Upload
peruu
View
317
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
BetaG 4. mailaBetaG 4. maila4º curso. ByG4º curso. ByG
tema 1. ikasgaiatema 1. ikasgaia
Izaki bizidun guztiak Izaki bizidun guztiak zelula-unitatez eginak baigaude.zelula-unitatez eginak baigaude.
Todos los seres vivos Todos los seres vivos estamos hechos de célulasestamos hechos de células.
Baina zelula guztiak ez dira berdinak.Baina zelula guztiak ez dira berdinak.Pero no todas las células son iguales.Pero no todas las células son iguales.
Adibidez: bi zelula motaTuberkulosiaren eragilea Tuberkulosiaren eragilea den Koch baziloa eta hark den Koch baziloa eta hark kutsatzen dituen gure kutsatzen dituen gure birikietako Zelulak.birikietako Zelulak.
El bacilo de Koch, causante de la tuberculósis, El bacilo de Koch, causante de la tuberculósis, y las células de los pulmones que aquel infecy las células de los pulmones que aquel infectata
Oso bestelakoak dira Oso bestelakoak dira Son muy diferentesSon muy diferentes
Desberdintasun horiei esker Desberdintasun horiei esker sendagaiak baziloak ezaba ditzake sendagaiak baziloak ezaba ditzake gure zelulei kalterik egin gabe.gure zelulei kalterik egin gabe.
Estas diferencias son las que explican Estas diferencias son las que explican por qué un fármaco elimina los bacilos por qué un fármaco elimina los bacilos sin dañar las célulassin dañar las células..
DakigunaDakiguna
-izaki bizidun guztiak zelulaz izaki bizidun guztiak zelulaz osatuta daudeosatuta daude
-todos los seres vivos están todos los seres vivos están constituidos por céluasconstituidos por céluas
1665. urtean1665. urtean Robert HookeRobert Hooke
1665. urtean1665. urtean Robert HookeRobert Hooke
Zuhaitz batetik hartutako artelazkiaren Zuhaitz batetik hartutako artelazkiaren xafla mehe bat behatu zuen.xafla mehe bat behatu zuen.
Observó una delgada lámina de corcho.Observó una delgada lámina de corcho.
Ikusitakoa erleen abaraskaren antzeko Ikusitakoa erleen abaraskaren antzeko egitura gisa zeukan. egitura gisa zeukan.
Estructura similar a un panal de abejasEstructura similar a un panal de abejas
ZELULAZELULA (gelaxka)(gelaxka) deitu zien konpartimentu txiki bakoitzari.deitu zien konpartimentu txiki bakoitzari.
Llamó Llamó CÉLULACÉLULA (celdilla)(celdilla) a cada uno de los compartimentos a cada uno de los compartimentos que vio. que vio.
1838. Urtean1838. UrteanM.SchleidenM.Schleiden
Edozein landare-zati mikroskopioan Edozein landare-zati mikroskopioan behatutakoan Hooke aurkitutako zelulak behatutakoan Hooke aurkitutako zelulak
ikus zitezkeela konturatu zenikus zitezkeela konturatu zen
En cualquier fragmento de planta En cualquier fragmento de planta observando se podían reconocer las observando se podían reconocer las
células descubiertas por Hookecélulas descubiertas por Hooke
1839an1839an T.SchwanT.Schwan
Animaliak ere zelulaz osatuta Animaliak ere zelulaz osatuta zeudela ohartu zenzeudela ohartu zen
También los animales estabanTambién los animales estabanformados por célulasformados por células
Teoria zelularraTeoria zelularra
Zelula da beren kasa (kabuz) Zelula da beren kasa (kabuz) bizi daitezkeen bizi daitezkeen
organismo zelulanitza organismo zelulanitza ororen oinarrizko egitura-unitateaororen oinarrizko egitura-unitatea
La célula es la unidad estructural básica La célula es la unidad estructural básica de todos losorganismos pluricelulares de todos losorganismos pluricelulares
capaz de existir por si mismacapaz de existir por si misma
1860ko hamarkadan frogatu zen
Ezinezkoa dela bizitza bere kasa agertzea.
Zelula oro aurreko beste zelula batetik badatorToda célula procedede otra célula anterior
Teoria zelularraTeoria zelularra
-Zelula izaki bizidun egiruta-unitatea da.Zelula izaki bizidun egiruta-unitatea da. La célula es la unidad estructural.La célula es la unidad estructural.
-Zelula izaki bizidun funtzio-unitatea daZelula izaki bizidun funtzio-unitatea da La célula es la unidad funcional.La célula es la unidad funcional.
-Zelula da izaki bizidun ugalketa-unitatea daZelula da izaki bizidun ugalketa-unitatea da La célula es la unidad reproductora.La célula es la unidad reproductora.
Gaur egun badakigu Hoy sabemos
- Nolakoa den zelula baten barruko estruktura Cómo es la estructura interna de una célula
- Zelula nola funzionatzen da Cómo funciona una célula
Bizitzaren antolaketa hierarkokiaOrganización jerárquica de la vidaMolekulaZelulaEhuna / TejidoOrganoaOrgano-sistema edo aparatuaOrganismoa Populazioa (espezie berekoa/la misma)Komunitatea (espezie desberdinak/diferentes) Biosfera
ZER DA ZELULA EUKARIOTIKOA?ZER DA ZELULA EUKARIOTIKOA?¿QUÉ ES UNA CÉLULA EUCARIÓTICA?¿QUÉ ES UNA CÉLULA EUCARIÓTICA?
ZELULA EUKARIOTIKOA oinarizko egituraZELULA EUKARIOTIKOA oinarizko egituraEstructura básica de la C.EUCARIÓTICAEstructura básica de la C.EUCARIÓTICA-mintz plasmatikoa/menbrana p.mintz plasmatikoa/menbrana p.substantzian sartzea eta irtetea erregulatzen dusubstantzian sartzea eta irtetea erregulatzen du-zitoplasmazitoplasmahialoplasma eta organuluakhialoplasma eta organuluak--nukleoa (mintz n/membrana n)nukleoa (mintz n/membrana n)
ZELULA EUKARIOTIKO BATEN EGITURAZELULA EUKARIOTIKO BATEN EGITURA
ZELULEN FUNTZIOAKZELULEN FUNTZIOAKFUNCIONES CELULARESFUNCIONES CELULARES
UGALKETA / LA REPRODUCCIÓNUGALKETA / LA REPRODUCCIÓN
ELIKADURA / LA NUTRICIÓNELIKADURA / LA NUTRICIÓN
HARREMAN / LA RELACIÓNHARREMAN / LA RELACIÓN
ZELULAREN NUKLEO ETA ZELULAREN ZIKLOAZELULAREN NUKLEO ETA ZELULAREN ZIKLOAEL NÚCLEO Y EL CICLO CELULAREL NÚCLEO Y EL CICLO CELULAR
Zelula-zikloaZelula-zikloaZelula bat jaitzen den unetik zelula umeak Zelula bat jaitzen den unetik zelula umeak sortzen diren arteko denbora tartea da.sortzen diren arteko denbora tartea da.
Periodo que va desde que una célula nacePeriodo que va desde que una célula nacehasta que se originan sus células hijas.hasta que se originan sus células hijas.
Ziklo batean honako faseak gertatzen diraZiklo batean honako faseak gertatzen diraEn un ciclo se suceden las siguientes fasesEn un ciclo se suceden las siguientes fases- Interfase- Interfase- Banaketa fasea / Fase de división- Banaketa fasea / Fase de división
InterfaseInterfase
Zelula jaiotzen denetik Zelula jaiotzen denetik zatitzekoan denera arteko zatitzekoan denera arteko
denbora tarteadenbora tartea da da
Periodo de tiempo:Periodo de tiempo: desde desde que la célula nace hastaque la célula nace hastael momento de dividirse.el momento de dividirse.
Banaketa faseaBanaketa fasea
Zelula zatitu Zelula zatitu eta eta
bi zelulabi zelula sortzen dira sortzen dira
La célula se divideLa célula se divideyy
origina origina dos célulasdos células hijas hijas
Zer dago nukleo barruan?Zer dago nukleo barruan?¿Qué hay en el interior del núcleo?¿Qué hay en el interior del núcleo?
Nukleoak Nukleoak zelularen funtzionamenduazelularen funtzionamendua kontrolatzen duen kontrolatzen duen informazioainformazioa du. du.
El núcleo contiene la El núcleo contiene la informacióninformación que controla el que controla el funcionamiento de la célulafuncionamiento de la célula
Nukleoaren egituraNukleoaren egitura
Nukloaren itxura / aspecto del núcleoNukloaren itxura / aspecto del núcleozelula-zikloaren fasearen arabera zelula-zikloaren fasearen arabera
asko aldatuko da.asko aldatuko da.
su aspecto es muy diferentesu aspecto es muy diferentesegún la fase el ciclo celular.según la fase el ciclo celular.
NUKLEOAREN EGITURA NUKLEOAREN EGITURA INTERFASEANINTERFASEAN
Esfera forma daukaEsfera forma daukaAnimalia-Zeluletan Animalia-Zeluletan ERDIALDEANERDIALDEAN
Landare-Zeluletan Landare-Zeluletan ALDEETAKO BATERAALDEETAKO BATERA
Bereizten dira:Bereizten dira:- - Estalki (mintz) nuklearraEstalki (mintz) nuklearra
- - KromatinaKromatina antolatu gabe/zuntzexka nahaspilaantolatu gabe/zuntzexka nahaspila- - NukleoloaNukleoloa
ESTRUCTURA DEL NÚCLEO EN ESTRUCTURA DEL NÚCLEO EN INTERFASEINTERFASE
Forma esféricaForma esféricaEn en En en CENTROCENTRO en las c. animales en las c. animales
En la En la PERIFERIAPERIFERIA en las c. vegetales en las c. vegetales
Se distinguen:Se distinguen:- - Envoltura (membrana) nuclearEnvoltura (membrana) nuclear
- - CromatinaCromatina maraña de fibras sin ordenar maraña de fibras sin ordenar- - NucleoloNucleolo
NUKLEOAREN EGITURA NUKLEOAREN EGITURA ZELULA-ZATIKETA HASTEN DENEANZELULA-ZATIKETA HASTEN DENEAN
Nukleoaren itxura ALDATU EGITEN daNukleoaren itxura ALDATU EGITEN da
-Mintza desegiten daMintza desegiten da-Edukia zelula osora zabaltzen daEdukia zelula osora zabaltzen da
-Nukleoloa desagertu egiten daNukleoloa desagertu egiten da-Kromatinaren filamentuak ------ Kromatinaren filamentuak ------ KROMOSOMAKKROMOSOMAK
1. Trinkotu1. Trinkotu 2. Loditu2. Loditu
3. Laburtu3. Laburtu
ESTRUCTURA DEL NÚCLEOESTRUCTURA DEL NÚCLEOAL INICIARSE LA DIVISIÓNAL INICIARSE LA DIVISIÓN
El núcleo cambia de aspecto:El núcleo cambia de aspecto:-Su membrana desapareceSu membrana desaparece
-El contenido se dispersa por toda la célulaEl contenido se dispersa por toda la célula-El nucleolo desapareceEl nucleolo desaparece
-Filamentos de cromatina ------ Filamentos de cromatina ------ CROMOSOMAKCROMOSOMAK 1. Se condensa1. Se condensa
2. Engruesa2. Engruesa 3. Acortan3. Acortan
KROMOSOMEN EGITURAKROMOSOMEN EGITURA
http://fundacionannavazquez.wordpress.com/2007/12/13/
ZELULAK bete behar dituen FUNTZIOAKZELULAK bete behar dituen FUNTZIOAKFUNCIONES que desarrolla DE LA FUNCIONES que desarrolla DE LA
CÉLULA:CÉLULA:
UGALTZEA - REPRODUCCIÓNUGALTZEA - REPRODUCCIÓN
ELIKATZEA – NUTRICIÓNELIKATZEA – NUTRICIÓN
inguruarekin inguruarekin HARREMANAK – RELACIONESHARREMANAK – RELACIONES
con el mediocon el medio
ZELULAZELULA
ZELULANITZA - PLURICELULARZELULANITZA - PLURICELULARzelulak espezializatutak daude zelulak espezializatutak daude eta guztion artean funtzoiak egineta guztion artean funtzoiak eginlas células se especializan y el conjunto las células se especializan y el conjunto realiza las funcionesrealiza las funcionesZELULABAKARRA - UNICELULARZELULABAKARRA - UNICELULARzelula batek funtzio guztiak bete ditu.zelula batek funtzio guztiak bete ditu.La única célula realiza todas las La única célula realiza todas las funcionesfunciones
ZELULA-UGALKETAZELULA-UGALKETAREPRODUCCIÓN CELULARREPRODUCCIÓN CELULARZELULA-ZATIKETA - DIVISIÓN CELULARZELULA-ZATIKETA - DIVISIÓN CELULAR
ZELULANITZAZELULANITZAtamainaz handitzekoeta hiltzen direnak ordezkatzekotamainaz handitzekoeta hiltzen direnak ordezkatzekoaumentar tamaño y sustituir a las que muerenaumentar tamaño y sustituir a las que mueren
ZELULABAKARRAZELULABAKARRAorganismoa ugaltzeaorganismoa ugaltzeareproducción del organísmoreproducción del organísmo
ZELULA-ZATIKETAZELULA-ZATIKETADIVISIÓN CELULARDIVISIÓN CELULAR(I)(I)1 1 Nukleoaren zatiketaNukleoaren zatiketaDivisión del núcleoDivisión del núcleozatiketak bizitzeko beharrezkoa den zatiketak bizitzeko beharrezkoa den informazioa jasotzea bermatu behar duinformazioa jasotzea bermatu behar dula división debe garantizar el reparto de la la división debe garantizar el reparto de la información necesaria para vivirinformación necesaria para vivir
MITOSIAMITOSIA - - MITOSISMITOSIS
ZELULA-ZATIKETAZELULA-ZATIKETADIVISIÓN CELULARDIVISIÓN CELULAR (II) (II) 2 2 Zitoplamaren zatiketaZitoplamaren zatiketaDivisión del citoplasmaDivisión del citoplasma
banaketa egiterakoan zehatz-mehatz egiteabanaketa egiterakoan zehatz-mehatz egiteaez da beharrezkoaez da beharrezkoano es necesaria una división precisa no es necesaria una división precisa
ZELULEN-ELIKADURA MOTAZELULEN-ELIKADURA MOTATIPOS DE NUTRICIÓN CELULARTIPOS DE NUTRICIÓN CELULAR
1. elikadura - nutrición1. elikadura - nutrición AUTOTROFOAAUTOTROFOA2. elikadura – nutrición2. elikadura – nutriciónHETEROTROFOAHETEROTROFOA
ZELULEN-ELIKADURA MOTAZELULEN-ELIKADURA MOTATIPOS DE NUTRICIÓN CELULARTIPOS DE NUTRICIÓN CELULAR(I)(I)
1. elikadura 1. elikadura AUTOTROFOAAUTOTROFOA nutriciónnutriciónmat ez-organikotik --- mat. organikoa sortumat ez-organikotik --- mat. organikoa sortumat. no organica--------- crear mat organica mat. no organica--------- crear mat organica energia energia ENERGIAENERGIAsol luz /sol luz / eguzki edo argi-energiaeguzki edo argi-energiaklorofilaklorofila
FOTOSINTESIAFOTOSINTESIA
ZELULEN-ELIKADURA MOTAZELULEN-ELIKADURA MOTATIPOS DE NUTRICIÓN CELULARTIPOS DE NUTRICIÓN CELULAR(II)(II)
2. elikadura 2. elikadura HETEROTROFOAHETEROTROFOA
ingurunetik hartutako mat. organikotik nahiz ez ingurunetik hartutako mat. organikotik nahiz ez organikotik---------------- bere konposatu org. lortuorganikotik---------------- bere konposatu org. lortutoman del medio mat orgánica y no orgánica----toman del medio mat orgánica y no orgánica----------------- crear propios compuestos orgánicos------------- crear propios compuestos orgánicos
proceso de digesíón / digestio prozesuaproceso de digesíón / digestio prozesualisosomas / lisosomaklisosomas / lisosomak
ENERGIA LORTZEKOENERGIA LORTZEKOPROZESUAKPROZESUAKPROCESOS PARA OBTENER PROCESOS PARA OBTENER ENERGÍAENERGÍA
1. 1. ARNASKETA ZELULARRAARNASKETA ZELULARRARESPIRACIÓN CELULARRESPIRACIÓN CELULAR
2. 2. HARTZIDURAHARTZIDURAFERMENTACIÓNFERMENTACIÓN
ARNASKETA ZELULARRAARNASKETA ZELULARRARESPIRACIÓN CELULARRESPIRACIÓN CELULAR
Z.AUTOTROFOETAN NAHIZ Z.HETEROTROFOETANZ.AUTOTROFOETAN NAHIZ Z.HETEROTROFOETAN
EN C.AUTÓTROFAS Y EN C.HETERÓTROFASEN C.AUTÓTROFAS Y EN C.HETERÓTROFAS
Nutrientes + O2 -------- materia + E+ CO2 + Nutrientes + O2 -------- materia + E+ CO2 + H2O +H2O + deshechos deshechosNutrientes + O2 ------- matéria + E + CO2 + Nutrientes + O2 ------- matéria + E + CO2 + H2O +H2O +zaborrazaborra
HARTZIDURAHARTZIDURAFERMENTACIÓNFERMENTACIÓN
SIN OXIGENOrik GABESIN OXIGENOrik GABE
en el citoplasma / zitoplasmanen el citoplasma / zitoplasmanSe libera menos E que en la R.C.Se libera menos E que en la R.C.
A.Zean baino E gutxiago askatzen daA.Zean baino E gutxiago askatzen damás deshechos – zabor gehiagomás deshechos – zabor gehiago
HARREMAN FUNTSIOAKHARREMAN FUNTSIOAK
C.PROCARIOTICASC.PROCARIOTICASZ.PROKARIOTIKOAKZ.PROKARIOTIKOAK
BAKTERIAKBAKTERIAK- no tiene nucleo verdadero- no tiene nucleo verdadero
ez du benetako nukleorikez du benetako nukleorik- menbrana plasmatica / mintz plasmatikoamenbrana plasmatica / mintz plasmatikoa
- tiene ribosomas / baditu erribosomariktiene ribosomas / baditu erribosomarik-no tiene mitocondrias ni cloroplastosno tiene mitocondrias ni cloroplastosez du kloroplastorik es mitokondriarikez du kloroplastorik es mitokondriarik
-material hereditario: 1 cromosoma-material hereditario: 1 cromosomaherentzia materiala: cromosoma batherentzia materiala: cromosoma bat
BAKTERIOAKBAKTERIOAK
ENERGIA LORTZEKO / PARA OBTENER ENERGÍAENERGIA LORTZEKO / PARA OBTENER ENERGÍA
ARNASKETA ZELULARRA – RESPIRACIÓN CELULARARNASKETA ZELULARRA – RESPIRACIÓN CELULARHARTZIDURA FERMENTACIÓNHARTZIDURA FERMENTACIÓN
MAT.ORGAN. LORTZEKO / PARA OBTENER MAT. ORGANMAT.ORGAN. LORTZEKO / PARA OBTENER MAT. ORGAN
FOTOSINTESIA – FOTOSÍNTESISFOTOSINTESIA – FOTOSÍNTESIS
zitoplasman bertanzitoplasman bertanen el citoplasmaen el citoplasma