20
QUTSUKUNA (CANCIONES) PRESENTACIÓN El INC Ancash se complace en presentar un manojo de canciones escolares en quechua. Las canciones son creaciones originales de los docentes Víctor Paredes Estela, Leonel Penacho López y Ana Julca Gonzáles. Las incluimos en nuestra página web por su gran valor pedagógico y por representar el verdadero sentir de nuestra idiosincrasia regional. José Antonio Salazar Mejía Director Regional de Cultura de Ancash. MAMA, MAMA Chaki churay ¡Mama, mama! ¿Imata munanki? ¡Mama, mama! ¿Imata munanki? ¡Mashi, Mashi, mutita mashtamuy! ¡Mashi, Mashi, mutita mashtamuy! ¡Mama, mama, mishki mutillaari! ¡Mama, mama, mishki mutillaari! ¡Mashi, Mashi, mikupaarillayri! ¡Mashi, Mashi, mikupaarillayri! Chaki lutskay Triigu mutita lIushturishun kushi, kushi mikunapaq. Mutintsikta mashtarishun mikur, mikur mashtarishun.(I K) Oillqaqkuna: Leonel Menacho López Víctor Paredes Estela.

Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

QUTSUKUNA (CANCIONES)

PRESENTACIÓN

El INC Ancash se complace en presentar un manojo de canciones escolares en

quechua.

Las canciones son creaciones originales de los docentes Víctor Paredes

Estela, Leonel Penacho López y Ana Julca Gonzáles.

Las incluimos en nuestra página web por su gran valor pedagógico y por

representar el verdadero sentir de nuestra idiosincrasia regional.

José Antonio Salazar Mejía

Director Regional de Cultura de Ancash.

MAMA, MAMA

Chaki churay

¡Mama, mama! ¿Imata munanki?

¡Mama, mama! ¿Imata munanki?

¡Mashi, Mashi, mutita mashtamuy!

¡Mashi, Mashi, mutita mashtamuy!

¡Mama, mama, mishki mutillaari!

¡Mama, mama, mishki mutillaari!

¡Mashi, Mashi, mikupaarillayri!

¡Mashi, Mashi, mikupaarillayri!

Chaki lutskay

Triigu mutita lIushturishun

kushi, kushi mikunapaq.

Mutintsikta mashtarishun

mikur, mikur mashtarishun.(I K)

Oillqaqkuna: Leonel Menacho López

Víctor Paredes Estela.

Page 2: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

KUKULI

Chaki churay

Kukuli, shumaq kukuli,

Kukuli, shumaq kukuli,

Kushi, kushilla qutsukuykanki,

munti rurinchaw qutsukuykanki. (I K)

chaki churay

Kinwaykim ashiramushaq,

Iinuykim ashiramushaq,

kushi, kushilla mikunaykipaq,

makillaallachaw mikunaykipaq. (I K)

Chaki lutskay

Paaripa paarirmi

kukula hiqarillan,

karuchaw kaykarpis,

kikinmi kutiramun. (I K)

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

NINA Chaki churay

Ninatam tsariratsin,

nanallaa tsariratsin;

nuqanam yanapallaa }(I K)

yamtawan waykapakur

Page 3: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Chaki churay

Ninachaw quñuukurir

nanaawan pukllariyaa.

Ampichaw atsikiraman }(I K)

ninallaa atskiraman.

Chaki lutskay

Nina, nina rawramunki,

nina, nina quñumunki;

ampipapis, hunaqpapis

nunakuna ashiriyaq. (I K)

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

QAQA

Chaki churay

Oaqa hananchaw hamakurir

uushallaata mitsikurii,

qaqa hawanchaw pukllakurir

chiwallaata tumaratsii

Chaki churay

Qaqa arwanchaw ratakuykuu

achachaptin, alalaptin;

tamya shamuptin ullukuykuu,

machayninman ratakuril

Page 4: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Chaki lutskay

Qaqata rikaariptii

Shunqullaa kushikurin

kikinmi wallkiraman,

kikinmi uqllaraman. (I K)

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

WAWA

Chaki churay

Wawallaata kuyaykullaa

kastaa kaptin, shumaq

kaptin. Wawallaaqa wila, wilam

winakuykan, nunayaykan.

Chaki churay

Wawallaaqa wiyaranmi

willapaptii,qutsupaptii;

waqallaptin, lIakillaptin,

kuyaparmi uqllakurkuu.

Chaki lutskay

Wawallaa qishpirillan,

laatarnam qallaykullan,

shimillan pashtarillan,

purirnam aywakullan. (I K)

Page 5: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

PACHA MAMA

Chaki churay

Hirkallanwan, quchallanwan

mayullanwan Pachamama

Quyllurwanmi parlakunki, }(I K)

pukutayta aqshukushqa.

Chaki churay

Mana ushaq naaniyuqmi,

tukuy niraq naaniyuqmi,

papallaata, kinwallaata, }(I K)

harallaata murunaapaq.

Chaki lutskay

Shumaq pacha mama,

alli pachamama

qammi waatamanki,

qammi wallkimanki. (I K)

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

Page 6: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

RATSAK

Chaki churay

Yaku rurinchaw kawanki,

tucwakuriryan kawanki,

ultullapita qallaykur,

hatun ratsakman chaarinki.

Chaki churay

Pintiykachanki pampachaw,

kita rurinman yaykunki,

ampikunapa waqanki,

nunata rikar waqanki.

Chaki lutskay

Naanipa purirmi ratsakwan tinkurillaa, }(I K)

uquchaw purirmi ratsakwan rikaanakuu.

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

PIÑAKUNA

Chaki churay

Piñakuna chaaramuptin,

nunakuna mantsakaayan,

chikullanman apayaptin

wamrakuna rikaraayan.

Chaki churay

Page 7: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Puka pañukunawanmi

piñataqa pukllatsiyan;

pampachaw wanuratsirmi

qaracharkur apakuyan.

Chaki lutskay

Raymikunachaw piñata pukllatsiyan, }(I K)

raymikunachaw aswata upukuyan.

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

TRUMPULLAA

Chaki churay

Trumpullaata kuyaykullaa,

muyuykuptin kuyaykullaa,

makillaachaw qatswaratsir }(I K)

patsa hananman hitarillaa.

Chaki lutskay

Trumpuntsikwan pukllakushun,

kushi, kushi pukllakushun,

trumpuntsikta qatswatsishun,

kushi, kushi qatswatsishun. (I K)

Qillqaqkuna: Ana Julca González

Leonel Menacho López

Page 8: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

ESCUELALLAACHAW

Chaki churay

Escuelallaachaw taarakuu,

kushi kushilla taarakuu.

Pukllakuriryan yachakuu,

qutsukuriryan qillqakuu. (I K)

Chaki lutskay

Escuelallaata hiqarillaa,

pintipa pintir hiqarillaa;

yanasallaata qayakurir

ayqipa ayqir ullikuyaa. (I K)

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López

YUPANA QUTSU

Chaki churay

Huk, ishkayta yachakurir,

kima, chuskuman pintiriJIaa;

kima, chuskuta yachakurir,

pitsqa, huqtaman pintirillaa.

Chaki churay

Pitsqa, huqtata yachakurir,

qanchis, puwaqman pintirillaa;

qanchis, puwaqta yachakurir,

isqun chunkaman pintirillaa.

Page 9: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Chaki lutskay

Pintipa pintir yachakushun,

yupakuyta yachakushun,

rukanantsikta yuparishun,

mana pantashpa yuparishun. (I K)

Qillqaqkuna: Ana Julca González y Leonel Menacho López.

YUKIS

Chaki churay

Tamyalla mañakuq yukis,

¿imatam pintiykachanki?

hara murukushqaachaw,

triigu murukushqaachaw

Chaki churay

Riqinkim warakallaata,

amari pukllapaamaytsu,

qashpilla chankaykita

ushakaaratsimuman

Chaki churay

Amari shallamuytsu

chakra murukushqaaman;

amari qunqallaytsu,

amari pantallaytsu.

Chaki lutskay

Page 10: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Kapulillaata mikurqa

warakaawanmi tinkunki

Kullashllawan macharqa

kashpi chankaykitam uqranki. (I K)

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López y Victor Paredes Estela

¿IMATA RURASHUN?

Chaki churay

¿Kanan imatataq rurashun? }(I K)

Mañu maa niramuy:

paarir, paarir aywakullashun, }(I K)

hatun yana wiskurnaw.

Chaki churay

¿kanan imatataq rurashun? }(I K)

pellu maa niramuy:

purir, purir waakakunanaw, }(I K)

hirkakama aywakushun.

Chaki churay

¿kanan imatataq rurashun, }(I K)

malli maa niramuy:

pintir, pintir aywakullashun, }(I K)

kashpi chanka yukisnaw.

Chaki churay

¿kanan imatataq rurashun? }(I K)

Page 11: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

lliku maa niramuy:

kayshintsikta aptakurkur, }(I K)

papantsikta allakushun.

Chaki churay

¿Kanan imatataq rurashun? }(I K)

llomu maa niramuy:

maki pura tsarinakushun, }(I K)

qutsur, qutsur qatswanapaq.

Chaki lutskay

Hirkakunachaw mitsikurir,

escuelallaachaw yachakurir,

mamallaata kushiratsii,

taytallaata kushiratsii. (I K)

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López

Victor Paredes Estela

NAANIPA PURIRQA

Chaki churay

Naanipa purirqa, Carhuazmanmi chanki,

Carhuazman chaykurqa,

aswatam upunki, aswatam upunki.

Chaki churay

Page 12: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Naanipa purirqa, Yungaymanmi chanki,

Yungayman chaykurqa,

quchamanmi chanki, rahuman lIuqanki.

Chaki churay

Naanipa purirqa, Carazmanmi chanki,

Carazman chaykurqa,

mishkitam mikunki, usuntam mikunki.

Chaki churay

Naanipa purirqa, Recuaymanmi chanki,

Recuayman chaykurqa,

hallqatam rikanki, kunkushtam rikanki.

Chaki churay

Naanipa purirqa, Chavinmanmi chantsik,

Chavinman chaykurqa,

nunam maakurintsik, nuqantsikmi kantsik.

Chaki lutskay

Llapantsikmi purintsik,

Markan, markan purintsik,

naanita rurar, rurar,

lIapantsikmi purintsik. (3 K)

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López

Victor Paredes Estela.

Page 13: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

¿MISHIWANYAW?

Chaki churay

Ichikllallan ukush ¿Imatam ruranki?

wayiyki waqtanchaw, chusyaqlla pampachaw.

Manaku musyanki, mishim ashishunki,

kuyay yanasaawan pukllarishaq nishpa.

Chaki churay

Shillunta pakaykur qayakaykamuptin,

ayqir aywakunki mana tumarishpa.

Mamayki nishqanta ama qunqakuytsu,

taytayki nishqanta ama pantakuytsu .

Chaki lutskay

Kikintsik pura pukllakushun,

mana pantashpa pukllakushun;

yanasa kaqta akramushun,

yanasa kaqta apamushun. (I K)

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López

Page 14: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

PUNCHULLAA Chaki churay

Putskarmi, mamaa ruramurqan.

Awarmi taytaa ruramurqan,

yanalla shumaq punchullaata,

yuraqllaa shumaq punchullaata.

Chaki churay

Paywanmi tamyachaw purillaa,

paywanmi hirkapa purillaa

ishkaami maytapis aywayaa.(I.K)

Chaki churay

Shukukuy yuripaykamaptin,

siqincha yuripaykamaptin,

punchuuwan manam mantsapaatsu,

uqshaman pitukakuykuyaa.

Chaki churay

Puriptii riprallaami kanki,

qamwanqa kushishqam purikuu,

mamaapa uqllannawmi kanki. (IK)

Chaki lutskay

Yanalla punchu wawqi,

tsakanawmi kanki.

Yuraqlla punchu wawqi

pukutaymi kanki.

Page 15: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Uqilla punchu wawqi

luychunawmi kanki.

Pukalla punchu wawqi

yawarniimi kanki.

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López

Victor Paredes Estela

¿IMATAM RURARQUNTSIK?

Chaki churay

Makintsikwanmi rurarqantsik,

piqantsikwanmi rurarqantsik,

hirkapa hawankunachaw }(I K)

pataqta rurarqantsik,

papata murukunapaq,

kinwata murukunapaq.

Chaki lutskay

Kikintsikmi rurarqantsik,

nuna karmi rurarqantsik;

hirkakuna wiyamantsik,

mayukuna wiyamantsik. }(I K)

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López y Victor Paredes Estela.

¿IMANAWTAQ KANTSIK?

Chaki churay

LLullu killa ampikunam

Page 16: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

quyllurkunata rikantsik;

nuqantsiknawmi ayqiykachaayan }(I K)

atskin ushakaarinqanyaq

Chaki churay

Manaku musyanki, manaku yarpanki;

nuna nuna kaqpis ushakaarinanmi

Chaki churay

Mayqan quyllurnawraq kallaa,

piraq willapaykamanman.

Taytalla kuntur, wawqilla winchus }(I K)

piraq nkapaykamanman

Chaki churay

Manaku musyanki, manaku yarpanki,

nuna nuna kaqpis ushakaarinanmi

Chaki lutskay

Hirkakunachaw purirmi

quyllurkunata ashishaq

kuyay arwanta aparkur

markallaaman chaarinaapaq. (I K)

KINWA Chaki churay

Hallqakunachaw winakuq kinwa. (I K)

Intillawan rimanakunki

aqtsaykikuna naqtsapaakushqa

Page 17: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Chaki churay

Chiinakunapa ruripallannaw,

chiinakunapa lIikllankunanaw,

muyuykachanki wakman kaymanpis,

intiwan karpis niykachaykachanki.

Chaki churay

Ichikllalllan muruykipitam (I K)

paskakaarinki, winaykullanki,

miraykullanki munanqaykiyaq

Chaki churay

Unaypitam hipatsirqayki. (I K)

nunakuna kuyashuptiyki

mana patsaykichaw murushuptiyki.

Chaki lutskay

Kuyay kinwata tsaraakushun

shunquntsikchaw katsikushun;

paymi ratashta taqsharamun,

paymi pachaata tiqnaratsin. (I K)

TSUKULLAA

Chaki churay

Lapu, lapu tsukullawan }(I K)

ayqir, ayqir qishpirallaamuu;

upa chuulu chaaraykamun, }(I K)

haynaw nishpam asikuyan.

Page 18: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Chaki churay

Tsukullaaqa wawqillaami }(I K)

achachaptin arwaaraman;

kikillanta awirirmi }(I K)

yanasata qayarintsik.

Chaki churay

Naanikunata purirmi }(I K)

qamtaqa munapaarintsik;

kukulita tsarinapaq, }(I K)

yakuta upunnapaq.

Chaki lutskay

Wawqikunam, wawqikunam,

nunakunam rurashunki;

uryan karmi alli kanki,

tsukullanaw manam kantsu.

Tsukullanaw manam kantsu,

Upa kaqllam chikishunki;

tsukullaanaw manam kantsu,

upa kaqllam chikishunki.

WAMRALLA JESHU

Chaki churay

Uushallaata qatikushqa,

waakallaata qatikushqa,

rikaqniykim chaarayaamuu,

qunqurikur mutsaqniyki.

Chaki churay

Page 19: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

Punchullaykim apamurquu,

quñu, quñu kanaykipaq.

Pinkulluykim apamurquu,

kushi, kushi pukllanapaq.

Chaki churay

Uanqillaykim apamurquu

markallaapa purinapaq;

kuyakuyta yachatsikur,

Tayta Dyusta riqitsikur.

Chaki lutskay

Aku aywashun, aku aywashun,

salbakuqta riqinapaq.

Aku aywashun, aku aywashun,

Diosnintsikta mutsanapaq. }(I K)

KUKULI

Chaki churay

Kukulallaami munti rurinpa

paarir, paarir aywakushqa;

tsariyta munar pintipa, pintir

qipallanta aywakurqaa. (I.K)

Chaki churay

Palumallaaqa chakraykichawchi

Page 20: Canciones en Quechua-QUTSUKUNA

kushi, kushi purikuykan,

Iiinuta ashir, kinwata ashir,

tamya rurinchaw qutsuriryan. (I.K.)

Chaki lutskay

Kukulallaata kuyaykullaa,

palumallaata waylluykullaa;

munti rurinchaw qutsukurir,

paaripa paarir hiqarillan.(I K)

Qillqaqkuna: Leonel Menacho López