Upload
loismiquel
View
242
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
1/34
Escola Oficial de Idiomas de Vigo
APUNTAMENTOS E ESQUEMAS
DE LINGUA GALEGA
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
2/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
3/34
O ALFABETOO alfabeto galego mode!o com"o!se das seg#i!tes letas$ %#!to coa leta e co !omed&se a "o!#!cia m&is e"ese!tati'a(
LET)A NOME P)ONUN*IAa a +a, casa
b be +b, bocac ce +-, .o# +s,( seseo/( cinco,
cedo+0, catro, cousa, custo
d de +d, durmire e +e, ceado( cedo, preso -a
+1, abeto(prsa, p, setef efe +f,ferro, afeitog g#e +g, .o# +2,( g2eada/(gorxa,
agardar
2 2ac2e .ceo/ hoxe3 harmonai i +i, idade, axial ele +l, laxe, ola!
m eme +m,Manuel, esfameado! e!e +!, ningun, aniar4 e4e +!, nio, sooo o +o ceado, todo, hoxe
+O abeto, home3 nove" "e +",papn3 impo5 5#e +0, Ve 65#7 ee + , +, arar, arroaz
s ese +s,sade, asolagart te +t, trasno, atar# # +#, uva, teu' #'e +b, av, devecer, gravar% %e + ,xarda, caixa, clix
+0s,exame, saxo, txico8 8eta +-, .o# +s,( seseo/( azouta,
zoco
Na otogaf9a galega mode!a #til98a!se tam:! os seg#i!tes dgrafos5#e e"ese!ta! #!
;!ico fo!ema(D
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
4/34
O @NE)O DO SUBSTANTIVO
A/ So! s#bsta!ti'os femi!i!os(
a/ Os 5#e come8a! "o a tC!ico
a ag#ia3 as ag#iasa a!sia3as a!siasa &ea3 as &easa ate3 as atesa a#gade!te
a alba3 as albasa &boe3 as &boesa ama3 as amasa as"a3 as as"asa a#la3 as a#las
a alma3 as almasa aca3 as acasa a"a3 as a"asa a'e3 as a'esa a#ga3 as a#gas
b/ Os 5#e acaba! e! A@E
a alda%e3 a c2a!ta%e3 a fia%e3 a 'ia%e???
e%ce"ciC!s( o ta%e3 o "a%e3 o gaa%e3 oa "eso!a%e
c/ Os 5#e acaba! e! SE .'oces c#ltas co! oi%e !os !omes gegos e! IS/
a a!&lise3 #!2a dose3 a ecli"se3 a :!fase3 a "a:!tese3 a %:!ese??? .No!"ete!ce! a este g#"o( o oasis3 o c2asis/
d/ Os acabados e! ITE e TE .temi!aciC! gega ITIS e TIS/
a 2e"atite3 a "eito!ite3 a bo!5#ite3 a glote???
B/ So! s#bsta!ti'os masc#li!os(
a/ Os acabados e! OTE
o dote3 o lote3 o magote3 o moote .'aia!te de amoodo/
b/ Os acabados e! UME
o aced#me3 o bet#me3 o cad#me3 o ce#me3 os ci#mes3 o cost#me3 o c#me3o est#me3 o f#me3 o g#me3 os leg#mes3 o l#me3 o "esad#me3 o 'agal#me3 o'ol#me3 o 5#ei%#me?
Mais so! s#bsta!ti'os femi!i!os( a se'id#me3 a ma!sed#me
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
5/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
6/34
@ENT
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
7/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
8/34
? Os s#bsta!ti'os acabados en consoante diferente de L ou N3e!gade! HES !o "l#al(
rapaz rapaces+ culler culleres+ marus marueses
? Os nomes compostosfoma! o "l#al do seg#i!te modo(
Se o s#bsta!ti'o est& fomado "o d;as "alabascom"letame!te #!idas3 co!sid:ase #! sC 'oc&b#lo e seg#e asegas de fomaciC! do "l#al(
augardente augardentes+ vaivn vaivns
Se est& fomado "o do#s s#bsta!ti'os o# "o #! s#bsta!ti'o ead%ecti'o3 os do#s 'a! e! "l#al(
tenente coroneltenentes coroneis+ peixe sapo peixessapos+ caixa forte caixas fortes+ porco bravo porcosbravos
e os dous elementos van unidos por preposicin, s o primeiro
vai en plural.
estrela de mar estrelas de mar+ p de cabra ps decabra
? Alg;!s s#bsta!ti'os te4e! #!2a ;!ica foma "aa o si!g#la e o"l#al3 !este caso : o detemi!a!te o 5#e i!dica o !;meo? As9aco!tece co!(
Os fi!ali8ados e! @ ."o!#!cia 0s/(
ofax os fax+ o trax os trax
S#bsta!ti'os como( lapis, oasis, virus, mrcores,
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
9/34
FO)MA*IN DO DIMINUTIVO
O s#fi%o/ioa"l9case sobe todo a bases s#bsta!ti'as o# ad%ecti'as? Fomaos dei'ados da seg#i!te ma!eia(
a/ Se a "alaba base acaba e! 'ogal &to!a3 esta ":dese ao e!gadi os#fi%o/io(
maletamaletia tardetardia rorio
*a!do a "alaba base acaba e! dito!go -io3 -ia3 o ido dito!go e o dos#fi%o 5#eda! f#!didos !#!(
raia raa xoia xoa croiocroo
b/ Se a "alaba base emata e! dito!go decece!te .-eu, -ou, -ai, -ei, -oi/o#/n3 o !omal : 5#e o s#fi%o "ese!te a foma/cioao ado"ta #!/c-de e!lace(
cartncartoncio nainaicia benbenciomanmancia reireicio boiboicio
Esta temi!aciC! .-cio/ est:!dese a
o "alabas femi!i!as acabadas e! /"o'e!ie!te da temi!aciC!lati!a HANA(
irmirmancia mazmazancia rarancia
o "alabas acabadas e! /n 0 -ana 5#e desig!a! "esoas co!alg#!2a caacte9stica !egati'a(
mentirancio, mentirancia+ papancio, papancia
c/ Se a base acaba e! 'ogal tC!ica o# co!soa!te difee!te de /n3e!g&dese o s#fi%o sobe a foma "le!a da base(
1os 1oseo calor caloria papel papelios soo sol solio mam mamaa
O s#fi%o/iotam:! "ode a"licase a alg;!s i!defi!idos .nadia3 todio/3 ad'ebios e loc#ciC!s ad'ebiais.loguio3 cedio3 amodio3 devagario3 ao xeitio/3 %e#!dios e! f#!ciC!s "C%imas aos ad'ebios.andandio3 calandio/ e e! fCm#las como aburio3 adeusio3gracias3 at loguio3 etc?
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
10/34
O A)TIGO
O atigo detemi!ado "ese!ta as seg#i!tes fomas(
olapis acadeira oscans asraparigas
Tam:! "ese!ta o#tas 'aia!tes de!omi!adas segundas formas(
lo la los las
Estas seg#!das fomas em":ga!se !os seg#i!tes casos .i!dicamos "imeio a foma"ioitaia gaficame!te3 e3 e!te coc2etes3 a e"ese!taciC! da seg#!da foma do atigo5#e : tam:! como se "o!#!cia/(
K/ Des"ois d#!2a foma 'ebal ematada e! -ro# e! -s(
%uero afiar o lapis +%uero afia-lolapis,2istes os cans3 +2ste-loscans3,
/ Des"ois dos "o!omes nos3 vose lles3 ca!do estes 'a! #!idos ao 'ebo?
#mprestounos a cadeira +#mprestuno-lacadeira,(euvos o aviso +(uvo-loaviso,4ntaslles os erros3 +4ntaslle-loserros3,
/ Tas os "o!omes tC!icos nse vs(5s os dous estudamos filosofa +5-losdous666,2ronvos onte a vs os tres +???a v-lostres,
/ Des"ois do ad'ebio u(
7-losteus nenos3
/ Des"ois de por3 (e) mais3 tras3 todostodas3 ambosambas3 entrambosentrambas?.Im"ota!te( !estes casos !o! se em"ega o g#iC!/(
8rguesepolamaanciaTas o mel 'e4e! os abellC!s +Tralomel666,
E# e mais o *alos somos bos amigos +#u e mailo4arlos666,Todas as !oites a 'e%o +Tdalasnoites 666,Ambos os a"aces so! be! ag#dos +mbolosrapaces666,Fi%:o!o e!tambos os !e!os +??? entrmbolosnenos,
NOTA( O #so da seg#!da foma do atigo !o! : obigatoio e%ce"to co ad'ebio u.u-lo libro3/ ecoa "e"osiciC! por.polo camio, pola ra, polos carreiros, polas estradas/? Nos demaiscasos "ef9ese !o! e"ese!tala !a escita? )e"es:!tese !a escita o# !o!3 a ;!ica
"o!#!cia ecome!dable : a 5#e e"od#ce a foma?? Debemos "oc#a !o! mest#a!#! mesmo escito as d;as "osibilidades?
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
11/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
12/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
13/34
? *ONT)A**INS DAS P)EP? *OS DEMOST)ATIVOS(
DE ESTEA3 ESEA3 AQUELA( deste.s/3 dese.s/???
ISTO3 ISO3 AQUILO( disto3 diso3 da5#ilo?
EN ESTEA3 ESEA3 AQUELA( !este.s/3 !ese.s/???
ISTO3 ISO3 AQUILO( !isto3 !iso3 !a5#ilo?
Estas co!tacciC!s !o! te4e! l#ga ca!do a "e"osiciC! !o! e%e o s#bsta!ti'o ao5#e modifica o demostati'o(
de estas razns seren admitidas eu calara+ de seren admitidas estas razns eu
calara,
? *ONT)A**INS DAS P)EP? *OS P)ONOMES PE)SOAIS.&L'&LA'&L&'&LA /(
DE ELELAELESELAS( del3 dela3 deles3 delas
EN ELELAELESELAS( !el3 !ela3 !eles3 !elas
Estas co!tacciC!s !o! te4e! l#ga ca!do a "e"osiciC! !o! e%e diectame!te o"o!ome(
de eles chegaren en tempo, imos xuntos+ de chegaren eles a tempo, imos xuntos,
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
14/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
15/34
O P)ONOME TONO NAS SUBO)DINADAS VAI ANTES DO VE)BO.)ESUMO/
+Os "o!omes &to!os so!( me, te, che, se, lle, o .lo, no/, a .la, na/, nos, vos, lles, os .los,nos/, as .las, nas/,
*o!cesi'as( A
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
16/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
17/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
18/34
O
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
19/34
SABE) SE) TE) T)AE) VALE) VE) VI) resenteindicativo
seisabessabesabemossabedes
sabe!
so!es:somossodes
so!
te4oteste!temoste!des tedes
te4e!
taiotaestaetaemostaedes
tae!
'allo'ales'ale'alemos'aledes
'ale!
'e%o'es'e'emos'edes
'e!
'e4o':s':!'imos'i!des 'ides
'e4e!Copret/ritoindicativo
sab9asab9assab9asabiamossabiadessab9a!
eaeaseaeamoseadesea!
ti4ati4asti4ati4amosti4adesti4a!
ta9ata9asta9ataWamostaWadesta9a!
'al9a'al9as'al9a'aliamos'aliades'al9a!
'9a'9as'9a'iamos'iades'9a!
'i4a'i4as'i4a'i4amos'i4ades'i4a!
ret/ritoindicativo
so#be!so#bec2esso#boso#bemosso#bestesso#be!
f#!f#c2esfoifomosfostesfoo!
ti'e!ti'ec2esti'oti'emosti'estesti'eo!
to#%e!to#%ec2esto#%oto#%emosto#%estesto#%eo!
'al9!'alic2es'ale#'alemos'alestes'aleo!
'i!'ic2es'i#'imos'istes'io!
'i!'i4ec2es'e#'i4emos'i4estes'i4eo!
Antepret1indicativo
so#beaso#beasso#bea
so#beamosso#beadesso#bea!
foafoasfoa
foamosfoadesfoa!
ti'eati'easti'ea
ti'eamosti'eadesti'ea!
to#%eato#%easto#%ea
to#%eamosto#%eadesto#%ea!
'alea'aleas'alea
'aleamos'aleades'alea!
'ia'ias'ia
'iamos'iades'ia!
'i4ea'i4eas'i4ea
'i4eamos'i4eades'i4ea!
uturoindicativo
sabeeisabe&ssabe&sabeemossabeedessabe&!
seeise&sse&seemosseedesse&!
teeite&ste&teemosteedeste&!
taeeitae&stae&taeemostaeedestae&!
'aleei'ale&s'ale&'aleemos'aleedes'ale&!
'eei'e&s'e&'eemos'eedes'e&!
'iei'i&s'i&'iemos'iedes'i&!
ospret/ritoindicativo
sabe9asabe9assabe9asabeiamossabeiadessabe9a!
se9ase9asse9aseiamosseiadesse9a!
te9ate9aste9ateiamosteiadeste9a!
tae9atae9astae9ataeiamostaeiadestae9a!
'ale9a'ale9as'ale9a'aleiamos'aleiades'ale9a!
'e9a'e9as'e9a'eiamos'eiades'e9a!
'i9a'i9as'i9a'iiamos'iiades'i9a!
resente
ub%untivo
saiba
saibassaibasaibamossaibadessaiba!
se%a
se%asse%ase%amosse%adesse%a!
te4a
te4aste4ate4amoste4adeste4a!
taia
taiastaiataiamostaiadestaia!
'alla
'allas'alla'allamos'allades'alla!
'e%a
'e%as'e%a'e%amos'e%ades'e%a!
'e4a
'e4as'e4a'e4amos'e4ades'e4a!
ret/ritosub%untivo
so#beseso#besesso#beseso#b:semosso#b:sedesso#bese!
fosefosesfosefCsemosfCsedesfose!
ti'eseti'esesti'eseti':semosti':sedesti'ese!
to#%eseto#%esesto#%eseto#%:semosto#%:sedesto#%ese!
'alese'aleses'alese'al:semos'al:sedes'alese!
'ise'ises'ise'9semos'9sedes'ise!
'i4ese'i4eses'i4ese'i4:semos'i4:sedes'i4ese!
uturosub%untivo
so#beso#beesso#beso#bemosso#bedes
so#bee!
fofoesfofomosfodes
foe!
ti'eti'eesti'eti'emosti'edes
ti'ee!
to#%eto#%eesto#%eto#%emosto#%edes
to#%ee!
'ale'alees'ale'alemos'aledes
'alee!
'i'ies'i'imos'ides
'ie!
'i4e'i4ees'i4e'i4emos'i4edes
'i4ee!.mperativo sabesabede
s:sede
te!te!de
taetaede
'ale'alede
'e'ede
'e!'i!de 'ide
.nfinitivofle%ionado
sabesabeessabesabemossabedessabee!
seseessesemossedessee!
teteestetemostedestee!
taetaeestaetaemostaedestaee!
'ale'alees'ale'alemos'aledes'alee!
'e'ees'e'emos'edes'ee!
'i'ies'i'imos'ides'ie!
0erundio sabe!do se!do te!do tae!do 'ale!do 'e!do 'i!doarticipio sabido sido tido ta9do 'alido 'isto 'ido
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
20/34
PA)TI*ULA)IDADES DALGNS VE)BOS )EGULA)ES
2)3erbos da 45 e 67 con%ugacins con alternancia voc8lica na ra91
a/ Os 'ebos acabados e! -er. co!%#gaciC!/ 5#e te4e! -e-o# -o-como ;ltimas'ogais do le%ema3 co!%;ga!se co! &3 ! abetos !a 3 e "esoas do "ese!te dei!dicati'o? Nas o#tas "esoas do "ese!te e e! todos os o#tos tem"os co!%;ga!se co! e3o "ec2ados?
E%em"los(beber comer
"es? i!d? "es? s#b%? im"eat? "es? i!d? "es? s#b%? im"eati'o
bebob&bes
b&bebebemosbebedesb&be!
bebabebas
bebabebamosbebadesbeba!
bebe
bebede
comoc!mes
c!mecomemoscomedesc!me!
comacomas
comacomamoscomadescoma!
come
comede
Rai #!s ca!tos 'ebos 5#e !o! seg#e! esta ega? As93 te4e! sem"e timbe abeto!a 'ogal da a98( 5#ee .ieg?/3 5#&ce3 es5#&ce3 "ode .ieg?/? Sem"e "ec2ado( debe3ce3 le3 sobese e3 e! boa "ate do teitoio li!gX9stico3 tam:! os 'ebos ematados e!ce( "aece3 etc?
"es? i!d? de 5#&ce "es? i!d? de debe
5#&8o 5#&ces 5#&ce 5#&cemos 5#&cedes 5#&ce!
debo debes debe debemos debedes debe!
Esta alte!a!cia !o! te! e"ec#siC!s g&ficas3 #!icame!te as "ode te ca!do
5#eiamos difee!cia "aellas 2omCgafas( .el/ cme come.ti/? Neste caso "o!se ace!tog&fico & "alaba e! 5#e a"ae8a a 'ogal abeta?
b/ Nos 'ebos e! -ir. co!%#gaciC!/ 5#e te4e! -e-o#-i-como ;ltima 'ogal do le%ema !o i!fi!iti'o dist9!g#e!se tes g#"os(
bK/ Os 5#e ma!te4e! o -i-co!sta!te3 como ci!g#i3 coi%i??? b/ Os 5#e m#da! o -e-e! -i-!as fomas do "ese!te de i!d? e im"eati'o e! 5#e
a a98 : tC!ica e ademais e! todo o "ese!te de s#b%?(
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
21/34
"es? i!d? "es? s#b%? im"eati'o
ad'ito ad'ites ad'ite
ad'etimos ad'etides ad'ite!
ad'ita ad'itas ad'ita
ad'itamos ad'itades ad'ita!
ad'ite
ad'etide
*o!fome a este modelo co!%;ga!se(
ad2eico!ce!i .defecti'o/di'etii!fei
mediefeita!sfei
ad'etico!feidi%eii!sei
"edi de?e"etita!sgedi
agedidifeie!%eii!'esti
"efeie'esti'esti
com"etidisce!i .defecti'o/es"i des"ii!%ei
"ofeis#%ei
b/ Rai o#to g#"o 5#e "ese!ta #!2a 'aiaciC! ti"la !o 'ocalismo da a98( e!"osiciC! &to!a sem"e -e-$ e! "osiciC! tC!ica -&-!as "esoas e de si!g#la e do"l#al do "ese!te de i!d? e -i-!a "esoa K do "es? de i!d? !a do im"eati'o e e! todo o"es? de s#b%?
se'i
"es? i!d? "es? s#b%? im"eati'o
si'o s&'es s&'e se'imos se'ides s&'e!
si'a si'as si'a si'amos si'ades si'a!
si'e
se'ide
*o!fome a este modelo co!%;ga!se(fei . malfei/me!ti . desme!ti/seg#i . co!seg#i3 "eseg#i3 "oseg#i3 s#bseg#i/se!ti . ase!ti3 co!se!ti3 dise!ti3 "ese!ti3 ese!ti/se'i
T:4ase e! co!ta 5#e co!fei3 etc?3 !o! so! dei'ados de fei3 se!C! 5#e seemo!ta! & base c#lta lati!a fee/?
c/ Os 'ebos e! -ir-. co!%#gaciC!/ 5#e te4e! -u-como 'ogal fi!al do le%ema!o i!fi!iti'o .disc#ti3 f#%i3 etc?/ "ode! "ese!ta d;as "osibilidades de co!%#gaciC!(
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
22/34
cK/ Os 5#e ma!te4e! o -u-co!sta!te e! toda a co!%#gaciC!3 como disc#ti3 amaio9a deles de "ocede!cia c#lta(
agX9at#9
*LU
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
23/34
*o!fome a este modelo co!%;ga!se os 'ebos(
b#li de?
co!s#mic#bi de?*UDI)c#m"i
c#s"i .e c2#s"i/
d#mi
e!g#lie!s#mif#!di
f#%il#ci de?
m#li
m#%i"#li .e des"#li/#%is#bis#fi
s#mi
t#si#li#di .e des#di/%#!g#i de?%#di .e e%#di/
dei'ados de b#li( eb#lidei'ados de c#bi( desc#bi3 e!c#bi3 ec#bi3 edesc#bi?*UDI)( ac#di3 sac#di???dei'ados de l#ci( desl#ci3 e!tel#ci3 el#ci3 ta!sl#ci3 temel#ci?Dei'ados de %#!g#i( co!%#!g#i e des%#!g#i/
4)!s verbos acabados en -ur- fan no pres1 de ind1 e no de sub%untivo:
"es? i!d? "es? s#b%?
co!st;o co!st;es co!st;e co!st#9mos co!st#9des co!st;e!
co!st;a co!st;as co!st;a co!st#amos co!st#ades co!st;a!
6) !s verbos acabados en -cer(menos facer e derivados) e en -cir (menos dicire derivados) son completamente regulares (a menos ;ue se%an dos %a citados conalternancia)1
agradecer conducir
"es? i!d? "es? s#b%? "efecto "es? i!d? "es? s#b%? "efecto
agade8oagadeces
etc?
agade8aagade8as
etc?
agadec9!agadecic2es
co!d#8oco!d#ces
co!d#8aco!d#8as
co!d#c9!co!d#ci
c2es
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
24/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
25/34
@) rodutividade da 47 e 67 con%ugacins:
a/ So! 'ebos da co!%#gaciC!(
bate de?
cae de?com"eleco!'e%ecoe de?demoledeetedi'e%e
eme%e
e!c2eeg#ees"ae%ees"emee%"elefe!defe'e
im"ele
me%e"eme"o"elee!dee"elee%eom"e de?
some%e
tolletae deteme'ete de%eme
dei'ados de bate( abate3 combate3 debate3 ebatedei'ados de cae( acae3 decae3 ecae
dei'ados de coe( co!coe3 decoe3 descoe3 discoe3 escoe3 i!coe3 ocoe3"ecoe3 ecoe3 socoe3 ta!scoe
dei'ados de om"e( coom"e3 i!teom"e3 iom"e3 "oom"edei'ados de tae( abstae3 distae3 e%tae3 s#btaedei'ados de 'ete( co!to'ete3 co!'ete3 i!'ete3 "e'ete3 eco!'ete3 e'ete3
s#b'ete .mais( ad'eti e di'eti/
b/ So! 'ebos da co!%#gaciC!(
co!cibi3 coi%i3 dici e os se#s dei'ados3 eli%i .e eeli%i/3 escibi e dei'ados3 emiti3e5#ii3 s#fi3 t#si3 #li e "os#9
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
26/34
USO DAS *ON@UN*INS *OMPA)ATIVAS?
I? *om"aaciC! de desig#aldade?
M&is Ad%? *AQUEDO QUE seg#!do eleme!to?Me!os Ad%? *AQUEDO QUE seg#!do eleme!to
sase CA obigatoiame!te ca!do !o seg#!do eleme!to da com"aaciC! 'ai"o!ome "esoal tC!ico(
esa cativa mis loura catinon sodes menos nugallns cansnon son menos tarabelos cavs os tres
sase ,! "& obigatoiame!te ca!do a"aece! do#s "edicados 'ebaise%"esos e e! foma "esoal(
bebedes mis do quedeberades
.Tam:! ca!do3 !estes casos3 le'a o s#%eito do 'ebo e%"eso/(
ela saba menos do queeu imaxinaba
No esto dos casos "Cdese #sa CA o# "&3 mais "oc#a!do 5#e se%aco2ee!teme!te?
ouveaba mis forte caun lobo? + 5#e #! lobo,gstame mis asubiar cacantar? + 5#e ca!ta,en bici chegas antes caa andar.o# andando/ + 5#e a a!da .o# andando/, man gstame menos camecanografado+ 5#e meca!ogafado,
Se #tili8amos a co!%#!ciC! *A3 temos 5#e te e! co!ta o seg#i!te(
a/ Se lle seg#e atigo detemi!ado co!tae co! el oalme!te3 mais !a escita "Cdeseco!tae o# !o!? Temos3 da5#ela3 tes "osibilidades(
K/ a nena estuda mis horas cneno? +/ ca o!e!o / ;ue o!e!o,K/ o tallo menos alto ccadeira? +/ ca acadeia / ;ue acadeia,K/ andabas mis preocupado csoutros? +/ ca oso#tos / ;ue oso#tos,K/sempre se laiaba mis csamigas? +/ ca asamigas / ;ue asamigas,
b/ Pola co!ta3 se des"ois de *A a"aece a "e"osiciC! A3 o# #!2a co!tacciC! deA co atigo .ao3 &3 aos3 &s/3 !o! se fai a co!tacciC! !a escita?
prefiro ir a @talia ca auecia? +5#e a,prefiro ir praia ca aomonte? +5#e ao,
prefiro ir a 9ontevedra ca amallosa? +5#e &,
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
27/34
II? *om"aaciC! de ig#aldade?
Ta! Ad%? *OMA*OMO seg#!do eleme!to?
sase C!Aobigatoiame!te ca!do !o seg#!do eleme!to da com"aaciC! 'ai"o!ome "esoal tC!ico(
esa rapariga tan fungona comati?sodes tan nugallns comans?
sase C!! obigatoiame!te ca!do !o seg#!do eleme!to da com"aaciC!a"aece #!2a foma 'ebal foma "esoal(
deixouno tan ordenado comopuido?
.Tam:! ca!do3 !estes casos3 le'a o s#%eito do 'ebo e%"eso/(
fxoo tan grande comoeles llo pediron?
No esto dos casos "Cdese #sa C!A o# C!!3 mais "oc#a!do 5#e se%aco2ee!teme!te?
ouveaba tan forte comaun lobo? + como,gstame tanto debuxar comapintar? + como,en bicicleta chegas tan cedo comaa andar ;o# andando=+ como,
gstame tanto man comamecanografado+ como,
A foma *OMA !o! co!tae !a escita?
Rai 5#e te e! co!ta 5#e co! 'alo modal sC se "ode #tili8a *OMO(
ti fai comoueirasestamos au comoconvidados? . e! calidade de/
O mesmo s#cede ca!do se tata d#! *OMO ca#sal o# co!dicio!al(
comonon mo contes xa verscomochova prefern uedar na casa6
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
28/34
PALAB)AS SEN N(
aboa??? aboame!to abotoa??? botC!aca!toa??? ca!to amea8a??? amea8aamoesta??? amoestaciC! amo!toa??? mo!tC!
a"isoa??? a"isoadoa cea??? ceacooa??? cooa desabotoa??? botC!dese!cadea??? cadea dese!toa??? e!toaciC!doa??? doa8C! em"adoa??? "adC!e!cadea??? cadea e!toa??? e!toaciC!e!%aboa??? %abC! estea??? esteafea??? feo galadoa???galadC!
"edoa??? "edC! "egoa??? "egC!a8oa??? a8oame!to esoa??? eso!a!ciasoa??? so! tai8oa??? tai8C!%a%#a??? %a%;! %ea??? %eado
PALAB)AS *ON N(
aba!do!a??? aba!do!o abo!a??? abo!o .s#bscibise/a"ai%o!a??? "ai%C! co!de!a??? co!de!adesode!a??? desode desti!a??? desti!oemocio!a??? emociC! ode!a??? odeoga!i8a??? oga!i8aciC! see!a??? see!oa .adx6/
PALAB)AS A*ABADAS EN YO3 YA3 YN(
a!da8oa'i!8a .acodo/
bei8C!be!5#ee!8aca!sa8ocobi8ace!8adesce!8a
desga8ades"e8odifee!8adoa8C!doe!8aes"a8oesta!8a .estofa/Gali8aga8a2abe!8ai!difee!8ai!fl#e!8a .gi"e/i!%#sti8a
lice!8amal5#ee!8ame!os"e8o!ace!8a!o'i8o
"ese'ea!8a"ete!8a"ese!8a
"e%#98o"e8o5#ee!8ae!ace!8ase!te!8ase'i8ote!8a ."ociC! de teeo/te8otai8C!%#98o%#sti8a
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
29/34
O)TOG)AF
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
30/34
MODIFI*A*INS NA NO)MATIVA .!omati'a de co!codia/
Otogaf9a e o#tos
a/ D&se "efee!cia & co!tacciC! ao."e"osiciC! aco atigo o/fo!te a +E!ambos os casos a "o!#!cia : sem"e co! O abeto,
aosrapaces dilles ue non podo ir aocine+o#( Cs a"aces dilles 5#e !o! "odo i C ci!e,
b/ Adm9tese a dobe e"ese!taciC! "aa o e!co!to da co!%#!ciC! com"aati'a caco atigo detemi!ado( ca oo# c3 ca ao# c&? A foma "efee!te : 6ca o7?
o teu mellor ca omeu +o#( o teu mellor cmeu,
c/ Lim9tase a ace!t#aciC! de i!teogati'os 5#e i!tod#ce! i!teogati'as i!diectas.pregntalle cando volve, pregntalle onde est/ a a5#eles casos e! 5#e :!ecesaia "aa e'ita a!fibolo%9as?
dille u ueres 0 dille ue ueres .5#e si 5#ees/xa sabes u hai3 0 xa sabes ue hai.5#e si 2ai/
d/ O em"ego dos signos de interrogacin e admiracin: obigatoio ao fi!al doe!#!ciado e ecome!dado ao se# i!icio "aa e'ita ambigXidades e face m&is
doada a lect#a?
%ueredes castaas do meu castieiro ! 4ase chove"
e/ Pem9tese o #so do apstrofo"aa a e"od#ciC! da "osodia oal .nA verdade3nAo fixen3ontA noite/ o# "aa es"ecta t9t#los de obas o# cabeceias de
"#blicaciC!s(
a edacciC! d[A Nosa Tea os "eso!a%es d[Bs camios da vida
f/ O !ome da leta 67 "asa a se ue? Os !omes dos d9gafos 6ch73 6ll7 e 6u7
"asa! a se es"ecti'ame!te ce hache3 ele dobree ue u6
S#fi%os3 temi!aciC!s e g#"os co!so!&!ticos
a/ Am"l9ase a elaciC! de 'oces co!#$o3 -$a( diferenza .indiferenza/3 espazo.espazar3 espazoso/ estanza.\estofa[/3graza.desgraza/3 licenza3 nacenza.renacenza/3 novizo3presenza3 uerenza.benuerenza3 maluerenza/3sentenza3
servizo.servizal/ e terzo ;terza, terz, terzar=? Calizaco!sid:ase fomale%itimame!te galega .ig#al ca Galicia/3 am"lame!te doc#me!tada !a :"ocamedie'al3 5#e foi ec#"eada !o galego co!tem"o&!eo?
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
31/34
b/ *o!sid:a!se admis9beis ta!to#blecomo#bele3 e! co!sec#e!cia3 adm9te!setam:! as fomas d#"las do ti"o establecero# estabelecer? A foma "efee!te :
Hble?amable+o# ambel,$ amables+o# ambeis,
c/ E!g&de!se chapeu3 romeuexubileu& elaciC! de "alabas acabadas e!#eu?
d/ E!g&dese bacallauepau& elaciC! de "alabas acabadas e!#au?
e/ AcomCda!se ao es5#ema#n ! -as seg#i!tes fomas( afgn3 alazn3 alemn3barregn3 bosuimn3 capitn3 cataln3 ermitn3 escribn3gardin3 musulmn3rufin3sancristn3sultne trun?
f/ A temi!aciC!#n ! -ana 5#eda ese'ada "aa caactei8adoes "e%oati'os(.bocaln 0 bocalana, papn 0 papana66?/
g/ O es5#ema -n ! -ona5#eda ese'ado "aa fomaciC!s a#me!tati'as .2omC!3m#lleo!a3 caso!a???/ e "aa de'ebais "e%oati'os .ab#sC! ab#so!a???/ Osdemais casos3 !os 5#e -n!o! "ode a!ali8ase como s#fi%o3 fa! o femi!i!o e!-oa.anfitrin 0 anfitrioa, bretn 0 bretoa, campin 0 campioa, ladrn 0 ladroa.tam:! ladra/3 len 0 leoa, patrn 0 patroa, saxn 0 saxoa6??/
2/ I!co"Casepuberdadeao g#"o e!#dade?
i/ D&selle "efee!cia ao s#fi%o#ar%a3 5#e : a sol#ciC! tadicio!al .a !o! se e!cetos galicismos/ fo!te a/era(
librara, consellara, cervexara
T:4ase e! co!ta 5#e alg;!s galicismos mode!os3 como batera3galera3 o#mercera3 "ese!ta! #!icame!te a temi!aciC!/era6
]/ Nos g#"os co!so!&!ticos cce ct3 s#"9mese a "imeia co!soa!te ca!do 'ai"ecedida das 'ogais i3 u3 e%ce"to e! "alabas moi c#ltas +adiccin, adicto3conviccin3 convicto, dectico3 diccin3 dctil3 ductilidade3 edicto3ficcin3
ficticio3friccin3friccionar3 ictericia, ictiografa.e o#tas fomas co! ictio-/3invicto3 miccin3pictografa3pictrico.e o#tas fomas co!picto-/3 ricto,
succin3succionar, veredicto,?conducin, conduta3 conflito, delito, estrutura, frutfero, produto3 etc
A co!soa!te im"losi'a 'ocali8a e! i!os casos de reitor.reitorado3 reitoral3reitora/ eseita.maissectario3sectarismo/?
0/ *a!do !a mesma "alaba3 !o! com"osta3 a"aece d;as 'ecesxe! "osiciC!i!te'oc&lica3 a "imeia 'e8 co 'alo de +0s, e a seg#!da co de +,3 "Cdese o"ta
"o s#bstit#9 o "imeiox"os.esaxerar, esixir/ o# be! "o ma!te i!alteado og#"o etimolC%ico .exaxerar, exixir=? Esta "osibilidade !o! afecta aos "efi%os
do ti"o ex-seg#idos de co!soa!te .expunxir/ !i! &s "alabas com"ostas.lexicoloxa/?
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
32/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
33/34
8/13/2019 Apuntamentos e Esquemas de Lingua Galega
34/34