Bene Benetan 6º

ZubiaSantillana

L E H E N H E Z K U N T Z A

6

Bene-benetanE U S K A R A

710382PORTADILLA _ 001-001.qxd 19/6/03 11:46 Página 1

Aurkibidea Gaia eta hiztegia Hizkuntz funtzioak Gramatika egiturak Ikasgaia

• Ni eta nire mundua• Eguneroko gauzak

kontatu• IZAN aditza lehenaldian

• Lehenaldiaz hitz egin• UKAN aditz singularra

lehenaldian

• ARI IZAN aditza lehenaldian

• Iritziak eman

• Orain eta lehen

• Komunikabideak

• Kultura • Esamolde jatorrak erabili• ZER-NORI-NORK

aditzak orainaldian (hari)

Artearen eskutik

Albiste xelebreak

Jokin MacJakin

Arrantzaleak eta piratak

Mandatuak egiten

Asmatzaileenlehiaketa

Norena ote?

Bertsotan

Martin Txiki

Iker eta Dominique

4. or.

14. or.

24. or.

• Senideak eta adiskideak

• Zientzia eta teknika

• Dendak eta lanbideak

• Barne egoerak azaldu

• Prozesuak azaldu

• Lehentasunak adierazi

• ZER-NORI-NORK aditzak orainaldian(haiei)

• SUPERLATIBOA (…rik …ena)

• ZER-NORI-NORK aditzak orainaldian(nik zuri / zuk niri)

• UKAN aditz plurala lehenaldian

• ERE partikula

• NON/NONDIK/NORApluralean

• Kantitateak konparatu

• Orientabideak eman

• Lekuak deskribatu

• Europa

• Natura

• Euskal Herriko ohiturak eta jaiak

34. or.

46. or.

56. or.

66. or.

78. or.

88. or.

98. or.

110. or.GRAMATIKA Pausoz pauso

710382AURKIBIDEA _ 002-003.qxd 19/6/03 11:36 Página 2

Irakurgaiak Jolasak eta kantak

• Eskola munduan

• Beltzak eta zuriak

ESKULANA:• Eskolarako ontziaKANTA:• Guk euskaraz

JOLASA:• Aditzen dominoaKANTA:• Ameriketara joan nintzen

ESKULANA:• Iragarki laburrakKANTA:• Pasaiako herritik

• Telebistari buruz

• Munduko ipuinik laburrena eta luzeena

BERRIKUSKETARAKO JOLASA:• Jakintsuen jolasaKANTA:• Baga, biga, higa

1. Berrikusketa 44. or.

• Agurtzeko erak munduan

• Antzinako denboretan

• Lanbide zaharrak

ESKULANA/JOLASA:• Familien jolasaKANTA:• Aita Periko

ESKULANA/JOLASA:• Antzinako jolas batKANTA:• Jaiki, jaiki

BERRIKUSKETARAKO JOLASA:• Denden jolasaKANTA:• Trapu zaharrak

JOLASA:• Potolus ErromanKANTA:• Paristik natorren artista

ESKULANA:• Hostoen mosaikoaKANTA:• Goizean argi hastean

BERRIKUSKETARAKO JOLASA:• Jaien jolasaKANTA:• Agur, jaunak

• Filipides korrikalaria

• Buruzagiaren gutuna

• Gure jaiak

• IZAN aditza lehenaldian • UKAN aditza lehenaldian• ARI IZAN aditza lehenaldian• Eguneroko gauzak kontatu• Lehenaldiaz hitz egin

• UKAN aditz plurala lehenaldian• ERE partikula• NON/NONDIK/NORA pluralean• Kantitateak konparatu• Orientabideak eman


• ZER-NORI-NORK aditzak• SUPERLATIBOA• Lehentasunak adierazi• Barne egoerak azaldu• Senideen izenak ezagutu


HIZTEGIA120. or.

Goazen hitzak bilatzera

710382AURKIBIDEA _ 002-003.qxd 2/7/03 1:27 Página 3

4Lau

1. GAIA

Arrantzaleak eta piratak

Gure arrantzaleak askotan Afri-kara joaten dira arrain bila.

Bide luzea da eta arrisku askodaude bidean: haize gogorra,ekaitza, olatu handiak…

Dokumental honetaneuskal arrantzaleen bizimodua ikusiko dugu.

Arrantzaleek Afrikako kostaldean sareak botatzendituzte eta…

Kattalin txikitan oso bihurria zen eta

orain berdin segitzen du.Gainera, irudimen handia

du eta abentura pila asmatzen du. Gaur beste

abentura bat asmatu du eskolan.

710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 4

5Bost

Zertan ari zara, Kattalin? Ea,erantzun! Nortzuk joaten diraAfrikara?

Zer pentsatzen ari da Kattalin orain?

…eta ordu eta egun asko pasatu eta gero, beren altxor maitea harrapatzendute: atun lodi-lodiak.

Piratak!!!

KAR! KAR!KAR!


6Sei

ZU OSO POTOLOA ZINEN!

1 Irakurri eta erantzun

• Nolakoa zen amona txikitan?

Amona txikitan oso neskato polita zen.

• Nolakoa zen aitona txikitan?

• Nolakoa zen Kattalin txikitan?

• Kattalin txikitan argala zen?

Lotu pertsonak eta aditzak.

IZAN aditza orain eta lehen

• Gu

• Haiek

• Zuek

• Ni

• Hura

• Zu

ORAIN

naiz / nintzen

zara / zinen

da / zen

gara / ginen

zarete / zineten

dira / ziren

LEHENNOR

• Zertan ari zara, amona?

• Argazki zaharrak ikusten ari naiz.

• Nolakoa zinen zu txikitan?

• Orain zaharra eta itsusia naiz, baina txikitan oso neskato polita nintzen.

• Eta nolakoa zen aitona?

• Aitona orain gizon argala da, baina txikitan oso potoloa zen.

• Eta nolakoa nintzen ni?

• Zu ere oso potoloa zinen!

Galdetu lagunari: Zer egun da gaur? Zer egun zen atzo?

2 Osatu esaldiak

• Gaur astelehena da.

Atzo • Gaur abuztuaren 1a da.

Atzo• Gaur laneguna da.

jaieguna

ABUZTUAAstelehena

1UZTAILAIgandea

31

AtzoGaur


7Zazpi

3 Begiratu eta osatu

5 Bete inkesta hau

4 Bete hutsuneak

Emaitzak

• Amona orain zaharra da, baina lehen gaztea zen.• Aitona orain lodia da, baina

• Amaren ilea orain horia

• Aitaren bizarra

• Kattalin

Zer moduzko dantzariak zineten zuek txikitan?

Gu orain dantzari onakgara, baina lehen osotxarrak

Ez, onenak Lepoluze taldekomutilak . Gu bigarren onenak

Eta zuek lehen txapeldunaksaskibaloian, ezta?

Baiezko erantzunak:

0. Zu oso ume jatorra

zinen.1. Zu ume jatorra zinen.

2. Zu ume normala zinen.

3. Zu ume petrala zinen.

4. Zu oso ume petrala

zinen.

• Ume beldurtia zinen?

Bai, ni beldurtia nintzen.

Ez, ni ez nintzen beldurtia.

• Ume lotsatia zinen?

Bai, ni lotsatia nintzen.

Ez, ni ez nintzen lotsatia.

• Ume txizatia zinen?

Bai, ni txizatia nintzen.

Ez, ni ez nintzen txizatia.

• Ume negartia zinen?

Bai, ni negartia nintzen.

Ez, ni ez nintzen negartia.


1 Gauero, lapurra eskaileretatik isil-isilik igotzen da.

2 Gero, etxera

3 Ondoren,

4 Azkenean,

8Zortzi

EGUNERO-EGUNERO

1 Irakurri testuak eta egin esaldiak

EGUNEROKO GAUZAK KONTATZEKO

Idatzi zenbakiak.

3 Bete hutsuneak

2 Begiratu irudiei eta osatu esaldiak

• Linda zazpi eta erdietan jaikitzen

• Anil bost eta erdietan gosaltzen

• Linda ordu batean bazkaltzen

• Anil ez eskolara joaten.

• Linda bostetan etxera itzultzen

• Anil zortzi eta erdietan lotara joaten

Linda, egunero, goizeko zazpi eta erdietan jaikitzen da. Zortzietan gosaltzen du. Bederatzietan eskolaraheltzen da eta ordu batean eskolan bazkaltzen du. Arratsaldeko bostetan etxera itzultzen da eta gaueko hamarretan ohera joaten da.

Anil, egunero, goizeko bostetan jaikitzenda eta bost eta erdietan gosaltzen du.Seietan lanean hasten da aitarekin eta eguerdiko hamabietan bazkaltzendu. Arratsaldeko zazpietan etxera itzult-zen da eta zortzi eta erdietan lotara joa-ten da.

Egin honelako esaldiak:

Linda goizeko zortzietan jaikitzen da. Anil, ordea, goizeko bostetan jaikitzen da.

Linda Smith

Anil Mahaweli

sartuigo irten jaitsi

1 2 3 4

Ni egunero

Jonek askotan

Zuk batzuetan

Ama beti

egia esaten duzu.

pozik egoten da.

gela garbitzen du.

goiz heltzen naiz.

1

1

SRI LANKA

KANADA


9Bederatzi

4 Pentsatu erantzuna

5 Irakurri

6 Idatzi. Zer egiten duzu zuk egunero?

Langile honek, egunero, zortzi ordu ematen ditu lanean eta bazkaltzeko ordubete dauka. Langile haubeti arratsaldeko seietan irteten da lanetik.

Zer ordutan hasten da langile hau lanean?

Mendizale hau, igandero, Gorbeiara igotzen da. Haren etxetik tontorrera bost ordudaude. Bidean ordu erdiko atsedenaldia hartzen du. Betigoizeko zazpietan irteten da.

Zer ordutan heltzen da gora mendizalea?

Askotan erortzen diramendizaleak?

Ez, behin baino ezdira erortzen!

POTOLO MENDIAN

• Ni goizeko zortzietan jaikitzen naiz.

jaiki

• Ni

•

•

•

eskolara joan

bazkaldu

jolastu

oheratu

Idatzi: Zer ordutan jaikitzen zaraasteburuetan? Zer ordutan irteten zarakalera? Zer gehiago egiten duzu?


10Hamar

NIRE GELA

1 Begiratu irudiari eta bete hutsuneak

2 Begiratu eta erantzun 3 Markatu BAI ala EZ

• gainean • azpian • ondoan • aurrean

ETXEAN LAGUNDU?

• Nik egunero ohea egiten dut.

• Nik beti jostailuak batzen ditut.

• Nik askotan mahaia prestatzen dut afaltzeko.

• Nik larunbatero hautsa kentzen dut.

• Nik igandero gosaria prestatzen dut.

BAI EZ

Nire gelako leihotik begiratzen ari naiz.Aurrean etxe handiak ikusten ditut. Etxe horiek zuriak dira. Etxeen gainetik mendi batikusten dut. Eta mendien gainetik zeru urdinaikusten dut.

Leihotik begira

Orain zure txanda da: Zer ikusten duzu zeure gelako leihotik?

• atzean

Nire gela gaur hankaz gora dago.

• Bizikleta ohearen dago.

• Lanparatxoa mahaiaren dago.

• Irudia armairuaren dago.

• Landarea atearen dago.

• Tiraderak armairuaren Esan: Non dago gauza bakoitza zure gelan?


1

• Gela hau lehen oso itsusia zen.• Hormak lehen moreak• Ohea lehen zaharra• Errezelak lehen laranjak • Irudiak lehen tristeak

11Hamaika

4 Konparatu bi irudiak

5 Ipini zenbakiak

• Gela hau orain oso polita da.•

•

•

•

• sarrera

• egongela

• sukaldea

• logelak

• bainugela

• korridorea

• balkoia

• komuna

Lehen

1

2

4

57

7

78

3

Esan: Zer da gela bakoitza? Zeren ondoan dago sukaldea? Zer dago gela bakoitzean?…

Orain

6


11 Irakurri

IKUSI ETA IKASI

• Ikasleak eskolara bizikletaz joaten dira.

• Ikasleek lurra lantzen ikasten dute.

• Ikasleek kirol pila egiten dute.

• Ikasle batzuk ezin dira eskolara joan.

• Herriko gizon zaharrak ere maisuak dira.

• Ikasleek irratiz ikasten dute.

12Hamabi

Australia oso lurralde handia da eta familiaasko herrietatik urrun bizi dira. Eta haienumeak ezin dira eskolara joan, noski.Horregatik, ume horiek irratiz ikasten dute.Irakasle batek irratiz esplikatzen ditu gauzaguztiak, eta horrela, umeek etxean ikastendute lasai-lasai!

Txinako ume asko eskolara bizikletaz joatendira. Batzuek berrogei kilometro egiten dituztebizikletaren gainean. Eta eskolara heldu eta gero, ikasle guztiek gimnastika egiten dutejolaslekuan. Ikasle txinatarrak oso nekatutaegoten dira eskola hasi baino lehen!

Tanzanian TxinanAustralian

Eskola munduanTanzaniako eskolak oso bereziak izaten dira.Goizetan, umeek irakurtzen eta idazten ikasten dute maisuarekin. Eta arratsaldeetan,lurra lantzen eta buztinezko ontziak egitenikasten dute herriko gizon zaharrekin.Tanzaniako umeak benetako artistak dira!

2 Markatu erantzuna


13Hamahiru

3 Egin azterketa hau 4 Ikasi eta kantatu

5 Egin eskulan hau

Guk euskarazEuskara putzu sakon eta ilun bat zen. (bis)

Eta zuek denok ur gazi batatera zenuten handik nekez. (bis)

Guk euskaraz.Zuk zergatik ez? (bis)

URKO

AZTERKETA LABURRA

MATEMATIKA

1. Zenbat dira berrogei eta hogei?

2. Zein zenbaki falta da?: hamazazpi,

hamazortzi, , hogei.

GEOGRAFIA

3. Zein kontinentetan dago Brasil?

4. Zein da munduko mendirik garaiena?

INGELESA

5. Nola esaten da txakurra ingelesez?

EUSKARA

6. Nire aitaren anaia nire da.

1 Kartoi mehe zuri batean marraztu kanguru bat.Honela:

2 Moztu pospolo kaxaren goiko aldea.

3 Itsatsi kanguruaren bi zatiak.


14Hamalau

2. GAIA

Jokin MacJakin

Orain dela urte asko, Texas herrian

ez zegoen legerik eta lapurrak eta

gaizkileak nagusi ziren kaleetan.

Eman diru guztia! Azkar!

Baina Jokin MacJakin sheriffak legea ekarri zuen.Bera gizon txikia eta lasaia zen, baina oso azkarra.

Halako egun batean…

Nagusi! Nagusi! Lapur batzukbanketxera sartu dira!

Goazen, nagusi! Bestela,ihes egingo dute!

Lasai, mutilok! Zuek itxiherriko kale guztiak.


15Hamabost

Nortzuk ziren lapurrak?Seinalatu irudian.

Nolakoak ziren lapurrak?

Lapur bat bizarduna zeneta zapi horia zuen. Beste batek kapela handia

zuen eta betokerra zen.

Beste batek ez zuen ileriketa oso lodia zen.

Jokin MacJakinek herriko jende guztiabildu zuen plazan. Lapurrek hantxeegon behar zuten.


16Hamasei

LEHEN ETA ORAIN

1 Lotu galderak eta erantzunak

UKAN aditza orain eta lehen

Markatu aditza.

2 Bete hutsuneak

• Naufragoak ez zuen txalet handirik, txabola

zikin bat baizik.

• Naufragoak ez auto ,

motor baizik.

• Naufragoak zuen pottokarik,

zahar bat baizik.

• Naufragoak frak dotore ,

traje

Zuk lehen bazenuen etxerik?

Zuk lehen bazenuen autorik?

Zuk lehen bazenuen zaldirik?

Zuk lehen bazenuen arropadotorerik?

Bai, nik lehen banuen pottoka polit bat.

Bai, nik lehen banuen txalet handi bat.

Bai, nik lehen banuen Ferrari luze bat.

Bai, nik lehen banuen frak dotore eta garesti bat.

• Nik orain

• Zuk lehen

• Hark atzo

• Guk gaur

• Zuek aurten

• Haiek iaz

dut nuen

duzu zenuen

du zuen

dugu genuen

duzue zenuten

dute zuten

3 Idatzi hitz bakoitzaren lehen letra

Nolakoa da naufragoen uhartea?

Naufragoen uhartea da.

11

Pentsatu: Zer idatzi dute botiletan?


Hitz egin: Zure ustez, zer eraman behar da uharte batera? Zertarako? Aipatu hiru gauza.

17Hamazazpi

5 Irakurri

6 Osatu esaldiak

Zuhaitz gaineko txabolaGuk txikitan txabola bat genuen zuhaitz batengainean. Eta txabolara igotzeko, eskailera batgenuen. Txabola hartan denetarik genuen:mahai txiki bat, aulkiak eta abar. Urte askopasatu dira eta gu orain ez gara han jolasten.Txabola horretan orain txoriek beren habiakegiten dituzte.

Hitz egin: Txikitan zuek bazenuten horrelakotxabolarik? Zein zen zuen gustuko txokoa?

• «Orain txabola ederra dut. Lehen ez nuen etxerik.»

• «Orain janari pila dut. Lehen»

• «Orain arkua dut. Lehen»

• «Orain denetarik dut. ezer.»

4 Erantzun

• Zuk bazenuen triziklorik txikitan?

• Bai, nik txikitan banuen triziklo eder bat. Nire trizikloa horia zen.

• Zuk bazenuen panpinarik txikitan?

•

• Zuk bazenuen baloirik txikitan?

•


18Hamazortzi

KAMERAREN AURREAN

1 Markatu erantzun zuzena

3 Idatzi pertsonaia hauen izena

• : oihanean bizi da eta animalia guztien laguna da. Igerian oso ona da.

• : haren aita Walt Disney da. Bera itsasoan bizi da eta ez du zangorik.

• : pertsonaia hau beste mundu batetik etorri da eta beti «Nire etxea!» esaten du.

2 Begiratu eta erantzun

Charlot parkean eserita zegoen.

Charlotek neska eder bat ikusi zuen.

Charlotek bere lagun bat ikusi zuen.

Charlotek barre egin zuen.Charlot etxera joan zen.Charlotek lore bat moztu zuen.

Charlot neskarekin ezkondu zen.

Charlotek txakurra jo zuen.

Charlotek lasterka alde egin zuen.

• Mimoak badu biboterik?

Lehen irudian mimoak ez du biboterik.Bigarren irudian mimoak badu bibotea.

• Mimoak badu kapelarik?

• Mimoak badu makilarik?

• Mimoak badu jakarik?


19Hemeretzi

4 Bilatu lau oker irudian


5 Idatzi lehenaldian

• Anak esan du.• Anak egin du.

• Ana etorri da.• Ana joan da.

• Anak esan zuen.• Anak egin zuen.

• Ana etorri zen.• Ana joan zen.

Gogoratu.

LEHENALDIAZ HITZ EGITEKO

Tom Sawyer

Tom Sawyer oso mutiko

bihurria da. Tom orain

etxean dago eta armairu

batean marmelada ikusi du.

Tomek marmelada guztia jan

du eta, gero, kalera joan da.

Baina izeba konturatu da

eta Tom zigortu du.

Tom SawyerTom Sawyer oso mutiko bihurria Tom egun hartan etxean eta armairu batean marmelada ikusi Tomek marmelada guztia jan eta, gero, kalera joan Baina izeba konturatu eta Tom zigortu

Gure denboran herrianzinema bakarra zegoen eta sarrerak hiru zentimobalio zuen. Orduan, filmakmutuak ziren eta irudiakzuri-beltzean ziren.

• Zenbat zinema zegoen agurearen herrian?

• Zenbat balio zuen sarrerak orduan?

• Filmek bazuten ahotsik?

• Filmek bazuten kolorerik?

Pentsatu: Orain zenbat balio du zinemako sarrerak? Zenbat zinema daude zure herrian? Askotan joaten zara zinemara? Nolako filmak gustatzen zaizkizu zuri?

Adibidez: Eguzkia ez da berdea, horia baizik.

Gaur Atzo

zen

zegoen

zuen

BEN

ETA

N


• Noiz galdu zuk zaldia?

• galdu

• galdu zenuen, bada?

• Mendian galdu

• Eta nolakoa zen zure zaldia?

• zaldia zen.

20Hogei

GAUZA GALDUEN BILA


2 Osatu eta antzeztu elkarrizketa hau 3 Erantzun

Nik orain hiru egun mendianzaldia galdu nuen.

Begira, nik atzo operanzapata bat galdu nuen.

Idatzi: Egin elkarrizketa berberabeste hiru pertsonaiekin.

• Zer galdu zuen emakumeak?

Emakumeak zapata bat galdu zuen.• Non galdu zuen pilotariak zesta?

• Noiz galdu zuen sorginak erratza?

• Nork galdu zuen zaldia?

Nik herenegun zesta batgaldu nuen pilotalekuan.

Egun on, jaun-andreok!Zer galdu duzue?

Nik joan den astean kaleanneure erratza galdu nuen.

• Norena da txanoa?

• Norenak dira giltzak?

• Norena da pilota?

• Norenak dira eskularruak?


21Hogeita bat


6 Begiratu eta idatzi

Lehenik, pilotaria aireportutik Freedomkalera joan zen. Gero, Freedom kaletik Hillskalera joan zen. Azkenean, handikpilotalekura heldu zen.

5 Ikasi eta kantatu

Ni Markinan jaio nintzen 1960. urtean. Txikitan, herriko pilotalekuan ikasinuen zesta-puntan jokatzen.Gaztetan, hogei urterekin,Miamira joan nintzenpilotari. Han partida eta diruasko irabazi nuen. Hamarurte geroago, EuskalHerrira etorri nintzen. Orainerretiratuta nago.

• Zein urtetan jaio zen pilotaria?

• Zein urtetan joan zen Miamira?

• Zein urtetan etorri zen Euskal Herrira?

• Zenbat urte ditu orain?

Ameriketara joan nintzenAmeriketara joan nintzenxentimorik gabe,handik etorri nintzen, maitea,bost milioiren jabe.Txin-txin, txin-txin,diruaren hotsa.Harexek ematen dit, maitea,bihotzean poza.

Gure pilotaria Miamira joan zen. Baina berak ez zuen hiria ezagutzen eta bueltahandia egin zuen pilotalekura joateko.Zure ustez, nondik joan behar zuen?

Baina, lehenik, aireportutik . Gero,

Azkenean,


11 Irakurri

3 Pentsatu eta idatzi erantzuna

ORAIN DELA URTE ASKO

• Orain dela urte asko, elefanteguztiak urdinak ziren.

• Elefante beltzak eta zuriak borrokan ibiltzen ziren beti.

• Gerra hartan ez zen elefanterik hil.

• Elefante batzuk etxean ezkutatu ziren.

• Urte batzuk geroago, basotik elefante grisak irten ziren.

• Orain elefante grisak lagun handiak dira.

22Hogeita bi

Beltzak eta zuriakOrain dela urte asko, munduko elefanteguztiak beltzak edo zuriak ziren. Eta elefantebeltzak eta zuriak ez ziren lagun onak. Betihaserre eta beti borrokan ibiltzen ziren.

Horregatik, urte batean gerran hasi ziren. Osogerra gogorra eta luzea izan zen, eta elefantegehienak hil ziren.

Baina, beti bezala, bi taldeetan elefantebatzuk bakezaleak ziren eta ez zuten gerrariknahi. Horregatik, basoan ezkutatu ziren gerraamaitu arte.

Handik urte batzuetara, elefante horiekbasotik irten ziren, baina orduan ez ziren ezbeltzak, ez zuriak, grisak baizik. Eta zoriontsubizi izan ziren elkarrekin.

Hala ere, orain elefante grisak haserretzenhasi dira. Arrazoia hauxe da: batzuek belarrihandiak dituzte, eta besteek, ordea, belarritxikiak…

DAVID McKEEBeltzak eta zuriak

(laburtua)

2 Idatzi EGIA (E) ala GEZURRA (G)

• Marco Polo orain dela zazpiehun urte Txinara joan zen.

• Kristobal Kolon orain delaurte Ameriketara joan

• Neil Armstrong

M. PoloTxina1271

K. KolonAmerika

1492

N. ArmstrongIlargia1969


23Hogeita hiru

4 Idatzi 5 Irakurri

6 Jolastu

• Nire ama orain dela

urte jaio zen.

• Nire aita

• Nire gurasoak

urte ezkondu

• Eta ni

jaio

POTOLO ZOOAN

Begira, Potolo! Tximinohori zu bezalakoa da.

Egon isilik. Hori ez da esaten.

Lasai, tximinoakez daki euskaraz!

joan zara

joan zinen

irten dira

irten zire

n

hartu dut

hartu nuen

erosi duzu

erosi

zenuenitxi du

itxi zuen

ikasi dugu

ikasi

genuen

eman

duzue

eman

zenuten

esan dute

esan zuten

Nola jolastu

1. Lehenik, kartoi mehezuri batean honelako24 fitxa egin.

2. Gero, fitxa horiekebaki.

3. Gero, albokolagunarekin dominoanjolastu. Honela:

etorri naiz

etorri

nintzen

ibili da

egon gara

ibili zen

izan zarete

izan

zineten

ORAIN DELA ZENBAT URTE?

egon

ginen


24Hogeita lau

3. GAIA

Albiste xelebreak

Bai, berehalaxe!

Arraioa!

Aizu, Jon! Patxi Papagorri aktore ospetsua gureherrira etorri da. Orain Palace hotelean dago. Zoaz bertara eta egin elkarrizketa bat berari.

Bai, berehalaxe!

Non utzi ote dutmotorra?

Arraioa!

Taxi! Taxi!

Zure ustez, zer egin behar du Jonek?Zure ustez, zer egin behar du Pilarrek?

Jon eta Pilar kazetarigazteak atzo hasiziren lanean Egun onegunkarian. Gureustez, haien lehenlana benetan zailaizan zen.

Aizu, Pilar! Orain dela gutxi, balea bat igerianikusi omen dute portuaren inguruan. Zoazbertara eta idatzi artikulu bat.

E G U N O N


25Hogeita bost

Atzo aktore ezagun bat etorrizen gure herrira. Guk aktoreaherriko hotelean ikusi genuen.Une hartan, aktorea egunkariairakurtzen ari zen. Mmmmm…

Atzo balea izugarri bat agertu zengure kostaldean. Guk balea portuaren inguruan ikusi genuen.Une hartan, balea igerian ari zenlasai-lasai. Mmmm…

Barkatu, baina ezin duzuPapagorri jauna ikusi.

Ez nago ados.

Itxarooonn!!!

Baina hurrengo goizean…

Balea gure hoteleanAtzo balea izugarribat etorri zen gureherrira.Guk balea herrikohotelean ikusi genu-en. Une hartan, baleaegunkaria irakur-tzen ari zen.

Aktorea gurekostaldeanAtzo aktore ezagunbat agertu zen gurekostaldean.Guk aktorea portu-aren inguruan ikusigenuen. Une hartan,aktorea igerian arizen lasai-lasai.

Azaroak 15

Bi artikuluak nahasitaagertu dira. Zeuk zuzendu.

Ene! Jainkomaitea!

� � � �

� � � �


26Hogeita sei

BAI ERREPORTAJE ONA!



• Zertan ari zinen portuan, Pilar?

• Ni argazkiak egiten ari nintzen.

• Eta nola gertatu zen dena?

• Begira. Neskato hau bere txakurrarekin paseatzen ari zen. Umetxoa arrantzan ari zen lasai-lasai eta, halako batean, uretara erori zen.

• Baina egin duzu argazkirik?

• Bai. Begiratu.

2 Bete hutsuneak

• paseatu • saltatu • salbatu • erori

1 Hemen, neska bere txakurrarekin paseatzen ari zen.2 Hemen, umetxoa3 Hemen, neska eta txakurra4 Eta azken argazkian,

• Zu zertan ari portuan, Irati?

• Ni txakurrarekin paseatzen

• Umetxoa jolas zen, ezta?

• Ez, umetxoa ez jolasten

Une hartan, bera arrantzan ari

• Eta uretan, umetxoa igerian ari

ala ito ari zen?

• Ni ustez, umetxoa ito ari zen.

• Zorionak zuri eta zure txakurrari, Irati!

1 Gizonak atea zabalduko du.2 Gizona atea3 Gizonak

1 Emakumeak leihoa2 Emakumea3

Antzeztu binaka: Zer egingo duzu orain?Zer egiten ari zara? Zer egin duzu?


Jonek artikulu honetan bi huts egin ditu.Zeintzuk?

27Hogeita zazpi


6 Bilatu hutsak

5 Irakurri

Lotu aditzak.

ARI IZAN aditza orain eta lehen

Gure taldea txapeldun

Atzo, gure taldeak eskubaloi txapelketako

finala jokatu zuen. Partida Vitorian izan zen.

Gure jokalariak ez ziren ondo jokatzen ari eta

21-20 galtzen ari ziren. Baina Ainhoak gol bat

egin zen eta Edurnek penalti bat sartu zuen.

Penaltiz, baina azkenean txapeldunak!

• Zertan ari da Pilar orain?

• Zertan ari zen Pilar lehen?

Pentsatu: Zertan ari zara orain? Zertan ari zinen atzo goizeko zortzietan? Eta eguerdiko hamabietan? Eta zertan ari zinen gaueko hamarretan?

• Zertan ari da Irati orain?

• Zertan ari zen Irati lehen?

• Zertan ari da txakurra orain?

• Zertan ari zen txakurra lehen?

• Orain ikasten

• Lehen jolasten

• Gaur jaten

• Atzo edaten

• Aurten egiten

• Iaz ikusten

ari naiz / ari nintzen

ari zara / ari zinen

ari da / ari zen

ari gara / ari ginen

ari zarete / ari zineten

ari dira / ari ziren

Lehen hutsa:

Bigarren hutsa:

Ez, kirolak irakurtzenari naiz.

Zer? Pasatu ahaldut orrialdea?

POTOLO AUTOBUSEAN

orain

lehen

orain

lehen

orain

lehen


28Hogeita zortzi

MAHAI INGURUA


IRITZIAK EMATEKO

Osatu esaldiak.

2 Konparatu animaliak

• Nire ustez, katuak arrazoia du.

• Nire ustez, txakurrak ez du arrazoirik.

• Ni ados nago arekin.

• Ni ez nago ados arekin.

Egun on, entzuleok! Gure laugonbidatuek zooaz hitz egingodute. Zein da zuen iritzia?

Nire ustez, zooa egitea oso ideia onada. Horrela, jendeak munduko animalia guztiak ikusiko ditu.

Zooetan animaliak oso ondo bizidira, nik uste. Ondo zainduta daude eta asko jaten dute.

Ni ez nago ados. Gure herrian ezdugu zoorik behar. Guk parkeakbehar ditugu umeentzat.

Nik ez dut zoorik nahi. Animaliakarriskutsuak dira eta zootik ihesegin ahal dute.

Zooaren alde

Zooaren aurka

F. Beitia M. C. García I. Lasa L. Pozo

Egin honelako esaldiak: Nire ustez, lehoia tigrea baino indartsuagoa da.

• handia • trebea • indartsua

lehoia

tigrea

elefantea

hipopotamoatximinoa

gorila

Bi eta bilau dira.

Ez, bost dira.


29Hogeita bederatzi

4 Egin inkesta hau lagunei

5 Markatu erantzuna. Zure ustez, zer gertatuko da?

• Zooetan animaliak triste bizi dira.

ADOS DAUDE: EZ DAUDE ADOS:

• Zooetan animaliak seguruago bizi dira.


• Kiroldegiak eta jolas parkeak zooakbaino beharrezkoagoak dira.


• Zure ustez, herrian zooa egin behar da?

BAI: EZ:

Esan: Eta zuk, zer uste duzu? Zooen alde ala zooen aurka zaude?

Nire ustez, aurrelariakgola egingo du.

Nire ustez, atezainakbaloia geldituko du.

Nire ustez, aurrelariakbaloia apurtuko du.

3 Ordenatu esaldiak

• Ni / nago. / aurka / zooaren

• ustez, / Nire / da / beharrezkoa. / ez

• kaioletan / asko / Animaliek / dute. / sufritzen

• Nire / haiek / ustez, / behar dute. / bizi / libre

Entzule batek gure irratiradeitu du, bere iritzia emateko.Zer uste duzu zuk?

Nire ustez, zaldiak bestemendira salto egingo du.

Nire ustez, zaldia zulotikeroriko da.

Nire ustez, zaldia mendiertzean geldituko da.

Nire ustez, laster euriaegingo du.

Nire ustez, laster eguzkiairtengo da.

Nire ustez, gaur berohandia egingo du.


Z r m d z, d sk d ?

N d rk n g .

G r b l g t k

t l gr m sk

b d ltz n d t g

g n r . r ntz n

l st r t ng z n!

30Hogeita hamar

HURBILAGO ETA ARINAGO


2 Osatu mezua 3 Begiratu eta erantzun

Ni Samuel Morse zientzialarianaiz. XIX. mendean, makina zoragarri bat asmatu nuen, mezuak kablez oso urrunera bidaltzeko.

• Bai, nor da?

•

• Nondik deitzen ari zara?

•

• Norekin zaude?

•

• Eta zertan ari zarete?

•

• Graham Bell jaunak

asmatu zuen.

• Samuel Morse jaunak

asmatu zuen.

• G. Marconi jaunak

asmatu zuen.

Ni Graham Bell zientzialarianaiz. XIX. mendean, bukaeran, tresna miresgarribat asmatu nuen, urrunekojendearekin hitz egiteko.

Ni Guglielmo Marconi zientzialaria naiz. Joan den mendean, gailu harrigarri bat asmatu nuen, etxetik albisteaketa musika entzuteko.

a • / e – / i • – / o – • / u – –

– –– •– • • – • – –

• – – – • – • – •

– – – – – – – • • –

– – • • • – •

• – • – • – – – – –

–– –– – • – • – –

•––• – • • –• –•

z i en tz i enmus e oa


31Hogeita hamaika


6 Egin galderak

5 Ikasi eta kantatu

Pasaiako herritikPasaiako herritikdator notiziazezen bat izan delajenioz bizia.

Kontatutzera noabistan ikusia,alegratzeko tristedagoen guztia.

• Gutun hau Donostiara doa. Orduan, Gipuzkoako postontzian sartuko dut.

• Beste gutun hau Bilbo . Orduan,postontzian sartuko dut.

• Beste hau . Orduan,

• Eta azken gutuna

Santiago egunaPasaian seinale,ailegatu ez denakegin beza galde.

Hasieran jendeazezenaren alde,azkenean ez zirenarrimatuzale.

• Pipergorri Pizzeria, gabon!

?

• Pizza bat nahi dut, mesedez.

• ?

• Pizza txiki bat nahi dut.

• ?

• Hiru lagunentzat da.

• ?

• Ez, ez dut tipularik nahi.

• Ederki, bost minutuan etxean

edukiko duzu. Gero arte.

• Mila esker eta agur.

Eskatu: Beste irudiari begira, egintelefonozko elkarrizketa hau.

GIPUZKOA BIZKAIA

ARABA NAFARROA

h an d i a

txi k i a

hand ia

tx ik i a


11 Irakurri

3 Pentsatu eta idatzi

TELEBISTARI BEGIRA

32Hogeita hamabi

Telebistari buruzTelebista gauza handia da. Baina, gauza guztiek bezala, telebistak ere alde onak eta alde txarrak ditu. Hona hemen batzuk:

ALDE ONAK

• Telebista ikustea oso interesgarria da.Telebistan urruneko lekuak, jendeak eta gauzak etxean ikusi ahal ditugu.

• Telebista entretenigarria da. Telebistak denbora pasatzen laguntzen du.

• Zuretzat orain Euskal Telebista ikustea oso komenigarria da. Horrela, zure euskara ondopasatzeko erabili ahal duzu.

ALDE TXARRAK

• Telebista gehiegi ikustea ez da oso egokia.Azkenean, berak hitz egiten du eta guk isilik egon behar dugu.

• Telebistan kirola ikustea ondo dago, baina askoz hobeto dago zuk zeuk kirola egitea.

• Zappinga gelditu gabe egitea ez da ona.Azkenean, nekatu eta zoratu egiten zara.

2 Lotu hitzak

NIRE GUSTUKO TELESAIOAK

• Euskaraz hauek gustatzen zaizkit:

1

2

3

• Erdaraz hauek gustatzen zaizkit:

1

2

3

kirolak

telesailak

dokumentalak

mahai inguruak

lehiaketak

iragarkiak

Egin honelako esaldiak: Nire ustez, dokumentalak interesgarriak dira.

ikusgarriak

barregarriak

entretenigarriak

interesgarriak

negargarriak

aspergarriak

Kaixo


33Hogeita hamahiru

4 Idatzi

5 Egin honelako collage bat

LARUNBATA

17:00 Printze urdinaTelesaila

18:00 Txin-txin Lehiaketa

18:30 Zarata t’erdi Rock kontzertua

19:30 Bopy eta bere lagunakMarrazki bizidunak

20:00 TeleberriEguneko albisteak

20:30 Futbol partida(Eibar-Barakaldo)

22:15 Marx anaiak operanUmorezko filma

IGANDEA

17:00 Simbad marinela Abenturazko filma

18:00 Espazioko bidaiaMarrazki bizidunak

18:30 Binan-binan Lehiaketa

19:00 Afrikako oihanean Dokumentala

20:00 TeleberriEguneko albisteak

20:30 Kiroldegitik Kirol albisteak

21:00 Guztiak susmagarri Misteriozko filma

Egunero zurekineuskaraz!

Asteburu honetan, bai larunbatean eta bai igandean, ordu eta erdidaukazu telebista ikusteko. Aukeratu zure gustuko telesaioak:

• Datorren larunbatean nik etaikusiko ditut.

• Datorren igandean nik etaikusiko ditut.

Terrier arrazako txakurkumeakoparitzen ditut. Nire txakurrak seikume egin ditu eta nik ezin ditutguztiak zaindu. Deitu PatxiriDonostiako 740817 telefonora.

Matematika liburuagaldu nuen atzo. Irakaslea oso haserredago nirekin.Lagundu, mesedez.Nagore naiz eta niretelefonoa 870429 da.

Mendiko bizikletasaldu nahi dut.Benetan merkeaeta ona da. Deitu356228 telefonora.Idoia dut izena.

ZORIONAK,

ANDER


34Hogeita hamalau

4. GAIA

Artearen eskutik

Areto zabal honetan, XVII. mendekoartearen adibide eder batzuk ikusiahal ditugu. Mar, mar, mar…

Adi guztiok, mesedez! Txartela gizon honi emanbehar diozue. Bera museoko gidaria da eta denaerakutsiko digu. Beraz, jaramon handia egin behar diogu berari.

Komuna, mesedez?

?

Jolasgura eskolako ikasleak

Madrilera joan dira egun

batzuk pasatzera. Orain El

Prado izeneko museo ederra

ikustera doaz.

Nik ez diot piperrikere ulertu.

Ulertu diozu ezer?

Ni ere banoa!

Utzi bakean!

Hauxe bai gizonaspergarria!

Hemengo areto hauhutsik dago.Goazen!


35Hogeita hamabost

Zer eman dizu printzesak?

Bai margo-lan ederra!

Eta bai neska ederraere! Benetakoa dirudi!

Zer eman dio printzesakmutikoari? Bilatu irudian.

Bai, margolanetako pertsonaiak bizirik gaude.Jendearen aurrean geldirik egon behar dugu,baina argiak itzali eta gero, dantzan eta jolaseanhasten gara. Etorri neure lagunekin jolastera!

Izan ere, benetakoanaiz eta…

Hiru ordu geroago…

Hori gu bion artekosekretua da…


TXOTXONGILO PILA BAT!

1 Bete hutsuneak

2 Erantzun

Zer egin zuk sorginari?

Zer egin diozuezuek sorginari?

Zer egin zuek sorginari?

• Zer egin dio lehen ikasleak sorginari?

• Zer egin dio bigarren ikasleak sorginari?

• Zer egin diote hirugarren ikasleek sorginari?

• Zer egin diote laugarren ikasleek sorginari?

Nik sorginari egin diot.

Guk sorginariegin diogu.

Guk sorginariegin

Zer egin diozuzuk sorginari?

Nik sorginariegin

Aukeratu hitzak.

ZER-NORI-NORK aditzak (hari)

• amari ogia ekarri diot.

• Zuk dirua eskatu diozu.

• Hark umeari eman dio.

• Aneri ordua galdetu diogu.

• Zuek ura bota diozue.

• Haiek osabari esan diote.

Nork: nik, guk

Nori: aitari, loreari

Zer: oparia, agur

36Hogeita hamasei


37Hogeita hamazazpi

3 Osatu esaldiak

5 Antzeztu taldeka

Hitz egin: Nik arkatza hartu dut. Nik Mikeliarkatza hartu diot.


1. MAMUA: Nire ustez, erratz magikoa lapurtu behar diogu sorginari, gazteluan bakean bizitzeko.

2. MAMUA: Bai, baina nork kenduko dio?3. MAMUA: Nik ez diot kenduko. Beldur naiz.1. MAMUA: Tranpa bat egingo diogu. Nik

berari gozoki bat emango diot eta zuek biok, atzetik etorrita, sarebat sartuko diozue burutik behera.

2. MAMUA: Bai, eta orduan erratz magikoa lapurtuko diogu.

3. MAMUA: Goazen, bada.

1. MAMUA: Fermina! Etorri, mesedez!SORGINA: Zer nahi duzu, mamu itsusi horrek?1. MAMUA: Oraintxe, lagunok!SORGINA: Ai! Ai! Ai! Kendu sare hau gainetik!

Bestela, ikusiko duzue!2. MAMUA: Orain erratza apurtuko diogu. Krask!3. MAMUA: Eta sorginari ostiko bat emango

diogu ipurdian. Pum!1. MAMUA: Eta gaztelua gurea izango da!

• Nik liburua erosi dut.

Nik lagunari liburua erosi diot.• Zuk txokolatea ekarri duzu.

Zuk Koldori• Hark erantzuna eman du.

Hark irakasleari• Guk bizikleta hartu dugu.

Guk osabari• Zuek ordua galdetu duzue.

Zuek gizonari• Haiek gutuna idatzi dute.

Haiek amonari

haizea / kapela / eraman

• Haizeak txorimaloarikapela eraman dio.

euria / arropa / busti

• Euriak txorimaloari

txoriak / ilea / jan

•

➟


HASIERAKO AGURRAK

• Ondo esan beharko. Eta zu, zer moduz?• Hementxe, bada, lan eta lan.

BUKAERAKO AGURRAK

• Agur eta ondo segi, lagunok.• Mila esker eta hurrengora arte.

ZORIONAK

• Zorionak eta urte askotarako!• Urte askoan txapela kaskoan!

JATEKO ORDUAN

• Eskerrik asko eta berdin.• Gustu baduzu?

BARKAMENAK

• Barkatu, jauna, nahi gabe izan da.• Sentitzen dut, jauna, ez dut nahita egin.

AURKEZPENAK

• Hauxe da nire azken lana!• Hona hemen nire artelana!

ONGI ETORRIAK

• Bai, ongi etorri gure zinemara.• Bai, sartu, sartu beldurrik gabe.

MESEDEAK

• Liburu hauek nahi ditut, mesedez.• Eman liburu hauek, faborez.

HARRIDURA

• Aitaren eta semearen…! Bai sendoa gure mutila!

• Hori da indarra hori!

BAIMENA

• Bai, noski.• Hobe ez.

ARRISKUA

• Kontuz, gizona! Atea apurtuko duzu eta!• Ibili kontu handiagoz, aizu!

38Hogeita hamazortzi

KULTUR ETXEA

1 Bilatu esaera egokia

Kaixo, zuzendari!Zer moduz?

Ondo esan beharko.Eta zu, zer moduz?


39Hogeita hemeretzi

On egin!

Hogei liburu nahidituzu?

Ez duzu ikusten ala?

Hor konpon,Mari Anton!

Hemen da beldurrezkofilma?

Sartu ahal naiz,maisu jauna?

Beste bat! Beste bat!


Mari, basoko andrea

Euskal Herriko ipuin zaharretan, Mari animalia

eta pertsona guztien jainkosa . Mari lur

azpian bizi , baina kanpora irtetea

gustatzen . Ipuin batzuetan, Marik

jendeari mesede asko egiten eta, beste

batzuetan, kalte egiten jendeari.

40Berrogei

EUSKAL KULTURAREN INGURUAN

1 Irakurri eta buruz ikasi

2 Bete hutsuneak 3 Ikasi eta kantatu

Esan: Nolako ilea du Marik? Nolako oinakditu? Zeren gainean eserita dago?

Munduko ipuinik laburrenaBele batek ba omen zuenhego bat motzaeta bestea luzea.Hauxe bai kontu luzea!

Munduko ipuinik luzeenaBehin batean hiru gizon suaren inguruan ese-rita zeuden eta haietako batek ipuin hau kon-tatu zuen:

«Behin batean hiru gizon suaren inguruaneserita zeuden eta haietako batek ipuin haukontatu zuen:

“Behin batean hiru gizon suaren inguruan…

Baga, biga, higaBaga, biga, higa,laga, boga, sega,zai, zoi, bele,arma, tiro, pun!Xirrixti-mirrixti,gerrena plat,olio-zopa,kikili-salda hurrup,edan edo klik…Ikimilikiliklik!


41Berrogeita bat


5 Idatzi

NIRE AZKEN LIBURUA

• Liburuaren izenburua:

• Idazlearen izena:

• Argitaletxea:

• Pertsonaia nagusiak:

• Jasone Osoro euskal idazlea da.Jasonek irakurle asko ditu.

• Koldobika Jauregi euskal

• Mikel Urdangarin euskal

POTOLO MUSEOAN

6 Irakurri

Margolanak askogustatu zait.

A! Zuri ere bai?

Gustatu zaizkit, Potolo!

Jasono Osorok euskarazidazten du. Haren liburuakjende askok irakurtzen ditu.

Koldobika Jauregi eskultore ospetsua da. Haren eskulturakjende askok ikusten ditu.

Mikel Urdangarinek euskarazkantatzen du. Haren kantakjende askok entzuten ditu.

• irakurle • kantari • ikusle • entzule • idazle


11 Jolastu binaka

JAKINTSUEN JOLASA

42Berrogeita bi

Nola jolastu

Jakintsuak izateko, Jakituriaren Etxera joan behar duzue. Honela:

• Bideetako galderak banan-banan erantzun behar dituzue.

• Erantzun zuzena eman behar duzuebeti. Bestela, txanda bat jolastu gabe.

• Bidegurutzera helduta, bide bat aukeratu behar duzue –goiko bidea, erdikoa edo behekoa– eta handik Jakituriaren Etxeraino segitu.

• Jolas honetan ez dago irabazlerik.Garrantzitsuena Jakituriaren Etxera heltzea da!

Nik orain badut erlojua, baina lehen ez…

Mirenek orain badu liburua, baina lehen ez…

Ni orain handia naiz,baina lehen…

Zu orain ona zara, baina lehen…

Nork asmatu zuen telegrafoa?

Nork asmatu zuen telefonoa?

Nork asmatu zuen irratia?

Aitona orain zaharra da, baina lehen…


43Berrogeita hiru

Zure ustez, Basajauna gaiztoa da?

Zuek orain ikasten ari zarete,baina lehen…

Zuk orain baduzu bizikleta, baina lehen ez…

–Kaixo. Zer moduz?

Ni orain jaten ari naiz, baina lehen…

Zure ustez, nolakoak dira Prakagorriak?

Zuek lehen 8etangosaldu duzue.Zuek egunero…

Haiek lehen 9etan oheratu dira.Haiek egunero…

Amaordea ona da.Ados zaude?

–Sartu ahal naiz?–Bai, …

–On egin!

Gu orain edaten ari gara, baina lehen…

Gu lehen 7etan jaiki gara.Gu egunero…

…

a,


1 IZAN aditza lehenaldian. Bete hutsuneak

2 EGUNEROKO GAUZAK KONTATU. Egin esaldiak

1. BERRIKUSKETA

Lagunak etxean

• Julia goizeko 7,30ean jaikitzen da.Jon, ordea, goizeko 8etan jaikitzen da.

• Juliak Jonek

•

•

•

Aspaldiko irudiak Julia, Jon, Irune eta Iñigo aspaldiko lagunak dira.Gaur euria ari du eta lau lagunak etxean geratudira aspaldiko irudiak ikusten.

JAIKI: Goizeko 8etanGOSALDU: Goizeko 8,15ean

BAZKALDU: Eguerdiko 2etan

AFALDU: Gaueko 10etan

OHERATU: Gaueko 11etan

JAIKI: Goizeko 7,30eanGOSALDU: Goizeko 8etanBAZKALDU: Eguerdiko 1eanAFALDU: Gaueko 9,30eanOHERATU: Gaueko 10etan

44Berrogeita lau

Jon orain oso altua ,baina txikitan

Gu orain ume garbiak ,baina lehen

Eta zuek guztiok txikitannahiko bihurriak

Ni orain argala naiz, bainatxikitan

Eta zu, Irune, txikitannegarti hutsa

710382BERRIKUSKE _ 044-045.qxd 2/7/03 3:18 Página 44

Atzo goizean,

3 UKAN aditza lehenaldian. Bete hutsuneak

4 LEHENALDIAN HITZ EGIN.Idatzi lehenaldian

Gaur goizean, etxetik geltokira joan naiz.Han dirua poltsikotik atera dut.Baina bi txanpon lurrera erori diraeta buelta-bueltaka hasi dira.Ni lasterka hasi naiz txanponen atzetik,baina biak estoldako zulotik sartu dira.Azkenean, oinez joan naiz eskolara!

5 ARI IZAN aditza lehenaldian. Osatu esaldiak

45Berrogeita bost

IÑIGO: Nik orain txakur bat ,

baina lehen katu bat

JULIA: Bai, zuk orain txakur bat ,

baina lehen katu bat

IRUNE: Jonek orain txori bat ,

baina lehen ahate bat

JON: Orain guztiok maskota

bat eta lehen ere guztiok

• Jon orain• Jon lehen

• Julia orain• Julia lehen

• Irune orain• Irune lehen

orain

lehen

orain

lehen

orain

lehen


46Berrogeita sei

5. GAIA

Norena ote?

Opari hau zuenizenean dator.

Zabaldu azkar!

Abenduaren 28a da, egunberezia bromakegiteko.

Bixente eta Maite neba-arrebak dira.Gaur opari xelebre bat bidali diete etxera.

Norena ote da?

Ez dakit. Paketean ezda izenik agertzen.

Inozentada ederra egin digute!Nor izan ote da baina?

Begira! Kutxa barruanohar bat dago!

Irakurri, faborez!

AI MAITE ETA BIXE

NTE!

ZUEK BIOK BA

I INUZENTE


47Berrogeita zazpi

Nork bidali die pailazoa?Nola dakizu hori? Emanlau arrazoiak.

Nire ustez, hiru susmagarridaude: osaba Manuel, Martin gure adiskideaeta Mertxe lehengusina.

Nor ote naiz? Ez dakizue, ezta? Tira,

bada. Hona hemen pista batzuk:

1. Nire izenak sei letra ditu.

2. Nire lehen deitura ez hasten da.

3. Zuek baino zaharragoa naiz.

4. Nire etxetik itsasoa ikusten da.

1. Mertxe

2. Etxegarai

3. Gu baino gazteagoa da.

4. Donostian bizi da.

1. Manuel

2. Etxaniz

3. Gu baino zaharragoa da.4. Donostian bizi da.

1. Martin

2. Etxezarreta

3. Gu baino zaharragoa da.

4. Gasteizen bizi da.

Hirurei fitxa bana egingodiegu pista horiekin.

Asko kostata, bainaazkenean harrapatuegin dugu!

Ikusiko du bromazalehorrek datorren urtean!

OHARRA


48Berrogeita zortzi

ETXEKOAK

1 Asmatu. Nor hitz egiten ari da?

2 Aldatu esaldiak

• Amak aitona-amonentzat margolana erosi du.

Amak aitona-amonei margolana erosi die.• Semeak aitona-amonentzat liburua erosi du.

• Alabek aitona-amonentzat irratia erosi dute.

• Aitak ez du ezer erosi aitona-amonentzat.

Aukeratu hitzak.

ZER-NORI-NORK aditzak (haiei)

• gurasoei musu eman diet.

• Zuk dirua utzi diezu.

• Hark umeei bota die.

• katuei esnea eman diegu.

• Zuek egia esan diezue.

• Haiek neskei itxi diete.

Nork: nik, guk

Nori: lagunei, gurasoei

Zer: baloia, atea

Aitona-amona hauek orain dela berrogei urte ezkondu ziren. Berensenideek festa bat prestatu nahi diete. Orain opariak biltzen ari dira.

• : Nik irakurtzeko gauza bat

erosi diet.

• : Badakit zer den zure oparia.

Liburua erosi diezu.

• : Bada, nik ez diet ezer erosi.

Ahaztu egin zait!

• : A! Aitona-amonen opariak

prestatzen ari zarete. Zer erosi diezue, bada?

• : Ezetz igarri! Guk musika

entzuteko tresna bat erosi diegu.

• : Badakit. Irratia erosi diezue.

• : Eta zuk zer erosi diezu?

AMA

ama

aita

semea

alabak


49Berrogeita bederatzi

3 Begiratu irudiari eta bete hutsuneak

4 Ikasi eta kantatu

Galdetu lagunari: Zenbat neba-arreba zarete? Zenbat osaba-izeba dituzu?Eta zenbat lehengusu-lehengusina dituzu? Nola dute izena zure aitona-amonek?

5 Idatzi

• Nik anaia ditut.

• Sararen alaba da.

• Nire arrebak du izena.

• Julia Telmoren da.

• Emilio Victorren eta Petraren da.

Telmoaitona

Maiteama

Emilioaita

Begoarreba

Saraizeba

Juliaamona

Xabierlehengusua

Analehengusina

Victoraitona

Petraamona

Luisosaba

• nire lehengusua da.

• nire amaren koinatua da.

• Nire ez du neba-arrebarik.

• Luis Sararen da.

• Nire ama Xabierren da.

Aita PerikoAita Periko, seme Joaniko,zer daukazu afaltzeko?

Aza-olio goxo-goxoa, arto beroaz jateko.

NIRE SENIDEEN IZENAK

• Aitona-amonak:

• Gurasoak:

• Neba-arrebak:

• Osaba-izebak:

Josuanaia

Ikeranaia

Jonni


50Berrogeita hamar

GOSEA ETA NEKEA

1 Aldatu esaldiak

2 Lotu esaldiak 3 Irakurri eta osatu

1 Gaur gose naiz…

2 Arantza beldur da…

3 Gaur goizean logura ginen…

4 Patxi egarri zen…

5 Hotz zara?…

…eta litro bat ur edan du.

…eta berandu jaiki gara.

…eta txuleta ederra jango dut.

…eta ez du zaldiz ibili nahi.

…Zergatik ez duzu jaka janzten?

• Nik ez dakit zer egin ongi pasatzeko.

Guztiz nago.

• Atzo guk partida gogorra jokatu genuen

eta gaur oso gaude.

• Irakasleak daude gurekin.

Orain den-dena ikasten dugu.

• Nire lagunak oinez joan dira Bilbotik

Durangora. daude!

aspertuta

zoratuta aspertuta

nekatutaharrituta

• Ni hotz naiz. • Ni egarri naiz. • Ni beldur naiz. • Ni logura naiz. • Ni gose naiz.

Nik arropa lodiagoa behar dut.

Nik lo egin nahi dut.

Nik ez dut aurrera segitu nahi.

Nik zerbait edan nahi dut. Nik zerbait jan behar dut.


51Berrogeita hamaika

POTOLO GOSE DA

4 Bete hutsuneak

5 Pentsatu eta erantzun

Lotu irudiak eta esaldiak.

BARNE EGOERAK ADIERAZTEKO

2 Haurra logura da.

Haurra beldur da.

Haurra gose da.

Zenbat lagun daude ikasgelan? Zenbat lagunek erabiltzen dituzte betaurrekoak? Zenbat mutil daude?

Nire ikasgelan berrogeita zortzi begi, hogeitalau sudur eta zortzi betaurreko pare daude. A, eta neskak hamar dira.

6 Irakurri

Esan: Norekin zaude zu orain? Eta nor dago zurekin? Orduan, nola zaudete zuek?

Lagun hauek Amaiaeta David dira.

Aizue, eta ni gose naiz!Eta zu Jose zara, ezta?

Jose ez! NI GOSE NAIZ!GOSE!!! GOSE!!!

Koldo Juliarekin doa.

Julia Koldorekin doa.

Koldo eta Julia elkarrekin doaz.

Aitona amonarekin dago.

Amona aitonarekin dago.

Aitona-amonak elkar

Ni zurekin nator.

Zu nirekin zatoz.

Gu


TXAKURRAK NOREN ADISKIDEAK DIRA? ZERTAN LAGUNTZEN DIETE?

52Berrogeita hamabi

ADISKIDE LEIALAK

1 Irakurri testuak eta osatu laukia

2 Bete hutsuneak

Ardi txakurrak

Ardi txakurrak artzainenadiskide leialak dira.Txakur hauek ardiakzaintzen dituzte. Eta ezzaie ardi bat ere galtzen!

San Bernardo txakurrak

San Bernardo txakurrak bidaiarien adiskide leialak dira.Txakur hauek jende galdua bilatzen dute mendian. Eta beraiek ez dira inoiz ere galtzen!

Gida txakurrak

Gida txakurrak itsuen adiskide leialak dira. Txakurhauek itsuei kalean ibiltzenlaguntzen diete. Bai, gidatxakurrak itsuen begiak dira!

Ardi txakurrak

San Bernardotxakurrak

Gida txakurrak

Artzainen adiskideak dira.

Jende galdua bilatzen dute.

Suhiltzaileak lanean

Gaur goizean, Gasteizko etxe batean

sute handi bat da. Auzoko

batek ate azpitik sua du eta,

orduan, suhiltzaileei die.

Suhiltzaileak berehala dira.

Eskailera luze bat dute

hormaren kontra eta leihotik

dira. Suhiltzaileek ur asko

dute eta sua berehala dute.

Etxea guztiz erreta da, baina,

zorionez, suhiltzaileek ez dute minik

.

piztu

deitu

ikusi

ipini

heldu

sartu

itzalibota

hartugeratu


53Berrogeita hamahiru


4 Aldatu esaldiak 5 Antzeztu binaka

• Leirek eta Sergiok elkarrekin ikasten dute.

Leire eta Sergio ikaskideak dira.• Manu eta Nerea elkarrekin jolasten dira.

• Rafak eta Anek elkarrekin lan egiten dute.

• Mutil hauek talde berean jokatzen dute.

Udan, Euskal Herriko hondartzetan sorosleak itsasoari begiraegoten dira beti, zein bandera ipini jakiteko. Jendeak, ordea,ez die beti kasurik egiten eta sorosleek beren bizia arriskuanjarri behar dute, pertsona horiek salbatzeko.

• Itsasoa nahiko zakar dago.• Itsasoa bare dago.• Itsasoa oso zakar dago.

• Ezin da bainurik hartu.• Bainua hartu ahal da.• Bainua kontuz hartu behar da.

• Suhiltzaileak, esan. Zer gertatzen da?

• Aizu, etxeko giltza galdu dut.

• Non bizi zara, bada?

• Anboto kaleko 18an, lehen solairuan.• Ondo da. Berehala joango gara.

• Eskerrik asko eta azkar etorri, mesedez.

Segi antzezten: Etxeko sukaldea suak hartu du. / Gizon bat etxeko igogailuan trabatuta geratu da.

Itsasoa bare dago.

Bainua kontuz hartu behar da.


Japonian

NORK: JendeakZER: burua makurtzen du.

Indian

NORK:

ZER:

Frantzian

NORK:

ZER:

Alaskan

NORK:

ZER:

Ikusi arte!

11 Irakurri

AGUR T’ERDI

54Berrogeita hamalau

Agurtzeko erak munduanMunduan herri asko daude eta herri horietanoso ohitura desberdinak daude, noski. Esatebaterako, jendea agurtzeko moduak osodesberdinak dira lurralde batetik bestera.

Japonian, adibidez, jendeak burua makurtzendu, adiskideak agurtzeko. Batzuetan, bilagunek batera makurtzen dute burua eta kaskarreko galanta hartzen dute!

Indian, ordea, jendeak eskuak otoitz egitekomoduan ipintzen ditu, adiskideak agurtzeko.Agurretan ere Indiako jendea oso lasaia da.

Frantzian, bestalde, jendeak bi musu ematekoohitura du, adiskideak agurtzeko. Hala ere,askotan ez dute jakiten non eman lehenmusua: ezkerreko masailan ala eskuinekoan.

Alaskan, eskimalek agur bitxiagoa erabiltzendute: bi lagunek sudurrak igurzten dituzteelkarren kontra. Jakina, han hotz handiaegiten du eta horrela sudurra berotzen dute!

2 Idatzi 3 Irakurri eta osatu

• Zer? Noiz etorriko zara?

• Bihar etorriko naiz.

• Orduan, arte.

• Noiz itzuliko zara etxera?

• Laster itzuliko naiz.

• Orduan, arte.

• Noiz ekarriko duzu liburua?

• Arratsaldean ekarriko dut.

• Orduan,Esan: Nola agurtzen dituzu zuk adiskideak?:–Eskua ematen diet; –Musu ematen diet; …

bihar


55Berrogeita hamabost

4 Egin eskulan hau eta jolastu

Nola jolastu• Lehenik, kartak nahasi behar dituzue.

• Gero, jokalari bakoitzak 6 karta hartuko ditu. Beste karta guztiak mahaiaren erdian utzi.

• A jokalariak B jokalariari karta bat eskatuko dio. Bi gauza gertatu ahal dira:

1) Lagunak badauka karta hori. Orduan, A jokalariak eskatzen segituko du.

2) Lagunak ez dauka karta hori. Orduan, A jokalariak karta bat hartuko du mahai gainetik eta B jokalaria eskatzen hasiko da.

Nola irabazi• Jolas honetan irabazteko, besteek baino familia gehiago osatu behar dituzu.

Nola eskatu kartakKartak honela eskatu behar dira:

• Badaukazu Txinako amona?• Bai, badaukat. Hartu.

• Badaukazu Laponiako alaba?• Ez, ez daukat. Orain nire txanda da.

Badaukazu…?

AITONA AMAAITA ALABASEMEAAMONA




TXINA TXINA TXINA TXINA TXINA TXINA

LAPONIA

UGANDA UGANDA UGANDA UGANDA UGANDA UGANDA

TXILE TXILE TXILE TXILE TXILE TXILE

LAPONIA LAPONIA LAPONIA LAPONIA LAPONIA

1 1 1 1 1 1

2 2 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3

4 4 4 4 4 4


56Berrogeita hamasei

6. GAIA

Asmatzaileen lehiaketa

Nik munduko pilarik iraunkorrenak asmatu ditut.Ez dira inoiz ere gastatzen!

Gabon, jaun-andreok! Urtero bezala, hemengaude munduko asmakaririk onenaksaritzeko. Aurten, hiru lehiakide aurkeztu dira.Lehen lehiakidea Japoniatik dator. Aurrera!

Lehenik, jostailua zabaltzen da, eta gero,pila sartzen da. Prest!

Eta pila honek indar bereziaematen die jostailuei…

Bigarren lehiakideaFinlandiatik dator.

Nik munduko betaurrekorikzoragarrienak asmatu ditut.

Finlandian oso eguraldi txarraegoten da beti, baina betaurrekohauekin dena alaiago ikusten da.

New Yorkeko

Jules Verne

Elkarteak zientzia

eta teknika bultzatzen ditu,

eta urtero, lehiaketa bat

antolatzen du, asmakaririk

onenak saritzeko.

asmatza i l e en l e h i ak e t a

welcome!bienvenue!benvenuto!¡bienvenidos!ongi etorri!


57Berrogeita hamazazpi

Epailea zeu izango zara. Eman 3 puntu asmatzaile onenari, 2 puntu bigarrenari eta 1 puntu azkenari. Gero, zenbatu gelako lagunguztien puntuak arbelean, txapelduna ezagutzeko.

Gure epaileek orainerabakia hartuko dute.

Nik hauts magiko batzuk asmatu ditut, euria ekartzeko.

Hirugarrenlehiakidea Etiopiatik dator.

Euria lortzeko, lehenik, sua piztu beharda. Gero, hautsak sutara botatzen dira.Orduan, kea sortzen da eta ke horrekgoian hodeia osatzen du.

Eta laster euria hasten da.

A. Watanabe

JAPONIA

M. Birger

FINLANDIA

H. Abebe

ETIOPIA


Ikasi.

58Berrogeita hamazortzi

LANIK HANDIENAK


2 Aldatu esaldiak

SUPERLATIBOA(…rik …ena)

• Zein da munduko harresirik luzeena?

• Zein da munduko etxe orratzik garaiena?

• Zein da munduko tunelik handiena?

• Zein da munduko zubirik zabalena?

Chicagoko Sears etxe orratzak 110 solairu ditu eta 443 metroko altuera du.

Txinako HarresiHandia oso luzeada: 6.325 km.Astronautek ereikusten dute Ilargitik!

Sidney hiriko zubiak 50 metroko

zabalera du eta 12 bide ditu autoak, trenak, bizikletak

eta jendea pasatzeko.

Mantxako Kanaleko tunelak Frantzia eta Ingalaterralotzen ditu itsasoaren azpitik eta 37 kilometro ditu.

• Everest mendia beste biak baino garaiagoa da.

• Munduan ez dago bera baino mendi garaiagorik.

• Hau da: Everest munduko mendirikgaraiena da.

• Saharako basamortua beste guztiak baino handiagoa da.

Sahara munduko basamorturik handiena da. • Groenlandia uhartea beste uharte guztiak

baino handiagoa da.

• Nilo ibaia beste ibai guztiak baino luzeagoa da.

• Asia beste kontinente guztiak baino zabalagoa da.

Everest


59Berrogeita hemeretzi

3 Irakurri testua eta bete hutsuneak

4 Erantzun

• Garraiobiderik arinena da.

• Garraiobiderik motelena da.

• Garraiobiderik garestiena da.

• Garraiobiderik merkeena da.


Trenaren historia1825. urtean, lehen trena sortuzen. Tren honek ordubete beharzuen 25 kilometro egiteko.

1830. urtean, Rocket trenaasmatu zen. Tren honek ordubatean 56 kilometro egiten zituen.

1868. urtean, Pullman trenaasmatu zen. Tren hartan kafetegiaeta oheak zeuden.

1879. urtean, Siemens trenelektrikoa asmatu zen. Trenhonek ia ez zuen kerik botatzen.

• Munduko trenik

1825. urtekoa da.

• 1830. urtean, Rocket trena

munduko trenik zen.

• 1868. urtean, Pullman trena

trenik zen.

• 1879. urtean, Siemens trena munduko

zen.

garbia erosoa zaharra

arina

Esan: Zure ustez, zein da garraiobiderik seguruena? Eta erosoena?

Garraiobideak

• Non dago Taj Mahal jauregia?

• Non daude piramideak?

• Non dago Pisako Dorrea?


Egin honelako esaldiak:

Paperak paketeak biltzeko balio du.

paketeakbildu

60Hirurogei

PAPER ARTEAN

1 Bete hutsuneak

2 Erantzun. Zertarako balio du paperak? 3 Markatu BAI ala EZ

• Koadernoak amaitu gabebotatzen ditut.

• Orriaren bi aldeetatik idazten dut beti.

• Egunkariak birziklatzera eramaten ditut.

• Kalean paperak lurrera botatzen ditut.

edariakgorde

maketakegin

eskuak lehortu hormak

apaindudirua egin

BAI

, papera zatitu behar duzu. Zatiak ur epeleansartu behar dituzu bi orduz.

EZ

Hauek behar dituzu:

, zapia eta pisuakendu behar dituzu eta orrialehortzen utzi behar duzu.Baduzu paper berria!

, nahastea sarearengainean ipini behar duzu.Nahastearen gainean zapi bat eta pisua ipini behar dituzu.

, paperaren eta uraren nahastea irabiatueta iragazi behar duzu.

• Geroago • Lehenik• Azkenean • Gero

paper zaharrak

ur epela

irabiagailua

iragazkia

saretxoa

zapia

ZURE PAPERAK


61Hirurogeita bat

4 Bete hutsuneak

6 Irakurri

Lotu.

PROZESUAK AZALTZEKO

• Lehenik, estalkia altxatu behar duzu.

• Gero, pila zaharrak atera behar dituzu.

• Geroago, berriak sartu behar dituzu.

• Azkenean, estalkia itxi behar duzu.

POTOLO ZINEMAN

Lehengo sarrera ateko gizon horrek apurtu du eta!

Zertarako nahi duzubeste sarrera bat?

• Lehenik, zuloa aurkitu behar duzu.

• Gero,


• zuloa aurkitu • partxea ipini

• gurpila puztu • zuloa garbitu

• Geroago,

• Azkenean,

• Bota paper horiek

• Arkatz hau erosi dut.

• Bigarren irakurtzen ari naiz.

• Liburua behar dut.

paperontzira.

paperontzia

paper denda

orrialdea

forratu

3


U

T

62Hirurogeita bi

SATELITEAK

1 Irakurri eta osatu 2 Ordenatu esaldiak

3 Osatu hitz gurutzatuak

Satelite artifizialak

Nola heltzen Amerikako irratien

eta telebisten seinaleak Europara?

Lurreko antenetako seinaleak zuzen

ateratzen , baina Lurra biribila da

eta seinale horiek airean galtzen .

Zer egin arazo hau konpon ?

Satelite artifizialak bueltaka ibiltzen

Lurraren inguruan. Orduan,

antena bateko seinaleak hartzen dituzte

eta beste antena batera bidaltzen .

Gaur egun, satelite asko dabiltza

Lurraren inguruan. Laster, zeruan ere

semaforoak ipini ditugu.

1. Planetarik handiena.2. Lurraren satelitea.3. Planetarik urrunena.4. Planeta guztiei beroa ematen die.5. Zeruko argi distiratsuak.

L G

Z

Z

R

IT

1

Urak irakin eta gero, makarroiak lapikorabota, egosteko.

Azkenean, makarroiak lapikotik atera eta tomatearekin eta tipularekin nahasi.

Lehenik, lapiko batean ura eta gatza botaeta sutan jarri, berotu arte.

Gero, zartagin batean olioa bota eta bertan tomatea eta tipula frijitu.

Hona hemen nola egin makarroiak.

Italiako satelite gaizto batek errezeta honenesaldiak nahasi ditu. Zeuk zuzendu behar dituzu.


• Zein urtetan heldu zen gizakia Ilargira?

• Zenbat astronauta joan ziren?

• Zein zen espazio ontziaren izena?

haizea dabil

Hitz egin: Nolako eguraldia dago gaur?Bero dago? Euria ari du? Haizea dabil?

63Hirurogeita hiru

euria ari du

4 Begiratu eta erantzun 6 Begiratu eta osatu

5 Asmatu eta egin irudia

Zeruan bizi naiz,gauez irteten naizeta itxuraz aldatzen naiz.

Zeruan gora eta behera,beti alde batetik bestera.Baditut buztana eta buruaeta gorputz osoan sua.

Eguraldia Satelite artifizialek leku bateko eguraldiaezagutzeko ere balio dute. Beheko mapanEuskal Herriko gaurko eguraldia daukagu.

lainoa dago

elurra ari du

oskarbi dago

hodeiak daude

• Bizkaian gaur haizea dabil.• Gipuzkoan • Araban• Nafarroan • Lapurdin eta Nafarroa Beherean

• Eta Zuberoan

Jaun-andreok! Gaurkoeguna historikoa da: gizakia IIargira heldu da!

ASTRONAUTAK

N. ARMSTRONG

E. ALDRIN

M. COLLINS


11 Irakurri

ANTZINAKO GAUZA BERRIAK

64Hirurogeita lau

Antzinako denboretanAntzinako denboretan, Lurraren gainean ezzegoen zubirik, ibaiak pasatzeko. Biderik ereez zegoen, mendietara igotzeko. Eta aulkirikere ez zegoen, jendea lasai esertzeko.

Antzinako denboretan, jendeak ez zuenzapatarik, oinetan minik ez hartzeko.Eta betaurrekorik ere ez zuen, gauzak hobetoikusteko. Gainera, umeek ez zuten baloirik,futbolean jolasteko!

Antzinako denboretan, Lurraren gainean ez zegoen ez surik, ez lapikorik, makarroiakberotzeko. Egia esan, denbora haietanmakarroirik ere ez zegoen. Denbora haietan,ez zegoen ezertxo ere.

Baina antzinako denboretan, gizonak etaemakumeak bizi ziren Lurrean. Gizonak etaemakumeak lanean hasi ziren eta gauza pilaasmatu zuten. Hala ere, oraindik gauza askoasmatu gabe daude. Hasiko gara lanean?

GIANNI RODARITelefonozko ipuinak

(laburtua)

2 Markatu erantzun zuzena 3 Ikasi eta kantatu

• Non esertzen zen antzinako jendea?

Aulkietan esertzen zen.

Lurrean esertzen zen.

Zutik egoten zen beti.

• Nola pasatzen zen jendea ibaiaren aldebatetik bestera?

Zubitik pasatzen zen, noski.

Igerian pasatzen zen.

Hegaz pasatzen zen.

• Non bizi ziren antzinako gizon-emakumeak?

Kanpadendetan bizi ziren.

Kobazuloetan bizi ziren.

Zuhaitzetan bizi ziren.

Jaiki, jaikiJaiki, jaiki, euskaldunak,argia da zabala.

Itsasoan ageri daargi gozo biguna.

Bere aurrean beldurtueta ihes doa iluna.


3. Ondoren, atalak banan-banan ebaki.

4. Azkenean, saiatu irudi hauek osatzen!

Oraindik begira? Guztiok

65Hirurogeita bost

4 Begiratu irudiei eta bete hutsuneak

5 Egin eskulan hau eta jolastu

Nork pintatu ditu mamut hauek kobazuloko horman?

pintatu ditu hauek

horman?

Ene! Golfeko hezurra apurtu duzu!

Golfeko apurtu duzu!

Noiz bukatuko duzupterodaktilus hori?

Oraindik suari begira?Guztiok lotara!

bukatuko duzuhori?

Burua nekatu nahi duzu? Txinako Tangram jolasa primerakoa da burua nekatzeko.Honela prestatu behar duzu:

1. Lehenik, kartoi mehe zuri bat hartu eta lauki handi bat marraztu bertan.

2. Gero, laukiaren barruan zazpi atal geometriko hauek egin eta margotu.


66Hirurogeita sei

7. GAIA

Mandatuak egiten

Bai argazki politak!Nongoak ote dira?

Automobileanbilatuko dugu?

Denda honetan debekatuta dagotxakurrak sartzea. Itxarongo didazu hemen txakurrarekin?

Ez, nik nahiago dut oinezjoan. Horrela, denda guztietan galdetuko dugu.

Benetan esaten dizut,Begoña. Puxi beste txakurbaten atzetik joan da.

Goazen Puxiren bila.

Bien bitartean…

Goitia senar-emazteak

herriko alde zaharrera joan

dira erosketak egitera. Baina

haien txakurrak beste zerbait

egin nahiago du…

Bai, joan lasai. Hemenitxarongo dizut.

Pixka bat geroago…

Txakur arraioak!DENDARIENKALEA

BOTIKA

ZAHARRA

KALEA

DENDARIEN

KALEA


67Hirurogeita zazpi

Segitu txakur horiei!

Bai, eta laranjaguztiak bota ditu!

Zuk ordaindukodidazu txuleta?

Ikusi duzu txakurbeltz handi bat?

Ederki, Bizkor! Txuleta ederra ekarri didazueta lagun berria ere ekarri didazu. Bihar elkarrekin joango zarete erosketak egitera.

Markatu bidea eta esan: nondiknora ibili dira txakurrak?

AZOKAKALEA

BISIGUKALEA

BOT IKA ZAHARRA KALEABOT IKA ZAHARRA KALEA

BIS

IGU KALEA

BIS

IGU KALEA

K ALE NAGUS IAKALE NAGUS IA

AZOKA KALEAAZOKA KALEA

DENDARIE

N KALEA

DENDARIE

N KALEA

PORRU KALEA

PORRU KALEA

ITURRIA

GA KALEA

ITURRIA

GA KALEA

PLAZAPLAZA

BIR I B I L

ABIR I B I L

A


68Hirurogeita zortzi

DENDARIK DENDA


2 Zuzendu okerrak

ZER-NORI-NORK aditzak(nik zuri / zuk niri)

• � ❄ komikia utziko dizut.

• � ❄ ipuina utziko didazu.

• � ❄ dirua emango dizut.

• � ❄ esnea erosiko didazu.

Aukeratu hitzak.

• Bisigua harategian erosi dut.

Bisigua arrandegian erosi dut.• Fruta denda horretan oso lore ederrak daude.

• Liburu dendan ez da bizikletarik geratzen.

• Galtzerdi hauek janari dendan saltzen dira.

• Arrandegi horretako oilaskoak oso onak dira.

• Non erosiko didazu baloia?

• Non erosiko didazu ogia?

• Non erosiko didazu mahatsa?

• Non erosiko didazu alkandora berria?

• Non erosiko didazu txorizoa?

• Non erosiko didazu ipuina?

Non erosiko didazu pastela?

Gozotegianerosiko dizut.

� Nork: nik, zuk ❄ Nori: zuri, niri

KIROL

DENDA

HA

RAT

EGI

A

loradenda

ARRANDEGIA

FRUTA DENDA

jantzi

denda JANARI DENDA

Ok indeg ia

GOZOTEGIA

LIBURUDENDA


69Hirurogeita bederatzi

3 Osatu elkarrizketa 4 Erantzun. Nora doa bakoitza?

• Egun on, Felix.

• Baita zuri ere, Edurne.

• Ipiniko kilo bat arrain, mesedez?

• Bai, orain ipiniko

• Nolako arraina emango ?

• Arrain on-ona emango

• Ikusiko dugu. Hori bihar esango

• Bai, bai, bihar esango • Okina• Harakina• Arotza

5 Osatu elkarrizketak

Hitz egin binaka: Egin elkarrizketa hau harategian eta fruta dendan, kilo bat haragieta kilo bat mahats eskatzeko.

didazu

Okina Harakina Arotza

OkindegiaAroztegia

Harategia

gidabaimena, faborez?

etxean daukat eta.

zati bat, mesedez?

Bai, pozik

liburu hori?

oso garestia da eta.

• ezin dizut erakutsi

• erakutsiko didazu

• emango didazu

• emango dizut

• ez dizut erosiko

• erosiko didazu

3€5€


70Hirurogeita hamar

MILA LANBIDE

1 Bete inkesta hau

2 Idatzi

NIRE GURASOEN LANBIDEA

• Nire aitak batean

lan egiten du.

Bera da.

• Nire amak batean

lan egiten du.

Bera da.

NIRE GUSTUKO LANBIDEA

� Zer nahiago duzu, buru-lana egin ala eskulana egin?

Buru-lana egin. Eskulana egin.

� Zenbakiak gustatzen zaizkizu ala letrak nahiago dituzu?

� Gauzak sortzea gustatzen zaizu ala gauzak konpondu nahiago duzu?

Zenbakiak. Letrak. Gauzak sortzea. Gauzak konpondu.

Zu idazlea,kazetaria edo abokatuaizan ahal zara.

Zu pintorea,argazkilariaedo jostunaizan ahal zara.

Zu mekanikaria,argiketariaedo iturgina izan ahal zara.

Zu ingeniaria,ekonomista edo arkitektoa izan ahal zara.

Esan: Zein lanbide atera zaizkizu? Ados zaude lanbide horiekin? Hiruretatik zein duzu gustukoen? Beste lanbideren bat nahiago duzu?

Inkesta

Ikasi.

LEHENTASUNAK ADIERAZTEKO

• Niri musika entzutea gustatzen zait.

• Nik, ordea, musika jo nahiago dut.


bulegaria sukaldaria

liburuzaina marrazkilaria

71Hirurogeita hamaika

3 Egin esaldiak

5 Aldatu esaldiak

• Zirriborroak egin / Irudi politak egin

• Liburu bat irakurri / Liburu bat idatzi

• Futbolean jokatu / Futbolari ona izan

• Automobila gidatu / Automobila konpondu

Pastela jateaerraza da.

4 Bete hutsuneak

Baina pastelaegitea zaila da.

• pastela jan • pastela egin

Bada, nik dantza eginnahiago dut.

Niri telebista ikustea

• kirola egin • dantza egin

• telebista ikusi • musika entzun

• mendira joan • eguzkia hartu

Bada, nik musika

entzun

Bada, eguzkia

• Neska honen lana marrazkiak egitea da.

Neska hau marrazkilaria da.• Gizon honek bulego batean lan egiten du.

• Emakume honek liburuak zaintzen ditu.

• Mutil honen lana janariak prestatzea da.

Niri kirola egitea gustatzen zait.

mendira

gustatzen zait.

irina


• kalez kale

ibiltzen ziren.

• arraina saski

baten barruan eramaten zuten.

72Hirurogeita hamabi

LAN ETA LAN

1 Irakurri

3 Ikasi eta kantatu

Lanbide zaharrakEz dakizu zein lanbide aukeratu? Ni gauzabatez ziur nago: olagizona, talaiaria edo sardinketaria ez zara izango. Jakina,lanbide horiek aspaldian desagertu ziren eta.

Olagizonek Euskal Herriko mendietakoburdina lantzen zuten. Lehenik, burdina sutanberotzen zuten eta, gero, mailu handi batezburdina hori tiriki-tauki, tiriki-tauki moldatzenzuten. Nolako beroa eta nolako zarata!

Talaiariak mendi baten gainetik itsasora begiraegoten ziren, arrainak nondik agertuko.Arrainak ikusi eta gero, herrian abisua ematenzuten eta arrantzaleak itsasora irteten ziren,arrain haiek harrapatzera.

Sardinketariak arrain saltzaile bereziak ziren.Arraina buru gainean eramaten zuten, saskibaten barruan, eta herriz herri ibiltzen zirenarraina saltzen. Eta kale guztietan «Sardinafreskueee!» oihukatzen zuten.

Zer? Lanbide gogorrak, ezta?

2 Bete fitxa hauek

Trapu zaharrakTrapu, trapu zaharrak!Atera, atera trapuak saltzera!Nik erosten ditut modu onean.Arditean prakak,kuartuan abarkak,eta burni zaharraktxanponean.

JOSE M. IPARRAGIRRE

• Euskal Herriko burdina lantzen zuten.

• lanean asko

nekatzen ziren.

• itsasora begira

egoten ziren.

• herrian abisua

ematen zuten.


Azaldu: Non dago erizaina? Zeren ondoan dago ertzaina? Zeren aurrean dago udaltzaina? Non daude besteak?

73Hirurogeita hamahiru

artzaina

4 Idatzi zenbakiak irudian

5 Bete hutsuneak

lorezaina

erizaina atezaina

ertzainaudaltzaina

6 Irakurri

• Artzainak zaintzen ditu.

• Udaltzainak zaintzen du.

• Lorezainak zaintzen

• Ertzainak zaintzen

• Erizainak zaintzen

• Atezainak zaintzen

POTOLO OSPITALEAN

ardiak

Zer moduzzaude gaur?

Hori zeuk esanbehar didazu niri!

ardiak trafikoa

loreak

gaixoak

herria atea


Nola jolastu• Jolasteko, dado bat eta fitxa batzuk

behar dituzu.

• Jolasten hasteko, dadoan 6 zenbakia atera behar duzu.

• Aurrera egiteko, galderaren erantzunaondo eman behar duzu. Bestela, txanda bat jolastu gabe.

• Galderak honelakoak izango dira:

❏ SenideakAdibidez: Zer duzu zure aitaren ama?Amona dut.

❏ Superlatiboa Adibidez: Asia / zabalaAsia munduko kontinenterik zabalena da.

❏ Dendak Adibidez: Non erosten dituzu sagarrak?Sagarrak fruta dendan erosten ditut.

❏ Barne egoerakAdibidez: Lo egin nahi duzu. Zer esaten duzu?Ni logura naiz.

❏ Zer-Nori-Nork aditzakAdibidez: Eskatu esnea dendan.Emango didazu esnea, mesedez?

11 Irakurri

DENDEN JOLASA

74Hirurogeita hamalau

Zer duzu zure amaren aita? Everest / garaia

ZUBIA LIBRE DAGO.JOAN 9. LAUKIRA.

SEMAFORO GORRIA.

BI TXANDA JOLASTU

GABE.

Zer duzu zure gurasoen semea?

Jan nahi duzu.

Zer esaten duzu?

Arraina eskatuarrandegian.

Nora joaten zara ogia erostera?


75Hirurogeita hamabost

Zer duzu zure aitaren anaia?

DENDA ITXITA DAGO.HASI BERRIRO.

MERKEALDIAK.JOAN 23. LAUKIRA.

Zer duzu zure osaba-

izeben alaba?

Groenlandia / handia

Nilo / luzea

Nora joaten zara arropa erostera?

Non erosten dituzu ipuinak?

Txinako Harresia / luzea

Edan nahi duzu.Zer esaten duzu?

Lo egin nahi duzu.Zer esaten duzu?

Kafea eskatu janari dendan.

Haragia eskatu harategian.

Pastela eskatu gozotegian.

Nora joaten zara arraina erostera?

Zer duzu osabaren

emaztea?


1 ZER-NORI-NORK aditzak. Bete hutsuneak

2 LEHENTASUNAK ADIERAZI. Osatu esaldiak

2. BERRIKUSKETA

Lagunak kalean

Lagunak azokan Lau lagunak orain kalean daude. Herrian eskulangileenazoka dago eta lau lagunek beren senideei zerbait erosi nahi diete. Gero, jolastera joango dira.

76Hirurogeita hamasei

Julia, utzikodiru apur bat? Dirua biharitzuliko

Zer erosikozuk amonari?

Nik amonari pitxerhau erosiko

Nik gurasoei saski merkehori erosiko

1. Iñigori korrika egitea gustatzen zaio, baina igeri egin nahiago du.

2.

3.

4.

1. korrika egin / igeri egin

2. kromoak trukatu / irudiak marraztu

3. kirola ikusi / kirola egin

4. ezkutaketan jolastu / sokasaltoan ibili

1 2

3 4


3 SUPERLATIBOA. Konparatu lau lagunak

4 BARNE EGOERAK AZALDU.Aldatu esaldiak

5 SENIDEAK. Idatzi zenbakiak irudietan

77Hirurogeita hamazazpi

1 izeba

2 amona

3 neba

4 aita

5 osaba

6 ahizpa

7 aitona

8 lehengusua

9 ama

10 lehengusina

Nik ura edan behar dut.

Nik ogitartekoa jan nahi dut.

Nik lo egin nahi dut.

Nik dutxa bat behar dut.

• neskak: argala/lodiaJulia Irune

• mutilak: alaia/tristeaIñigo Jon

• lagunak: handia/txikiaJulia Iñigo

Patxi5

Tomas Loli Ramon Benita

Mertxe Miren Angel

Bea Iñaki Nora Ni Ibai Iker

NIRE FAMILIANIRE FAMILIA


78Hirurogeita hamazortzi

8. GAIA

Iker eta Dominique

Hauxe da Dominique.Erakutsi etxea berari.

Gaur egun, Europan gero

eta ume gehiago joaten dira

beste herrialde batera ikastera.

Esate baterako, Dominique

frantziarra da, baina aurten

Hondarribiko familia batekin

biziko da.

Ongi etorri, Dominique!Etorri nirekin.

Laster, Dominique Paristik etorriko dagurekin bizitzera. Oso jatorra eta atsegina izan behar duzu berarekin.

Ez, niri ez zaizkit panpinak gustatzen.Zure gela hartuko dut. Arkua ere hortxe duzu.

Hau nire gela da.Gustatzen zaizu?

Bai, oso polita da.Gainera, zuk nik baino jostailu gehiago dituzu.

Eta beste hau zure gelada. Gustatzen zaizu?

Bai, ama. Egon lasai.

Hara! Nik ere banituenhonelako geziak Parisen!


79Hirurogeita hemeretzi

Zer pentsatzen ari da Iker? Dominique eta bera lagun onakizango dira?

Hori berehala konponduko dut nik.

Ikusten duzu? Loroak ihes egin du!

Bai, baina ezdut lumarik.

Lasai, laster harrapatuko dut!

Jolastuko gara indiarretara?

Gezirik gabe geratu naiz.Ezin dut loroa harrapatu.Ibiliko gara futbolean?

Zeeer? Futboleanere badakizu?

Lorategian…

Beste kristal bat, Iker? Dominiquezintzo-zintzo dago txoriei begiraeta zu, ordea…


Atzo, Fernando Abrisketa zikloturistarekinhitz egin genuen. Fernandok Europakoherri gehienak bisitatu ditu bere bizikletaren gainean.

• Noiz hasi zinen Europa bizikletaz ezagutzen?• Orain dela hogei urte. Nik orduan hamabost

urte nituen.• Bakarrik joan zinen?• Ez, aitarekin joan nintzen. Aitak eta biok

oporrak genituen eta hamar egunean Frantzia ikusi genuen.

• Zenbat bidaia egin zenituen iaz?• Iaz Vienara joan nintzen. Bi mila

eta berrehun kilometro egin behar nituen eta hogeita bost egun besterik ez nuen.

• Eta zer moduz moldatzen zara europarrekin?• Lehen arazo handiak nituen haiekin hitz

egiteko, baina orain ingelesa ikasi dut eta primeran moldatzen naiz.

80Laurogei

EUROPAN ZEHAR


UKAN aditz plurala orain eta lehen

Markatu aditza.

• Nik orain

• Zuk lehen

• Hark atzo

• Guk gaur

• Zuek aurten

• Haiek iaz

ditut nituen

dituzu zenituen

ditu zituen

ditugu genituen

dituzue zenituzten

dituzte zituzten

2 Ikasi eta kantatu

• Zenbat urte zituen Fernandok lehen bidaian?

• Lehen bidaia hartan bakarrik joan zen?

• Zenbat egun zituzten Frantzia ikusteko?

• Zenbat kilometro egin behar zituen Vienaraino?

• Eta zenbat egunean egin behar zituen?

• Zer moduz moldatzen da europarrekin?

Paristik natorrenartistaParistik natorrenartista bat naiz ni.Ondo jotzen dut!Baita guk ere!Txirula nik jotzen dut:txiruli, txiruli!…


3. Hemen hogeita hiru urte

Nik ogitartekoan Alemaniako saltxitxak

1. Hemen hamabost urte . Aitak

eta biok Frantziako gaztak

eskuetan.

• Autobus gorriak dira.

• Eiffel Dorrea dago.

• Kremlin Jauregia dago.

• Errotak dira.

• Partenoia monumentu

zaharra da.

81Laurogeita bat

3 Begiratu irudiei eta bete hutsuneak

4 Bete fitxa hau 5 Bete hutsuneak

Londreskoak

2. Hemen hogei urte . Umeek

eskuetan Holandako tulipak

4. Hemen hogeita hamaika urte

Gizon hark Suitzako erlojuak

• Astelehenean Barakaldotik Baionara joan nintzen. 140 km egin nituen.

• Asteartean Baionatikegin nituen.

• Asteazkenean eta ostegunean

• Ostiralean eta larunbatean

genituen nituen


gehiago gutxiago

82Laurogeita bi

EUROPAKO KIROL BAT


2 Begiratu laukiari eta idatzi

Korrika eta bultzaka

Jokatu duzu inoiz errugbian? Zailada, ezta? Baloia salto-saltoka dabileta zuk ezin duzu harrapatu.

Gainera, arin egin behar duzukorrika, baloia aurrera eramateko, eta indar handia ere behar duzu,beste jokalariak gelditzeko.

Errugbian hamabost lagunekjokatzen dute talde bakoitzean, hauda, futbolean, eskubaloian etasaskibaloian baino jokalari gehiago.

Partidan bultzaka ibiltzen dira, baina,gero, guztiak lagun handiak dira. Horida kiroltasuna!

• Errugbian zertarako egin behar da korrika?

• Errugbian zertarako behar da indar handia?

• Futbolean baino jokalari gehiago dira?

• Zure ustez, errugbia kirol gogorra da?

• Eskoziak baino partida gehiago

irabazi ditu.

• Irlandak baino partida gehiago

irabazi ditu.

• Frantziak Galesek partida

gehiago irabazi ditu.

• Irlandak Frantziak baino partida

irabazi ditu.

• baino partida

gehiago irabazi ditu.

• baino partida

gutxiago irabazi ditu.

Bost Nazioen Txapelketa

IRABAZI GALDU

5Ingalaterra 1

4 2

3 3

2 4

1 5

Ingalaterrak

Frantzia

Eskozia

Irlanda

Gales


• Kangurua saltoak egiten ari da.

83Laurogeita hiru

5 Aldatu esaldiak

• Baloia bueltak egiten ari da.

Baloia bueltaka dabil.

3 Osatu esaldiak

Konparatu: Johnek Frankek baino partidagutxiago jokatu ditu.

Osatu.

KANTITATEAK KONPARATZEKO

• Nik baino gozoki gehiago ditut.

• baino gozoki gutxiago

dituzu.

4 Aldatu esaldiak

URTE GEHIAGO

• Frankek Johnek baino urte gehiago ditu.• Paulek Frankek baino

URTE GUTXIAGO

• Johnek Frankek

• Frankek

John MacLeor

23 urte

16 partida

Frank O’Hara25 urte

28 partida

Paul Degrisse27 urte

42 partida

Esan: Zer dira Gasteizkoak? Eta Bilbokoak?Eta Donostiakoak? Eta zure herrikoak?

• John MacLeor Eskoziakoa da.

John MacLeor da.

• Frank O’Hara Irlandakoa da.

Frank O’Hara da.

• Paul Degrisse Frantziakoa da.

Paul Degrisse da.

• Gianni Rossi Italiakoa da.

Gianni Rossi da.

eskoziarra

• Umea oihu egiten ari da.

Ni Zu


NIRE OHITURAK

• Nik urtean hilabeteko

oporrak ditut.

• Nik hilean liburu

irakurtzen ditut.

• Nik astean orduz

egiten dut kirola.

• Nik egunean orduz

ikusten dut telebista.

• Ume alemaniarrek ume austriarrek

ordu pasatzen dituzte kirola

egiten.

• Ume ume

baino minutu gehiago pasatzen dituzte

telebistaren aurrean.

• Ume ume

baino minutu gutxiago pasatzen

telebistaren aurrean.

84Laurogeita lau

EUROPAKO UMEAK

1 Egin konparazioak

2 Idatzi 3 Asmatu hitzak

• Hilean, ume alemaniarrek ume austriarrek

baino liburu irakurtzen

dituzte.

• Hilean, ume austriarrek ume suediarrek

baino liburu irakurtzen

• Astean, ume belgikarrek ume suediarrek

ordu pasatzen

dituzte kirola egiten.

Alemania

Austria

Belgika

Suedia

3 liburu

2 liburu

1 liburu

3 liburu

5 ordu

6 ordu

4 ordu

3 ordu

Liburuak hilean

Kirola astean

45 minutu

60 minutu

45 minutu

90 minutu

Telebistaegunean

Orain dela gutxi, inkesta bat egin da Europakoumeen bizimodua eta ohiturak konparatzeko.Hona hemen emaitzak:

Hirurehun eta hirurogeita bost egun ditu.

Hogeita hamar egun ditu.

Zazpi egun ditu.

Hogeita lau ordu ditu.

Hirurogei minutu ditu.

➡➡

➡➡➡➡➡➡➡➡


Azaldu: Nongo hondartzara joango dira?Zer egingo dute han? Zer jango dute? Nola itzuliko dira etxera?

85Laurogeita bost


5 Bete hutsuneak 6 Osatu mezua

?

Azkenean, Iker eta Dominique lagunhandiak egin dira. Orain goxo-goxo hitzegiten ari dira etxeko atarian.

• Zer ordutan jaikitzen zinen Frantzian?

Goizeko• Zenbat ikasgai zenituen eskolan?

Eskolan nik ikasgai• Zenbat arrain zenituen etxean?

Etxean nik• Zenbat zuhaitz zenituen lorategian?

Lorategian nik

Dominique egunkari bat idazten hasi da Hon-darribian.

• Parisen bederatzietan oheratzen nintzen.

Hemen, ordea, oheratzen

naiz.

• Parisen mendira gutxitan joaten nintzen.

Hemen, ordea, joaten naiz.

• Parisen arrain gutxi jaten nuen. Hemen,

ordea, arrain jaten dut.

• Parisen etxean jolasten nintzen. Hemen,

ordea, jolasten naiz.

Ikerrek mezu hau idatzi dio Dominiqueri,biharko plana azaltzeko.

Bihar, goizeko Hendaiako

joango gara. Han

hartuko dugu eta

egingo dugu. Gero,

jango dugu eta, pixka bat jolastu

eta gero, hartuko

dugu eta itzuliko

gara.

• beranduago

• gehiago

• kalean

• askotan


POTOLUS OLINPOAN

Azkar, Potolo! Az-kena zara eta!

11 Irakurri

EUROPA ZAHARRA

86Laurogeita sei

Filipides korrikalariaOrain dela 2.500 urte, greziarrak eta persiarrak gerran ari ziren. Eta borrokarikgogorrena Maraton herrian izan zuten.

Persiarrek askoz soldadu gehiago zituzten,baina greziarrak oso gerrari trebeak ziren eta Maratoneko borroka hura irabazi zuten.

Orduan, Milziades jeneral greziarrak Filipidessoldaduarekin hitz egin zuen:

–Filipides, zu oso korrikalari azkarra zara.Zoaz Atenasera garaipenaren berri ematera.

Maratonetik Atenasera 43 kilometro daude eta Filipidesek kilometro haiek guztiak korrikaegin zituen. Bide luze hartan mendiak igozituen, ibaiak zeharkatu zituen eta guztiznekatuta heldu zen Atenasera.

–Irabazi dugu! Irabazi dugu! –esan zuenFilipidesek Atenasen eta hilda erori zen.

Gaur egun, Olinpiar Jokoetan 43 kilometrokolasterketa luzea egiten da Filipidesen omenez.Lasterketa horrek maratoia du izena.

GREZIAKO KONDAIRA ZAHARRA

2 Markatu erantzun zuzena 3 Irakurri

• Nortzuek irabazi zuten Maratoneko borroka?

Persiarrek irabazi zuten.

Greziarrek irabazi zuten.

• Nortzuek zituzten soldadu gehiago?

Greziarrek.

Persiarrek.

• Zertara joan zen Filipides Atenasera?

Garaipenaren berri ematera.

Aspaldiko lagunak ikustera.

• Nola heldu zen Filipides Atenasera?

Ez zen heldu; bidean hil zen.

Oso nekatuta heldu zen.


87Laurogeita zazpi

5 Jolastu eta bilatu hutsak


• Erroman ez zegoen zebrabiderik.• Erroman• Erroman

• Erromatarrek ez zuten hegazkinik.• Erromatarrek• Erromatarrek

Gaur Potoloren eskolan antzerki klasikoa egingo dute. Antzeztokia Potolok prestatu dueta sei huts egin ditu. Bilatuko dituzu?

• Lehen saltoa izan da.

• Beste saltoa izan da.

• Lehen zaldia da.

• Beste zaldia da.

• Lehen atleta da.

• Beste atleta da.

• motela

• laburra

• ahula

• indartsua• luzea

• azkarra

luzea

ZINEMA


88Laurogeita zortzi

9. GAIA

Martin Txiki

Kaixo, lagunok! Zer duzuebaina? Triste zaudete eta!

Basajaunek garia dute, bainaez digute guri eman nahi. Etaezin dugu ogirik egin.

Ezin dugu honela segitu. Gure jendeagosez bizi da. Basajaunen basora joanbehar dugu garia lapurtzera.

Baina nola konpondukoduzu, Martintxo? Zu osotxikia eta ahula zara eta.

Herritik irten eta ezkerretara jo behar duzu. Gero, ibaia zeharkatueta eskuinetara jo. Basajaunen basoa bertan daukazu.

Eta pastelik ere ez.

Lasai egon. Arazo horineuk konponduko dut.

Ni ez naiz ausartzen.

Esan, nondik joan behardut Basajaunen basora?

Antzinako denboretan, gariaBasajaunek bakarrik zuten.Garia eta ogia ere bai, noski.Baina herritarrek ez zutengaririk. Eta ogirik ere ez, noski.Ipuin honetan garia nola lortuzuten ikusiko duzue.

Ni ere ez.Ni ere ez.

Baina azkarra ere bai.


89Laurogeita bederatzi

Azaldu nola lapurtu zuen Martin Txikik Basajaunen garia.

Nor zara zu, txikito?Zertara zatoz hona?

Kar-kar-kar! Gari piloarenerdian erori da!

Hau ere eramango dut.

Martin Txiki naizeta zuei apustuaegitera nator.

Orain zure txandada, gizontxo!

Abiatu baino lehen…Geroago…

Baietz nik salto luzeagoaegin gari pilen gainetik?

Konforme. Neu hasikonaiz salto egiten.

Eta Basajaunak salto luze-luzea egin zuen.

Arraioa! Gure gariadarama!

Zer sartu du Martin Txikik zakuan?


3 Irakurri eta asmatu

90Laurogeita hamar

INGURUKO ANIMALIAK



• Enara teilatuan dago.

Katua ere teilatuan dago.• Usoak espaloian daude.

Sagua

• Ahatea urmaelean dago.

• Urtxintxa zuhaitzaren gainean dago.

• Untxia zuri-beltza da.

Txakurra ere zuri-beltza da.• Untxiak lau hanka ditu.

• Untxiak belarri luzeak ditu.

• Untxiaren buztana laburra da.

• Untxia korrika dabil.

katua

enara

urtxintxatximeleta

arrainak

ahatea

usoak

sagua

Nire katua lodia da. Nirekatuak ile zuria du. Nirekatuak bibote luzeak ditu.Nire katuak kriskitina du.

Nire katua ere lodia da.Nire katuak ere ile zuriadu. Nire katuak ere bibote luzeak ditu. Nirekatuak ez du kriskitinik.

Neskaren katua da.

Mutilaren katua da.

1 2 3 4


91Laurogeita hamaika

5 Bete fitxa hau

Segi lanean: Egin honelako esaldiak behiari eta ardiari buruz.

ERE partikula

Ikasi.


• Tximeletak hegoak ditu.

Erleak ere bai.• Igela saltoka dabil.

• Erlea horia eta beltza da.

• Matxinsaltoa ez da uretan bizi.

• Igelak ez du eztirik egiten.

• Zozoak lumak ditu.• Usoak ere lumak ditu.• Arranoak ere bai.

• Zozoak ez du ilerik.• Usoak ere ez du ilerik.• Arranoak ere ez.

6 Irakurri

POTOLOREN ARRAINAK

Aldatu diezuura arrainei?

Ez, oraindik ez dutedena edan.

• Behiak esnea ematen du.• Ahuntzak ere esnea ematen du.

• Behiak belarra•

INGURUKO ANIMALIA TXIKIAK

• Behia mendian•

behia ahuntza

belarra pentsua

mendia ukuilua


Bakio eta Bermeo bitartean, kostaldearen

ondo-ondoan, uharte txiki bat ; uharte

, menditxo baten ,

Gaztelugatxeko Donibane ermita ikusten

. Zubi estu batek kostaldea eta uhartea

lotzen . Ermitara heltzeko, eskailera

luze bat igo behar . Eskailera honek

berrehun eta hogeita bost maila !

92Laurogeita hamabi

NATURA PAUSOZ PAUSO

1 Begiratu planoari eta ordenatu esaldiak


• Zenbat mahai daude Jatamendi Parkean?

Jatamendi Parkean hogeita bi mahai daude.• Zenbat erretegi daude?

• Badago iturririk Jatamendi Parkean?

• Badago paperontzirik?

• Badago begiratokirik?

Bakiotik kilometro batera, Goitisoloaldeauzuneko baserriak ikusiko ditugu.

Larrondoatik gora bi kilometro eginondoren, bidegurutze batera heldukogara.

Jatamendi Parkerantz igotzeko,Bakiotik Armintzarantz irten behardugu.

Bidegurutzean, eskuinetara jo behardugu eta, laster, Jatamendi Parkerahelduko gara.

Han, ezkerretara jo behar dugu,Larrondoara heldu arte.

3 Osatu testua

1


93Laurogeita hamahiru

6 Pentsatu erantzunak

5 Osatu orientabideak

• Ikerren atzean neska bat esertzen da.• Iker Aitorren eta Peruren artean esertzen da.• Bi neskak elkarrekin esertzen dira.• Aitorren atzean Sara dago.• Iker Karmeleren aurrean dago.• Peruren atzean ez dago inor.• Alberto bakarrik esertzen da.

Hitz egin: Nondik pasatzen zara zu etxetikeskolara joateko?

Markatu.

ORIENTABIDEAK EMATEKO

• Udaletxean, ezkerretara eskuinetarahartu behar duzu.

• Kale Nagusitik zuzen segitu.

• Eta gero, ezkerretara eskuinetara jobehar duzu. Eliza hantxe dago.

4 Deskribatu irudia

Gaztelua ezkerraldean dago? Eta baserria? Zer dago gazteluaren aurrean? Zeren artean dago zubia?

Irene eskolara oinez joaten da. Eta eskola

haren etxetik urrun dago. Irene

kalean bizi da.

Bere kaletik joaten da. Handik,

jotzen du Jaizkibel kaletik. Bi

kale aurrerago, ezkerretara du

Igeldo . Gero, berriz ere

jotzen du eta

kaletik sartzen da. Ireneren eskola kale

horretan dago.

Aitor


• Mendian txoriak harrapatzen dituzu?

Bai. Ez.

• Gela batetik irtetean, nola uzten duzu argia?

Argia piztuta Beti itzaltzenuzten dut. dut argia.

• Nola garbitzen duzu zeure burua?

Bainua Dutxahartzen dut. hartzen dut.

• Nora botatzen dituzu botila zaharrak?

Zabor poltsan Ontzi berdeetansartzen ditut. botatzen ditut.

• Nolako papera erabiltzen duzu idazteko?

Paper Paperarrunta. birziklatua.

• Nondik idazten duzu?

Paperaren Paperarenalde batetik. bi aldeetatik.

• Nola joaten zara mendira?

Automobilez. Oinez.

• Mendian paperak eta hondakinak botatzen dituzu?

Bai. Ez.A BBA

BA

BA

BA BA

A B

BA

94Laurogeita hamalau

BERDEAK ZARETE?

1 Bete inkesta hau

2 Osatu ibilbide hau

Enara txori migratzailea da, hau da: uda

Europan pasatzen du eta, neguan, Afrikara

joaten da eguraldi beroaren bila. Honela:

lehenik, Europako iparraldetik Europako

jotzen du.

Gero, Europako hegoaldetik Afrikako

jotzen

Eta azkenean, Afrikako

Afrikako jotzen du eguraldi

beroaren

0 Zu ez zara berdea, zikina baizik.1-2 Zu ere ez zara oso berdea.3-4 Oraindik berdeagoa izan ahal zara.5-6 Zuk nahiko ondo zaintzen duzu Natura.7-8 Zuk ederki zaintzen duzu Natura.Zorionak!

Azaldu: Zein da enararen bueltako bidea?

B e

ran

tzu

nak


95Laurogeita hamabost


4 Egin esaldiak 5 Osatu testua

• Europan hartza arriskuan dago?

Bai, Europan hartza arriskuan dago.• Eta zikoina?

• Afrikan gorilak arriskuan daude?

• Eta errinozeroak?

• Asian tigrea arriskuan dago?

• Eta panda hartzak?

Antartika kontinente zuria da. Han hotz

egiten du. Horregatik, bertan

da inor bizi.

Baina Antartikan asko

daude: baleak, pinguinoak eta abar.

dela gutxi, herri askotako

gobernuek dokumentu sinatu dute,

Antartika lurrak eta animaliak

zain .

Honela, Antartika kontinente

eta garbia izango da beti.

• Mendian zarata egin

Mendian zarata egitea gaizki dago.

• Mendian hondakinak bildu

• Mendian zuhaitzak moztu

• Mendian sua itzali

Ongi dago Gaizki dago


kra

11 Irakurri

AMA LURRA

96Laurogeita hamasei

Lehen lorea da.

Bigarren lorea da.

Hirugarren lorea da.

Laugarren lorea da.

Buruzagiaren gutuna1855. urtean, Seattle buruzagi indiarrak gutuneder hau idatzi zuen Estatu Batuetakopresidentearentzat:

«Washingtongo buruzagi nagusiak gure lurraerosi nahi du eta guk bere proposamenaonartu behar dugu. Bestela, gizon zuriakarmak hartuko ditu eta gure aurka etorriko da.

Baina nik hauxe galdetzen dut: nola erosi ahalda lurra? Nola erosi zeruko airea eta ibaikoura? Beharbada ni gizon basatia naiz, bainaez dut ulertzen.

Lur hau sakratua da guretzat. Lurra ez dagurea. Gu gara lurrarenak.

Eta animaliak ere sakratuak dira guretzat.Hala ere, gizon zuriak milaka bufalo hil ditu,trenaren bidea egiteko. Beharbada ni gizonbasatia naiz, baina hori ere ez dut ulertzen.

Bukatzeko, mesede bat eskatuko dizut: gukbezala maitatu eta zaindu lurra».

SEATTLE BURUZAGIAREN GUTUNA

(moldatua)

2 Markatu. Nork esan du gauza bakoitza? 3 Lotu silabak

Mendi honek asko balio du.

Arrainak gure neba-arrebak dira.

Bai gozoa belarraren usaina!

Zuhaitz horiek ere moztuko ditugu.

Musika txoriek asmatu zuten.

Bide berria basotik pasatuko da.

taa li

sabi pa

tu nabe ri

txi li rro

A Gizon zuri batek B Indiar batek

A


97Laurogeita hamazazpi

6 Egin eskulan hau

4 Idatzi izenak irudietan 5 Ikasi eta kantatu

1. Mendian edo parkean era askotako hostoak hartu.

2. Etxean, hosto bakoitza bi paperen artean ipini.

3. Gero, liburu lodi baten barruansartu. Bi edo hiru astean hostoak lehor egongo dira.

4. Hosto lehorrak kartoi mehe batean zure gustura itsatsi.

LURRAREN OPARIAK

• marrubiak • intxaurrak • mahatsa• gereziak • madariak • muxikak

Goizean argi hasteanGoizean argi hastean, ene leiho hegiantxori bat pausatzen da etagoratik hasten kantan.

Txori ederra, hain alegera,entzuten haidanian,ene bihotzeko tristuralaster duak aidian.

marrubiak


98Laurogeita hamazortzi

10. GAIA

Bertsotan

Andoni eta Amaia bertsolari gazteak bertsotan hasteko prest daude. Lehen bertsoa Andonik botako du. Eta gaia hauxeizango da: «Amaiak atzo zaku lasterketanparte hartu zuen».

Gure herrietako jaietanbertsolariak egoten dirabeti. Bertsolarien lanaoso zaila da. Norbaitekgai bat jartzen die etahaiek, bat-batean, bertsoak asmatu behardituzte gai horri buruz.Ikusi nola.

Orain kantatu bertso osoaPello Joxepe doinuan.

Horrexegatik bukatu zuenatzo gaueko hamaiketan.

Amaia ez zen ongi moldatuzakua sartzen oinetan.

Gero, lagunak atera ziren,bera utzita han bertan.

Denak joan ziren arin aurrera,Amaia astiro benetan.

I R TEERA

HELMUGA


Gure Andonik lehen pilota

bota du nahiko

Bigarren bolaz barrakeroa

kolpatu du modu

Barrakeroa haren atzetik

irten da kopeta

Eta Andoni hor ipini du

txotxongiloaren

99Laurogeita hemeretzi

Amaia urduri dago eta ez du hitzen ordena ondo gogoratzen.Zuek ordenatu bertsoa eta, gero,kantatu Pello Joxepe doinuan.

Gure Andonik lehen pilotabota du nahiko aldrebes.

Bigarren bolaz barrakeroakolpatu du modu txarrez.

Barrakeroa haren atzetikirten da kopeta beltzez.

Eta Andoni hor ipini dutxotxongiloaren ordez.

Eta orain Amaiaren txandada. Haren gaia hauxe izango da: «Andoni gaurbarraketara joan da».

aldrebes aldrebes.

txarrez

ordez

beltzez


100Ehun

LANA ETA KIROLA


2 Osatu testua

• Nongo zuhaitzak mozten zituzten aizkolariek?

• Orain non mozten dituzte enborrak?

Euskal kirol batzukEuskal kirol gehienetan lanerako tresnak erabiltzen dira.

Arrazoia hauxe da: jarduera horiek, kirola baino lehenago, lana izan ziren.

Segalariek lehensegaz zelaietakobelarra moztenzuten. Orain, segaapustuetan,segalariek belarpila mozten dutedenbora laburrean.

Aizkolariek lehenaizkoraz mendietakozuhaitzak moztenzituzten. Orain, gureherrietako jaietan,aizkolariek enborlodiak mozten dituztedenbora laburrean.

• Nongo belarra mozten zuten segalariek?

• Orain non mozten dute belarra?

Non/Nondik/Nora

Lotu irudiak eta esaldiak.

• Etxean atea zabalik dago.

• Etxeetan ateak zabalik daude.

• Gizona etxetik irteten ari da.

• Jendea etxeetatik irteten ari da.

• Ni etxera noa.

• Umeak etxeetara doaz.

etxetik etxera

etxeetara

etxean

etxeetatiketxeetan

estropadetantraineruetan

S

S S

P P P

portuetaraherrietan

Arrantzaleak lehen joaten

ziren arrain bila. Eta azkar

itzuli behar zuten, arraina ondo saltzeko.

Gaur egun, gure kostaldeko

estropadak antolatzen dira. Antzinako

arrantzaleek bezala, gaurko

arraunlariek lehenak izan behar dute.

traineruetan

S


101Ehun eta bat

3 Erantzun. Nondik nora joan dira?

5 Osatu elkarrizketak

4 Idatzi pluralean

• Baserriko atea itxita dago.

Baserrietako ateak itxita daude.• Balkoiko leihoa zabalik dago.

• Baserriko tximiniatik kea irteten ari da.

• Atzeko mendian zuhaitzak daude.

• Alboko zelaian ardiak daude.

• Harri hau minutu erdianjasoko dut.

• Ezetz jaso!• Baietz jaso!

• Nik enbor hauek ordu erdian moztuko ditut.

• Ezetz•

• Guk tiraldi honetan erraz irabaziko dugu.

•

•

• Erleak lore lore

joan dira.

• Tximeletak zuhaitz

zuhaitz joan dira.

• Txoriak beheko

goiko joan dira.


Plaza udaletxearen dago.

Plazaren iturri bat dago eta

haren zuhaitz .

Ekidazuko pilotalekua da,

baina berria da. Hango kaleak

dira eta kale horietan hogei

daude, gutxi gorabehera.

102Ehun eta bi

GURE HERRIETAKO AUZOLANAK

1 Irakurri

2 Osatu testua

Lotu kontrako hitzak.

LEKUAK DESKRIBATZEKO

Ekidazu herri txikia da, baina, hala ere, bihotzhandia du. Zer du, bada, Ekidazuk? Gauza gutxi, baina guztiak polit-politak.

Udaletxearen aurrean plaza ederra dago, eta plazaren erdian iturri kantari bat, eta hareninguruan zuhaitz asko.

Beste alde batetik, Ekidazuk baditu pilotalekuzahar bat, eskola berria, tren geltokia, hamar taberna, kafetegi bat eta hogeiren bat etxe handi eta txiki bere kale estuen barruan.

Eta herriaren barrutik, baratze eta zelai berdeenartetik, erreka bihurri bat pasatzen da.

MIKEL ZARATE

(moldatua)

• Herri handia itsusia

• Eliza zaharra txikia

• Udaletxe dotorea zikina

• Plaza garbia laburrak

• Kale luzeak estuak

• Etxe zabalak berria


103Ehun eta hiru



Hitz egin: Eskolan lanik egiten duzue auzolanean? Adibidez, jolaslekua garbitu, paperak bilduedo zuhaitzei ura bota? Zer gehiago egin ahal da eskolan auzolanean?

• Zertan ari dira auzoko hauek?

3 Irakurri

Zenbat baserri daude mendiaren gainean? Non dago herriko eliza? Zenbat baserri daude pilotalekuaren inguruan? Anhauzen badago basorik? Non dago?

• Zertan ari dira auzoko horiek? • Zertan ari dira auzoko haiek?

Euskal Herrian badago ohitura polit bat: auzolanak. Auzolanetan, auzoko guztiek elkarrekin egiten dituzte herriko lan batzuk,dirurik kobratu gabe.

Teilatua prest dago.

Bide zabalaegiten ari gara.

Basoa garbi-garbigeratuko da.

POTOLO LAPURRETAN

Zer, Potolo? Berrizere lapurretan?

Ez, sagar hau lurreraerori da eta bere lekuanipintzen ari naiz.


104Ehun eta lau

JAIETAN

1 Irakurri

2 Bete lauki hau

Gasteizko BlusakAbuztuaren 5ean, AndreMari Zuriaren egunean,gazteek blusa luzeajanzten dute eta kantuaneta dantzan ibiltzen dira.

Lekeitioko KaxarrankaEkainaren 29an, San Pedroegunean, zortzi mutilekkutxa bat lepoan hartzendute eta haren gaineandantzari batek dantzaegiten du.

Iturengo ZanpantzarrakOtsailean, Inauterietan,Iturengo eta Zubietakogazteek ardi larruakjanzten dituzte eta herribatetik bestera joaten dirajoareak jotzen.

Donostiako DanborradaUrtarrilaren 19an, San Sebastianegunaren bezperan, donostiarraksoldaduz eta sukaldariz janztendira eta danborrak jotzen dituztehiriko kaleetatik.

Zuberoako MaskaradakNeguan izaten dira.Herritarrek antzinako antzerkitradizionala egiten dutekalean.

ZER EGITEN DUTE?

Zortzi mutilek

abuztuaren 5ean

danborrak jotzen dituzte.

Herritarrek

NORTZUEK? NOIZ?


• Noiz dira zure herriko jaiak?

• Zein santuren omenez ospatzen dira?

• Zenbat eguneko jaiak izaten dira?

• Zer egiten duzu zuk jaietan?

105Ehun eta bost


Pentsatu: Lehenik, idatzi zure gustuko jai egitaraua. Gero, irakurrilagunei.

5 Idatzi

Abuztuak 14, larunbata

–Eguerdiko 12etan, txupinazoa udaletxe aurrean.

–Arratsaldeko 6etan, txotxongiloak antzoki berrian.

–Gaueko 10etan, bertsolariak herriko plazan.

Abuztuak 15, igandea

–Goizeko 8,30ean, txistularien kalejiraherriko kaleetatik.

–Goizeko 11,15ean, bakailao txapelketa kiroldegian.

–Gaueko 9etan, rock jaialdia herriko parkean.

• Zenbat eguneko jaiak izango dira Itsasganan?

Bi eguneko jaiak izango dira.

• Zer ordutan botako dute txupinazoa?

• Zer egongo da larunbatean, arratsaldeko 6etan?

• Nondik ibiliko dira txistulariak?

• Non egingo da bakailao txapelketa?

4 Ikasi eta kantatu

Agur, jaunakAgur, jaunak,jaunak, agur,agur t’erdi.

Denak Jainkoak eginak gara,zuek eta bai gu ere.

Agur, jaunak, agur,agur t’erdi,hemen gara.Agur, jaunak.

NIRE HERRIKO JAIAK


• Pailazoak: Ukan aditza lehenaldian.

Nik orain 3 liburu.Nik lehen 4 liburu.

Nik orain hiru liburu ditut, baina lehen lau nituen.

• Buruhandiak: Ere partikula.

Nire zapatak beltzak dira.Zureak berdinak dira.

Zureak ere beltzak dira.

• Pankartak: Pluralean idatzi.

Txakurra txabolan dago.

Txakurrak txaboletan daude.

11 Jolastu

JAIEN JOLASA

106Ehun eta sei

Nik / orain / 16 urteNik / lehen / 15 urte

Zuk / orain / 3 arrebaZuk / lehen / 2 arreba

Nire txakurra beltza da.Zurea berdina da.

Gure gela handia da.Zuena berdina da.

Txoria habian bizi da.Txoriak…

Ardia mendira doa.Ardiak…

Nik 40 kromo ditut.Zuk 30 kromo dituzu.

Nondik joaten dakiroldegira?

Goiko kalea oso luzea da,baina behekoa…

Nola jolastu

• Jolasteko, dado bat eta fitxa batzuk behar dituzue.

• Jolasten hasteko, dadoan 6 zenbakiaatera behar duzu.

• Aurrera egiteko, galderaren erantzuna ondo eman behar duzu.Bestela, txanda batez ez zara jolastuko.

• Irabazteko, zure lagunak baino lehenago heldu behar duzu 18.laukira.

Galderak


107Ehun eta zazpi

Guk / orain / 3 euroGuk / lehen / 2 euro

Gaur euria ari du.Atzo berdin.

Artzaina menditik dator.Artzainak…

Guk 4 irakasle ditugu.Zuek 3 irakasle dituzue.

Amak 40 urte ditu.Aitak 39 urte ditu.

Nondik joaten da herriko plazara?

Nondik joaten da antzokira?

Ezkerreko etxea politada, baina eskuinekoa…

Udaletxea berria da,baina eliza…

• Musikariak: Kantitateak konparatu.

Nik 10 lapitz ditut.Zuk 8 lapitz dituzu.

Nik zuk baino lapitz gehiago ditut.

• Planoak: Orientabideak eman.

Nondik joaten da azokara?

Ezkerretara jo behar duzu.

• Herri kirolak: Lekuak deskribatu.

Plaza hau handia da, baina beste hori…

Baina beste hori txikia da.

Galderak


1 UKAN aditz plurala lehenaldian. Bete hutsuneak

2 KANTITATEAK KONPARATU. Osatu esaldiak

3. BERRIKUSKETA

Lagunak oporretan

Lagunak hoteleanLau lagunak kostaldeko herri batera joan dira oporretan. Oso urduri daude eta maletak berehala zabaldu dituzte. Baina arropa guztiak nahasi dituzte.

108Ehun eta zortzi

Zenbat alkandorazuk?

• Irunek hiru kanabera / Iñigok bi kanaberaIrunek Iñigok baino kanabera gehiago ditu.

• Iñigok lau arrain / Irunek bi arrain

• Irunek bi saski / Iñigok saski bat

Nik bost alkandora

Guk lau bainujantziEta Jonek bi txano

Eta guk arropa guztiakederki antolatuta

GEHIAGO

• Juliak kanabera bat / Jonek bi kanaberaJuliak Jonek baino kanabera gutxiago ditu.

• Jonek bi arrain / Juliak hiru arrain

• Juliak saski bat / Jonek bi saski

GUTXIAGO


3 ERE partikula.Begiratu eta idatzi

4 ORIENTABIDEAK EMAN.Aldatu esaldiak

Herriko parkera joateko, lau lagunek ezkerretara jo behar dute eta, gero, zuzensegitu behar dute. Parkea udaletxearenondoan dago.

5 NON / NONDIK / NORA pluralean. Erantzun

109Ehun eta bederatzi

• Juliak buruan txanoa darama.Iñigok

• Jonek bainujantzi horia du.Irunek

• Iñigok ez darama betaurrekorik.Juliak

• Irunek ez darama surfeko oholik.Iñigok

Eta gaztelura joateko?

Eta zinemara joateko?

udaletxea parkea

gazteluaeliza

zinema

• Non daude lau lagunak? • Nondik nora joan dira gero? • Nondik nora joan dira geroago?

ZABUAK TXIRRISTAKGURPILAK


ARTIKULUA: -A/-AK BAT/BATZUK

Orain zure txanda.

GRAMATIKA

Pausoz pauso

1 Saskian katu bat dago.2 Saskian katu batzuk daude.

1 2

3 Saskian katu handi bat dago.4 Saskian katu txiki batzuk daude.

3 4

Txori Txori

1 Zuhaitzean txori dago.

2 Zuhaitzean txori daude.

1 2

Txori berde Txori beltz

3 Kaiolan txori berde dago.

4 Kaiolan txori beltz daude.

3 4

Orain zure txanda.

1 Katua aulkiaren gainean dago.2 Katuak aulkiaren gainean daude.

1 2

3 Katu handia mahaiaren azpian dago.4 Katu txikiak mahaiaren azpian daude.

3 4

Ardi Ardi

1 Ardi mendian dago.

2 Ardi mendian daude.

1 2

Ardi beltz Ardi zuri

3 Ardi beltz ura edaten ari da.

4 Ardi zuri belarra jaten ari dira.

3 4

katu bat katu batzuk katua katuak

Katu handi bat Katu txiki batzuk katu handia katu txikiak

110Ehun eta hamar

710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 110

Orain zure txanda. Orain zure txanda.

1 Liburu hauek zabalik daude.2 Liburu horiek itxita daude.3 Liburu gorri haiek apurtuta daude.

1 Auto gogorra da.

2 Auto txikia da.

3 Auto eder oso azkarra da.

1 Auto gogorrak dira.

2 Auto txikiak dira.

3 Auto eder oso azkarrak dira.

1 Liburu hau zabalik dago.2 Liburu hori itxita dago.3 Liburu gorri hura apurtuta dago.

1 Liburu hau

2 Liburu hori

3 Liburu gorri hura

1 Liburu hauek

2 Liburu horiek

3 Liburu gorri haiek

1 Auto

2 Auto

3 Auto eder

1 Auto

2 Auto

3 Auto eder

ERAKUSLEAK: HAU, HORI, HURA ERAKUSLEAK: HAUEK, HORIEK, HAIEK

111Ehun eta hamaika


ZENBAKIAK + ARTIKULUAZENBAKIAK: BI, HIRU, LAU…

ZENBAKIAK + ERAKUSLEAK

kirolari gizon lodi

1 Irudiko kirolari Oriokoak dira.

2 gizon lodi hizketan ari dira.

hiru ume txiki

2 Bigarren argazkian hiru ume txiki daude.

Orain zure txanda.

bi mutil

1 Lehen argazkian bi mutil daude.

1

Orain zure txanda.

1 Argazkiko bi mutilak ilehoriak dira.2 Argazkiko hiru ume txikiak negarrez ari dira.

1 2

bi mutil hauek hiru ume txiki hauek

1 Argazkiko bi mutil hauek lagunak dira.2 Argazkiko hiru ume txiki hauek jaten ari dira.

1 2

1 Irudiko kirolari arraunlariak dira.

2 Irudiko gizon lodi plazan daude.

1 2

1 2

bi mutilak hiru ume txikiak

kirolari

2

gizon lodi

2 Bigarren irudian gizon lodi daude.

kirolari

1 Lehen irudian kirolari daude.

1

2

gizon lodi

112Ehun eta hamabi


ASKO

lore asko

1 Balkoian lore asko daude.

GUTXI

lore gorri asko

2 Parkean lore gorri asko daude.

Orain zure txanda.

lore gutxi

1 Leihoan lore gutxi daude.

lore gorri gutxi

2 Lorategian lore gorri gutxi daude.

1

2

1

2

Orain zure txanda.

zuhaitz

1 Basoan zuhaitz daude.

zuhaitz handi

2 Parkean zuhaitz handi daude.

zuhaitz

1 Herrian zuhaitz daude.

zuhaitz handi

2 Lorategian zuhaitz handi daude.

1

2

1

2

113Ehun eta hamahiru


Orain zure txanda.

1

BESTE…

txakur bat

1 Kalean txakurbat dago.

2

3

1

2

3

beste txakur bat

1 Kalean beste txakurbat dago.

txakurra

2 Kaleko txakurramarroia da.

txakur hau

3 Txakur hauhandia da.

beste txakurra

2 Kaleko bestetxakurra beltza da.

beste txakur hau

3 Beste txakur hautxikia da.

1 sagu

1 Zuloan sagu

dago.

2

3

1

2

3

sagu

1 Zuloan

sagu dago.

sagu

2 Zuloko sagu

grisa da.

sagu

3 Sagu

arina da.

sagu

2 Zuloko

sagu beltza da.

sagu

3 sagu

ez da arina.

114Ehun eta hamalau


1 Jolasak mutil dira.

2 Jolasak mutil dira.

1 Jolasa mutil da.

2 Jolasa mutil da.

mutil jolasa

Orain zure txanda.

1 Baloia umearena da.2 Baloia umeena da.

1 2

1 2

1 2

1 2

NORENA

umearen baloia umeen baloia

mutil jolasa

NORENAK

Orain zure txanda.

1 Umeak baloia gelditu du.2 Umeek baloia apurtu dute.

1 2

1 2

1 2

1 2

NORK

umeak umeek

NORI

1 Baloiak umearenak dira.2 Baloiak umeenak dira.

umearen baloiak umeen baloiak

1 Atezainak umeari baloia kendu dio.2 Atezainak umeei baloia kendu die.

umeari umeei

mutil jolasak mutil jolasak

1 Mutil eskuan hamsterra du.

2 Mutil eskuetan liburuak dituzte.

mutil mutil

1 Mutilak lagun jolasa eman dio.

2 Mutilak lagun ipuina eman die.

lagun lagun

115Ehun eta hamabost


1 Leiho txoria dago.

2 Leiho txoriak daude.

1 Etxe leihoa zabalik dago.

2 Etxe leihoak itxita daude.

etxe leihoa

Orain zure txanda.

1 Baserriko atea zabalik dago.2 Baserrietako ateak itxita daude.

1 2

1 2

1 2

1 2

NONGO

baserriko atea baserrietako ateak

NON

Orain zure txanda.

1 Tximiniatik kea irteten ari da.2 Tximinietatik kea irteten ari da.

1 2

1 2

1 2

1 2

NONDIK

tximiniatik tximinietatik

NORA

1 Baserrian tximinia dago.2 Baserrietan tximiniak daude.

baserrian baserrietan

1 Ardia mendira doa.2 Ardiak mendietara doaz.

mendira mendietara

leiho

1 Emakumea etxe dator.

2 Emakumeak etxe datoz.

etxe etxe

1 Gizona etxe doa.

2 Gizonak etxe doaz.

etxe etxe

etxe leihoak

leiho

116Ehun eta hamasei


1 Ni orain handia naiz.2 Zu orain handia zara.3 Hura orain handia da.

4 Gu orain lodiak gara.5 Zuek orain lodiak zarete.6 Haiek orain lodiak dira.

IZAN aditza lehenaldian IZAN aditza orainaldian

Orain zure txanda.

1 Ni orain astoa

2 Zu orain astoa

3 Hura orain astoa

4 Gu orain printzesak

5 Zuek orain printzesak

6 Haiek orain printzesak

1 Ni lehen txikia nintzen.2 Zu lehen txikia zinen.3 Hura lehen txikia zen.

4 Gu lehen argalak ginen.5 Zuek lehen argalak zineten.6 Haiek lehen argalak ziren.

Orain zure txanda.

1 Ni lehen lorea

2 Zu lehen lorea

3 Hura lehen lorea

4 Gu lehen erleak

5 Zuek lehen erleak

6 Haiek lehen erleak

117Ehun eta hamazazpi

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4

5

6

1 2 3

4 5 6

I NAUTER IAK I NAUTER IAK


1 Nik orain katua dut.2 Zuk orain katua duzu.3 Hark orain katua du.

4 Guk orain jertse laburra dugu.5 Zuek orain jertse laburra duzue.6 Haiek orain jertse laburra dute.

UKAN aditz singularra lehenaldian UKAN aditz singularra orainaldian

Orain zure txanda.

1 Nik orain diru asko

2 Zuk orain diru asko

3 Hark orain diru asko

4 Guk orain autoa

5 Zuek orain autoa

6 Haiek orain autoa

1 Nik lehen arraina nuen.2 Zuk lehen arraina zenuen.3 Hark lehen arraina zuen.

4 Guk lehen jertse luzea genuen.5 Zuek lehen jertse luzea zenuten.6 Haiek lehen jertse luzea zuten.

Orain zure txanda.

1 Nik lehen diru gutxi

2 Zuk lehen diru gutxi

3 Hark lehen diru gutxi

4 Guk lehen bizikleta

5 Zuek lehen bizikleta

6 Haiek lehen bizikleta

118Ehun eta hamazortzi

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4 5 6


1 Nik aurten hamabost urte ditut.2 Zuk aurten hamabost urte dituzu.3 Hark aurten hamabost urte ditu.

4 Guk aurten hamabi urte ditugu.5 Zuek aurten hamabi urte dituzue.6 Haiek aurten hamabi urte dituzte.

UKAN aditz plurala lehenaldian UKAN aditz plurala orainaldian

Orain zure txanda.

1 Nik aurten zortzi barraskilo

2 Zuk aurten zortzi barraskilo

3 Hark aurten zortzi barraskilo

4 Guk aurten bost sari

5 Zuek aurten bost sari

6 Haiek aurten bost sari

1 Nik iaz hamalau urte nituen.2 Zuk iaz hamalau urte zenituen.3 Hark iaz hamalau urte zituen.

4 Guk iaz hamaika urte genituen.5 Zuek iaz hamaika urte zenituzten.6 Haiek iaz hamaika urte zituzten.

Orain zure txanda.

1 Nik iaz bi barraskilo

2 Zuk iaz bi barraskilo

3 Hark iaz bi barrraskilo

4 Guk iaz hiru sari

5 Zuek iaz hiru sari

6 Haiek iaz hiru sari

119Ehun eta hemeretzi

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4 5 6

1 2 3

4 5 6


120Ehun eta hogei

aberats

adiskide

afaldu

agertu

agure

ahate

aho

ahul

ahuntz

aireportu

aitona

aizkolari

aizkora

alaba

aldapa

alkandora

altxor

amona

anaia

antolatu

apurtu

arazo

ardi

argal

argazki

argi

arin

arkatz

armairu

arotz

aroztegi

arrain

arrandegi

arrano

arrantzale

arraun

arreba

arrisku

arrunt

artzain

asmatu

aste

asteazken

asteburu

astelehen

astiro

asto

atari

atera

atezain

atun

aulki

aurka

auzune

azoka

azterketa

aHIZTEGIA

710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 19/6/03 11:41 Página 120

121Ehun eta hogeita bat

bake

bakoitz

balea

banketxe

baratze

barre egin

basamortu

baserri

baso

bazkaldu

begiratu

behar izan

belar

belarri

beldur

beldurti

bele

berandu

berdin

berri

bertsolari

betaurrekoak

bete

bibote

bidali

bide

bidegurutze

bihotz

bilatu

biribil

bizar

bizimodu

borroka

bota

bulegari

burdina

buruhandi

buztan

danbor

dantzari

debekatu

deitu

deitura

denda

dendari

deskribatu

diru

dohainik

dorre

dotore

d

bKA

R!

KAR!KAR!KAR!

KAR!KAR!


122Ehun eta hogeita bi

edan

edari

egarri

egia

egongela

egunkari

eguraldi

eguzki

ekaitz

eliza

elkarrizketa

elur

emakume

emazte

enara

enbor

entzule

epaile

erabili

erakutsi

erantzi

erdi

erizain

erle

erloju

erori

erosi

erosketa

erratz

erre

errota

esan

eseri

eskailera

eskuin

eskularruak

esne

estu

euri

ezker

ezkondu

ezkutatu

faborez

falta izan

familia

farmazia

festa

film

fruta

fruta denda

e

f


123Ehun eta hogeita hiru

gai

gaixorik

gaizki

gaizto

galdetu

galdu

galtzerdi

garai

garbitu

garesti

gari

gatz

gazta

gaztelu

gela

geltoki

gerezi

gertatu

gezi

giltza

gizon

gogor

gosaldu

gose

gose izan

gozoki

gozotegi

guraso

gurpil

gutun

habia

haize

harakin

harategi

harrapatu

harritu

hartz

haserre

hauts

hegaz egin

hhegazkin

hezur

hilabete

hiri

hitz egin

hodei

hondartza

horma

hosto

hotz

g


124Ehun eta hogeita lau

ibai

igel

igeri egin

igo

ilargi

indartsu

intxaur

irabazi

irrati

irudi

isilik

itsaso

itsusi

iturri

itxaron

itxi

itzali

izeba

jai

jaiegun

jaiki

jaitsi

janari

janari denda

jantzi

jaso

jauregi

jende

jokalari

jolastu

jostailu

jostun

kafetegi

kantari

kapela

kazetari

ke

kirol

kiroldegi

komun

konpondu

korrika

kostalde

kutxa

i

j

k


125Ehun eta hogeita bost

laino

lanegun

langile

lapiko

lapurtu

lasterketa

lege

lehengusina

lehiaketa

lehortu

liburu

lodi

logela

logura

lore

lorezain

lotsati

luma

madari

mahats

mailu

maisu

maitatu

makila

makurtu

mamu

mandatuak

marrubi

matxinsalto

mekanikari

mendizale

merke

motel

motor

moztu

musu

nahiago izan

nahiko

natura

neba

neba-arrebak

negarti

negu

nekatu

l

m

n


126Ehun eta hogeita sei

oogitarteko

ohar

ohe

ohitura

oihan

oin

okin

okindegi

opari

opor

ordaindu

orri

osaba

ostiko

ppailazo

panpina

paper

paperontzi

pilotari

pixka

piztu

portu

potolo

pozik

prest

prestatu

ssagar

sagu

saldu

sare

sari

saski

saskibaloi

segalari

seme

senar

senide

sorgin

sortu

su

sudur

suhiltzaile

sukaldari

sukalde


127Ehun eta hogeita zazpi

ttalde

teilatu

telebista

tipula

trebe

tresna

txabola

txanda

txano

txartel

tximeleta

tximinia

tximino

txotxongilo

uuda

udaberri

udaletxe

udaltzain

udazken

ume

untxi

ur

urrun

urte

urtxintxa

uso

zzabaldu

zaku

zaldi

zango

zapata

zapi

zarama

zarata

zatitu

zelai

zenbaki

zeru

zikin

zubi

zuhaitz

zulo

zutik

zuzen


Lehen Hezkuntzako Seigarren Mailarako BENE-BENETAN liburua Zubia Editoriala, S. A.,eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailek JAIME MASCARÓreneta JOSEBA SANTXOren zuzendaritzapean mamitu, diseinatu eta sorturiko talde lana da.

Lan honen prestaketan ondoko hauek esku hartu dute:

Testuak: Xabier Monasterio, Xabier Bilbao eta Gorane Lasa

Hizkuntza zuzenketa: Iratxe López, Leire Calle, Marta Martín eta Josu Arroyo

Irudiak: Iñigo Ordozgoiti

Talde Teknikoa:

• Diseinua eta diagramazioa: Estudio Detrés• Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero,

Maitane Barrena eta Almudena de la Torre• Koordinaketa artistikoa: Pedro García• Koordinaketa teknikoa: Miren Pellejero eta José Luis Verdasco

Zuzendaritza artistikoa: José Crespo

Zuzendaritza teknikoa: Angel García

Edizio koordinazioa: Josu Arroyo

Editorea: José Luis Alzu eta Ainhoa Basterretxea

Debekaturik dago, legeak ezarritako salbuespenak salbu, lan hau inola bikoiztea,banatzea, jendaurrean jakinaraztea zein eraldatzea, beraren jabetza intelektuala du-tenen baimenik gabe. Aipatutako eskubideen urratzea jabetza intelektualaren aur-kako delitua izan daiteke (Kode Penaleko 270. artikulua eta hurrengoak).

© 2003 by ZUBIA, S. A./Santillana Educación, S. L. Legizamon poligonoa. Gipuzkoa kalea, 3148450 ETXEBARRI (BIZKAIA)Inprimatzailea:

ISBN: 84-8147-117-8Lege gordailua:

710382CREDITOS _ 001-001.qxd 2/7/03 3:17 Página 1

Documents

Bene Benetan 6º