1

AVALIAR COMPETENCIAS BÁSICAS: ... Avaliación

diagnóstica

Ensino Básico: EP e ESO

novembro, 2008José Graña Carrodeguas

NORMATIVA REGULADORA

EXPLÍCITAMENTE: novidade

LOE

RR DD EEMM

Decretos de currículo

Ordes de avaliación

Instrucións

CB INCLUÍDAS EN PROCESOS DE:

Avaliación parcial ou final en áreas e/ou

materias

Promoción de ciclo ou curso

Titulación en ESO

AXD

AD

4

Currículo e CB CURRÍCULO Inclúe (RD EEMM)

Obxectivos ------- Competencias

básicas

Ser capaz de comprender, aplicar, inferir (capacidades)

Contidos ---- Métodos pedagóxicos- Criterios avaliación

5

DESENVOLVEMENTO DA LOE: RR DD de EE MM e Decretos de currículo(ESO)

ESTRUTURA XERAL: RRDD e Decretos Articulado: .... .... ....

Art. 18.4: Programacións docentes: elementos Anexo I: Competencias Básicas (igual en

EP que en ESO). Ao remate da ESO. Anexo II: Materias

Introdución. Contribución á adquisición de CB. Obxectivos. Contidos(por curso). Criterios de avaliación (por curso)

Anexo III: horario mínimo

6

Programacións docentes. ESO. (artigo 18.4 do D 133/2007)

Elementos mínimos prescritivos Contribución da materia ao logro das CB Obxectivos, contidos e criterios avaliación por curso(*) Metodoloxía e materiais curriculares(*) Procedementos e instrumentos avaliación(*) Mínimos para avaliación positiva Medidas atención diversidade Programa reforzo pendentes Actividades complementarias e e extraescolares

Avaliación e competencias (EP)

Art 8 do Decreto 130/2007: 3: Criterios de avaliación de áreas son os referentes para

valorar grao adquisición de CB 5: Profesorado avaliará tanto aprendizaxes do alumnado

como procesos de ensino e a súa práctica docente Art 9. Promoción de ciclo:

3: ... acadará promoción de ciclo se alcanzou o desenvolvemento das CB e grao de madureza ...

Art 10: promoción á ESO (igual que anterior). A orde engade obxectivos (art 7.1)

Artigo 12: Informe individualizado ao remate etapa (obxectivos e CB)

Orde 23/11/2007 Avaliación: 3 sesións avaliación.. Acta...: cualificación áreas e grao consecución das CB e acordos acadados

7

Avaliación e competencias ESO

Decreto 133/2007Decreto 133/2007 Profesorado avaliará ao alumnado tendo en conta todos os elementos do

currículo. Criterios avaliación son referentes para grado de logro de CB e

obxectivos (Art 11)Profesorado avaliará as aprendizaxes do alumnado, procesos de ensino e a súa

práctica docente

Promoción (art.12): segundo nº materias pendentes (2 ou 3 ) en función do logro de obxectivos (non fala de CB) (implícitas na avaliación das materias)

Titulación: (art. 17). 1.-Remate de ESO logrando obxectivos e CB 2.- Se supera todas as materias.... ¿incongruencia?

Orde avaliaciónOrde avaliación (art. 4) Avaliación: 3 sesións avaliación.. Acta...: cualificación áreas

e grao consecución das CB e acordos acadados. Última =3ª

Promoción (só obxectivos e materias suspensas)

Titulación: Remate de ESO: logrando obxectivos e CB e supera todas as materias ?

9

Competencia e capacidade Competencia: adquírese, posúese, capacita para..

EnglobaEngloba: coñecementos, habilidades, hábitos, crenzas, destrezas persoais, intelectuais, sociais..., actitudes

Fai á persoa capaz de comprender, aplicar, obter, desenvolver, resolver problemas, ... (procesos)

É un recurso que posúe o individuo para actuar en situacións diferentes da que aprendeu.

Está ligada á capacidade Capacidade: operativa. Operativiza os obxectivos

como: ser capaz de analizar, xustificar, discriminar .. A competencia tense adquirido en función de ter

asimiladas unha serie de capacidades.

Saber – capacidade - competencia

Saber adquirido capacidades competencia

vulgarSaber escolar de experto

dan forma aos obxectivos ... ser capaz de ...Ser quen de resolver problemas co saber: Aplicación a situacións reais

Acepcións de competencia Profesionais: máis práctica. Carpinteiro

competente se é capaz de aplicar as súas habilidades e saberes para facer unha obra perfecta

Curriculares: propias das materias. Resolver e aplicar fraccións en problemas matemáticos

Clave: precedente das básicas (OCDE). Informe DeSeCo. Entre profesionais e curriculares

Básicas: LOE. A lograr no ensino básico. Aplicación fora do contexto escolar. Inclúen: saberes, habilidades e actitudes.

As 8 competencias básicas na LOE

Competencia lingüística Competencia matemática Coñecemento e interacción co mundo físico Tratamento da información e competencia

dixital Social e cidadá Cultural e artística Aprender a aprender Autonomía e iniciativa persoal

Competencias: ¿ligadas a áreas ou materias?

Máis ligadas a áreas: Lingüística: castelán, galego, estranxeiras Matemática: matemáticas Coñecemento e interacción co mundo

físico: coñecemento do medio e materias de Ciencias, Física, Química, Bioloxía, ...

Social e cidadá: Sociais, Cidadanía, Ética ... Máis transversais: Cultural e artística,

TIC, Aprender a aprender, Autonomía e IP.

Ter en conta as competencias básicas en

Hª previa

Deseño

LOE

RDs EM

Decretos CurrículoEP e ESO

Concreción curricular:Planificación

O centro parte do currículo e desenvólveo ata chegar ás PD que son propias dos Departamen-tos ou Ciclos.

Proceso de E – AAplicaciónEnsinar por/ ou CBLigar Comp. Curric con CBProgramación de aulaCriterios metodolóxicosExemplificaciónsResolución de problemas

AvaliaciónAvaliación alumnadoMarco teórico: ex. PISA e PIRLSCentros de interese e ítems que derivanSolucións a cuestións e problemas ligados á realidade.Avaliar áreasAvaliar CB

DiagnoseAv centrosAXDADPilotaxePlan da CA

Planificación: concreción curricular

Proxecto educativo Proceso de E-A

Currículo

Desenvolvemento curricular

Programación docente

Programación de aula

Programación docente: esquema

1. Obxectivos. 2. Contidos (Secuencia e Temporalización). 3. Criterios de avaliación. 4.Metodoloxía didáctica. 5. Contribución ás competencias básicas. 6. Procedementos / Instrumentos de avaliación. 7. Criterios de cualificación. 8. Mínimos esixibles. 9. Materiais e recursos. 10. AA.EE. e Complem. 11. Atención á diversidade. 12. Programa/Actividades de reforzo recup. das pendentes. 13. Avaliación da Programación. 14. Cumpre normativa Galego 15. Fomento da lectura. 16. Fomento das TIC

Proceso de E - A Desenvolver a programación

pensando en como se vai avaliar. Buscar información, reflexión,

aplicación, resolución de problemas da vida, proxectos, tarefas, ...

Ser críticos coa información Ciencia vulgar, ciencia escolar e

ciencia de expertos. Ensino ligado á realidade social e

familiar

Avaliación función docente

Indicadores empregados na reflexión do grupo:1.- A adecuación de obxectivos, contidos e criterios de

avaliación á realidade do alumnado foi: 2.- A avaliacións das materias inclúe o grao de

desenvolvemento das competencias básicas3.- A metodoloxía empregada é coherente cos

obxectivos previstos4.- Aplicáronse as medidas de atención á diversidade

de forma:5.- As aprendizaxes do alumnado con relación ao

previsto son:6.-O grao de desenvolvemento das programacións

docentes foi:7.-A coordinación entre o profesorado considérase:O

resultado global da avaliación do grupo é:

As competencias no proceso (meta a lograr?)

Deseñar currículo por competencias

Metodoloxía de traballo por competencias

Avaliar por competencias

Deseñar currículo por competencias implica:

Construílo sobre núcleos problemáticos

Integrar as disciplinas: áreas ou materias

É un currículo integrado Baseado en procesos máis que en

contidos Hoxe está feito sen integrar.

Solucións:

Solucións? A

Relacionar obxectivos, contidos e criterios de

avaliación con competencias básicas (Importante o

análise e a reflexión). Explicitar habilidades e procesos

cognitivos así como actitudes. Secuenciar contidos,

habilidades, procesos cognitivos e actitudes, o máis

correlacionadas posible.

Dar pautas metodolóxico – didácticas

Planificar a avaliación por competencias: Implica unha

definición operativa de competencias. ¿Complexa?

Solucións? B

Planificar operativamente cada unha das 8

competencias

Programar, para cada unha, a secuencia de elementos

de cada área que contribúe a lograla.

Proceso docente complexo para traballar por áreas.

Metodoloxía

Programar avaliación por competencias e tradución a

áreas/materias.

¿Utópica?

Solucións? C

Partir da PD actual e introducir a contribución das CB nos apartados precisos: Reflexión previa Contidos (procesos cognitivos) Metodoloxía: resolución de problemas Avaliación e cualificación: áreas e CBRealista?

Metodoloxía de traballo por competencias (I) Proceso de EA na aula enfocado a

aprender para saber e saber aplicar á resolución de situacións reais.

Aplicar a simulacións Traballar procesos cognitivos

conxuntamente cos contidos Ter a vista posta en como se vai avaliar.

Non se pode avaliar o que non se traballou.

Proxectos, tarefas, ...MOI IMPORTANTE

(II)

Posibilidades:

Traballar por proxectos. Partir de situacións problema e

desenvolver procesos de aprendizaxe construíndo

coñecementos vinculados ao mundo exterior, á cotidianidade

e ao contexto

Resolución de problemas. Ex. talleres, dinámica de grupos,

diálogos. Estratexias variadas para procesos diferentes

Ensinanza por comprensión (Perkins): imaxes , concencia

de que se aprende.

Avaliación

Cambio: de “logros” a procesos de aprendizaxe,

interaccionando contexto, motivación, sistemas

simbólicos e desenvolvemento cognitivo.

Valorar obxectivo de ser capaz de aplicar os

contidos curriculares para a resolución de

problemas reais.

Implica saber, saber facer, saber aplicar e saber

estar e comportarse, valorando a adquisición de

habilidades e actitudes

Aval./cuali. áreas/CB (I)CB Áreas e materias de 2º de ESO

CCNN

CCSS EF EpC LG LC LE1 LE2 MAT MU TEC REL

1

2

3 50% 10% 5% 1% 10% 10% 3% 10% 1%

4

5

6

7

8

Aval./cuali. áreas/CB (II)Descritores/capacidades/criterios avaliación de CB: C I MF 2º ESO

1 2 3 4

Explica fenómenos naturais a base de empregar conceptos científicos (curr. 2º)

X?

Busca información, estrutúraa, fai propostas de resolución, contrasta.... X?

Ten interese pola ciencia e busca ampliar información usando TIC X?

Relaciona problemas naturais con problemas do mundo socioeconómico e xeral

X?

Fundamenta a saúde e os bós hábitos naturais en relación co exercicio físico, a música...

X?

Asimila termos científicos, incrementando o vocabulario e coñecendo o seu significado en orixe

X?

Analiza problemas da ciencia, empregando diferentes opcións morais, culturais, relixiosas, ...

X?

Valora os descubrimentos científicos e o seu interese para o avance e o progreso

X?

É capaz de desenvolver investigacións sinxelas, teóricas ou experimentais que teñan que ver co contorno no que vive

X?

........

.......

Valoración global da competencia Satisfactoria?

29

LOE: AVAL. DE DIAGNÓSTICO

ORIXE: LOE Art. 21: Fin de 2º ciclo EP, todos os

centros realizarán unha avaliación de diagnóstico das Competencias Básicas alcanzadas polos alumnos

Art. 29:..... igual ao remate de 2º de ESO

Marco de referencia: AXD

30

Tipos de AVAL Diagnóstica LOE, Art 144.

1: AXD Responsable IE e colaboración de CCAA. Datos representativos de: alumnado, centros, CCAA e Estado. Sobre CB (mínimo en 4º EP e 2º ESO)

2: AD Responsables CCAA e centros educativos. Censal, formativa e interna. Modelos e apoios a centros.

CCAA regulan como informar. Non ranking

Exemplos Preguntas liberadas en PISA Preguntas liberadas en PIRLSVER en:www.institutodeevaluacion.mec.es

www.edu.xunta.es/portal/IEAvaliación de centros