultzatzen duten interbentzio eta planak hartu ditugu erreferentzia gisa, hala nola, Es-tatu mailan, Europan zein nazioartean aukera berdintasuna bermatzeko aurrera eramandako ekimenak, alegia.

    Honako hauek dira kontuan hartutako errefe-rente nagusiak:

    • Nazioarteko Konferentziak: Emakumeen IV Konferentzia Mundiala. Beijin, 1995.

    • Europar Batasuneko Ekintza Planak: Ema-kume eta Gizonen Aukera Berdintasunera-ko Lanerako Plana (2006-2010).

    • Estatu mailako Ekintza Planak: Aukera Ber-dintasunerako Plan Estrategikoa (2008-2011).

    • Euskal Autonomi Erkidegoko Ekintza Pla-nak: 2010an onartutako EAEko Emaku-meen eta Gizonen Berdintasunerako V. Plana. IX Legealdirako berdintasun politi-ken jarraibideak definitzen ditu eta EAEko berdintasunerako politiken definizioan ja-rraitu beharreko lan-ildoak ezartzen dizki-gu. Hauek dira definitutako lan-ildoak eta hauek aurrera eramateko udalerrian hartu beharreko neurriak.

    - Berdintasunaren aldeko gobernantza hobea: berdintasunaren printzipioa Lemoako udalean bertan eta bere funtzionamenduan txertatzea berma-tuko duten neurriak.

    - Emakumeen ahalduntzea eta gizarte balioen aldaketa: generoen hierar-kian oinarritutako jendarte ereduaren eraldaketara bideratutako neurriak.

    - Erantzunkidetasunean oinarritutako jendarte antolaketa: espazioen, fun-tzioen eta lanaren genero araberako banaketa gainditzera eta jendartea antolatzeko eredu berrira bideratuta-ko neurriak.

    1. Sarrera

  • 3

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    - Emakumeen kontrako indarkeria: emakumeen aurkako indarkeria pre-benitzera bideratutako neurriak.

    Araudia eta plangintza hauek guztiak aukera berdintasuna genero ikuspuntutik sustatzeko irizpideak ezartzen dituzte genero zeharkako-tasuna edo mainstreaming-erako baldintzak

    bultzatuz prozesu politikoen berrantolaketa eta garapenetan. Bereziki, genero ikuspuntutik diseinatutako ekintzak antolamendu plan oro-korretan integratzea da zeharkakotasuna edo mainstreaming-aren helburua, aukera berdin-tasuna administrazioaren konpetentzia diren esparru guztietan bermatu ahal izateko.

    1. Sarrera

  • 5

    2. METODOLOGIA ETA LANDA LANAREN

    GARAPENA

    Lemoako Emakumeen eta Gizonen Lehenen-go Udal Plana diseinatzeko burututako diag-nostiko honek bi norabide nagusi hartu ditu. Batetik, udalerriko arlo desberdinak aztertu ditugu genero araberako egoera eta beharri-zan desberdinak identifikatuz berdintasune-rako esku-hartzeen garrantzia azaleratzeko. Bestetik, berdintasunerako esku-hartzeak di-seinatu eta abian jartzeko baldintzak sortzea izan dugu helburu. Horrela, prozesua aurrera eramatean, besteak beste, honako aspektue-tan jarri dugu arreta:

    • Lemoako emakumeen eta gizonen beharri-zan eta interesak kontuan hartuz, bakoitza-ren egoera eta posizioa aztertu eta konpa-ratu ditugu.

    • Ezberdintasunak agertzekotan, hauen jato-rria aztertu eta azaleratzen saiatu gara.

    • Bazterketa ahalbidetzen eta birproduzi-tzen duten egitura zein mekanismo sozia-lak identifikatu eta azaleratu ditugu.

    Premisa hauetatik abiatuz, Lemoako udalerriko emakumeen eta gizonen egoera eta beharri-zanen genero araberako diagnostikoa prozesu parte-hartzailea abiaraziz burutu dugu. Proze-su parte-hartzaileak errealitatearen irakurke-ta kolektiboa egiteko aukera eman eta Udala, eragileak eta herritarren artean eraldaketarako esku-hartze mekanismoak era adostuan erai-kitzeko baldintzak sortzeko beta eskaini digu. Horregatik, diagnostiko parte-hartzailearen bi-

    2

  • 6

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    tartez, esku-hartzearen hiru dimentsio landu ditugu, lehenago aipatu ditugun hiru faseekin bat datozenak: hurbilketa, hausnarketa eta eral-daketa.

    Halaber, hiru fase hauetan eragile eta herri-tarren inplikazioa bultzatu eta bermatzeko eta diagnostikoan parte-hartzen duten akto-re desberdinek prozesu osoan zehar eragiteko aukera izan dezaten, parte-hartze jarraiturako espazio irekia egituratu dugu, Berdintasunera-ko Batzordea deitu duguna. Berdintasun Ba-tzordean nahi duen herritar edo eragile orok parte hartzeko aukera izan du. Herritarren parte-hartzea bermatu eta bultzatzeko, proze-suarekin hasi bezain laster, ahalik eta herritar gehienera heltzen saiatu gara eta horretarako, betiko baliabideez gain (kartelak jarri eta es-kuorriak banatu, adibidez) udal komunikazio baliabideak erabili ditugu proiektua azaltze-ko. Honetaz gain, prozesuaren aurkezpena egin dugu beronekin hasiaz batera eta ikerketa egi-ten ibili garen heinean, elkarrizketa eta talde-dinamiketan parte hartu duen pertsona oro, parte-hartzerako espaziora gonbidatu dugu. Honekin guztiarekin, herriko eragileen inplika-zioa ahalik eta modu aktiboenean bilatu dugu.

    Berdintasun Batzordea prozesu osoan zehar inplikatu den lan-taldea izan da, proposame-nak egin eta batzordean parte hartu ezin du-

    ten eragile eta herritarrei prozesuari buruzko informazioa helarazteko balio izan du, bai eta hauek egin ditzaketen proposamenak jasotze-koa ere. Era berean, Lemoako gizon eta ema-kumeen egoerari buruzko hausnarketa kritikoa eragiteko espazioa izan da eta parekidetasu-nerako esku-hartzeak garatzeko lankidetzara-ko lan-moduak finkatzen joateko leku estra-tegikoa. Batzordeak hileroko bileren bitartez funtzionatu du eta bilera bakoitzak helburu zehatza izan du prozesu honetan. Hausnarke-ta interesgarriak sortu dira gune honetan eta datu baliogarriak produzitzeko gunea izan da, diagnostikoan islaturik geratu direnak.

    Bilera hauetan guztietan, modu egonkorrean (bilera baten baino gehiagotan parte-hartuz) 18 emakumek hartu dute parte eta bilera ba-koitzeko bataz besteko parte-hartzea 12 per-tsonakoa izan da. Halere, aipatu beharra dugu momentu puntualetan parte-hartze maila al-tuagoa izan dela, esaterako, “Kaleen eta espa-zioen diagnostiko ibiltarian” eta “Behin-behi-neko zirriborroaren kontrastea” bileretan 20 eta 18 herritarrek hartu dute parte, hurrenez hurren. Orokorrean, gizonen parte-hartzea es-kasa izan da eta momentu konkretuetara mu-gatu da, aurrera begira, beraz, espazio honetan gizonen inplikazio handiagoa lortzea izango da Lehenengo Berdintasun Planaren diseinu-rako prozesuaren erronketako bat.

    2. Metodologia eta landa lanaren garapena

  • 7

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    Modu egonkorrean parte-hartu dutenei dago-kionez, esan baita ere, hauetako asko eragile desberdinetako partaideak izan direla (Durun-dibarri Dantza Taldea, Lemoako Abesbatza El-kartea, Keramika Taldea, Zaztaparrak Asti Tal-dea) edota erakunderen batetako ordezkariak (Lemoako Haur Eskola, J.B. Eguskiza Meabe). Modu egonkorrean parte-hartu dutenen adi-nari dagokionez, azpimarragarria da Berdinta-sun Batzordeak adin tarte desberdinetako he-rritarrak batzea lortu duela: zazpi 30 urtetik beherakoak, zortzi 31-60 bitartekoak eta hiru 61 urtetik gorakoak.

    Bestalde, udaleko ordezkari politikoekin bina bilera burutu ditugu “Gizarte-ongizate, aukera berdintasuna eta ingurumeneko batzorde in-formatzailea” izeneko gunean. Hauen xedea,

    prozesuari jarraipena egiteaz gain, berdinta-sunerako esku-hartzeen inguruko adostasun politikoa finkatzea izan da. Bilera hauek bitan egitea baino ez dugu lortu (prozesuaren hasie-ran eta amaieran) eta, beraz, nola ez dugun ez-tabaidatzeko aukerarik izan, ezin esan talde po-litikoen arteko gaiarekiko adostasunik bermatu ahal izan dugunik. Etorkizuneko politikak finka-tu ahal izateko, ordea, ezinbestekoa da gaiare-kiko ikuspegi desberdinak ezagutu eta minimo batzuk adostea. Adierazgarria da hala ere, bai alkatearekin eta baita berdintasun gaiez ardu-ratzen den zinegotziarekin ere, prozesu guztian zehar harreman estua izan dugula eta uneoro prozesuarekiko konpromisoa erakutsi dutela. Halaber, aurrera begira eman beharreko pau-suak emateko prest agertu dira, horretarako beraien esku dauden bitartekoak jarriz.

    TAULA 1: BERDINTASUNERAKO BATZORDEA: EGINDAKO BILERAK.

    IZENDAPENA GAIA DATA

    B-1 “Genero parekidetasunerako diagnostiko parte-hartzailea” prozesuaren aurkezpena 2012-09-28

    B-2 Udalerriko beharrizan eta egoerak genero ikuspegitik aztertuz. 2012-10-23

    B-3 Genero-indarkeria 2012-11-27

    B-4 Espazio publikoaren eta pribatu-domestikoaren uztarketa 2012-12-18

    B-5 Behin-behineko zirriborroaren kontrastea 2013-01-16

    B-6 Diagnostiko ibiltaria 2013-01-26

    B-7 Etorkizunerako erronken definizioa 2013-02-15

    2. Metodologia eta landa lanaren garapena

  • 8

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    2.1. Lehenengo fasea: hurbilketa

    Lehenengo fasean bigarren mailako datuen bi-dezko azterketa eta beste leku batzuetan egin diren esku-hartze eta prozesu desberdinen inguruko berrikuspen eta hausnarketa egin dugu. Lemoako gizon eta emakumeen egoe-raren inguruko lehen hurbilpena egitea izan dugu xede, horretarako, beste ikerketa batzue-tan edota beste erakunde batzuk produzitu-tako udalerriari buruzko datuak (estatistikak, txostenak…) landu eta testuinguru zabalagoan kokatuko ditugu (Bizkaia, EAE…).

    Horrela, Udal Erroldako eta Eustaten udalerri-kako datuak aztertu ditugu, sarritan eskualdeko (Arratia-Nerbioi), bailarako, herrialdeko edota EAEko datuekin alderatuz, udalerriaren ezauga-rriak testuinguru zabalagoan kokatzeko asmoz. Horretaz gain, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentzua1, Jaiotzen estatistikak2 eta Udalmapek3

    1 Datuak eskuragarri honako webgunean: http: //www.eus-tat .es/idioma_c/indice.html#axzz2VQI8qbtd2 Datuak eskuragarri honako webgunean: http://eu.eustat.es/esta-disticas/tema_48/opt_1/ti_Jaiotzen_estatistika/temas.html#axzz2VQLBH7Il

    3 Udalmap EAEko udalerrietan oinarria duen lurralde-informa-zioaren sistema integratua da eta bere xedea udalerrietako errealitate sozioekonomikoaren ezagutza osoagoa eskaintzea da. Horretarako, GIS aplikazioa erabiltzen dute, zeina bi esta-tistika eragiketaren ustiapenean oinarritzen den: udalerrietako iraunkortasun adierazleak eta udalerrietako ekipamendu eta az-piegituren inkesta. Sostengarritasun adierazleen bitartez, udale-rrien egoera ekonomiko, sozial edota anbientalak neurtzen ditu eta horien araberako udalerrien sailkapena egiten du. Hori dela eta, udalerri batetako egoera konkretuak beste udalerrikoekin alderatzeko balio digu. Datuak eskuragarri honako webgunean: http://www.ogasun.ejgv.euskadi.net/r51-udalmap/eu/conteni-dos/informacion/udalmap/eu_udalmap/udalmap.html

    jasangarritasunaren inguruan eskaintzen di-tuen datuak ere aztertu ditugu. Dituzten datuak eskaini dizkigute baita ere udalerriko eta ingu-ruko erakunde hauek: Lemoako kultura, kirola eta gizarte gaiekin lotutako elkarteek; Arratiako Mankomunitateko Gizarte Ekintza Sailak; Le-moako Haur Eskolak; J.B. Eguzkitza Meabe Ikas-tetxeak; Arratiako Musika Eskolak.

    Udalerriak dituen baliabide, espazio eta dina-mikak identifikatzen hasteko ere erabili dugu une hau. Hurbilketak bigarren fasean burutu-tako hausnarketa kolektiborako tresnak eskai-ni dizkigu eta fase horretan egin beharrekoak prestatzeko ere balio izan digu. Azkenik, Jarrai-pen Batzordea eta Berdintasun Batzordea era-tu ditugu lehen fase honetan, diagnostiko pro-zesu osoaren komunikazio plana abian jarriz.

    2.2. Bigarren fasea: hausnarketa

    Eragile eta herritarrekin beraien egoerari bu-ruzko hausnarketa kolektiboa egitea izan dugu helburu bigarren fasean, bakoitzaren esperien-tzia propiotik abiatuz. Ezberdintasun egoerak identifikatu eta kuestionatzeko unea izan da hau. Herritarrak, erakundeetako zein elkartee-tako ordezkariak eta herrian bertan esangura-tsuak diren pertsonak izan dira hausnarketa fasean protagonista nagusiak. Norbere bizi-penak aintzat hartuz eta besteen bizipenekin

    2. Metodologia eta landa lanaren garapena

    http://www.ogasun.ejgv.euskadi.net/r51-udalmap/eu/contenidos/informacion/udalmap/eu_udalmap/udalmap.htmlhttp://www.ogasun.ejgv.euskadi.net/r51-udalmap/eu/contenidos/informacion/udalmap/eu_udalmap/udalmap.html

  • 9

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    kontrastea eginez abiatu dugu gogoeta kolek-tiboa, beti ere egoerarekiko ikuspegi kritikoa lantzeko asmoz. Hausnarketa kolektiboak on-doko helburu zehatzak izan ditu:

    • Udalerrian abiarazi dugun prozesua aur-keztu eta zertan oinarritzen den azaldu.

    • Aztergai dugun errealitateari buruzko datu esanguratsuak produzitu, besteak beste, udalerriko baliabide, dinamika, harreman-sareak edota espazioei buruzkoak.

    • Ezberdintasun eta diskriminazio egoeren in-guruko hausnarketa kritikoa eragin, ezber-dintasun egoerekiko sentsibilizaziotik abia-tuz eta berdintasunerako kontzientzia piztuz.

    • Etorkizunerako lan-moduak identifikatzen hasi.

    Gogoeta kolektiborako hiru eratako teknikak erabili ditugu: parte-hartze ireki eta jarraiturako espazio parte-hartzaileak (Berdintasun Batzor-dea); elkarrizketak; eta lan-taldeak. Bai elka-rrizketak eta baita talde dinamikak ere, ikerketa taldeko partaideek dinamizatu ditugu. Lan-tal-de mixtoen dinamizazioan, hezkidetzan, genero ikuspegian eta dinamizazio lanetan aditua den Gaizka Tovarren laguntza izan dugu.

    Hausnarketa fase honetan, Berdintasunerako Batzordea lez izendatu dugun espazio par-te-hartzailearekin hiru bilera burutu ditugu ondoko gaien inguruan: Udalerriko beharri-

    zan eta egoeren identifikazioa genero ikuspe-gitik; genero indarkeria; bizitza publikoaren eta pribatu-domestikoaren arteko uztarke-ta. Bilera hauetan egoeren eta beharrizanen identifikazioa egin eta hauen inguruko haus-narketa egitea izan dugu helburu. Lehenago aipatu dugunez, espazio parte-hartzailean bataz bestean 12 herritarrek hartu dute parte era egonkorrean, adin ezberdinetako emaku-mek izan dira.

    Elkarrizketak udalerriaren garapenean esangu-ratsuak diren pertsonekin egin ditugu, beraien lan-esparruari buruzko galderak jasoko dituen gidoi malgu eta irekia erabiliz (ikus Eranski-na 1). Helburua ez da gai konkretuen inguru-ko aktore esanguratsuen posizio eta ikuspegi zehatza ezagutzea soilik, beraiekin batera, eta beraien esperientzia konkretutik abiatuz, bakoi-tzak lantzen duen esparruari buruzko gogoeta egitea baizik. Elkarrizketen iraupena 20 minutu eta ordu bete bitartekoa izan da. Kasu gehiene-tan pertsona bakarrak parte hartu badu ere, zor-tzi kasutan, elkarrizketa indibidualak baino tal-de-elkarrizketak izan dira. Guztira, 47 pertsonek hartu dute parte elkarrizketetan, 30 emakume eta 17 gizonezkok. Udal arloetako arduradunei eta udalerriko erakundeetako zein eragileetako ordezkariei egin dizkiegu eta testuan aipuren bat jartzen dugunean, taulan egokitutako izen-dapenarekin egiten dugu:

    2. Metodologia eta landa lanaren garapena

  • 10

    TAULA 2. ELKARRIZKETAK

    IZENDAPENA ERAKUNDEA ETA ERAGIN ESPARRUA DATA

    E-1 Udaleko “Berdintasuna, Ongizate eta Ingurumena” eta “Hezkuntza eta Gazteria” arloetako batzordeburua 2012/09/12

    E-2 Udal idazkari-kontu-hartzailea 2012/09/14

    E-3 Lemoako udaleko alkatea 2012/09/18

    E-4 Udaleko “Kultura, Kirola eta Euskara” eta “Parte-hartzea eta komunikazioa” arloetako batzordeburua 2012/09/19

    E-5 Udaleko Gazteria arloko teknikaria 2012/09/19

    E-6 Udaleko Kultura arloko teknikaria 2012/09/20

    E-7 Udaleko aguazila 2012/09/21

    E-8 Udal liburutegiko kudeatzailea 2012/10/01

    E-9 Udal gazte-lekuko hezitzaileak 2012/10/01

    E-10 Udal ludotekako hezitzailea 2012/10/03

    E-11 Mendieta Herri Kirol Taldea 2012/10/08

    E-12 Zaztaparrak Asti Taldea 2012/10/08

    E-13 Durundi Barri Dantza Taldea 2012/10/09

    E-14 Harrobi Futbol Taldea 2012/10/09

    E-15 Lemoako Gazte Asanblada 2012/10/12

    E-16 Lemoako Ikastetxeko Guraso Elkartea 2012/10/17

    E-17 Ehiza eta Arrantza Elkartea 2012/10/18

    E-18 Lemoako Abesbatza 2012/10/22

    E-19 Lemoako Atletismo Eskola 2012/10/22

    E-20 Eskupilota Elkartea 2012/10/22

    E-21 Txirrindulari Elkartea 2012/10/24

    E-22 Zeramika Taldea 2012/10/24

    E-23 Lemoako Nagusien Elkartea 2012/10/24

    E-24 Lemoako Haur Eskola 2012/11/09

    E-25 J.B. Eguskiza Meabe Ikastetxea 2012/11/15

    E-26 Ganzabal Mendi Taldea 2012/10/09

    E-27 Udaleko Aparejadorea 2013/01/09

    E-28 Udaleko ingurumen teknikaria 2013/03/11

    E-29 Udaleko gizarte langilea 2013/03/12

  • 11

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    TAULA 3: EGINDAKO TALDE DINAMIKAK

    Lan-taldeetan aldiz, egoera berdintsuan dau-den pertsonak bildu ditugu, jendartean duten posizioaren arabera batu ditugunak, besteak beste, bizitza zikloa edota egoera sozioekono-mikoa kontuan hartuz. Talde batzuk mistoak izan dira, hau da, gizon eta emakumez osatuak (gazteak eta gurasoen taldeak kasu) eta dina-mika desberdinak landuz, bakoitzaren egoera eta besteen egoerari buruzko hausnarketa egi-tea izan dugu helburu, gizon eta emakumeen bizipen, pertzepzio, iguripen eta beharrizan ez-berdinduak denon artean identifikatzeko. Bes-te talde batzuk ordea, emakumeek soilik osatu dituzte (zaintzaileak eta bazterketa egoeran dauden emakumeak) eta generoa eta beste-lako ezberdintasun faktoreen gurutzaketatik eratortzen diren era askotariko diskriminazio egoerak identifikatzea izan dute xede. Talde dinamikak ondoko profilak dituzten herritarre-kin egin ditugu eta testuan aipuren bat jartzen dugunean, taulan egokitutako izendapenare-kin egiten dugu:

    Lan-talde guztietan dinamika bera eraman dugu aurrera, ezaugarri desberdinen arabera, herrita-rren egoera, bizipen eta beharrizanak identifi-katzeko (ikus Eranskina 2). Parte-hartzaile ba-koitzak bere egunerokoa deskribatu du, berau aurrera eramateko udalerrian beharrezkoak di-tuen baliabide, zerbitzu eta espazioak zeintzuk diren adieraziz. Norbanako deskribapen hone-tatik abiatuz, denon artean, egoera eta beharri-zanen genero araberako bizipen ezberdinduak identifikatu ditugu eta horietan egiturazko zein faktorek eragiten duten detektatzen saiatu gara.

    Lehenengo talde dinamikan (LT-1), 18-30 urte bitarteko bost neska eta lau mutilek hartu dute parte. Bigarrenean (LT-2), 31-45 urte bitarteko adin txikikoen gurasoek: hiru emakume eta lau gizon. Hirugarrenean (LT-3), mendekotasun egoeran dauden pertsonak zaintzen dituzten 38-60 urte bitarteko hamar emakumek. Azke-nik, laugarrenean (LT-4), atzerritar jatorria edo-ta beste kultura edo sinesmenak dituzten lau emakumeek, guztiak adin txikikoen guraso. Lan-talde hauetan, beraz, guztira 22 emakume eta 7 gizonezkok hartu dute parte.

    2.3. Hirugarren fasea: eraldaketa

    Aurreko fase bietan jasotako informazioare-kin Lemoako gizon eta emakumeen inguruko diagnostikoaren behin-behineko dokumentua

    IZENDAPENA LAN-TALDEAREN PROFILA

    DATA

    LT-1 Gazteak 18-30 urte bitartekoak 2012/11/29

    LT-2 10 urte bitarteko haurren gurasoak 2012/12/04

    LT-3 Emakume zaintzaileak 2012/12/18

    LT-4 Emakume etorkinak 2013/01/12

    2. Metodologia eta landa lanaren garapena

  • 12

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    sortu dugu. Dokumentu hau hausnarketa ko-lektiboan parte hartu dutenekin kontrastatu-ko dugu, beraiengandik jasotakoa itzultzeko amoz. Itzulera eta kontraste prozesuak hurbil-pen eta hausnarketa fasean identifikatutako ezberdintasun egoera eta beharrizan desber-dinen artean lehentasunak ezartzeko ere ba-lio izan digu etorkizuneko esku-hartzeetako agenda zehazten hasteko. Itzulera prozesua talde-dinamika biren bitartez egin dugu, bata herritarrekin eta bestea, erakundeetako ordez-kariekin, eta ikerketa taldeko partaideak eta Berdintasun Batzordeko kideek osatutako tal-de mistoek dinamizatu dituzte.

    Itzulera prozesua bi modutara egin dugu: lan-taldeetan parte-hartu dutenekin eta Berdinta-sun Batzordearekin. Lan-taldeetan parte-hartu dutenekin bi bilera baino ez dugu lortu egiterik (gurasoekin osatutakoa eta emakume zaintzai-leena) eta guztira 7 emakumek eta 2 gizonek

    hartu dute parte. Berdintasunerako Batzor-dean hiru bileren bitartez egin dugu itzulera: “Behin-behineko zirriborroaren kontrastea”; “Lemoako kale eta espazioen diagnostiko ibil-taria” eta “Etorkizunerako erronken definizioa”. Prozesu parte-hartzailea ixteko, amaiera jaia burutu dugu Martxoak 8-Emakumeen Nazioar-teko Eguneko programazioaren barruan, pro-zesuan parte-hartu duten herritarrek egindako ikus-entzunezkoa aurkeztuz. Ikus-entzunez-koa Berdintasunerako Batzordeko parte-har-tzaileek prozesuaren garapenaren inguruan egindako hausnarketekin osotu dugu eta Olatz Elejabarrieta, Iraia Atxutegi eta Laura Ruiz, Ha-rriketarrak Gazte Asanbladako kideek burutu dute muntaia teknikoa4.

    Ondorengo irudiak laburbiltzen ditu parte-har-tze prozesuaren garapena eta hiru faseen non-dik norakoak:

    4 Ikus-entzunezkoa http://www.lemoa.net/eu-ES/Orrial-deak/default.aspx helbidean dago eskuragarri

    IRUDIA 1. PROZESUAREN FASEAK

    2. Metodologia eta landa lanaren garapena

    1. Fasea: HURBILKETA

    • Bigarren mailako datuen azterketa • Berrikuspen bibliografikoa • Komunikazio kanpaina • Lan-taldeen sorrera

    2. Fasea: HAUSNARKETA

    • Gogoeta kolektiboa: elkarrizketak eta lan-taldeak

    2. Fasea: ERALDAKETA

    • Eraikitako ezagupenen itzulera eta kontrastatzea • Etorkizunerako estrategien definizioa

    PARTE-HARTZE

    ESPAZIO IREKIA:

    BERDINTASUNERAKO

    BATZORDEA

    http://www.lemoa.net/eu-ES/Orrialdeak/default.aspxhttp://www.lemoa.net/eu-ES/Orrialdeak/default.aspx

  • 13

    3.BIZTANLERIARI BURUZKO DATU OROKORRAK

    3.1. Sarrera

    Biztanleriari buruzko datuen azterketak testuin-guru konkretu batean garatzen diren tenden-tzia demografikoen nondik norakoak eskaintzen dizkigu, jendartearen egoera eta beharrizanen azterketa ahalbidetuz eta etorkizunean sor dai-tezkeen premiak identifikatzen lagunduz. Adi-tuek gainera, adierazle demografikoak herrialde desberdinen garapen mailarekin erlazionatu dituzte maiz, jaiotze tasaren beherakadak, bizi-tza esperantzaren luzapenak eta heriotza tasen jaitsierak medikuntzarako sarrerarekin eta ikas-keta mailarekin harremanetan jarriz eta bizi ka-litatearen hobekuntza tendentzi demografikoen aldaketan islatzen dela baieztatuz.

    Biztanleriari buruzko datuak, hala ere, ez dira neutroak eta beharrezkoa da genero ikuspegitik

    aztertzea. Jaiotza tasen beherakada eta lehen haurra izateko adinaren atzerapenak emaku-meen ikasketa maila altuagoekin, merkatu la-boralean izan duten sarrera iraunkorrarekin eta antisorgailuen hedapenarekin du zerikusia. Gure testuinguruan, ordea, ugalkortasuna ez da heltzen ordezkapen mailara eta horrek emaku-me askok familia eta ordaindutako lana uztar-tzeko dituzten zailtasunak islatzen ditu, oraindik orain, etxeko lana eta zaintza ardurak ez dira-e-ta modu ekitatiboan banatzen. Era berean, bizi-tza esperantzak gora egin du, batik bat emaku-meen artean eta, beraz, zahartzaroari buruz hitz egiten dugunean, gehienetan emakumeei buruz ari garela izan behar dugu kontuan eta beraien beharrizan espezifikoak aintzat hartu.

    3

  • 14

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    Atal honetan egin dugun azterketak, beraz, Le-moako tendentzia demografikoen nondik no-rakoak eskaintzen dizkigu eta biztanleriaren egituraketari buruzko datu orokorrak: adina, jatorria zein udalerriko auzo desberdinen fisio-nomia kontuan hartuz.

    3.2. Ideia nagusiak

    • XX. mendean zehar Lemoako biztanleria hirukoiztu egin da (EAEn hirukoiztu den modu berean): hazkunde esanguratsuena 1960 eta 1980 urte bitartean gertatu da. Mende bukaeran, ordea, zonalde guztian populazioak behera egin du era nabarme-nean eta hazkunde demografikoa gelditze prozesuan dago.

    • Lemoan ere, EAEn orokorrean gertatzen den antzera, gazte eta umeen proportzioak behera egiten duen neurrian, adinekoenak gora egin du. Dena den, herriko kale eta auzo desberdinen osaera ez da homoge-neoa adin egituraketari dagokionean: auzo eta kale batzuek Lemoako biztanleriaren egitura orokorrarekin bat egiten badute, badago adin egituraketaren arabera gaz-teago zein zaharragoa denik ere .

    • Lemoan 65 urte edo gehiagoko adinekoen proportzioa EAEn baino txikiagoa da eta 20-64 urte bitartekoena, berriz, altuagoa.

    Merkatu-laboralean parte-hartzeko adi-nean dauden pertsonen ehunekoa bi puntu altuagoa da udalerrian EAEn baino, eta adi-nekoena ordea bi puntu baxuago. Beraz, Le-moa ez da orokorrean EAE bezain zaharra.

    • Bizitza esperantza luzeagoa dutela-eta, azpimarragarria da zahartze prozesuan emakumezkoen protagonismoa. Horrega-tik, Lemoako adineko biztanlearen profilaz hitz egitean kontuan hartu beharko dugu gehienetan emakumeez ari garela.

    • Lemoako migrazio saldoa positiboa da. Biztanleriaren gorakada txikia, beraz, im-migrazioari zor diogu eta ez berezko popu-lazioaren gorakadari. Udalerrira bizitzera etorritakoen artean gehiengoa Bizkaiko beste herriren batetik etorritakoa da. Atze-rritarrak aldiz, %8a dira, gehienak Erruma-niatik etorritakoak.

    • Atzerritar nazionalitatedun biztanleria ge-neroa eta nazionalitatearen arabera azter-tuta, genero araberako migrazio fluxuak nazionalitatearen arabera ezberdinak di-rela atzeman dugu. Latinoamerikatik eto-rritakoen gehiengoa emakumeak diren bi-tartean, Afrikatik etorritakoak gizonak dira batik bat.

    3. Biztanleriari Buruzko datu orokorrak

  • 15

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    3.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Biztanleriaren zahartze prozesuak gaur egun zein etorkizunean sortuko dituen premia berriei adi egotea, beharrezkoak izango diren zerbitzu eta azpiegiturak au-rreikusiz, guztion ongizatea bermatzeko.

    • Adinekoen artean emakumezkoen presen-tzia handiagoa kontuan hartzea politika eta zerbitzuen diseinuan, askotan baliabi-de gutxiago eta familia-babes txikiagoa izaten baitute. Beraz, emakume hauek bizi izan ditzaketen isolamendu, prekarietate eta mendekotasun egoerei adi egon beha-rra daukagu.

    • Udalerriaren heterogenitatea eta disper-tsioa kontuan hartzea bai zerbitzuen eta

    bai espazio publikoaren kudeaketan ere. Auzo eta kale desberdinek, generoa, adi-na edota jatorriaren araberako konposizio desberdinak dituzte eta, beraz, behar eta premia desberdinak. Aniztasun hau aintzat hartuz, biztanleria osoaren zerbitzuetarako irisgarritasuna eta gertutasuna bultzatzea gomendatzen dugu.

    • Kultur-artekotasunaren lanketa egokia egitea. Egun atzerritarren proportzioa zen-bakitan altua izan ez arren, kualitatiboki esanguratsua da beraien presentzia eta, hortaz, hizkuntza eta kultura desberdi-nak dituzten biztanleekin genero begirada kontuan hartuz bizikidetza lantzea garran-tzitsua da bazterketa egoera anitzak ez eragiteko.

    3. Biztanleriari Buruzko datu orokorrak

  • 17

    4. ESPAZIO PUBLIKOAREN ANTOLAKETA

    4.1. Sarrera

    Mendebaldeko gizarteetan, XX. mendeko in-dustrializazio eta urbanizazio prozesuek sis-tema produktibista oinarri hartzen duen ikus-pegi arrazionalistaren arabera egituratutako espazio urbanoaren planifikazioa bultzatu dute. Eredu honek funtzioen araberako zoni-fikazioa du oinarrian: alde batetik, lan egite-ko espazioak daude eta, bestetik, bizitzekoak. Planifikazio era honen ardatza homo urbanis-ticus-a da, alegia, bizi, merkatuan lan egin eta desplazatu egiten den hiritarra (Tobío, 1996). Zentraltasuna ordaindutako lana duen subjek-tuari ematerakoan ordea, zonifikazioak ez ditu aintzat hartzen beste subjektu guztiak (ema-kumeak, haurrak, adinekoak edota aniztasun

    funtzionala5 daukaten pertsonak, esate batera-ko); ez eta, beraien beharrizan konkretuak ere. Ingurunearen ikuspegi merkantil-produktibis-tara mugatuz, eredu jasangarriagoei uko egi-ten diegu eta albo batera uzten ditugu bizitza oso baterako beharrezkoak diren beste aspek-tu anitz, etxeko lanei eta zainketari lotutakoak, besteak beste.

    Atal honetan Lemoako espazio publikoaren egituraketa izango dugu hizpide eta ezaugarri fisikoak aztertzeaz gain, espazioaren esanahi 5 Aniztasun funtzionala gaztelerazko “diversidad funcional” esae-ratik itzuli dugu. Termino honekin gaitasun fisiko eta psikologiko ezberdinduak izateagatik, egunerokotasunean aurrera egiteko modu ezberdinak dituzten pertsonak izendatzen ditugu, ezaugarri horiek direla-eta, jendartean duten posizio eta errekonozimendua kaltetu gabe. Informazio gehiagorako: http://www.forovidainde-pendiente.org/filosofia_de_vida_independiente.

    4

    http://www.forovidaindependiente.org/filosofia_de_vida_independientehttp://www.forovidaindependiente.org/filosofia_de_vida_independiente

  • 18

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    sinbolikoaren inguruko hausnarketa egingo dugu, segurtasun eta irisgarritasun irizpideak ere kontuan hartuz.

    4.2. Ideia nagusiak

    • Heterogeneitate handiko udalerria da Lemoa, landa gunean kokatuta dago baina industria elementu garrantzitsuak ditu. Elkarren artean nahiko sakabanatuta dauden hiru herri-gu-ne nagusi identifikatu ditugu eta bakoitzak funtzio konkretua betetzen du udalerriaren egunerokoan. Espazio publikoaren antolake-tan eragin erabakigarria izan dute herri-gune hauen artean dauden industria-guneek.

    • Udalerriaren antolamenduan eragin handia izan du, aldi berean, hiri funtzionala deritzon espazioaren kudeaketa ereduak: auzoak erabilpenaren arabera banatuta daude eta funtzio desberdinak elkarrengandik alden-duta (komertzioa, kirola, kultura, adminis-trazio zerbitzuak, hezkuntza…). Zaintzarako beharrizanen eta lanen ikuspegia ez dago udalerriko planeamenduan integraturik eta horrek era nabarmenean zailtzen du bizi-tzaren sostengarritasuna bermatzea.

    • Irisgarritasun falta dago bai espazio pu-blikoan eta baita eraikin publikoetarako sarreran ere. Herri-guneen artean “tarte-

    ko espazio” ugari daude, “bizitzarik gabe-ko” espazioak, eta herritarren oinezko mu-gikortasuna oztopatu eta segurtasun eza eragiten dute. Irisgarritasun falta honek aniztasun funtzionala dutenen mugikorta-sun eta autonomia oztopatzen ditu eta bai-ta pertsona hauen zaintza lanak ere.

    • Segurtasun eza eragiten duten zonaldeak identifikatu ditugu. Hauen artean, Estaziñoa auzoa nabarmentzen dugu, elkarrizketa, tal-de dinamika eta bileretan herritarrek behin eta berriz aipatu baitute. Segurtasun eza, behinik behin, emakumeek eta beraien hur-bilekoek (gurasoek batik bat) sentitzen du-tela ondoriozta dezakegu. Pertzepzio hone-tan bi faktorek eragiten dute: batetik, faktore objektiboek (aipatutako herri-guneen ar-teko “tarteko espazio hilak” esaterako) eta, bestetik, faktore subjektiboak (genero ara-berako sozializazio prozesu ezberdindua).

    • Udalerriko kale eta eraikin publikoen izen-dapenek pertsonai maskulinoei baino ez diete erreferentzia egiten. Ez dago emaku-meei erreferentzia egiten dien izendapenik ezta emakumeren baten omenez jarritako monumenturik ere.

    4. eSpazio puBlikoaren antolaketa

  • 19

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    4.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Jendarte kohesioa eta sostengarritasuna bermatu ahal izateko espazio publikoaren hausnarketa eta diseinu estrategikoetan genero ikuspegia eta, batez ere, zaintzaren ikuspegia integratzea. Espazio eta zerbitzuek herritar talde desberdinen segregazioan oi-narritutako diseinua dute (adina, jatorria, generoa…) eta segregazio hauek gaindi-tzea ezinbestekoa dela deritzogu zaintzaren ikuspegia esku-hartzeen diseinuan integra-tu ahal izateko. Aldi berean, interesgarria eta beharrezkoa da zaintza ardurak gizarte ardura bihurtzea, besteak beste, dinamika komunitarioak bultzatuz, era horretan zain-tzaren erantzukizun soziala sustatzeko. Beti ere, genero rolak kontuan hartuta ezberdin-tasunean oinarritutako inertziak erreprodu-zitu ez daitezen eta zaintzaren erantzukizu-na era ekitatiboan bana dadin.

    • Udalerri osoan irisgarritasuna bermatzea “tarteko espazioak” bizigarriak diren espa-zio bilakatuz eta herritarren mugikortasu-na erraztuz. Eraikin publikoen irisgarritasu-na bermatzea ere ezinbestekoa da, herritar guztiek eta, batez ere, aniztasun funtziona-la dutenek eta hauen zaintzaz arduratzen direnek baliabide publikoetarako sarreran aukera berdinduak izan ditzaten. Horreta-

    rako, Lemoako Udaleko Irisgarritasun Plana inplementatzea gomendatzen dugu.

    • Segurtasun ezaren pertzepzioan eta bel-durraren pertzepzioan eragitea, “puntu beltzetan” esku-hartuz (hauen argiztapen eta ikuspena hobetu) eta emakumeen mu-gikortasuna eta autonomia mugatzen di-tuzten bizipen eta egoerekiko jabekuntza prozesuak abiatzean jarriz.

    • Emakumeen presentzia sinbolikoa han-ditzea espazio publikoan, hau da, emaku-meek udalerriaren historian eta garape-nean izan duten garrantzia azaleratu eta errekonozimendua eta balioa ematea. Es-pazio publikoan kaleen eta azpiegituren izendapenen zein monumentuen bitartez, ezkutuan geratu ohi den errealitatea aza-leratu eta publikoki baloratzeko.

    4. eSpazio puBlikoaren antolaketa

  • 21

    5. UDAL ADMINISTRAZIOA

    5.1. Sarrera

    Udal administrazioaren azterketa egiterako or-duan, bi aspektu hartu ditugu kontuan: batetik, udalaren izaera hirukoitza (langile eta enpre-sa kontratatzaile; administratzaile eta herrita-rren ordezkari eta beharrizanen zein eskaeren erantzule) eta, bestetik, genero ikuspegia udal funtzionamenduan txertatu eta zeharkakotze-ko oztopo eta aukerak.

    Aipatu dugunez udalak izaera hirukoitza du. Lehenik, udala langile eta enpresa kontratatzai-lea da. Udala lan-kontratatzailea da eta neurriak ezar ditzake kontratatzen dituen enpresetan gerta daitezkeen diskriminazioak desagerraraz-teko. Gainera, udaletxea lan egiteko lekua da eta, neurri horretan, edozein lantokitan hartzen

    diren neurri berberak har ditzake parekidetasu-nerako bidean. Bigarrenik, udala administraria da. Horregatik, garrantzitsua da hartutako era-bakien, baliabideen banaketaren eta eskaintzen dituen zerbitzuen azterketa egitea emakumeen eta gizonen parekidetasuna zein neurritan bul-tzatzen duen edo, alderantziz, udalak jendarte ezberdintasunak mantentzen laguntzen duen ikusteko. Aurrekontuen azterketak emango digu horren berri. Hirugarrenik, udala herrita-rren ordezkari eta eskaera beharren ispilu da. Zerbitzuen hornitzaile den heinean, udalaren gertutasuna eta beharrei erantzuteko gaitasu-na aztertu ditugu, generoari dagokionean, uda-lak parekidetasunarekiko konpromisoa aurrera nola eta zein neurritan eramaten duen behatuz.

    5

  • 22

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    Honetaz guztiaz gain, genero ikuspegia udal funtzionamendu barruan txertatu eta zeharka-kotzeko oztopo eta aukerak aztertu ditugu. Az-terketa horretarako, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako 4/2005 Legeak II tituluan fin-katzen dituen neurriak udalean ezarrita daude-netz identifikatu dugu eta, horrela ez izatekotan, aplikatzeko zein aukera dauden aztertu dugu.

    5.2. Ideia nagusiak

    • Udal langileen artean lan-baldintzen eki-tate falta dagoela ondorioztatu dugu; udal langile zuzenen kopurua urria da eta azpi-kontratazio maila altua. Bata eta besteen artean, genero araberako banake-ta ezberdina da eta, beraz, langileen ar-teko ekitate faltak genero irakurketa du: udalean lan egiten duten emakumeek gi-zonek baino lan baldintza eskasagoetan egiten dute lan.

    • Udal jardueren arduren banaketa tekniko zein politikoa genero araberako lanen ba-naketa tradizionalaren arabera egiten dela ondorioztatu dugu: gizonezkoak kalean egiten diren lanak eta lan-teknikoak be-tetzen dituzten artean, emakumeak admi-nistrazioa, kultura, ongizatea eta garbiketa lanekin lotutakoak burutzen dituzte. Dena den, nabarmentzekoak dira lanpostuetan

    gertatutako genero araberako transgre-zioak. Alegia, hezitzaile lanetan gizonez-koak eta aparejadore, aguazil eta kale gar-biketan emakumeak aritzea.

    • Aurrekontuak era parte-hartzailean egiten dira, herritarrenganako gertutasuna eta udal kudeaketaren gardentasuna bultza-tuz, hala ere, diru banaketa ez da genero ikuspegia kontuan hartzen duen irizpideak jarraituz egiten. Emakume eta gizonezkoen berdintasuna helburutzat duen diru parti-da bat finkatzeak ez du genero ikuspegitik egindako aurrekontua bermatzen. Genero ikuspegia duen aurrekontua udal balia-bideak modu ekitatiboan banatzen direla bermatzen duen metodologia da.

    • Udalak genero ezberdintasunaren inguru-ko kezka eta parekidetasunerako bidean esku-hartzeko borondatea erakutsi du eta sentsibilitate horren adierazle diren hain-bat ekintza burutu ditu. Oraindik ez du, ha-lere, udalari dagozkion lan esparruetan ge-nero ikuspegia txertatu, ez eta zeharkako lanari ekin

    5.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Udaleko langileen lan-baldintzak egon-kortzeko pausuak ematen jarraitzea,

    5. udal adMiniStrazioa

  • 23

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    lan-harreman eta baldintza ekitatiboak lortze aldera. Horretarako, batetik, udal langileen artean emakumeek duten ordez-karitza maila baxuagoa konpentsatzeko, 4/2005 Legean, 20. artikuluko 4. puntuan jasota datozen neurriak aplikatzea gomen-datzen dugu. Bestetik, azpikontratatutako enpresei dagokienez, lan-baldintza dui-nak bermatzeko, hitzarmen eta kontratazio klausuletan parekidetasunerako irizpideak barneratzea gomendatzen dugu.

    • Genero araberako aurrekontuak garatze-ko lanabesak sortzeko prozesua hastea. Bidea luzea da eta mota horretako lanke-tak egiteko ezinbestekoa da udal arloka aurre-lanak egiten hastea: besteak bes-te, herritarren inguruko adierazleak ge-neroaren arabera bereiztea; generoaren arabera garrantzitsuak diren adierazleak eraikitzea; herritarrei zuzendutako eki-menen azterketa egitea; genero aldagaia barneratzeko informazio tresnen azter-keta eta egokitzapena burutzea; helburu estrategiko operatiboak definitu eta pro-gramaren eragin esparruan genero ber-dintasuna lortzeko jarduerak finkatzea. Mota honetako lanketak egin ahal izateko baliagarria izaten da beste udalen espe-rientziak ezagutu eta jasotzea.

    • Lemoako udalak genero parekidetasuna-ren bidean lan egiteko erakutsi duen bo-rondatea bermatzea. Oraindik bide luzea du egiteko udalak berari dagozkion espa-rruetan (kontratazioa, aurrekontua eta he-rritarrekin hartu-emanak). Halere, genero ikuspegitik udalerriko egoera aztertzeko diagnostiko parte-hartzailea eginez, bide horretan lan egiten hasteko beharrezko den lehen pausua eman du. Bide honetan, berdintasun politiken instituzionalizazioa landu beharra dago. Berdintasun Politiken Udal Ordenantza sortzea aurrerapauso es-trategikoa dela deritzogu. Mota honetako neurriak hartu baino lehen, ordea, aurre-tiko lanketak egitea gomendatzen dugu (sentsibilizazioa, kontzientziazioa eta ka-pazitazioa, kasu).

    • Lemoako udalak genero parekidetasuna eta ekitatea bultzatzeko duen ardura eta betebehar honetan, barne eta kanpo ku-deaketan, genero ikuspegiaren zeharkako-tasuna bermatzea eta horretarako ondoko aspektu hauen inguruan zenbait irizpide finkatzea: plangintza eta ebaluazioa; es-tatistika eta ikerlanak; kontratazio eta di-ru-laguntzak; ordezkari politiko, teknikari eta langileen sentsibilizazio zein forma-zioa eta komunikazioaren erabilera bar-neratzailea, besteak beste. Genero ikus-

    5. udal adMiniStrazioa

  • 24

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    pegiaren txertaketa eta zeharkakotzean garrantzitsuak izan daitezke bi aspektu. Batetik, Kultura, Euskara eta Gazteria ar-loen Koordinazio Egiturak genero ikuspe-giaren lanketa zeharkakoa egiteko aukera ematen digu. Eta, bestetik, diagnostiko ho-

    netan identifikatutako aspektuak 2013-2014 urte bitartean burutuko den Agenda 21eko II. Udal Planean kontuan hartu eta Udaleko Berdintasun Planarekin uztartzea gomendatzen dugu.

    5. udal adMiniStrazioa

  • 25

    6. MERKATU LABORALA

    6.1. Sarrera

    Mendebaldeko gizarteetan XIX. mendeko in-dustrializazio eta urbanizazio prozesuen era-ginez, lana bi esparrutan banatu da. Alde bate-tik, etxetik kanpo, lan merkatuan egiten dena, baloratua eta soldatapekoa, batik bat gizonen esku egon dena. Bestetik, etxeko esparruan egiten dena, balio monetariorik ez duena eta tradizionalki emakumeen esku egon dena. Di-ferentziazio honetatik sortzen den generoaren araberako espazio, denbora, okupazio eta be-tebehar banaketak, lanaren genero araberako banaketa du izena.

    Azken hamarkadetan lan merkatuaren eralda-keta dela-eta, emakumeen parte-hartzea or-daindutako lanean era nabarmenean hazi da, batez ere, sektore konkretu batzuetan. Hone-kin batera, geroz eta gehiago dira seme-alabak izan arren, lan-merkatua uzten ez duten ema-

    kumeak. Emakumeen jarduerak lan-merkatuan baldintza bereziak ditu, hala ere, ez baita etxe-ko lanaren birbanatze orekatuarekin batera gertatu. Gaur egun, lan-merkatuan eta etxeko esparruan emakumeek duten “presentzia bi-koitzak” (Balbo, 1978), ordaindutako lanean beraien parte-hartzea mugatzen du, diskrimi-nazio eta ezberdintasun baldintzak errepro-duzituz. Lemoako kasuan ere emakumeek lan-merkatuan duten parte-hartzea baldintzatuta dagoela atzeman dugu.

    6.2. Ideia nagusiak

    • Lemoan diru-aberastasun handiena sortzen duen sektorea industriarena da eta estable-zimendu eta lanpostu kopuru altuena sor-tzen duena zerbitzuena. Orokorrean, esta-

    6

  • 26

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    blezimendu portzentaje txikia da industriala eta hauen langileen araberako bataz-beste-koa ere ez da oso handia, Cementos Portland de Lemoa S.A. salbuespena den arren.

    • Jarduera eta okupazio tasen genero ara-berako aldea nabarmena da Lemoan. Ge-nero rol banaketa tradizionalak indarrean jarraitzen du eta emakumeek etxeko lanak eta zaintza lanak beraien gain hartzen di-tuzte oraindik ia bere osotasunean. Honek lan merkaturako sarrera eta lan baldintzak erabakigarria den eran baldintzatzen ditu.

    • Lemoan erregistratutako hamar kontra-tutik hiru (%30,92a) baino ez zaie ema-kumeei egiten. Mugagabeak diren hamar kontratutik hiru (%28,73a) eta partzialak diren hamar kontratutik sei (%64,96a) egi-ten zaizkie emakumeei.

    • Enplegu-gabeziak eragin handiagoa du emakumeengan: INEM-en erregistratuta-ko emakume enplegu gabeen proportzioa handiagoa da gizonena baino.

    6.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Udalean herritarrek lan-merkatuan duten parte-hartzea hobetzera bideratutako zer-bitzurik sortzekotan, honen sorreran zein

    garapenean, genero ikuspegia aintzat har-tzea. Horrela, emakumeek jasaten duten segregazio horizontala eta bertikala eki-ditera bideratutako formazio neurriak kon-tuan hartu ahal izango dira.

    • Emakumeak merkatu laboralean era egon-korrean eta baldintza hobean parte-har dezaten lagunduko duten programa es-pezifikoak sortzea, emakumeek bizi dituz-ten egiturazko egoera espezifikoak aintzat hartuz (familia ardurak, ikasketa maila eta formazio zein lan ibilbidea, hizkuntza es-kakizunak...).

    • Merkatu laboral erregulatuan parte-har-tzen ez duen biztanleriaren jarduera identifikatu eta azaleratzea isilpeko eko-nomian diharduten emakumeen egoe-ra ekonomiko eta soziala hobetze aldera. Emakume hauen beharrizanetara egoki-tzen diren formazio programak bultzatzea eta lan-merkatuan parte hartu ahal izateko baliabideak garatzea gomendatzen dugu. Halaber, ezinbestekoa deritzogu baita ere, familia arduren ondorioz lan-merkatu-ko parte-hartzea baldintzaturik daukaten emakumeei zuzendutako programa espe-zifikoak sortzeari.

    • Bizitza pertsonala, familiarra eta labora-la bateragarri egitea ahalbidetuko duten

    6. Merkatu laBorala

  • 27

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    estrategiak bultzatzea, lan-sektore ba-koitzaren ezaugarri espezifikoak kontuan hartuta eta emakume zein gizonei zuzen-duta,esparru desberdinen uztarketa ema-kumeei besterik ez dagokion arazoa iza-teari utz diezaion.

    • Etxeko lana eta zaintza era ekitatiboan eta erantzunkidetasunez banatzeko sentsibili-

    zazio kanpainak aurrera eramatea. Emaku-meek merkatu laboralean gizonen aukera berdinekin eta parekidetasunez parte har-tu ahal izateko ezinbestekoa da etxeko la-nen eta zaintza lanen ardurak jendartean modu ekitatiboan banatzea.

    6. Merkatu laBorala

  • 29

    7. FAMILIA ETA ZAINTZA

    7.1. Sarrera

    Lemoan pertsona gehienak familia unitateetan bizi dira, alegia, unitate domestikoa elkarbana-tzen dutenen artean senidetasun harremanak daude. Ohituraz, familiak hartu du bere gain zainketaren ardura; eta familiaz ari garenean, emakumeek izan duten (eta izaten jarraitzen duten) protagonismoa azpimarratu beharra dugu. Zalantzarik gabe, pertsona orok, zainke-tarako gutxienezko beharrizanak ditugu. Baina hiru dira, modu nabarmenean zainketa eskaera handiena egiten duten taldeak: umeak, adine-koak eta aniztasun funtzionala duten pertsonak.

    Egun, familia egituran gertatutako aldaketak di-rela-eta (batik bat, emakumeen lan merkatura-tzea eta bestelako gizarte zein kultura eraldake-

    tak direla medio), zaintza gizartearentzat arazo bilakatu da, disponibilitate eta denborarekin ze-rikusia duen arazoa, batez ere. Emakumeen den-bora eta zaintza lanetarako prestutasuna ez dira lehengoak: besteak beste, genero harremanetan gertatutako aldaketek, emakumeen lan-merka-turatzeak, familien nuklearizazioak eta espa-zioen espezializazio eta bereizketak eraginda. Gainera, gizartean, oro har, ez da zainketaren berrantolaketarik egon eta ez da zainketa era alternatibo nahikorik egokitu ezta garatu ere. Lemoan ere, zaintza ardurak buruhauste dira.

    Familiari dagokionean aldiz, elkarbizitza ere-du anitzak egon badauden arren, batez ere, familia nuklear heterosexualen eredua gai-

    7

  • 30

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    lentzen da. Horregatik, atal honetan, elkarbi-zitza egiturak eta hauetan zaintza lanak nola banatzen ditugun aztertu dugu. Zaintza lanak esparru pribatu-domestikoan nola gauzatzen diren behatzeaz gain, esparru publikoan lan hauek errazten dituzten baliabideak identifi-katuz (baliabide publikoak, pribatuak zein ko-munitarioak).

    7.2. Ideia nagusiak

    • Lemoan, EAEko tendentziari jarraituz, uni-tate domestikoek txikitzeko joera dute az-ken urteetan: gune askotarikoak eta familia handituak gutxitu egin dira eta pertsona bakarrekoak ugaritu. Familia nuklearra Lemoako unitate domestikoen antolake-ta eta elkarbizitza modu nagusia da, nahiz eta bestelako elkarbizitza ereduek gora egin duten. Batik bat pertsona bakarreko unitateak eta seme-alabarik gabeko biko-teak. EAEko joera kontuan hartuz, pertsona bakarreko unitateak adineko emakumeek osatzen dituztela ondoriozta dezakegu, eta seme-alabarik gabeko bikoteak, batik bat seme-alabak emantzipatu zaizkien bikote helduak direla.

    • Adin txikiko zein nagusien eta mugikor-tasun murriztua dutenen zaintza lanak,

    nagusiki, familiek (eta familia barruan, gehien bat emakumeek) beraien gain har-tzen dituzten arren, esparru domestikotik kanpo egitea ahalbidetzen duten balia-bide eta zerbitzuak badaude Lemoan: Oi-nezbusa, Medikautoa, Ludoteka, Umeen zaintzarako eskola zerbitzua. Halere, pro-portzioan adinekoen zaintzara bideratuta-ko baliabide eta zerbitzu kopurua urria da, nahiz eta hau gero eta baliabide gehiago eskatzen dituen bizitzako momentua izan.

    • Jendarteak zaintza lanak emakumeen-gan esleitzen jarraitzen duela ondorioz-tatu dugu. Adin txikikoen hezkuntza eta aisialdiko ardura espazioetan, batez ere, amak aurki ditzakegu. Mendekotasun egoeran dauden pertsonen zaintza la-nak ere, ia era esklusiboan, emakumeek burutzen dituzte. Honek emakumeek es-parru publikoan eta esparru domestiko-pribatuan duten presentzia bikoitza eta hirukoitzean eragiten du, barien lan zama handituz eta, ondorioz, garapen eta ongi-zate pertsonalerako denborak nabarmen edo erabat murriztuz.

    • Helduen eta autonomia murriztua duten pertsonen zaintzara bideratutako balia-bideek ez diote erantzuten gaur egun da-goen lan bolumenari eta zaintzaileek, pro-

    7. FaMilia eta zaintza

  • 31

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    portzio handian emakumeak, beraien gain hartu behar izaten dute ardura hau, ia bere osotasunean. Honek kostu pertsonal han-diak eragiten dituela ondorioztatu dugu: jendarte-isolamendua, osasun fisiko eta psikologikoaren galerak eta prekarietatea, besteak beste.

    7.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Udalak aurrera eramaten dituen politika, programa zein ekimenetan, familia ere-duen aniztasuna kontuan hartzea. Elkar-bizitza ereduak aldatzen ari dira eta aniz-tasuna onartzeak eta herritarren familia errealitate desberdinei erantzuteak, poli-tika ez baztertzaileak garatzen lagunduko dio udalari. Bereziki, bakarrik bizi diren adi-neko emakumeei eta ama eta adin txikiko seme-alabek osatutako unitateei arreta es-kaintzea gomendatzen dugu, zaurgarrita-sun egoeran daudelako.

    • Umeen zainketara bideratutako zerbitzuak dauden beharrizanetara egokitzea. Umeen zainketara bideratutako baliabideen egun-go kokapenak ez dio Lemoako errealita-teari ez zaintza beharrizanei erantzuten. Zerbitzuok hezkuntza zentrotik zein guraso eta umeen aisialdi guneetatik urrun daude

    eta, horregatik, era urrian erabiltzen dituz-te herritarrek.

    • Emakume zaintzaileei zuzendutako enpo-deramendu programak diseinatzea. Zaintza ereduaren diskurtsoa indartsu gailentzen da jendartean: emakumeek esparru domes-tikoan egin beharreko lana dela onartzen da. Eta horregatik, autonomia mugatua du-ten pertsonen zaintza, proportzio handi batean emakumeek hartzen dute beraien gain. Modu intentsiboan egin beharreko la-nak izaten dira hauek gainera. Honek kos-tu pertsonal handiak eragiten ditu (fisiko, emozional, sozial eta ekonomikoak). Ho-rregatik, ezinbestekoa deritzogu zaintzaren eredu hau kuestionatu eta emakume zain-tzaileen enpoderamendu prozesuak era-gingo dituen proiektuak abian jartzeari.

    • Zaintza lanen erantzunkidetasun soziala sustatzea. Lan-merkatuaren eskakizunak gure bizitzetako zentroan jartzen ditugu zaintza lanak eskatzen dituen beharrizanak bigarren mailan kokatuz. Jendarte sostenga-rritasuna bermatzeko, aldiz, zaintza lanak gure jendarte ereduaren zentroan kokatzea ezinbestekoa da. Horretarako, jendarteari zuzendutako kontzientziazio eta sentsibi-lizazio kanpaina konkretuak lantzeaz gain, udalak bere gain hartu beharko luke, gaur

    7. FaMilia eta zaintza

  • 32

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    egun egiten duena baino era intentsua-goan, zaintzaren aldeko erantzukizun so-ziala (horretarako baliabide eta zerbitzuak zuzenduz, besteak beste). Aldi berean, zain-

    tza lanen balorazioan oinarritutako eremu formalean zein ez-formalean hezkuntza proiektuak garatzea gomendatzen dugu.

    7. FaMilia eta zaintza

  • 33

    8. AISIALDIA: KULTURA ETA KIROLA

    8.1. Sarrera

    Mendebaldeko jendarteetan aisialdia, ohi-ko lan esparrutik kanpo libreki aukeratuta-ko jarduera gozagarri eta atsegingarria dela ulertzen dugu. Betebehar eta erantzukizunak definitutako denboratik kanpo, norbere inte-res, motibazio eta nahien arabera egituratzen dena. Horrenbestez lanarekin kontrajartzen da. Aisialdiari dagokionean, ordea, derrigorrezkoa da lana eta enpleguaren arteko bereizketa egi-tea. Izan ere, aisialdia enplegua (sozialki erre-konozitu eta ordaindutako lana) duten pertso-nen artean eztabaida ezinezko eskubidea bada ere, era esklusiboan etxeko lanak eta zaintza-ren ardura dutenei buruz hitz egiterakoan ez da gauza bera gertatzen. Izan ere, aktibitate domestikoak ez du aktibitate laboralak beza-

    lako etenik planteatzeko aukerarik uzten, ez du denbora “soberakinik” erregistratzen (Murillo, 1996) eta, hortaz, ordaindutako lanik ez duten etxeko andreen kasuan adibidez, ia ezinezkoa da lana eta aisiaren arteko banaketa egitea. Horregatik, aisialdiari buruz dihardugunean, ezinbestekoa da genero ikuspuntutik abiatzea, emakumeak baitira, enplegua izanda ere, espa-rru domestikoan etxeko lanen eta zaintzaren ardura eta lan zama handiena euren gain har-tzen dutenak.

    Hau guztia kontuan hartuz, atal honetan Le-moako udalak antolatu eta bultzatu duen ai-sialdi eskaintza zein baliabideen kudeaketa eta erabilera aztertu dugu, aisialdia pertsona-

    8

  • 34

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    ren garapenean eta ongizate fisiko zein psiko-logikoan oinarrizkoa izateaz gain, komunita-tearekiko integrazioa eta gizarte harremanen garapena ahalbidetzeko berebiziko garrantzia duen esparrua ere badela ahaztu gabe. Atal honetan zehazki, kultura, kirola eta euskara arloetatik egindako esku-hartze desberdinen azterketa egiten dugu, gazteria zerbitzuarena hezkuntza eta hezkidetza atalaren barruan ko-katu dugulako.

    8.2. Ideia nagusiak

    • Udalak aisialdi eskaintza kultura, kirola, euskara eta gazteria zerbitzuetatik egiten du. Honetaz gain, udalak diru laguntzak ematen dizkie elkarteei herrian ekintzak aurrera eramateko. Udal arlo hauek, orain arte, ez dute zeharkako ikuspegirik modu aktibo eta sistematikoan landu, (gene-roa edota kultur-artekotasuna, esaterako) nahiz eta gai hauekiko sentsibilitatea adie-razi duten.

    • Aisialdiaren eremuan generoaren arabera banatutako jarduera eta espazioak dau-de. Emakumeak dira kultur eskaintza eta baliabideen erabiltzaile nagusiak: ikasta-roetako partaideak eta liburutegiko era-biltzaileak. Gizonak, ordea, kirol baliabide eta azpiegituren erabiltzaile nagusiak dira.

    Genero araberako jarduera, espazio eta identitateen eraikuntzak gizon eta ema-kumeek kultur eta kirol zerbitzuetan du-ten parte-hartze bereizi eta ezberdinduan eragin dezake.

    • Kultura arloko azpiegitura eta baliabideak udalerrian sakabanatuta daude. Herritarrek ez dute elkarrekin batzeko eta harrema-netarako erreferentziazko espaziorik eta honek eragileen arteko lankidetzaren ga-rapena zein herritarren arteko interakzioa oztopatu duela ondorioztatu dugu. Hala-ber, azpiegitura eta baliabideen sakaba-naketak nolabait eremu publikoan herrita-rren artean sortu diren dinamiken genero araberako banaketan ere lagundu du.

    8.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Euskara, kirola, gazteria eta euskara arloeta-tik burutzen diren ekintzek genero arabera-ko beharrizan espezifiko eta estrategikoak kontuan hartzea gomendatzen dugu. Alde batetik, generoa, egoera sozioekonomikoa, adina edota kultur-arteartekotasuna kon-tuan hartu ezean, sistematikoki udalak egi-ten duen eskaintzatik kanpo geratzen dira herritarrak egon daitezkeelako. Eta bestetik, beharrizan espezifikoak aintzat hartzeak genero araberako jardunen, denboren eta

    8. aiSialdia: kultura eta kirola

  • 35

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    espazioen banaketa gainditzeko bidea jo-rratzea ahalbidetzen duelako. Gainera, udal baliabide, programa eta zerbitzuak gizarte eraldaketarako tresna izan daitezke, hauen bidez, genero araberako interes estrategi-koak landu daitezkeelako (besteak beste, genero-gizarteratzea, jendartearen gene-ro-eraikuntza edota harreman hierarkikoak gainditzeko). Genero ikuspegia modu zehar-kakoan lantzeko, arloen koordinazio bilerak espazio klabea direla deritzogu. Horregatik, laguntza teknikoaz baliatuz genero ikuspe-gia aintzat hartzen hasteko sistematizazio-rako txantiloi eta gidaren inguruko lanketa egitea gomendatzen dugu.

    • Jendarte harremanak garatzeko zerbitzuak hobetu eta hedatzea, gaur egun dagoen eskaintza areagotuz. Erreferentziazko es-

    pazioa izateak udalerrian hautematen du-gun jarduera eta espazioen genero arabe-rako banaketa saihesten lagundu dezake. Eta, batez ere, adin eta profil konkretu ba-tetako emakumeen harreman sozialen ga-rapenean eta enpoderamenduan ezinbes-teko laguntza izan daiteke.

    • Udal liburutegia genero gaiak lantzeko in-dar-gunea eta aukera da eta, beraz, mate-rialen aukeraketa irizpideak finkatzea, ge-nero gaiei zuzendutako txokoa sortuz, eta haurrentzat bideratutako materialean iriz-pide hezkidetzaileak ezarriz. Gainera, haur zein helduei zuzendutako ekintzen bidez (kontu kontalaria eta irakurzaletasunaren txokoa, besteak beste) genero gaiekiko sentsibilitatea landu daiteke eta, bide ba-tez, espazioaren erabilera bultzatu.

    8. aiSialdia: kultura eta kirola

  • 37

    9. PARTE-HARTZEA

    9.1. Sarrera

    Parte hartzea esparru publikoan garatzen den bizitza sozialaren adierazpena izateaz gain, herritarrek erabakimen espazio eta organoe-tan eragiteko duten gaitasuna eta baliabidea ere bada. Jendarte-bizitzaren garapen zein eraldaketaren eragile lez nortzuk jarduten du-ten aztertzea garrantzitsua da, alde batetik, ez-berdintasun egoerak identifikatu eta, bestetik, ezberdintasun hauetan eragiten duten aukera faltak ezagutzeko aukera ematen digulako.

    Honen ildotik, kontuan izan beharra dugu emakumeek, orain gutxi arte, espazio publiko-ko eremu desberdinetarako sarrera oztopaturik edota debekaturik izan dutela eta horrek be-raien hiritartasun estatusean gabeziak eragin dituela (Pateman, 1988). Oraindik orain, ema-kumeak ez dira kontsideratzen eremu publi-koko herritar oso eta botere espazioetan par-

    te-hartzeko eta erabakitzeko duten gaitasuna gizonezkoena baino urriagoa da. Izan ere, ema-kumeen eta gizonen baliabide desberdinetara-ko sarreran ezberdintasunak daude eta horrek estatus sozial zein politikoan eragiten du, ez-berdintasun egoerak sortuz (Espiau, Saillard eta Ajangiz, 2005).

    Honegatik guztiagatik, ezinbestekoa da par-te-hartze espazio desberdinetan, generoaren araberako posizio eta eragin ahalmenak azter-tzea, emakume zein gizonek esparru publikoan aukera berdinekin eragin eta hiritartasun es-kubide eta betebeharrak parekidetasunean be-tetzen dituztenetz jakiteko. Horretarako, alde batetik, udaletik herritarren parte-hartzea bul-tzatzera eta bermatzera bideratutako espazio, prozesu eta proiektuak aztertu ditugu. Bestetik, Lemoako elkartegintza izan dugu hizpide, hau

    9

  • 38

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    da, kulturgintza, kirola eta jendarte-harrema-nekin zerikusia duten herriko ekimen desber-dinak: nortzuek eta nola jarduten duten.

    9.2. Identifikatutako beharrizanak

    • Udalak herri administrazioaren baliabide eta prozesuetan herritarren parte-hartzea bermatzera bideratutako hainbat prozesu eta espazio zabaldu ditu: euskara arloan eragiteko plangintza estrategikoa, udal-batzako bilera informatiboak, aurrekon-tuen diseinu parte-hartzailea eta jai-ba-tzordea. Prozesu guzti hauetan, orain arte, parte-hartzearen dinamizazioan ez da ain-tzat hartu metodologia inklusiborik (gene-roa eta kultur-artekotasunaren ikuspegiak aintzat hartuta) eta ez da egin asistentzia-ren eta egindako ekarpenen genero arabe-rako sistematizaziorik.

    • Gizon eta emakumeen parte-hartze ere-duak ezberdinak izan daitezke gizartera-tze prozesu ezberdinen ondorioz. Lemoako erakunde eta eragileen ordezkaritza lane-tan edota ageriko figura lez, orokorrean, gizonezkoak identifikatu ditugu (batez ere, kirolarekin zerikusia duten elkarteetan). Ordea, erakundeen eguneroko lanetan emakumeen inplikazioa askoz ere nabar-menagoa da.

    • Elkarteetan emakume eta gizonen par-te-hartzea ezberdina da elkartearen izae-raren arabera: kulturarekin zerikusia duten elkarteetan parte-hartzea parekatua da, jendarte-harremanekin edo gai soziale-kin erlazionatutakoetan emakumeen par-te-hartzea gizonena baino handiagoa da eta kirol elkarteetan, aldiz, parte-hartzea erabat maskulinoa da. Beraz, herrigintza-ren eremuan ere, aisialdiaren eremuan ikusi dugunaren antzera, generoa, jarduera eta espazioaren araberako banaketa erre-produzitzen dela ondorioztatu dugu.

    • Badaude zenbait elkarte beraien jardunean genero ikuspegiaren lanketa egiten saia-tzen direnak: Harriketarrak Gazte Asanblada eta Zaztaparrak Asti Taldea, adibidez. Beste batzuk, Harrobi Futbol Taldeak esaterako, genero begirada era esplizituan txertatu ez badute ere, orain arte ez bezalako lanketak egiten saiatzen direla adierazi digute.

    • Adineko emakumeen jendarte-harremanak esparru domestiko-pribatutik kanpo egitea ahalbidetzen duten espazioak identifikatu ditugu Lemoan: zeramika taldea eta esku-lanen tailerra, kasu. Espazio hauek berebi-ziko garrantzia dute genero araberako en-poderamendu prozesuak laguntzeko.

    9. parte-Hartzea

  • 39

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    9.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Udalak abiatutako parte-hartze espazio eta prozesuak genero ikuspegia kontuan har-tuz egiteko irizpide eta metodologiak ezar-tzea, gizarte ezberdintasunak ez erreprodu-zitzeko eta aukera berdinekin parte-hartu ahal izateko eta baita ere ezberdintasune-tan oinarritutako jendarte eraldaketa sus-tatzea ahalbidetuko duten hausnarketa eta planteamenduak barneratzeko.

    • Udaletik abiatutako prozesu parte-hartzai-leek zaintza ardurak kontuan hartzea, uda-lak zaintzaren erantzukizun sozialarekin bat egin dezan. Bide honetan, udalak par-te-hartzerako irekitzen dituen espazio zein prozesuetan zaintzarako udal-zerbitzuak bermatzeaz gain, hauen ordutegiak, espa-zioak eta kudeaketa ereduak ere kontuan hartzea gomendatzen dugu.

    • Udalak irekitako parte-hartze espazioe-tan herritarren parte-hartzearen azterketa sistematikoa egitea aldagai desberdinak kontuan hartuz: adina, generoa eta jato-rria, besteak beste. Honek prozesu hauen jarraipena eta ebaluazioa ahalbidetuko du, identifikatutako gabezia eta beharriza-nak hobetzera bideratutako neurriak ezarri ahal izateko.

    • Elkarteetan parekidetasunaren aldeko in-plikazioa handitzeko prozesua abian jar-tzea. Diru-laguntzen esleipen prozesua tresnatzat hartuta, elkarteak beraien jardu-nean genero ikuspegia barneratzen lagun-duko duen prozesua izango litzateke hau.

    • Emakumeen harreman espazioei eta tal-deei protagonismoa ematea, sarritan ez-kutuan geratzen diren jarduerak agerian jarriz, merezi duten jendarte-errekonozi-mendua emateko.

    9. parte-Hartzea

  • 41

    10. HEZKUNTZA ETA HEZKIDETZA

    10.1. Sarrera

    Hezkuntza arloan instituzio, erakunde zein eragileek burutzen dituzten esku-hartzeek eragin nabarmena dute haur eta gaztetxoen gizarteratze prozesuetan. Sexu-genero siste-mak giza-dibertsitatea bi kategoria zurrunetan sailkatzen du (emakume-femenino eta gizon-maskulino), identitateen transgrezioa zigor-tzen duten gizarteratze prozesuen bitartez. Ge-nero araberako gizarteratze prozesu hauetan hezkuntza formala, ez-informala zein informa-leko eragile eta instituzio desberdinek hartzen dute parte: familiek, ikastetxeek, elkarteek...

    Horregatik, atal honetan, haur eta gaztetxoei zuzendutako baliabide eta ekimen desber-dinak aztertu ditugu bi helburu nagusirekin.

    Alde batetik, eremu desberdinetako instituzio, erakunde zein eragileek burututako esku-har-tzeak genero ikuspegitik erreparatuz. Bestetik, hezkidetzaren ikuspegia lantzeko zer nolako aukerak dauden identifikatuz, jendarte-eralda-ketarako helburu eta jarraibide bateratuak fin-katzeko aukerak aztertzeko.

    10.2. Ideia nagusiak

    • Hezkuntza ez-formalera bideratutako udal baliabide eta zerbitzuetan ikuspegi hezki-detzailearen inguruko lanketa ezberdina egiten dela ikusten dugu. Gazteei zuzen-dutakoetan (Gaztelekua eta Itzartu pro-

    10

  • 42

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    grama) zeharka zein modu espezifikoan jorratzen da. Haurrei zuzendutakoetan (lu-doteka, udalekuak eta umeei zuzendutako kultur ekintzetan) zuzenki barneratuta ez egon arren, ludotekako hezitzaileak gene-ro begirada lantzeko saiakerak egiten ditu.

    • Hezkuntza formalaren eremuan hezkide-tzaren inguruko lanketa burutzen dute bai Haur Eskolak eta baita J.B. Meabe Ikaste-txeak ere. Horretarako barne-plangintza bana dute. Zentzu honetan, nabarmentze-koa da J.B. Meabe Ikastetxeak Arratiako Udalen Mankomunitateko EISE programa-rekin duen elkarlana.

    • Arratiako Udalen Mankomunitateak, EISE programaren bitartez, hezkuntza forma-lean zein ez-formalean haur eta gazte-txoekin prebentzioa eta harreman eredu inklusiboak lantzeko programa desberdi-nak ditu, beti ere, bertako erakundeekin elkarlanean. Programa desberdin hauek genero ikuspegia modu zeharkakoan zein espezifikoan lantzen saiatzen dira.

    • Eguskiza Meabe Ikastetxeko langileak emakumeak dira ia denak, irakasleak, gar-biketako langileak eta sukaldariak. Ema-kumeak dira, beraz, haurren zainketaren, gizarteratzearen, heziketaren eta espazio pribatuaren mantenuaren ardura hartzen

    dutenak. Bedela, Heziketa Fisikoko ira-kaslea zein Eskolaz kanpoko jardueren koordinatzailea, ordea, gizonezkoak dira. Lemoako hezkuntza eremuan erreproduzi-tzen den banaketa honek, genero rol tra-dizionalen erreprodukzio eta indartzean eragin dezake.

    • Eskolaz kanpoko jardueretan, espazioen eta jardueren genero araberako banake-ta argia dago. Kirol arloan batez ere mu-tilek hartzen dute parte eta, ordea, forma-zioarekin zerikusia duten eskolaz kanpoko jardueretan (ingelesa, musika instrumen-tua...) neskek.

    10.6. Identifikatutako beharrizanak

    • Haur eta gazteei zuzendutako udal balia-bide eta esku-hartzeetan ikuspegi hezki-detzailea modu bateratu eta planifikatuan lantzeko irizpideak eta lanketa estrategi-koa finkatzea.

    • Haur eta gazteekin, hezkidetzaren ikus-pegia modu integralean lantzea, ezinbes-tekoa baita jendarte-eraldaketa ahalik eta modu eraginkorrenean lortu ahal izateko. Horretarako, hezkuntza estamentu des-berdinek osotutako koordinazio mahaia osotzea proposatzen dugu, hezkidetzaren

    10. Hezkuntza eta Hezkidetza

  • 43

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    ikuspegia jendarteko esparru guztietan eta modu bateratuan landu ahal izateko. Koordinazio mahai honek haur eta gazteei zuzendutako udal baliabideetako ardura-dunak, hezkuntza zentroetako ordezkariak eta beraien jarduna haur eta gazteei zu-zentzen dieten elkarteetako ordezkariak bilduko lituzke. Koordinazio mahaiak hez-kidetzaren inguruan udalerrian egin beha-rreko esku-hartzeen inguruko erabakiak hartuko lituzke.

    • Gurasoak balore hezkidetzaileen transmi-sioan inplikatzeko ekintza zehatzak egi-tea. Lemoako hezkuntza formaleko zen-troetan zein Gaztelekuan ikuspegi honen lanketa handia egiten dute eta gurasoek lanketa honi jarraipena ematea garrantzi-tsutzat jotzen dugu.

    10. Hezkuntza eta Hezkidetza

  • 45

    11. BAZTERKETA ETA GIZARTERATZEA

    11.1. Sarrera

    Mendebaldeko herrialdeetako jendarte-es-tratifikazioa geroz eta nabarmenagoa da eta ezberdintasun sozialak areagotuz doaz. Ondo-rioz, bazterketa soziala jasateko arriskua dau-katenen proportzioa handituz doa. Bazterke-ta soziala zer den zehazterako orduan, honen aurkako EAE-ko legean egiten den definizioa erabili dugu, zeinek giza eskubideen erabilpe-nerako aukera ezindurik izateari egiten baitio erreferentzia, batez ere, lanerako eskubidea ezindurik izateari. Hezkuntzarako, kulturara-ko, osasunerako, etxebizitza duin batetarako eta babes sozialerako eskubideak ere kontuan hartzen ditu definizioak. Hiritartasun estatu-sa ematen duten giza eskubide hauetariko bat edo gehiago ezindua duen oro, baztertutzat jo-tzen du legeak6.6 Bazterketa Sozialaren aurkako Maiatzak 22ko 12/1998 Legea. Arrazoien Azalpena.

    Hortaz, legearen arabera, badaude gizarte tal-de batzuk bazterketa egoeran egoteko beste batzuk baino arrisku gehiago dutenak: hala nola, kualifikatu gabeak eta analfabetoak; aniztasun funtzionala dutenak; drogamen-pekotasuna daukatenak; aurrekari krimina-lak dituztenak, delitugileak eta presoak; etxe gatazkatsuetan hazi diren haur eta gazteak; hizkuntza, erlijio eta etnia gutxiengoak; erre-fuxiatuak eta etorkinak eta eskaleak. Generoan oinarritutako diskriminazioak kategoria hauek guztiak zeharkatzen ditu eta horregatik, baz-terketa egoerak areagotu egiten dira emaku-meen kasuan. Honen oinarrian, jendartean se-xuaren arabera egiten den banaketa dago eta banaketa horretatik sortzen den diskriminazio eta aukera falta. Izan ere, sexuaren araberako lanaren banaketaren ondorioz emakumeek ba-

    11

  • 46

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    liabide desberdinetarako sarreran oztopo han-diagoak dituzte (ekonomikoak, kulturalak zein sinbolikoak).

    Atal honetan, Lemoan bazterketa egoeran ego-teko arriskua duten herritarrei buruzko azter-keta egin dugu, zehazki etorkinena eta oina-rrizko errenta jasotzen dutenena. Aipatu behar dugu udalerrian bazterketa egoerak badaudela ondorioztatu dugun arren, ez dugula bereizke-ta larriko egoerarik identifikatu.

    11.2. Ideia nagusiak

    • Lemoako udalak ez du bazterketa eta gi-zarteratzerako esku-hartze zuzenik egiten, eskumen hau Arratiako Udalen Mankomu-nitatean delegatua baitu. Arratiako Udalen Mankomunitateko Gizarte Ekintza Sailak lau zerbitzu eskaintzen ditu: oinarrizko in-formazio, orientazio eta balioespen zerbi-tzua; drogamenpekotasunen prebentzio, asistentzia eta birgizarteratzeko programa; ume, gazte eta familiarekin gizarte-hez-kuntzan esku-hartzeko zerbitzua eta ber-dintasunerako zerbitzua.

    • Berdintasunerako zerbitzuaren xede na-gusia genero ikuspegia erakundean insti-tuzionalizatu, txertatu eta zeharkakotzea da. Eta horretarako, 2012-2015 urte bi-

    tarteko Plan Estrategikoa definitu du zer-bitzu honek. Plangintzan besteak beste, “Genero indarkeria eta sexu erasoen biktima diren emakumeei arreta ematen dieten era-kundeen arteko protokoloa” garatu eta honi jarraipena emateko eta udalerrietako ber-dintasun politikekin koordinatzeko ardurak finkatzen ditu.

    • Gizarte Ekintza Sailak kudeatzen eta bi-deratzen dituen baliabide eta programen titular zein erabiltzaileen profila aztertuta, emakumeei bereziki eragiten dieten baz-terketa eta ezberdintasun egoera konkre-tuak eragiten dituzten egiturazko fakto-reak daudela ondorioztatu dugu.

    • Polarizatutako eta segmentatutako lan-merkatuan, emakumeek lanaren sistema formalean parte-hartzeko aukera gutxiago dituzte. Gertaera horrek, emakumeen pre-karietatea eta ezegonkortasuna eragin di-tzake. Arduren eta lanen genero arabera-ko banaketaren ondorioz, gainera, zaintza lanak emakumeengan delegatzen ditugu eta, ondorioz, lan-merkatuan parte-hartu ahal izateko aukerak asko murrizten zaiz-kie beraien kargura adin txikikoak dituz-ten emakumeei.

    • Zaintza lanak beraien kargu hartu izatea-gatik eta bizitza osoan zehar, ezer edo oso

    11. Bazterketa eta gizarteratzea

  • 47

    “GENERO PAREKIDETASUNERAKO LEMOAKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEA”

    gutxi kotizatu izateagatik, emakume alar-gunen egoera ere kontuan hartzekoa da, pentsio minimoetarako eskubidea baino ez baitute izaten, Diru-sarrerak Bermatze-ko Laguntzekin osotzeko aukera izan arren.

    • Adinekoen zein aniztasun funtzionala du-tenen zaintza ere, ia modu esklusiboan emakumeek hartzen dute beraien gain. Eta honek ondorio nabarmenak eragiten diz-kie: zaurgarritasuna, narriadura fisiko eta psikologikoak, jendarte-isolamendua eta prekarietatea, besteak beste.

    • Etnia eta kultura ezberdintasunekiko erre-sistentziak daudela ondorioztatu dugu. Erresistentzia hauen kudeaketa ezak baz-terketa soziala indartzen eta jendarte kohesioa oztopatzen du. Gainera, etnia eta kultura ezberdintasunekiko genero arabe-rako estereotipoak hauteman ditugu (adi-bidez, gizonezko “etorkinak” arriskuarekin lotuz eta emakumeak sumisioarekin).

    11.3. Identifikatutako beharrizanak

    • Bazterketa eta prekarietatea eragiten du-ten kausei aurre egiten laguntzeko ema-kumeekin enpoderamendu prozesu espe-zifikoak lantzea, beti ere kontuan hartuta generoak ezberdintasunak eragiten dituz-

    ten bestelako egoerekin bat egiten duela. Beraz, gai honen inguruko edozein lanke-ta ere espezifikoa izatea komeni da: hau da, sexu-genero sistemarekiko enpodera-mendu prozesuak ez dira berdinak izango, besteak beste, adinaren, ikasketa mailaren, kulturaren, egoera sozioekonomikoaren edota sexu eta sexualitate aukeren arabe-ra. Emakumeen bizipen eta identitateetan egoera desberdinek eragiten dute eta, be-raz, heterogenitate hau kontuan hartzea ezinbestekoa da.

    • Udalerrian indarkeria egoerak identifi-katu eta prebenitzeko prozedura eta ba-liabideak definitzea Arratiako Udalen Mankomunitateko Gizarte Sailarekin eta, bereziki, Berdintasunerako Zerbitzuarekin koordinatuz.

    • Kulturartekotasunaren lanketa egitea ge-nero ikuspegitik.

    11. Bazterketa eta gizarteratzea

  • 1. SARRERA2. METODOLOGIA ETA LANDA LANAREN GARAPENA2.1. Lehenengo fasea: hurbilketa2.2. Bigarren fasea: hausnarketa2.3. Hirugarren fasea: eraldaketa

    3.BIZTANLERIARI BURUZKO DATU OROKORRAK3.1. Sarrera3.2. Ideia nagusiak3.3. Identifikatutako beharrizanak

    4. ESPAZIO PUBLIKOAREN ANTOLAKETA 4.1. Sarrera4.2. Ideia nagusiak4.3. Identifikatutako beharrizanak

    5. UDAL ADMINISTRAZIOA5.1. Sarrera5.2. Ideia nagusiak5.3. Identifikatutako beharrizanak

    6. MERKATU LABORALA6.1. Sarrera6.2. Ideia nagusiak6.3. Identifikatutako beharrizanak

    7. FAMILIA ETA ZAINTZA7.1. Sarrera7.2. Ideia nagusiak 7.3. Identifikatutako beharrizanak

    8. AISIALDIA: KULTURA ETA KIROLA8.1. Sarrera8.2. Ideia nagusiak8.3. Identifikatutako beharrizanak

    9. PARTE-HARTZEA9.1. Sarrera9.2. Identifikatutako beharrizanak9.3. Identifikatutako beharrizanak

    10. HEZKUNTZA ETA HEZKIDETZA10.1. Sarrera10.2. Ideia nagusiak10.6. Identifikatutako beharrizanak

    11. BAZTERKETA ETA GIZARTERATZEA11.1. Sarrera11.2. Ideia nagusiak11.3. Identifikatutako beharrizanak