UNIDADE I: LINGUA

UNIDADE I: LINGUAI-AS LINGUAS INDOEUROPEAS:

Son aquelas que derivan do indoeuropeo, supostamente falado polos pobos do mesmo nome, que, procedentes da estepa rusa, fronse asentando en diversos puntos de Europa e Asia. Do indoeuropeo non hai testemuos escritos, senn que foi reconstrudo hipotticamente grazas s linguas que se supn derivan del e que se agrupan en varias familias lingsticas:1-Linguas itlicas:

a-Latn: falado no Lacio e lingua oficial do Imperio Romano. Del derivan as linguas romances.

b-Osco. falado en Campania.

c-Umbro: falado en Umbria.

2-Grego: na sua evolucin podemos distinguir 4 fases:a-Grego micnico: con testemuos escritos dende o S XV A de Xto.

b-Grego clsico: usado ata o S IV A de Xto.

c-Grego comn ou koin: usado en todo o Mediterrneo oriental entre os SS IV A de Xto e VI D de Xto.

d-Grego moderno: derivado do anterior, con das variantes: demtico (lingua falada e literaria) e kathareusa (forma culta empregada pola Igrexa e o Estado).

3-Linguas celtas:

a-Celta continental: desaparecido.

b-Celta insular: escocs, irlands e bretn.

4-Linguas xermnicas:

a-Xermnico nrdico: sueco, dans, noruegus e islands.

b-Xermnico occidental:

-Alto alemn: alemn actual.

-Baixo alemn: flamengo e holands.

-Anglosaxn: ingls.

c-Xermnico oriental: gtico.

5-Linguas indoiranias:

a-Antigo indio.

b-Persa.

6-Linguas baltoeslavas:

a-Bltico: lituano e letn.b-Eslavo:

-Occidental: polaco, checo e eslovaco.

-Oriental: ruso, ucraniano e bielorruso.

-Meridional: blgaro e serbocroata.

II-A ESCRITURA E A SA EVOLUCIN:

A escritura ou sistema de representacin de palabras tivo a sa forma primitiva na pictografa ou representacin de ideas ou obxectos por medio de debuxos ou signos (pictogramas). Unha evolucin posterior constitena os ideogramas, que representan palabras. O sistema contina evolucionando e comezan a aparece as letras, signos que representan sons. Nun principio, cada signo representa una slaba (silabario). O ltimo paso o alfabeto, c que se crea un s signo para cada son. Tdolos alfabetos tiveron a sa orixe no alfabeto fenicio, que constaba de 22signos consonnticos1-O alfabeto grego: Procede directamente do fenicio con algunas modificacins (introducronse as vogis). Del proceden tdolos alfabetos de Europa. Consta de 24 letras:

A B

O alfabeto latino:

Procede do etrusco, variante do grego. o usado hoxe en da en todo o mundo. Consta de 23 letras:

A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z

a b c d e f g h i k l m n o p q r s t v x y z.III-A DESAPARICIN DO LATN COMO LINGUA FALADA:

Durante sculos, o latn foi a lingua falada na maior parte de Europa e foi diferencindose progresivamente nunha forma culta e una forma vulgar (a que falaba o pobo, que foi evolucionando ata dar lugar s linguas romances).

Durante a Idade Media, o latn vulgar foi a lingua franca de comunicacin entre as persoas, mentres que o latn culto quedou restrinxido Igrexa e s cortes. Durante o renacemento carolinxio (SS VIII-XI), Carlomagno favoreceu a conservacin do legado cultural e o uso do latn literario. Nos SS XV e XVI continuou sendo a lingua universal da cultura. No S XVII mantase como lingua cientfica de Europa. Actualmente lingua oficial no Vaticano.

IV-AS LINGUAS ROMANCES:

Son as que proceden do latn: casteln, galego, portugus, cataln, francs, occitano, italiano, sardo, romans, ladino e romanche. Debido expansin territorial fronse estendendo polas diversas partes do mundo.

1-O galego:

Nel atopamos elementos aportados por outros pobos asentados no noroeste peninsular. Durante boa parte da Idade Media, o galego e o portugus formaron una mesma unidade lingstica, pero a finais do devandito periodo fronse distanciando ata formar das linguas distintas.

, xunto c casteln, lingua oficial en Galicia e flase tamn en parte de Asturias, Len, Zamora e Portugal.

2-O casteln:

Os primeiros testemuos escritos datan de S X. lingua oficial en todo o Estado Espaol. Flase tamn en moitos pases de Sudamrica, Sahara Occidental, Guinea Ecuatorial e Filipinas.

UNIDADE II: HISTORIA (I):I-GRECIA: MARCO XEOGRFICO E ETAPAS DA SA HISTORIA:

O territorio da antiga Grecia abrangua a pennsula helnica, as illas do Exeo e as costas occidentais de Asia Menor. A este primeiro territorio compre engadir colonias gregas fundadas longo do Mediterrneo, sobre todo no sur de Italia (Tarento), Sicilia (Agrigento, Siracusa), Francia (Massilia) e Espaa (Rhode, Emporion). Ademis, no S IV A de Xto, os gregos dominaron todo o antigo imperio persa baixo as ordes de Alexandre Magno.

O territorio primitivo estivo habitado xa no VI milenio A de Xto polos pelasgos. En 3000 A de Xto desenvolveuse na illa de Creta a civilizacin cretense ou minoica, que baseou o seu podero no comercio e no dominio do mar. Dende 1900 A de Xto, penetraron na Grecia continental una serie de pobos indoeuropeos de estirpe e lingua gregas, que crearon a civilizacin aquea ou micnica, que ocupou Creta e acadou o mior florecemento en 1400 A de Xto. En 1200 ou 1150 A de Xto producuse o colapso da civilizacin micnica a mans dos dorios, tamn indoeuropeos e de estirpe e lingua gregas cs que comeza a historia de Grecia, na que podemos distinguir 4 etapas:

I-IDADE ESCURA (SS XI-VIII A de Xto):

Coincidiu coa chegada dos dorios e supuxo un empobrecemento para Grecia.II-POCA ARCAICA (SS VIII-VI A de Xto):

Os feitos mis importantes son a creacin do alfabeto grego e o nacemento das plis(ciudades-Estado integradas polo ncleo urbano e o territorio extramuros). Eran independentes e a forma de goberno era, en principio, a monarqua. As mis importantes foron Atenas e Esparta.C tempo, a monarqua substitese pola oligarqua ou goberno duns poucos privilexiados. Os demis estratos sociais malviven desprotexidos ante os abusos de poder. Acentanse as divisin entre ricos e pobres, o que, sumado aumento da poboacin, forzou as migracins e colonizacins polo Mediterrneo.

O conseguinte crecemento econmico avivou a loita contra a aristocracia, o que provocou un cambio na administracin de xustiza. As leis pasaron a ser escritas e foron encargadas s lexisladores (ex. Dracn, Soln). Tamn se estenderon os dereitos polticos a todolos cidadns que tiveran una renta mnima.

Para mante-lo equilibrio socio-econmico confase nos tiranos (ex. Pisstrato). En moitos casos exercan un goberno duro e despiadado, o que provocou a sa desaparicin.

3-POCA CLSICA (S V-2 metade do S IV A de Xto):

Atenas pasa a ser a primeira potencia do Mediterrneo tras derrotar s persas nas Guerras Mdicas.

Neste perodo ten lugar un dos mis grandes logros polticos da historia, a instauracin da democracia (en Esparta a forma de goberno foi una mestura de monarqua e oligarqua), grazas a Clstenes e Pericles. A democracia estableceu o principio do poder soberano do pobo, a igualdade de tdolos cidadns ante a lei (non se incluan mulleres, estranxeiros nin escravos) e a liberdade de expresin.

Atenas, que viviu durante este periodo a sa idade de ouro, aproveitou a hexemona acadada para tratar de impoer o control sobre outras cidades gregas coas que establecera una confederacin martima (Liga de Delos), o que provocou a Guerra do Peloponeso entre Atenas e Esparta, coa victoria de Esparta.

4-POCA HELENSTICA (2 metade do S IV A de Xto-S I A de Xto):

Despois da Guerra do Peloponeso, o mundo clsico entrou nunha profunda crise que rematou coa unificacin de todo o pobo heleno baixo o dominio de Filipo de Macedonia.

O seu fillo, Alexandre Magno, destacou pola sa estratexia militar e as continuas victorias. Conquistou Persia e estendeu a sa influencia ata Exipto e India. Fundou novas cidades nos territorios conquistados e levou a cultura helnica s pobos vencidos. A sua forma de organizar o imperio foi imitada sculos mis tarde polos romanos. sa morte, os seus xenerais dividironse o seu imperio e crearon novas monarquas (reinos helensticos). En 146 A de Xto Grecia pasa a ser provincia romana.

Alexandre Magno inaugurou o helenismo, que vai dende o inicio das conquistas de Alexandre Magno ata a morte de Cleopatra (30 A de Xto). As caractersticas do helenismo son as seguintes:

a-Nacemento de grandes cidades (Prgamo, Alexandra).

b-Desenvolvemento da filosofa e ciencia nos novos territorios (a Grecia antiga cae en decadencia).

c-Creacin dun espazo unido polticamente que aglutina culturas e relixins diferentes.II-AS CLASES SOCIAIS EN GRECIA:

Como toda sociedade antiga, a sociedade grega est caracterizada pola desigualdade social. Os homes dividanse en libres (cidadns e non cidadns) e escravos. Especialmente penosa era a situacin da muller, sempre sometida home e carente de dereitos.

1-CLASES SOCIAIS EN ESPARTA:

a-Espartanos: fillos de matrimonio lextimo entre espartanos e membros dun syssition (irmandade).

-Tian tdolos dereitos polticos e civs e os mesmos deberes.

-Adicbanse exercicio das armas ou goberno do Estado.

b-Periecos (estranxeiros):

-Carecan de cidadana.

-Non tian dereitos polticos pero s algn civs

-Podan posuir terras e traballalas ou ben vivir do comercio e industria.

-Estaban suxeitos pago de impostos.

-Deban combatir en caso de guerra.

c-Ilotas (escravos propiedade do Estado):

-Carecan de dereitos polticos e civs.

-Traballaban as terras dos espartanos.

-Podan combatir en caso de necesidade.

2-CLASES SOCIAIS EN ATENAS:

a-Cidadns: fillos de matrimonio lextimo entre atenienses e inscritos nun demos (municipio) e una fratra (asociacin poltico-relixiosa):-Tian tdolos dereitos polticos e civs.

-Podan posuir terras-Obtian una remuneracin por participar en actividades pblicas.

-Estaban obrigados a participar na guerra e correr cs gastos das campaas militares.b-Metecos( estranxeiros):

-Carecan de dereitos polticos

-Posuan algn dereitos civs

-Estaban obrigados a facer o servizo militar e a servir no exrcito en caso de guerra.

-Estaban suxeitos pago de impostos

-Vivan do comercio e da artesana.

-Non se lles permita posuir bens inmobles nin terras.

-Non podan casar con atenienses.

c-Escravos: accedase condicin de escravo por nacemento, por ser prisioeiro de guerra ou por condena xudicial:

-Carecan de dereitos polticos e civs.

-Traballaban para o Estado ou para particulares a cambio da manutencin.

III-A FAMILIA EN GRECIA: estaba formada polos pas, fillos/as, cnxuxes dos fillos/as e escravos.

1-A muller e o matrimonio:

O matrimonio, en virtude do que a muller quedaba baixo a tutela do marido, era a aspiracin de todo o sexo feminino. Podase disolver mediante divorcio, pero s o home poda solicitalo sen alegar motivos e conserva-la tutela dos fillos.A vida da muller en Grecia desenvolvase dentro do mbito privado, mentres que os homes estaban implicados en tdalas actividades pblicas.

2-Os fillos e a educacin:

O pai non estaba obrigado a recoece-los vastagos, polo que poda deixalos expostos nun lugar visible por se algun desexaba adoptalos.

No caso de seren recoecidos, os nenos gregos reciban s 10 das de nacer o nome propio, seguido do do pai ou lugar de orixe.

a-A educacin en Atenas: estaba en mans de institucins privadas ou individuos particulares. Non haba escolarizacin obrigatoria e comezaba s 6 ou 7 anos. A educacin mis esmerada reservbase s nenos. As nenas aprendan a ler, escribir e algo de clculo, xa que estaban destinadas a ser esposas e nais.

A educacin basebase en dous piares fundamentais, a msica (todo o relativo formacin intelectual e creativa) e a ximnstica (o referente formacin fsica). Estaba dividida en 3 etapas:

-Ensinanza elemental (ata 12 anos): o grammatists (mestre) ensinaba a ler, escribir e algo de aritmtica, e posteriormente a anlise e comentario de fragmentos escollidos de grandes poetas. Tamn aprendan msica (canto con acompaamento de lira) c kitharists e ximnasia (exercicios suaves). Os nenos an escola c paidagogs, compaeiro de xogos e encargado de ensinar bs costumes.

-Ensinanza media (ata 18 anos): corra a cargo do grammatiks ou profesor de literatura, c que continuaban c estudo dos autores gregos mis importantes. Continuaban coa ximnasia c paidotribs ou preparador fsico, que lles ensinaba o pentathlon (carreira, salto, lanzamento de disco e lanza e loita). Aprendan ademis danza e natacin.-Ensinanza superior (mis de 18 anos): ademis de ser adestrados como soldados e cidadns, os mozos podan acudir s escolas dos sofistas (Mestres de oratoria e retrica) ou recibir formacin filosfica e cientfica na Academia ou no Liceo.b-A educacin en Esparta: os nenos ingresaban nun cuartel onde reciban una estricta formacin militar. s 19 ou 20 anos pasaban a ser soldados, pero ata os 30 non podan casar nin participar na Asamblea.As nenas eran preparadas para ser esposas e nais, pero sempre servizo do Estado.

IV-A ECONOMA EN GRECIA:1-Agricultura e gandera: principio a economa era familiar e agropecuaria. A gandera limitbase mbito domstico e pouco a pouco a agricultura (trigo, oliveira e vide) foi gaando terreo.

2-Comercio: foi gaando importancia en Grecia, concentrndose arredor do porto. A prosperidade econmica provocou un aumento da poboacin que trouxo como consecuencia as migracins e a fundacin de colonias gregas no Mediterrneo. Comezou o intercambio de productos por va martima e creronse algunas fbricas, nas que traballaban sobre todo escravos.

3-O sistema monetario:

-Unidade monetaria: dracma (prata).

-Unidades fraccionarias:

-Calco: 1/8 de bolo.

-bolo: 1/6 de dracma.

-Dibolo: 2 bolos.

-Tribolo: 3 bolos.

-Mltiplos:

-Didracma: 2 dracmas.

-Tetradracma: 4 dracmas.

-Decadracma: 10 dracmas.

-Unidades de clculo:

-Mina: 100 dracmas.

-Talento: 60 minas/6000 dracmas.

-Outras moedas:

-Drico (ouro).

-Siclo (prata).

4-Otras actividades econmicas:

-Minera: obtanse ferro, mrmore, zinc, prata e chumbo. Nas minas traballaban escravos.

-Industria: zapateiros, panadeiros, tecedores, etc. Traballaban homes libres e escravos.

-Profesins liberais: arquitectos, mdicos, msicos, Mestres, etc. Eran exercidas por homes libres.V-O LECER EN GRECIA; OS XOGOS:

En principio non eran competitivos, senn que tiveron a sa orixe en xogos funerarios. Para poder celebralos, os gobernantes podan decretar unha tregua sagrada de tres meses. O ciclo dos xogos panhelnicos (celebrados cada 4 anos) era o seguinte:

a-Xogos tsmicos: celebrados en Corinto no vern para honrar a Posidn. Incluan probas hpicas, atlticas, nuticas e musicais.

b-Xogos Nemeos: celebrados en Nemea no vern. Incluan probas hpicas, atlticas e artsticas.

c-Xogos Pticos: celebrados en Delfos para honrar a Apolo. Incluan probas hpicas, atlticas e musicais.

d-Xogos Olmpicos: celebrados en Olimpia en honor a Zeus no vern. Para as mulleres celebrbanse os Xogos Hereos, para honrar a Hera.

-XogosPanatenaicos: celebrbanse en Atenas para honrar a Atenea. Incluan probas deportivas e celebracins relixiosas e neles participaban tdolos habitantes da tica.

-Xogos Olmpicos: as probas eran o pentathlon (carreira, salto, lanzamento de disco e lanza e loita), pancracio (combinacin de boxeo e loita), boxeo, estadio (carreira de velocidade) e hipdromo (carreira de cabalos). Os vencedores reciban una banda e una coroa de oliveira.

En principio s podan participar homes gregos. Antes do inicio dos xogos, os participantes eran escollidos por un xurado e adestrados durante 10 meses. Tamn deban xurar ante un Consello Olmpico cumprir tdalas regras.Os xogos celebrronse en Grecia entre os SS VIII A de Xto-IV D de Xto, cando Teodosio os prohibiu.

LXICO GRECOLATINO:

-1 Exame: -2 Exame: -3 Exame:

-cida: morte. necro: morte. psique: mente.

-cracia: poder. voro: comer. phileo: amar.

-nomos: lei. fagia/fago: comer. sophia: saber.

-arquia: poder. bio: vida. hemi: metade.

-etnos: raza, pobo. grafia:descricin. isos: igual.

-demos: pobo. glosa: lingua. homo: igual.

PAGE 10