berria larunbata,2013ko urtarrilaren 19a testuak:Joxi Ubeda

sagardoa

TXOTX GARAIA,HASITAGARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS

Udako eguzkiaren eraginez,posible izan da sagarraren osagaiakegoki kontzentratzea,hartzidura azkarrak ahalbidetuz,zuku freskoak eta fruta gustukoak lortzeko.

E uskal Herrian 10 milioilitro sagardo inguruekoizteko bidea emandu 2012ko uztak, iazkokopuruaren antzekoa,

Sagardun partzuergoko iturrienarabera.

Sagardo hori-berdexka da, etatxinparta fina eta iraunkorra du.Usain garbia eta sakona du sagar-doak, luzea eta adierazkorra, frui-tu freskoaren ñabardurekin.

«Ahoan sarrera leunekoa da,alaia, gorputza duena, fruituare-

kin erlazionaturiko freskotasunaeta amaiera biribila dituena», Sa-gardun partzuergoko adituek az-pimarratu dutenez.

Tokiaren araberako uztaApirileko hotzak eta abuztuko be-roak sagarraren tamaina egokiaizatea ahalbidetu zuten, baina, le-kuko mikroklimaren arabera,errendimendua ezberdina izanzen.

Hamabigarren urtez jarraian,irailaren hasieran Gipuzkoako

hainbat sagastitan kontrol bategin zuten sagarren egoera ezagu-tu ahal izateko. Horretarako, Gi-puzkoako zenbait sagastiri arretazerreparatu zieten Sagardun par-tzuergoko teknikariek, Beterri al-dekoak gehienbat.

Hamalau sagar aldaerari jarrai-pen estua egin zieten. Aritza, erre-zila, gezamina, goikoetxe, mantto-ni, moko, mozolua, patzolua, txala-ka, udare marroi, urdin, urtebihandi, urtebi txiki eta gazi berdeamotako sagarrei, hain zuzen.

FRUTA GUSTUKO ZUKU FRESKOA

TXOTX. Hainbat lagun.txotx egiten.Astigarragako Bereziartua sagardotegian (Gipuzkoa),orain dela urte batzuk;eta Astigarragako Petritegi sagardotegiko langile bat,sagarrak biltzen,iragan urteko urrian.JON URBE - JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS

02 sagardoa ›› sagarra berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

ren amaieran amaitu zen, barneal-deko sagastietan (errezil moko,eta abar), Sagardun partzuergokoiturriek jakinarazi dutenez.

Sagardun partzuergoak EuskalHerriko sagardoaren kulturarensustapen soziokulturala egiten duturismoaren bitartez. Hainbat jar-duera garatzen ditu urte osoan: sa-gardotegietako esperientziak as-matu, sortu eta merkaturatzenditu, eta sagardo kulturari loturi-ko ekitaldiak antolatzen ditu. As-tigarragan (Gipuzkoa) dauka egoi-tza Sagardun partzuergoak.

Halaber, sagardoaren kultura-rekin loturiko hainbat proiektukudeatzen ditu. Hauexek dira ha-ren egitasmo nagusiak: Sagardoa-ren Lurraldea (sagardoaren mun-duari loturiko eskaintza turisti-koa biltzen eta indartzen duenmarka), Sagardoetxea (Euskal Sa-gardoaren Museoa), Txotx.info(Euskal Herriko sagardotegien bi-latzailea), Sagardodenda (euskalsagardoaren sareko denda) eta Sa-gardopedia (euskal sagardoarenentziklopedia).

Udaberri hezea izan zen, eta ho-rrek polinizazioan eragina izanzuen. Gainera, uda oso lehorra etatenperatura altukoa izan zen, etahorrek sagarrondoa bere estresa-ren mugan jarri zuen. Udazken eu-ritsuari esker, sagarrak bere pisuegokia eta beharrezko azukre mai-la lortu zuen bilketa hasi aurretik.Horri esker, azukre maila egokikosagardoa izango da aurtengo txotxgaraian.

Oro har, sagarraren ekoizpenmaila altuena Tolosa eta kosta ar-tean aurkitu zuten Sagardun par-tzuergoko teknikariek. Gipuzkoa-ko barnealdean sagar ekoizpenaapalagoa izan zen, sagasti batzue-tan izan ezik.

Ekainaren amaieran izandakobero handiak kaltea eragin zionfruituen kopuru handi bati, sagarkopuru handi bat usteldu egin bai-tzen eta beste kopuru handi batadarretatik erori.

Sagarra biltzeko kanpaina irai-laren erdialdean hasi zen kostal-dean, sagar mota goiztiarrekin(txalaka, mozoloa…), eta azaroa-

ILUSIOA ETA ERRONKAKSagardoa Eusko Label zigiluarekin ekoitzi duten sagardogileak itxaropentsu eta baikordaude hasi berria den txotx garaiari begira.

T xotx garaia hasi berriadela, Eusko Label zigi-luarekin aritzen dirensagardogileak «anima-tuta eta itxaropentsu»

daude, Arantxa Eguzkiza Gipuz-koako Sagardogileen Elkarteko le-hendakariak baieztatu duenez.«Baikorrak izan behar dugu; de-nok dakigu zein egoeratan gau-den, baina guri dagokiguna ahaliketa ondoen egiten saiatzen gara,eta horretan jarraitu behar dugu».

Krisiaren itzala nabarmena izanarren, Eguzkizak uste du herrita-rrek sagardotegietara joateko du-ten ohitura ez dutela galduko. «Kri-sia antzematen da, bai noski; au-

rreko urteetan astegunetan suma-tu genuen gehienbat sagardotegie-tan, baina egia ere bada jendeakerantzuten duela, eta, nire ustez,hori nabarmendu behar da, etor-tzen den jendea oraindik asko dela,eta gure esker ona eman behar dio-gu jende horri».

Sagardogileek ilusioa ez dutegaldu. «Sagardo munduan erron-ka handiak ari gara aurrera erama-ten. Eusko Label sagardoa krisi ga-raian atera dugu. Nik nire etxeankrisi garaian ekoitzi dut Eusko La-bel sagardoa eta ekologikoa». Her-naniko Iparragirre sagardotegiandihardu Arantxa Eguzkizak.

Turismoaren arloa lantzen hasi

dira sagardotegiak, bisita gida-tuak eskainiz. «Horrek ez du esannahi horretan geratu behar dugu-nik, horrek esan nahi du oraindiketa gehiago saiatu behar dugulagauzak aldatzen eta aurrera segi-tzen. Sagardogileok krisi momen-tu honetan inoiz baino ilusio etagogo gehiagorekin lan egin behardugu aurrera egiteko, bertako sa-garraren aldeko apustua eginez.Eusko Label zigilua daukagu, etajatorri izena lortzeko bidean gau-de».

Turismoa landu ez ezik, bestehainbat egitasmo ere bideratu di-tuzte, Eguzkizak azpimarratu due-nez: «Internet bitartez erosteko sa-

03ekoizleak ‹‹ sagardoaberria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

BOTILAK. Eusko Label zigiluarekin merkaturatutako sagardo botila sorta bat.JON URBE / ARGAZKI PRESS

«Sagardoaketorkizuna dauka,bai hemen eta baitakanpoan ere»ARANTXA EGUZKIZAGipuzkoako Sagardogileen Elkarteko lehendakaria

gardo denda, txotx aplikazio be-rriak, bertako sagarraren eta sa-gardoaren gaineko ikerketak etabeste batzuk».

Egoera zailari aurre egiteko pro-duktu ona daukate ekoizleek: sa-gardoa. «Oso edari ona da, natura-la, freskagarria eta graduazio apa-lekoa. Euskaldunon eta denon on-darea da, eta hori zaindu egin be-har da, indartu eta bultzatu, etahori da gure eginkizuna».

Sagardoak «etorkizuna» dauka-la nabarmendu du Eguzkizak:«Bai hemen eta baita kanpoan ere.Hemen bertan oraindik asko dagoegiteko. Sagardoak daukana bainoleku handiagoa merezi du Euskal

Herrian, botilan gehienbat». Jen-dea sagardotegietara joatera ani-matzen du Eguzkizak. «Sagardoazeta sagardotegietan sortzen den gi-roaz gozatzeko, baita jakiez eta bes-te gauza askoz ere».

Sagar urtea2012a sagar urtea izan dela dioEguzkizak, bertako sagarrarena.«Kalitate handiko sagarra jaso du-gu, eta sagardoarekin oso gusturagaude; horrek ilusioa eta esperan-tza ematen dizu».

Sagardo ona dastatuko duguaurten. «Nik esango nuke baietz.Nire etxeko sagardoarekin gustu-ra nago, eta beste leku batzuetandastatu ditudanak ere gustukoakditut. Upel batzuetako sagardoabeste batzuetakoa baino aurrera-tuagoa dago, eginagoa, beti bezala,hala behar du gainera, baina osoondo, oso onak dira denak».

Eusko Label zigilupean 6 milioilitro inguru ekoitzi dira, «bertakosagarrarekin», Eguzkizak azpima-rratu duenez. Ekoizpenarekin po-zik daude, beraz. «Eguraldiak askolagundu du, uda lehorra izan da etasagar azukreduna jaso dugu, ososanoa».

Aurten edango ditugun sagar-doak apur bat «leunagoak» direladio. «Gorputza dute, eta erraz eda-ten dira».

Eusko Label zigilupean erregis-tratutako sagardotegiak hauek di-ra: Aburuza, Aginaga, Añota, As-tarbe, Axpe, Baleio, Bereziartua,Etxebarria, Eula, Laneko, Iparra-girre, Kandi, Lizeaga, Malgarraza-ga, Ola, Petritegi, Rezola, Saizar.Urbitarte eta Uxarte.

Eusko Label zigilupean inskri-batutako sagardotegiak: Calonge,Etxeberria, Itsas Buru, Iturrieta,Larrarte, Sebastianeko eta Urkio-la.

Bizkaiko Sagardogile Elkartea,Gipuzkoako Sagardogileen Elkar-tea eta Arabako Sagar eta Sagardo-gile Elkartea aritzen dira EuskoLabel zigiluarekin.

Analisi kimikoak eta zentzumenen bidezko azterketak egiten dituzte Fraisorokolaborategiko sagardo dastalekuan,Zizurkilen (Gipuzkoa).

H asi berri den garaikosagardoarekin hasiziren azterketak egi-ten, iazko udan,Fraisoroko laborate-

giko sagardo dastalekuan.Bi motatako analisiak egiten

dituzte. Batetik, fisiko-kimikoak —PHa, azido malikoa eta alkoholtasa neurtzeko— laborategian,hango tresneria erabiliz. Zentzu-menen bidezko analisiak, berriz,dastalekuan, dastatzaileen partehartzearekin.

Hiru talde aritzen dira dasta-tzeetan: sagardogileak, sagardo-

gileekin ibiltzen diren teknika-riak eta laborategiko teknika-riak, sagardo munduarekin ha-rremana dutenak.

Dastalekuan, intimitatea etaanonimotasuna beharrezkoakdira objektibotasunari eusteko;dastatzaileek ezin dute botila iku-si, eta debekatua dago aldamene-koarekin hitz egitea. Arau horiekbetetzen dituztela ziurtatzeko,begirale bat egoten da panelean,eta laborategiko langilea izan be-har du nahitaez.

Dastatzaileek egindako balora-ziotik puntuazio bat ateratzen da;

altuena 100 da, eta 20 edo 30 puntunahiko emaitza eskasa da. Dasta-tze prozesuak lau fase ditu, eta ha-mar adierazle hartzen dituztekontuan: ikusteko fasean, kolo-rea eta itxura; usaintzeko fasean,indarra, benetakotasuna eta kali-tatea; ahoko fasean, indarra, be-netakotasuna, kalitatea eta irau-pena; eta, azkenik, inpresio oroko-rrean, harmonia.

Epaile bakoitzak tableta batizaten du puntuazioa egiteko, etadatu horiek zuzenean ordenagai-lu batera pasatzen dira, wifi kone-xio baten bidez. Estatistika pro-

KALITATEZKO SAGARDOA BERMATZEKO DASTALEKUA

LABORATEGIAN.Teknikari batzuk,sagarrak aztertzen eta sagardo lagin bat dastatzen,Fraisoroko Landa eta Ingurumen Laborategiko dastalekuan,Zizurkilen (Gipuzkoa).JON URBE / ARGAZKI PRESS

04 sagardoa ›› kalitatea berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

nian, eta laborategiek egiten du-ten lana objektiboki ebaluatzendu. Horrez gain, etengabeko for-mazioa eskatzen diete.

Sagardoak baldintza guztiakongi betez gero, egiaztapen batematen dute; horrek bermatzendu kalitatea. Azterketa egiterako-an, dastatzaileen curriculuma,formazioa eta kontrolak erakutsibehar dituzte. Bi urteko esperien-tzia izatea eskatzen dute. «Bi urteitxaron beharko genuke erakundehorren zigilua jasotzeko», esanzion BERRIA egunkariari NagoreBeranok, laborategiko teknikaribatek, abuztuan. Laborategikogainerako esparruetan badutekreditazioa: «Esperientzia duguhaien lan egiteko moduarekin».

«Sagardogileek bi urte dara-matzate ziurtagiri hori eskatzen;eurentzat funtsezkoa da», Do-mingo Merino laborategiko zu-zendariak BERRIA egunkariariesan zionez.

Laborategiak ezin ditu emai-tzak jendaurrean zabaldu, bainasagardogileek bai, euren bezeroeierakusteko.

grama batekin, batez bestekoakalkulatzen dute, eta hortik ate-ratzen da azken emaitza. Sagar-doa baloratzeko metodoan, ma-trizearen heina definituta dago,eta, horren arabera, sagardoa bi-kaina, ona edo eskasa izendatzendute.

Sagardozaleek eta enologoek el-karrekin adostu dute zentzume-nezko analisiaren metodoa. Horzehazten da sagardoa nola dastatubehar den eta sagardoaren ezau-garriak eta akatsak nola baloratubehar diren. ENAC izeneko egiaz-tatze erakunde bat dago Espai-

IKERKETA ETA KALITATEAGorenak ziurtagiria duten sagardogileak pozik daude aurtengo sagardo ekoizpenarekin.

U rtea ez dela errazaizango uste duteGorenak ziurtagiriaduten sagardogile-ek, baina sagardoa-

ren ekoizpena eta zerbitzua ahalik eta ondoena egiten saiatudira.

«Ahaleginak egin ditugu gau-zak ahalik eta ondoen egiten; izanere, gauzak inoiz baino hobetoegin beharko ditugu orain, egoeraaldapa gora dagoen garai hone-tan», dio Pello Irizarrek, Martute-neko (Donostia) Barkaiztegisagardotegiko arduradunak.

Krisiak beldurra eragiten du,baina jendea sagardotegietarajoango dela uste dute sagardogile-

ek. «Urtea aldapa gora datorrelaematen du, eta horregatik, gauzakhobeto egin beharko ditugu alda-pa hori igotzeko».

Sagar ona jasota eta sagardoona ekoitziz gero aldapa hori leu-nagoa izan daiteke. «Sagarra aur-ten oso ondo etorri da. Azkenekourteetan, kalitatean asko hobetuda. Lehengai on bat izanda, hortikaurrera egin beharrekoa gure lanada».

Horretarako, ikerketan aurrerabegirako urratsak egiten ari diraGorenak ziurtagiriko sagardogile-ak, «kalitate hori hobetzeko»,Pello Irizarren hitzetan.

Zizurkilen dagoen Fraisorokolaborategian, sagarrak aztertzen

dituzte, eta kontrolak egiten dituz-te. «Gure sagardoak handik pasa-tzea nahi dugu, kalitate handia-goa lortzeko».

Aurtengo txotx garaian aurkez-tuko duten ekoizpenarekin gustu-ra daude Gorenak zigiluko ekoizle-ak. «Ekoizpenean, bertakosagarrak erantzun ona izan du,eta, batez ere, sagasti homologa-tuetan. Argi eta garbi, bai kalitate-an eta bai kantitatean, aldea ikus-ten da sagasti homologatuen etaez-homologatuen artean».

Uzta zainduzSagasti homologatuetan sagarra«behar den bezala» heltzen deladio Pello Irizarrek; «sagarra ondo

05ekoizleak ‹‹ sagardoaberria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

SAGARDOTEGIAN. Lagun ugari eta giro ederra Gartziategi sagardotegian.JON URBE / ARGAZKI PRESS

«Ekoizpenean,bertako sagarrakerantzun ona izan du,eta,batez ere,sagastihomologatuetan»PELLO IRIZARBarkaiztegi sagardotegiko arduraduna

egoten da arbolan». Uzta ongizainduz gero emaitzetan nabari-tzen dela azpimarratu du. «Uztamodu egokian tratatu behar da;bestela, uztaren 30-40% lurreandaukagu sagarra heldu bainolehen. Sagarra homologatua iza-tea nabaritu egiten da uzta jaso-

tzeko garaian. Desberdintasunhandia da».

Oro har sagardo ona aterako da,Pello Irizarrek baieztatu duenez.«Pozik gaude, gustura gaude uztahonekin; aurtengoa urte politaizango dela ematen du».

Euskal Herrikoak eta kalitategorenekoak diren sagardoak iden-tifikatzen dituen marka kolekti-boa da Gorenak. Ziurtagiri horilortu nahi duten sagardogileekaraudi bat bete eta kontrol neurrizehatzak gainditu behar dituztesagardoaren lanketa prozesu oso-an, goi mailako sagardoak berma-tzeko.

Euskal Herriko Sagardo Mahaiada sagardogile bakoitzaren lanke-ta prozesua zein den aztertu, arau-dia goitik behera betetzen oteduen egiaztatu, eta, azkenik, Gore-nak zigilua erabiltzeko baimenaeman edo ez erabakitzen duen el-kartea.

Zeregin horretarako, Fraisoro-ko laborategiaren lankidetza duerakundeak, bertako laborategianegiten baitituzte sagardo upel guz-tien kontrol analitikoak.

Sagardogile hauek daramateGorenak ziurtagiria: Alorrene (As-tigarraga), Altzueta (Hernani),Barkaiztegi (Martutene, Donos-tia), Begiristain (Ikaztegieta), Egi-Luze (Errenteria), Gartziategi (As-tigarraga), Gaztañaga (Andoain),Gurutzeta (Astigarraga), Isastegi(Aldaba-Txiki, Tolosa), Olaizola(Hernani), Sarasola (Asteasu), Za-piain (Astigarraga) eta Zelaia(Hernani).

ZIURTAGIRIA. Gorenak zigilua dau-kan sagardo botila bat.JON URBE /

ARGAZKI PRESS

BEZEROAK. Ola sagardotegia,jendez beterik,aurreko urte bateko txotx garaian.BERRIA

SAGARDOTEGIENMUNDUA EZAGUTARAZIZIrungo Ola sagardotegiak Gipuzkoako Foru Aldundiaren XI.Sagardo Lehiaketa irabazi zueniazko ekainean.Sagardo Esperientziak egitasmoan parte hartzen ari da Ola sagardotegia,Gipuzkoako beste bederatzi sagardotegirekin batera.

G ipuzkoako Foru Al-dundiaren XI. Sagar-do Lehiaketa irabaz-tea garrantzitsuaizan da Ola sagardo-

tegiko arduradunentzat. «Sariakondo etortzen dira beti. Edozeinlehiaketa dela, txapeldun izateadonon gustukoa dela uste dut»,Iñaki Bengoetxeak nabarmenduduenez.

Saria jaso izana sagardotegiansumatzen dela dio. «Ondo etortzenzaio sagardotegiari. Txapeldunizateak badu halako sona bat, jen-deak horren berri izaten du, eta in-guruko jende askorekin hitz egin-da, konturatu naiz sariaren oihar-tzuna izan dugula».

Xabier Kamio enologoa XI. Sa-

gardo Lehiaketako epaimahaikideizan zen, 2012ko ekainaren 2an. Sa-gardo irabazleak, Ola sagardote-giaren sagardoak ezaugarri hauekzituela esan zion Gipuzkoako Hi-tza-ri, ekainaren 8an: «Batetik, fru-ta lorearen usain handia zuen; eta,kolore aldetik, erakargarria zen.Ahoan, erraz edatekoa zen, etagorputzak beste trago bat eska-tzen zuen. Horrelakoa izan behardu produktu freskagarri batek».

Sagardo ona ekoitzi dute Ola sa-gardotegian. «Iazko urtea arrarosamar joan zen, baina sagarrakazukrea bazuen, eta euria eginzuenez, sagarra hazi egin zen, etauste dut sagardo onak aterako di-rela aurten. Alkohol graduak ere,neurri onean».

Txotx garai berriari begira bai-kor dira Ola sagardotegian. «Hain-beste beldurra ematen ari dira ko-munikabideak bazter guztietan…Dena den, baikor samar egon be-harko da. Ea joan den urteko neu-rriari eusten diogun, ahal bada,eta prezioei eutsiz jendea berdin-tsu pasatzen den, eta bizirik segi-tzen dugun».

Irundik, Hondarribitik, Nafa-rroa aldetik eta Lapurditik etor-tzen dira bezeroak Ola sagardote-gira. «Bidasoako haran hau nahi-ko handia da, eta beti etortzenzaigu jendea. Gu pozik gaude».

Sagardo EsperientziakBisitariak eta turistak sagarrareneta sagardoaren mundura bildunahi dituzte Gipuzkoako sagardo-tegiek, eta horretarako, SagardoEsperientziak egitasmoa jarrizuen abian Gipuzkoako Sagardo-gileen Elkarteak iazko urrian. Sa-gardotegiak turismo munduariirekitzeko bisita gidatuak egitenhasi ziren Donostialdeko, Bidasoa-Txingudiko, Tolosaldeko, Goierri-ko, Urola Kostako eta Urola Erdikohainbat sagardotegi.

Bisita egitera animatzen dire-nek gertutik ezagutzen ahal dutesagastien, sagardotegien, eta sa-gardoaren antzinako kultura. Gai-nera, sagarrez egindako hainbatproduktu dastatzeko aukera ereizaten dute: muztio eta sagardoak,sagarrak... Sagardotegien egungoegoera eta etorkizuneko erronkakere ezagutzen ahal dituzte bisita-riek.

Oraingoz, hamar sagardotegik

06 sagardoa ›› egitasmoak berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

AURREALDEA. Ola sagardotegiaren aurrealdea.GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS

BILTZEN. Sagarrak biltzen,Irungo Zubieta lursailean.GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS

kutsi, baina kontu hori landu eginbehar da».

Sagardotegietako turismoa sus-tatu ez ezik, inguruko beste eragileturistikoekin ere elkarlana egitendute sagardotegiek, bisitariariproduktu aberatsagoak eta zaba-lagoak eskaintzeko asmoz. Zen-bait sagardotegi hasiak dira sortaturistikoak eskaintzen, Igartubei-ti baserri museoarekin, IdiazabalGaztaren Interpretazio Zentroare-kin, Delikatuz zentroarekin, IrunAlojarekin, Zerain Dezagun fun-dazioarekin eta Nekaturrekin,besteak beste.

07egitasmoak ‹‹ sagardoaberria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

bat egin dute egitasmoarekin. Gi-puzkoako honako sagardotegihauek eskaintzen dituzte bisita gi-datuak: Ola (Irun), Aburuza (Adu-na), Añota (Azpeitia), Bereziartua(Astigarraga), Calonge (Donostia),Iparragirre (Hernani), Oiharte (Ze-rain), Petritegi (Astigarraga), Sa-txota (Aia), eta Zabala (Aduna).

Horietako hainbatetan, udazke-nean jadanik hasi ziren bisita gida-tuak egiten, eta gainerako seiekurtarriletik aurrera irekiko dizkie-te ateak bisitariei. Txotx garaia za-balik dela, aipatu hamar sagardo-tegietan egiten ahal dira bisita gi-datuak.

Ola sagardotegian pozik dira Sa-gardo Esperientziak egitasmoare-kin. «Guk abenduaren bigarren ix-ten dugu, baina ordura arte jendeamugitu zen, eta batzuk poliki-poli-ki deika hasi dira jadanik», IñakiBengoetxearen esanetan. «Jende-ak atsegin ditu horrelako ekin-tzak: bazterrak pixka bat ikusi, es-perientzia probatu eta ikasi. Kan-poko jendeak guk baino ohiturahandiagoa dauka horrelako gau-zetan, baina bai kanpoko jendeaketa bai hemengoak badauka inte-res hori, jakin nahi hori».

«Bada sagardotegiak mugitzekogaraia. Edozein tokitara joatenzara, eta ikusten duzu denak au-rrera badoazela, eta gu hemenorain hasi gara. Gainera, sagardo-tegien munduak badauka zer era-

«Iazko urtea arrarosamar joan zen,baina uste dutsagardo onak aterakodirela aurten»

«Sagardotegienmunduak badaukazer erakutsi,bainakontu hori landu egin behar da»IÑAKI BENGOETXEAOla sagardotegiko arduraduna

DASTATZEN. Sagardoa dastatzen,Calonge sagardotegian.IMANOL OTEGI / ARGAZKI PRESS

08 sagardoa ›› gida berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

TREBIÑUSAGARDOTEGIA

AzkartzaTREBIÑU - BURGOS

TEL.: 945-24 48 52

ITURRIETASAGARDOTEGIA

Arraga auzoa z/gARAMAIO - ARABA

TEL.: 945-44 53 85WEBGUNEA: www.iturrietasagardotegia.blogspot.com

MATXETEERRETEGIA

Matxete plaza,4/5GASTEIZ - ARABA

TEL.: 945-13 18 21WEBGUNEA: www.matxete.com

UXARTESAGARDOTEGIA

Montorra,6ZORNOTZA - BIZKAIA

TEL.: 946-30 88 15HELBIDE ELEKTRONIKOA: uxarte@bilbao.comWEBGUNEA: www.uxarte.com

OLAGISAGARDOTEGIA

Urrutibera baserriaALTZAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-88 77 26

GAZTAÑAGASAGARDOTEGIA

Buruntza auzoaANDOAIN - GIPUZKOA

TEL.: 943-59 19 68

AKELENEASAGARDOTEGIA

Oialume bidea,57ASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-33 33 33HELBIDE ELEKTRONIKOA: akelenea@hotmail.esWEBGUNEA: http://www.sidreriaakelenea.com/

GARTZIATEGISAGARDOTEGIA

Gartziategi baserria - Martutene pas.ASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-46 96 74HELBIDE ELEKTRONIKOA: gartziategi@gmail.comWEBGUNEA: http://www.gartziategi.com/index.php/eu/

GURUTZETASAGARDOTEGIA

Oialume bidea,63ASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 22 42HELBIDE ELEKTRONIKOA: gurutzeta@gurutzeta.comWEBGUNEA: www.gurutzeta.com

LARRARTESAGARDOTEGIA

SantiagomendiASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 56 47WEBGUNEA: http://www.larrarte.net/

LIZEAGASAGARDOTEGIA

Gartziategi baserria - Martutene pas.ASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-46 82 90HELBIDE ELEKTRONIKOA: lizeagasagardoak@gmail.com

MENDIZABALSAGARDOTEGIA

Sagardotegi zeharra,2ASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 57 47WEBGUNEA: http://www.mendizabalsagardotegia.com/in

MINASAGARDOTEGIA

Txoritokieta,z/gASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 52 20

OIALUME ZARSAGARDOTEGIA

Mikel Arozamena,16ASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 29 38HELBIDE ELEKTRONIKOA: mail@oialumezar.comWEBGUNEA: http://www.oialumezar.com/

SARASOLASAGARDOTEGIA

Oiarbide,14ASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 57 46

ZAPIAINSAGARDOTEGIA

Kale Nagusia,96 - Errekalde etxeaASTIGARRAGA - GIPUZKOA

TEL.: 943-33 00 33WEBGUNEA: http://www.zapiainsagardoa.com/

ALBERROTOLARE SAGARDOTEGIA

Santa Barbara auzoa,61HERNANI - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 00 19

20Sagardo

20Sagardo

09gida ‹‹ sagardoaberria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

GOIKO LASTOLASAGARDOTEGIA

Ereñozu auzoa,89HERNANI - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 32 72

IPARRAGIRRESAGARDOAK

Osiñaga auzoa,10HERNANI - GIPUZKOA

TEL.: 943-33 73 70WEBGUNEA: http://www.iparragirre.com/

LARRE-GAINSAGARDOTEGIA

Larre-Gain sagardotegia-EreñozuHERNANI - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 58 46

OLAIZOLATOLARE SAGARDOTEGIA

Osiñaga auzoaHERNANI - GIPUZKOA

TEL.: 943-33 67 31HELBIDE ELEKTRONIKOA: olaizolasagardotegia@hotmail.comWEBGUNEA: http://www.olaizolasagardotegia.com/

OTSUA-ENEASAGARDOTEGIA

Otsua-Enea baserria - Osiñaga auzoaHERNANI - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 68 94WEBGUNEA: http://www.otsua-enea.com/index_eu.html

ZELAIASAGARDOAK

Martindegi auzoa,29HERNANI - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 58 51HELBIDE ELEKTRONIKOA: oihana@zelaia.esWEBGUNEA: http://www.zelaia.es/

TXIMISTASAGARDOTEGIA

Gudarien etorbidea,2ORDIZIA - GIPUZKOA

TEL.: 943-88 11 28WEBGUNEA: http://tximistasagardotegia.com/

EGUZKITZASAGARDOTEGIA

Usabal auzoa 25 TOLOSA - GIPUZKOA

TEL.: 943-67 26 13

ISASTEGITOLARE SAGARDOTEGIA

Aldaba Txiki auzoa,15TOLOSA - GIPUZKOA

TEL.: 943-65 29 64HELBIDE ELEKTRONIKOA: isastegi@isastegisagardotegia.comWEBGUNEA: http://www.isastegi.com/

OIANUMESAGARDOTEGIA

Ergoien auzoa,18URNIETA - GIPUZKOA

TEL.: 943-55 66 83WEBGUNEA: www.oianume.com/

ARRATZAINSAGARDOTEGI-NEKAZALTURISMOA

Arratzain Zahar baserriaUSURBIL - GIPUZKOA

TEL.: 943-36 66 63HELBIDE ELEKTRONIKOA: info@agroturismoarratzain.comWEBGUNEA: www.agroturismoarratzain.com

SAIZARSAGARDOAK

Kalezar auzoa,39USURBIL - GIPUZKOA

TEL.: 943-37 39 95HELBIDE ELEKTRONIKOA: sidreria@sidrassaizar.comWEBGUNEA: www.sidrassaizar.com

URDAIRASAGARDOTEGIA

Urdaira sagardotegia - Aginaga auzoaUSURBIL - GIPUZKOA

TEL.: 943-37 26 91HELBIDE ELEKTRONIKOA: www.urdairasagardotegia.comWEBGUNEA: urdaira@urdaira.com

ARIZIASAGARDOTEGIA

Frantsesbidea z/gZARAUTZ - GIPUZKOA

TEL.: 943-10 04 89HELBIDE ELEKTRONIKOA: arizia@arizia.netWEBGUNEA: www.arizia.net

LA CASONAERRETEGIA-SAGARDOTEGIA

Pueblo Viejo,z/gBARAÑAIN - NAFARROA

TEL.: 948-18 67 13HELBIDE ELEKTRONIKOA: lacasonaelia@yahoo.esWEBGUNEA: http://www.lacasonarestaurante.net/

AUZMENDISAGARDOTEGIA

Joaquin Beunza,17 bisIRUÑEA - NAFARROA

TEL.: 948-38 46 70HELBIDE ELEKTRONIKOA: info@sidreriaauzmendi.comWEBGUNEA: www.sidreriaauzmendi.com/

IRUÑAZARRASAGARDOTEGIA

Merkaderes,15 - beheaIRUÑEA - NAFARROA

TEL.: 948-22 51 47HELBIDE ELEKTRONIKOA: info@irunazarra.es WEBGUNEA: http://www.irunazarra.org/index_eus.html

013otegiak

013otegiak

Bizkaiko egile gehienek bertako produktuarekin egiten dute sagardoa.

B izkaian ez da egitentxotx garaiari hasieraemateko ekitaldirik,Bizkaiko SagardogileElkarteko lehendaka-

ri eta Zornotzako Uxarte sagardo-tegiko jabe Jose Antonio Zamallo-ak esan duenez. «Nik nire sagardo-tegian egiten dut txotx garaiarenhasiera ofiziala, jai batekin, bainaelkarteak berak ez du antolatzenhorrelako ekitaldi berezirik txotxgaraiaren hasierarako».

Uxarte sagardotegian, urtarri-laren 25ean zabalduko dute sagar-do berriaren sasoia. «Sagardotegiaurte osoan daukagu martxan, as-teburuetan. Bizkaian, sagardoa-ren sektorea ez da handia, ez da Gi-

puzkoakoaren modukoa, eta ba-koitzak bere kasa atontzen du beresagardotegia».

Bizkaiko txotx garaiaren hasie-ra ez da Bizkaiko Sagardogile El-kartearen zeregin bat, Zamalloakazaldu duenez. «Sagardo botilarenaurkezpena udaberri-uda alderaegiten dugu, baina txotx garaiarenhasiera sagardotegi bakoitzak egi-ten dugu gure kasa».

Sagardotegi gisa lan egitenduten ostatu ugari daude Biz-kaian; batzuk sagardo ekoizleakdira, eta beste batzuk ez. «Sagar-dotegia edo sagardogintzareninguruan dabilen jarduera zerideitzen diogun zehaztu beharkolitzateke. Kontu hori guztia arau-

tu gabe dago, eta hor hutsune larrisamarra dago».

Bizkaian iaz jasotako sagar uz-tarekin pozik da Zamalloa: «Sagaraldetik eta, nahiko kanpaina sa-noa izan zen. Oso egoera sanoanbatutako sagarra izan da; agian be-randu samar etorri da, nahiz eta

SAGARDO ONA ETA ZERBITZU EGOKIA

SAGARDOA. Gizon bat,sagardoarekin txotx egiten upel batetik,urriko azken asteleheneko Gernikako Azokan,eta emakume bat,sagardoa botilatik zerbitzatzen Sagardo Egunean,BilbokoAreatzan. LUIS JAUREGIALTZO - MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS

10 sagardoa ›› ekoizleak berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

ezin dute egin sagardotegiek.«Guk, Bizkaiko sagardogile gehie-nok, bertako produktuarekin egi-ten ari gara sagardoa, eta horrekziurtasun bat ematen du. Gehie-nak Eusko Label zigiluarekin ari-tzen gara, bertako sagarrarekin,eta horrek pizgarria izan beharkoluke, eta berme bat da, nire ustez.Bezeroari ziurtasun bat eskain-tzea garrantzitsua da».

Egitasmoak eta jarduerakSagardotegien inguruko hainbategitasmo martxan jarri dira azkenurteetan, turismoari lotutakoak,esaterako. «Turismoaren inguru-ko ekintzak lantzen ari gara, hain-bat jarduera, turistarentzat sagar-doaren mundua erakargarria izandadin».

Sagardoaren mundua jendea-rengana hurbiltzeko, azken bate-an. «Merezi duten gauzak erakutsibehar dira, eta turismoa egiten da-bilen jendea sagardotegietarahurbildu behar da, eta sagardoa-ren mundua ezagutarazi beharzaio. Arlo hori lantzen hasi gara,eta horretan ere aurrera egingodugu».

abuztuan bero handia egin, bainaezaugarri onak ditu».

Sagar horien bitartez lortu densagardo berriarekin ere bai. «Orohar, orain arte behintzat dastatuditudan sagardoak kontuan iza-nik, lehenengo fermentazioakamaitu eta gero, apur bat kargatuadago aurtengo sagardoa, koloregehiagorekin, eta uste dut gorputznabarmena izango duela. Taninoedo fenol gehiago edukita uste dutgauza positibo bat dela. Sagardoona etorriko dela espero dut».

Txotx garaiari begira, apur batkezkatuta daude sagardotegieta-ko jabeak. «Krisia hemen dauka-gu, eta itxaron beharko da jendeaknola erantzuten duen. Ez dira poz-tasun handiak hartzeko egoerak.Aurrera egin behar da, baina argi-tu beharreko galdera batzuk dau-de».

Dena den, jendeak ez du galtzensagardotegietara joateko ohitura.«Bai, ikusiko dugu. Ahaleginakegin beharko dira aurrera jarrai-tzeko, baina krisiak agintzen dumomentu honetan».

Sagardoa ona eduki eta zerbitzuegokia eskaini, hori baino gehiago

«Sagardo onaetorriko da;kolore gehiagorekineta gorputznabarmenarekin»JOSE ANTONIO ZAMALLOABizkaiko Sagardogile Elkartekolehendakaria

SAGARDOARENOHITURA ZABALDUZIruñeko Auzmendi sagardotegiak urte osoan saltzen du bereupeletako sagardoa.

A uzmendi sagardote-gian urtarrilaren19an zabalduko dutesagardo garai berria,«danborradarekin

batera», Nerea Auzmendik esanduenez. «Donostiarrak gara, etaurtero jotzen dugu danborrada sa-gardotegian. Aurrena afaldu, eta,afalostean, gauerdian, jende guz-tiak makilak eta egurrezko danbo-rrak hartu eta danborrada jotzendugu, Eugenio Apaolazak eta nikneuk zuzenduta».

Duela 15 urte-edo hasi ziren jaihori egiten Iruñean bizi den Do-nostiako jendearekin. «Gero etajende gehiago hasi zen etortzen,eta gaur egun bi egunetan jo beharizaten dugu danborrada, egun ba-tean denak ez garelako sagardote-gian kabitzen». Aurten, hilaren19an eta 26an egingo dute danbo-rrada Auzmendi sagardotegian.

Bestela, txotx garaia zabaltzekoaparteko ekitaldirik ez dute egi-ten. «Txotxa ez dugu irekitzen,urte osoan saltzen baitugu upele-tako sagardoa». Usurbiletik etaHernanitik ekartzen dute Auz-mendi sagardotegian saltzen du-ten sagardoa.

Sagardotegien denboraldi be-rriaren inguruan itxaropentsudaude. «Gu beti gaude itxaropen-tsu eta lan egiteko gogoz. Denbo-raldi berria ona izatea esperodugu, iazkoa bezalakoa».

Nerea Auzmendi eta bere seni-deak duela 18 urte etorri zirenNafarroara bizitzera. «Etorriberriak ginenean, jendeak ez zuenohiturarik upeletan sagardoa eda-teko. Gaur egun, asko aldatu dirahemengo ohiturak, eta iruinda-rrek gogoz hartzen ari dira sagar-doa».

Sagardo ederraAurtengo sagardoa ona dela esandigu Nerea Auzmendik. «Orainarte dastatu duguna asko gustatuzaigu; ikusi beharko da nola gara-tzen den kupeletan. Oraindik goizda, eta sagardoa hobetuz joangoda».

Auzmendi sagardotegira Iruñe-ko jendea joaten da, gehienbat,baina inguruko herrietatik ere jen-de «dezente» etortzen zaie. «Kan-potarrak gero eta gehiago etortzenhasi direla ere nabaritzen dugu,katalanak batez ere. Duela parebat hilabete, Hego Koreako tipo ba-tek esan zigun gurea gehien gusta-tu zitzaion jatetxea zela; parrilla

eta txuletekin harrituta zegoen,eta handik hilabetera berriro eto-rri zen sagardotegira. Sanfermine-tan batez ere etortzen da kanpokojendea: estatubatuarrak, frantse-sak...».

Bezeroak pozik geratzen direlaesan digu Nerea Auzmendik: «Orohar, behin etorri den jendea berrizere etortzen da; niretzako hori dafrogarik onena, eta gehien poztennauena».

Auzmendi sagardotegian afari-kontzertuak egiten dituzte, eta be-zeroek, sagardotegiko ohiko me-nua ez ezik, beste jaki batzuk dastaditzake. Besteak beste, egunekomenua, hanburgesa-ogitartekoak,kazolak eta pintxoak.

«Pintxo eta kazuelita txapelke-tetan, finalistak ere izan gara parebat alditan. Gure asmoa da jendea-ri jakinaraztea sagardotegian eregai garela beste mota bateko jana-riak prestatzeko, plater landuago-ak eta beste zailtasun eta gaurko-tasun bateko platerak».

Bezeroak giro ederra aurkitukodu Auzmendi sagardotegian. «Jen-deari esango nioke beldur gabe gu-rera etortzeko giro onean, txuletaeta sagardo ona dastatu ahal izate-ko, eta urte berri honi irribarrezongietorria ematera. Donostianesaten den bezala, danborra jozumore ona zabaltzen jarraitukodugu. Goazen denak festara etadantzara!».

11sagardotegiak ‹‹ sagardoaberria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

DANBORRADA. San Sebastian eguneko danborrada egiten dute Auzmendi sagardotegian. AUZMENDI

«Asko aldatu dirahemengo ohiturak,eta iruindarrak gogozhartzen ari dirasagardoa»NEREA AUZMENDIAuzmendi sagardotegiko arduraduna

12 sagardoa ›› ekoizleak berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

ARABAKOSAGARDO BERRIATxotx garai berria ona izango dela espero dute Aramaioko Iturrietasagardotegiko arduradunek.Sagardo ekoizleak dira,eta gehienbatArabako sagarrak erabiltzen dituzte.

I turrieta sagardotegiak ur-tarrilean zabaldu dizkie be-rriz ere ateak bezeroei, urri-tik aurrera itxita egon ondo-ren, «sagardo berria presta-

tzeko eta baserriko zereginak egi-teko», Juanjo Peciñaren hitzetan.

Aurtengo txotx garaiari begira,«krisi garaian jendeak nola eran-tzuten duen itxaron beharkodugu, beste denok bezala, bainajendea etorriko dela espero dugu,sagardo garaia delako», esan duJuanjo Peciñak.

Txotx garai berria ona izangodela espero dute Iturrieta sagardo-tegian. «Orokorrean, leku guztie-tan gertatzen ari dena ikusten arigara, eta horrek ezinegon apur batsortzen digu. Krisi garaian, jende-ak alboratzen dituen lehenengogauzak beharrezkoak ez direnaketa luxuzkoak izaten dira».

Dena den, krisiak krisi, herrita-rrek estimatzen duten ohitura dasagardotegi batean otordu bat egi-tea. «Nahiz eta krisialdian egon,jendeak sagardo garaiari oso gus-tura eta gogoz itxaroten diola ustedut. Jendea urtean behin edo bitansagardotegi batera joaten da».

Iturrieta sagardotegia ekoizleada. «Gehienetan gure sagarrekinegiten dugu sagardoa. Mila arboladitugu, eta arbola horiekin saia-tzen gara ekoizpen gehiena egiten,baina beti ez da lortzen. Orduan,Arabako beste hainbat tokitatikekartzen dugu sagarra, eta, beste-la, Deba garaitik edo Bizkaitik.Aurten, Bizkaitik ekarri dugu sa-garra, eta Gipuzkoatik apurtxo batere bai».

Oro har, 2012ko uztako sagarratxikiagoa atera dela dio Juanjo Pe-ciñak, «agian uda lehorra izan de-lako; heldu puntuan etorri da, etaaurten apur bat aurreratu egin da

eguraldiarengatik». Zuku onaizango da. «Kalitate aldetik berepuntuan, sagardo on bat ateratze-ko». Sagardo ona izango da, orohar. «Gure kasuan, behintzat, osopozik gaude».

Iturrieta sagardotegiko upel ba-tzuetan sagardo ekologikoa es-kaintzen dute. «Gure sagarrakmodu ekologikoan landatuta etazainduta daude. Hori gure erabakipertsonala da».

Autobus zerbitzuaAurtengo txotx garaian autobuszerbitzua antolatuko dute bezero-ak Iturrieta sagardotegira etor dai-tezen. «Orain arte, jendeak edo la-gun taldeek beren kabuz aloka-tzen zuten autobusa, eta aurtenguk antolatuko ditugu autobusakGasteiztik, ostiralez eta larunba-tez».

Urtarrilaren 17an, Iturrieta sa-gardotegian egin zuten festan Ara-bako sagardo berria lehen aldizdastatu zuten. Araban, Iturrieta ezezik, Trebiñu sagardotegia ereekoizlea da, eta beste ekoizle batere badago Ozeta herrian, Boro-

bia, baina ez dauka sagardotegi-rik.

Aramaion dago Iturrieta sagar-dotegia. «Ez da Gipuzkoan bezala,han jendea oso ohituta baitago sa-gardotegietara joatera. Gasteizenbezero potentzial ugari daukagu,baina sagardotegien eskaintzaoraindik landu egin behar da, etagauzak ondo egiten jarraitu behar-ko dugu».

«Gasteizen jende pilo batekoraindik ez baitaki zer den sagar-doaren kultura, eta hori ere eraku-tsi egin behar da. Gero, behin sa-gardotegi batera joaten denean,jendeak gustuko izaten du, etanormalean berriz ere joaten da.Bizpahiru urte daramatzagu lane-an Gasteizen, eta gero eta Gasteiz-ko jende gehiago etortzen zaigulanabaritzen da».

Deba garaitik, Gasteiz aldetiketa Bizkaiko inguruko herrietatikjoaten da jendea Iturrieta sagardo-tegira. «Aramaio haran ezezagunbatean dago, nolabait esateko, ara-barrentzat ere bai. Badago jendebat ezagutzen ez duena, bainabehin ezagutuz gero berriro etor-tzen da. Aramaio ez da bidean dau-kazun herri bat, espresuki etorribehar duzu honaino».

Dena den, udalaren eta bestehainbat elkarteren ekinbidez,Aramaioko harana ezagutaraztensaiatzen ari dira. «Egitasmo ba-tzuk martxan jarri ditugu Araba-ko jendearengana iritsi ahal izate-ko».

SAGARDOTEGIAN.Txotx egiten,Iturrieta sagardotegian.JUANAN RUIZ / ARG.PRESS

«Nahiz eta krisianegon,jendeaksagardo garaiarigogoz itxaroten diolauste dut»JUANJO PECIÑAIturrieta sagardotegiko arduraduna

BERTSOA ETASAGARDOABertso saioak antolatuko dituzte Gipuzkoakohainbat sagardotegitan, txotx garaian.

G ipuzkoako Sagardo-gileen Elkarteakbertsolaritza eta ber-tsolariak omendu zi-tuen Donostiako Sa-

gardo Egunean, iazko irailaren1ean. Unai Agirre omenaldi horiantolatzen aritu zen. GipuzkoakoSagardozale Elkarteko koordina-tzailea izan ez ezik, bertsolaria erebada Unai Agirre.

«Omenaldian esan genuen aur-tengo txotx garaian bertso saio ba-tzuk sagardotegietan antolatukogenituela, animatzen diren sagar-dotegiekin», Unai Agirreren hitze-tan. Saio horiek finkatzen hasi dirajadanik. «Aurtengo txotx garaianegingo ditugu, baina aurrerago».

Gipuzkoako zenbait sagardote-

gitan izango dira saioak, baina to-kiak, egunak eta bertsolarien ize-nak zehaztu gabe daude oraindik.«Bertsozale elkartearekin hitzegin dugu saioak nola egin zehaz-teko, hainbat sagardotegirekin erebai, baina egunak finkatu gabedaude oraindik».

Hasteko, dozena erdi bat saio an-tolatuko dituzte. «Aurten probabat egingo dugu, eta saioak ongiateratzen direla ikusten badugu,hurrengo urtean ere antolatukoditugu».

Izan ere, Donostiako Sagardoa-ren Egunekoa omenaldi bat bainogehiago izan zen. «Sagardotegie-tan bertsotan aritzeari bultzadaeman nahi genion pixka bat, lehenegiten zen bezala».

Lotura estua izan baita beti sa-gardotegien eta bertsolarien arte-an. Sagardotegia oso toki apropo-sa baita bertsoak kantatzeko, to-kiaren ezaugarriak eta sortzenden giroa kontuan izanik. «Sagar-dotegia oso leku naturala izan dabertsotan egiteko», azpimarratudu Unai Agirrek.

«Sagardotegi batean leku askodaude. Sagardotegia normaleanfestarako edo denbora-pasarakotoki bat izaten da, jan-edanaz gain,bertsotan egiteko oso egokia.Oraindik badaude bertso saioakegiten dituzten sagardotegiak, bai-na lehen ere zenbat bertso kantatuote dira sagardotegietan. Sagardo-tegi zaharretan eta berrietan, sa-gardogile denak sentitzen dira osoidentifikatuak bertsoarekin».

Gipuzkoako SagardozaleElkarteak antolatzen dituen eki-taldi ugaritan bertsolariek partehartzen dute. Txotx garaia zabal-tzeko ekitaldietan, esaterako.«Normalean, sagardotegietanedo sagardoa egoten den inguruhorietan, bertsoak kantatzea osogauza naturala da, azkenean ber-tsoa gure kulturaren parte batdelako, hitzekin jolas egitenduena».

«Denboran atzera joko bagenu,eta bertsoen erreferentziak hartu-ko bagenitu, bertsoa sagardoare-kin oso lotuta egon dela kontura-tuko ginateke. Gure ondarean bizutabe egon daitezke, bertsoa etasagardoa. Horixe gogoratu nahigenuen omenaldian. Gogoratu,bultzatu eta eguneratu. Orain arteegin den guztia kontuan hartu,egon den elkarlan hori kontuanhartu, eta aurrera begira ere elkar-lan hori sustatu nahi dugu».

13bertsolaritza ‹‹ sagardoaberria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

BERTSOTAN. Sebastian Lizaso eta Andoni Egaña bertsolariak,Petritegi sa-gardotegian.JON URBE / ARGAZKI PRESS

«Sagardotegia osoleku naturala izan dabertsotan egiteko»

«Sagardotegi zahareta berrietan,sagardogile denakoso identifikatuaksentitzen dirabertsoarekin»UNAI AGIRREGipuzkoako Sagardozale Elkarteko koordinatzailea

SAGASTIA. Astigarragako sagasti bat.Sagarrondoetan lortutako sagarre-kin sagardoa egiten dute.IMANOL OTEGI / ARGAZKI PRESS

AITZINDARIENFUNTSEZKOZEREGINAEuskal Sagarraren Ikerle Taldea aitzindaria izan da sagarra ikertzekoeta sagardoa sustatzeko eginkizunean.

E uskal Sagarraren IkerleTaldean (ESI), sagarraikertzea eta sagardoasustatzea bultzatzenzuten hainbat pertsona

aritzen ziren. Sagardoa ekoiztenduten baserrien ekonomia indar-tzeko bide gisa hartzen zutensagardoa sustatzea.

Euskal Sagarraren Ikerle Tal-dea sortu zenean, Josetxo Uria zenlehendakaria. 1978an argitaratuzuen Sagardoa izenburuko libu-ruan, sagardoa egiteko prozesuazmintzo zen, eta sagardoa egitekoegokiak ziren Gipuzkoako saga-rren katalogo bat eskaintzenzuen.

ESIko gainerako kideak ziren:Angel Segurola, Angel Zendoia,Kerman Rekondo, Enrique Sama-niego, Miguel Zapiain eta Guiller-mo Otegi.

«Taldea pixka bat kasualitatezsortu zen; hainbat lagun sagarra-ren eta sagardoaren inguruanelkartzen ginen; eta aberastasunhistoriko bat bazegoela eta ekono-

mikoa ere izan zitekeela jabetuginen, eta galtzen ari zela», MiguelZapiainen hitzetan. «Sektorea ber-tan behera geratzen ari zela ikus-ten genuen, Gipuzkoako nekazari-tza. Urte batzuk lehenagoegundainoko presentzia eta mailazeukan Europan, baina galtzen arizela ikusten genuen».

Beharrezko hausnarketak eginondoren, Euskal Sagarraren Iker-le Taldea sortu eta lanean hasiziren. «Gipuzkoako Foru Aldundi-ra joan ginen, eta NekazaritzaDepartamenduko arduraduneiaurkeztu genien egitasmoa. Guta-ko bakoitzak gure zeregina geneu-kan, eta ez ginen ez baserritarrak

14 sagardoa ›› ikerkuntza berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

Foru Aldundiko teknikariak ESItaldearen sorrerako garaia gogoraekarri zuen aipatu ekitaldian:«Baserriarentzat emankorra izan-go zen zerbait bilatzen saiatzen ariginen, ustiategiak bertan beherauzten ari zirela eta pinuak landa-tzen ari zirela ikusten ari ginelako.Sagarrondoak eta sagardoa irten-bide bat izan zitekeela ustegenuen».

15ikerkuntza ‹‹ sagardoaberria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

ezta sagardogileak ere, baina abia-puntu bat jartzea lortu genuen,eta diputazioak kontzientziahartu zuen, eta Iñaki Larrañagateknikaria kontratatu zuen».

Iñaki Larrañagak gidatzenzuen taldea bertako sagar motakbiltzen hasi zen, eta sagarrondoenhaztegi bat zabaldu zuen Honda-rribian. «Une bat iritsi zen non ESItaldean ikusi genuen aurrerajarraitzeko erabat profesionaliza-tu behar genuela, baina gutakobakoitzak gure lanbidea zuen, etaESI taldearen jarduna hor geratuzen; gure lana hor bukatzen zelajabetu ginen», azaldu du MiguelZapiainek.

ESI taldeko kideak tarteka bil-tzen dira oraindik, «lagun taldegisa bakarrik». Izan ere, haiekabiatu zuten lana GipuzkoakoForu Aldundiko teknikariek egi-ten dute orain.

Gipuzkoako Foru AldundiakEuskal Sagarraren Ikerle Taldea(ESI) omendu zuen, eta Pomolo-giaren Sustapen Programarensorreraren 25. urteurrena ospatuzuen 2008an.

Iñaki Larrañaga Gipuzkoako

SAGARRAK. Sagarrak aukeratzen eta garbitzen,dolarera sartu aurretik,Gurutzeta sagardotegian,Astigarragan.JON URBE / ARGAZKI PRESS

Baserriz baserri ibili ziren sagarmota onenak zeintzuk ziren base-rritarrei galdetuz. «Hasieran, 36 sagar mota katalogatu ge-nuen». Asturiasera (Espainia) etaHerefordeko konderrira (Ingalate-rra) ere joan ziren, toki horietakosagarrondoei eta sagarrei errepa-ratzera, eta ekoizpen moduak az-tertzera.

Ikerketak eta haztegiakESI taldeak lana hasi ondoren, Gi-puzkoako Foru Aldundiak sagar-doa egiteko sagarraren eta saga-rrondoak landatzeko moduen in-guruko ikerketak abiarazi zituen.Urteotan, Gipuzkoako Aldundiakhainbat haztegi zabaldu ditu, ba-serritarrek sagarrondoak landaditzaten.

ESI taldearen aurretik, VicenteLaffitte aitzindariak egin zuenlana ere aipatu behar da; 1918an,Eusko Ikaskuntzak egin zuen le-henengo biltzarrean, Oñatin (Gi-puzkoa), txosten bat aurkeztu bai-tzuen sagarrondoa landatzekomodu egokiari buruz, eta sagar-doa egiteko Gipuzkoako sagar mo-tei buruz.

«Hainbat lagunsagarraren etasagardoaren inguruanelkartzen ginen,eta taldea kasualitatezsortu zen»

«Aberastasunhistoriko batbazegoela etaekonomikoa ere izanzitekeela jabetu ginen,eta galtzen ari zela»MIGUEL ZAPIAINEuskal Sagarraren Ikerle Taldeko kidea

16 sagardoa ›› zerbitzuak berria2013ko urtarrilaren 19a,larunbata

FESTA. Hernaniko taberna batean festa giroa,iazko sagardotegi garaian.GIPUZKOAKO HITZA

TXOTX EGIN,BEGIRUNEZAurreko urteetan egin duen moduan,Hernaniko Udalak neurriberezi batzuk hartu ditu eta hainbat zerbitzu martxan jarri ditu hasi berria den txotx garaiari begira.

T xotx egiteko sasoiahasia dela, datozenasteetan lagun ugarijoango dira Hernanikosagardotegietara, eta

herriko tabernetan eta kafetegie-tan ere ibiliko dira, otordua egineta gero.

Aurten ere, Hernaniko Udalaktxotx garairako neurri berezi ba-tzuk hartu ditu. Udaltzaingo zerbi-tzua handitu eta egokitu egin du,eta ordutegi zehatz batzuetanudaltzain kopurua gehituko du.

Ohiko komun publikoez gain,erdigunean behin-behineko bigune ezarri ditu.

Aparkalekuei dagokienez, kan-potik datozen autobusek Ibaiondopoligonoan izango dute toki apro-posa, eta autoentzat Karabel auzo-an 280 autorentzako aparkalekuaaholkatu du udalak. Herriaren er-digunera joateko igogailua dagoauzo horretan.

Herri barruko autobusaksagardotegietara joateko zerbi-tzua eskainiko du txotx garaian.Zinkoenea geltokian izango dairteera, Osinaga aldera joateko;Itsasburu, Otsua-enea, Olaizola,Altzueta, Iparragirre, Elorrabieta Goiko Lastola sagardotegieta-ra joateko. Larre Gain sagardote-giak bere autobus zerbitzu priba-tua du.

Zerbitzu bereziak ere izangodira talde osatuentzat autobusosoa ordainduta. Horretarako, te-

lefono zenbaki honetara deitu be-har da: 658-70 31 96.

Hernaniko Udalak mezu hau bi-dali die txotx garaian Hernanirajoango diren bisitariei: «Txotx ga-raia Hernaniko sagardotegiak etasagardoak ezagutu eta dastatzekogaraia da, sustrai sendoak dituenohitura ezagutzeko aukera ezinhobea; baina, betiere, elkarbizitzabermatzen duten arauak errespe-tatuz. Hernanik bisitaria zaintzenduenez, bisitariak ere Hernanizaintzea eskatzen du udalak».

Turismo proposamenakOtsaileko, martxoko eta apirilekoasteburuetan, Hernani ezagutze-ko hainbat aukera izango dute bi-sitariek.

Erreserbak egiteko 943-33 70 28telefono zenbakira dei daiteke, edo

mezu bat bidaltzen ahal da helbideelektroniko honetara: gurutze-a@hernani.net.TOP ESPERIENTZIA ›Bisita gidatu bathirigune historikoan, ibilaldi battren berdean, sagardo dastatzeaeta bazkari bat sagardotegi batean.TURISMO SORTA › Bisita gidatua hi-rigune historikoan, ibilaldia trenberdean eta sagardo dastatzea.TREN BERDEA › Ibilbidea tren berde-an, herrian zehar.BISITA GIDATUA ›Bisita gidatua hiri-gune historikoan (kultur ondaregisa monumentu multzo izenda-tua).

Txotx garaian turismoko infor-mazio gune bat izango da Biterin(Kultur Etxearen aurrean). Infor-mazio gehiago nahi izanez gero,Hernaniko Udalera telefonoz dei-tuta lor daiteke: 943-33 70 00.

TOPA. Hainbat lagun sagardoarekin topa egiten.MADDI SOROA