6

Aurkibidea

Lehen atala: hitz arrunten idazkera

1. unitatea s, z Ese eta zeta letradun hitzak ..................... 7

2. unitatea s, x, z Ese, ixa eta zeta letradun hitzak . ............. 15

3. unitatea ts, tx, tz Ts, tx eta tz letradun hitzak .................... 23

4. unitatea ts, tx, tz Ts, tx eta tz letradun hitzak . ................... 29

5. unitatea h Hatxedunak eta hatxe gabeak . ............... 35

6. unitatea h Hatxedunak eta hatxe gabeak ................ 41

7. unitatea -a -a amaieradun hitzak ............................. 49

Bigarren atala: hitz bereziak eta zenbakiak

8. unitatea -a, -si, -al Amaiera bereziak ................................. 57

9. unitatea Hitz bereziak eta berrikusketa ................ 63

10. unitatea Zenbakiak, datak eta orduak ................. 73

11. unitatea – Marraz edo loturik idazten diren hitzak .. 83

Hirugarren atala: puntuazio zeinuak

12. unitatea . , ... M Maiuskulak eta puntuazio zeinuak ......... 89

13. unitatea ; : — . Puntuazio zeinuak .............................. 95

Laugarren atala: ebaluazio ariketak

Ebaluazio ariketak ........................................ 103

Eranskina

Erantzunak edo giltzak .................................... 123

Testuen eta irudien kredituak .................................... 128

8 zortzi

1 • Zer dira hurrengo marrazkiak? Denak idazten dira esez.

a k lg r

r r

m a t

o r u n

k k

r e

i no t u

k f n t r

ss zz

34 hogeita hamalau

• Idatzi adjektibo horiek (baikorrak, ezkorrak edo neutroak) zein bere zutabean etabereizi koloreekin: tz gorriz, ts berdez eta tx urdinez.

37

38

S

U

HO

IA

P

ZT

i

h

u

a

p z

z

s

s

• Esangura duen hizkuntz forma txikiena.

• Bizitasunik ez duena, goibela.

• Beroaren aurkakoa.

• Entzumenaz hautematen den soinua.

• Ezpainak itxita ahotik botatako airea.

• Barnean ezer ez duena.

• Eskuetako bost ataletako bakoitza.

• Biriketatik botatzen den airea.

itsusiaindartsuamingotsa

otzanapurtzilaburutsua

zehatzalatzafaltsua

txukunagarratzaneketsua

• Osatu hitzak kuboetako letrak erabiliaz eta definizioekin bat. Laguntza: puntu gorrixketan tz dutenak; berdeetan ts-dunak.

✌ Orain, nahi baduzu, 8-12 ebaluazio ariketak egin ditzakezu.

tt ss ttxx ttzz

ze_ _ _ t _ _

s_ _ j_ n _ _ _

ai_ _ p_ _ _ _ _

es_ _ _ a _ _ _ _ _ _

58 berrogeita hamazortzi

68

-- uu -- ss ii -- aa ll

f_ _ i _ _ _

lu_ _ _ _ _ r _ _

pu_ _ _ _ _

_an_ _ _ _ _ _ _ _

d_ _ o _ _ _ _ _ _

aireportua

pospoloa

kanpamentua

sarjentua

pultsua

igeltsua

dinosauroa

lukurrerua

azentua

fruitua

zementua

medikamentua

• Bilatu paperean irudientzako hitzak. Irudiek -ua amaiera dute, batek izan ezik.

esparatrapua

Gogoan izatekoak

A 13 zenbakiak bi hatxe ditu: .

B 19 zenbakiak he- du hasiera: ; 18 zenbakiak,

berriz, ha- edo he-: edo .

C Hogeitik ehunera bitarteko zenbakietan -ta lehen atalari lotu-

rik idazten da: , ...

D Hiru eta lau zenbakiek -r- hartzen dute atalen bat gehitzean:

, ; baina , ...

E Ehunekoen ostean eta idazten da, bereiz:

, ...

F Milakoetan, laburrak badira ere, eta nahitaez jarri behar da:

,

G Zifra luzeetan hasieran ez da eta idazten, ez errepikatzeko:

...

H Datak idazteko ordena: urtea - hilabetea - eguna:

,

I Datetan, urteari ko edo eko eransten zaio, azken zenbakia

bokalez edo kontsonantez amaitzearen arabera:

...

J Datetan, egunari an edo ean eransten zaio, zenbakiaren amaie-

ra bokala edo kontsonantea den: ...

Salbuespena, 11 zenbakia: ...

K Zenbakien eta atzizkien tartean, arrazoi berezirik ez badago,

ez da marrarik jarri behar.

2001 / 03 / 16

EZ: mila berrehun lagun

hemezortzihamazortzi

1211n, 1991n9an, 5ean, 16an

1606ko, 1545eko

2001 - 03 - 16

zazpiakseiehunlaurakhirurehun

mila berrehun eta hogei

mila eta berrehun lagun

hemeretzi

hamahiru

berrehun eta hogeita hamarehun eta hamar

berrogeita hamarhogeita bat

ZZ ee nn bb aa kk ii aa kk ,, dd aa tt aa kk ee ttaa oo rrdd uu aa kk

MM .. ,, ::

Joxek hainbat liburu irakurri ditu udan: Abarrak, Kirikiñorena;Sarrionandiaren Narrazioak; Obabakoak, Atxagaren liburu ospe -tsua; Otto Pette, Lertxundiren lan ederra...

94 laurogeita hamalau

• Begitu ereduari eta idatzi puntu eta koma (;), bi puntuak (:) edo hiru puntuak (...)ondoko esaldietan. Ondoren osatu arauak.

119

• Zerrendatze bat hasteko zein puntuazio zeinu jartzen da?Bi puntuak Koma Puntu eta koma

• Zerrendatze bat elementu soltez osatzen bada, zein zeinuz bereizten dira elementu horiek?

Baina zerrendatze batean atal edo multzo nagusi batzuk egonez gero, zein zeinuz bereizten dira atal horiek?

• Zerrenda bukaturik geratzen ez bada, zein zeinu jartzen da amaieran?

• Oharra: hiru puntuen aurretik ez da komarik ipini behar.

1. Sailkapen nagusian euskaldunak dira nagusi● Zarra, hirugarren●Olano, bosgarrena 5’’tara● Garcia, zortzigarren postuan●

2. Amanita izenekoen atalean hainbat perretxiko daude● Phalloides,arriskutsuena eta hilgarria dena● Vinosa edo Galdakaoko galanperna●Caesarea●

3. Jende ugari hurbildu zen hara● Helena● Maite● honen neba-arrebak● adiskideak●

4. Hiru talde egin behar izan zituzten● lehenengoan, betiko moduan,Ana eta Isabel● bigarrenean, Patxik eskaturik, betaurrekodunguztiak● hirugarrenean, azkenik, gainerakoak.

5. Azpitalde ugari daude futbito-txapelketan● umeak, 8 urte artekoak●txikiak, 8-10 urtekoak● koskorrak, 10-12 urtekoak●

6. Hainbat kirol arduradun bildu zen● Antton, futbol taldeko burua●Judine, saskibaloi taldeko arduraduna● Markox, errugbilarien entrena -tzailea●

Laguntza: 3 ts5 tx5 tz

Balioak: ts = 1tx = 3tz = 5

108 ehun eta zortzi

Zer dira marrazki horiek? Erabili ts, tx edo tz. Hitz batek behin baino gehiagotan ditu letra horiek.

Idatzi ts, tx edo tz laukitxoetan. Zuzen erantzunduzun jakiteko konprobatu biribiletako emaitzak.

1 2 3

4 5 6

7 8 9

10 11 12

okoa zorigai a pi adura olina pur ila

unditu hu a erria asma ailea il ea

mal urra euri ua bel arana one i i asgora

e ezaina

3

lore oa e an trake a an a

asegai a in aurra i i ikaskun a i ua

19 13 21 15 17

21

17

13

17

17

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

122 ehun eta hogeita bi

Arauak: 8-13 unitateak. Ikasi dituzun arauetako batzuk osatu behar dituzu.Jarri erantzuna erdiko laukitxoetan.

1. 13 eta 300 zenbakiek...2. 3 eta 4 zenbakiek...3. Hogei zenbakiaren ondoren...4. 6, 7 eta 8 zenbakiek...5. Ehun zenbakiaren ondoren...6. Mila zenbakiaren ondoren...

A ...eta idazten da, bereiz.B ..ez dute r hartzen atal bat gehitzean.C ...bi hatxe dituzte.D ...r hartzen dute atal bat gehitzean.E ...ta idazten da, bereiz.F ... ta idazten da, loturik.

1

2

3

4

5

6

13. Arazi...14. Bai(t) partikula...

15. Aditzekin doanean, -(z) gero...

16. Errepikatzen diren hitzak...

17. Onomatopeiak...

18. Errepikatzen diren hitzetan, lehe-

nak atzizkiren bat badarama...

19. Multzoak edo bikoteak...

A ...aditzari loturik idazten da.

B ...bereiz idazten da / dira.

C ...marraz loturik idazten da / dira.

D ...marraz idazten da / dira batzuetan.

E ...ez da marrarik idazten.

F ...ezkero idazten da.

13

14

15

16

17

18

19

20. Zerrendatze bat ez dela amaitu adierazteko...

21. Hiru puntuen aurretik...22. Zerrendatze bateko multzo edo

atal nagusiak bereizteko...23. Subjektua eta aditzaren tartean...

24. Lotura hitzen ondoren...

A ...koma idazten da. B ...ez da komarik idazten.C ...bi puntu jartzen dira.D ...hiru puntu jartzen dira. E ...puntu eta koma idazten da.F ...koma bi idatz daitezke, edo

bat ere ez.

20

21

22

23

24

7. Data idaztean, hilabeteari...8. Zenbakiari an/ko jartzen zaio...9. Urteei dagozkien zenbakietan...

10. Kopuruak adierazteko zifretan...11. Zenbakiari ean / eko jartzen zaio...

12. Datetan, urte zenbakiari...

A ...bokalez amaitzen denean.B ...kontsonantez amaitzen denean.C ...aren jartzen zaio, marra gabe.D ...ez da punturik jartzen milakoetan.E ...ko / eko jartzen zaio, marra gabe.F ...puntua jartzen da milakoetan.

7

8

9

10

11

12

ehun eta hogeita bost 125

42 txahala · behia · behorra · aharia · ahuntza · ahatea · oiloa · oilarra · ardia · astoa · idia · akerra · arkumea · oilaskoa43 ilberria · ilbehera · ilargia · ilargialdia / hileta · hilketa · hilerria · hilobia · hilezina · hilkorra / hilabetekaria · hilero · hilabetea ·

hilekoa / ilun · ilundu · ilunbea · iluntasuna / ilea · ile apaindegia · ilehoria · ilegorria · ilekizkurra----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

44 altzariak · ildoa · ilargia / auzia · elbarria · urratsa / arra · arrautza · amua / inurria · saguzarra · aingura45 Zeharretara: astuna · umila · alaia (ald.) · ederra · idorra · hila · itzela Goitik behera: leuna · hurbila · hezea · hutsa · estua ·

mehea · iluna Diagonalean: hitsa · lohia46 helbidea · heldugabea · helmuga · helbideratu · heldua · helburua · heldutasuna47 haurdun · nahaspila · abantaila · aingeru · uholde · esku-hartze · elbarri · ildo · oihan · neurtitz48 aholkua · ahosabaia · ahoskera · ahotsa · ahozikina · ahozkoa / aorta 49 1 ihardespena / erantzuna 2 ihia / landare mota 3 jardunaldiak / ekitaldiak 4 ihintza / garoa 5 iheskorra / alde egiten duena

6 inauteriak / mozorro festa50 1 honelatsu 2 Honelako 3 honela 4 honezkero 5 honetara 6 honenbeste51 1 ausardia 2 aurkezpena 3 aurpegia 4 aurkakoa 5 aurrerapena 6 aukeratu 7 aupada 8 auskalo 9 auzia 10 auzokoa52 1 hona 2 hona 3 oneko 4 Hona 5 onetik53 hartu · eman / urrundu · hurbildu / askatu · harrapatu / bete · hustu / hezea · idorra / hasi · amaitu / harroa · apala / agian ·

beharbada / itxura denez · antza / otoi · arren / justu-justu · doi-doi / bederen · behintzat54 ahatea · ahizpa · ahuspez · ahobero · aholkulari · aharrausi · ahotsa · ahalean · ahitu · ahia

1 aharrausi 2 ahal · ahate 3 ahuspez 4 ahizpa · ahia 5 ahobero 6 ahitu 7 aholkulari · ahots55 1 hileta 2 hilerria 3 hilobia 4 hilerokoa 5 ilbehera56 a) iraun b) hegaz c) lehen d) hodeia e)irten f) zehar g) hotsa / h) hotza i) ziur j) urrun k) ustel l) aditza m) hagina n) behar

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------57 hartz · eskuila · arra / gaztaina · kandela · buia / gol · lapitz · habia / balantza · bolea · kate58 gela · axola · bilera · gauza · ganora · etsamina · potentzia · arnasa · dirdira · lotsa · galdera · habia · posta · bira59 Zeharretara: independentzia · zientzia · tolerantzia · lizentzia (ald.) · agentzia · probintzia · zirkunstantzia

Goitik behera: kontzientzia (ald.) · biolentzia Diagonalean: anbulantzia60 1 antzik 2 lotsarik 3 habiatik 4 ausartik 5 gelatan 6 galderarik 7 etsamina 8 gauzarik 9 bikoitzetan61 1 pertsonaia 2 erreportajea 3 luzemetraia 4 paisaia 5 portzentajea 6 bidaia 7 anaia 8 jaia 9 ibaia 10 urdaia 11 osagaia

12 kanpaia 13 etsaia 14 mahaia / 15 pertsonaia 16 Erreportaje 17 bidaia 18 anaia 19 Etsai62 gintza · kuntza · keria · tza · kada · keta · dura · era · eria / tasun · lari · zale · tegi · pen · kizun 63 1 Erredura 2 eskaintza 3 buztingintza 4 harrokeria 5 Eskukada 6 Errakuntza 7 gaitasun 8 banaketa64 1 etxegintzan 2 ebakuntzarik 3 umekeriatan 4 aipamenik 5 ohiturarik 6 emaitzarik 7 erakusketarik 65 hizkuntza · burdina · hizkuntza / kultura · natura · literatura

hizkuntz eredua · burdin aroa · hizkuntz eskola / kultur jardunaldiak · natur zientziak · literatur sariak66 1 Ortografi akatsak 2 Energi iturriak 3 Zientzi arloa 4 Geometri arazoak 5 Autonomi elkartea 6 Psikologi ikerketak

7 Mekanografi ikastaroa 8 Biologi laborategia67 1 Familia 2 Zientzi 3 Ideologi 4 Autonomi 5 Ortografia 6 Ekonomia 7 Geografi 8 Ekologi 9 Potentzi 10 Biografia /

11 Famili 12 Zientzia 13 Ideologia 14 Autonomia 15 Ortografi 16 Ekonomi 17 Geografia 18 Ekologia 19 Potentzia 20 Biografi----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

68 fruitua · dinosauroa · pultsua · kanpamentua / lukurrerua / zementua · esparatrapua · sarjentua · aireportua69 1 errotulu · abisu 2 Kontaktu · estatu 3 aurrekontu · prozesu 4 Momentu · apartamentu 5 paktu · sindikatu 6 Talentu · errespetu 7 eskainu70 puntua · portua · kantua · kultua · gustua · postua · justua / pisua · keinua · erramua · sekretua · eskarmentua · esperimentua

· institutua · elementua71 metala · kristala · dokumentala · postala · katedrala · kanala / ospitalea · seinalea72 1 puntuala 2 plurala 3 artifiziala 4 gramatikala 5 unibertsala 6 digitala 7 originala 8 zentrala 73 tesia · sintesia · fotosintesia · protesia · analisia · krisia · dosia · hipnosia · elipsia · tuberkulosia · fimosia · paralisia /

1 tesi 2 sintesia 3 Fotosintesi 4 protesi 5 krisi 6 analisi 7 dosi 8 hipnosi 9 fimosi 10 tuberkulosi 11 elipsi 12 Paralisi74 unibertsitatea · elektrizitatea · kreatibitatea · estabilitatea / fakultatea · kalitatea · dentsitatea · unitatea · kantitatea /

selektibitatea · posibilitatea · kontabilitatea75 fundazioa · abiazioa · zibilizazioa · negoziazioa · dedikazioa · klasifikazioa · planifikazioa · jubilazioa · informazioa ·

administrazioa · kalifikazioa----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

76 puxika · xurgatu · xafla / xerloa · xakea · xerra / xistera · xiringa · lixiba / 1 xedea 2 xehea 3 xarmangarria 4 lixatu 5 panpoxa 6 xigortu 7 laxatu 8 axolagabea

77 afaria · barrea · pikua · boterea / bakea · bitxia · piztu · kanpaia / barkatu · denbora · sabaia · ferra / iparraldea · frijitu · kanpora · poltsa78 originala · angina · biologia · erlijioa · jendea · ingeniaria · ijitoa · logikoa · magia · laranja · oxigenoa · energia /

erlijioa · jendea · ijitoa79 ikusgarria · ikuspuntua · ikuskizuna · ikusi / idazkia · idazlea · idazkera / asteazkena · asteartea · ostirala / zion · zitzaidan ·

dizkiozu / ikaslea · ikasketak · ikastuna / ados · ihes / guztiz · nekez / «Mendian jaio, etxera etorri eta dantzan hasi: erratza.»