ARDURAZ JOKATZEKO Bigarren Hezkuntza...diru laguntza emango du IMak. Halaber, Boc’n rollaren diseinu grafiko pertsonali-zatua (ikastetxearen slogan edo logoti-poa) egiten ere lagunduko

BigarrenHezkuntza

ARDURAZ JOKATZEKO INGURUMENERAKO HEZIKETA

JARDUERA EGITARAUA 2010 | 2011

IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEA

P I 2


PAPER BIRZIKLATUANINPRIMATUA

Mankomunitatearen egoitza

Chinchilla jenerala kalea, 7(atzealdea) 31002 IruñaTel. 948 423 285/194Faxa. 948 423 230 E-posta. [email protected] [email protected]. Webgunea www.mcp.eshttp://sites.google.com/site/progra-maeducativomcp

Tel. 948 203 444

Ingurumen Heziketarako ProgramaIruñerriko Mankomunitatea

Bisitak etajarduerak eskatzeko

ARMADA ETORB. CHIN

CHIL

LA J

ENER

ALA

PARKEA ALDE ZAHARRA

YAN

GU

As

Y M

IRA

ND

A

MANKOMUNITATEAREN EGOITZA

BALUARTE

BigarrenHezkuntza


JARDUERA EGITARAUA 2010 | 2011


IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA SECUNDARIA

Hezkuntza komunitateak ingurumenari buruzko kontzientzia eta horren inguruko interesa hartzea, baita egun dauden ara-zoetarako konponbideak bilatzeko zein etor-kizunean agertu daitezkeenak saihesteko beharrezko ezagutzak, jarrerak, jokabideak, motibazioa eta nahia banaka zein taldeka eskuratzea ere. (Ingurumen heziketaren xedea, Belgradeko Gutuna, 1975).

Ingurumen esperientzia eta programak egin daitezela sustatzea, Iruñerritik hurbileko ingurunean ezagutza eta analisi kritiko eta sormenezkoa helburu izanen dutenak.

Baliabide materialak eta aholkularitza tekniko eta didaktikoa erraztea, irakasleek zein ikasleek aipatu programak gauzatu eta euren informazio premiak bete ditzaten.

AURKIBIDEA

Ingurumen Heziketarako Programa 05 | OR.

Nabarmentzeko moduko baliabideak 2010/2011 06 | OR.“Kontsumoa, Hondakinak eta Birziklapena” Programa 10 | OR.

“Iruñerriko Ibai Parkea” Programa 14 | OR.

“Ura: Hornidura eta Saneamendua” Programa 16 | OR.

“Hiri Garraioa eta Mugikortasun Iraunkorra” Programa 18 | OR.

Jardueren laburpena 21 | OR.

Jarduerak eskatzeko fitxa 2010/2011 22 | OR.

Aurkibidea Sarrera

Eskolako Ingurumen Heziketarako Programa Iruñerriko ikastetxe, kole-ktibo eta partikularrei zuzendutako heziketa eskaintza da. Xedea Urari, Hondakinei, Garraioari eta Iruñe-rriko Ibai Parkeari lotutako jardue-retan, kanpainetan eta prestakuntza prozesuetan parte hartzea da.

SARRERA

PAPER BIRZIKLATUANINPRIMATUA

P I 5

JARDUERA EGITARAUA IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEABIGARREN HEZKUNTZA

Hezkuntza komunitateak ingurumenari buruzko kontzientzia eta horren inguruko interesa hartzea, baita egun dauden ara-zoetarako konponbideak bilatzeko zein etorkizunean agertu daitezkeenak sai-hesteko beharrezko ezagutzak, jarrerak, jokabideak, motibazioa eta nahia banaka zein taldeka eskuratzea ere (Ingurumen heziketaren xedea, Belgradeko Gutuna, 1975).

Ingurumen esperientzia eta programak egin daitezela sustatzea, Iruñerritik hurbileko ingurunean ezagutza eta analisi kritiko eta sormenezkoa helburu izanen dutenak.

Baliabide materialak eta aholkularitza tek-niko eta didaktikoa erraztea, irakasleek zein ikasleek aipatu programak gauza-tu eta euren informazio premiak bete ditzaten.

Mankomunitateak kudeatutako instala-zioak eta guneak bisitatzea.Ondoko alderdiak ezagutzeko ibilaldi gidatuak dira: instalazioak, sentiberatze guneak eta zentroak, gauzatzen diren pro-zesuak, funtzionamendua eta kudeaketa. Horiekin batera, jarduera osagarri batzuk egiten dira, ingurumenaren aldeko jarrera eta jokaerei buruzko gogoeta egiteko aukera ematen dutenak.

Tailerrak. Lan proposamen biziak eta par-te hartzeko eginak, programa bakoitzaren eduki nagusiei buruzkoak. Horien xedea da nork bere ardura bultzatzea eta inguru-menaren aldeko jarrerak barneratzea.

Jardunaldiak. Goizeko saioak dira, insta-lazioren bat edo Ibai Parkea bisitatu ondo-ren eginak. Eduki espezifikoak sakontzeko diseinatu dira, eta arreta bereziz lantzen da ikasleak sentiberatzea eta jarrera eta ohitura arduratsuak barneratzea.

Uraren Ziklo Integrala / Hornidura eta Saneamendua.

Kontsumoa, Hondakinak, Konposta, Birziklapena eta Berreskuratzea.

Garraioa eta Mugikortasun Iraunkorra.

Iruñerriko Ibai Parkea.

Ingurumen Heziketa

Naturako eta Hiriko Ingurumena

Dokumentazio zentroaKontsulta eta mailegua.

Aholkularitza tekniko eta didaktikoaIrakasle eta ikasleei zuzenduta.

Material didaktikoen diseinu, koordina-zio eta edizioa

Sentikortasun kanpainak eskola espa-rruan

Ikastetxean hondakinak kudeatzeko baliabideak

Ontziak, paperak eta pilak gaika biltzeko edukiontziak eta zakuak.

Ikasgeletan papera birziklatu eta berrerabiltzeko paperontzi eta erretiluak. Pilak biltzeko edukiontziak. Materia organikorako konpost-ontzia,

etab. Horma-irudiak, gaikako bilketaren

eranskailuak, etab.

Zer helburu du? Zer eduki lantzen dira?

INGURUMEN HEZIKETARAKO PROGRAMA

Zer zerbitzu eskaintzen ditu?

Jardueraprograma

SARRERA

P I 6

IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEAJARDUERA EGITARAUA BIGARREN HEZKUNTZA

Nafarroako Uraren Foro Gaztea

NABARMENTZEKO MODUKO BALIABIDEAK: IBAI PARKEA

Beren ikasleekin urari eta ibaiari buruzko gaiak lantzeko interesa dutenendako, Ura-ren Foro Gazteak prestakuntza, baliabi-deak eta jarduerak eskaintzen ditu.

Nafarroako Gobernuko Hezkuntza De-partamentuak eta Nafarroako Ingurumen arloko Baliabide Zentroa Fundazioak bultzatzen dute programa

Iruñerriko Mankomunitatea lankidetzan aritzen da foroarekin, eta irakasleei era-bilgarriak izaten ahal zaizkien jarduerak eskaintzen ditu Ura eta Ibai Parkea programetan.

PARTE-HARTZE DATUAK

Informazio gehiago dago irakasleak prestatzeko Nafa-rroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuak antolatu duen hurrengo planean eta CRANAren webgunean.

http://www.crana.org/seccion/10/20/aguas_y_rios/iniciativas-participacion/5985/foro_joven_navarra/.

Emaitzak2009 -2010 Iruñerriko ikastetxeak

Ura 44 2.741 52 6.277 39 3.859 101 12.877

Hondakinak 20 950 57 7.157 40 5.390 99 13.497

Garraioa 9 1.062 14 985 23 2.047

Ibai parkea 23 1.410 37 3.311 30 2.281 80 7.002

GUZTIRA 58 5.101 71 17.807 52 12.515 125 35.423

HAUR H LEHEN H BIGARREN H GUZTIRA IKAsTETXEAK IKAsLEAK IKAsTETXEAK IKAsLEAK IKAsTETXEAK IKAsLEAK IKAsTETXEAK IKAsLEAK

P I 7


Jardunaldi berria:Arteta, kokapen geologiko berezia

NABARMENTZEKO MODUKO BALIABIDEAK: URA

Urtarriletik aurrera, Artetako Ingurumen Informazio eta Heziketa Zentroak (IIHZ) erakusketa baliabideak berrituko ditu: maketak, ikus-entzunezko proiekzioak, panelak eta birsortze interaktiboak.

Iturburuaren kokapena eta sorrera eza-gutzea, akuifero baten funtzionamendua ulertzea, Iruñerriko bilakaeran eta ha-zkundean izan duen garrantzia eta inguru-ne hori babesteko premia dira erakusketa berriak dituen eduki nagusiak.

Jarduerak Bisitaldia: Arteta + IIHZ Ur azpiko urak Bisitaldia: Arteta + IIHZ Ur azpiko urak +

Egillorko EUA Jardunaldi berria: Arteta, kokapen

geolo giko berezia (3. lauhilekoan soilik)

Inguruneak bi aukera interesgarri eskaintzen ditu, Artetako gatzagak bisitat-zeko eta Artazulgo arroilan sartzeko.

Ibilaldi gidatua eta Olloko gatzagak bisitatzea

Ibilaldi gidatua eta Olloko gatzagak bisitatzea 3. hiruhilekoan, Artetan beste jardunaldi bat egiteko aukera dago. Itur-burua eta IIHZ berria bisitatu ez ezik, Olloibar barnako interpretazio-ibilaldi laburra egiteko eta antzinako gatzagak bisitatzeko aukera egonen da.

Eremu horretan gatzagak daude baliabi-deak aprobetxatzeko ohiko jarduera bat, eta horrek erakusten du itsasoa izan zela gunearen jatorria. Antzinako instalazioan gatz-larrain bat berreskuratuta, gaur egun ustiatzen da. Izan ere, instalazio horretan egiten den bisitaldiak hainbat prozesu ulertzeko aukera ematen digu: naturan ur gazia nola lurruntzen den, gatz-bilketa eta gai horren inguruko zenbait ohitura.

NorentzatD.B.H

Jarduerak Jarduera berria: Arteta, kokaleku geologiko

berezia (3. hiruhilekoan soilik)

Ikusi Ura Programa (16. or.)

P I 8


NABARMENTZEKO MODUKO BALIABIDEAK: KONTSUMOA, HONDAKINAK ETA BIRZIKLATZEA

Ikastetxeetan, hondakinen ingurumen kudeaketa helmen handiko praktika da Ingurumen Heziketari dagokionez. Hon-dakinen murrizketan eta gaikako bilketan aktiboki parte hartzen duten ikasleek in-gurumenarekiko errespetuzko eta ardura-zko jarrera garatzen dute. Gainera, jarrera hori beste eremu batzuetara erraztasunez zabaltzen dute.

Programak ikastetxeen eskura jartzen du, ikastetxeetan paper eta ontzi bilketa kudeatzeko baliabide materialak zein hori ezartzeko eta garatzeko prozesuan beha-rrezkoa den laguntza teknikoa.

Gaikako bilketak ikastetxeetanParte hartzeko konpromisoa

BaliabideakArgibidedun horma-irudiak, bilketa ondo egiteko

Paperontziak eta edukiontziak identi-fikatzeko eranskailuak

Poltsa edo zaku berrerabilgarriak

Gaikako bilketa egiteko edukiontzi horiak edo urdinak

Kalean dagoen edukiontziaren egokitzea

BaldintzakPrograman parte hartzeko eta laguntza baliabideak eskatzeko, ikastetxeek urtero berritu eta bidali behar dute parte hartze-ko konpromisoaren inprimakia.

Urban waste treatment Centre of Góngoraand “The butterfly effect” permanent ExhibitionBisita gidatua ingelesez Gongorako Zentroan

Gongorako HHTZk eta Tximeleta efektua erakusketak aukera ederra ematen dute Iruñerrian hondakinak nola kudeatzen diren jakiteko eta arduraz egin beharreko kontsumo ohiturak garatzeko.

Iraupena, gutxi gorabehera2 ordu

EmaileakClen Collegeko adituak

NorentzatDBHko 2. zikloko eta Batxilergoko ikas-leentzat

P I 9


Hamaiketakoan sortzen diren hondakinak murrizteko Boc’n rollek izan duten ha-rrera ona zein ikastetxe batzuen “bokata-zorroa” hori ikastetxe osoan zabaltzeko eskaera ikusita, horren gastuaren %20ko diru laguntza emango du IMak. Halaber, Boc’n rollaren diseinu grafiko pertsonali-zatua (ikastetxearen slogan edo logoti-poa) egiten ere lagunduko du.

Hamaiketakoaren hondakinen murrizketaBoc´n rolls pertsonalizatuakEskola kanpaina

Ikastetxeak martxan jarriko dituen ingurumenarekiko jarduketetan familien esku hartzea ahalbidetzeko, IMak doan eskainiko die ikasleen gurasoen elkarteei Gongorako Hiri Hondakinak Tratatzeko Zentroa eta Ingurumen Ikasgela bisitatze-ko aukera.

Bisita eskatzeko Iruñerriko Mankomunitatearen Hezkuntza Programara deitu behar da.

Gongorako H.H.T.Z.-ra bisita etaIngurumen IkasgelaIGEei zuzendutako jarduera

TRIPTIKOA

Gaikako bilketan parte hartzeko konpromisoa

Programan parte hartzeko eta laguntza baliabideak eskatzeko, ikastetxeek urtero berritu eta bidali behar dute parte hartze-ko konpromisoaren inprimakia. Gaikako bilketan parte hartzeko konpromisoa duen triptikoa ikastetxera bidaliko zaio eta ikasturte hasieran itzuli beharko da.

GIDA

Baliabideen eta jarduera egokien gidaliburua

Gida horren xedea antolaketa eta gogoeta elementuak ekartzea da ikastetxeetan egindako praktika arduratsuak ohitura bihur daitezen.Ia eguneroko ekintza guztietara eta honako eremu hauetara zabaltzen da ingurumen konpromisoa: hondakinen murrizketa, ur kontsumo eraginkorra edo mugikortasun iraunkorra. Izan ere, hezkuntza komunitateko kide guztiok egunero hartzen dituzte gai horien inguruko erabakiak.

Ingurumenaren aldeko praktikak garat-zeko eremuakUr kontsumo eraginkorra

Hondakinen murrizketa

Gaikako bilketa programa: papera, ontziak, pilak, hondakin toxikoak eta beste hondakin bereziak.

Materia organikoa berreskuratzea

Mugikortasun iraunkorra

P I 10


“HONDAKINAK ETA BIRZIKLAPENA” PROGRAMA

TAILERRA IKASGELAN

Hondakinik gabeko hamaiketakoa

Edukiak Hondakinak murriztea. 3R estrategia eta hamaiketakoen hondakinak murrizteko alternatibak.

Baliabideak Esperientzia martxan jartzeko eta horren jarraipenaren inguruko ekintza plana. Boc’ n roll delakoak ematea.

Betekizunak Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko. Aldez aurretik ikasgela erabiltzeko aukera izatea. Ikastetxeak eguneratua izan behar du ontzien bilketan parte hartzeko konpromisoa.

Hamaiketakoen ohiko bilgarriak izango dira abiapuntua. Horien kontsumoa murriztearen garrantziari buruzko hausnarketa egingo dute ikasleek.

Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat.

Norentzat (en negrita)DBH-ko 1. mailakoak

Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Ikasgela bat tailer bakoitzeko. Ondoz ondoko zenbait tailer.

HelburuaHamaiketakoek sortzen dituzten hondakinak murrizteko konpromiso pertsonala.

1º

P I 11


PROGRAMA RESIDUOS y REcIcLAjE

TAILER-HITZALDIA

Kontsumitzen gaituen zaborra

TAILERRA

Nola egin paper birziklatua

Zaborra gizartearekin batera garatzen da, baita horren tratamendua eta kudeaketa ere. Baina zaborrak sortutako arazo batzuek jarraitu egiten dute, euren jatorria onda-sunen ekoizpen eta kontsumoan baitago.


Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Hitzaldi bat (50 ikasle, gehienez)Ondoz ondoko bi hitzaldi.

HelburuaHondakinen arazoa konplexua dela eta birziklatzetik haragoko irtenbideak behar direla ohartaraztea.

Edukiak Hondakinak sortzeak dakartzan arazoak 3R estrategia

Baliabideak Power-point programaren bidezko aurkezpena Gaikako bilketen jarduera osagarria

Betekizunak Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko

Kontsumo arduratsuak eta paperaren be-rreskurapenak eta birziklapenak ingurume-narekiko abantaila handiak sortzen dituzte.

Norentzat1./2. mailetakoak

Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi.

Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde bat tailer bakoitzeko Ondoz ondoko bi tailer

Helburua Gaika papera biltzeak eta birziklatzeak dakartzan onurak ezagutzea.

Edukiak Basoen balioa Paperaren 3R delakoak

Baliabideak Power-point bidezko aurkezpena Paper birziklatua artisau moduan egitea

Parte hartzeko betekizunak Ikastetxeak eguneratuta izan behar du pa-per bilketan parte hartzeko konpromisoa

1º 2ºDBH

P I 12



TAILERRA

Energiaz beteriko konpost-ontzia

DBH

Hezkuntza baliabide ezberdinak dituen Hondakinen Ingurumen Ikasgela ondokoen gaineko hausnarketa egiteko gunea da: hondakinak, hondakinen ekoizpena eta horien kudeaketa.

Murriztea, berrerabiltzea, birziklapena eta gaikako bilketa bezalako kontzeptuek egu-nerokoan gauzatzeko moduko dimentsio praktikoa hartu dute.

Iraupena, gutxi gorabeheraHiru ordu.

Parte-hartzaile gehieneko kop. Bi talde (60 ikasle bisita bakoitzeko).

Helburuak Gongorako HHTZn egiten den tratamendua ezagutzea. Kontsumo arrazoizko eta arduratsua sustatzea.

Edukiak Gure kontsumoaren ondorio hurbil edo urrutikoak. Gaikako bilketak eta hondakin mota desberdinen tratamendua.

Baliabideak Gaikako bilketa egiten den instalazioa eta kontrolpeko zabortegia bisitatuko dira Erakusketa iraunkorra: Tximeleta efektua. Ikus-entzunezkoen aretoa. Maketak. Ontziak bereizteko uhal bat birsortuko da. Supermerkatu bat birsortzen duen tailer- ikasgela, kontsumoa lantzeko.

BISITA

Gongorako H.H.T.Z. eta Ingu-rumen ikasgela

Teknika erraza eta ekologikoa da konposta egitea. Hondar organikoak baliatzen ditu elikagaietan aberatsa den ongarria sortze-ko. Elikagai horiek lurrarentzat onuragarriak dira.

NorentzatDBH

Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi

Parte-hartzaile gehieneko kopTalde bat tailer bakoitzeko Ondoz ondoko bi hitzaldi

HelburuaMateria organikoaren bidez konposta nola egin eta eskolako konpost-ontzia nola zaindu behar den ezagutzea.

Edukiak Konposta zer den, eta nola sortzen den Erabilpena eta onurak

Baliabideak Power-point bidezko aurkezpena Jarduera ludiko eta didaktikoa Bisita ikastetxeko konpost-ontzira

Betekizunak Konpost-ontzia izatea Konpost-ontzi berriak telefonoz eskatzea (urriaren 31 baino lehen)

P I 13



Gongorako HHTZk eta Tximeleta efektua erakusketak aukera ematen dute Iruñerrian hondakinak nola kudeatzen diren jakiteko eta arduraz kontsumitzeko ohiturak garat-zeko.

Iraupena, gutxi gorabeheraBi ordu.

Parte-hartzaile gehieneko kop.Bi talde/txanda (60 ikasle)Helburuak Gongorako HHTZn egiten den tratamendua ezagutzea Arduraz eta erantzukizunez egin beharreko kontsumoa bultzatzea

Edukiak Gure kontsumoaren ondorio hurbilak eta urrunak Gaikako bilketak eta hondakin mota desberdinen tratamendua

Baliabideak Gaiak bereizteko planta eta zabortegi kontrolatua bisitatzea Erakusketa iraunkorra: Tximeleta efektua Maketak Gaikako bilketei buruzko jarduera

BISITA

Gongorako HHTZ eta “Tximeleta efektua” erakusketa

UNITATE DIDAKTIKOA

Non dago sortzen dugun zaborra?

Unitate didaktikoak on-dokoa biltzen du:Ikaslearen lan-koadernoa.

Irakaslearen gidaliburua.

Dokumentazio karpeta

BIsITA GIDA

Bukaera zure esku dago

Gongorako HHTZ eta Ingurumen ikasgela bisitatzean laguntzeko gidaliburua. Dokumenta-zioa, jarduerak eta ordena-gailuko jolas elkarreragilea ditu.

BATX

3º 4º U.W.T.C. of Góngora and “The butterfly effect”Exhibition

Bisita ingelesez egiteko aukera dago. Clen Co-llegeko adituek ematen duteIkusi nabarmentzeko moduko baliabideak: Hondakinak (8. or).

P I 14


JARDUERA

Aztertu ibaiaren ura

IRTEERA ETA TAILERRA

Sormen idazketa tailerra Gure bizitzak ibaiak dira

“IRUÑERRIKO IBAI PARKEA” PROGRAMA

Hasteko, testuak idazteko teknikak jorratuko dira ikasgelan, idazle baten laguntzaz. Gero, ibai ingurumena ezagutzeko eta sormena lantzeko irteera egingo da, eta, horretan ere, idazlearen laguntza izango dute ikasleek.

Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi. Tailerra ikasgelan.

Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Ikasgela bat tailer bakoitzeko. Ondoz ondoko bi tailer.

HelburuaIbai eta ingurunearekiko hurbiltze afektiboa, testuak idaztearen bidez.

Baliabideak Saioa ikasgelan, idazle batek emana. Tailerreko lanean laguntzeko aldez aurretiko materiala.

Betekizunak Irteera ibai parkera. Kontakizunak egitea. Hizkuntza eta Literatura Espainiarreko irakasleek lankidetzan aritu beharko dute.

Uraren egoera aztertuko da irteeran.

TokiaNon egin erabaki beharko da.

Noiz1. eta 3. hiruhilekoak.

Iraupena, gutxi gorabeheraBi ordu.

Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Txanda bat (30 ikasle)/ondoz ondoko bi txanda.

Helburua Azterketa prozedurak erabiltzea ibaiaren egoera ezagutzeko, uraren eta landarediaren kalitatearen bidez.

Edukiak Ibaiari eta ibaiertzeko landarediari behatzea. Uraren parametro fisikokimikoak (tenperatura, pHa, oxigeno disolbatua, nitrato disolbatuak eta uraren gogortasuna). Makro-ornogabe urtarrak aztertuko dira.

BaliabideakAnalisiak egiteko kita eta ADECAGUAren beste baliabide batzuk. http://dmcca.es/Nafarroako Uraren Foro Gaztea

Betekizunak Aldez aurretik ikasgelan prestatzea.

DBH DBH

BATX BATX

BIsITA GIDA

Gure ingurunea zaintzen

Ibai parkea bisitatzean laguntzeko gida. Doku-mentazioa eta jarduerak biltzen ditu.

P I 15


“IRUÑERRIKO IBAI PARKEA” PROGRAMA

DBH

BATX

ATARRABIAKO PILATEGIA + ANTZINAKO PAPER ERROTA

ATARRABIAKO PILATEGIA + IBILALDI GIDATUA BIZIKLETAZ

BISITAK

Atarrabiakopilategia

TokiaAtarrabiako pilategia.

NoizIkasturte osoa.

Iraupena, gutxi gorabeheraJardueraren arabera.

Parte-hartzaile gehieneko kop. Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko.

Helburuak Ibaiaren erabilera tradizionalak ezagutzea, pilategiaren historiaren eskutik. Ibai Parkea zaindu beharreko natur eta historia ondarea dela ohartaraztea.

Edukiak Ibaiaren antzinako erabilerak: ehunak pilatzeko makina baten erreplika, XVI. mendeko ehungailua eta landare-papera fabrikatzeko makina bat. Iruñerriko Ibai Parkea ezagutzen hastea.

Jarduera osagarria: antzinako paper errotaPapera artisau moduan egitea. Iraupen osoa: ordu bat eta erdi.

Jarduera osagarria: ibilbide gidatua bizikletazPaisaia eta ibaiaren eta gizakiaren arteko erlazioak interpretatzeko ibilbidea. Pilategitik Orikainera doa bidea. Bizikletak pilategian daude eskura. Iraupen osoa: Hiru ordu.

JARDUERA

Biodibertsitatea eta ibaiaren kalitatea

TokiaAtarrabiako jolas eremua (Donapeko zaldaina / San Andrés errotaren uhartea).

Noiz1. eta 3. hiruhilekoak.


Parte-hartzaile gehieneko kop. Bi talde (60 ikasle gehienez).

Helburuak Biodibertsitatea eta erlazioak ibai ekosisteman aurkitzea. Ibaiaren egoera ezagutzeko azterketa prozedurak erabiltzea, uraren eta landaretzaren kalitatearen bidez.

Edukiak Ibai ekosistema: flora eta fauna. Uraren parametro fisikokimikoak. Makro-ornogabe urtarrak aztertuko dira.

Baliabideak Parkeko identifikazio panelak. Azterketa kita eta ADECAGUAk ekarritako beste baliabide batzuk (http://www.dmcca.es). Nafarroako Uraren Foro Gaztea.

DBH

BATX

P I 16


“URA: HORNIDURA ETA SANEAMENDUA” PROGRAMA

NorentzatDBH

NoizAstelehenetik ostiralera3. hiruhilekotik aurrera

Iraupena, gutxi gorabeheraHiru ordu

Parte-hartzaile gehienezko kop.Bi talde/Ikasgela jardunaldi bakoitzeko

Helburuak Artetako akuiferoa eta gatzagak nola sortu ziren jakitea. Uraren balio handiaz, ingurumenaz eta ohiturez ohartaraztea.

Edukiak Paisaia interpretatzea. Artetako akuiferoa eta Olloibarko geologia. Gatza lortzeko prozesua, erabilpena eta ohiturak.

Jardunaldiaren baliabideak Artetako iturburua. IIHZ berria: Lur azpiko urak. Ibilaldia eta Artetako gatzagak bisitatzea. Sakontzeko jarduera.

JARDUNALDIA ARTETAN

Kokalekugeologiko berezia

ESO

NorentzatDBHko 2. ziklotik aurrera


Parte-hartzaile gehienezko kop.Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko.

Parte hartzeko betekizunakHezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.

Baliabideak Arazuriko araztegia bisitatzea. Saneamendua eta arazketa erakusketa bisitatzea. Ibai kutsatua jarduera. Kontsumo arduratsuko ohiturei buruzko jarduera.

Arazuriko jardunaldiaren osagarri moduan, Arga ibaiaren ertzetara hurbiltzen duen paseoa egin ahalko dute ikastetxeek. Paseoa ibairaino jarduerak 30 minutuko iraupena du.

JARDUNALDIA ARAZURIN

Ura: erabilpena, kutsadura eta araztea

LAGUNTZEKO UNITATE DIDAKTIKOA

Ur hornidura eta kontsumoa

Unitate didaktikoak ondokoa biltzen duIkaslearen lan-koadernoa.


Dokumentazio karpeta

BIsITA GIDA

Gure ingurunea zaintzen

Arazuriko araztegia bisitatzean laguntzeko gida. Dokumentazioa eta jarduerak biltzen ditu.

Ikusi nabarmentzeko moduko baliabideak: Ura (7. or.)

P I 17


“URA: HORNIDURA ETA SANEAMENDUA” PROGRAMA

ESO ARTETAKO ITURBURUA + IIHZ BERRIA* + EGILLORKO

EDATEKO UREN ARAZTEGIA ETA URAREN TEKNOLOGIA ERAGINKORRA ERAKUSKETA

EUGIKO URTEGIA + URTASUNGO EDATEKO UREN ARAZTEGIA + MENDILLORRIKO UR-BILTEGIAK

BISITAK MENDILLORRIKO UREN ETXEA ETA AUTOGI-

DEK LAGUNDUTAKO PASEOA

ARTETAKO ITURBURUA + IIHZ BERRIA LUR AZPIKO URAK*

ARAZURIKO ARAZTEGIA + “URA EZ KUTSATUZ LA-GUNTZEN DUT” JARDUERA

ARAZURIKO ARAZTEGIA + “SANEAMENDUA ETA ARAZKETA” ERAKUSKETA (NIZ)

TIEBASKO EDATEKO UREN ARAZTEGIA + MENDILLO-RRIKO UREN ETXEA

Iraupena, gutxi gorabeheraInstalazioaren araberakoa (Ikusi eskaera fitxa).

Parte-hartzaile gehienezko kop. Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko (60 ikasle).Bat edo bi bisita eguneko, iraupenaren arabera.

Parte hartzeko betekizunakHezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.

Helburuak Instalazioaren funtzionamendua ezagutzea. Uraren erabilera eta kontsumo arduratsua sustatzea.

Edukiak Ur hornidura eta kontsumoa. Hondakin uren saneamendu eta arazketa. Kontsumo arduratsuko ohiturak.

Baliabideak Bideoa edo diaporama. Maketak. Instalazioa bisitatzea. Bisita batzuek ohiturei, uraren erabilera eraginkorrei edo saneamenduari buruzko jarduera osagarri bat biltzen dute.

Arazuriko araztegira egin beharreko bisitak Arga ibairako paseo betekin osatu daitezke. Ibai ingurumena interpretatuko da Arazuriko erdi aroko zubitik hurbil. Ibai ondoko paseo horrek 30 minutuko iraupena du, gutxi gorabehera.

* Artetako IIHZ berria, Lurpeko urak, urtarrila arte egonen da itxita.Ikusi nabarmentzeko moduko baliabideak (7. or.)

P I 18


“GARRAIOA ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA” PROGRAMA

TAILER-HITZALDIA

Mugikortasun iraunkorra bizikletaz

DBHTAILER ERAKUSGARRIA

Bizikleta zaintzeaDBH

BATX BATX

Bizikleta hirian barna ibiltzeko garraiobide osasungarri eta iraunkorra da, ikasleek erabili ohi dutena.


Parte-hartzaile gehieneko kop. 1 talde/hitzaldi (50 ikasle)Ondoz ondoko bi hitzaldi gehienez

Helburuak Hiriko mugikortasunari buruz hausnartzea. Bizikleta hirian barna ibiltzeko garraiobide osasungarri eta iraunkor gisa balioestea.

Edukiak Bizikleta, mugikortasun aukera osasungarri eta iraunkorra. Mugikortasunaren eta bizikleta garraiobide gisa erabiltzearen egungo egoera. Bizikletak eta segurtasuna.

Baliabideak Power point aurkezpena Oraintxe enpresakoek emango dute

Betekizunak15 pertsona, gutxienez.Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko

Tailerrean, bizikleta nola zaindu ikasiko du ikasleak, ibilgailua doitzeko eta ahalik eta luzeen irauteko.


Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Tailer bat (30 ikasle). 15 pertsona tailer bakoitzeko, gutxienez.

Helburuak Bizikleta behar bezala zaintzea garrantzitsua dela joan-etorriak seguruak izan daitezen ulertzea.

Edukiak Zaintzea eta aztertzea. Zulatzeak konpontzea, galgak doitzea, atzeko zein aurreko aldagailuak doitzea. Segurtasun aktiboa zein pasiboa.

Baliabideak Oraintxe enpresako ekipamenduak eta langileak

Betekizunak Mugikortasun iraunkorra bizikletaz hitzaldian parte hartzea. Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko

P I 19



TAILER-HITZALDIA

Iraunkorra da garraioa?

DBH

BATX

PANTOMIMA JARDUERA

Joan-etorriak eskualdeko hiri garraioan

Garraioak sortutako arazoetara hurbilduko gara, proiekzio baten bidez

Iraupena, gutxi gorabeheraOrdu bat eta erdi.

Parte-hartzaile gehienezko kop. Talde/Ikasgela bat tailer bakoitzeko. Ondoz ondoko bi tailer egun bakoitzeko.

Betekizunak Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko

Helburuak Mugikortasunaren fenomenoa aztertzea. Garraioaren ondorioak ezagutzea.

Edukiak Mugikortasuna. Garraioaren ondorioak.

BaliabideakPower-point bidezko aurkezpena.

Betekizunak Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.

Pantomima jarduera hiri garraioko autobus batean egindako ibilaldian.

NoizOstiralak soilik.

Iraupena, gutxi gorabehera35 minutu.

Parte-hartzaile gehieneko kop. Talde/Ikasgela bat saio bakoitzeko. Bi saio eguneko, gehienez.

Helburuak Elkarbizitzarako arau batzuk modu ludikoan bereganatzea. Garraio kolektiboaren erabilera arduratsua errazten duten arauak ezagutzea.

Edukiak Garraioa eta mugikortasun iraunkorra. Eskualdeko Hiri Garraioaren erabiltzaile gisa izan behar diren jardunbide egokiak

Baliabideak Pantomima Kollins Clown en eskutik Txartel zorroa eta arau nagusien oroigarria.

Betekizunak Iraunkorra da garraioa? tailerrean parte hartzea. Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko


P I 20


LAGUNTZEKO UNITATE DIDAKTIKOA

Mugikortasun iraunkorraHIRI GARRAIOA IRUÑERRIAN

Unitate didaktikoak on-dokoa biltzen du:

Lan-koadernoa

Lan irteera


Dokumentazio txostena.

Hotsak eta soinuak biltzen dituen CDa

LAGUNTZEKO BALIABIDEA

Garraio maleta

Unitate didaktikoan pro-posatutako lan irteera osat-zeko baliabidea. Ondokoak aztertzeko tresnak eta baliabideak biltzen ditu:

Garraioaren azterketa espaziala.

Garraioaren ondorioak: airearen kutsadura, zarata.

Mugikortasuna eta ga-rraiobideak.

BaliabideakAirea aztertzeko ekipoa.

Sonometroa, termome-troa, eskalimetroa.

Iruñerriko eta eskualdeko hiri garraioaren horma-irudiak.

EskatzekoMaleta mailegu uzten da, astebetean.

P I 21P I 21


Bigarren Hezkuntza

jARDUERA PROGRAMA 2010/2011

52 Bisita: Gongorako H.H.T.Z. + “Tximeleta efektua” Ingurumen Ikasgela 3 h Nahi dena Ikasturte osoa

41 Bisita: Gongorako H.H.T.Z. + “Tximeleta efektua” erakusketa 2 h Nahi dena Ikasturte osoa

42 Bisita: Urban waste treatment Centre of Góngora and Berrikuntza 2 h Nahi dena 2. eta 3. hiruhilekoak “The butterfly effect” Exhibition

49 Tailerra ikasgelan: “Hondakinik gabeko hamaiketakoa” 1 h Nahi dena Ikasturte osoa

58 Tailerra ikasgelan: “Energiaz beteriko konpost-ontzia” 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa

67 Tailerra ikasgelan: “Nola egin paper birziklatua” 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa

54 Tailer/hitzaldia: “Kontsumitzen gaituen zaborra” 1 h Nahi dena Todo el curso

338 Jarduera: Aztertu ibaiaren ura 2 h Nahi dena 1. eta 3. hiruhilekoak

339 Jardunaldia: Biodibertsitatea ibai parkean eta uraren kalitatea 3 h Nahi dena 1. eta 3. hiruhilekoak

341 Bisita: Atarrabiako pilategia + antzinako paper errota 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa

342 Bisita: Atarrabiako pilategia + ibilbide gidatua bizikletaz 3 h Nahi dena Ikasturte osoa

344 Tailerra: “Gure bizitzak ibaiak dira” sormen idazketarako tailerra 1,30 h Nahi dena Ikasturte osoa

17 Bisita: Mendillorriko “Uren Etxea” eta autogidek lagundutako ibilbidea 2 h Nahi dena 3. hiruhilekoak

6 Bisita: Eugiko urtegia + Urtasungo edateko uren araztegia + Mendillorriko ur-biltegiak 3 h Nahi dena Ikasturte osoa

2 Bisita: Artetako iturburua + IIHZ berria “Lur azpiko urak” Berrikuntza 1,30 h Nahi dena 2. eta 3. hiruhilekoak

10 Bisita: Artetako iturburua + IIHZ berria + Egillorreko araztegia 3 h Nahi dena 2. eta 3. hiruhilekoak

13 Jardunaldia: Arteta, toki geologiko berezia Berrikuntza 3 h Nahi dena 3. hiruhilekoak

21 Bisita: Arazuriko araztegia + “Ura ez kutsatuz laguntzen dut” jarduera 2 h Nahi dena Ikasturte osoa

23 Bisita: Arazuriko araztegia + “Saneamendua eta arazketa” 2,15 h Nahi dena Ikasturte osoa Interpretazio Zentroa

32 Jardunaldia Arazurin: “Erabilera, kontsumoa eta hondakin uren arazketa” 3 h Nahi dena Ikasturte osoa

35 Bisita: Tiebasko edateko uren araztegia + Mendillorriko Uren Etxea 2,15 h Nahi dena Iraila eta ekaina

152 Tailer/hitzaldia: “Mugikortasun iraunkorra bizikletaz” 1 h Nahi dena Ikasturte osoa

153 Tailer erakusgarria: Nola zaindu bizikleta 1 h Nahi dena Ikasturte osoa

151 Hitzaldia/Tailerra ikasgelan: “Iraunkorra da garraioa” 1 h Nahi dena Ikasturte osoa

160 Pantomima jarduera: “Joan-etorri Eskualdeko Hiri Garraioan” 35’ Nahi dena Ostiralak

HONDAKINAK

PROGRAMA 1.a 2.a 3.a 4.a BATX Besterik KODEA JARDUERAK IRAUPENA ORDUTEGIA OHARRAK MAILAK

IBAI PARKEA

URA

GARRAIOA



Bigarren Hezkuntza

ESKAERA FITXA 2010/2011

HBP, ordutegi murriztapenak eta abar dituzten ikasleei buruzko oharrak:

IKASTETXEA

TELEFONOA FAXA POSTA ELEKTRONIKOA

JARDUERA MAILA IKASLE KOPURUA C (CAST.) ARDURADUNA NAHIAGO ORDUA TALDEA / IKASGELA E (EUS.) NOMBRE Y APELLIDOS DEN DATA

Mesedez, zehaztu ahalik eta gehien datak, lehentasunerako irizpidea izanen baita hori.Eskaera-orri hau edo horren kopia faxez edo postaz bidaltzen ahal dira Iruñerriko Mankomunitatera, 2010eko urriaren 31 baino lehen.Astebeteko epean zure eskaera aintzat hartu dugun esango dizugu telefonoz.

Bisitak eta jarduerak eskatzeko:Tel.: 948 203 444Faxa: 948 423 230 (Heziketa Programa)e-posta: [email protected] / [email protected]. Webgunea: www.mcp.es

Documents

ARDURAZ JOKATZEKO Bigarren Hezkuntza...diru laguntza emango du IMak. Halaber, Boc’n rollaren diseinu grafiko pertsonali-zatua (ikastetxearen slogan edo logoti-poa) egiten ere lagunduko