88

Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 2: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 3: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 4: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

Digitized by the Internet Archive

in 2014

https://archive.org/details/codiceaubinmanusOOunse

Page 5: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

-C, ['

CÓDICE AUBIN, ANALES MEXICANOS

Page 6: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 7: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

CODICE AUBIN

/

MANUSCRITO AZTECA DB LA BIBLIOTECA MAL DE BE

AUSTAIjIES EIT MEXICANO

Y

GEROGLIFICOS DESDE LA SALIDA DE LAS TKIDUS DE AZTLAN

HASTA LA MUERTE DE CUAUHTEMOC.

V

MEXICO

OFICINA TIPOGRÁFICA DE LA SECRETARÍA DE FOMENTO.

Calle de San Andrés número 15. (Avenida Oriente 51.)

1902

Page 8: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 9: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

AZTEKISCHES MANUSKRIPTPÜR DIE

KONIGLICHE BIBLIOTECK IN BERLIN

Mexico, den 2 April 18JfO.

\

Page 10: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 11: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

Este manuscrito es un pequeño volumen de 16 centímetros de longitud y die/

y medio de ancho, en papel del presente siglo.

Se compone de cuarenta y nueve hojas; seis preliminares seguidas de dos

blancas: luego una hoja y una lámina, después cada folio numerado desde el 2

hasta el 42, último que termina con el sello de la Biblioteca Real, que dice:

Ex

Biblioth. Regia

Berolinensi

Antonio Peñafiel.

Page 12: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 13: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

MS. AMERICANO N9 5.

Annales hieroglyphici mexicani. Diese Handschrift stellt die mexikanische

Geschichte vom Anfang bis zur Eroberung in hieroglyphischen Malereien und

erklarendem Texte in znerst mexikanischer (aztekischer) Sprache dar, mythisch,

dann geographisch (vorziiglich durch OrtsNamen) dann nach der Reihe der me-

xikanischen Konige; die erste Zeit ist diirftig, spâter hàufen sich mehr die Be-

gebnisse, dieses Exemplar ist eine Kopie mit einer franzosischen ziemlich vagen

Einleitung von Mr. Aubin. Das Original ist im Y. 1576 verfast und Scheint

sonach die N9 14 der 8. Abtheil. der Sammellung des cavalière Boturini zu seyn.

Berlin, 1841.

BiTSCHMANN.

TRADUCCION.

Anales geroglíficos.—El manuscrito representa la historia mexicana desde el

principio hasta la conquista, en pinturas geroglíücas, con un texto explicativo en

lengua mexicana d azteca, primero con sus mitos, después geográficamente, sobre

todo en cuanto á nombres de lugar; sucesivamente uno después de otro, los reyes

mexicanos: la primera época carece de interés, después los acontecimientos se

aglomeran. Este ejemplar es una copia con un prefacio francés, bastante vago,

escrito por Mr. Aubin. El original se compuso en 1576, y parece ser, por conse-

cuencia, el n9 14 de la Colección del Caballero Boturini.—Berlin, 1841.

Busch-

MANN.

Page 14: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 15: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

EXPLICATION SUR LE MANUSCRIT.

Les pages 1 et 1 bis sont le tableau et l'explication du Cycle mexicain de 52

ans, divisé en 4 tridecatérides ou treizaines, savoir de 1 Acatl (Roseu) á 13 Acatl;

de 1 tecpatl á 13 tecpatl (silex); de 1 tochtli (lapin) á 13 tochtli; de 1 calli (mai-

son) á 13 Calli.

Page 2. Ile et ville de Aztlan, avec ses 4 quartiers, faubourgs ou tribus sou-

vent confondus avec les 8 tribus représentées au bas de la page qui toutes vin-

rent s'établir clans les environs de Mexico. Le Symbole signifiant partout

et uniquement ville ou village, n'a aucun raport avec la tour de Babel, ainsi que

le prétend Don C. M. Bustamante.

Suivant des textes mexicains recueillis par Chimalpain, Aztlan était au mi-

lieu de la mer et les Chichimèques y debarquirent nudes, venant de la haute mer

en bateaux, l'an 49 á 50 de J. C. Ces textes, très importants donnent quelques

dates rares jusqu' en 670. époque de la fondation de Colhuacan, et autres villages

voisins de Mexico, et depuis 670 de J. C. donnent la chronologie très précise,

mais beaucoup trop laconique de tous les évenemens survenus jusqu'à l'arrivée

des Espagnols y embrassant ainsi toute l'histoire Toltèque et Chichimèque (de

Tezcuco et d'Azcapotzalco, de Mexico et.) L'histoire d'Ixtlilxochitl embrasse une

période un peu plus étendue encore et est assez développée, mais les diferentes

Relaciones dont elle se compose offrent des dates contradictoires. Heureusement

que ces différences, quelque fois énormes, tiennent, surtout au systém vicieux

qu'il a adopté dans la concordance des années mexicaines avec les nôtres, et aux

fautes des copistes; car les dates mexicaines qu'il donne s'accordent parfaitement

entr'illes et avec les autres documens connus. Planche 3. Récit de la sortie d'Az-

tlan. Ce texte se trouve reproduit, avec de légères variantes, dans la plupart des

manuscrits en mexicain du 16. me siècle, ne sérait—ce pas un fragment des tradi-

tions apprises par coeur dans les écoles? Il est l'explication concise (difícil á com-

prendre) des peintures, sur les quelles on le trouve tracé quelquefois, probable-

Page 16: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

!

ment par les 1.™ indigènes, qui sûren écrire. En général, ces textes historiques

sont inintelligibles aujourd'hui, tant la langue des Indigènes a été profondément

altérée. Cependant une étude comparée de ces documens précieux et des nom-

breux catéchismes, sermons etc., écrits en Náhuatl par les Religieux Espagnols,

a permis de lever les principales difficultés; et une personne, qui s'est livrée á

cette étude pénible, se propose d'en entreprendre la publication dans le cours de

l'année prochaine. D'ailleurs beaucoup sont indéchiffrables á cause des injures

du temps et de l'inhabilité des Ecrivains indigènes qui rarement savaint écrire

couranment. Sous ce rapport, le présent MS., écrit très lisiblement, rendra de

grands services; d'autant plus que les figures sont d'un grand secours pour éclair-

cir une foule de passages obscurs.

p. 4. Année 1 tecpatl (silex). Les 4 porte-Dieux Quauhcohuatl, Apanecatl,

Tezcacohuatl et CMmalman (cette dernière est une femme) avec leurs symboles

phonétiques ce qui dans ce cas ci n'offre aucune difficulté. Ici commence la chro-

nologie du présent Codex et il ne souffre aucune interruption jusqu'à l'arrivée

des Espagnols. Cependant je soupçonne qu'il existe une lacune vers l'époque de

la fondation de Mexico, ainsi que nous verrons plus loin. En effet une douzaine

d'autres histoires en Náhuatl plus développées que celle-ci et d'une cronologie

qui laisse peu ou point à désirer forcent á placer la vraie sortie de Aztlan en

1064. pour les mexicains. Or le présent Codex donnerait une date postérieure.

Il y a une grande confusion dans tout ceci parcequ'on n'a pas voulu remonter

aux sources ce qui sont les Peintures originales et les histoires écrits par les In-

digènes dans leur propre langue. Chimalpain nous donne l'histoire et l'Itinéraire

d'un grand nombre de tribus parties de Aztlan et de Chicomoztoc pendant les

treize premiers siècles de l'Ere vulgaire et établies toutes sur les plateaux de

Mexico et de Puebla.

Les mexitin, devenus si puissants sous le nom de Mexico, étaient une tribu des

plus insignifiantes. Elle ne pouvait dépasser quelques centaines d'individus á leur

arrivée sur les bords de la lagune. Presque exterminée á Chapoltepec (voir les

pages 18, 19 et 20) elle se fondit en* quelque sorte dans la population Toltèque

de Culhuacan de qui elle emprunta sa civilisation, ainsi que parait l'avoir recon-

nu Antonio de Léon y Gama, descripción et.: § I. método de dividir el tiempo etc.

Desde que la nación Tulteca [de quien descienden los Mexicanos] etc.: 42 personnes

échappèrent au désastre de Chapoltepec et passirent depuis á Colhuacan etc. Or

il semble qu'on n'a voulu voir que des Mexicains dans toutes ces tribus de chi-

chimèques qui se succédèrent pendant tant de siècles, et dont on a l'histoire cir-

constanciée et certaine depuis 670: De là une foule de méprises sans parler de

celles qui sont dues á l'apparition d'autres nations, quine venaient pas d'Aztlan;

telles (pieles Mexca etc. et qui paraissent avoir été prises quelquefois encore poul-

ies vrais Mexica.

Aubin.

Page 17: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

/ Nican icuiliuhtica inin xitlapohual catea Mexica, zan nauhtetl inyuhquito-

hua ce acatl quitlamia XIII acatl, ce tecpatl quitlamia XIII tecpac~ cecalli qui-

tlamia XIII calli, ce toctitli qui tlamia XIII Tochtli. Auh iniquac otlamiito na-

uhteixtin, niman molpia in toxiuli ipan in orne acatl xihuitl ompohual xiuhtica

on matlactica ipan on xihuitl lmel anhuehuetiliztli quinomiquillo nican Mexico

d ?v dû m.es de Septiembre de 1576 años. Boturini §. VIII. n9 14.

3

Page 18: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 19: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

11

Huexotzinca, Chalca, Xochimilca, Cuitlahua-

ca, Malinalca, Chichinieca, Tepaneca, Majtlatzmca,

Ompa huallaque quinchuayan

irn=n

C—

3

3 M Sn=n n=n cctJ

3 cî±±3 ¿±h 3 C

6 7 S

3 [á ESO

Page 20: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

J2

Nican icuiliuhtica initlatollo in ompahuallaque in Mexica initocayocan Az-

tlan. Ca anepantla in ompa huallehuaque ca nauhcalpoltin. Auh inic huallamac-

chuaya Acaltica in quihualtemaya inimacxoyauh in oncairquizque chicuecalpol-

tin. Inic cencalpoltin, Huexotzinca: inic oncalpoltin. Chalca: iniquecalpoltin,

Xochimilca: inic nauhcalpoltin, Cuitlahuaca: inic macuilcalpoltin. Mallinalca, inic

chicuacencalpoltin, Chichiineca: inic chiconcalpoltin, Tepaneca: inic chicuecalpol-

tin Matlatzinca. In oncan onoca in Colhuacan oncanchaneque catea inic hualpa-

noque in Aztlan oncan quinhuallantiquizque in Colhuacan inoquimitlaque in

chaneque niman oquilhuique in Azteca. TotecuiyolmanejCanammohuica mata-

mechtohuiquilican. Niman oquitoque in chicuecalpoltin.. camototecuiyohuane ca-

taniech tohuiquilizque. Auh niman quitoque in Azteca, ca ye qualli matamech-

tohuiquilican in Colhuacan quinoncan quihuallantiquizque in Diablo in oquimo-

teotiaya in Huitzillopochtli in huai laque ce cihuatl itoca Chimalma ompa qui-

hualhuicaque in Aztlan nauhcan hualquiztiaque inic hualneiienque

Ce tecpatl xihuitl in huallehuaque

in Colhuacan nahuintin in qui-

hualmamaque in Diablo, icetlacatl

itoca.

Quauh Apan Tezca Chimal

Quauhcohuatl, inic orne Apanecatl, iniquey itoca Tezcacohuaçatl. inic nahui,

itoca Chimalman. Inoacico in quahuitl itzintla, niman oncanbmotlallique cenca

Page 21: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

tomatmac in quahuitl, niman oncan contlallique in tlalmomoztli ipan quitlalli-

que in Diablo inocontlallique niman concuique inimihtac. Auh niman ye tla-

quazquia in niman impan poztec in quahuitl niman ic quicauhque in quiquaya

cenca huecauhtica in totolloticatca. Auh niman icquinnotz in Diablo quimilhui.

Xiquinnahuatican inamech huica in chicuecalpoltin xiquimilhuican. Camotiaz-

que zan nican titocuepazque inoquimilhuique cenca tlaocoxque in yehuantin in

chicuecalpoltin.' Totecuiyohuane campan tiazque catamechtohuiquilia, niman oc-

cepa oquimilhuique, cnamocazaan yazque, nimanicatto hualpeuhque in cliicue-

calpoltin, ()iii])slqui iii(3ncauhque in quahuitltzintlan huecauhtica in ompa catea

zatepan inohualpeuhque inotlica impau oacico in tlatlacatecollo liuey comMitlan

huehuetzto(]iie, ihuan cequintin mizquitl itzintlahuehuetzoqtie yehuantin in quin-

tocayotia mimixcohua in cetlacatl itoca Xiuhneltzin, inic orne, itoca mimitzin,

iniquey incihuatl in hueltiuh occeppa oncan oquinnotz in Diablo in Huitzillo-

pochtli quimilhui. Xiquinionanacan in huey coinitl in tlancate yehuantin ya-

cachtitequitizquc.

4

Page 22: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

14

Auh caniman oncan oqnincuepilli inin toca in Azteca oquimilhui. In axcan

aocmo amotoca in Amazteca yeam, Mexica, oncan oqninnacazpotonique inicoqui-

cuique inin toca in Mexica, ihuan oncan oquimacac in mitl, ihnan tlahnitolli,

ihuan cliicatli in tlein acayauh huelquimina in Mexica, ompa quizaco in cuexte-

catl ichocayan ihnan in cohuatl icuonac ipan in orne calli xihuitl.

Page 23: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

15

U 7>

T QQQ

o .

j/> 0-Û !

Innnoo. OÛOÛD.

fe

0 0 0 0 0.

il Sík

9

DÛ O O Cl

...li Q Q mu.

o o o n on n n n A

0 Q

Éo o 9 O 0.

V 0 ~~2> fe-_— %

- -

Page 24: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

16

Page 25: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

17

Oncan ceppa impan molpi in xilinitl in cohuatlycamac cohuat&petl icpac huetz

in tlequahuitl i.pan in Oine acatl xihuitl.

5

Page 26: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

18

Page 27: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

19

£LD-O 0 0 QOO 0

0 O^ft il

Inipan acatli cempohual xiiltiqiie in oncan Tollan in Mexica.

Page 28: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

20

/ y

I 2

O QQQlÛ

Auh niman iconmiquanique in Atlitlalacyan in Mexica.

~~1 FcTq^"onQ-Q_Q_Q_a

9ClojJlOû

QQO

L

"2. 1:.<L/

Oncan matlac xiuhtique ozce in Atlitlalac-

yan in Mexica.

/ ¿ 2 2» % us>

Page 29: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

21

/6

op o

Auh niman iconmiquanique in Tlemaco in Mexica.

nooo

/^Z. I nipan acatli ipan macuilxiuhtique in Tlemaco in Mexica.

6

Page 30: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 31: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

Orne acatl xihuitl ic oncan ipan molpi in xihuitl in Mexica in Apazco icpac

huetz tlequaliuitl initoca Huitzcotl.

Page 32: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

24

3 tecpatl xihuitl iconmiqiianique in Tzompanco in Mexica.

ir~ o-û-Clqlûo lac

6 acatl xihuitl ipan nauhxiuhtique in Tzompanco in Mexica.

Page 33: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

25

2sVon y o o

7 tecpatl xihuitl icónmiquahique in Xaltocan in Mexica.

0900 0 cj 0 0

0000Innooo

/) o ,0 o oQOpCLQ

10 Acatl xihuitl ipan nauhxiuhtique in oncan Xaltocan in Mexica.

Page 34: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

26

O o o O O

11 tecpatl xihnitl ni ni an iconniiqnaniqne in Acalhnacan in

Mexica.

o oyó o.

C)0 O^QQ

fe1

..

0 0 Ó 00

1- 1 acatl xihnitl ipan nauhxiuhtiqiie in oncan Acalhnacan in Mexica.

Page 35: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

27

1 Ome tecpatl xihuitl iniconmiquanique in Hecatepec in Mexica.

0 0 0 0

5 Acatl xilmitl ipan nauhxiuhtique in Hecatepec in Mexica.

Page 36: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

3,0 0 00Q_CLúlQjQ

6 tecpatl xihuitl iniconmiquanique in Tolpetlac in Mexica.

p2To o.,.Q.jua

)Q0 ,

rry;

) 0 0.

/13. acatl xihuitl ipan chicuexiuhtique in Mexica oncan Tolpetlac.

Page 37: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

o1 tecpatl xihuitl, auh nimanjiconmiquanique in Cohuatitlan

in Mexica.

£3

oyó

Cj§ o o o

Ea3

Q o Q O O

0 ,0zoo ooo

Chfl.QOO

ñopo

q n o p> nno ooo

0 o o Q oO 0 Q 0 0

00 0r> q o r> oo o o o o

1o q rrf

¡fe

/ 2- 8 ¥

8

Page 38: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

30

7 acatl xilmitl ipan cempohual xinhtique in oncan Cohuatitlan in Mexica.

Auli niman canato in Chalco in. metí. Auh caoc quihuall iehictiaqne oc oncan

quihuallitiaque inoctli in Mexica Cohuatitlan.

Page 39: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

31

<3Y

QÇD00 6 O O

8. tecpatl xihuitl iconmiquanique in Huixachtifian in Me-

xica.

00,0 0QOQO O

11 acatl xihuitl ipan nauhxiutique in Huixaclititlan in Mexica.

Page 40: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

32

Auh niman iconmiquanique in Tecpayocan in Mexica,

X)o , g

Ipan nauhxiuhtique in oncan Tecpayocan oncan impan mocliinh in yaoya-

hualoloque oncan micque initoca Tecpatzin, iliuan Huitzililhuitzin, no yehuatl inr

Tetepantzin, oncan impan molpi in xihnitl icpac huetzpequahnitl in Tecpayo.\

Page 41: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

3Í 3. tecpatl xihuitl iconmiqnanique in Pantitlan in Mexica.

Ü:

DpO QQQOQI

I55

6. acatl xihuitl ipan nauhxiuhtique in Pantitlan in Mexica oncan impan m

man in Cocoliztli inin nacayo mochi tzatzayan.

o-

y

Page 42: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

34

nortno7. tecpatl xihuitl iconmiquanique in Amallinalpan in Me-

xica in ompa Azcapotzalco.

1. acatl xihuitl, ipan chicuexiuhtiqne in oncan Amallinalpan ipan tlatohua-

ni Tezozomoctli in Azcapotzalco.

Page 43: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

o o

2 tecpatl xihuitl iconmiquaniqueinPantitlan in Mexica.

-Q QO

IT

o Q O, O O

0

5. acatl xihuitl ipan nauhxiutique in Pantitlan in Mexica.

Page 44: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

9. acatl xihuitL ipan nauhxiuhtique in oncan Acolnahuac in Mexica.

Page 45: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

10. tecpat] xihuitl iconmiquauique in Popotlan in Mexica.

^9-. 13. acatl xihuitl ipan nauhxiuhtique injPopotlan in Mexica,

10

Page 46: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

38

1 tecpatl xihuitl ieonmiquanijque in ïechcatitlan in, Mexi

ca. Orne calli xihuitl in motTato^catialli in Tenocht^f

QOQQ_0 0 Q

4. acatl xihuitl ipan nauhxiuhtique in Techcatitlan in Mexica.

Page 47: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

H9

8. Acatl xihuitl ipan nauxiuhtique in Atlacuihuayan in Mexica oncan qui-

nextique in Atlatl ilman niitl yequitocayotique in Atlacuihuayan in Mexica.

Del ms. de Berlin.

1F Del m s. orieina 1.

Page 48: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

40

O O Q O-Q.Q àoO

Page 49: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

41

In Chapoltepec inic quinpeuhque Mexica c^nauhcampa hnicalloque Tepaneca

colhuaque inquinnamicque.

] i

Page 50: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

42

In ocan in Chapoltepec cempohual xiuhtiquetlaco xiuhtica, in omniqnaniqne

in Acocolco, oncan yao}^ahnalo]oqne in Mexica, oncan temactlanqne ipan motla-

lli in molpi xihnitl. Auh ca oncan qiiimoquentiqne in Amoxtli oncan quinhuica-

que in Hnitzillihuitl, nehnan ini ichpoch itoca Azcalxoch. Anh inihueltinh itoca

Tozpanxoch huicalloc Ixtlahnacan za yehuantin in qninlmicaque in Collmacan,

zapepetlanhtiaque axtle intech hiietztia. Auh in oncan tlatohnani in Colhuacan

itoca Coxcuxtli in Huitzillihuitl ini ichpoch cenca quitlaocolti inatlemaitla itech

huetztia quilhui in tlatohuani. Maitlatzin xictlaocolii in ochpotzin tlatohuanieO

Auh niman quilhui. Camonicia zan yuh yaz. Maitlatzin xictlaocolli in ochpotzin

tlatohuanie auh niman quito camonicia zanyuh yaz.

7

3

M-

Page 51: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

43

3 tecpatl xihuitl iconmiquanique in Colhuacan in Mexica,

ipan in Contitlan motecaque in oncan Tizaapan Colhuacan.

OOQO

6 acatl xihuitl, ipan nauhxiuhtique in Contitlan onoca in Mexica in Colhua-

can mazoihui in Contitlan onoca ca oncan mopilhuatitoea in Contitlan inipan

acatfl in moyaochiuhque in Colhuaque momamicque in Xochimilca iniquac' ye

quimohuitillia in Colhuaque, niman ye quitohua in tlatohuani in Coxcoxtli. In

Page 52: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

44

Mexica cuixayocaque mahualhuian, Niman ye quintzatzilia niman ixpan onya-

que in tlatohuani niman quimilhui. Tlaxihual huian in axcan techpehuazque in

Xochimilca nameehtequíuhtiá cen xiquipilli in anquimacizque in amomalhuan

yezque. Nimnn quitoque in Mexica, ca yequalli tlatohuanie moxitech niotlaoco-

lilichimal zoltzintli, ihuan maquauhzoltzintli.

Niman quito in tlatohuani, camoticia zanyuh anyazque, auh in Mexica niman

ye monahuatia quitotoque Tlein tiquitjquizque: niman quitoque Mazozanti

inic tiquinyàtèquizq ue in tomalhuan intla in nacaz tiquin tequilizque haquitoz-

que hazonenecoc mobuinjteqúilique inin macamo yehuatl mayehuatl inin yac

maictito xixiquipil quentizque inic tiquin pohuazque ha zan quemmach yez. Ni-

man omoxixiquipil quentique niman yeiohui mihcalizque cequintin Acaltica in

mihcalque encan yaotecaque in Cohuapan ipan mochiuh in Colbuacan tlaca-

teuhctli itoca Tetzitzilin in onacticac tlahuiztli amatlazohualhuipilli quimilbuia

Mexicaye xinelinemican in yetlamalloy zan ye hetlarnaub caitlacbocaticac in qui-

tohua Xinelinemican Mexicajye, niman acito inincaltenco in Xocbimilca, niman

icbualtaque in Mexica, niman ye tlapohuallo inin malhuan ixpan in tlatohuani

m Coxcoxtli, niman ye quitohua in Mexica Tlatohuanie cave îxquichtm in to-

malbuan canauh xiquipilli inotiquimaçique. Aub niman quin hualnotz inita-

Page 53: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

49

&31. acatl xihuitl inic on miquanique in Zoqnipan inipan in

ce acatl xihuitl ce oncan mixiuh inin cihuahuan in Mexica

oncan in Zoquipan. Auh niman ic quichiuhque inin Te-

mazcal in oncan Temazcaltitlan in ye oncan cate, niman

oncan omotenque oncan onehuaque in tlatemoto, ic chi-

euhcnauhpohiial.

In Axollohua noyehuatl initoca Qnauhcohnatl imomextin in yaque tlatemoto

ino ipan quizato in Acatitlan mani in Tenochtli ihicpac moquetzticac in Quauh-

tli itzintlan mani initapazol inipepech ixquich in nepapantlazo ihuitl in tlauh-

quechol in xiultototl inixquicb in quetzalli. Auh niman hualla in cetlacatl inito-

ca Qnauhcohnatl, niman ye tlanonotza quimilhuia, inotiquitlato in atl yuque in

matlaltayotl. Auh ca ompa oquillaquique inaxollohua. Auh inoquillaquique in

axollohua nimanic hualmocuep in Quauhcohuatl in yuhquimilhuico inic nihuan.

13

Page 54: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

50

Ompa omic in Axollobua ca oquillaquiqne inompa inotiqiiittaque Acanepantlà

in niani Tenochtli ihicpac icac in Quauhtli, ihuan initapazol itzintlan mani ini-

pehpech zamoh nepapantlazoihuitl ihuan in atl yuquin matlallayotl in oncan

oquillaquiqne in Axollohnan. Ino ontlanonotz in Quauhcohuatl zanimoztlayoc in

quizato in Axollolma, niman ye quimilhuia ini icnihuan caoniquitlato in tlalloc

ca onech notzcaquitohua, caoacico in nopiltzin in Huitzilopochtli ca nican ichan

yez cayehuatl ontlazotiz inic tinemizque in Tkdticpac catonehuan. Auh inoqui-

mon nonotzque niman ic yaque intlachicto inoquitlato in Tenochtli inoquittaque,

niman ye tlachpana initzintla in tenochtli oncan contlallique in tlalmomoxtli, in

xomihmitl mahahuiltito in ompa quinamicque in Colhuacan tlacateccatl, niman

quihualhuicaque zan yoyoltia inihitic contlallique inintlalmomoz quiyollotique

in tlacateccatl initoca Chichilquahuitl Colhuacan tlacateccatl. Inipan xihuitl in-

quitlallique in tlalmomoz orne tecpatl xihuitl.

Page 55: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

FONDATION DE MEXICO.

Page 56: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

52

Iniquac in oacico in Chichimeca in Colhuacan Chichimeca iniquac inotlachi-

chiuhque in tenochtli itzintlan cazan oc tolxacaltzintli inin xacaltzin in oncan

mochantique. Auh caniman ic compehualtique in yemo tlatlam allia. Auh in

quinyaliuallotoque in tlalhuactli ipan in huallacbia catlapopotzticate. Auh ca-

yuhquin tzoyac chuatoe in quihuallinecuica miyecjic miqnia, ihuan popèzahuaya.

Auh miyeepa ic quinpehuaz nequia ahuel mochihuaya.

u

/

Page 57: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 58: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

58

1

QClClQ

>OQ

1

1 _J

..a

ooÎDOOCLQ

\VMean miquico in Acamapichtli.

Page 59: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

59

onoQQQQQ

QQQGQQQQQ

3%OQ_Û_û_û

QQQQQ

le orne tlatohuani nijman ic omotlalli

in Huitzilihuitl.

Page 60: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

60

Nican molpi in toxiuh ic macuilpà

inolpia^ ilman nican temoque Cha

polme.

Page 61: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

61

QJÛQOO

OQQ

4>

Page 62: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

62

Page 63: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

63

I ¿5

QPQQQ.

ÛJÛ

Nican miquico in Huitzilihuitl.

Iquey tlatohuani niman iconmotlalli

in Chimalpopoca yehuatl ipan ya in

tepanecayotl.

Page 64: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

64

OSLO. Q Q

MÇLQ_00 OQ

r> D Q QQ.nooo

O QOOQNican mic in Chimalpcjpoca quihui-

caque in Tepaneca.

Niman ic onmotlalli in Itzcohuatzin

ic nalnii tlatohuani.

Page 65: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

65

1 2*

LUI

17

Page 66: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

66

X0Q O Q

oooooQ_Q.

SEO

Mean poHuhque in Quauhnahuaca inoquimonpeuhque ce

xiuhtica tequitque niman ye tlacallaquia ichan in Itzco-

huatzin zan on xihuitl.

Nican miquico in Itzcohuatzin.

^11. tochtli ipan motlalli in Ilhuicaminatzin huhue Mo-

teuhczoma ic macuilli tlatohuani.

Page 67: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

C7

Page 68: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

68

9;>oooo

.o o a

Nican tlachapol qualoc temoque chapolme, iquac maya-\^ . i

naloc.

OOOÛ

Page 69: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

69

Mean ce hiieehililoc in toctli oncan

peuh inic mayanaloc.

Mean in necetochhuilloc quauhtica

ne anoc iqnao in nototonacahuilloc.

Nican molpi in toxiuh ic chicuaceppa molpia, ihuan iquac

inaca aoemo conniomaca initlamatzoliual ça itic actoc in

momiquili Tzopilome quinquaque oacac qiiintocaya.

i?

Page 70: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

70

^nipan Calli xihuitl moquetzaco in quiyahuitl cenca

tlaiiiocliiuh nohuian in tlapanco mochiuh tonacayotl

in canin chiton oncan mochiuh inchie in nauhtli in

etl.

Page 71: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

71

Page 72: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 73: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

Nican miquico in Ilhuica-

mijnatzin, nimnn ic oïnotla-

lli in Axayaeatzin ic chibua-

cen tlatohuani, ihnan iqnac

poliuhque Xóchitlantfaca.

Nican poliuhque in Tlatilolca amo-!

huecauh in quimonpeiuV Axayaeatzin

camoqnichnenequia in Moquihuix ne-

huan in teconjel in tlacayehuatl / Qua-

quauhtzin zanimpan tlatoca huel po-

polihuizquia. I

Nican tiallolin cenca miyec in tepetl huihuiton niochipa

pachiuh in jcalli.

19

Page 74: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

74

Mean poliuhque Ocuilteca.

Nican poliuhque Icpatepeca.

Nican poliuhque Calliy manyan tlaca

Matlatzinca ompahui cocolizçuitique

in Axayacatzin itoca tlilcuezpal in

Iquimetzhuitec xiquipilco ychan.

Nican qualloc in tonatiuh mochi nez-

que in cicitlalpn iquac mic in Axaya-

catzin.

Auh niman ic on motlallijin Tizoci-

catzin ic chicóme tlatohuani.

gis-

Page 75: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

75

aajxû

QQQQQ

OPQQOQ

Izquitetzomaqne inicalcatca Iliiitzi-

llopochtli.

Nican motlatocatlalli in Ahuitzotzin

ic chicuey tlatohnajii.

/—

" r ' vH?

Page 76: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

7<¡

£iXLQ_Û_

Nican momamal in teocali i in camo-

mamal Tziuhcolmaca, Mazateca iqimc

yancuican motlatocatla llique Qnauh-

nalmaca, Tepozteca, HnaxtepecajXil-

loxochitepeca ic nahualtepetl.

Nican tlallolin iqnac monexti in mo-

yohuallitohua,\Fantasma que apareció,

que Torquemada la ¡lama Toyohualito-

hua (Tomo l 9 pág. 186).

Nican teciuh moclii micque in mi-

michtin in atlanonoque.|

Page 77: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

_! 0

Page 78: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

78

OOQQ

OOQQf)

Nican tlallolin cenca totoeac] moch

tzatzayan in tlalli.

Nican poliuhque Xochitlantlaca.

"Mean poliuhque Amaxteca iquac mi-

quito Huexotzinco Tlacabuepantzin. (^j .

Mean moquetz^Acuecuexatl xilloti injtoctli apachiuh zan-

quitla in Ahuizotzin amo qui macaya in Tzotzqmatzin Co-

yofraaca^ 1 1atohiiani ic quicallali amo tehuari tequipano in

tepanecatl ic qui mictizquia in Tzotzumatzin.[

Page 79: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

70

[)QQOQ

Nican tetatacoto Mallinalco inaqmn

amoyamiyec tlaipatl in quitzanhctia.

Nican rniquico in Ahuitzotzin.

Auli niman ic on motlalli in Moteuh-

czomatzin ic chiuhcnahui tlatonuani.

^Nican occeppa tetatacoto in

Mallinalco.

Nican acico in Cacahuatl.0E7

Nican temoc Tzitzimitl.

(y11,1 hA

? O Ci ^- J i¿» -; JE) ï

Page 80: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

8(1

Nican poliuhque Zoziillantlaca.

Nican mol pi in toxùih ic chicoppaj

mol pia in ixquichica hualleluiaquclin

A/tlan in Mexica.

Nican temoque tlacalmillome.

Nican in tetzahuitl hualmoqueque-

tzaya iqnac tenioc temimilli Tcx ili va-

can iquac huallehiiaque in Xptianome

inic qniri?moyollotillito te9 , inic nican

aciquihni. Auh ca icpac huallala eni-

llolniava in teocalli.

Page 81: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

85

yaque Tlaxcallan in Tecuilhnitontli iqnac mic in Moteuhczoma ino on mic niman

qui huahuamaltique initoca Apanecatl, niman ompa quihuicac in huitzillan zan

ye ompa quihnaltocaque yenoye ompa quihuicac i Necatitlan zan ye ompa qui-

huahniminque yenoye ompa qui huicac in Tecpantzinco, zan no quihnaltocaque

yenoceppa quihuicac in acatl iyacapan quin ye ompacánque quito in Apanecatl.

Totecuiyohuane motollinia in Moteuhczoma cuix nicmamatinemiz, niman quito-

que in pipiltin. Xoconanacan, niman quimontequiuhtique in Calpixque niman

quitlatique. Niman Hueeytecuilhuitl Tlaxochimaco Xocotlhuetzi, Ochpaniztli, in

on mottatocatlalli in Cuitla/matzin, niman ye Qnechoüi, ipan mic in Cuitlahuatzin.

Panquetzaliztli, niman ye Atemoztli Tititl Izcalli atlcahuallo: inipan on motlato-

catlalli in Quauhtemoctzin. Tlacaxipehualiztli inquimonpeuh Chalca, ihuan Xoco-

titlantlaca, niman quittaque tehnan mobuahuanque. Tozoztcmtli, ipan in micque

pipiltin. Tzihnacpopoca; Xoxupehualloc, Tzihuactzin, Tencuecuenotl, Axayaca,

Totlehuicol. Inic micque Tzihuacpopoca quin nahuati in Quauhtemoc amantlan

tlenamacac quimilhui. In tiachcahnan ye omilhuitl in notlan hual ceceinilhuitia

in Tzihuacpopoca maitlanechaiti. Niman quitoque in Tiachcahuan macaquimo-

yolli tlacalhui in tlacatl tlacoculizcuitiz maticcahuacan mayauh. Niman ye mo-

nahuatia in tlamacazque no yehuantin in tiachcahuan intemictizque, niman ye

quitetemohua in oquittaque mohuehuetzquillitihui in Quauhtemoctzin, niman

iquech tlancanato quilhuia Oc xihualla on niccauhtze. Niman ye quihuihuitete-

qui Hueytozoztli, niman ye Toxcatl, Etzalqualiztli ipan intech cempohualtique

in Xptianome Tecuilhnitontli, Hueytecuilhuitl, niman ye Miccailhuitontli. Ic na-

pohualtonatiuh inicaxihuac Mexicayotl Tenochcayotl.

Roi qui succéda a Montezuma

et qui mourut rie la petite vérole.

Icto. tlatohuani Ochpaniztli

in on motlatocatlalli Cuitla-

huatzin, zan napohualilhuitl

tlatocat Quecholli tlami ini-

pan mic totomonaliztli, ini-

comic iquac yaque in Tlax-

calla CASTiLLANtlaca.

22

Page 82: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

86

Roi qui fut fait prisonnier par Cortes qui le fit tor-

turer et pendre.

Ic 11. in tlatohuani ipan in motlato catlalli Quauh-

temoetzin, ihuan oncan moyahuac in Mexicayotl

Tenochcayotl iquac hualcencalacque in Españoles.

El año 5 acatl (1523) hubo un eclipse de Sol el dia 8 de Octubre, según esta

historia.

Símbolo de los años

Símbolo de los dias

FIN DE LA COPIA.

Berlin, 22 de Enero de 1890.

Page 83: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de

J

Page 84: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 85: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 86: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 87: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de
Page 88: Códice Aubin : manuscrito azteca de la Biblioteca Real de