Upload
others
View
13
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
1
AURKIBIDEA
1.- ASERTIBITATEA GAITASUNAREN DEFINIZIOA
2.- IPUINA
2.1.-DRAKI ETA SARIM
2.2.- GAITASUNAK
2.3.- HELBURUAK
2.4.- JARDUERAK
1. DRAKI ETA SARIM
2. ZER DERITZOZU ZUK?
3. GIZABIDEZ ERRESPETARAZTEN DUGU GEURE BURUA
4. SEMAFOROA
2.5.- IRAUPENA
3.- UNITATE DIDAKTIKO EMOZIONALA
3.1.- GAITASUNAK
3.2.- HELBURUAK
3.3.- EDUKIAK
3.4.- JARDUERAK
1. AUKERA DEZAGUN!
2. BERRIRO BOZKATUKO DUGU
3. INDIARA GOAZ
4. ITALIA EZAGUTUKO DUGU
5. GURE LAGUN MASAIAK
6. SENTITZEN DUT, BAINA EZ DUT NAHI
7. TIBETEN GAUDE
3.5.- IRAUPENA
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
2
1.- ASERTIBITATEA GAITASUNAREN DEFINIZIOA
1.1.-EZBERDINTASUNAK IDENTIFIKATZEA ETA ONARTZEA
1.2.-ESKUBIDE ASERTIBOAK EZAGUTZEA
1.3.-SENTIMENDUAK, IRITZIAK ETA PENTSAMENDUAK ADIERAZTEA
1.4.- AUTOKONTROLA
1.- ASERTIBITATEA GAITASUNAREN DEFINIZIOA
Izatez gizakia izaki soziala da, eta etengabe dago harremanetan
hurkoarekin. Beste batzuekin harremanetan, egoeraren arabera hitz egiten
dugu, hau da, ez ditugu beti adierazpide berak erabiltzen. Asertibitatea
komunikatzeko modu bat da. Hain zuzen, sentitzen eta pentsatzen duguna
gardentasunez, zintzotasunez eta errespetuz adierazteko trebetasunari
deitzen zaio. Pertsona batek portaera asertiboa izateko, beharrezkoa da:
-Norberaren eskubideak eta interesak ezagutzea.
-Portaera-trebetasun batzuen bidez defendatzea.
-Trebetasun horiei esker, objektiboa izateaz gain, bere eta inoren burua
errespetatzea.
Komunikazio-estrategia gisa, asertibitatea muturreko bi jokabideren artean
dago: oldarkortasunaren eta pasibotasunaren (edo asertibitaterik ezaren)
artean. Jarraian, bi kontzeptu horiek deskribatuko ditugu:
Pasibotasuna edo asertibitatarik eza Komunikazio mota horretan, ez dira
sentimenduak eta pentsamenduak adierazten, edo modu ezegokian
azaltzen dira, eraginkortasunik gabe, negatiboki (konfiantzarik gabe,
aitzakiekin, beldurrez…) Portaera mota horrek besteen eskubideak baino ez
ditu kontuan hartzen eta gutxietsi egiten ditu norberaren iritziak eta beharrak,
gainerakoenei balio handiagoa ematen dien heinean.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
3
Oldarkortasuna Komunikazio mota hori pasibotasunaren beste muturrean
dago. Sentimenduak, ideiak eta pentsamenduak adierazten dira, baina
bestearenak errespetatu gabe, bestearen aurka zuzenean (iraindu, fisikoki
eraso) edo zeharka (txantxa eta komentario burlatiak, irrigarriak) jokabide
oldarkorrak erabilita. Portaera mota horretan norberaren eskubideak baino
ez dira kontuan hartzen, eta gainbaloratu egiten dira iritzi eta sentimendu
pertsonalak, eta saihestu edo gutxietsi bestearenak.
Gure ikasleekin asertibitatea lantzeko, ezinbestekotzat jotzen ditugun
gaitasunen zerrenda bat egin dugu. Honako hauek dira:
-Ezberdintasunak identifikatzea eta onartzea
-Eskubide asertiboak ezagutzea
-Sentimenduak, iritziak eta pentsamenduak adieraztea
-Autokontrola
Asertibitatea pertsona arteko adimenaren parte bada ere, argitu nahi
genuke pertsona barneko adimenari lotutako helburuak eta jarduerak
diseinatu ditugula. Ezin dugu ahaztu emozioak ez direla konpartimentu
estankoak eta bakoitza ezin dela era isolatuan landu. Kasu honetan,
autoezagutza emozionalarekin eta aukokontrolarekin zerikusia duten lan-
dinamikek parte hartzen dute.
1.1.- EZBERDINTASUNAK IDENTIFIKATZEA ETA ONARTZEA
Komunikazio asertiboak bestearen ikuspuntua (iritziak, sentsazioak,
sinesmenak…) hartzen du kontuan, eta, beraz, norberarena bezain
garrantzitsua izaten da. Ezberdintasunak errespetatzeko, aurrena identifikatu
eta onartu egin behar ditugu. Funtsezkoa da ulertzea pertsona guztiek ez
dituztela berdin ulertzen gertaerak eta bizitza. Ondorioz, komeni da haurrak,
beren bizipenen bidez, errealitate ezberdinez jabetzea.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
4
1.2.-ESKUBIDE ASERTIBOAK EZAGUTZEA
Asko idatzi da asertibitateari buruz, eta horrek garbi uzten du zenbait
sailkapen daudela eskubide asertiboen tipografiaren inguruan. Horietako lau
aukeratu ditugu, gure haurren adina kontuan hartuta, eta gure ustez
garrantzitsua delako haurren harremanak honako eskubide asertibo hauetan
oinarrituta egotea:
1. Errespetuz eta duintasunez tratatuak izateko eskubidean.
2. Norberaren balioak, iritziak eta sinesmenak kontuan hartuak izateko
eta adierazteko eskubidean.
3. "Ez” esateko eskubidean.
1.3.-SENTIMENDUAK, IRITZIAK ETA PENTSAMENDUAK ADIERAZTEA
A) AHOZKO ADIERAZPENA
Adierazpen-estrategiak eta arauak daude, eta, behin ikasitakoan,
asertibitatea eraginkortasunez erabili ahal izango dugu horiei esker. Ahozko
adierazpenari dagokionez, hainbat jarduera eta dinamika landu ditugu, eta
horietan honako teknika hauek erabili ditugu:
Disko marratua
Argudio bera behin eta berriro errepikatzean datza, egonarriz eta
lasaitasunez, eztabaidetan sartu gabe. Jokaera asertiboak gure
jarrerari eusteko aukera emango digu, ahozko amarruetan edo
solaskidea manipulatzeko azpijokoetan erori gabe.
Zuretzat-Niretzat
Presioak, ahozko erasoak edo bidegabeko kritikak jasan
ditzakegunean erabiltzen da teknika hori. Erabiltzean, bi gauza lortzen
ditugu: Beste batzuek kritikatzen gaituztenean ez haserretzea, eta
eraso egin nahi digunak bere helburua ez betetzea.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
5
Bukatzeko, argi utzi behar dugu hitz egiten dugunean erabiltzen dugun
tonuari eta erritmoari erreparatu behar diegula. Poliki, hitzak aukeratuta eta
ahotsa goratu gabe hitz egin behar dugula erakutsiko diegu ikasleei.
B) GORPUTZ JARRERA:
Gure gorputzak informazio ugari ematen du. Jokaera hauek kontuan izan
behar ditugu:
-Solaskideekin ikusmen-kontaktua.
-Jarrera tente baina lasaia.
-Besoak agerian eta astiro erabilita.
1.4.- AUTOKONTROLA
Autokontrola bigarren kurtsoan sakon landuko dugun gaitasuna da.
Asertibitatea lantzen dugunean beste gaitasun hori ere landuko dugu, bien
artean lotura zuzena baitago. Izan ere, antsietateak, amorruak edo erruak
eraman gaitzan uzten dugunean, kalte fisikoa edo psikologikoa eragiten
duten portaera batzuk agertzen dira. Jarrera horiek komunikazio
oldarkorraren ezaugarriak dira. Komunikazio mota horieta horren eraginak
saihesteko helburuz, emozioen aldetik osasuntsu bizitzeko baliabideak eman
behar dizkiegu haurrei, harreman osasungarriak izan ditzaten.
Oharra: Asertibitateak enpatiarekin (lehen kurtsoko lehen hiruhilekoan
landua) eta autoestimuarekin (bigarren kurtsoan landuko da) ere lotura
zuzen eta estua du.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
6
2.- IPUINA
2.1.-DRAKI ETA SARIM
2.2.- GAITASUNAK
2.3.- HELBURUAK
2.4.- JARDUERAK
1. DRAKI ETA SARIM
2. ZER DERITZOZU ZUK?
3. GIZABIDEZ ERRESPETARAZTEN DUGU GEURE BURUA
4. SEMAFOROA
2.5.- IRAUPENA
2.- IPUINA
2.1.-DRAKI ETA SARIM
Egun euritsua zen eta Drakik paseo bat ematea erabaki zuen. Gogoko zituen
lur busti usaineko egunak. Euritakoa hartu, botak jantzi eta etxetik alde egin
zuen (1).
Paseoan ari zela, halako batean…
-Kaixo, Draki.
-Nork hitz egin dit? -galdetu zuen Drakik.
Bat-batean, ate bat ikusi zuen. Atea urdinxka zirudien, eta aldaba,
ematen zuen, egunen baten urre-kolorekoa izan zela. Dena den, atea
apur bat hautsita eta hondatuta zegoen.
-Sarim naiz, Sarim atea. Zoaz herrira eta esaiozu Orisi aurkitu nauzula (2).
Korrika batean abiatu zen herrira eta han Orisekin hitz egin zuen. Hontzak,
pentsakor, biztanle guztiei deitzeko agindu zuen. Denak elkartu zirenean, Oris
hizketan hasi zen:
-Drakik Sarim aurkitu du. Galdera bati zuzen erantzuten dionari eskatutakoa
ematen dion antzinako atea da Sarim. Nahi dugun edozer eska dezakegu.
-Nik joan nahi dut!
- Nik ere bai!
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
7
-Baita nik ere! –oihu egin zuten guztiek.
-Guztiok ezin gara joan, gutako hiru besterik ezin dira joan –azaldu zuen
Orisek- Nire ustez, Drakik joan behar du, berak aurkitu baitu atea. Beste biak
zozketaz aukeratuko ditugu (3).
Zozketan Laila eta Eske suertatu ziren garaile. Hiru laguntxoak elkarrekin
abiatu ziren Sarim zegoen lekura. Iritsi zirenean…
-Zatozte banan-banan –esan zuen Sarimek.
Laila inguratu zen aurrena.
-Kaixo, Laila –esan zuen Sarimek- Aspaldian ez dut neure burua ispiluan ikusi.
Gogoan dut neure burua ikusi nuen azken aldia. Ate eder urdinxka nintzen
eta urre-koloreko aldaba bikaina nuen. Nirekin zintzoa izatea eta honako
galdera honi erantzutea nahi nuke: Nolakoa naiz? Gogoan dudan bezain
ederra naiz?
Laila pentsakor geratu zen eta zera esan zuen: -Um, tira… ederra zara, tira…
um…. beharbada ez, um…. baliteke itsusi samarra izatea… Hobe duzu beste
norbaiti galdetzea-, eta korrika batean alde egin zuen(4).
Eske hurbildu zen ondoren, eta Sarimek gauza bera galdetu eta zintzoa izan
behar zuela azpimarratu zion.
-Ederra zu? Mesedez, argi dago aspaldian ez duzula zeure burua ikusi. Ezin
itsusiagoa zara, itsusi-itsusia! Kar, kar, kar- barre egin zuen Eskek.
-Isilik! Zintzoa izateko eskatu dizut, ez lotsagabea. Itzuli herrira- esan zion
Sarimek, haserre(5).
Draki izan zen hurbiltzen azkena, eta Sarimek beste bi lagunei galdetutako
berbera galdetu zion. Drakik arretaz begiratu eta begirada samur batez
azaldu zion:
-Sentitzen dut, baina esan behar dizut ez zarela gogoan duzun bezalakoa.
Kolore urdina higatuta duzu eta urre-koloreak distira galdu du. Dena dela,
ispilua ekarriko dizut eta, nahi baduzu, margotu egingo zaitugu eta aldaba
garbituko dizugu.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
8
-Zuzen erantzun diozu nire galderari- esan zion Sarimek, eta ireki eta pasatzen
utzi zion- Eskerrak eman nahi dizkizut zure zintzotasunagatik eta gizabidez
erantzuteagatik.
-Sar zaitezke- erantsi zuen. Barruan zaudenean, eska ezazu nahi duzuna eta
zure nahia beteko dut (6).
Draki sartzen saiatu zen, baina zerbaitek eragotzi zion.
-Etor daitezke nire lagunak eskaera nirekin partekatzera?- galdetu zuen.
Hitz horiek entzutean, Sarimek irribarre egin eta erantzun zion:
-Sentitzen dut, ezinezkoa da. Ez zaitez kezkatu. Garaia iristen denean, guztiek
izango dute euren aukera.
Draki sartu eta bere nahia eskatu zuen (7).
Irten zenean, Sarim agurtu nahi izan zuen. Begiratu zion eta… guztiz distiratsu
zegoen! Sarimek berak lehenago kontatu zuen bezalakoa zen: kolore urdin
ederra zuen eta bere aldabak eguzki-izpiak bezala egiten zuen distira (8).
Ziur nago Drakik zer eskatu zuen jakin nahi duzuela. Hau eskatu zuen:
munduko edozein lekutara bidaiatu ahal izatea! Horretarako, begiak itxi eta
nora joan nahi duen ozenki esan baino ez du. Lagun bati edo gehiagori
eskua emanda, berarekin eraman ditzake, gainera.
Eta zuk, irakurle horrek, zer eskatuko zeniokeen Sarimi? Gogoan izan egunen
batean, agian, berarekin topo egingo duzula (9).
*Parentesien artean testuak aipagai duen irudia adierazten da.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
9
2.2.- GAITASUNAK
Ipuinean agertzen diren dinamikak eta jarduerak abiapuntu hartuta, honako
gaitasun hauek landuko ditugu:
1. Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.
2. Jendetasuna
3. Autonomia eta ekimen pertsonala.
2.3.- HELBURUAK
HELBURUAK
DRAKI ETA SARIM
PERTSONA ARTEKOA
1. Pertsonen arteko desberdintasunen
jakitun izatea.
2. Desberdintasunak onartzeko
lehenengo urratsak ematea (1.
jarduera).
3. Jarrera asertiboak eta ez-asertiboak
antzematea.
4. Komunikazio asertiboa erabiltzen
hastea (2. eta 3. jarduerak).
PERTSONA BARNEKOA
1. Norberaren emozioak eta haien
zergatiak antzematea (2. eta 4.
jarduerak).
2. Emozio batzuk egoki zuzentzen hastea
(4. jarduera).
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
10
2.4.- JARDUERAK
1. JARDUERA: DRAKI ETA SARIM (lehenengo irakurketa)
Helburuak:
• Pertsonen arteko desberdintasunen jakitun izatea.
• Desberdintasunak onartzeko lehenengo urratsak ematea.
• Jokabide asertiboak eta ez-asertiboak antzematea.
Jardueraren deskribapena:
-Haurrak zirkuluan eseriko dira.
-Ipuina irakurri.
-Guztion artean ipuina laburtuko dugu, laguntzeko irudiak erabilita.
-Haurrei Sarimi zer eskatuko zioketen adierazteko eskatuko diegu. Irakasleak
arbelean idatziko ditu haurren nahiak. Irakurri eta alderatu egingo ditugu.
Hainbat aukera azpimarratuko ditugu. “Ikus dezakezuenez, gogo eta
lehentasun desberdinak ditugu guztiok, horregatik eskatu ditugu gauza
desberdinak”.
-Drakik zer eskatu zuen gogoraraziko diegu. “Drakik dohai bat du: edonora
bidaiatu dezake. Begiak itxi eta ezagutu nahi duen lekua ozenki esan baino
ez du egin behar. Lagunen bat edo batzuk eramaten ditu beti berarekin.
Drakirekin joateko, lagunek zirkuluan jarri behar dute, eskua elkarri emanda.
Une horretan, begiak itxi eta Drakik nora joan nahi duten ozenki esan behar
du. Bidaia egiten dutenean, konpromiso bat dute gainerakoekin: ikusi eta
ezagutu duten guztiaren berri eman behar diete. Hori oso garrantzitsua da;
izan ere, Leizeko biztanleek oso atsegin dute kontakizun horiek entzutea,
gauza berri, bitxi eta interesgarri asko ikasten baitituzte”. Drakik eta bere
lagunek hainbat herrialde eta paraje ezagutuko dituztela esango diegu.
“Badakizue zer arazo sortu zaien? Hizkuntza. Munduan 6.000 hizkuntza baino
gehiago hitz egiten dira eta gure lagunek ezin dituzte guztiak ikasi. Badakizue
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
11
nola konpondu duten arazoa? Azalduko dizuet: Orisek, Lailak eta Maik
lepoko magikoa diseinatu zuten beren magia-eskolan. Lepoko hori jartzen
dutenean, edozein hizkuntza uler dezakete, eta esaten duten guztia
bisitatzen duten herrialdeko hizkuntzara itzultzen da. Darkik, Lailak, Sabak eta
Eskek lepokoa eramaten dute beti eta, horrela, ez dute inolako komunikazio-
arazorik”.
Oharra: The Ethnologue: languages of the world (Etnologoa: munduko
hizkuntzak) liburuaren azken edizioaren arabera (2005ean argitaratua),
munduan 6.912 hizkuntza hitz egiten dira.
-Beste herrialde batzuetatik etorritako inor ezagutzen duten edo beste
herrialde batzuetan izan diren galdetuko diegu. Haurretako batek baietz
erantzunez gero, esperientzia horietatik zer ikasi duten azaltzeko eskatuko
diegu.
-Aniztasuna azpimarratuko dugu. “Gizakiok balore desberdinak eta bizitzeko
eta sentitzeko bestelako moduak ditugula ikasiko dugu gure lagunei esker.
Aniztasuna positiboa da eta elkar onartzen ikasi behar dugu”.
Oharra: Ikasgelan beste herrialde batzuetatik etorritako haurrak egon
daitezkeela aintzat hartu behar dugu. Hala izanez gero, beraien
esperientziak azal ditzakete.
-1. fitxa banatu eta Drakiren txartelak margotu eta ebakitzeko eskatuko
diegu. Komenigarria izan daiteke kartoi mehean itsatsi eta plastifikatzea.
“Drakik bezala jokatzen saiatuko gara. Badakizue berak pentsatzen duena
eta sentitzen duena esateko hitz egokiak erabiltzen dituela. Guk hala egiten
ez dugunean triste jartzen da. Hori gerta ez dadin saiatuko gara”. Material
hori gorde egin behar dute, diseinatutako jarduera eta dinamikaren batean
erabiltzeko. Irakasleak egoki deritzon beste egoera batzuetan ere erabil
ditzakegu.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
12
-Irakasleak Draki aurpegi zoriontsuarekin inprimatuko eta ebakiko du.
Ondoren, ondo ikusten den leku batean jarriko du. Bloke honetan landuko
ditugun esaldi eta ideiak aurpegiaren azpian jarriko ditugu.
Baliabide materialak:
Ipuina
Arbela eta klariona.
1. fitxa (Drakiren txartelak).
Errotuladoreak, koloretako arkatzak.
Kartoi meheak, artaziak eta plastifikatzeko bilkaria.
Iraupena:
Jarduera 50 minutu inguruko saio batean gauzatuko da.
2. JARDUERA: ZER DERITZOZU ZUK?
Helburuak:
• Jarrera asertiboak eta ez-asertiboak antzematea.
• Komunikazio asertiboa erabiltzen hastea: Iritziak gizabidez ematea.
• Norberaren emozioak eta haien zergatiak antzematea.
Jardueraren deskribapena:
-Pertsonaien jokaera aztertu eta horri buruz hitz egingo dugu gero. Helburu
horrekin, honelako galderak egin ditzakegu:
Zer gertatzen ari da irudi horretan? 4. irudia.
Zertan ari da Eske? 5. irudia.
Zuen ustez, nola sentitzen da Sarim?! 6. irudia.
Nola jokatu du Drakik?
Zergatik saritu du Sarimek?
-Konklusio honetara heldu behar dira: Eskek bere hitzekin eta barrearekin
Sarim mindu du. Jarraian azpimarratuko dugu zein garrantzitsua den
zintzotasunez baina, aldi berean, begirunez hitz egitea eta, sarritan, gure hitz
eta keinuen bidez min egiten diegula beste pertsona batzuei.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
13
-Eszena bat dramatizatuko dugu eta, horretarako, honako urrats hauek
emango ditugu:
1- Taldea banatu:
Irakasleak, taldea banatzeko, aktoreak (protagonistak eta bigarren
mailakoak) alde batetik eta ikusleak bestetik bereiziko ditu.
Aktoreak:
Protagonista nagusia ikasgelan sartu eta arbelean zuhaitz bat margotzen
hasiko da, edo margotzeko itxurak egingo ditu.
Gainerako aktoreek esaldi bat izango dute eta irakurri edo dramatizatu
egingo dute. Honako hauek dira esaldiak:
Zuhaitz hori lardaskeria hutsa da, oso itsusi geratzen ari zaizu!
Zuhaitz hori hobeto marraz zenezake.
Zuretzat zuhaitza marraztea zaila bada, nik lagunduko dizut. Nik oso
ondo marrazten ditut.
Um… nik uste dut… oso polita dela.
Baina, zer da hori? Kar, kar, kar.
Behatzaileak:
Ebakitako eta margotutako Drakiren aurpegiak izango dituzte, aurpegi
tristearekin nahiz alaiarekin (1. fitxa).
2. - Eszena:
Irakasleak, eszena aurkezteko, honako hau esango du: “Orain “Maria”
sartuko da, zuhaitz bat marraztuko du eta nahiko txarto geratuko zaio.
Amaitzen duenean, paperean esaldi bat idatzita daukazuenok hurbildu eta
irakurri egingo duzue. Esaldi batzuk negatiboak dira eta beste batzuk
positiboak. Behatzaileek Drakiren aurpegiak altxatuko dituzue, aktoreek
esandako esaldien arabera". Komeni da adibide bat jartzea.
-Batera jarri. Behatzaileei eskatuko diegu:
-Txartel bat ala bestea zergatik erabili duten arrazoitzeko.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
14
-Haien iritziz, esaldi horiek entzutean, “Maria” nola sentituko den
azaltzeko.
-Konklusio gisa, hemendik aurrera, lagun bat egiten ari den zerbait kritikatu
behar dugunean, marrazki bat, ikasgelako ariketak, kirolen bat... egia esan
behar dugu, baina begirunez, minik ez egiteko. Egoera hori haurren
eguneroko egoeretara eramango dugu. “Guri ere gertatzen zaigu hori, ezta?
Beste batzuek esandakoagatik txarto sentitu zarete inoiz? Konta itzazue
gertaera horiek”.
Baliabide materialak:
Ipuina.
Arbela eta klariona.
Fitxa (Drakiren txartelak).
Esaldiak.
Iraupena:
Jarduera 50 minutu inguruko saio batean gauzatuko da.
3. JARDUERA: GIZABIDEZ ERRESPETARAZTEN DUGU GEURE BURUA
Helburuak:
• Jokabide asertiboak eta ez-asertiboak antzematea.
• Komunikazio asertiboa erabiltzen hastea: kritika negatiboei erantzutea.
Jardueraren deskribapena:
-Haurrei Mamuren irudia erakutsiko diegu (2. irudia). “Gaur, Mamuk bere
itxura aldatu nahi izan du. Nori gustatzen zaio haren itxura? Berak iritzia
emateko eskatu die Leizeko lagunei. Haietako batzuek zer esan dioten
irakurriko dizuet. Drakiren txartelak erabiltzea nahi dut. Ikusiko dugu Drakiri eta
Mamuri poza ala tristezia ematen dien entzundakoak”.
“Lagun hauei ez zaie gustatu mamuren irudi berria”.
-Laila: Um, uste dut, tira, um… ez zaude txarto, um… tira, oso dotore
zaude.
-Saba: Zu, beti bezala, leloarena egiten. Nola bururatu zaizu itxura
horrekin azaltzea?
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
15
-Mai: Nik gogokoago nuen zure lehengo itxura, nire ustez orrazkera
horrek ez zaitu edertzen.
“Eskeri, ordea, ikaragarri gustatu zaizkio Mamuren orrazkera eta
belarritakoak!”
-Eske: Ederto zaude!!
-Bukatzeko, gogoraraziko diegu egia esan behar dutela, baina hitz egokiak
erabiliz eta inor mindu gabe. Horrez gain, ulertu behar dute inoren janzkera,
portaera, gauzen ikuskera… gureak ez bezalakoak izan daitezkeela,
pertsona desberdinak baikara.
-Haur bakoitzari paper zati bat emango diogu, esaldi honekin: ZURETZAT,
BAINA EZ NIRETZAT. Esaldia lagunei ez erakusteko eskatuko diegu. “Ez erakutsi
inori eman dizkizuedan oharrak. Ni zuei zuzentzen natzaizuenean irakurri
behar duzue”. Haurrek ez dute jakin behar ohar guztiak berdinak direla.
“Batzuetan, beste pertsona batzuek min egiten digute esaldi negatiboak
erabiltzen dituztelako. Nik pertsona horiek imitatuko ditut. Hori egiten
dudanean, zuzentzen natzaion pertsonak paperean idatzitako esaldia
irakurriko du”. Irakasleak haur bakoitzarengana joko du, honelako esaldiak
esanez:
Marrazki hori oso txarto geratzen ari zaizu!
Gona hori oso itsusia da!
Orrazkera hori oso zatarra da!
Hobe zaude isilik!
Oso gaizki abesten duzu!
Baldar hutsa zara!
Benetan traketsa zara!
A zer nolako lelokeria esan duzun!
…
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
16
-Guztiek esaldia irakurri dutenean, konklusio honetara helduko gara: “hitz
negatiboetatik babesteko esaldi magiko hori erabiliko dugu. Esaldia ez
ahazteko, Drakiren aurpegi alaiaren azpian jarriko dugu”.
-Esaldia idatzi eta Drakiren aurpegi alaiaren azpian jarriko dugu, oroigarri
gisa.
-Azkenik, idatzitako esaldia erabiltzen dugunean, honako jarrera hau izan
behar dugu:
-Solaskideei begietara begiratu.
-Jarrera tente baina lasaia.
-Besoak agerian eduki eta astiro mugitu.
Baliabide materialak:
2. irudia.
Errotuladoreak, koloretako arkatzak eta lapitzak.
Kartoi mehea eta artaziak.
Idatzitako esaldia: ZURETZAT, BAINA EZ NIRETZAT.
Iraupena:
50 minutu gutxi gorabehera.
4. JARDUERA: SEMAFOROA
Teknika hau oso egokia da emozio negatiboen autokontrola lantzeko:
amorrua, agresibitatea eta oldarkortasuna.
Helburuak:
• Norberaren emozioak eta horien zergatiak antzematea.
• Emozio batzuk egoki zuzentzen hastea.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
17
Jardueraren deskribapena:
-Aurreko saioan, minik ematen ez duten esaldiak hizpide izan genituela
gogoratuko diegu haurrei. Oraingoan, amorrua eragiten diguten esaldiei
buruz hitz egingo dugu.
-“Batzuetan haserretu egiten gara, amorrua sentitzen dugu eta gure
erreakzioak ez dira egokienak, jo, iraindu… egiten dugu”. Kontrola galdu
duten egoera baten berri emateko eskatuko diegu. Horretarako, irakasleak
honako egoera hauek aipa ditzake:
-Ilaran nago eta lagun bat nire aurretik pasatzen saiatu da.
-Klasean zerbait txarto egin eta ikaskideek barre egin didate
-Lagun batek nire gauza bat hautsi du.
-Lagun batek ez dit jostailu bat utzi nahi.
-“Orain, gure lagunak ez jotzen edo ez iraintzen saiatuko gara eta,
horretarako, semaforoa erabiliko dugu. Semaforoaren aurrean egongo
bagina bezala jokatuko dugu”.
-Semaforoaren teknika irakasteko honako urrats hauek jarraitu behar ditugu.
SEMAFOROAREN TEKNIKAREN URRATSAK
1.- SEMAFOROA MARRAZTU
2.- KOLOREAK LOTU
3.- ADIBIDE BAT JARRI ETA GUZTION ARTEAN AZTERTU
4.- TEKNIKA OROKORTU
A) Semaforoarekin horma-irudia egin.
B) Semaforoaren koloreak sakelan gorde.
c) Semaforoa eragingarri bereizle gisa erabili.
D) Guztion kontua da.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
18
1.- SEMAFORO BAT MARRAZTU
Arbel batean semaforo arrunt bat marraztuko dugu, hiru koloreak (gorri, hori
eta berde) argi eta garbi bereizita. Trafiko-semaforoetan kolore bakoitzak zer
esan nahi duen gogoraraziko diegu haurrei.
2.- KOLOREAK LOTU
-Semaforoaren koloreak emozioekin eta jokabidearekin lotuko ditugu:
GORRIA: GELDITU ETA EMOZIOA ANTZEMAN.
- Trafiko-semaforo batean egingo genukeen legez, argi gorriak
gelditzeko adierazten duela azalduko diegu ikasleei, hau da, gelditu
eta sentitzen ari garen emozioaren inguruan pentsatu eta deskribatu
egin behar dugu. “Amorru handia sentitzen dugun egoeretan oso
urduri jartzen gara eta norbait jotzeko gogoa izaten dugu. Hori
gertatzen denean gelditu egin behar dugu, auto batek semaforoaren
argiaren aurrean egingo lukeen bezala”.
LARANJA: GOGOETA EGIN.
-Geroago honako hau esango diegu: gelditu ondoren, gogoeta
egiteko eta sortutako arazoaz eta sentitzen ari garenaz ohartzeko
unea da. “Argia laranja dagoenean pentsatu behar duzuen zer arazo
dagoen, zerk eragiten duen emozio-egoera hori, zergatik sentitzen
dudan amorru hori”.
Egoera gatazkatsu batean lasaitzeko egin ditzaketen gauza guztien
zerrenda egiteko iradoki diezaiekegu umeei. Honako konklusio hauek
ateratzen lagundu behar diegu:
Egoeratik fisikoki urrundu (lekutik alde egin eta lasai egon arte ez
itzuli).
Egoeratik psikologikoki urrundu (arnasa sakon hartu, lasaitze-
ariketa azkarra egin, beste gauza batean pentsatu).
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
19
Arreta desbideratzeko jardueraren bati ekin (10 arte kontatu, ibili,
norbaitekin hitz egin, etab.).
BERDEA: EMOZIOA AZALDU.
Norberak pentsatzeko beta hartzen badu, gatazka edo arazoa
konpontzeko irtenbideak asma diztake. Emozioak azaltzeko era
osasungarri ugariez ohartzeko ordua da. Ikasleak, lehenik eta behin,
emozioa azaltzeko modurik onena pentsatu behar du, eta bigarrenik,
sentitzen ari garen emozioaren aurrean irtenbiderik edo jokaerarik
onena asmatu behar du, egoera zuzen bideratzeko.
3.- ADIBIDE BAT JARRI ETA GUZTION ARTEAN AZTERTU
-Adibide bat jarri. “Vampik koadernoa kendu dio Kolori. Kolok, ohartu
denean, oihuka, iraindu eta jo egin du banpiro txikia”.
Argi gorria: Zer emozio sentitu du? Amorrua, haserrea eta beldurra.
Haserrea: Ez zaio gustatzen inork ezer kentzea, bere gauzak
galdu nahi ez dituelako.
Amorrua: Vampiri ostiko edo ukabilkada bat emango dio.
Beldurra: Etxeko lanak egiten ez baditu, zuhaitz maisuak
errieta egingo dio.
Argi laranja: Zein da arazoa? Ez zaio gustatzen inork ezer kentzea.
Jardun baino lehen pentsatzeko unea da. Arnasa sakon hartu eta
hamar arte kontatuko du.
Argi berdea: Zer egin dezake? Beste aukera batzuk aipatzen
lagunduko diegu, esaterako honako hauek:
Vampirekin hitz egin eta etxeko lanen koadernoa itzultzeko
eskatu.
Koadernoa galduko ote den kezkati dagoela azaldu.
Vampiri koadernoa utziz gero, itzultzeko erantzukizuna izango
duela esan.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
20
Zuhaitz maisuari egoera azaldu edo lagunarekin egindako
akordioaren berri eman.
4.- TEKNIKA OROKORTU
A) Semaforo batekin horma-irudia egin.
Argi gorria:
1.- GELDITU, lasaitu eta pentsatu, jokatu baino lehen.
Argi laranja:
2- PENTSATU irtenbideak edo ordezko aukerak eta haien ondorioak.
Argi berdea:
3- AURRERA, irtenbiderik onena abian jarri.
B) Semaforoaren koloreak sakelan gorde.
Irakasleak hiru zirkulu edukiko ditu, bakoitzak kolore batekoa. Ikasleren batek
oldarkor jokatuko duela hautematen duenean, haren izenez dei egin eta
zirkulu gorria erakutsiko dio. Semaforoaren teknika aplikatzen jarraituko du.
c) Semaforoa eragingarri bereizle gisa erabili.
Semaforoa ikastetxeko hainbat lekutan jarriko dugu, ikasleek gogoan izan
dezaten, gelditu, pentsatu eta gatazkak bakebidez konpondu behar
dituztela.
D) Guztion kontua da.
Taldearekin lanean ari diren irakasle guztiek semaforoaren teknika erabiltzea
gomendatzen da.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
21
Baliabide materialak:
Arbela eta klariona.
Kartoi meheak (semaforoaren koloreetarako eta semaforoa egiteko).
Kola, artaziak eta plastifikatzeko bilkaria.
Iraupena:
Jardueraren lehen hiru urratsak gauzatzeko 50 minutu inguruko behar dira.
2.5.- IRAUPENA
SAIOA JARDUERA
Lehena 1. DRAKI ETA SARIM
Bigarrena 2. ZER DERITZOZU ZUK?
Hirugarrena 3. GIZABIDEZ ERRESPETARAZTEN DUGU GEURE BURUA
Laugarrena 4. SEMAFOROA
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
22
3.- UNITATE DIDAKTIKO EMOZIONALA DRAKI BIDAIARIA
3.1.- GAITASUNAK
3.2.- HELBURUAK
3.3.- EDUKIAK
3.4.- JARDUERAK
1. AUKERA DEZAGUN!
2. BERRIRO BOZKATUKO DUGU
3. INDIARA GOAZ
4. ITALIA EZAGUTUKO DUGU
5. GURE LAGUN MASAIAK
6. SENTITZEN DUT, BAINA EZ DUT NAHI
7. TIBETEN GAUDE
3.5.- IRAUPENA
3.- UNITATE DIDAKTIKO EMOZIONALA: DRAKI BIDAIARIA
“Leizean, pertsonaia bakoitzak bere erantzukizuna du. Drakik bere lagunekin
egiten dituen bidaietan bildutako informazioa emateko erantzukizuna du.
Gure planetan, Lurrean, bisitatzeko eta ezagutzeko hainbat herrialde daude.
Drakik eta bidaietara berarekin joaten diren lagunek asko ikasten dute
bidaia horietan, eta gero ikasitakoa Leizeko gainerako biztanleei erakusten
diete. Oraingo honetan, Lailak, Sabak eta Eskek bidaiatuko dute gure
dragoiarekin. Guk ere haiekin joango gara bidaia zoragarri horietan”.
3.1.- GAITASUNAK
Unitate Didaktiko Emozional honen bidez honako gaitasun hauek landu ahal
ditugu:
1. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna.
2. Matematikarako gaitasuna.
3. Mundu fisikoaren ezagutzarako eta harekiko elkarekintzarako
gaitasuna.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
23
4. Informazioaren trataerako gaitasuna eta gaitasun digitala.
5. Gizarte eta herrikidetza gaitasuna.
6. Ikasten ikasteko gaitasuna.
7. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.
3.2.- HELBURUAK
UNITATE DIDAKTIKO EMOZIONALA: DRAKI BIDAIARIA
HELBURUAK
MATEMATIKAK
1. Billete eta txanponen balioa ezagutu eta haiekin
kalkuluak egitea (4).
2. Figura geometrikoak haien formaren bidez antzematea.
Zirkulua, karratua, errektangelua eta triangelua (7).
INGURUNEAREN
EZAGUTZA
1. Animaliak bereiztea beren habitataren, jaiotzeko
eraren, ezaugarri fisikoen eta elikatzeko eraren arabera
(3 eta 6).
HIZKUNTZA
1. Hitzak eta esaldiak idaztea (1 eta 2)
2. Izen berezietan letra larria zuzen erabiltzea (2).
3. Esaldi eta testu errazak ulertzea (1, 2 eta 5).
4. Gutun baten zatiak aztertzea (5).
PERTSONA
ARTEKOA
1. Pertsonen arteko desberdintasunen jakitun izatea (1, 2,
3, 5 eta 7).
2. Desberdintasunak onartzeko lehenengo urratsak
ematea (1, 2, 3 eta 7).
3. Jarrera asertiboak eta ez-asertiboak antzematea (1, 2,
4, 5 eta 6).
4. Komunikazio asertiboa erabiltzen hastea (4, 5, 6 eta 7).
PERTSONA
BARNEKOA
1. Norberaren emozioak eta haien zergatiak antzematea
(2 eta 6).
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
24
3.3.- EDUKIAK
UNITATE DIDAKTIKO EMOZIONALA: DRAKI BIDAIARIA
EDUKIAK
GEOMETRIA
Irudi geometrikoak_
Zirkulua, karratua,
errektangelua eta
triangelua.
PROBLEMAK EBAZTEA Problemak identifikatu eta
ebaztea.
MATEMATIKAK
NEURRIA Billeteak eta txanponak.
IRAKURKETA
Testuak ulertzea.
Soinu bati grafia bat
dagokiola ulertzea
Izen berezietan letra larria.
Gutuna. HIZKUNTZA
IDAZKETA
Soinu bati grafia bat
dagokiola ulertzea
Gutuna.
INGURUNEAREN
EZAGUTZA ANIMALIAK
Animaliak begiratu eta
hainbat irizpideren
arabera sailkatzea.
Animaliak bereizten
dituzten ezaugarriak
aztertzea.
PERTSONA ARTEKO
Ezberdintasunak identifikatzea eta onartzea.
Eskubide asertiboak ezagutzea.
Sentimenduak, iritziak eta pentsamenduak adieraztea.
PERTSONA
BARNEKOA
Autoezagutza.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
25
3.4.- JARDUERAK
1. AUKERA DEZAGUN!
2. BERRIRO BOZKATUKO DUGU
3. INDIARA GOAZ
4. ITALIA EZAGUTUKO DUGU
5. GURE LAGUN MASAIAK
6. SENTITZEN DUT, BAINA EZ DUT NAHI
7. TIBETEN GAUDE
AURKEZPENA
-Drakik zer dohai duen gogoraraziko diegu.
-Munduko kontinente eta herrialdeak kokatzeko mapamundi bat edukitzea
komeni da.
-Gure planetak sei kontinente dituela azalduko diegu: Europa, Asia, Afrika,
Amerika, Ozeania eta Antartida. Munduko herrialdeak lehen bost
kontinenteetan daude. Antartikako lurraldeari "kontinente zuria" deitzen zaio
eta han ez da inor bizi. Nazioarteko hitzarmenen arabera, ikertzeko eta
zientziarako erreserba da gaur egun. Antartikan izan ezik, gainerako
kontinenteetan eta herrialdeetan askotariko pertsonak bizi dira.
-“Munduan zehar ibilita aurkituko dituzten pertsonek gureak ez bezalako
ohiturak eta bizitzeko eta sentitzeko erak dituzte. Haien itxura ere desberdina
izan daiteke. Baina gizakien arteko desberdintasunak bereizteko ez dugu
urrutira joan behar: gu ere desberdinak gara elkarrengandik”.
Desberdintasunak hautemateko, ondorengo dinamika hau gauza daiteke:
Irakasleak ezaugarri bat aipatu eta ikasleak horren arabera elkartuko dira:
• Elkar zaitezte anaia edo neba bat daukazuenok.
• Gaztaina-koloreko ilea daukazuenok.
• Futbola gogoko duzuenok.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
26
• …
-Konklusio gisa, esan dezakegu gizakiok desberdinak garela eta horregatik
hainbat giza talde sortu direla. Ezaugarri batzuetan bereizten gara eta beste
ezaugarri batzuetan, berriz, antzekoak gara.
Oharra: Unitate Didaktiko Emozional honen helburua ez da geografiari
lotutako gaiak lantzea. Munduko herrialde eta herritarrei buruz emango
dugun informazioaren helburu nagusia gure Lur planetaren ezaugarriak eta
ezberdintasunak antzematea da.
1. JARDUERA: AUKERA DEZAGUN!
Helburuak:
Arloa: Hizkuntza
• Hitz eta esaldiak idaztea.
• Izen berezietan letra larria zuzen erabiltzea.
• Esaldi eta testu errazak ulertzea.
Adimen Emozionala:
• Pertsonen arteko desberdintasunen jakitun izatea.
• Desberdintasunak onartzeko lehenengo urratsak ematea.
• Jarrera asertiboak eta ez-asertiboak antzematea.
Jardueraren deskribapena:
-Gure lagunek bisitatzeko lau herrialde edo leku aukeratu behar dituztela
esango diegu ikasleei. Gogokoen dituzten lekuak orrialde batean idatzi eta
boto gehien lortzen dituzten herrialdeetara joango dira.
-1. fitxa banatu. Eszena begiratu eta aztertu ondoren, horren inguruan hitz
egin:
Zer iruditu zaizue pertsonaien portaera?
-Gertatutakoagatik bozketa ezeztatu dela esan eta zergatiak arrazoitzeko
eskatuko diegu. Leizeko biztanleak elkartu eta bozketak egiteko arauak
finkatu dituztela azalduko diegu. Guk ere arauak izatea garrantzitsua da. 1.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
27
fitxako marrazkia erabiliz, honako konklusio hauek ateratzen lagunduko
diegu haurrei:
Pertsonak nahi duguna aukeratzeko libre gara.
Bozketa batean hartutako erabakiak errespetatu eta onartu behar
ditugu.
-1. fitxa egin.
-Bi esaldiak idatzita dituzten kartelak egin eta ikasgelan jarri, Drakiren
aurpegiaren azpian, baita ikastetxeko hainbat lekutan ere.
2. JARDUERA: BERRIRO BOZKATUKO DUGU
Helburuak:
Arloa: Hizkuntza
• Hitz eta esaldiak idaztea.
• Izen berezietan letra larria zuzen erabiltzea.
• Esaldi eta testu errazak ulertzea.
Adimen Emozionala:
• Pertsonen arteko desberdintasunen jakitun izatea.
• Desberdintasunak onartzeko lehenengo urratsak ematea
• Jarrera asertiboak eta ez-asertiboak antzematea.
• Norberaren emozioak eta haien zergatiak antzematea.
Jardueraren deskribapena:
-Bozketak ez duela balio esango diegu haurrei. Arrazoiak gogoratzeko
eskatuko diegu. Beste bozketa bat egin eta, kasu horretan, zuzen gauzatu
dela azalduko diegu.
-2 fitxa banatu eta egin. Fitxako bigarren atala egin aurretik, hau
azpimarratuko dugu: “Gogoan izan Drakik badakiela iritzi desberdinak
onartzen, eta berea zintzotasunez, gizabidez eta begirunez ematen duela”.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
28
Esaldi zuzenarekin batera dagoen Drakiren aurpegia margotu eta beste biak
ezabatzeko eskatuko diegu.
-Batzuetan, hartutako erabakiekin ez gaude ados, baina gehiengoak
erabakitakoa onartu behar dugula azpimarratuko diegu.
Oharra: Inor kaltetzen ez duten akordioez ari gara. Hau da, gehiengoak
erabaki arren, portaera batzuk (esaterako, lagun bat jotzea…) ez direla
onargarriak irakatsi behar diegu ikasleei.
-“Ziurrenik, zuei ere inoiz gertatu zaizue beste batzuek erabaki dutena zuen
gogokoa ez izatea. Konta ezazue nola sentitu zineten hori gertatu zenean”.
3. JARDUERA: INDIARA GOAZ
Helburuak:
Arloa: Ingurunearen ezagutza
• Animaliak bereiztea beren habitataren, jaiotzeko eraren, ezaugarri
fisikoen eta elikatzeko eraren arabera.
Adimen Emozionala:
• Pertsonen arteko desberdintasunen jakitun izatea.
• Desberdintasunak onartzeko lehenengo urratsak ematea
Jardueraren deskribapena:
-“Bisitatuko duten lehen herrialde India da. Hara iristeko, eskuak elkarri eman,
begiak itxi eta Drakik honako hau esan du ozenki: Indiara joan nahi dugu!
Gure lagunak zeharo hunkituta daude. Zuetako inork ezagutzen du India?
Eta handik etorritako inor?
-India mapan kokatu.
-3A fitxa banatu eta marrazkia aztertu. Fitxa arretaz begiratuko dugu eta
neskaren janzkera aztertuko dugu. Gure lagun berriak Uma du izena. Uma
izen indiarra da eta “ama” esan nahi du. Taj Mahal eraikin multzo bat dela
eta Munduko Zazpi Mirarietako bat dela azalduko diegu.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
29
Oharra: Aurkezpen-ariketak egin daitezke. Jarduera horretan, haurrek elkar
aurkeztuko dute, ezagutu berri duten pertsona baten aurrean egingo luketen
bezala.
-Honako hau azalduko diegu: “India Asiako herrialde bat da. Han, gureak ez
bezalako ohiturak eta tradizioak aurki ditzakegu. Herrialde hartan, animalia
bat sakratutzat hartzen dute. Orain, banatuko dizuedan fitxa egingo dugu
eta indiarrek zer animalia duten sakratutzat jakingo dugu”.
-Banatu 3B. fitxa.
-Emaitza lortu ondoren, beste herrialde batzuetan ere animalia sakratuak
daudela jakinaraziko diegu. Adibidez, Bazouleko (Burkina Faso, Afrika)
jendearentzat krokodiloak beren bizitzaren parte dira duela ehunka urtetatik.
Hango zaharrek diotenez krokodiloak «zerutik heldu ziren, eurite batzuen
ondoren». Ordutik, Bazouleko biztanleek animalia sakratutzat dituzte
krokodiloak, eta sakrifizioak eskaintzen hasi zitzaizkien mesedeak eskatu eta
eskerrak emateko. Krokodiloak hain ohituta daude jendearen ondoan
bizitzen, non haur txikiak ur-ertzean jolasean ere ikus daitezkeen, krokodiloak
bizi diren putzuan sartzen eta irteten direla.
Oharra: Indiako irudiak behar izanez gero, helbide hauetan aurki ditzakezu:
http://www.travel-images.com/india.html
http://www.viajesyfotos.net/fotos/india.htm
http://www.losviajeros.com/fotos/asia/india-norte/
4. JARDUERA: ITALIA EZAGUTUKO DUGU
Helburuak:
Arloa: Matematikak
• Billete eta txanponen balioa ezagutu eta haiekin kalkuluak egitea.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
30
Adimen Emozionala:
• Komunikazio asertiboa erabiltzen hastea: “ez” esatea.
Jardueraren deskribapena:
-Italia mapan kokatu.
-“Ikus dezakezuenez Italiak bota-itxura du. Italiako hiriburua Erroma da, eta
gure lagunak han daude une honetan. Erroma duela 2.700 urte inguru sortu
zen eta hango herritarrek oso inperio boteretsua eratu zuten. Erroman
hainbat leku daude bisitatzeko, hainbat garai historikotakoak: Erromako
Koliseoa, Vatikano Hiria, Treviko iturria, Navona Plaza, Erromako Foroa….
Ikusteko eta gozatzeko leku zoragarri asko ditu Erromak. Lur azpian, 20
metroko sakoneran, ezin konta ahala altxor daude aurkitzeke oraindik".
-“Draki, Eske, Laila eta Saba Navona Plaza bisitatzen ari dira. Plaza hori
Erromako eta mundu zabaleko famatuenetako bat da, han dauden arte-
lanen edertasunagatik. Jende asko eta asko dago, eta nekatuta daude.
Gainera, uda denez, bero egiten du eta freskatzeko beharra dute. Marcoren
zain daude. Marco haur italiarra da eta hiria erakutsiko die":
-4. fitxa banatu eta irudia begiratu. Ondoren, irudian zer gertatzen ari den
komentatu. Honelako galderak egin ditzakegu:
Sabaren jokaerarekin, inoiz ez dute freskatzerik lortuko.
Kale-saltzaile bat hurreratu eta izozkiak, ura eta freskagarriak eskaini
dizkie, baina saltzen dituen produktuak oso garestiak dira. Gure
lagunek erreakzio desberdinak izan dituzte prezioak esan dizkienean.
Portaera desberdinak aztertu.
-4. fitxa egin.
-Konklusio gisa, “ez” esan behar dugula azalduko diegu, baina begirunez.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
31
-Lailak izozkia eta ur-botila erosi ondoren, Marco iritsi da. Gertatutakoaren
berri izan duenean, denda batera eraman ditu, han beren erosketak egin
ditzaten. Leku turistikoetan, prezioak beti garestiagoak izaten direla azaldu
die. Hori munduko leku guztietan gertatzen dela azpimarratu behar dugu.
“Turista asko joaten diren lekuetan erostea garestiagoa izaten da beti. Hori
gure herrialdean ere gertatzen da (adibideak jarri). Baina ez dugu haserretu
edo saltzaileari oihu egin behar. Ez erosteko aukera dugu, gizabidez ezetz
esanda. Laila gaizki sentitzen da diru asko gastatu duelako eta Eske haserre
dago oraindik. Hobeto senti daitezen, Marcok pasta jatera gonbidatu ditu.
Italiarrek ez zuten pasta asmatu, baina haien janari nazionala da”.
Oharra: Erromako irudiak behar izanez gero, helbide hauetan aurki ditzakezu:
http://www.tripadvisor.es/LocationPhotos-g187791-Rome_Lazio.html
5. JARDUERA: GURE LAGUN MASAIAK
Helburuak:
Arloa: Hizkuntza
• Esaldi eta testu errazak ulertzea.
• Gutun baten zatiak aztertzea.
Adimen Emozionala:
• Pertsonen arteko desberdintasunen jakitun izatea.
• Jarrera asertiboak eta ez-asertiboak antzematea.
• Komunikazio asertiboa erabiltzen hastea: Iritziak begirunez eta
gizabidez ematea.
Jardueraren deskribapena:
-“Hurrengo helmuga Kenya da. Lurreko kontinenterik beroenetako bat
Afrika da. Kontinente horretan mila hizkuntza baino gehiago hitz egiten
dira eta oso kultura desberdinak daude han. Gure lagunak Estarekin
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
32
daude. Esta afrikar tribu batekoa da, masai tribukoa”. Hona hemen
masaiei buruzko datu batzuk:
MASAIAK
Masai herria Kenyan eta Tanzanian bizi da. Haien hizkuntza maa da,
baina masai asko suajiliz eta ingelesez zuzen hitz egiteko gai dira. Artzain
nomadak izan dira betidanik eta lautada irekietan bizi dira.
Pertsona altu, indartsu eta arinak dira. Beren gorputzak apaintzeko
apaingarri ugari erabiltzen dituzte, hala nola, lepoko eta besoko
deigarriak, oso dotoreak eta irtirinak baitira. Gizonek arretaz zaintzen
dute beren orrazkera korapilatsu eta apaindua. Txirikorda luze ugari
egiten dituzte, eta koipez eta buztinez sendotzen dituzte. Horrek ematen
dio kolore gorri berezi hori haien ileari. Emakumeak, berriz, kaskamotz
ibiltzen dira.
Masaiak adaxkaz egin eta zirkuluan jarritako txaboletan bizi dira.
Txabolak hesi txiki batez babesten dituzte, eta barruan beste itxitura bat
dute abereentzat. Behi-gorotzez eta lastoz eraikitzen dituzte, eta metro
eta erdi inguruko altuera dute.
Seme-alabak haztea lan komunitarioa da: Edozein pertsona helduk
diziplina eta zigor dezake esanekoa ez den haurra. Haur txikiei
adinekoak eta familia-ohiturak errespetatzen irakasten zaie. Mutikoek
hamabost urte egiten dituztenean, gerlari merezimendua lortu behar
dute lehoi bat akabatuz. Gaur egun Kenyako eta Tanzaniako fauna
babesten duten legeak daudenez, ezin dira zeremonia horiek egin, eta,
beraz, desagertzeko bidean daude. Dena den, masai batzuk oraindik
ezkutuan egiten dituzte errito horiek.
Oharra: Lehoia ehizatzeari buruzko informazioa 6. jarduerarako
gordetzea komeni da.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
33
Masaien elikadura xumea da: gurina, barazki gutxi batzuk, ahuntz- eta
antilope-haragia, eta behi-esnea eta -odola, batzuetan animalien
gernuarekin nahastuta.
- 5. fitxa banatu eta behatu irudia.
-Komentatu edo gogorarazi masaiek odola edaten dutela eta gure lagun
berria Leizeko biztanleei ari zaiela eskaintzen. Ikusten duzunez, denek ez dute
erantzun bera eman. Eske edaten ari da, baina beste gauza batzuk
probatzea atsegin duelako. Lailak, berriz, ez du edan nahi, baina ez da
esatera ausartzen. Sabak ez duela probatuko esan dio modu txarrean. Drakik
ere ez du edan nahi, baina eskertu egin dio bere janaria eskaini izana, nahiz
eta ez duen probatuko. Azkenik, esan behar dugu zerbait gogoko ez
badugu, ez dugula gaizki hezitakoak izan behar. Horrelakoetan, ez eskerrik
asko esatea nahikoa izaten da.
-Azaldu iezaiezu Sabak Mairi gutuna idatzi diola. Bertan masaiei eta horien
herriari buruzko iritzia ematen du. Landuko dugun testua gutuna denez,
komeniko litzateke ikasleek hainbat eratako gutunak aztertzea eta
antzekotasunak komentatzea.
-Gutuna irakurri eta haren egitura aztertu.
-5. fitxa egin.
-Ondorio gisa, esan behar da zuzentzen gatzaizkion pertsonari minik ez
egiteko hitz egokiak erabiltzea garrantzitsua dela
Oharra: Masaien irudiak behar izanez gero, helbide honetan aurki ditzakezu:
http://www.pbase.com/txirloro/masai
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
34
6. JARDUERA: SENTITZEN DUT, BAINA EZ DUT NAHI
Helburuak:
Arloa: Ingurunearen ezagutza
• Animaliak bereiztea beren habitataren, jaiotzeko eraren, ezaugarri
fisikoen eta elikatzeko eraren arabera.
Adimen Emozionala:
• Jarrera asertiboak eta ez-asertiboak antzematea.
• Komunikazio asertiboa erabiltzen hastea: “ez” esatea.
Jardueraren deskribapena:
-“Gaur Eske liluratuta jaiki da. Ngidaha, Estaren neba, lehoi bat ehizatzera
irtengo dela kontatzen ari zaie lagunei”. Katukiaren ehizari buruzko
informazioa emango diegu. “Lailak ehizatzera joateko gogoa du, baina
badakizue zer gertatzen den? Bada, Lailak ez daki zer den lehoia, zuhaitz
irakasleak azaldu zuenean ez baitzuen arretarik jarri. 6. fitxa beteko dugu eta
azti txikiari lagundu ahalko diogu”.
-6. fitxa egin.
-“Lehoia zer den jakindakoan, Lailak ez du ehizatzera joan nahi. Orain badaki
oso arriskutsua dela, eta beldur da. Eskek behin eta berriz esaten dio
etortzeko eta Lailari ez esatea asko kostatzen zaio. Noizbait asko kostatu
zaizue ez esatea?”. Erantzun arte itxaron. “Batzuetan denoi kostatzen zaigu
ez esatea. Horrelakoetan, norbaitek zerbait eskatzen digunean ez esateko
eskubidea dugu:
-Guretzat arriskutsua bada
-Oker/gaizki badago
-Egin nahi ez badugu, betiere gure erantzukizunpean ez badago eta
egitekotan geratu ez bagara".
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
35
-“Lailari lagunduko diogu eta horrela guk ere ez esaten ikasiko dugu.
Horretarako, disko marratuaren teknika erabiliko dugu. Badakizue zer esan
nahi duen horrek? Hau da, esaten digutena esaten digutela behin eta
berriro esaldi bera errepikatu behar dugu, inolako azalpenik eman gabe”.
Hezitzaileak arbelean honako esaldi hau idatziko du: SENTITZEN DUT, BAINA EZ
DUT NAHI. “Ni Eske izango naiz eta zuek guztiok Laila izango zarete. Behin eta
berriz eskatuko dizuet nirekin ehizatzera etortzeko eta eskatzen dizuedan
bakoitzean hau erantzungo didazue: SENTITZEN DUT, BAINA EZ DUT NAHI,
lasai, haserrerik gabe”.
-Hona hemen erabili dezakezun elkarrizketa:
-Tira, zatoz nirekin lehoia ehizatzera!
-Sentitzen dut, baina ez dut nahi.
-Baina, ederto ibiliko gara!
-Sentitzen dut, baina ez dut nahi.
-Tira, ez zaitez ezatsegina izan!
-Sentitzen dut, baina ez dut nahi.
-Baina, ez zaizu ezer gertatuko, anima zaitez!
-Sentitzen dut, baina ez dut nahi.
-Bakarrik utzi behar nauzu?
-Sentitzen dut, baina ez dut nahi.
-“Berak egin nahi ez duen zerbait egiteko behin eta berriro eskatzen
diotenean Drakik erabili ohi duen esaldi magikoa da hori". Gogorarazi
zein egoeratan erabili dezakegun ez esateko eskubidea. Adibideak jarri
ditzakegu ikasleek horiekin entseatu dezaten. Esaldia idaztea eta
Drakiren gainerako esaldiekin batera jartzea komeni da.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
36
7. JARDUERA: TIBETEN GAUDE
Helburuak:
Arloa: Matematikak
• Figura geometrikoak formaren bidez antzematea. Zirkulua, karratua,
errektangelua eta triangelua.
Adimen Emozionala:
• Pertsonen arteko desberdintasunez jabetzea.
• Desberdintasunak onartzeko lehenengo urratsak ematea
• Komunikazio asertiboa erabiltzen hastea: Iritziak gizabidez ematea.
Jardueraren deskribapena:
-“Gure lagunen bidea Tibeten amaituko da. Bertan Dojerekin elkartuko
dira. Gure lagun berria monje budista da eta bere izenak Budaren
zaintzaile esan nahi du. Dojek zortzi urte ditu eta bere prestakuntza hasi
berri du Tibeteko monasterio batean. Bertan, hogei urtez filosofia
budistak, poesia, medikuntza eta artea ikasiko ditu. Baina, badakizue zer
den budismoa? Budismoa erlijio bat da eta Budaren irakaspenetan
oinarritzen da. Indian sortu zen K.a. 500. urte inguruan, eta ondoren
Ekialdeko Asiara hedatu zen. Munduan hainbat erlijio daude. Erlijioek
antzekotasun eta desberdintasun ugari dituzte”.
Hona hemen Tibeti buruzko informazioa:
TIBET
Txinako hego-mendebaldeko eskualde autonomoa da Tibet. Tibeten
munduko gailurrik garaiena dago, Everest mendia. Hori, hain zuzen,
Himalaia mendilerroko mendi bat da. Gailurraren garaiera lehen aldiz
neurtu zuen George Everest britainiar zientzialariaren oroimenez jarri
zioten mendiari Everest izena.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
37
Inguruko tradizioaren arabera, Himalaian Yetia bizi da. Yetia animalia
erraldoia da, ilez estalitako tximu baten antza duena. Alpinista batzuek
elurretan haren oinatzak ikusi dituztela esaten dute.
-Banatu 7A fitxa. “Ikusten duzue Eske egiten ari den marrazkia? Tibetar
monjeek mandalak egiten dituzte eta Eskek marraztea eta margotzea
asko atsegin duenez, erakusteko eskatu die”. Azaldu zer den mandala.
MANDALA
DEFINIZIOA
Jarduera batean soilik azaltzeko oso zaila izango litzatekeen teoria
batzuk barne hartzen dituen terminoa da mandala. Hona hemen
mandalari buruzko ideia batzuk:
Mandalak sanskritoan (Indiako hizkuntza klasikoan) zirkulua esan nahi du.
Ikuspegi espiritualetik, mandala gune sakratua da, orekaren eta
garbikuntzaren erdigune energetikoa, begiratzen edo egiten duen
pertsonaren adimenean eta ingurunean aldaketak sortzen dituena.
Sinbolo magikoak dira, pentsatzeko eta meditatzeko tresnak, urte
askotan zehar erabili izan direnak. Milurteko arte horrek, marrazki soil bat
eginez, meditatzen eta kontzentratzen laguntzen du.
ESTRATEGIA PEDAGOGIKOAK
-Mandalak marrazteak eta margotzeak, besteak beste, kontzentratzen
eta sormena sustatzen laguntzen du.
-Estrategia pedagogiko gisa, komeni da honako argibide hauek
jarraitzea:
1.- Irakasleak aurrez eginiko askotariko mandalak izango ditu, ikasleek
margotzeko. Horiei nahi duten eredua aukeratzen, edo egiten, utziko
zaie.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
38
2.- Haurrek margotzeko beren materiala izango dute, ez molestatzeko
eta, beraz, lagunei arreta ez galarazteko.
3.- Barneratzeko eta erlaxatzeko praktika da. Giro lasai eta erlaxatuan
egin behar da. Horregatik, erabateko isiltasunean lan egin behar dela
esan behar zaie ikasleei.
4.- Ez hasi beste mandala bat aurrekoa amaitu gabe badago. Haurren
batek gogoko ez duelako amaitu gabe utzi badu, hobe da apurtzea.
Noiz egin daitekeen:
-Aldi laburretan, eguneko momentu garrantzitsuetan.
-Mandala-saiakera batean egin. Kasu horretan hainbat ordu iraun
dezake.
5.- Lerroak eta irudiak kanpotik barrura margotuko dira, edo barrutik
kanpora, baina beti hasitako noranzkoari jarraiki.
6.- Ez erabili gehiegi estrategia hori, izan ere, haurrak aspertu eta interesa
gal dezakete.
-7A fitxa egin.
-7B fitxa egin. Jarduera hori gelan has daiteke eta haurrei etxean
amaitzeko eska diezaiekegu. Klasean jarraibideak emango dizkiegu.
Onartu beharra dago ez garela ari askatasunez aukeratzeko printzipioa
betetzen. Kasu horretan honako hauei eman diegu lehentasuna:
ikasleek teknika ikasteari eta margoturiko mandalak ikasleen artean
dauden aldeak ikusteko erabiltzeari. Hau da, nahiz eta marrazki beretik
abiatu emaitza desberdina izaten da.
Irakasleak mandalak margotzeko eta diseinatzeko teknika erabiltzera
animatzen ditugu.
Mochil Proiektua: 4. Gida Didaktikoa
Junan Fundazioa
39
-Mandalak margotuta ekarri ostean, ikasgelan zintzilikatuko ditugu,
denok ikusteko, eta mandala beretik askotariko emaitzak lortu direla
azpimarratuko dugu. “Desberdinak garelako askotariko emaitzak lortzen
ditugu. Hau da, desberdinak garenez kolore desberdinak aukeratzen
ditugu". Azpimarratu behar dugu aurreko jardueran irudi geometrikoak
kolore berdinekin margotzeko eskatu diegula. Halere, kasu honetan
beraiek nahi duten koloreekin margotzeko eskatuko diegu. Hori sormena
erabiltzeko momentua da. Horregatik, gainerakoek egiten dutenari ez
zaio jaramonik egin behar.
-Gogokoen dutena aukeratzeko eskatuko diegu. Mandalak anonimoak
izatea komeni da.
Oharra: Tibeteko irudiak behar izanez gero, helbide honetan aurki ditzakezu:
http://www.losviajeros.com/fotos/asia/tibet/index.php?lg=s
3.5.- IRAUPENA
SAIOA JARDUERA
Lehena AUKERA DEZAGUN!
Bigarrena BERRIRO BOZKATUKO DUGU
Hirugarrena INDIARA GOAZ
Laugarrena ITALIA EZAGUTUKO DUGU
Bosgarrena GURE LAGUN MASAIAK
Seigarrena SENTITZEN DUT, BAINA EZ DUT NAHI
Zazpigarrena TIBETEN GAUDE