A EVOLUCIÓN DAS IDEAS II

O PENSAMENTO DE ARISTÓTELES

Eva Garea

INTRODUCCIÓN

VIDA DE ARISTÓTELES (384 – 322 a. de C.) Aristóteles naceu en Estagira, unha cidade Macedonia. Aos 18 anos trasladouse a Atenas, ingresou na Academia de Platón e foi o seu discípulo ata a súa morte. No ano 336 a. de C., Aristóteles volveu a Atenas e creou a súa propia escola: O Liceo. O Liceo era un centro de investigacións científicas, en especial de bioloxía.Aristóteles viviu o momento da expansión de Macedonia e a perda da hexemonía de Atenas (cara o ano 338 a. de C.). Filipo de Macedonia recorreu a Aristóteles para a educación do seu fillo Alexandre.

OBRAS

Nome ριστοτέλης Aristóteles.Ἀριστοτέλης Aristóteles.ἈNacemento Estagira, Macedonia, 384 adCEstagira, Macedonia, 384 adC

Pasamento Calcis Eubea, Grecia, 322 adCCalcis Eubea, Grecia, 322 adC

Escola Escola peripatética, funda o Liceo Escola peripatética, funda o Liceo

Intereses principais

Metafísica, Física, Bioloxía, Ética, Metafísica, Física, Bioloxía, Ética, Política, AstronomíaPolítica, Astronomía

Ideas notables

Primeiro motor ou motor inmobil, Primeiro motor ou motor inmobil, substanciasubstancia

Influencias Heráclito, Parménides, Sócrates, Heráclito, Parménides, Sócrates, PlatónPlatón

Influenciou Filosofía cristián e filosofía Filosofía cristián e filosofía islámica. Alexandro Magno, islámica. Alexandro Magno, Tomás de Aquino, etc.Tomás de Aquino, etc.

O PROXECTO FILOSÓFICO DE ARISTÓTELES

Elaborar A ampliación do coñecemento científico do mundo:

Alernativa á teoría das Ideas de Platón

Para iso constrúe un Teoría Hilemorfica

parte de Nova teoría do coñecemento

Métodos lóxicos: inducción e deducción

O realismo científico e a teoría da demostración

Eudemonismo ético e a busca da felicidade

pragmatismo político

Amicus Plato, sed magis amicus veritas

SUBSTANCIAS

compostas por

MATERIA (hylé)substrato da forma

individualiza a forma

existen dous tipos

materia próxima determinada e concreta

materia primera

absolutamente indeterminada e común a todas as cousas

FORMA (morphé)

É a esencia (o que faique unha substancia sexa tal substancia)

É a naturaleza de cada cousa

É o común a toda a especie

posúe un caráctersupraindividual

esencia e natureza é o mesmo

Materia e forma soneternas

inseparables

Non existe materia sen forma

Non existe forma sen materia

O único real son as

A TEORÍA HYLEMÓRFICA NO SEO DA PHYSIS

A KÍNESIS OU CAMBIO.OS PRINCIPIOS DO CAMBIO

• Posibilidade e definición do movemento– A física é a ciencia encargada de estudiar o movemento

• A física estudia a natureza• A natureza é o principio interno do movemento

– A existencia do movemento non necesita demostración• O problema de Parménides: O movemento supón o tránsito do non-ser

ao ser• A solución de Aristóteles: A distinción entre non-ser absoluto (nin é nin

pode chegar a ser) e non-ser relativo (non é, pero pode chegar a ser)

– Definición de movemento: Tránsito da potencia (non-ser relativo) ao acto (ser actualizado)

de iso que estaba en potencia

Ser en potencia: posibilidade de cambiar, ou desenrolarse:

unha landra pódese converter nunha sobreira.

Ser en acto: o que unha cosa é no presente : A sobreira.

Non-ser absoluto: incapacidad total para ser algo:

Unha pedra non pode chegar a ser unha árbore

Aristóteles ser / no–ser / posibilidade de ser

En todo ser hai

poder chegar a ser potencia dous tipospotencia activa

potencia pasiva

o que xa é actoEnérgeia

Entelechia

pode explicar qué

é o movemento

calquera clase de cambio

hay que ter en conta

suxeito

forma

privación da forma

e así O movemento é a actualización (entelécheia) do que está en potencia pero mentres segue estando en potencia

sustancialxeración

corrupción

accidental movemento

cuantitativo

cualitativo

local

Permanece

Desaparece

Aparece

Cambio substancial

Cambio accidental

Materia Prima

Un accidente

Un accidente

Substancia

Unha sustancia

Unha substancia

Elementos que interveñen no movemento:

•Algo que permanece a través do cambio

•Algo que desaparece

•Algo que aparece

Clases de movemento:Cambio substancial: Xeráse unha substancia nova ou destrúese unha existente. Cambio accidental: Modificacións non esenciais de unha substancia Tipos: cuantitativo, cualitativo y local

Conversión dunha substancia noutra

Aumento físico (extensión) Cambio dunha calidade (non extensión)

morte Crecemento Mudar a cor do pelo Andar

Cambio de lugar ou posición

HILEMORFISMO E EXPLICACIÓN DO MOVEMENTO

TEORÍA HILEMÓRFICA

Explica a realidade do sensible superando a Platón

TEORÍA DO ACTO - POTENCIA

Explica o devir superando a Parménides

Formas accidentais

en

Substancia segunda

OUSIA

ACCIDENTES

Forma ou esencia

MORPHÉ

en

Materia Prima

HYLÉ

POTENCIADynamis

Capacidade de adquirir unha forma

ACTO

Acción de adquirir a forma: ENERGEIA

Actualización da forma: ENTELÉCHIA

pasiva

activa

A TEORÍA CAUSAL

MATERIAL FORMAL EFICIENTE FINAL

¿De qué está feito? ¿Cómo é? ¿Quen ou qué o produce? ¿Para qué se produce?

Mármore Planos Arquitecto adorar a Palas Atenea

Ciencia ou EpistemeCAUSAS

coñecer as

é

todo aquelo do que depende que unha

sustancia ou entidade exista

Permite distinguir entre

SERES NATURAIS

SERES ARTIFICIAIS

INTERNA

EXTERNATELEOLOXÍA

SERES ARTIFICIAIS SERES NATURAIS

XERARQUÍA DE SERES E MODOS DE SER

ALMA principio de vida e

movementoé

HOMES ANIMAIS PLANTAS

racional

sensitiva

vexetativa

SERES

INANIMADOSANIMADOS

teñen

nos

Permite o pensamento

Intelecto pasivo Intelecto axente é energeia

inmortalé

enteléchia

MUNDOSUPRALUNAR

SUBLUNAR

ESFERAS, PLANETAS, ESTRELAS

O MOTOR INMÓBIL

Mundo supra-lunar

Seres animados: astros (sen xeración nin corrupción)Materia: éter (quinto elemento)Movemento: circular, eterno, regular e perfectoUniverso: finito, pechado nunha esfera

Mundo sub-lunar

Seres animados: homes, animais e plantas ( xeración e corrupción)Seres inanimadosMateria: 4 elementos (conformados a partir dunha materia común)Movemento: rectilíneo (baseado nos lugares naturais dos corpos)

Concepción xerárquica do

universo

Motor inmóbil

Seres inmateriais e inmóbiles: os motores das esferas e o motor inmobíl

Seres materiais incorruptibles e eternos: as esferas, os astros e planetas.

Seres corruptibles compostos de: auga, terra, aire e lume

Física: estudio dos movementos naturais

Visión teleoloxica do movemento

Astronomía: estudio dos movementos circulares dos planetas

xeocentrismo

Elementos coñecidosCosmos aristótelico

Esferas

Mundo sublunar

Movemento circular uniforme

Movementos rectilíneos e naturais

Motor inmóbil 1º motor non móbil Cadea de motores

O MOTOR INMÓBIL

potencia acto

potencia

potencia

acto

acto

potencia

potencia

Materia prima

ACTO PURO

MOTOR = FORMA

FORMA PURA

¿?

¿?

TELEOLOXÍATELEOLOXÍA

ATRACCIÓN= FILIAATRACCIÓN= FILIA

NATUREZA: NATUREZA: Sistema orgánico e xerárquico

A IDEA DE CIDADÁN EN ARISTÓTELES

O ser humano é social por natureza

REALISMO POLÍTICO

AS ESTRUCTURAS NATURAIS DA SOCIEDADE

NOCIÓN ORGANICISTA DA POLIS

Só na sociedad pode atopar a felicidade

Carácter comunitario do ben

Cada ser humano ha de lograr su bien en la comunidad

Non hai un ben común máis aló do ben individual

A razón de ser da comunidade é facilitar unha vida vida digna aos ciudadáns

Tres niveles de Tres niveles de estructuración socialestructuración social

A familiaA familia

A aldeaA aldea

O estadoO estado

XUSTIZA DISTRIBUTIVA

XUSTIZA LEGAL

POLÍTICA ÉTICA

O home é socialO home é socialpor natureza (fisis)por natureza (fisis)

Deus

Animal

Ben, XJusticia...

Familia Aldea

Felicidade individual colectiva(Platón)

A NOCIÓN DE CIDADANÍA FUNDAMENTASE NA PROPIEDADE E NAS ESTRUCTURAS TRADICIONAIS DE PODER

A ÉTICA ARISTOTÉLICA: ETHOS E PRAXE, O CONCEPTO DE ARETÉ

fin última da conducta humana

natureza humana

A FELICIDADE

Perfeccionamento da natureza

VIRTUDE

a través da baséase na

racional

material

poden ser

dianoéticas

éticas

Sabedoría, intelixencia e prudencia

perfeccionan

(instintos)

controlan Temperanza, valor…

HÁBITO

regula a natureza e forma o carácter

ETHOS PRAXEPRUDENCIA

(acción moral)(carácter) (reflexión)

Son as boas accións as que fan ao homes bos

Virtudes– Virtudes Intelectuais (dianoéticas) : perfeccionan el conocimiento

• Virtude principal: Prudencia (importancia en Platón e Aristóteles)

– Virtudes Morais (éticas): perfeccionan o carácter (ethos)• Definición: Hábito de elexir con moderación o termo medio entre

dous excesos.• Características

– Hábitos estables. Requiren vontade– Veñen precedidas da reflexión (prudencia) – O termo medio establecese racionalmente. – O termo medio é diferente para cada individuo.

Tipo de conducta

Vicio ( por defecto)

Virtude (térmo medio)

Vicio (por exceso)

Praceres Abstinencia Temperanza Desenfreo

Perigo Covardía Valentía Temeridade

Diñero Tacañería Xenerosidade Prodigalidade

exemplos

A xustiza– Virtude xeral: Xustiza legal (Consiste no cumprimento das leis)

• Virtude que posúe quen ten as demáis virtudes (similar a Platón)

– Virtude particular: Xusticia distributiva (Consiste en proporcionar un trato equitativo nas relacións interpersoais)• Xusticia aritmética = Repartir a todos por igual • Xusticia xeométrica = Repartir en proporción aos méritos

• A amizade cívica• Diferencias de significado entre “philía” e “amizade”• A relación de amizade:• É indispensable para a convivencia• Sen ela non hai vida humana plena e satisfactoria. • Supón fines comúns e tradicións comúns• É o fundamento do estado• Ten a mesma extensión ca xustiza porque implica a igualdade e o

respecto. • Consiste en que os cidadáns busquen xuntos o ben común.

Se os cidadáns practicasen entre sí a amizade, non terían necesidade da xusticiaAristóteles

A IDEA DE POLIS E A CONDICIÓN DE CIDADÁN

A constitución da polis é convencionalA constitución da polis é convencional SOFISTAS

debe orientarse ao BEN COMÚNPLATÓN

esixe

XUSTIZA

LEGAL DISTRIBUTIVA

Obediencia ás leis Distribución de ben e cargos

Educación moral esixe

VIRTUDE

a ética depende da política a política depende da ética

CIENTÍFICO:CIENTÍFICO:Análise empíricoAnálise empírico

de rexímenesde rexímenes

RÉXIME PERFECTO (Platón)

Política é ciencia práctica. Mellor régimen segundo circunstancias

INXUSTOSINXUSTOS

¿O mellor?¿O mellor? Preferible, Preferible, partindo do partindo do ser humanoser humano

Bo, pero esixe Bo, pero esixe elevado nivel de elevado nivel de educacióneducación