32
Basoko Heroiak HÉroes del Haya SEKRETUEN LIBURUA LIBRO DE LOS SECRETOS SEKRETUEN LIBURUA LIBRO DE LOS SECRETOS

Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Basoko Heroiak

HÉroes del Haya

SEKRETUEN LIBURUA

LIBRO DE LOS SECRETOS

SEKRETUEN

LIBURUA

LIBRO DE

LOS

SECRETOS

Page 2: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Fitxa teknikoa-Ficha Técnica

Diseinua eta ekoizpena-Diseño y Producción:

Eduki zientifikoa-Contenido Científico:Landa Ingurunearen GarapenekoDepartamentua.Gipuzkoako Foru Aldundia.Departamento de Desarrollo del Medio Rural.

Diputación Foral de Gipuzkoa.Argumentua-Argumento:Juliana Vasconcelos / David Vasconcelos /Daniel Vasconcelos Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion yDiálogos:Juliana Vasconcelos/ M. VillaEkoizpena-Producción:Shole MartinBideoak eta animazioa-Realización yanimación videos:Julian PeverelliMapak-Realización de mapas:IKTDiseinu grafikoa-Diseño Gráfico:Vito 021Programazioa-Programación:Laser AudiovisualesAudioa-Audio:BinahiItzulpenak-Traducciones:Tisa

Gure eskerrik beroenak argazkilariei etalaguntzaileei-Nuestro agradecimiento alos Fotógrafos y colaboradores:

Tomas AierbeGema ArrugaetaIbon AzpilikuetaPaco GarinJorge González Juan Mari LasaJorge MurgiondoMarta OlaldeXanti PagolaIbai PortuManuel VasconcelosJoseba del Villar

Héroes del Haya

Basoko Heroiak

Page 3: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Gipuzkoako Foru Aldundiak, bere

kontzientziazio politikari jarraiki

eta AIAKO HARRIA LIFE PROIEKTUari

dagokion Hezkuntza eta Dibulgazio

ildoaren barruan, ingurumen-

hezkuntzako joko didaktiko bat

aurkezten du. Jokoak, baliabide

teknologikoez baliaturik, xedetzat

ditu Aiako Harria Parke Naturaleko

ibai nahiz baso ekosistema

ezagutaraztea, irakasleentzako

eta hezitzaileentzako tresna

izatea, eta ikasleek natur

ingurunearen zaintza eta

kontserbazioa hobeto uler dezaten

laguntzea.

RAFAEL URIBARREN AXPELanda Ingurunearen Garapeneko DiputatuaGipuzkoako Foru Aldundia

La Diputación Foral de Gipuzkoa, en

su política de concienciación y

enmarcado en la línea Educativa y

de Divulgación correspondiente al

PROYECTO LIFE AIAKO HARRIA, presenta

un juego didáctico de educación

ambiental, que utilizando los

recursos tecnológicos tiene como

finalidad dar a conocer el ecosistema

fluvial y forestal del Parque Natural

de Aiako Harria, que sirva como

herramienta a profesores y

educadores, y que ayude e incentive

a los alumnos en su entendimiento

del cuidado y la conservación del

medio natural.

RAFAEL URIBARREN AXPEDiputado del Departamento de Desarrollo del Medio RuralDiputación Foral de Gipuzkoa

Page 4: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Diberti zaitez, CD hau

zabaldu, abentura honek ea

nora eramaten zaituen!

¡Diviértete, abre este CD a

ver dónde te lleva esta

aventura!

Page 5: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

¡¡SI, ESTE ES EL ESPACIO

DE AIAKO HARRIA!!

¡¡¡¡¡¡¡DIVIÉRTETE...

Y BUEN VIAJEEEEE!!!!!

¡Busca este mapa en tu CD!aquí es donde encontraráslos secretos que te permitiráncompletar tu sabidurómetro!

En el mapa tienes seis etapas deaventuras para realizar tu recorridopor el Parque Natural de AiakoHarria. Cada una de ellas guarda lossecretos del bosque con una clave deacceso que deberás descifrar en tuLibro de los Secretos.

El Libro de los Secretos contiene 6enigmas diferentes: la solución deéstos te dará las claves para activarlos viajes de aventura de cada etapadel juego de tu CD. Cuandoencuentres la clave de un enigma enel libro, experimenta y teclea larespuesta en una de las seis frasesincompletas de tu pantalla.

!SORPRESA! Si tu frasees correcta habrásconseguido entrar enla primera aventura ysuperar tu primer nivelde ¡Sabidurómetro!

Continúa buscando las otras claves y note olvides: para encontrar las clavesde acceso a cada aventura, deberásresolver los enigmas que encontrarása continuación en este libro.

ONGI PASA ETA

BIDAIA ONA IZAN!!!!!

HARA, HAU AIAKO

HARRIKO EREMUA DA!!

Bilatu mapa hau zure CDan! Bertanaurkituko dituzun sekretuei eskerzure jakinmetroa osatzeko aukeraizango duzu!

Mapan sei abentura desberdinaurkituko dituzu, Aiako HarriaParke Naturalean barrenakoibilbidea osatzeko. Abenturabakoitzak basoaren ingurukohainbat sekretu gordetzen ditu,eta baita zure Sekretuen Liburuanargitu beharreko sarbide-giltza batere:

Sekretuen Liburuak 6 igarkizun dauzka: hauen erantzunakaurkitzen badituzu, zure CDko jokoaren etapa bakoitzekoabentura-bidaiak aktibatzeko giltzak eskuratuko dituzu. Liburuanigarkizun baten giltza aurkitu bezain laster, sartu erantzunazure pantailan agertzen diren sei esaldi osatugabeetako batean.

HAU USTEKABEA! Zureesaldia zuzena bada,lehenengo abenturansartzea lortuko duzu, etajakinmetroaren lehenengomaila gainditzeko aukeraizango duzu!

Ea beste giltzak ere aurkitzendituzun, eta ez ahantzi:abentura bakoitzari dagozkionsarbide-giltzak aurkitzekoezinbestekoa izango da liburuhonetan dauden igarkizunakasmatzea.

Page 6: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

biziala

bateanun solo

árbol

bakaren

vidazuhaitz

2

5

1

3

4

Ongietorrieskinosoenlabirintora!

Eskinoso hau Molada, eta Añarbeko Basoan

bizi da. Udazkeneanezkutatu egin zituen

bildutako ezkurrak, etaorain ez ditu aurkitzen!Lagun iezaiezu, berarieta bere 4 lagunei, ea

aurkitzen dituztenezkutatutako ezkur

guztiak...5 ezkurrakbiltzen badituzu, beraiek

lehenengo giltzaaurkitzen lagunduko

dizute, lehenengoabenturari ekin ahal

izateko!

¡Bienvenido al laberintode los arrendajos!

Este es Mola, un arrendajo delBosque de Añarbe. ¡Ha Escondidosus bellotas en otoño y ahora no sabedónde están! Ayúdale a él y a sus 4amigos a encontrar sus bellotas . . .¡Y si reúnes las 5, ellos te ayudarána encontrar la primera clave con laque podrás activar tu primera aventura!

Page 7: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

UUUyyyyy! Hara zein zuhaitz zaharra!

Rosalia alpina andreak oso afari berezira gonbidatu du Arkanbele jauna.Ezetz asmatu zein den Rosalia andreak prestatu duen “jakirik gozoena”?

Pazientzia pixka batekin eta guraize egoki batzuekin, ziur asmatuko duzulaeta zure hurrengo abenturarako giltza aurkituko duzula...

!UUUyyyyy! ¡Pero qué árbol tan Viejo!

Doña Rosalía alpina ha decidido convidar a don Ciervovolante a un banquete muy especial esta noche en elbosque.¿A que no adivinas cúal es el “manjar preferido” queofrece Doña Rosalía?Con un poco de paciencia y unas buenas tijeras tal vezlogres adivinarlo y encuentres la clave de tu próximaaventura. . .

Page 8: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Hem

en its

atsi

zure

puzz

lea!

¡Peg

a aq

uí tu

puzz

le!

Page 9: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Aiako Harriko lurralde magikora iritsi zara!!!

Baina kontu izan eta errespetatu! LIFEko zaindariei esker, leku hau geroz etaaberatsagoa da, altxorrez eta bizitzaz betea, galdetu iezaiezu nola egiten duten!

Bi argazkien arteko 6 desberdintasunak aurkituz gero, abentura hau bizitzekoezinbestekoa den giltza topatuko duzu. Adi!

B A S O I G E L A

¡¡¡Has llegado a la mágica tierra de Aiako Harria!!!

¡Pero vé con cuidado y respétala! Los guardianes del LIFE están logrando queeste lugar se enriquezca, lleno de tesoros y de vida, deberás preguntarles túmismo cómo lo hacen!

Al descubrir las 6 diferencias en ambas fotografías, habrás encontrado la clavepara vivir esta aventura. !No te la pierdas!

zuha i tza

Horma s ug and i l a

goro l d i O a

OK I L A

A RRU B I OA

a r b o l

P a j aro ca r p i ntero

S A L Ama n D R A

L a ga r t i j a roquer a

Musg o

R A NA B E R M E J A

Page 10: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

¿Que quiere tomar Lorea?

Zer nahi du Loreak?

GAZTELERAZ ESAN

Bai, bai,... Lorea, aurrekoan Aiako Harrira etorrizitzaigun bisitan eta, badakizu, ibaira eraman genuen... zoragarria izan zen,jolas eta jolas ibili baitzen haltzadien itzalpean, eta amuarraina ezagutu zuen,eta baita ni ere, noski! Je, je... Muturluze piriniarra naiz, eta Loreakatsegin duen guztia atsegin dut nik ere. Izan ere, hemen bizi naiz! Eta horiibaiko ura garbi-garbia delako. Bestela... ba ezingo nuke hemen bizi. Oso gutxi

geratzen gara, baina Aiako Harria, niretzat, paradisua da...

Si, si…Lorea, que el otro día vino a visitarnos a AiakoHarria, y ya sabes, la llevamos al río… y fue fantástico, porque no parabade jugar bajo las alisedas, y conoció la trucha, y a mi !desde luego! je.je... Quesoy el Desmán del Pirineo, y me encanta lo mismo que le encanta aLorea, porque lógico, ¡yo vivo aquí! Y eso solo porque aquí el río es puro ylimpio, si no puesss... no podría vivir, ¿no? Porque ¿sabes?, ya somos muy

pocos, pero en Aiako Harria, pues, para mi es el paraíso….

Au

Pura y

fresca, esta

clave, ¿eh?

Au

Giltza hau

garbi eta

freskoa da,

Page 11: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

_u_c_ _l_ _ _

AIAKO HARRIAK MILIOIKA URTE DITUELA? BAI ZERA...!

Ba bai, hala da. Aiako Harria Euskal Herriko mendirik zaharrena da,

eta baita gure altxorrik maiteena ere. Horregatik, LIFEko zaindariak

bere bizitza, memoria eta lekukotza babesteaz arduratzen dira.

Topa itzazu argazki bakoitzari dagozkion hitzak. Hitz horien lehenengo hizkieiesker leiho berri hau irekitzen lagunduko dizun giltza aurkituko duzu.Harrigarria da zenbat izaki zoragarrik aurkitu duten antzinatik beren bizilekuaAiako Harrian!

A H O K A I AE L A I R R A

O O N R O O KR A U E I A M

A R R N S O IA R R E N A R

L I S A E R BA I N T O L A

E E L T Z A AT N O K I L B

R AS Z E A M RM U T U L U

G I T N S O IA R T E N N R

I I S U E R BA I N T O L A

M I K S E A ÑT N A O S O N

_u_u_ _u_ _ _ _s_ _ _o_o_ _k_l b_ _t_ _

_o_ _l_ _ _g_ _ _ _ia_ _ H_ _ _ _ _

_a_ _ _ _ Arrantzalea

¿QUE AIAKO HARRIA TIENE MILLONES DE AÑOS? ¡QUE ME DICES...!

Pues sÍ, ¡Aiako Harria es la montaña más antigua del País Vasco! y

uno de nuestros más queridos tesoros. Es por esto que los

Guardianes del LIFE protegen su vida, memoria y testimonio.

Encuentra las palabras que corresponden a cada fotografía. Sus iniciales tellevaran a descubrir la clave para abrir esta nueva ventana.¡Te sorprenderá saber cúantos seres fascinantes han hecho desde tiemposantiguos su hogar en Aiako Harria!

O H O K A I AE L A I R R A

R O N R O A KM A R T I N M

E R R N J O IA R R E N A R

I I S E E R BA I N T O L A

V E V T Z A AA I L A S O R

I AN A G O M RM U R C E L

N O T N S O IA R T E N N R

I I S U E R BA I N T O L A

M A C S E A ÑT O J A B A R

_s_ _ _a_aj_ _v_ _ _

_o_ _l_ _ _nv_ _ _ _ _ _ia_ _ H_ _ _ _ _

_a_ _ _ _ Pescador

Page 12: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

P l a n e t a1- Zer da lurra?

2- Zein da Euskal Autonomia Erkidegoko mendikaterik zaharrena?A i a k o H a r r i a

3- Nola du izena ingelesez "bizitza" esan nahi duen eta zaindariek Aiako Harriababesteko daukaten proiektuak? L I F E

4- Lagunekin dibertitzeko, zer egiten duzu? J o l a s

5- Zein elementu behar dugu bizitzeko Lurreko izaki bizidun guztiok?

U r a

P l a n e t a

Si juntas las letras de las casillas rojasconocerás la clave que te abrirá estaventana de aventura.

!Qué vistas tan fantásticas!

1- ¿Qué es la tierra?

2- ¿Cúal es la montaña más antigua del País Vasco?

3- ¿Cómo se llama el proyecto con el que los guardianes protegen Aiako Harria?¿Y además significa vida en inglés?

4- ¿Qué animal de Aiako Harria consigue vivir en el agua, en los bosquesy le encanta la humedad que se retiene en los troncos de la madera muerta?

5- ¿Qué elemento es indispensable para todos los seres en nuestro planeta?

6- ¿Qué haces cuando te diviertes con los amigos?

7- ¿Qué continente es el que el LIFE protege al conservar su naturaleza?

A i a k o H a r r i a

L I F E

S a l a m a n d r a

A g u a

J u e g o

E u r o p a

Lauki gorrietako letrak elkartuz gero jakingo duzu zein den abenturarako leihohau zabalduko dizun giltza.

Zein ikuspegi zoragarriak!

6- Aiako Harrian badago animalia bat errekastoetan eta basoan bizitzea gustukoduena. Gainera egur hilean pilatzen den hezetasunean gordetzea maite du. Zeinda?A r r a b i o a

7- Zein kontinenteri laguntzen diote LIFE proiektuek natura babestuz?E u r oo p a r i

Page 13: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

ETA ORAIN ...

ZU ZARA AIAKO HARRIAREN ZAINDARI

BERRIA!

EZ AHANTZI: AIAKO HARRIA PARKE

NATURALEKO BIDEETAN BARRENA JOAN

BEHARKO DUZU.

BERTAN ZURE ABENTURARIK

GARRANTZITSUENA AURKITUKO

DUZU.

GOGORATU, SEKRETUEN LIBURUA

ERAMAN BEHAR DUZU, BERTAN ZURE

AURKIKUNTZATXUNDIGARRIENAK IDATZITA JASOTZEKO.

Y AHORA ...

NO TE OLVIDES, DEBERÁS EXPLORAR LOS

CAMINOS DEL PARQUE NATURAL DE AIAKO

HARRIA.

ALLÍ TE ENCONTRARÁS CON TU MÁS

IMPORTANTE AVENTURA.

RECUERDA LLEVAR CONTIGO EL LIBRO

DE LOS SECRETOS, Y ANOTAR EN ÉL

TUS MAS EMOCIONANTES

DESCUBRIMIENTOS.

¡TÚ ERES EL

NUEVO GUARDIÁN

DE AIAKO HARRIA!

¡TÚ ERES LA

NUEVA GUARDIANA

DE AIAKO HARRIA!

Page 14: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Soldanella villosaSoldanella: Errekastoetako dama ederraSoldanella: La dama de los arroyos

Daphne cneorumSan Marko lorea: Udaberrian arrosa kolorez jazten den printzesaTorvisco de los Pirineos: La princesa que en primavera se viste de rosa

Sciurus vulgarisKattagorria: Aldaxkatik aldaxkara saltoeginez hegan egiten duela dirudi!Ardilla roja: Con sus brincos de árbol enárbol parece que puede volar!!

Glis glisMuxar grisa: Oihanetako iratxoaLirón gris: El duende de los bosques

ikusizko glosategia

Page 15: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Sitta europaeaGarrapoa: Bere xirula-kantua entzuten duen edonor zoriontsu egiten du.Trepador azúl: Con su canto aflautado hace feliz a quien lo oiga.

Garrulus glandariusEskinosoa: Basoko ezkurrak izkutatzenazkarrena daArrendajo: Es el mejor escondiendo lasbellotas del bosque

Eritacus rubeculaTxantxangorria: Jakinguraz begiratzen dubeti, beti hurbiltzen da zer gertatzen den ikusteraPetirrojo: El más curisoso de todos, siemprese acerca para ver qué pasa

Troglodytes troglodytesTxepetxa: Basoko txikitxoena, baina ozenenkantatzen duenaChochín: El pequeñín del bosque, pero elque más fuerte canta

Parus caeruleusAmilotx urdina: Txikitxoa eta berritxua,gangar eder urdin batekinHerrerillo común: Pequeñajo y parlanchín,con una preciosa cresta azul

Turdus merulaZozoa: Iluntzeko kantarik ederrena duMirlo común: El canto más bonito delatardecer

Pyrrhula pyrrhulaGailupa: Aiako Harriko txoririk lotsatienaCamachuelo común: El pajarillo mástímido de Aiako Harria

ikusizko glosategiaglosario visual

Page 16: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Lobaria pulmonariaLobaria likena: Forma zoragarriak dituen likenaLíquen Lobaria: Líquen de formas preciosas

Dendrocopos majorOkil handia: Bere mokoa zuhaitzakzulatzeko ginbalet gisa erabiltzen duPico picapinos: Usa su pico como taladropara agujerear árboles

Dryocopus martiusOkil beltza: Zutik hilik dagoen zuhaitz batmokokadez birrintzeko gai den bakarraPito negro: El único capaz de destrozar apicotazos un árbol seco en pie

Scolopax rusticolaOilagorra: Basoko hegazti ikustezinaBecada: El pájaro invisible del bosque

Cuculus canorusKukua: Bere kantaz denei udaberriarenhasera badatorrela adierazten dieCuco: Con su canto indica a todos que laprimavera ha llegado

ikusizko glosategia

Page 17: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Buteo buteoZapelaitz arrunta: Zeruetan zirkuluakdeskribatzea atsegin duen planeatzaile txikiaRatonero común (águila ratonera): Elpequeño planeador al que le gusta describircírculos en el cielo

Corvus coraxErroia: Beti lapurtzeaz pentsatzen, osozuhurra eta sendoa da!Cuervo: Siempre pensando en robar. Esmuy fuerte e inteligente!

Falco peregrinusBelatz handia: Aiako Harriko zeruetakomisila. Lurreko azkarrenaHalcón peregrino: El misil de los cielosde Aiako Harria, el más rápido de la Tierra

Accipiter nissusGabiraia: Basoko tximistaGavilán: El rayo del interior del bosque

Gyps fulvusSai arrea: Aiako Harriko zeruetako patruilatzaileaBuitre leonado: El patrullador de los cielos de Aiako Harria

glosario visual

Page 18: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Martes martesLepahoria: Gaueko ehiztari indartsua,txoritxoen, kattagorrien eta muxarren izuaMarta: Poderoso cazador de la noche, temorde pajarillos, lirones y ardillas

Genetta genettaKatajineta: Berak dena ikusten du gauez,baina inork ez du bera ikustenGineta: Lo ve todo de noche, pero a ellanadie la ve

Ganadua bazkatzen: Etxe-abereak, AiakoHarriko paisaian berebiziko garrantzia dutenakGanado pastando: Animales semidomés-ticos, de gran importancia en el paisaje deAiako Harria

Clethrionomys glareolusLursagu gorria: Lurpeko pasabideakeraikitzen ditu basoanTopillo rojo: Excava galerías subterráneasen el bosque

Sus scrofaBasurdea: Sasi artean korrika egiten basokoazkarrena daJabalí: El más rápido del bosque corriendobajo el matorral

Capreolus capreolusOrkatza: Oso isila da, basoko hosto samureta fruitutxoen maitaleaCorzo: Muy sigiloso, amante de los frutitosy hojas tiernas de los árboles

Vulpes vulpesAzeria: Basoko animaliarik maltzurrena,ausarta baina mesfidatiaZorro común: El más astuto del bosque,valiente pero desconfiado

ikusizko glosategiaglosario visual

Meles melesAzkonarra: Oso jostalaria baina mesfidatia,soilik gauez irtetzen da bere gordelekutikTejón: Muy juguetón pero desconfiado, sólosale de su madriguera de noche

Page 19: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Salamandra salamandraArrubioa: Hildako egur eta hezetasunaren maitaleaSalamandra común: La amante de la madera muerta y la humedad

Podarcis muralisHorma-sugandila: Enbor gainean jarri etaeguzkia hartzea du gogokoLagartija roquera: Le gusta subirse a lostroncos y tomar el sol

Elona quimperianaKinper barraskiloa: Lerro beltzezmargoturiko etxe horizontala duCaracol de Quimper: Tiene una casahorizontal oscura pintada de rayas negras

Arion sp.Barea: Deskonposatzen ari diren landare-zatiak jatea atsegin duBabosa: Le gusta comer los restos vegetalesen descomposición

Natrix sp.Ur-sugea: Zapaburuek ikara gehien diotenanimalia urtarraCulebra de agua: El animal acuático mástemido por los renacuajos

ikusizko glosategia

Page 20: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Galemys pyrenaicusMuturluzea, Ur-satorra: Erreketako azken printzeaDesmán del Pirineo: El último príncipe de los arroyos

Page 21: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Lucanus cervusArkanbelea: Hegaz egiten duen borrokalaria, adar sendo eta armadura gogordunaCiervo volante: Gran luchador que vuela, de potente armadura y fuertes cuernos

Rana temporariaBaso igela: Basoko jauzkaria, urmaeletarafreskatzeko salto egitea du gugokoRana bermeja: El saltarín del bosque, legusta saltar a las charcas para refrescarse

Rosalia alpinaRosalia alpina: Egur hilaren bila hegan egiten duen dontzeila ederraRosalía: La bella doncella que vuela en busca de madera muerta

Cerambyx cerdoKaprikornio handia: Haritz zaharretarabirsortzeko hegan hegiten duen zaldunbeltzaGran capricornio: El caballero negro quevuela a los viejos robles para criar

Oxythyrea funestaKakarraldo zetonidoa: Erleen antzera,landareen polena lorez lore barreiatzen duEscarabajo cetónido: Como las abejas,dispersa el polen de las plantas de flor en flor

Cupido sp.Tximeletak: Beraien kolore biziekin AiakoHarriko baso eta zelaiak apaintzen dituzteMariposa: Con sus vivos colores adornanlos arbolados y prados de Aiako Harria

ikusizko glosategiaglosario visual

Page 22: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Plecotus auritusIparraldeko saguzar belarrihandia: Haritz zaharraren zuloan lokuluxka luzeak botatzendituMurciélago orejudo septentrional: Echa largas siestas en el agujero del viejo roble

Lutra lutraIgaraba: Amuarrainen irensle aseezinaNutria: El insaciable devorador de truchas

Mustela lutreolaUr-ipurtatsa: Sasoian egoteko arrainak jatea gogoko duen erreketako gimnastaVisón europeo: El gimnasta del río al que le gusta comer peces para estar en forma

ikusizko glosategia

Myotis bechsteiniiBechstein saguzarra: Kakarraldoen gauekoehiztari ezezagunaMurciélago ratonero forestal: El desco-nocido cazador de escarabajos de la noche

Page 23: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Salmo trutta farioAmuarraina: Gure erreketako arrainik preziatuenaTrucha común: El pez más apreciado de nuestros ríos

Salmo salarIzokina: Errekan jaiotzen da baina haztean ozeano zabala bilatuko duSalmón del Atlántico: Nace en el río pero cuando crece busca el mar

Cinclus cinclusUr-zozoa: Erreketako suziriaMirlo acuático: El cohete de los arroyos

Phoxinus phoxinusEzkailua: Arrain txiki jostalaria, beti bereanai-arrebekin bateraEzkailu o piscardo: Pequeño y juguetón,siempre nada junto a sus hermanos

ikusizko glosategiaglosario visual

Alcedo atthisMartin arrantzalea: Pozik dagoenean kilkerbatek bezala abesten duen arrantzaletxoaMartín pescador: El pescador de pececillosque canta como un grillo cuando está feliz

Page 24: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Asio otusHontza ertaina: Basoko gaueko ehiztariisilaBúho chico: El silencioso cazador de lanoche en el bosque

Stryx alucoUrubia: Basoko entzumenik onena dusagutxoak entzun ahal izatekoCárabo: Posee el mejor oído del bosquepara oir a los pequeños ratoncillos

Trichomanes speciosumTrichomanes speciosum: Urjauziak zaintzen dituen iratzeaTrichomanes speciosum: El helecho que cuida de las cascadas

glosario visual

Anax imperatorPutzuko burruntzi enperadorea: Borrokarako prestatutako helikoptero bat dirudiLibélula emperador: Parece un helicóptero de combate

Page 25: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

Natura 2000 Sarea: Europan zeharsakabanaturiko ingurune naturalen multzoedo sarea da. Bere helburua mehatxaturikoanimali zein landare espezieak eta hauenhabitatak babestea da. Aiako Harria barnehartzen duen sare hau GKL eta HBBE-Kosatzen dute.

Red Natura 2000: Conjunto de espaciosnaturales repartidos por Europa cuyoobjetivo es conservar los hábitats y lasespecies de animales y plantas másamenazadas. Esta red, en la que se incluyeAiako Harria, está formada por LICs yZEPAs.

GKL (Garantzi Komunitarioko Lekua):bere natur-aberastasunagatik Europamailako babesa merezi duen ingurunea da.Gipuzkoan zenbait GKL daude: AiakoHarria, Aralar, Aizkorri, Pagoeta, Hernio,Arno,...

LIC (Lugar de Importancia Comuni-taria): Espacio que debido a su riquezanatural merece ser conservado a niveleuropeo. En Gipuzkoa hay varios LICs:Aiako Harria, Aralar, Aizkorri, Pagoeta,Hernio, Arno...

HBBE (Hegaztientzako Babes BerezikoEremua): aske bizi diren hegaztientzatberebiziko garrantzia duten eremuak dira.Ingurune hauetan hegazti espezie ugarik–batzuk egoera mehatxatuan- kumatzekotoki aproposak, gordelekuak eta elikatzekogune lasaiak aurkitzen dituzte. Gipuzkoanera honetako eremu bakarra dago: Txingudi.

ZEPA (Zona de Especial Protección paralas Aves): Lugar muy importante para lasaves. En él pueden criar, refugiarse, alimen-tarse o descansar gran cantidad de ellas,algunas muy amenazadas en Europa. EnGipuzkoa sólo hay un lugar como éste: lasmarismas de Txingudi.

LIFE: bere lurraldean biodibertsitatearengalera geldiaraztea eta bertako natur-aberastasuna kontserbatu, lehengoratu etazabaltzea helburu nagusitzat duen EuropearBatasuneko finantza-tresna da. Aipatu xedealortzeko proiektu eta ekintza ugari diruzlaguntzen ditu.

LIFE: Instrumento financiero de la UniónEuropea cuyo propósito fundamental esconservar, restaurar y divulgar la riquezanatural y detener la pérdida de biodiversidaden su territorio. Está dotado de unaimportante cantidad económica mediantela que se financian proyectos y accionesencaminados a conseguir dichos objetivos.

Aiako Harria Life Proiektua: Aiako Harrikobaso eta animali zein landare espezieesanguratsuenak lehengoratu eta babesteahelburu dituen proiektua da. Bertanerakunde, fundazio eta pertsona ugarikparte hartzen dute, proiektuaren ekintzaugari abian jartzea ahalbideratuz.

El Proyecto Life Aiako Harria: Proyectoen el que participan tanto entidades,instituciones, fundaciones, como ciudadanospara poner en marcha un conjunto deacciones encaminadas a conservar losbosques, así como algunas especies deanimales y plantas de Aiako Harria.

Granitoa: oso gogorra eta higagaitza denarroka mota bat da. Aiako Harriko mendiakgranitoz eratuak daude, Euskal Herrikozaharrenetakoak direlarik.

Granito: Tipo de roca muy dura y resistentea la erosión. Las montañas de Aiako Harriaestán formadas de granito y son unasde las más antiguas deEuskal Herria.

glosategiaglosarioPaisaia: e r l i ebearen, k l imaren,landarediaren eta giza-jardueraren artekokonbinaketa da. Aiako Harriko paisaia osomalkartsua da, klima euritsu baina epelduna,zonalde garaietan harkaizti eta basoz eratua,eta behe zonaldeetan baserri eta zelaiezosatua.

Paisaje: Es la combinación del relieve, elclima, la vegetación y la actuación humana.El paisaje de Aiako Harria es abrupto, conun clima lluvioso pero templado, conbosques y grandes roquedos en las zonasmedias-altas, y con caseríos dispersos yáreas de campiña en las zonas bajas.

Ekosistema: ingurune batean bizi direnizaki bizidun eta bizigabeak eta hauen artekoerlazio guztiak batzen dituen multzoa da.Hau da, denek denekiko duten erlazioa da(=biogeozenosia).

Ecosistema: Es la relación entresí de los seres vivos que vivenen un determinado lugar y larelación de éstos con el medioen el que habitan. Es una

relación de todos contodos (=biogeocenosis).

Habitata: espezie jakin batzuk bizi ahalizateko baldintzak betetzen dituenekosistemaren leku fisikoa da. Habitataekosistemaren barne dago.

Hábitat: Lugar físico de un ecosistema quereúne las condiciones naturales donde vivenunas especies y al cual se hallan adaptadas.El hábitat forma parte del ecosistema.

Biodibertsitatea: “Bio” esaten duguneanbizitzaz ari gara. Biodibertsitatea ingurunebatean hazten diren bizitza forma ezberdinguztien multzoa da: animalia espezieak,landare espezieak, onddo espezieak, etaabar.

Biodiversidad: Como “bio” significa vida,la biodiversidad es la variedad de formasde vida de un lugar: variedad de especiesde animales, de plantas, de hongos, etc.

Page 26: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

glosategiaglosarioZuhaitz Hila: biodibertsitatearenkontserbaziorako berebiziko garrantzia duenelementu bat da. Hildako zuhaitz batekbasoan irauten badu, denboraren poderiozdeskonposatu eta lurrari urteetan zeharxurgatu dizkion elikagaiak berriz itzulikodizkio. Prozesu luze honetan, zuhaitz hilakespezie ugarirentzat besteak bestegordelekuak eta kumatze-tokiak eskeinikoditu, basabizitzarentzat oso garrantzitsubilakatuz.

Árbol Muerto: Elemento vital para laconservación de la biodiversidad. Si un árbolmuerto permanece en el bosque, toda sumateria orgánica se irá incorporandolentamente al suelo para ser utilizada denuevo. Durante este proceso, que puededurar muchos años, ofrecerá distintosrecursos que resultan indispensables paramuchas especies: cavidades donde hibernaro dormir, ramas muertas que podránutilizarse como perchas, espacios bajo lacorteza desprendida, etc.

Basoa: zuhaitz ugari leku berean elkartzendirenean baso bat daukagu. Aiako Harrianorohar bi baso mota dauzkagu: hostoiraunkorrekoak (pinadiak esaterako) etahosto erorkorrekoak (hariztiak, pagadiak).

Bosque: La agrupación de árboles en unmismo espacio forma un bosque. En AiakoHarria tenemos básicamente dos tipos debosques: los de hoja perenne (pinares, porejemplo) y los de hoja caduca (hayedos,robledales, alisedas…).

Ibaia/Erreka: etengabeko emaria dakarrenur-korronte natural bat da, mendietatikitsasora edo mendietatik beste ibai handiagobatetara doalarik. Ibai txikiei erreka deitzendiegu.

Río/Arroyo: Corriente natural de agua quefluye con continuidad, desde las montañashasta el mar o hasta otro río más grande.Cuanta más agua de lluvia recoge, máscaudaloso es. Los ríos pequeños se llamanarroyos.

Urtegia: Herri eta hirietan jendeak uraerabili eta edan ahal izateko, ibai nahizerreken ura pilatzen duten biltegi handiakdira.

Embalse: Depósito o lugar donde sealmacena el agua de lluvia y de los ríospara que la gente de los pueblos y ciudadesla pueda usar y beber.

Kobazuloa: harkaitzetan ematen direnzuloak dira. Kobazulo batzuk oso sakonakizan daitezke, iraganbide askoz osatuak.Kobazuloak saguzar espezie ugarirengordelekurik gustokoena dira.

Cueva: Cavidad en una roca. Algunascuevas pueden ser muy profundas, formadaspor varias galerías, mientras que otras sonmás superficiales. Son el hábitat preferidode muchas especies de murciélagos.

Zuhaitz Mugarratua edo Zuhaitz Motza:kanderailu forma daukan zuhaitza da,iraganean ikatza egiteko bizpairu metrotakoaltuerara sarri moztu izanaren ondorioz.Azken urteotan, ikazkin faltan, zuhaitz hauekez dira moztu eta itxura berezia hartu dute,adar sendoak eusten dituen enbor oso lodibat erakutsiz. Zuhaitz motzak Euskal Herrikopaisaian garrantzi handiko elementuak dira.

Árbol Trasmocho: Árbol con forma decandelabro, resultado de haber podado enel pasado sus ramas a 2-3 metros de altura,principalmente para la producción de carbónvegetal. Cuando el árbol ha crecido, enausencia de podas, presenta un tronco muygrueso que sujeta grandes ramas. Losárboles trasmochos representan elementosde gran valor en el paisaje vasco.

Fosila: latinez fossile-k lurretik ateratzendena esan nahi du. Fosilak iragan urrunekoizaki bizidunen aztarnak dira.

Fósil: en latín fossile significa lo que seextrae de la tierra. Los fósiles son los restoso señales de la actividad de organismospretéritos.

Page 27: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:
Page 28: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:
Page 29: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

bidaiko oharrakanotaciones de viaje

Page 30: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

bidaiko oharrakanotaciones de viaje

Page 31: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

bidaiko oharrakanotaciones de viaje

Page 32: Basoko Heroiak HÉroes del Haya - lifeaiakoharria.net E4_Liburuxka osoa_.pdf · Gidoia eta elkarrizketak-Guionizacion y Diálogos: Juliana Vasconcelos/ M. Villa Ekoizpena-Producción:

bidaiko oharrakanotaciones de viaje