If you can't read please download the document
Upload
leliem
View
219
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
DECONSTRUIRPARACONSTRUIR.
REVISINDEIDEASSOBRELAENSEANZA
Mgter.MartaAliciaTenutto
Encuadretericoreferencial
Elmundodellenguajenosconstituye,nadiedesconocequedesdequenacemosestamosatravesadosporlaspalabrasdelosotros.Talvezporeso,esquenonosresultetansencillodescubrirqueloquedecimospuedenoresultartanevidenteparalosotros.Yporesoesque,confrecuencia,debemoshablaryhablarparaquenoscomprendan.Elresultado:nosiemprellegamosaunacuerdo,laspalabrassonpolismicasyesposiblequeestemosmirandolascosasdesdedistintoslugares.
Deahlainvitacinadeconstruirlostrminos,ubicarlosensucontextodeproduccinparapoderrecuperar,dealgnmodo,lahistoriaqueportan.
Todolorealizadoporelhombreposeeunagnesisysehallaentramadoyatravesadopormltiplessignificaciones.Delmismomodoloque"seteje"enlaescuelaestextoquesefuearmandoconelcontextodelqueformaparte.
Lapraxiseducativa,engeneralyaalgunostrminosenparticular,conformanunatramaquesefueconstituyendoalolargo,yatravs,deunproceso.Porestocreonecesarioabririnterroganteseir"desanudando"y"desnudando"estetejidosocial.
Trabajodeindagacin
Objetivos:
- Relevarcreencias,supuestos,ideaspreviasdelosestudiantes.
- Reconocersipuedenresponderaconsignasnoformales.
- Visibilizarelusodeclich.
Enprimerlugardeseorevisar:qupensamoscuandoevocamoslapalabradocente?.
Eltrmino:eldocente,esdefinidoporeldiccionariocomo"unapersonaquesededicaalaenseanza"1.Claroqueconestadefinicinnonosalcanzayaqueahoradebemospensarenqullamamosenseanza,peroenestecasonorecurriremosaldiccionariosinoalossignificadosotorgadosporestudiantes
Decidcomenzarlosencuentrosconlosestudiantesenelpresenteao,siendoProfesoradelaPerspectivaPedaggicoDidcticadelProfesoradodeEducacinGeneralBsicaplanteandouninterrogante:debanexplicaraqullamamosa)enseanza,aprendizaje,oenseanzaaprendizaje,b)evaluacin,aunimaginariovisitantequenuncahabaasistidoalsistemaeducativo.1DiccionarioGrijalbo,EdicionesGrijalbo,Barcelona,1998,pgina640.
Meencontr,entreotras,conlassiguientesrespuestas:
1) Enseanza:seabordanconocimientosaalguienquenolostiene,yaprendizajeescaptarconocimientosdaosypoderllevarlosalaprctica
2) Lediraqueslaescuela,lediraquenoessloaprenderconocimientos,sinoquelosadquieraylospuedautilizarenunasituacinfutura,quesecuestioneacercadeloaprendidoylesirva
3) Laenseanzaaprendizajeeselprocesodondeeldocenteenseayelalumnoaprende.Esunarelacindependiente.Laevaluacinesloqueeldocentehacealestudianteparaversusconocimientosprevios,paraverloqueaprendiduranteelcurso.
4) Laenseanzaespodertransmitirlosconocimientosyelaprendizajeespoderasimilarloscontenidos.Laevaluacinesunaformadesaberporpartedelmaestroqucontenidostieneelalumnocomoaprendidos.
5) Laenseanzasetratadetransmitirconocimientoshaciaotrapersonaquenosabeoquedesconocedichoconocimiento.Elaprendizajeescuandolapersonatratadeprocesaryentenderelconocimiento,eincorporarloasuestructura.Evaluacinescomprobarsiadquirilosconocimientosycmolosadquiri.
6) Enseanzaescuandoalguiennostransmiteconocimientosdemaneradequenosotrospodamosentender,nosiemprehayaprendizaje.Evaluacinescuandotratamosderegistrarydarnoscuentasilogrintegraresosconocimientos.
7) Laenseanzaesunactodesaberescientficosydevaloresideales,aprendizajeeslaincorporacindesaberes,evaluacinsirveparasabersiaprendemos.
8) Laenseanzaeselactoporelcualeldocenteintentatransmitirloscontenidosconceptuales,procedimentalesyactitudinales,laenseanzaeselmotordeldesarrollo,laevaluacineslaverificacindeloscontenidosPrendidos
9) Enseanzaaprendizajenosloocurreenlaescuelasinoentodaslasreasdelavida....
10) Ensearaesdarleherramientasnuevasqueantesnotena,queconesasherramientassepuedenhacermuchascosas,yaprenderesobtenerlasherramientas,mesondadas.Laevaluacinescomolaconclusindeloqueseaprendi,espoderrelacionartodaslasherramientasunomismo.
Transcribsolodiezejemplosdeuntotalde30,porcuestionesdeespacio.Sibienesunapequeamuestra,puedeayudarnosapensarsobreestetpico.
Tantoenlasfrasestranscriptascomoenlasquenolohehecho,apareceenformainsistentelaideadetransmisinporpartedeldocenteydeincorporacinporpartedelalumno,generalmentecitadacomoalgoquevadesdeelprimerohaciaelsegundo.
Resultarecurrentelareferenciaalosconocimientossinplantearsequealguienquenohaasistidoalsistemaespocoprobablequepuedasaberdequsetrata.
Algunosnohablarondeevaluacin.Pero,fundamentalmentequisieracompartirconustedesquenopudieronsalirdelosclich,delasfrasestomadasdelostextos,apesardequelapropuestalopropiciaba.
Resultainteresantelaanalogausadaporlaalumnacuyarespuestaseencuentraenelltimolugar(elpunto10)yaquelamismafuelanicaquepudodarcuentadealgodiferente.
Nopareceenningncasolamencinalanecesidaddelasociedaddecrearinstitucionesespecialmentededicadasparadeterminadastareas,comoloesenestecasolaeducacin.
Noaparecetampocolareferenciaalcontextonialasociedadyenningncasosealudealasociedaddelainformacinnialasnuevastecnologas.
Nuevamentelapreguntaporqucreenustedesquesucedeesto?Atravsdeldilogoestablecidoconposterioridadalaencuesta,pudedescubrirquelosestudiantesnosehabanpercatadodequelaescuelaesunaconstruccinsocial,yporlotantonoesahistricanieterna.(LlorensTenutto,2000).
NosabanqueconstituyeunaconstruccindelaModernidad,ymenosanquefueComenioquienpropusolaestructuraquehoyconocemoscomotradicionaldondeelcentrodelaatencinseencuentraeneldocente(Dussel,Caruso,1999)
Propuesta
Considerorelevantetrabajardesdeelperododeformacindocenteenlorelativoa:
Favorecerelposicionamientoactivodelosestudiantesanteaquelloqueselespresentaprocurando:"visibilizar"loqueaparececomopartedelpaisaje,formulandointerrogantesqueabrandiscursos,esdecirtrabajandoparapreguntarenlugarderesponder.
Propiciarlaimplicacindelosactoressociales,dondeellosnoesperenquealguienlestransmita,sinoquecuestionen,indaguen.Noseconformenconrecibirunmaterialpreviamentemasticadoporotros.
Considerarsusconocimientosprevios,sussaberesprcticosylos"hbitus"queposeenafindeposibilitarlaaperturadeinterrogantes,sobresuspropiasprcticas,sobresuspresupuestosycreencias
Alentarlalecturadelasfuentes
Promoverlareflexinsobrelasconcepcionesepistemolgicasquesostienen,"visibilizndolas".
Propiciarlainvestigacin(yaquenosepuedeensearloquenoseconoce)
Colocarladiscusin,probablemente,enlaesferaantropolgica.Deconstruirunsujetohistricoyelaborarunanuevaconceptualizacin(teora?)delsujetodelconocimientoenlaeravirtual,paraavanzarenesalneahacialoglobal(Llorens,Tenutto,2.000).
Favorecerquedescubranquecadamaestropormediodeunadeterminadalgicadeinteraccinpresentaelconocimientodeunmodosingular(estovadesdeeldiscursoexplcitoalimplcito)yquelaformadepresentarelconocimientotambinesconocimiento(Edwards,1997)
Deberamosabordarlaproblemticadesdediferentesngulos,posibilitandolaaperturadeunespaciodesdeunenfoqueestructuralconcebidocomomltiplementedeterminado
Quienesnosdesempeamoscomodocentesdebemosirmsalldelaquejaprocurandonorepetirfrases,yactividades,quesolotienensentidoenelcontextodelcualemergen,yquemuchasvecessondichas(ohechas)almododeun"clich"quenoadmiteinterrogacinposible.
Paraquelosnios,adolescentes,yadultosabordenlarealidadconespritucrtico,necesitamosdocentesqueactivamentetrabajenenesteproceso
Paraestoesnecesarioveralosestudiantesnios,adolescentesyadultos"ensituacin",considerandoelentramadopsicosociohistricodelaspropuestas.
Miplanteoprocuramovilizaralosfuturosdocentes,cuyabiografaescolarseencuentrafuertementeatravesadaporencuadrestericoprcticoquepertenecen,enelmejordeloscasos,alaCorrienteSensualempirista,puedanmodificarsussaberesprcticos,susrepresentacionesycreencias.
Todapropuestadebeestarsostenidadesdeeldeseoydesdelaspreguntasdelosmismosestudiantes,afindequelassituacionesqueseplanteanposibiliten,aquienescomparteneseespacio,transitarporloscaminosquecadaunopuedeirabriendo.Enestesentidoslasnuevastecnologasconstituyenunaherramientaqueposibilitaestecamino.
Elsistemaeducativoargentinoengeneralylaformacindocenteenparticularseconstituyapartirdelayuxtaposicindepartescrecialasombradelasnecesidadesy,comoengranpartedenuestrahistoria,fuetratandoderesponderalasurgencias,enlugardegestarsedemodoqueloselementosqueloconstituyenformenuntodo,aunqueatravesadoporlasparticularescircunstanciassociohistricas.Enlaactualidadlanormativavigentenosabreunapuertaparaefectuaresteabordaje,almododeunpretexto..
Parasalirdeestaaparenteencrucijadapropongo:
partirdelareflexindeloquehacemos
abordarcrticamentealgunosdispositivosempleados (comopuedenserloscuadernosdeclase,carpetasymanualesescolares,lasprcticasdeevaluacin)paraavanzarporuncaminonoexentodedificultadesprocurando"desnaturalizar"aquelloqueporserexcesivamentefamiliarnosepresentacomointerrogante(paraestoseanalizarnloscuadernosycarpetaquelosparticipantestraiganconsigo).
Cuestionarprcticasquesesostienen"porquesiempresehicieronas" ,parafinalizarconlaproblemticadelaevaluacin(Sabelli,Tenutto,1999)
Lasnuevastecnologasdebernserparaeldocentetanfamiliarescomoloesellibro,oelcuaderno,yconstituirunsoporte,unaherramientaparasutarea,emplendolascomovehculoparaeltratamientonoslodelainformacinsinotambindelconocimiento,locualimplicaunsaltocualitativoenelabordaje.
Peroestoimplicauncaminodedecontruccindecreencias,ysupuestosinstaladosnoslodesdenuestrabiografaescolar,sinotambindesdelaincorporacindeterminologaqueusamosmuchasvecessinpoderponerlasenaccinporserrepetidassincuestionarnirevisar.
BIBLIOGRAFA
DUSELL,IyCARUSO,M(1999)Lainvencindelaula,EditorialSantillana,BuenosAires.
EDWARDS,V(1997)Lossujetosylaconstruccinsocialdelconocimientoescolarenprimaria:unestudioetnogrfico,TesisdeMaestra.MimeografiadoInstitutoPolitcnicoNacional.Mxico(indito)
FERRY,G(1990)ELtrayectodelaformacin.Losenseantesentrelateoraylaprctica,EditorialPaids,Barcelona.
LLORENS,FyTENUTTO,M(2000)Elmitoyelconocimientoenlasociedaddelainformacin,ponenciapresentadaenelCongresoDebatesyUtopas,Fac.deFilosofayLetras,BuenosAires.