90
Ciencias Biomédicas Sufijos -eta [fr., ‘pequeño’] plaqu eta -iā-sis [gr., ‘enfermedad’] elefant iasis; psor iasis -id-ēs [gr., ‘perteneciente a’] Arácn idos; Quelón idos; Sináps idos -idion [gr., ‘pequeño’] Nota: Es un sufijo para hacer diminutivos -ica/-tica [gr., ‘estudio’, ‘técnica’] clín ica; dieté tica; terapéu tica; gené tica; bioét ica; biofís ica; bioquím ica 1

Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Embed Size (px)

DESCRIPTION

El díccionario médico de sufijos y lexemas está destinado a los Bibliotecarios que trabajan particularmente en Bibliotecas de Medicina. En el presente diccionario encontrarán el orígen latín y griego de los téminos médicos y así poder saber de qué trata un libro al conocer el origen de los téminos, aunque no sepamos medicina.

Citation preview

Page 1: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Sufijos

-eta [fr lsquopequentildeorsquo]

plaqueta

-iā-sis [gr lsquoenfermedadrsquo]

elefantiasis psoriasis

-id-ēs [gr lsquoperteneciente arsquo]

Araacutecnidos Queloacutenidos Sinaacutepsidos

-idion [gr lsquopequentildeorsquo]

Nota Es un sufijo para hacer diminutivos

-ica-tica [gr lsquoestudiorsquo lsquoteacutecnicarsquo]

cliacutenica dieteacutetica terapeacuteutica geneacutetica bioeacutetica biofiacutesica

bioquiacutemica

-īna [quiacutem lsquosustanciarsquo]

adrenalina amigdalina bacteriocina cefalina

hematina melanina neurotoxina pepsina

proteiacutena tiroxina vitamina

1

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Acuntildeado en quiacutemica en el s XIX a partir del sufijo lat para formar sustantivos -īna

-ion [gr lsquopequentildeorsquo]

bacteria mitocondria

-iacutes-iacutedo--ide [gr lsquoelemento anatoacutemicorsquo]

cliacutetoris epidermis epiglotis hemorroide dermis plaacutestido

-iscos [gr lsquopequentildeorsquo]

menisco trocisco

-ismos [gr lsquoprocesorsquo lsquoestadorsquo]

metabolismo microorganismo mimetismo parasitismo

-ismos [gr lsquoafeccioacutenrsquo]

automatismo estrabismo astigmatismo daltonismo

traumatismo gigantismo raquitismo

Nota El sufijo -ismos lsquoprocesorsquo se usoacute en patologiacutea ya en la antiguumledad y ha sido reaprovechado con este significado en eacutepoca moderna

-ītēs [gr lsquoelemento anatoacutemicorsquo lsquomiembro de un gruporsquo]

dendrita neurita neurocondrita

Nota En gr significaba lsquoque estaacute relacionado conrsquo lsquoque pertenece a un gruporsquo con en este valor pasoacute a lat -īta

2

Ciencias Biomeacutedicas

-icirctis [gr lsquoenfermedadrsquo lsquoinflamacioacutenrsquo]

artritis hepatitis osteoartritis adenitis amigdalitis otitis

angitis ovaritis aortitis esfenoiditis apendicitis arteritis

faringitis pericarditis peritonitis bronquitis gastritis

cefalitis cistitis gonartritis colitis prostatitis conjuntivitis

laringitis rinitis sinusitis dermatitis meningitis encefalitis

neuritis vaginitis encefalomielitis

-mōn [gr lsquoque hacersquo]

fisionomiacutea bronconeumoniacutea flemoacuten neumoniacutea neumococo

neumoacutenico neumoconiosis neumogaacutestrico pulmoacuten

neumolito neumologiacutea neumostoma neumotoacuterax

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que suele combinarse con lexemas verbales para indicar el agente de la accioacuten aunque tiene otros valores

-ōdes [gr lsquocon el aspecto dersquoProcede de la contraccioacuten de -o-eidē s -ο-ειδής (veaacutese el lexema gr - eideacutes)

espasmoacutedico cefalodio ostraacutecodos seudoplasmodio yodo

-ōl-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

arteriola centriolo corola metarteriola

-ōma [gr lsquoconjuntorsquo]

bioma genoma

3

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Este significado es moderno y lo ha desarrollado sobre todo en botaacutenica sobre el modelo del antiguo rizoma

-ōma [gr lsquotumorrsquo]

4

Ciencias Biomeacutedicas

adenoma carcinoma mieloma fibroma sarcoma

neurinoma hematoma neuroma

-ōn-ontos [gr lsquoque hacersquo]

antagonista glucagoacuten hormona parahormona

pleoacuten simbionte

-ona [quiacutem lsquocompuestorsquo]

androsterona corticosterona cortisona

esterona feromona hidrocortisona

progesterona testosterona

-ōsis [gr lsquoproceso situacioacutenrsquo]

meiosis diartrosis simbiosis hematosis hipnosis

metamorfosis mitosis necrobiosis oacutesmosis

-ōsis [gr lsquoenfermedad afeccioacutenrsquo]

artrosis acidosis nefrosis hidrosis

endometriosisneumoconiosis

cifosis melanosis adiposis neurosis esclerosis trombosis

espondilosis escoliosis osteoporosis fibromatosis

arteriosclerosis gastrostenosis parasitosis

lordosis aterosclerosis hemocromatosis psitacosis necrosis

5

Ciencias Biomeacutedicas

-plo- [gr lsquomultiplicado porrsquo]

diplocefalia diplococo monoploide poliploide

tetraploide triploblaacutestico triploide triplopiacutea

-tēr-tōr-tr- [gr lsquoque hacersquo lsquoinstrumentorsquo]

caraacutecter halterio cauterizar acroceacutentrico cateacuteter

cateterismo catoptroscopia cauterio centrifugacioacuten

centro centriolo climaterio hipogastrio ureacuteter uretra

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que sirve para expresar el agente o el instrumento

-teros [gr lsquooposicioacuten entre dosrsquo]

anfoacutetero ra

-tō-r-ris [lat lsquoque hacersquo]

catalizador quimiorreceptor

-ul-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

glaacutendula loacutebulo macroglobulina neacuteurula

neurulacioacuten orgaacutenulo

Lexemas

6

Ciencias Biomeacutedicas

a-an- ἀ-ἀν- [gr prefijo] lsquonorsquo

aceacutefalo la afasia afoniacutea amorfo anestesia analgeacutesico abioacutetico ca anhiacutedrido

ad [lat prep] lsquojunto arsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) cromafiacuten (n) noradrenalina (n)

adenο- ἀδ-ήν-ενος [gr sust] lsquoglaacutendularsquo

adenia (n) adenina (n) adenitis (n) adenoblasto (n) adenocito (n) adenoacuteforo ra (n) adenohipoacutefisis (n) adenoides (a ns) adenologiacutea (n) adenoma (n) adenoacutemero (n) adenopatiacutea (n) adenosarcoma (n) blenadenitis (n) hiperadenosis (n) linfadenopatiacutea (n) panadenopatiacutea (n)

adip- [lat adj] ad-eps-ipis lsquograsarsquo

adipocito (n) adipoma (n) adiposis (n)

āerο- ἀ-ήρ-ερος [gr sust] lsquoairersquo

aerobio (n) aerobioacutescopo (n) aerobiosis (n) aerofagia (n) aerofita (n) aerogastria (n) aeropletismoacutegrafo (n) aerosol (n) aerotaxia (n) anaerobio bia (n) microaeroacutefilo la (n)

Nota Pasoacute a lat āer en s II dC Todos son modernos

7

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 2: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Acuntildeado en quiacutemica en el s XIX a partir del sufijo lat para formar sustantivos -īna

-ion [gr lsquopequentildeorsquo]

bacteria mitocondria

-iacutes-iacutedo--ide [gr lsquoelemento anatoacutemicorsquo]

cliacutetoris epidermis epiglotis hemorroide dermis plaacutestido

-iscos [gr lsquopequentildeorsquo]

menisco trocisco

-ismos [gr lsquoprocesorsquo lsquoestadorsquo]

metabolismo microorganismo mimetismo parasitismo

-ismos [gr lsquoafeccioacutenrsquo]

automatismo estrabismo astigmatismo daltonismo

traumatismo gigantismo raquitismo

Nota El sufijo -ismos lsquoprocesorsquo se usoacute en patologiacutea ya en la antiguumledad y ha sido reaprovechado con este significado en eacutepoca moderna

-ītēs [gr lsquoelemento anatoacutemicorsquo lsquomiembro de un gruporsquo]

dendrita neurita neurocondrita

Nota En gr significaba lsquoque estaacute relacionado conrsquo lsquoque pertenece a un gruporsquo con en este valor pasoacute a lat -īta

2

Ciencias Biomeacutedicas

-icirctis [gr lsquoenfermedadrsquo lsquoinflamacioacutenrsquo]

artritis hepatitis osteoartritis adenitis amigdalitis otitis

angitis ovaritis aortitis esfenoiditis apendicitis arteritis

faringitis pericarditis peritonitis bronquitis gastritis

cefalitis cistitis gonartritis colitis prostatitis conjuntivitis

laringitis rinitis sinusitis dermatitis meningitis encefalitis

neuritis vaginitis encefalomielitis

-mōn [gr lsquoque hacersquo]

fisionomiacutea bronconeumoniacutea flemoacuten neumoniacutea neumococo

neumoacutenico neumoconiosis neumogaacutestrico pulmoacuten

neumolito neumologiacutea neumostoma neumotoacuterax

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que suele combinarse con lexemas verbales para indicar el agente de la accioacuten aunque tiene otros valores

-ōdes [gr lsquocon el aspecto dersquoProcede de la contraccioacuten de -o-eidē s -ο-ειδής (veaacutese el lexema gr - eideacutes)

espasmoacutedico cefalodio ostraacutecodos seudoplasmodio yodo

-ōl-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

arteriola centriolo corola metarteriola

-ōma [gr lsquoconjuntorsquo]

bioma genoma

3

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Este significado es moderno y lo ha desarrollado sobre todo en botaacutenica sobre el modelo del antiguo rizoma

-ōma [gr lsquotumorrsquo]

4

Ciencias Biomeacutedicas

adenoma carcinoma mieloma fibroma sarcoma

neurinoma hematoma neuroma

-ōn-ontos [gr lsquoque hacersquo]

antagonista glucagoacuten hormona parahormona

pleoacuten simbionte

-ona [quiacutem lsquocompuestorsquo]

androsterona corticosterona cortisona

esterona feromona hidrocortisona

progesterona testosterona

-ōsis [gr lsquoproceso situacioacutenrsquo]

meiosis diartrosis simbiosis hematosis hipnosis

metamorfosis mitosis necrobiosis oacutesmosis

-ōsis [gr lsquoenfermedad afeccioacutenrsquo]

artrosis acidosis nefrosis hidrosis

endometriosisneumoconiosis

cifosis melanosis adiposis neurosis esclerosis trombosis

espondilosis escoliosis osteoporosis fibromatosis

arteriosclerosis gastrostenosis parasitosis

lordosis aterosclerosis hemocromatosis psitacosis necrosis

5

Ciencias Biomeacutedicas

-plo- [gr lsquomultiplicado porrsquo]

diplocefalia diplococo monoploide poliploide

tetraploide triploblaacutestico triploide triplopiacutea

-tēr-tōr-tr- [gr lsquoque hacersquo lsquoinstrumentorsquo]

caraacutecter halterio cauterizar acroceacutentrico cateacuteter

cateterismo catoptroscopia cauterio centrifugacioacuten

centro centriolo climaterio hipogastrio ureacuteter uretra

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que sirve para expresar el agente o el instrumento

-teros [gr lsquooposicioacuten entre dosrsquo]

anfoacutetero ra

-tō-r-ris [lat lsquoque hacersquo]

catalizador quimiorreceptor

-ul-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

glaacutendula loacutebulo macroglobulina neacuteurula

neurulacioacuten orgaacutenulo

Lexemas

6

Ciencias Biomeacutedicas

a-an- ἀ-ἀν- [gr prefijo] lsquonorsquo

aceacutefalo la afasia afoniacutea amorfo anestesia analgeacutesico abioacutetico ca anhiacutedrido

ad [lat prep] lsquojunto arsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) cromafiacuten (n) noradrenalina (n)

adenο- ἀδ-ήν-ενος [gr sust] lsquoglaacutendularsquo

adenia (n) adenina (n) adenitis (n) adenoblasto (n) adenocito (n) adenoacuteforo ra (n) adenohipoacutefisis (n) adenoides (a ns) adenologiacutea (n) adenoma (n) adenoacutemero (n) adenopatiacutea (n) adenosarcoma (n) blenadenitis (n) hiperadenosis (n) linfadenopatiacutea (n) panadenopatiacutea (n)

adip- [lat adj] ad-eps-ipis lsquograsarsquo

adipocito (n) adipoma (n) adiposis (n)

āerο- ἀ-ήρ-ερος [gr sust] lsquoairersquo

aerobio (n) aerobioacutescopo (n) aerobiosis (n) aerofagia (n) aerofita (n) aerogastria (n) aeropletismoacutegrafo (n) aerosol (n) aerotaxia (n) anaerobio bia (n) microaeroacutefilo la (n)

Nota Pasoacute a lat āer en s II dC Todos son modernos

7

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 3: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

-icirctis [gr lsquoenfermedadrsquo lsquoinflamacioacutenrsquo]

artritis hepatitis osteoartritis adenitis amigdalitis otitis

angitis ovaritis aortitis esfenoiditis apendicitis arteritis

faringitis pericarditis peritonitis bronquitis gastritis

cefalitis cistitis gonartritis colitis prostatitis conjuntivitis

laringitis rinitis sinusitis dermatitis meningitis encefalitis

neuritis vaginitis encefalomielitis

-mōn [gr lsquoque hacersquo]

fisionomiacutea bronconeumoniacutea flemoacuten neumoniacutea neumococo

neumoacutenico neumoconiosis neumogaacutestrico pulmoacuten

neumolito neumologiacutea neumostoma neumotoacuterax

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que suele combinarse con lexemas verbales para indicar el agente de la accioacuten aunque tiene otros valores

-ōdes [gr lsquocon el aspecto dersquoProcede de la contraccioacuten de -o-eidē s -ο-ειδής (veaacutese el lexema gr - eideacutes)

espasmoacutedico cefalodio ostraacutecodos seudoplasmodio yodo

-ōl-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

arteriola centriolo corola metarteriola

-ōma [gr lsquoconjuntorsquo]

bioma genoma

3

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Este significado es moderno y lo ha desarrollado sobre todo en botaacutenica sobre el modelo del antiguo rizoma

-ōma [gr lsquotumorrsquo]

4

Ciencias Biomeacutedicas

adenoma carcinoma mieloma fibroma sarcoma

neurinoma hematoma neuroma

-ōn-ontos [gr lsquoque hacersquo]

antagonista glucagoacuten hormona parahormona

pleoacuten simbionte

-ona [quiacutem lsquocompuestorsquo]

androsterona corticosterona cortisona

esterona feromona hidrocortisona

progesterona testosterona

-ōsis [gr lsquoproceso situacioacutenrsquo]

meiosis diartrosis simbiosis hematosis hipnosis

metamorfosis mitosis necrobiosis oacutesmosis

-ōsis [gr lsquoenfermedad afeccioacutenrsquo]

artrosis acidosis nefrosis hidrosis

endometriosisneumoconiosis

cifosis melanosis adiposis neurosis esclerosis trombosis

espondilosis escoliosis osteoporosis fibromatosis

arteriosclerosis gastrostenosis parasitosis

lordosis aterosclerosis hemocromatosis psitacosis necrosis

5

Ciencias Biomeacutedicas

-plo- [gr lsquomultiplicado porrsquo]

diplocefalia diplococo monoploide poliploide

tetraploide triploblaacutestico triploide triplopiacutea

-tēr-tōr-tr- [gr lsquoque hacersquo lsquoinstrumentorsquo]

caraacutecter halterio cauterizar acroceacutentrico cateacuteter

cateterismo catoptroscopia cauterio centrifugacioacuten

centro centriolo climaterio hipogastrio ureacuteter uretra

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que sirve para expresar el agente o el instrumento

-teros [gr lsquooposicioacuten entre dosrsquo]

anfoacutetero ra

-tō-r-ris [lat lsquoque hacersquo]

catalizador quimiorreceptor

-ul-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

glaacutendula loacutebulo macroglobulina neacuteurula

neurulacioacuten orgaacutenulo

Lexemas

6

Ciencias Biomeacutedicas

a-an- ἀ-ἀν- [gr prefijo] lsquonorsquo

aceacutefalo la afasia afoniacutea amorfo anestesia analgeacutesico abioacutetico ca anhiacutedrido

ad [lat prep] lsquojunto arsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) cromafiacuten (n) noradrenalina (n)

adenο- ἀδ-ήν-ενος [gr sust] lsquoglaacutendularsquo

adenia (n) adenina (n) adenitis (n) adenoblasto (n) adenocito (n) adenoacuteforo ra (n) adenohipoacutefisis (n) adenoides (a ns) adenologiacutea (n) adenoma (n) adenoacutemero (n) adenopatiacutea (n) adenosarcoma (n) blenadenitis (n) hiperadenosis (n) linfadenopatiacutea (n) panadenopatiacutea (n)

adip- [lat adj] ad-eps-ipis lsquograsarsquo

adipocito (n) adipoma (n) adiposis (n)

āerο- ἀ-ήρ-ερος [gr sust] lsquoairersquo

aerobio (n) aerobioacutescopo (n) aerobiosis (n) aerofagia (n) aerofita (n) aerogastria (n) aeropletismoacutegrafo (n) aerosol (n) aerotaxia (n) anaerobio bia (n) microaeroacutefilo la (n)

Nota Pasoacute a lat āer en s II dC Todos son modernos

7

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 4: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Este significado es moderno y lo ha desarrollado sobre todo en botaacutenica sobre el modelo del antiguo rizoma

-ōma [gr lsquotumorrsquo]

4

Ciencias Biomeacutedicas

adenoma carcinoma mieloma fibroma sarcoma

neurinoma hematoma neuroma

-ōn-ontos [gr lsquoque hacersquo]

antagonista glucagoacuten hormona parahormona

pleoacuten simbionte

-ona [quiacutem lsquocompuestorsquo]

androsterona corticosterona cortisona

esterona feromona hidrocortisona

progesterona testosterona

-ōsis [gr lsquoproceso situacioacutenrsquo]

meiosis diartrosis simbiosis hematosis hipnosis

metamorfosis mitosis necrobiosis oacutesmosis

-ōsis [gr lsquoenfermedad afeccioacutenrsquo]

artrosis acidosis nefrosis hidrosis

endometriosisneumoconiosis

cifosis melanosis adiposis neurosis esclerosis trombosis

espondilosis escoliosis osteoporosis fibromatosis

arteriosclerosis gastrostenosis parasitosis

lordosis aterosclerosis hemocromatosis psitacosis necrosis

5

Ciencias Biomeacutedicas

-plo- [gr lsquomultiplicado porrsquo]

diplocefalia diplococo monoploide poliploide

tetraploide triploblaacutestico triploide triplopiacutea

-tēr-tōr-tr- [gr lsquoque hacersquo lsquoinstrumentorsquo]

caraacutecter halterio cauterizar acroceacutentrico cateacuteter

cateterismo catoptroscopia cauterio centrifugacioacuten

centro centriolo climaterio hipogastrio ureacuteter uretra

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que sirve para expresar el agente o el instrumento

-teros [gr lsquooposicioacuten entre dosrsquo]

anfoacutetero ra

-tō-r-ris [lat lsquoque hacersquo]

catalizador quimiorreceptor

-ul-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

glaacutendula loacutebulo macroglobulina neacuteurula

neurulacioacuten orgaacutenulo

Lexemas

6

Ciencias Biomeacutedicas

a-an- ἀ-ἀν- [gr prefijo] lsquonorsquo

aceacutefalo la afasia afoniacutea amorfo anestesia analgeacutesico abioacutetico ca anhiacutedrido

ad [lat prep] lsquojunto arsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) cromafiacuten (n) noradrenalina (n)

adenο- ἀδ-ήν-ενος [gr sust] lsquoglaacutendularsquo

adenia (n) adenina (n) adenitis (n) adenoblasto (n) adenocito (n) adenoacuteforo ra (n) adenohipoacutefisis (n) adenoides (a ns) adenologiacutea (n) adenoma (n) adenoacutemero (n) adenopatiacutea (n) adenosarcoma (n) blenadenitis (n) hiperadenosis (n) linfadenopatiacutea (n) panadenopatiacutea (n)

adip- [lat adj] ad-eps-ipis lsquograsarsquo

adipocito (n) adipoma (n) adiposis (n)

āerο- ἀ-ήρ-ερος [gr sust] lsquoairersquo

aerobio (n) aerobioacutescopo (n) aerobiosis (n) aerofagia (n) aerofita (n) aerogastria (n) aeropletismoacutegrafo (n) aerosol (n) aerotaxia (n) anaerobio bia (n) microaeroacutefilo la (n)

Nota Pasoacute a lat āer en s II dC Todos son modernos

7

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 5: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

adenoma carcinoma mieloma fibroma sarcoma

neurinoma hematoma neuroma

-ōn-ontos [gr lsquoque hacersquo]

antagonista glucagoacuten hormona parahormona

pleoacuten simbionte

-ona [quiacutem lsquocompuestorsquo]

androsterona corticosterona cortisona

esterona feromona hidrocortisona

progesterona testosterona

-ōsis [gr lsquoproceso situacioacutenrsquo]

meiosis diartrosis simbiosis hematosis hipnosis

metamorfosis mitosis necrobiosis oacutesmosis

-ōsis [gr lsquoenfermedad afeccioacutenrsquo]

artrosis acidosis nefrosis hidrosis

endometriosisneumoconiosis

cifosis melanosis adiposis neurosis esclerosis trombosis

espondilosis escoliosis osteoporosis fibromatosis

arteriosclerosis gastrostenosis parasitosis

lordosis aterosclerosis hemocromatosis psitacosis necrosis

5

Ciencias Biomeacutedicas

-plo- [gr lsquomultiplicado porrsquo]

diplocefalia diplococo monoploide poliploide

tetraploide triploblaacutestico triploide triplopiacutea

-tēr-tōr-tr- [gr lsquoque hacersquo lsquoinstrumentorsquo]

caraacutecter halterio cauterizar acroceacutentrico cateacuteter

cateterismo catoptroscopia cauterio centrifugacioacuten

centro centriolo climaterio hipogastrio ureacuteter uretra

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que sirve para expresar el agente o el instrumento

-teros [gr lsquooposicioacuten entre dosrsquo]

anfoacutetero ra

-tō-r-ris [lat lsquoque hacersquo]

catalizador quimiorreceptor

-ul-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

glaacutendula loacutebulo macroglobulina neacuteurula

neurulacioacuten orgaacutenulo

Lexemas

6

Ciencias Biomeacutedicas

a-an- ἀ-ἀν- [gr prefijo] lsquonorsquo

aceacutefalo la afasia afoniacutea amorfo anestesia analgeacutesico abioacutetico ca anhiacutedrido

ad [lat prep] lsquojunto arsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) cromafiacuten (n) noradrenalina (n)

adenο- ἀδ-ήν-ενος [gr sust] lsquoglaacutendularsquo

adenia (n) adenina (n) adenitis (n) adenoblasto (n) adenocito (n) adenoacuteforo ra (n) adenohipoacutefisis (n) adenoides (a ns) adenologiacutea (n) adenoma (n) adenoacutemero (n) adenopatiacutea (n) adenosarcoma (n) blenadenitis (n) hiperadenosis (n) linfadenopatiacutea (n) panadenopatiacutea (n)

adip- [lat adj] ad-eps-ipis lsquograsarsquo

adipocito (n) adipoma (n) adiposis (n)

āerο- ἀ-ήρ-ερος [gr sust] lsquoairersquo

aerobio (n) aerobioacutescopo (n) aerobiosis (n) aerofagia (n) aerofita (n) aerogastria (n) aeropletismoacutegrafo (n) aerosol (n) aerotaxia (n) anaerobio bia (n) microaeroacutefilo la (n)

Nota Pasoacute a lat āer en s II dC Todos son modernos

7

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 6: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

-plo- [gr lsquomultiplicado porrsquo]

diplocefalia diplococo monoploide poliploide

tetraploide triploblaacutestico triploide triplopiacutea

-tēr-tōr-tr- [gr lsquoque hacersquo lsquoinstrumentorsquo]

caraacutecter halterio cauterizar acroceacutentrico cateacuteter

cateterismo catoptroscopia cauterio centrifugacioacuten

centro centriolo climaterio hipogastrio ureacuteter uretra

Nota Es un viejo sufijo indoeuropeo que sirve para expresar el agente o el instrumento

-teros [gr lsquooposicioacuten entre dosrsquo]

anfoacutetero ra

-tō-r-ris [lat lsquoque hacersquo]

catalizador quimiorreceptor

-ul-us-a-um [lat lsquopequentildeorsquo]

glaacutendula loacutebulo macroglobulina neacuteurula

neurulacioacuten orgaacutenulo

Lexemas

6

Ciencias Biomeacutedicas

a-an- ἀ-ἀν- [gr prefijo] lsquonorsquo

aceacutefalo la afasia afoniacutea amorfo anestesia analgeacutesico abioacutetico ca anhiacutedrido

ad [lat prep] lsquojunto arsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) cromafiacuten (n) noradrenalina (n)

adenο- ἀδ-ήν-ενος [gr sust] lsquoglaacutendularsquo

adenia (n) adenina (n) adenitis (n) adenoblasto (n) adenocito (n) adenoacuteforo ra (n) adenohipoacutefisis (n) adenoides (a ns) adenologiacutea (n) adenoma (n) adenoacutemero (n) adenopatiacutea (n) adenosarcoma (n) blenadenitis (n) hiperadenosis (n) linfadenopatiacutea (n) panadenopatiacutea (n)

adip- [lat adj] ad-eps-ipis lsquograsarsquo

adipocito (n) adipoma (n) adiposis (n)

āerο- ἀ-ήρ-ερος [gr sust] lsquoairersquo

aerobio (n) aerobioacutescopo (n) aerobiosis (n) aerofagia (n) aerofita (n) aerogastria (n) aeropletismoacutegrafo (n) aerosol (n) aerotaxia (n) anaerobio bia (n) microaeroacutefilo la (n)

Nota Pasoacute a lat āer en s II dC Todos son modernos

7

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 7: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

a-an- ἀ-ἀν- [gr prefijo] lsquonorsquo

aceacutefalo la afasia afoniacutea amorfo anestesia analgeacutesico abioacutetico ca anhiacutedrido

ad [lat prep] lsquojunto arsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) cromafiacuten (n) noradrenalina (n)

adenο- ἀδ-ήν-ενος [gr sust] lsquoglaacutendularsquo

adenia (n) adenina (n) adenitis (n) adenoblasto (n) adenocito (n) adenoacuteforo ra (n) adenohipoacutefisis (n) adenoides (a ns) adenologiacutea (n) adenoma (n) adenoacutemero (n) adenopatiacutea (n) adenosarcoma (n) blenadenitis (n) hiperadenosis (n) linfadenopatiacutea (n) panadenopatiacutea (n)

adip- [lat adj] ad-eps-ipis lsquograsarsquo

adipocito (n) adipoma (n) adiposis (n)

āerο- ἀ-ήρ-ερος [gr sust] lsquoairersquo

aerobio (n) aerobioacutescopo (n) aerobiosis (n) aerofagia (n) aerofita (n) aerogastria (n) aeropletismoacutegrafo (n) aerosol (n) aerotaxia (n) anaerobio bia (n) microaeroacutefilo la (n)

Nota Pasoacute a lat āer en s II dC Todos son modernos

7

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 8: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

ag- ἄγω [gr verbo] lsquoconducirrsquo agō n ἀγών lsquocombatersquo

agoniacutea antagonista glucagoacuten

Nota El grupo principal de teacuterminos modernos estaacute formado sobre el modelo del antiguo colagogo donde el lexema significa lsquoque hace expulsarrsquo El resto a partir de agō n lsquocombatersquo con distintos valores

aacutegrā ἄγρα [gr sust] lsquocaza ceporsquo

pelagra (n) podagra (a)

Nota Uso metafoacuterico del lexema ya en el teacutermino antiguo podagra

aigο- αἴ-ξ-γός [gr sust] lsquocabrarsquo

egofoniacutea (n)

aiacutelouros αἴλουρος [gr sust] lsquogatorsquo

elurofobia (n)

aisthē- αἴσθησις [gr nomv] lsquopercepcioacutenrsquo

anestesia sinestesia

aitiacuteā αἰτία [gr sust] lsquocausarsquo

etiologiacutea (a)

8

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 9: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

ak-aacutekros ἀκ-ἄκρος [gr sust] lsquoextremorsquo lsquopuntarsquo

acrocefalia acneacute acrofobia

Nota El grupo principal de los teacuterminos modernos se conforma en torno los antiguos que empiezan con acro- con los sentidos lsquoque estaacute en un extremorsquo o lsquoque se produce de forma extremarsquo

akarēs ἀκαρής [gr adj] lsquodiminutorsquo lsquoque no se cortarsquo

Aacutecaros (a)

Nota Es un compuesto de a-an- ἀ-ἀν- lsquonorsquo y keiacuterō κείρω lsquocortarrsquo

aacutekos ἄκος [gr sust] lsquoremedio curarsquo

panacea (a)

akou- ἀκούω [gr verbo] lsquooiacuterrsquo

acoasma o acousma (a ns)

alaoacutes ἀλαός [gr adj] lsquociegorsquo

hemeralopiacutea (n) nictalopia (a)

alex- ἀλέξω [gr verbo] lsquodefenderrsquoalexifaacutermaco (a)

alg- ἄλγος [gr sust] lsquodolorrsquo

analgesia cefalalgia odontalgia otalgia analgeacutesico neuralgia lumbalgia

9

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 10: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Existen en la antiguumledad compuestos en -algia y en -algesia Ambos modelos sirven para los teacuterminos modernos

allo- ἄλλος [gr adj] lsquootro diferentersquo

alergia aloacutegeno alopatiacutea fotoalergia

Nota En el teacutermino antiguo aloacutegeno estaacute representado el valor maacutes habitual del lexema en teacuterminos modernos

alōpek- ἀλώπ-ηξ-εκος [gr sust] lsquozorrarsquo

alopecia (a)

amauro- ἀμαυρός [gr adj] lsquoque no brillarsquo

amaurosis (a)

amnio- ἀμνίον [gr sust] lsquomembrana del fetorsquo

amniocentesis (n) amnionitis (n) amnios (a) amniota (n) amnioacutetico ca (n)

amoibē ἀμοιβή [gr sust] lsquocambiorsquo [modern lsquoamebarsquo por cambiar de forma]

acantameba (n) ameba (a ns) mixameba (n)

Nota Ameba supone un uso metafoacuterico moderno del lexema

10

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 11: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

amphiacute ἀμφί [gr prep] lsquode un lado y otrorsquo lsquodoblersquo

anfoacutetero anfibio

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema recogen los mismos valores que teniacutea en los antiguos

amygdal- ἀμυγδάλη [gr sust] lsquoalmendrarsquo [modern tambieacuten lsquoamiacutegdalarsquo]

almendra (a) amiacutegdala (a ns) amigdalectomiacutea (n) amigdalina (n) amigdalitis (n)

Nota Hay dos valores el propio que significa lsquoalmendrarsquo y uno metafoacuterico medieval con el significado de lsquoamiacutegdalarsquo

anaacute ἀνά [gr prep] lsquohacia arribarsquo lsquopor completorsquo lsquode nuevorsquo lsquopor partesrsquo

anaacutelisis anatomiacutea aneurisma

Nota La mitad de los teacuterminos que usan este lexema son antiguos y recogen los distintos valores con los que lo usan los modernos

andrο- ἀν-ήρ-δρός [gr sust] lsquovaroacutenrsquo [modern en botaacutenica lsquoverticilo masculinorsquo]

andropausia androsterona androacutegino

Nota En eacutepoca moderna se usa con dos valores en medicina el propio del lexema en botaacutenica el metafoacuterico de lsquovericilo masculinorsquo

11

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 12: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

angeio- ἀγγεῖον [gr sust] lsquovasorsquo [modern lsquovaso sanguiacuteneorsquo lsquoconductorsquo]

angiectasia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) angiocardiografiacutea (n) angiocarpo pa (n) angiogeacutenesis (n) angiologiacutea (n) angioma (n) angiomalacia (n) angiomatosis (n) angiomiolipoma (n) angiopatiacutea (n) angioqueratoma (n) angiospermo ma (n) angiotoacutenico ca (n) angitis (n) episporangio (n) esporangio (n) gametangio (n) hemangioma (n) hipnosporangio (n) linfangiectasia (n) linfangitis (n) macrosporangio (n) microangiopatiacutea (n) microsporangio (n) periangitis (n) proangiosperma (n) sinangio (n) telangiectasia (n) tromboangitis (n)

Nota El uso de este lexema con el valor de lsquovaso sanguiacuteneo espermaacuteticorsquo es moderno y es traduccioacuten del lat uāsuāsum que desarrolloacute este valor anatoacutemico en lat mediev

ankylo- ἄγκυλος [gr nomv] lsquocurbadorsquo lsquoque se adhierersquo

anquilobleacutefaron (a) anquilodactilia (n) anquiloglosia (a) anquiloquilia (a) anquilosis (a) anquilostoma (n)

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son teacutermino meacutedicos antiguos

anthrōpo- ἄνθρωπος [gr sust] lsquoser humanorsquo

antropoacutefago antropoide antropomorfo licantropiacutea misantropiacutea antropologiacutea

antropometriacutea

antiacute ἀντί [gr prep] lsquofrente a contrarsquo

12

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 13: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

antiacutedoto antagonista antibioacutetico antimicrobiano anticuerpo antiseacuteptico

Nota Este lexema estaacute perfectamente integrado en lenguas modernas y es plenamente productivo en ellas

anxius [lat adj] lsquoinquieto atormentadorsquo

ansioliacutetico ca (n)

aortē ἀορτή [gr nomv] lsquoaortarsquo

aorta (a) aortitis (n) periaortitis (n)

apoacute ἀπό [gr prep] lsquoa partir dersquo lsquolejos dersquo lsquosinrsquo

apoacutefisis apoplejiacutea poacutecima

artēriacuteā ἀρτηρία [gr nomv] lsquotuborsquo lsquoarteriarsquo

arteria (a) arteriografiacutea (n) arteriola (n) arteriosclerosis (n) arteritis (n) endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) metarteriola (n) panarteritis (n)

arthro- ἄρθρον [gr sust] lsquoarticulacioacutenrsquo

artritis artrosis osteoartritis

Aacutetlas Ἄτλας [gr sust] lsquoAtlasrsquo [dios que soporta el cielo] lsquo1ordf veacutertebra cervicalrsquo

atlas (a)

audī- [lat verbo] lsquooiacuterrsquo

13

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 14: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

audiacutefono (n) audiograma (n)

auto- αὐτός [gr adj] lsquoque actuacutea por siacute mismo o sobre siacute mismorsquo

automatismo autopsia autismo autoinjerto

aacutexōn ἄξων [gr sust] lsquoejersquo

axodendrita (n) axolema (n) axoacuten (a ns) axonema (n) axonotmesis (n) axopodio (n) diaxon (n) periaxial (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema referido a las ceacutelulas nerviosas otro a estructuras con cilios o flagelos

baktēr- βακτήριον [gr sust] lsquobastoacutencitorsquo [modern lsquobacteriarsquo]

Arqueobacterias (n) bacteria (a ns) bactericida (n) bacteriemia (n) bacteriocina (n) bacterioclorofila (n) bacterioacutefago (n) bacteriolisis (n) bacteriologiacutea (n) bacterioscopia (n) bacteriostaacutetico ca (n) cianobacteria (n) enterobacteria (n) eubacteria (n) Heliobacterias (n) Micobacterias (n) tiobacteria (n)

Nota Todas las palabras que usan este lexema dependen de bacteria al que se dotoacute en el s XIX de un nuevo significado

bary- βαρύς [gr adj] lsquopesadorsquo lsquograversquo

baragnosis (n) baria (n) barialgia (n) barifoniacutea (n) barimastia (a) bariodinia (n) baroacutefilo la (n) barognosis (n) baroacutemetro (n) barotaxia (n) barotrauma (n) isobaacuterico ca (n)

bē-ban- βή-βαν- [βαίνω] [gr nomv] lsquomarcharrsquo

14

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 15: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

anfisbena (a) diabetes (a)

bīlis [lat sust] lsquobilisrsquo

bilina (n) ficobilina (n) urobilina (n)

bio- βίος [gr sust] lsquovidarsquo

abiosis anfibio biomedicina biologiacutea biopsia microbio neurobiologiacutea

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen la pauta de los antiguos anfibio o simbiosis o de la creacioacuten moderna biologiacutea

blasto- βλαστός [gr sust] lsquogermen retontildeorsquo [modern tambieacuten lsquoforma celular inmadurarsquo]

adamantoblasto (n) adenoblasto (n) ameloblasto (n) anfiblaacutestula (n) antiblaacutestico ca (n) bioblasto (n) blastema (a ns) blastocele (n) blastocisto (n) blastocito (n) blastodermo (n) blastogeacutenesis (n) blastoma (n) blastoacutemero (n) blastoacuteporo (n) blastospora (n) blaacutestula (n) braquiblasto (n) celoblaacutestula (n) celomesoblasto (n) cenoblasto (n) coloblasto (n) condroblasto (n) diblaacutestico ca (n) discoblaacutestula (n) ectoblasto (n) endoblasto (n) epiblasto (n) eritroblasto (n) esporoblasto (n) estatoblasto (n) estereoblaacutestula (n) feocromoblasto (n) fibroblasto (n) hematoblasto (n) hipoblasto (n) holoblaacutestico ca (n) homoblaacutestico ca (n) lecitoblasto (n) linfoblasto (n) megacarioblasto (n) megaloblasto (n) meroblaacutestico ca (n) mesoblasto (n) mieloblasto (n) mioblasto (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) odontoblasto (n) ooblasto (n) osteoblasto (n) periblasto (n) protoblasto (n) triblaacutestico ca (n) triploblaacutestico ca (n) trofoblasto (n)

blenno- βλέννος [gr sust] lsquomucosidadrsquo

15

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 16: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

blenadenitis (n) blenoacutegeno na (n) blenorragia (n) blenorrea (n)

blepharo- βλέφαρον [gr sust] lsquopaacuterpadorsquo [en biol lsquoflagelorsquo]

ablefaria (n) anquilobleacutefaron (a) blefaritis (n) blefarodermatitis (n) blefaroplastia (n) blefaroplasto (n) blefaroptosis (n) blefarospasmo (n)

Nota Se usa en medicina para lsquopaacuterpadorsquo soacutelo en blefaroplasto uso bioloacutegico como lsquoflagelorsquo

bol-bel-bal-blē- βολ-βελ-βαλ-βλη- [βάλλω] [gr nomv] lsquolanzarrsquo lsquoponerrsquo

eacutembolo embolia metabolismo

Nota El grupo principal de los teacuterminos que usan este lexema dependen de metabolismo otro grupo depende de eacutembolo el resto son usos aislados

borborygmoacutes βορβορυγμός [gr sust] lsquoruido intestinalrsquo

borborigmo (a)

bou- βοῦς [gr sust] lsquobueyrsquo lsquovacarsquo

buftalmia (a ns) bulimia (a)

16

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 17: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

boul- βούλομαι [gr verbo] lsquoquerer desearrsquo

abulia (a)

brady- βραδύς [gr adj] lsquolentorsquo

bradicardia (n) bradicinesia (n) bradilalia (n) bradilexia (n) bradipepsia (a) bradipnea (n) bradipsiquia (n)

Nota Bradipepsia sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

brakhy- βραχύς [gr adj] lsquocortorsquo

braquial braquiceacutefalo

Nota El antiguo braquiceacutefalo sirve de modelo para el uso del lexema en teacuterminos modernos meacutedicos o bioloacutegicos por otro lado brazo

brocirc-ma-mato- βρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquoalimentorsquo

bromatologiacutea (n) bromatoterapia (n) teobroma (n)

bronkhio- βρόγχιον [gr sust] lsquobronquiorsquo

bronquio broncoconstriccioacuten broncostenosis broncografiacutea broncotomiacutea bronconeumoniacutea bronquiectasia broncorragia bronquitis broncorrea

17

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 18: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Bronquio es antiguo y es el punto de partida del resto de teacuterminos que usan este lexema

brykh- [ȳ] βρύχω [gr verbo] lsquomorderrsquo

bruxismo (n)

bryo- βρύω [gr verbo] lsquobrotarrsquo

briofito ta (n) briologiacutea (n) briozoo (n) embriogenia (n) embrioide (n) embriologiacutea (n) embrioacuten (a) embriopatiacutea (n) embriotrofia (n) proembrioacuten (n)

Nota Dos grupos en los teacuterminos que usan este lexema los que dependen del antiguo embrioacuten y los que dependen de bryacuteon βρύον lsquomusgorsquo

bοsk- βόσκω [gr verbo] lsquoalimentarrsquo lsquonutrirrsquo

proboacutescide (a ns)

calc- [lat sust] cal-x-cis lsquopiedra de calrsquo calculus lsquopiedrecillarsquo

hipercalcemia (n)

cap-cēp- [capere] [lat verbo] lsquocoger recibirrsquo

quimiorreceptor (n)

chorda [lat del gr sust] lsquocuerda de triparsquo [a partir de gr khordē χορδή]

Cefalocordados (n) Cordados (n) cordal (n) corditis (n) cuerda vocal (a) notocordio (n) Urocordados (n)

Nota Todos son modernos un grupo aplicado en zoologiacutea depende de notocordio y otro en anatomiacutea de cuerda vocal

18

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 19: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

-cīda [lat adj] lsquoque matarsquo [forma adj del verbo caedere lsquomatarrsquo]

bactericida (n)

claustrum [lat sust] lsquocerrojorsquo

claustrofobia (n)

cort-ex-icis [lat sust] lsquocortezarsquoadrenocorticotropina (n) corticoide (n) corticosterona (n) cortisol (n) cortisona (n) hidrocortisona (n) neocoacutertex (n) paleocoacutertex (n)

Nota Todos modernos dos grupos uno referido a la corteza de las glaacutendulas suprarrenales y otro de la corteza cerebral

coxa [lat sust] lsquocaderarsquo

coxalgia (n)

cumco- [lat prep] lsquoconrsquo

broncoconstriccioacuten (n) coenzima (n) conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

dakryo- δάκρυον [gr sust] lsquolaacutegrimarsquo

dacriocistitis (n) dacriorrea (n) dacriostenosis (n)

daktylo- δάκτυλος [gr sust] lsquodedorsquo

dactiloscopia

19

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 20: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se emplea en patologiacutea humana en clasificacioacuten zooloacutegica y otros usos aislados

Dalton [n prop n propio] John Dalton (1766ndash1844) eminente quiacutemico ingleacutes

daltonismo (n)

deino- δεινός [gr adj] lsquoterriblersquo

Dinosaurios (n) dinoterio (n)

deacutelta δέλτα [gr sust] lsquoletra gr de forma triangularrsquodeltoides (a)

dēmo- δῆμος [gr sust] lsquopueblorsquo

epidemia pandemia biodemografiacutea endeacutemico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen a partir del antiguo epidemia otro a partir de demo deme en el estudio de poblaciones

dendro- δένδρον [gr sust] lsquoaacuterbolrsquo

axodendrita (n) dendriforme (n) dendrita (a ns) dendrocito (n) dendrocronologiacutea (n) dendrografiacutea (n) dendrograma (n) oligodendrocito (n) oligodendrogliacutea (n) telodendro (n)

Nota Se usa en neurologiacutea a partir de dendrita en botaacutenica y en teacuterminos que tienen que ver con clasificaciones loacutegicas en forma de aacuterbol

20

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 21: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

deacuter-ma-mato- δέρ-μα-ματος [gr sust] lsquopielrsquo [modern tambieacuten lsquocapa del embrioacutenrsquo]

epidermis dermatosis endodermo dermatologiacutea

Nota Se usa desde la antiguumledad en dermatologiacutea y en clasificacioacuten zooloacutegica Es moderno el uso metafoacuterico en embriologiacutea a partir de blastodermo

des [esp prefijo] lsquonorsquo de las prep lat de y ex

deshidratacioacuten (n)

deutero- δεύτερος [gr adj] lsquosegundorsquo

deuteranopiacutea (n) deuteroacutestomo ma (n) deuterotoquia (n) deutoplasma (n)

dexio- δεξιός [gr adj] lsquoque estaacute a la derecharsquo

dexiocardia (n)

di- δι- [δύο] [gr prefijo] lsquodosrsquo

diaxon

diaacute διά [gr prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquodiferenciarsquo lsquoseparacioacutenrsquo

diabetes diarrea diafragma diaacutelisis dienceacutefalo

21

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 22: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los distintos valores del lexema aparecen tanto en los teacuterminos antiguos que lo usan como en los modernos

diacuteaita δίαιτα [gr sust] lsquoreacutegimen de vidarsquo

dieta (a) dieteacutetica (a)

digitus [lat sust] lsquodedorsquo

digoxina (n)

diacutekha δίχα [gr adv num] lsquoen dosrsquo

dicogamia (n)

dips- δίψα [gr sust] lsquosedrsquo

adipsia (n) dipsomaniacutea (n) polidipsia (n)

do- δο- [δίδωμι] [gr verbo] lsquodarrsquo

antiacutedoto (a)

dolikho- δολιχός [gr adj] lsquolargorsquo

dolicoceacutefalo la (n) dolicostenomelia (n)

dra- δράω [gr verbo] lsquoactuarrsquo

draacutestico ca (a)

dromo- δρόμος [gr sust] lsquocarrerarsquo

22

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 23: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

siacutendrome

duodeni [lat sust] lsquode doce dedos de longitudrsquo

duodenitis (n) duodeno (m) duodenostomiacutea (n)

dūr-us-a-um [lat adj] lsquodurorsquo

duramadre (m) epidural (n)

dynami- δύναμις [gr sust] lsquofuerzarsquo

adinamia (a) didinamia (n) dinamogeacutenesis (n) dineina (n) farmacodinamia (n) hemodinaacutemica (n) hidrodinaacutemico ca (n) termodinaacutemica (n)

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema deriva de dinaacutemica como rama de la fiacutesica el resto son usos aislados

dys- δυσ- [gr prefijo] lsquodificultadrsquo

disfagia disfoniacutea disnea displasia

Nota Estaacute perfectamente establecido el uso de este lexema en la antiguumledad en patologiacutea y sirve de modelo para los usos modernos

-eideacutes -ειδ-ής-ές [gr adj] lsquoque tiene el aspecto dersquo

aracnoides aritenoides adenoides

23

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 24: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Se usoacute en la antiguumledad en anatomiacutea de forma abundante pero no soacutelo en este aacutembito

eikōn εἰκών [gr sust] lsquoimagenrsquo

isoiconiacutea (n)

ek ἐκ [gr prep] lsquodesde dentro hacia fuerarsquo ektoacutes ἐκτός lsquoexternorsquo

ectomiacutea amigdalectomiacutea gastrectomiacutea hepatectomiacutea mastectomiacutea neumectomiacutea

ēkhō ἠχώ [gr sust] lsquoruidorsquo lsquoecorsquo

ecografiacutea (n) ecolalia (n)

elektro- ἔλεκτρον [gr sust] lsquoaacutembarrsquo [modern se usa para lsquoelectricidadrsquo]

bioelectricidad (n) electrobiologiacutea (n) electrocardiografiacutea (n) electrocardioacutegrafo (n) electrocardiograma (n) electrochoque (n) electrocucioacuten (n) electroencefaloacutegrafo (n) electroencefalograma (n) electroforesis (n) electrogustometriacutea (n) electroacutelito (n) electromiograma (n) electroporacioacuten (n) electroterapia (n) electrotropismo (n) isoeleacutectrico ca (n)

en ἐν [gr prep] lsquoenrsquo

embrioacuten enceacutefalo coenzima dienceacutefalo embolia

endo ἐνδο- [gr adv] lsquodentrorsquo

24

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 25: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

endarterectomiacutea (n) endarteritis (n) endergoacutenico ca (n) endoasca (n) endobioacutetico ca (n) endoblasto (n) endocardio (n) endocarditis (n) endocarpio (n) endocitosis (n) endocrino na (n) endocrinologiacutea (n) endodermis (n) endodermo (n) endodoncia (n) endoesqueleto (n) endoacutefago ga (n) endoacutefilo la (n) endoflebitis (n) endogamia (n) endoacutegeno na (a ns) endogenote (n) endolinfa (n) endomeninge (n) endomesodermo (n) endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) endomisio (n) endonucleasa (n) endoparaacutesito (n) endoperidio (n) endoplasma (n) endopleura (n) endopodito (n) endoprocto (n) Endopterigotos (n) endorfina (n) endoscopia (n) endosimbiosis (n) endosmosis (n) endosoma (n) endospermo (n) endospora (n) endoacutesteo (n) endotecio (n) endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) endotermia (n) endotoxina (n) fonendoscopio (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n)

Nota El uso de este lexema en anatomiacutea botaacutenica zoologiacutea es moderno

entero- ἔντερον [gr sust] lsquointestinorsquo

enteritis gastroenteritis gastroenterologiacutea

ento- ἐντός [gr adv] lsquointernorsquo

entocoacutendilo (n) entogaacutestrico ca (n)

epiacute ἐπί [gr prep] lsquosobrersquo

epidemia epigastrio epiglotis epilepsia epidemiologiacutea epidural

Nota Desde la antiguumledad se usa en anatomiacutea animal o vegetal

episio- ἐπίσιον [gr sust] lsquopubisrsquo

episiotomiacutea (n)

ereth- ἐρέθω [gr verbo] lsquoexcitarrsquo

eretismo (a)

25

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 26: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

ergo-org- [gr sust] eacutergon ἔργον lsquotrabajorsquo lsquofuncioacutenrsquo oacuterganon ὄργανον lsquooacuterganorsquo

oacutergano

Nota Los teacuterminos que usan este lexema dependen mayoritariamente de los antiguos cirugiacutea oacutergano sinergia y del moderno alergia

erōtο- ἔρω-ς-τος [gr sust] lsquodeseo sexualrsquo

erotomaniacutea (a)

erythro- ἐρυθρός [gr adj] lsquorojorsquo

eritema eritrocito

Nota La mayor parte de los teacutermino modernos que usan este lexema dependen de eritrocito

etho- ἔθος [gr sust] lsquocostumbrersquo

etologiacutea (a ns)

eu- ευ- [gr prefijo] lsquobienrsquo

euforia eutanasia eurritmia eufoacutetico

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a otros modernos Hablando de especies adopta el sentido lsquoque cumple bien las caracteriacutesticasrsquo

eacutexō ἔξω [gr adv] lsquopor fuerarsquo [cf ek]

exergoacutenico ca (n) exobiologiacutea (n) exocarpio (n) exocitosis (n) exocrino na (n) exoesqueleto (n) exoflebitis (n) exoftalmia (n) exogamia (n) exoacutegeno na (n) exomixis (n) exoparaacutesito (n)

26

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 27: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

exoperidio (n) exopodito (n) Exopterigotos (n) exorrizo za (n) exoteacutermico ca (n) exotoxina (n)

facies [lat sust] lsquocararsquo

braquifacial (n)

fīlum [lat sust] lsquohilorsquo

microfilamento (n)

frēnum [lat sust] lsquofrenorsquo lsquobridarsquofrenotomiacutea (n)

fug- [fugāre] [lat verbo] lsquohacer huirrsquo

centrifugacioacuten (n)

fungus [lat sust] lsquohongorsquo

fungistaacutetico ca (n)

galaktο- γάλ-α-ακτος [gr sust] lsquolechersquo

galactosa galactoacutefago

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos una serie de modernos a partir de galactosa

gaster-gastrο- γασ-τήρ-τρός [gr sust] lsquovientrersquo [modern lsquoestoacutemagorsquo]

27

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 28: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

gaacutestrico hipogastrio gastroenterologiacutea gastroenteritis gastroscopia gastritis

Nota Desde la antiguumledad se emplea con el valor de lsquoestoacutemagorsquo otro uso en Gasteromicetos y Gasteroacutepodos y en embriologiacutea a partir de gaacutestrula

gen-gene-gon- γεν-γενε-γον- [γένεσις] [gr nomv] lsquogeneracioacutenrsquo [gonē γονή lsquooacuterganos sexualesrsquo]

genealogiacutea geacutenesis gonorrea endoacutegeno geneacutetica mutaacutegeno estroacutegeno

Nota El grupo maacutes numeroso son teacuterminos modernos acabados en -geno con el valor no antiguo lsquoque producersquo lsquoengendrarsquo este uso empezoacute con hidroacutegeno nitroacutegeno oxiacutegeno Hay una pequentildea serie de teacuterminos que empiezan en gen- que depende de geneacutetica Otro grupo de los modernos lo forman los que tienen gon- por un lado compuestos terminados en -gonia con el valor de lsquoreproduccioacutenrsquo por otro los terminados en -gonio con el valor de lsquooacutergano sexual (femenino)rsquo o los derivados de goacutenada

gecircras γῆρας [gr sust] lsquovejezrsquo

agerasia (a) geriatriacutea (n) geromorfismo (n) gerontologiacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) progeria (n)

gestā- [gestāre] [lat verbo] lsquollevarrsquo

progestaacutegeno (n) progesterona (n)

geu- γεύω [gr verbo] lsquogustarrsquo

ageusia (n) cacogeusia (n) disgeusia (n) parageusia (n)

gingīva [lat sust] lsquoenciacutearsquo

gingivectomiacutea (n)

28

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 29: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

glauko- γλαυκός [gr adj] lsquoverde azuladorsquo

glaucio (a) glaucoma (a) glaucosuria (n)

glēnē γλήνη [gr sust] lsquopupilarsquo lsquoglenarsquo

glena (a) glenoide (n)

gliacuteāgloiacuteā γλίαγλοία [gr sust] lsquocola pegamentorsquo

ectogliacutea (n) glea (a ns) gliocito (n) gliogeacutenesis (n) gliosis (n) mesoglea (n) microglia (n) neurogliacutea (n) oligodendrogliacutea (n)

Nota La serie maacutes importante son las formaciones en -gliacutea o glio- a partir de neurogliacutea

globus [lat nomv] lsquogloborsquo

crioglobulina (n) haptoglobina (n) hemoglobina (n) macroglobulina (n) mioglobina (n)

glōss-glōtt-glōkh- γλῶσσα [gr sust] lsquolenguarsquo

aglosia glotis glosofariacutengeo

Nota Una serie en -glosia o -gloso- referidos a la lengua siguiendo modelo antiguo otra sobre glotis Queda aislado gloquidio

glouto- γλουτός [gr sust] lsquotraserorsquo

gluacuteteo (n)

glūten [lat sust] lsquocolarsquo lsquopegamentorsquo

29

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 30: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

glutamina (n) glutation (n)

glyky- γλυκύς [gr adj] lsquodulcersquo

digliceacuterido (n) fitoglucoacutegeno (n) gliceacuterido (n) glicerol (n) glicina (n) glicocaacuteliz (n) glicocola (n) glicoacutelisis glucoacutelisis (n) glicorricina (n) glucagoacuten (n) glucemia (n) glucogenasa (n) glucogeacutenesis (n) glucoacutegeno (n) glucogenoacutelisis (n) glucoliacutepido (n) gluconeogeacutenesis (n) glucoproteiacutena glicoproteiacutena (n) glucosa (n) glucosamina (n) glucoacutesido (n) glucosuria (n) hiperglucemia (n) hipoglucemia (n)

Nota Los teacuterminos con -gluc- derivan de glucosa que viene de una mala formacioacuten en fr en esp deberiacutean ser -glic- Los teacuterminos con -glic- son derivados de glicerina luego glicerol

gnatho- γνάθος [gr sust] lsquomandiacutebularsquo

Agnatos (n) escafognatito (n) gnatobase (n) gnatopodito (n) Gnatostomados (n) hipognato (n) Neognatos (n) opistognato ta (n) prognatismo (n) prognato ta (n) Quetognatos (n) Quilognatos (n) saurognato ta (n)

Nota Sobre el modelo de Agnatos se ha usado en clasificacioacuten zooloacutegica tambieacuten en anatomiacutea de insectos y crustaacuteceos

gnō- γνω- [γιγνώσκω] [gr nomv] lsquoconocerrsquo

diagnoacutestico fisionomiacutea farmacognosia

Nota Las formaciones meacutedicas en -gnosis o -gnosia dependen de teacuterminos antiguos

30

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 31: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

goacuteny γόνυ [gr sust] lsquorodillarsquo

gonalgia (n) gonartritis (n)

graph- γράφω [gr sust] lsquograbarrsquo lsquoescribirrsquo

ecografiacutea electrocardiografiacutea electrocardioacutegrafo electrocardiograma electroencefaloacutegrafo electroencefalograma electromiograma mamografiacutea neurograma radiografiacutea tomografiacutea

Nota Sobre el modelo del antiguo diagrama hay una serie de modernos acabados en -grama con el valor de lsquorepresentacioacuten graacutefica La serie maacutes importante la forman los acabados en -grafiacutea tienen dos valores uno de lsquorepresentacioacuten graacuteficarsquo y otro de lsquoestudio cientiacutefico que se publicarsquo Los acabados en -grafo indican lsquoaparato que da lugar a graacuteficosrsquo

gynēgynaikο- γυνήγυναικός [gr sust] lsquomujerrsquo [modern en botaacutenica lsquopistilorsquo]

ginecologiacutea ginecomastia androacutegino misoginia

Nota Del cambio de significado de gineceo deriva toda una serie de teacuterminos modernos botaacutenicos acabados en -gino o -ginia con el valor de lsquopistilorsquo En el resto el valor propio del lexema lsquomujerrsquo

gŷro- γῦρος [gr sust] lsquomovimiento circularrsquo [modern tambieacuten lsquocirconvolucioacuten cerebralrsquo]

girospasmo (n) poligiria (n)

haicirc-ma-mato- αἷ-μα-ματος [gr sust] lsquosangrersquo

hematologiacutea hematoma hemorragia

Nota Sobre el modelo del antiguo anemia tenemos maacutes de 30 teacuterminos modernos acabados en -emia referidos a caracteriacutesticas de la sangre Los antiguos en hemo- dan la pauta a otros modernos El antiguo hematosis da lugar otra serie con hema-

31

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 32: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

hap- ἅπτω [gr verbo] lsquotocarrsquo

Anaacutepsidos (n) Diaacutepsidos (n) hapteno (n) haptoglobina (n) opistohaacuteptor (n) prohaacuteptor (n) quirapsia (a) Sinaacutepsidos (n) sinapsis (a ns) sinaptoneacutemico complejo (n)

Nota La idea de contacto la encontramos en todos los teacuterminos modernos excepto en los de clasificaciones zooloacutegicas que parten de hapsiacutedo- lsquoboacutevedarsquo referido a las aberturas en el temporal

he- ἑ- [ἵημι] [gr verbo] lsquolanzarrsquo lsquodejarse irrsquo

anetodermia (n) cateacuteter (a) cateterismo (a) enema 2 (a) gastroparesia (n) paresia (a)

hēbē ἥβη [gr sust] lsquojuventudrsquo

hebefrenia (n)

helminthο- ἕλμιν-ς-θος [gr sust] lsquogusano intestinalrsquo

antihelmiacutentico ca (n) helmintagogo (n) helmintiasis (n) helmintologiacutea (n) Nematelmintos (n) Platelmintos (n)

hēmi- ἡμι- [gr adv] lsquomitadrsquo lsquosemi-lsquo

hemiplejia hemiceacutefalo hemicraacutenea hemisferio

Nota Los teacuterminos antiguos son patoloacutegicos ademaacutes del geomeacutetrico hemisferio La mayor parte son teacuterminos bioloacutegicos descriptivos propios del s XIX

hēpatο- ἧπα-ρ-τος [gr sust] lsquohiacutegadorsquo

heparina (n) hepatectomiacutea (n) hepaacutetico ca (a) hepatitis (a ns) hepatocito (n) hepatologiacutea (n) hepatomegalia (n)

32

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 33: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

hetero- ἕτερος [gr adj] lsquodistintorsquo lsquootrorsquo

heterosexual heteromorfo heterogeacuteneo a

hidrō- ἱδρώς [gr sust] lsquosudorrsquo

anhidrosis (a) hidrosis (a ns) hiperhidrosis (n)

hiero- ἱερός [gr adj] lsquosagradorsquo lsquohueso sacrorsquo

hieralgia (n) jirapliega (a)

histo- ἱστός [gr sust] lsquomaacutestilrsquo lsquotelarrsquo lsquotejidorsquo

histamina (n) histidina (n) histiocito (n) histogeacutenesis (n) histoacutelisis (n) histologiacutea (n) histona (n) histopatologiacutea (n) histoquiacutemica (n)

hodo- ὁδός [gr sust] lsquocaminorsquo

eisoacutedico ca (n) neumatodo (n) periacuteodo (a)Nota Cada uno de los teacuterminos usa este lexema de forma diversa

holo- ὅλος [gr adj] lsquototalrsquo

holocardio holoceacutefalos holometabolismo

homo-homoio- ὁμόςὁμοῖος [gr adj] lsquoigualrsquo

homeopatiacutea homosexual

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

horma- ὁρμάω [gr verbo] lsquoimpulsar poner en movimientorsquo

33

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 34: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

feromona (n) fitohormona (n) hormogonio (n) hormona (a ns) parahormona (n) paratohormona (n)

Nota Todos los que hacen uso de este lexema dependen del moderno en cuanto al sentido hormona excepto hormogonio

hydro- ὑδρο- [gr sust] lsquoaguarsquo

hidrofobia deshidratacioacuten hidroma

Nota Hay toda una serie de teacuterminos quiacutemicos que usan este lexema que dependen de hidroacutegeno

hygie- ὑγιής [gr adj] lsquosanorsquo

higiene (a)

hygro- ὑγρός [gr adj] lsquohuacutemedorsquo

estenohiacutegrico ca (n) higroacutefilo la (n) higrofito ta (n) higroma (n) higromoacuterfico ca (n) higroscopia (n) higrostomiacutea (n)

hymēn ὑμήν [gr sust] lsquomembranarsquo

himen himenoacuteforo

hypeacuter ὑπέρ [gr prep] lsquoen excesorsquo lsquomaacutes quersquo

hipertensioacuten hipercrisis hipertrofia hipervitaminosis

Nota En gr existen maacutes de 900 compuestos con este lexema en un abanico de significados mucho maacutes amplio que el uso que hacen de eacutel los teacuterminos modernos

hypno- ὕπνος [gr sust] lsquosuentildeorsquo

hipnosis hipnoacutetico

34

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 35: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota En hipnospora y su derivado hay un significado nuevo del lexema en el sentido de lsquoque permanece latentersquo

hypoacute ὑπό [gr prep] lsquodebajo dersquo lsquobajo nivel dersquo

hipocondriacuteaco hipogastrio hipoacutefisis hipotensioacuten hipotaacutelamo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

hyster- ὑστέρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

histerectomiacutea (n) histeria o histerismo (n) histeacuterico ca (a ns) histeroscopio (n)

35

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 36: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

iatr- ἰατρός [gr sust] lsquomeacutedicorsquo iatreiacuteā ἰατρεία lsquome dicinarsquo

fisiatriacutea (n) foniatriacutea (n) geriatriacutea (n) geropsiquiatriacutea (n) iatrogeacutenico ca (n) neuropsiquiatriacutea (n) pediatriacutea (n) psiquiatriacutea (n)

idio- ἴδιος [gr adj] lsquopropio particularrsquo

idiofrenia (n) idiopatiacutea (a) idiosoma (n) idiota (a) idiotipo (a ns)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen con valores metafoacutericos del mismo a diferencia de los modernos

ikhno- ἴχνος [gr sust] lsquohuellarsquo

icnologiacutea (n)

in- [lat prefijo] lsquonorsquo

inmunologiacutea (n)

in [lat prep] lsquoenrsquo lsquohacia dentrorsquo

intoxicacioacuten (m)

ina- ἰνάω [gr verbo] lsquoevacuarrsquo

perineo perineacute (a)

infec- [lat verbo] lsquointroducirrsquo lsquomezclarrsquo [compuesto de facio]

36

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 37: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

ino- ἴ-ς-νός [gr sust] lsquotendoacutenrsquo lsquonerviorsquo

amacrina (n) inioacuten (a) initis (n) inotroacutepico ca (n) neurinoma (n)

Nota Es antiguo inioacuten con uso metafoacuterico del lexema el resto son modernos usando el significado propio

insertus [lat nomv] lsquoinsertadorsquo

autoinjerto (n)

inter [lat prep] lsquoentrersquo

interleucina interleuquina (n)

īri-s-do- ἶρι-ς-δος [gr sust] lsquoarco irisrsquo lsquohalorsquo lsquoirisrsquo

iridociclectomiacutea (n) iridociclitis (n) iris (a) iritis (n)

Nota Todos dependen del valor anatoacutemico del antiguo iris

iskh- ἴσχω [gr verbo] lsquoretenerrsquo [cf hekh-]

isquemia (n)

iskhiacuteon ἰσχίον [gr sust] lsquohueso de la caderarsquo lsquoisquionrsquo

ciaacutetica (a) isquion (a)

37

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 38: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

iso- ἴσος [gr adj] lsquoigualrsquo

anisocitosis (n) anisocoria (n) anisodonte (n) anisofilia (n) anisogamia (n) anisoacutemero ra (n) Anisomiarios (n) anisopeacutetalo la (n) diastereoisoacutemero (n) estereoisoacutemero (n) isoalelo (n) isobaacuterico ca (n) isocitosis (n) isoconto ta (n) isocoria (n) isocoro ra (n) isocrono na (n) isoeleacutectrico ca (n) isogameto (n) isogamia (n) isogeacutenesis (n) isoiconiacutea (n) isolecito ta (n) isoleucina (n) isomerasa (n) isoacutemero ra (n) isomorfo fa (n) isoplancta (n) Isoacutepodos (n) Isoacutepteros (a) isotermo ma (n) isotoacutenico ca (n) isoacutetopo (n) isozima isoenzima (n) topoisomerasa (n)

Nota Todos modernos excepto Isoacutepteros

isthmo- ἰσθμός [gr sust] lsquopaso estrechorsquo lsquoistmorsquo

iung- [iungere] [lat sust] lsquojuntarrsquo

conjuntiva (m) conjuntivitis (n)

kardiacuteā καρδία [gr sust] lsquocorazoacutenrsquo [lsquocardiasrsquo]

cardiacuteaco cardiografiacutea cardiograma endocardio electrocardiograma miocardio

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema lo hacen en sus dos significados lsquocorazoacutenrsquo y lsquocardiasrsquo los modernos soacutelo con el sentido de lsquocorazoacutenrsquo

karkino- καρκίνος [gr sust] lsquocangrejorsquo lsquouacutelcera cancerosarsquo lsquocaacutencerrsquo

carcinoacutegeno na (n) carcinologiacutea (n) carcinoma (a)

Nota El antiguo carcinoma sirve de modelo a los teacuterminos modernos que usan este lexema

38

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 39: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

karpo- καρπός [gr sust] lsquomuntildeecarsquo

carpo (a) carpopodito (n) metacarpo (a)

Nota Soacutelo carpopodito es moderno y aplica el lexema en origen anatoacutemico humano a la anatomiacutea zooloacutegica

kataacute κατά [gr prep] lsquohacia abajorsquo lsquopor completorsquo

cadera catalepsia cataplasma catarata catalizador cateacuteter cateterismo

kathar- καθαίρω [gr verbo] lsquopurificarrsquo

catarsis (a) cataacutertico ca (a)

kau- καῦμα [gr nomv] lsquoquemadurarsquo

cauma (a) causalgia (n) cauterio (a) cauterizar (m) criocauterio (n)

kēlē κήλη [gr sust] lsquoherniarsquo lsquotumorrsquo

broncocele meningocele varicocele

Nota Las formaciones antiguas sirven de modelo a las modernas

kephal- κεφαλή [gr sust] lsquocabezarsquo

aceacutefalo cefalea enceacutefalo electroencefalograma encefalitis meningoencefalitis

kheirο- χεῖ-ρ-ρός [gr sust] lsquomanorsquo

39

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 40: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

quiruacutergico quiroacutefano quiropraacutectica

Nota Un grupo depende del antiguo cirugiacutea otro a partir del valor propio del lexema lsquomanorsquo como el antiguo quiridio y otro para lsquomasajersquo a partir del antiguo quirapsia

kholē χολή [gr sust] lsquobilisrsquo

acetilcolina melancoliacutea colina colesterol

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

khondro- χόνδρος [gr sust] lsquocartiacutelagorsquo

condrosis mitocondria neurocondrita condrologiacutea condritis

Nota Los modernos anatoacutemicos patoloacutegicos o de de clasificacioacuten zooloacutegica usan el lexema en su significado propio Por metaacutefora se aplica a elementos del citoplasma celular

khrocircmakhrōmatο- χρῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocolorrsquo

monocromo poliacutecromo

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema aluden directamente a su significado propio otro depende de cromosoma y otro maacutes pequentildeo en torno a cromo

khrono- χρόνος [gr sust] lsquotiemporsquo

croacutenico ca (a) cronotroacutepico ca (n) dendrocronologiacutea (n) heterocronia (n) isocrono na (n)

Nota Croacutenico sirve de modelo al resto

40

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 41: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

khymei- χῡμεία [gr sust] lsquoalquimiarsquo de donde quiacutemica [de la misma raiacutez que khȳ-]

bioquiacutemica (n) estereoquiacutemica (n) fotoquiacutemico ca (n) histoquiacutemica (n) quiacutemica (m) quimioautoacutetrofo fa (n) quimioorganoacutetrofo fa (n) quimiorreceptor (n) quimiosmoacutetica (n) quimiostato (n) quimiotactismo (n) quimiotaxis (n) quimioterapia (n) quimiotropismo (n)

Nota Todos son modernos y dependen del teacutermino mediev quiacutemica como lsquociencia de la aleacioacuten de los metalesrsquo

kīnē- κίνησις [gr nomv] lsquomovimientorsquo

acinesia (a) adiadococinesia (n) angiocardiocineacutetico ca (n) bradicinesia (n) cariocinesis (n) cinestesia (n) cinetocoro (n) cinetosis (n) citocinesis (n) diacinesis (n) diadococinesia (n) dictiociacutenesis (n) disdiadococinesia (n) farmacocineacutetica (n) fotocinesis (n) hipercinesia (n) hipocineacutetico ca (n) psicocinesis (n) quinasa (n) quinesiterapia (n) sincinesis (n)

Nota Un grupo son patoloacutegicos o fisioloacutegicos y estaacuten construidos sobre el modelo del antiguo acinesia otros son de citologiacutea y se refieren a procesos de divisioacuten celular otros usan el lexema de forma metafoacuterica como farmacocineacutetica

klas-kla- κλασ-κλα- [κλάω] [gr sust] lsquoromperrsquo

clon (a ns) condroclasto (n) mitoclasis (n) monoclonal (n) osteoclasto (a ns) polioclaacutestico ca (n)

Nota Por un lado tenemos clon antiguo usado en s XX metafoacutericamente en geneacutetica por otro las formas del tipo -clasto se usan para ceacutelulas que hacen desaparecer otras Tambieacuten se usa en reproduccioacuten celular

klī- κλῑ- [gr nomv] lsquoinclinarse tumbarsersquo klīnē κλίνη lsquolechorsquo

anaclisis (a) climatoterapia (n) cliacutenica (a) cliacutenico ca (a) ecoclina (n) termoclina (n)

Nota Las formaciones modernas en -clina con el valor de lsquoinclinacionrsquo dependen directamente del verbo y no de klīnē

41

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 42: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

klicircmax κλῖμαξ [gr sust] lsquoescalerarsquo [de la misma raiacutez que klī-]

climaterio (a) cliacutemax (a)

kokko- κόκκος [gr sust] lsquogranorsquo [modern lsquobacteria redondeadarsquo] cocolito (n) diplococo (n) equinococo (n) estafilococo (n) estreptococo (n) gonococia (n) gonococo (n) meningococo (n) micrococo (n) neumococo (n) protococal (n)

koacutella κόλλα [gr sust] lsquopegamento colarsquo

colaacutegeno (n) coleacutenquima (n) coloblasto (n) coloide (n) glicocola (n) protocolo (a ns) tropocolaacutegeno (n)

koacutelon κόλον [gr sust] lsquocolonrsquo

colectomiacutea (n) colibacilo (n) colicina (n) Coliformes (n) colitis (n) colon (a) colostomiacutea (n) enterocolitis (n) megacolon (n) mesocolon (a) pericolitis (n)

kolpo- κόλπος [gr sust] lsquosenorsquo lsquovaginarsquo

colpectomiacutea (n) hematocolpos (n)

kocircma κῶμα [gr sust] lsquosuentildeo profundorsquo

coma (a)

kome- κομέω [gr verbo] lsquocuidarrsquo

42

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 43: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

manicomio (n) nosocomial (n) nosocomio (m)

kondylo- κόνδυλος [gr sust] lsquonudo de una articulacioacutenrsquo

coacutendilo (a) entocoacutendilo (n)

koni- κόνι-ς-ος [gr sust] lsquopolvorsquo

conidio (n) conidioacuteforo (n) neumoconiosis (n)

kopē κοπή [gr sust] lsquogolpersquo

siacutencope (a)

kōpho- κωφός [gr adj] lsquomudo sordorsquo

cofemia (n)

krāniacuteon κρανίον [gr sust] lsquocabezarsquo

anficrania (n) craacuteneo (a) epicraneal (n) epicraacuteneo (n) hemicraacutenea (a) oleacutecranon (a) opistocraacuteneo (n) pericraacuteneo (a)

kreacuteaskreatο- κρέα-ς-τος [gr sust] lsquocarnersquo

creatina (n) creatinina (n) creatinuria (n) paacutencreas (a) pancreozimina (n)

kri- κρίνω [gr verbo] lsquojuzgarrsquo lsquosepararrsquo lsquosegregarrsquo

crisis endocrino endocrinologiacutea neuroendocrino neuroendocrinologiacutea

43

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 44: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

kryo-krystallo- κρύοςκρύσταλλος [gr sust] kryacuteos lsquofriacuteo glacialrsquo kryacutestallos κρύσταλλος lsquohielorsquo

criocauterio (n) crioacutefito ta (n) criogenina (n) crioacutegeno na (n) crioglobulina (n) crioterapia (n) cristal (a) cristalino (n)

krypto- κρυπτός [gr adj] lsquoescondidorsquo

criptobioacutetico ca (n) criptofito ta (n) criptoftalmiacutea (n) Criptoacutegamas (n) criptolalia (n) criptolito (n) criptomenorrea (n) criptorquidia (n) onicocriptosis (n)

kypho- κῡφός [gr adj] lsquoencorvadorsquocifela (a ns) cifosis (a)

kyacutestis κύστις [gr nomv] lsquobolsarsquo lsquovejigarsquo

acefalocisto (n) blastocisto (n) cistalgia (n) cistectomiacutea (n) cisticerco (n) ciacutestico conducto (n) cistitis (n) cistocarpo (n) cistocele (n) cistolito (n) cistoproctostomiacutea (n) cistoscopio (n) cistotomiacutea (n) cistouretrografiacutea (n) colecistitis (n) dacriocistitis (n) estatocisto (n) gametocisto (n) heterociste heterocisto (n) nematocisto (n) paracisto (n) poliquiacutestico ca (n) quiste (a)

Nota Soacutelo quiste es antiguo Por un lado en medicina se usa para lsquovejigarsquo o lsquoquistersquo por otro en biologiacutea para estructuras en forma de bolsa

laliaacute λαλιά [gr sust] lsquocharlarsquo

alalia (a) bradilalia (n) criptolalia (n) dislalia (n) ecolalia (n) taquilalia (n)

44

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 45: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

lapar- λαπάρα [gr sust] lsquocostado ventralrsquo

laparocele (n) laparoplastia (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laparotomiacutea (n)

laryngο- λάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquolaringersquo

laringe (a) laringitis (n) laringologiacutea (n) laringoscopia (n) laringotomiacutea (a) otorrinolaringologiacutea (n)

leg-log- λεγ-λογ- [λέγω] [gr nomv] lsquodecir razonarrsquo -logiacuteā -λογία lsquoestudiorsquo

etiologiacutea fisiologiacutea osteologiacutea patologiacutea odontologiacutea oftalmologiacutea oncologiacutea frenologiacutea

Nota La mayor parte de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen en terminaciones -logiacutea siguiendo un modelo antiguo por otro lado en psiquiatriacutea para lsquoleerrsquo o lsquoexplicarrsquo en formaciones en -lex-

lekitho- λέκιθος [gr sust] lsquoyema de huevorsquoalecito (n) centroleciacutetico (n) homolecito (n) isolecito ta (n) lecitina (n) lecitoblasto (n) lecitoproteiacutena (n) telolecito ta (n)

lēp- ληπ- [λαμβάνω] [gr nomv] lsquocoger tomarrsquo

analepsia (a) analeacuteptico ca (a) catalepsia (a) epilepsia (a) epileptoacutegeno (n) narcolepsia (n) neuroleacuteptico ca (n) organoleacuteptico ca (n) psicodisleacuteptico (n)

leuko- λευκός [gr adj] lsquoblancorsquo

amiloleucito (n) interleucina interleuquina (n) isoleucina (n) leucemia (n) leucina (n) leucocitemia (n) leucocito (n) leucocitoacutelisis (n) leucocitosis (n) leucocoria (n) leucodermia (n) leucoencefalitis (n) leucoma (a) leucopenia (n) leucoplaquia leucoplasia (n)

45

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 46: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

leucoplasto (n) leucopoyesis (n) leucopterina (n) leucorragia (n) leucorrea (n) leucotrieno (n)

Nota Soacutelo leucoma es antiguo

līmo- λιμός [gr sust] lsquohambrersquo

bulimia (a)

lip-leip- λιπ-λειπ- [λείπω] [gr nomv] lsquodejar abandonarrsquo

lipotimia (a)

lipo- λίπος [gr sust] lsquograsarsquo

angiomiolipoma (n) apolipoproteiacutena (n) cardiolipina (n) dislipemia (n) galactoliacutepido (n) glucoliacutepido (n) hiperlipemia hiperlipidemia (n) lipasa (n) lipectomiacutea (n) lipemia (n) liacutepido (n) lipodistrofia (n) lipoacutefilo la (n) lipoide (n) lipoacutelisis (n) lipoma (n) lipomicroacuten (n) lipoproteiacutena (n) liposoluble (n) liposoma (n) lipotroacutefico ca (n)

litho- λίθος [gr sust] lsquopiedrarsquo

osteolito urolito neumolito gastrolito

lobo- λοβός [gr sust] lsquoloacutebulorsquo

lobectomiacutea (n) lobo (a) lobopodio (n) lobotomiacutea (n) loacutebulo (n) trilobites (n)

lordo- λορδός [gr adj] lsquocurvadorsquo

46

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 47: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

lordosis (a)

lumbus [lat sust] lsquolomos zona lumbarrsquo

lumbago (a) lumbalgia (n) lumbodinia (n)

ly- λύω [gr nomv] lsquodescomponerrsquo lyacutesis λύσις lsquodescomposicioacutenrsquo

anaacutelisis diaacutelisis paraacutelisis glucoacutelisis bacteriolisis osteolisis hemoacutelisis

lyko- λύκος [gr sust] lsquoloborsquo

licantropiacutea (a) licopodio (n) Lycoperdon (n)

ma-men- μα-μεν- [gr nomv] meacutenos μένος lsquofuerzarsquo

automatismo (a)

makro- μακρός [gr adj] lsquograndersquo

macroceacutefalo macroscoacutepico macrobioacutetica

malako- μαλακός [gr adj] lsquoblandorsquo

encefalomalacia cardiomalacia osteomalacia

maniacuteā μανία [gr sust] lsquolocurarsquo

maniacutea manicomio toxicomaniacutea

mano- μανός [gr adj] lsquopoco compactorsquo

47

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 48: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

esfigmomanoacutemetro (n) manoacutemetro (n)

masto- μαστός [gr sust] lsquomamarsquo

mastectomiacutea ginecomastia mastologiacutea

Nota Por un lado usan este lexemas en sentido propio teacuterminos meacutedicos por otro en anatomiacutea en formaciones lsquoen forma de mamarsquo ambos usos desde la antiguumledad

māt-er-is [lat sust] lsquomadrersquo

duramadre (m) madreacutepora (n) madreporito (n) piamadre (m)

medicus [lat sust] lsquomeacutedicorsquo

biomedicina (n)

megamegal- μέγαμεγάλη [gr adj] lsquograndersquo

acromegalia (n) cardiomegalia (n) citomegalovirus (n) dactilomegalia (n) esplenomegalia (n) hepatomegalia (n) megacarioblasto (n) megacariocito (n) megacefalia (n) megacolon (n) megaacutefilo la (n) megaloblasto (n) megalocito (n) megalomaniacutea (n) megalopa (a ns) Megaloacutepteros (n) megasclera (n) megaspora (n) megasporocito (n) megaterio (n)

mēn μήν [gr sust] lsquomesrsquo lsquolunarsquo eacutemmēna ἔμμηνα lsquomenstruacionesrsquo

amenorrea (n) criptomenorrea (n) dismenorrea (n) emenagogo (n)

48

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 49: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

menarquia (n) menisco (a ns) Menispermaacuteceas (n) menopausia (n) menorragia (n) menostasia (n)

mēningο- μῆνιγ-ξ-γος [gr sust] lsquomembranarsquo lsquomeningersquo

mēro- μηρός [gr sust] lsquomuslorsquo

merosteacutenico ca (n)

meso- μέσος [gr adj] lsquomediorsquo

mesocarpio mesenceacutefalo mesoceacutefalo

metaacute μετά [gr prep] lsquodespueacutes dersquo lsquomaacutes allaacute dersquo lsquoen medio dersquo

metamorfosis metatoacuterax metabolismo metatarso

mētr- μήτρα [gr sust] lsquomatrizrsquo

endometrio (n) endometriosis (n) endometritis (n) metritis (n) metrorragia (n) miometrio (n)

metro- μέτρον [gr sust] lsquomedidarsquo

manoacutemetro biometriacutea termoacutemetro

mīkro- μικρός [gr adj] lsquopequentildeorsquo

49

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 50: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

antimicrobiano na (n) lipomicroacuten (n) micra (a ns) microaeroacutefilo la (n) microangiopatiacutea (n) microbio (n) microbiologiacutea (n) microbiosis (n) microbiota (n) microbiacutevoro ra (n) microcirugiacutea (n) micrococo (n) microfilamento (n) microfito (n) microfitoplancton (n) microglia (n) micromelia (n) microorganismo (n) microacutepilo (n) Microsaurios (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) microsoma (n) microsomiacutea (n) microspora (n) microsporangio (n) microsporoacutefilo (n) microsporogeacutenesis (n) microtermo (n) microtomo (n) microtrombosis (n) microvellosidad (n) quilomicroacuten (n)

Nota Son todos neologismos

mīmo- μῖμος [gr sust] lsquoimitacioacutenrsquo

amimia (n) mimetismo (n) patomimesis (n)

mīso- μῖσος [gr sust] lsquoodiorsquo

misantropiacutea (a) misoginia (a)

mit-mis- [lat verbo] mittere lsquoenviarrsquo

neurotransmisor (n)

mito- μίτος [gr nomv] lsquohilorsquo

amitosis (n) mitoclasis (n) mitocondria (n) mitoacutegeno (n) mitoplasma (n) mitosis (n)

mnē- μνῆμα [gr sust] lsquorecuerdorsquo

amnesia (a ns) anamnesis (a) dismnesia (n) hipermnesia (n) hipomnesia (n) mneme (a ns) paramnesia (n)

mono- μόνος [gr adj] lsquouacutenicorsquo

50

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 51: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

morph- μορφή [gr sust] lsquoformarsquo

amorfo antropomorfo morfologiacutea

Morphey- Μορφεύς [gr n propio] Morfeo lsquodivinidad del suentildeorsquo

endorfina (n) morfina (n) morfinomaniacutea (n)

mūnis [lat sust] lsquoobligacioacutenrsquo

inmunologiacutea (n)

mutā- [lat verbo] lsquocambiarrsquo

mutaacutegeno na (n)

my- [ȳ] μύω [gr verbo] lsquoguintildear cerrar el ojorsquo

miopiacutea (a) miosis (n)

myelo- μύελος [gr sust] lsquomeacutedularsquo

encefalomielitis (n) mielenceacutefalo (n) mielina (n) mielitis (n) mieloblasto (n) mielocito (n) mielodisplasia (n) mieloma (n) mielopatiacutea (n) mielosquisis (n) osteomielitis (n) panmielopatiacutea (n) poliomielitis (n) siringomielia (n)

mŷsmyo- μῦ-ς-ός [gr sust] lsquoratoacutenrsquo lsquomuacutesculorsquo

angiomiolipoma (n) Anisomiarios (n) electromiograma (n) endomisio (n) fibromialgia (n) fibromiositis (n) leiomioma (n) leiomiosarcoma

51

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 52: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mialgia (n) miastenia (n) mioblasto (n) miocardio (n) miocardiocito (n) miocarditis (n) mioclonia (n) miodinia (n) miofibra miofibrilla (n) mioglobina (n) miografiacutea (n) miohematina (n) miolema (n) miologiacutea (n) mioma (n) miomalacia (n) mioacutemero (n) miometrio (n) mionema (n) mioplastia (n) miosina (n) miotaacutetico ca (n) miotomiacutea (n) miotoniacutea (n) perimisio (n) tropomiosina (n)Nota Son todos neologismos

nano- νάνος [gr sust] lsquoenanorsquo

nanoceacutefalo la (n) nanogramo (n) nanoacutemetro (n) nanoplancton (n)

narkē νάρκη [gr sust] lsquoembotamiento soporrsquo

carbonarcosis (n) narceiacutena (n) narcolepsia (n) narcosis (a) narcoacutetico ca (a)

nekro- νέκρον [gr sust] lsquocadaacuteverrsquo

necroacutefago necrosis necrofobia necropsia

necircmanēmatο- νῆ-μα-ματος [gr sust] lsquohilorsquo

axonema (n) caulonema (n) leptonema (n) mastigonema (n) mionema (n) nematecio (n) Nematelmintos (n) Nematoacuteceros (n) nematocisto (n) Nematodos (a ns) nematomorfo fa (n) nematosfera (n) paquinema (n) protonema (n) sinaptoneacutemico complejo (n)

neo- νεός [gr adj] lsquonuevorsquo

gluconeogeacutenesis (n) neocito (n) neocoacutertex (n) neoenceacutefalo (n) neogeacutenesis (n) Neognatos (n) neomorfo (n) neoplasia (n) Neopterigios (n) neotenia (n)

52

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 53: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

nephro- νεφρός [gr sust] lsquorintildeoacutenrsquo

nefropatiacutea nefrosis nefrona epinefrina nefrotoacutexico

neuro- νεῦρον [gr sust] lsquonerviorsquo [lsquotendoacutenrsquo]

Anfineuros (n) aponeurosis (a) epineurio (n) Heteroneuros (n) neuralgia (n) neurastenia (n) neurilema (n) neurilidad (n) neurinoma (n) neurita (n) neuritis (n) neurobiologiacutea (n) neuroblasto (n) neuroblastoma (n) neurocirugiacutea (n) neurocondrita (n) neuroendocrino na (n) neuroendocrinologiacutea (n) neurofisiologiacutea (n) neurogliacutea (n) neurograma (n) neurohipoacutefisis (n) neuroleacuteptico ca (n) neurologiacutea (n) neuroma (n) neurona (n) neuropatiacutea (n) neuropsicologiacutea (n) neuropsiquiatriacutea (n) neuroacuteptero (n) neurosis (n) neurotomiacutea (n) neuroacutetomo (n) neurotoxina (n) neurotransmisor (n) neuroacutetrofo fa neurotroacutefico ca (n) neurotroacutepico ca (n) neacuteurula (n) neurulacioacuten (n) perineurio (n) polineuritis (n) polineuropatiacutea (n)

Nota Soacutelo aponeurosis es antiguo y tiene ademaacutes el significado maacutes antiguo del lexema el de lsquotendoacutenrsquo

-noiacuteā -νοια [gr nomv] lsquopensamientorsquo

paranoia (a)

nomo- νόμος [gr sust] lsquoleyrsquo

macrotaxonomiacutea (n) noma (a) tafonomiacutea (n) taxoacuten (n) taxonomiacutea (n)

norma [lat sust] lsquoreglarsquo lsquonormarsquo

noradrenalina (n) norepinefrina (n)

noso- νόσος [gr sust] lsquoenfermedadrsquo

nosocomial (n) nosocomio (m) nosogenia (n) nosografiacutea (n) nosologiacutea (n) ocronosis (n) triconosis (n) zoonosis (n)

53

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 54: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

nōto- νῶτον [gr sust] lsquoespaldarsquo

notocordio (n) notonectal (n) notopleuron (n)

odontο- ὀδο-ύς-ντος [gr sust] lsquodientersquo

anisodonte (n) aproterodonte (n) bunodonto ta (n) difiodonto (n) endodoncia (n) heterodonte (n) Heterodontos (n) homodonte (n) icitiodonto (n) lecriodonto (n) lofodonto ta (n) mastodonte (n) monofiodonto (n) Odonatos (n) odontalgia (a) odontoblasto (n) Odontocetos (n) odontologiacutea (n) ortodoncia (n) raquiodonto (n) tetraselenodonte (n) triconodonto (n)

odyn- ὀδύνη [gr sust] lsquodolorrsquo

acrodinia (n) anodinia (n) anodino na (a) bariodinia (n) lumbodinia (n) miodinia (n) odinofagia (n) pleurodinia (n) pododinia (n)

oid- οἰδέω [gr verbo] lsquohincharsersquo

edema (a) mixedema (n)

oiacutesō οἴσω [gr verbo] lsquollevareacutersquo

esoacutefago (a) esofagostenosis (n)

ōmo- ὦμος [gr sust] lsquohombrorsquo

acromion (a) omoacuteplato (a)

onko- ὄγκος [gr sust] lsquomasarsquo [modern se usa para lsquomasa cancerosarsquo]

54

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 55: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

oncogen (n) oncogeacutenesis (n) oncologiacutea (n) oncotomiacutea (n) oncovirus (n) protooncogen (n)

ontο-ous- ὄ-ν-ντος [gr verbo] lsquoser entersquo

haplonte (n) ontogenia (n) paleontografiacutea (n) paleontologiacutea (n) sinusia (a ns)

onykhο- ὄνυ-ξ-χος [gr sust] lsquountildearsquo

celoniquia (n) onicocriptosis (n) onicofagia (n) onicomicosis (n) oniquia (n) panadizo (a) paroniquia (a)

op- ὀπ- [ὄψομαι] [gr nomv] lsquoverrsquo oacutemma ὄμμα lsquoojorsquo

autopsia miopiacutea biopsia

ophthalmo- ὀφθαλμός [gr sust] lsquoojorsquo

basioftalmito (n) buftalmia (a ns) criptoftalmiacutea (n) exoftalmia (n) oftalmia (a) oftaacutelmico ca (a) oftalmologiacutea (n) oftalmoscopia (n) oftalmosteresis (n) xeroftalmia (a)

oreg- ὀρέγω [gr verbo] lsquoapetercerrsquo

anorexia (a)

org- ὀργή [gr sust] lsquocoacutelerarsquo lsquoexcitacioacutenrsquo

anorgasmia (n) orgasmo (a)

-ōros -ωρος [ὁράω] [gr sust] lsquoque vigilarsquo horaacuteō ὁράω lsquoverrsquo

piacuteloro (a) teorema (a) teoriacutea (a)

55

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 56: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

ortho- ὀρθός [gr adj] lsquorecto derechorsquo

ortodoncia ortopedia ortoceacutefalo

osteo- ὀστέον [gr sust] lsquohuesorsquo

osteologiacutea osteoartritis osteiacutetis osteoporosis osteopatiacutea

ōto- οὔςὠτός [gr sust] lsquooiacutedo orejarsquo

otalgia (a) otitis (n) otologiacutea (n) otorragia (n) otorrea (n) otorrinolaringologiacutea (n) otosalpinge (n) otosclerosis (n) otoscopio (n) paroacutetida (a ns) parotiditis (n)

oure- οὐρέω [gr verbo] lsquoorinarrsquo

diuresis diureacutetico uretritis urologiacutea uroscopia

ōvum [lat sust] lsquohuevorsquo

ovarialgia (n) ovariotomiacutea (n) ovaritis (n) oviscapto (n) ovocito (n) ovogeacutenesis (n)

paidο- παῖ-ς-δός [gr sust] lsquonintildeorsquo paideiacuteā παιδεία lsquoeducacioacutenrsquo

calipedia (n) ortopedia (n) paidogeacutenesis (n) pediatriacutea (n) pedofilia (n) pedogeacutenesis (n) pedomorfosis (n) propedeacuteutica (n)

paraacute παρά [gr prep] lsquoa lo largo dersquo lsquoal lado dersquo lsquoque no es propiamentersquo

parasitoidismo paraacutelisis parasimpaacutetico parapsicologiacutea

path- παθ- [gr sust] paacutethos πάθος paacutetheia πάθεια lsquopadecimientorsquo lsquosentimientorsquo

56

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 57: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

patologiacutea cardiopatiacutea homeopatiacutea parasimpaacutetico nefropatiacutea neuropatiacutea

pau- παύομαι [gr verbo] lsquocesarrsquo

andropausia (n) diapausa (a ns) menopausia (n)

pellis [lat sust] lsquopielrsquopelagra (n)

peniacuteā πενία [gr sust] lsquocarencia pobrezarsquo

citopenia (n) eritropenia (n) ferropenia (n) leucopenia (n) osteopenia (n) pancitopenia (n) trombocitopenia trombopenia (n)

per-por- περ-πορ- [πόρος] [gr nomv] lsquopororsquo

acantoporo (n) blastoacuteporo (n) electroporacioacuten (n) gonoporo (n) madreacutepora (n) madreporito (n) osteoporosis (n) pereion (n) pereioacutepodo (n) peroneacute (a) poro (a) porosiacutemetro (n)

per [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo lsquopor completorsquo

peroxisoma (n)

periacute περί [gr prep] lsquoalrededor dersquo

pericardio peritonitis pericarpio pericraacuteneo

pha- φα- [φημί] [gr nomv] lsquodecir hablarrsquo

afasia (a) cofemia (n) disfasia (n)

phag- φαγ- [ἔφαγον] [gr nomv] lsquocomerrsquo

57

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 58: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

antropoacutefago esoacutefago aerofagia hematoacutefago bacterioacutefago

pharmako- φάρμακον [gr sust] lsquodroga medicamentorsquo

faacutermaco farmacia farmacologiacutea psicofaacutermaco

pharyngο- φάρυγ-ξ-γος [gr sust] lsquofaringersquo

faringe (a) faringitis (n) faringotimpaacutenico (n) faringotomiacutea (n) faringotremia (n) glosofariacutengeo a (n) rinofaringe (n)

phlebο- φλέ-ψ-βός [gr sust] lsquovenarsquo

dermoflebitis (n) endoflebitis (n) exoflebitis (n) flebitis (n) flebolito (n) fleborrafia (n) flebotomiacutea (a) periflebitis (n) tromboflebitis (n)

Nota Soacutelo flebotomiacutea es antiguo el resto del grupo en torno al moderno flebitis

phleg-phlog- φλέγω [gr verbo] lsquoencendersersquo phleacutegma φλέγμα lsquoinflamacioacutenrsquo

antiflogiacutestico ca (n) flegmasiacutea (a) flema (a) flemaacutetico ca (a) flemoacuten (a) flogosis (a)

phobo- φόβος [gr sust] lsquotemorrsquo

acrofobia (n) agorafobia (n) androfobia (n) aracnofobia (n) basofobia (n) cenofobia (n) claustrofobia (n) dismorfofobia (n) elurofobia (n) fotofobia (n) hidrofobia (a) lioacutefobo ba (n) necrofobia (n) pantofobia (n) psicrofobia (n) xeroacutefobo ba (n) zoofobia (n)

Nota El antiguo hidrofobia sirve de modelo al resto que son modernos

phōn- φωνή [gr sust] lsquosonido articuladorsquo

58

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 59: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

afoniacutea (a) audiacutefono (n) autofoniacutea (a ns) barifoniacutea (n) cardioacutefono (n) disfoniacutea (a) egofoniacutea (n) fonendoscopio (n) foniatriacutea (n) leptofoniacutea (a) ortofoniacutea (n) traquifoniacutea (n)

phraacutegma φράγμα [gr nomv] lsquoseparacioacutenrsquo

diafragma (a) fragmoplasto (n)

Nota El teacutermino moderno que usa este lexema lo hace de forma metafoacuterica para aplicarlo al interior de la ceacutelula

phreno- φρ-ήν-ενός [gr sust] lsquomentersquo

No existen compuestos gr en -frenia

esquizofrenia (n) frenitis (a) frenologiacutea (n) hebefrenia (n) idiofrenia (n) oligofrenia (n) taquifrenia (n)

Nota Primitivamente este lexema en gr significaba lsquodiafragmarsquo luego se asocioacute con asiento de las pasiones y la inteligencia y pasoacute a lsquomentersquo

phy- φύομαι [gr nomv] lsquocrecerrsquo phyacutesis φύσις lsquonaturalezarsquo [cf phytoacuten]

fisiologiacutea hipoacutefisis fisioterapia biofiacutesica neurofisiologiacutea fisiopatologiacutea

Nota En los teacuterminos acabados en -fisis el lexema significa lsquocrecimientorsquo lsquoexcrescenciarsquo los que usan -fisio- dependen del antiguo lsquofisiologiacutearsquo otro grupo en torno a fiacutesica

phylakο- φύλα-ξ-κος [gr sust] lsquoguardiaacutenrsquo

anafilaxia anafilaxis (n) biofilaxis (n) catafilaxis (n) espermatofiacutelax (n) profilaacutectico ca (a) profilaxis (a) taquifilaxia taquifilaxis (n)

Nota Todos dependen maacutes o menos directamente del antiguo profilaxis

59

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 60: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

phys- φῡσάω [gr verbo] lsquosoplarrsquo

enfisema (a)

pi-us-a-um [lat adj] lsquopiadosorsquo lsquotiernorsquopiamadre (m)

placken [germ verbo] lsquoaplicar algo planorsquo

plaqueta (n)

plagio- πλάγιος [gr adj] lsquooblicuorsquo

plagiocefalia (n) plagiotropismo (n)

plas- πλάσσω [gr verbo] lsquomoldearrsquo [modern -plasia lsquoformacioacuten celularrsquo -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo]

plasma metaplasma ectoplasma mioplastia

Nota Ninguna de las palabras modernas que usan este lexema recogen su significado antiguo Un grupo depende del nuevo valor de plasma otro de plasto como lsquoorgaacutenulorsquo en citologiacutea otro de -plasia como lsquoformacioacuten celularrsquo otro de -plastia lsquorecomposicioacuten quiruacutergicarsquo

platy- πλατύς [gr adj] lsquoanchorsquo lsquoplanorsquo

omoacuteplato (a) plaacutetano (a) Platelmintos (n) platicefalia (n) platicnemia (n) Platirrinos (a)

plēg- πλήσσω [gr nomv] lsquogolpearrsquo plexiacuteā πληξία lsquoataque paralizantersquo

apoplejiacutea paraplejia hemiplejia

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema figuradamente sirven

60

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 61: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

de modelo a los modernos excepto plesiacutemetro que recoge el valor propio

pleur- πλευρά [gr sust] lsquocostado flancorsquo lsquocostillarsquo [modern lsquopleurarsquo]

pleura endopleura pleuritis pleuroscopia

Nota Todos los teacuterminos meacutedicos que usan este lexema dependen del nuevo valor de pleura los teacuterminos botaacutenicos o zooloacutegicos que lo usan lo forman en su valor originario

pneu-pno- πνευ-πνο- [πνέω] [gr nomv] lsquorespirarrsquo -pnoia -πνοια lsquorespiracioacutenrsquo pneuacutemōn πνεύμων lsquopulmoacutenrsquo

neumoniacutea pulmoacuten neumococo neumologiacutea

Nota Dos grandes grupos en los teacuterminos que usan este lexema uno en torno a pneuacutemōn lsquopulmoacutenrsquo otros en torno a -pnoia lsquorespiracioacutenrsquo Alguno recoge el significado de pneucircma lsquoairersquo

podο- πο-ῦς-δός [gr sust] lsquopiersquo

podologiacutea

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

poly- πολύς [gr adj] lsquomuchorsquo lsquonumerosorsquo lsquofrecuentersquo

polineuritis polineuropatiacutea poliacutecromo

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

61

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 62: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

poso- πόσος [gr adj] lsquocuantorsquo

posologiacutea (n)

post [lat prep] lsquodespueacutes dersquo

postraumaacutetico ca (n)

prāg- πρᾶξις [gr nomv] lsquoaccioacutenrsquo lsquoactuacioacutenrsquo

apraxia (a ns) quiropraacutectica quiropraxia (n)

proacute πρό [gr prep] lsquodelante dersquo lsquoen favor dersquo lsquopreviorsquo

proacutestata prosenceacutefalo prolactina

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

prōkto- πρωκτός [gr sust] lsquoano rectorsquo

cistoproctostomiacutea (n) endoprocto (n) epiprocto (n) paraprocto (n) proctalgia (n) proctectomiacutea (n) proctitis (n) proctologiacutea (n) proctoscopia (n)

proacutes πρός [gr prep] lsquopor antildeadidurarsquo lsquohaciarsquo

proseacutenquima (n) proacutetesis (a ns)

prōto- πρῶτος [gr adj] lsquoprimerorsquo lsquopreviorsquo

protoplasma protobiologiacutea flavoproteiacutena protocolo

62

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 63: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

pseud- ψευδής [gr adj] lsquofalsorsquo

seudocelomado da (n) seudoplasmodio (n) seudoacutepodo (n)

psōr- ψώρα [gr nomv] lsquocomezoacutenrsquo lsquosarnarsquo

psoriasis (a) usagre (a)

psykh- ψῡχή [gr sust] lsquoalmarsquo [modern lsquomentersquo]

psique neuropsicologiacutea neuropsiquiatriacutea parapsicologiacutea psicologiacutea psiquiatriacutea

Nota Todos los teacuterminos modernos que usan este lexema dependen de psicologiacutea s XVI que evolucionoacute en su significado para restringirse a lsquoestudio de la mentersquo

ptō- πτῶσις [gr sust] lsquocaiacutedarsquo

apoptosis (a ns) blefaroptosis (n) filoptosis (n) gastroptosis (n) nefroptosis (n) ptosis (a ns) siacutentoma (a)

Nota Todos los teacuterminos modernos patoloacutegicos que usan este lexema lo hacen a partir del nuevo valor de ptosis

radius [lat sust] lsquoradiorsquo lsquorayorsquo

radiografiacutea (n) radiologiacutea (n) radioscopia (n)

re- [lat adv] lsquorepeticioacutenrsquo lsquorestauracioacutenrsquo

quimiorreceptor (n)

63

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 64: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

rēnēs [lat sust] lsquorintildeoacutenrsquo

adrenalina (n) adreneacutergico ca (n) adrenocorticotropina (n) anadrenalismo (n) noradrenalina (n)

rete [lat sust] lsquoredrsquo

retinopatiacutea (n)

rhakh-i-id- ῥάχι-ς-δος [gr sust] lsquoespinazorsquo

cefalorraquiacutedeo a (n) raquialgia (n) raquicentesis (n) raquiodonto (n) raquioacutepago (n) raquis (a) raquitismo (n) raquiacutetomo (n)

Nota Todos a partir del antiguo raquis

rhaph- ῥαφή [gr nomv] costura

fleborrafia (n) rafe (a)

rheu--rro- ῥευ--ρρο- [ῥέω] [gr nomv] lsquofluirrsquo rheucircma ῥεῦμα lsquoflujorsquo -rroia -ρροια lsquoflujorsquo

diarrea amenorrea gonorrea rinorrea reologiacutea reuacutema reumaacutetico

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rrea y son patoloacutegicos Un grupo pequentildeo a partir de ndashreo con el valor propio de lsquocorrientersquo

rhīgo- ῥῖγος [gr sust] lsquofriacuteorsquo

rigosis (n)

rhīnο- ῥί-ς-νός [gr sust] lsquonarizrsquo

rinolitiasis rinologiacutea rinoplastia rinitis otorrinolaringologiacutea

64

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 65: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

rhythmo- ῥυθμός [gr sust] lsquocadencia ritmorsquo

alorritmia (n) arritmia (a) biorritmo (n) eurritmia (a ns)

-rrag-rhēg- -ρραγ-ῥήγ- [gr nomv] rragiacuteā -ρραγία lsquoflujo violentorsquo rhecircxis ῥῆξις lsquoruptura violentarsquo

hemorragia broncorragia menorragia rinorragia otorragia

Nota El grupo mayor de los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos acabados en -rragia y son patoloacutegicos

sanitās [lat sust] lsquoestar sanorsquo

fitosanitario ria (n)

sapro- σαπρός [gr adj] lsquopodridorsquo

sapremia (n) saprobio (n) saproacutefago ga (n) saprofito ta (n) saproacutegeno na (n) saproacutetrofo fa (n) saprozoico ca (n)

sardonio- σαρδόνιος [gr adj] lsquode Cerdentildearsquo lsquorisa que ensentildea los dientesrsquo

sardoacutenica risa (a)

sark- σάρ-ξ-κός [gr sust] lsquocarnersquo

sarcoma osteosarcoma sarcoacutefago

Nota Un pequentildeo grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo del antiguo sarcoma Otros lo usan con el valor de lsquomuacutesculorsquo

sebum [lat sust] lsquoseborsquo

65

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 66: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

seborrea (n)

sēp- σήπω [gr verbo] lsquopudrirrsquo

antisepsia (n) antiseacuteptico ca (n) asepsia (n) sepsis (a ns) septicemia (n) seacuteptico ca (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema dependen de los valores antiguos de sepsis o seacuteptico

serum [lat sust] lsquosuerorsquo

serologiacutea (n) serotonina (n) suero (a) sueroterapia (n)

shock [ingl nomv] lsquodepresioacuten nerviosa y circulatoriarsquo

electrochoque (n)

sinus [lat sust] lsquosenorsquo

sinusitis (n)

skhiz- σχίζω [gr verbo] lsquodividirrsquo

diasquiacutestico (n) esquizocarpo (n) esquizocelia (n) Esquizoficeas (n) esquizofrenia (n) esquizogeacutenesis (n) esquizogonia (n) esquizoide (n) Esquizomicetos (n) esquizonte (n) esquizotomiacutea (n) mielosquisis (n)

Nota Soacutelo en esquizofrenia existe un uso metafoacuterico del lexema

skirro- σκιρρός [gr sust] lsquotumor durorsquo

cirro o escirro (a) escirro (a)

66

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 67: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

sklēro- σκληρός [gr adj] lsquodurorsquo

arteriosclerosis (n) aterosclerosis (n) esclera (n) esclerectomiacutea (n) esclereacutenquima (n) esclerodermia (n) escleroacutefilo la (n) esclerosis (a) escleroacutetica (m) escleroacutetomo (n) megasclera (n) otosclerosis (n)

skōlēx σκώληξ [gr sust] lsquogusanorsquo [cf skolioacutes lsquocurbadorsquo]

escoacutelex (a)

skolio- σκολιός [gr adj] lsquotortuoso retorcidorsquo

cnemoscoliosis (n) escoliometro (n) escoliosis (a)

skop- σκοπέω [gr verbo] lsquomirar detenidamentersquo

aerobioacutescopo (n) bacterioscopia (n) catoptroscopia (n) cistoscopio (n) dactiloscopia (n) endoscopia (n) espectroscopia (n) estetoscopio (n) euscopio (n) fonendoscopio (n) gastroscopia (n) higroscopia (n) histeroscopio (n) laparoscopia (n) laparoscopio (n) laringoscopia (n) macroscoacutepico ca (n) microscoacutepico ca (n) microscopio (n) oftalmoscopia (n) otoscopio (n) pleuroscopia (n) proctoscopia (n) radioscopia (n) rinoscopia (n) uroscopia (n)

Nota Aunque entre los teacuterminos que usan este lexema no aparece ninguno antiguo existen en gr casi 30 compuestos acabados en -scopiacuteā con el valor de lsquoinspeccioacutenrsquo

skoto- σκότος [gr sust] lsquooscuridadrsquo

escotoma (a ns) escototropismo (n)

socirc-ma-mato- σῶ-μα-ματος [gr sust] lsquocuerporsquo [modern tambieacuten lsquocorpuacutesculo del nuacutecleo celularrsquo]

somaacutetico cromosoma psicosomaacutetico

67

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 68: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Salvo alguna excepcioacuten casi todos los que acaban en -soma estaacuten referidos al interior de la ceacutelula y dependen de cromosoma

sōphrō- σώφρων [gr adj] lsquoprudentersquo

sofrologiacutea (n)

spa- σπάω [gr verbo] lsquotirar atraerrsquo spasmoacutes σπασμός lsquocontraccioacutenrsquo

blefarospasmo (n) epispadias (n) epispaacutestico (a) espasmo (a) espasmoacutedico ca (a) espasticidad (n) espaacutestico ca (a) girospasmo (n) hipospadias (a)

Nota Los teacuterminos antiguos que usan este lexema sirven de modelo a los modernos

spec- [specere] [lat sust] lsquomirarrsquo spectrum lsquoespectrorsquo species lsquoaparienciarsquo lsquoespeciersquo

bioespecie (n) espectrofotoacutemetro (n) espectroacutemetro (n) espectroscopia (n)

sper-spor- σπερ-σπορ- [gr sust] speacuterma σπέρ-μα-ματος spoacuterā σπόρα lsquosemilla germenrsquo

espermatozoide espermograma

Nota Todos los teacuterminos que usan la forma -spor- dependen del nuevo valor de espora La mayoriacutea que usan la forma -sperm- lo hacen con el valor de lsquosemillarsquo

sphēno- σφή-ν-νός [gr sust] lsquocuntildearsquo

esfenoides (a) esfenoiditis (n)

sphing- σφίγγω [gr verbo] lsquoapretarrsquo

68

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 69: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

esfiacutenter (a) esfinteralgia (n)

sphyg- σφύζω [gr verbo] lsquotener pulsorsquo sphygmoacutes σφυγμός lsquopulsorsquo

asfixia (a ns) esfigmoacutegrafo (n) esfigmomanoacutemetro (n) esfigmoacutemetro (n)

splēno- σπλή-ν-νός [gr sust] lsquobazorsquo splē nion σπλήνιον lsquovendarsquo

esplenalgia (n) espleacutenico ca (a) esplenio (a ns) esplenitis (a) esplenomegalia (n) esplenopatiacutea (n)

spondylo- σπόνδυλος [gr sust] lsquoveacutertebrarsquo

espondilitis (n) espoacutendilo (a) espondilolisis (n) espondilosis (n)

sta-stē- στα-στη- [ἵστημι] [gr nomv] lsquoestar o colocarrsquo lsquodetenerrsquo

proacutestata homeoacutestasis prostatitis hemostasia bacteriostaacutetico fungistaacutetico

Nota Un grupo de los teacuterminos que usan este lexema en torno a los antiguos estasis epistasia y hemostaacutetico en el sentido de lsquoque detiene o inhibersquo Otro en el sentido de lsquocolocacioacutenrsquo o lsquodisposicioacutenrsquo a partir de los antiguos metaacutestasis diaacutestasis Otro en torno al nuevo significado de estela

ster-strō- στερ-στρω- [στόρνυμι] [gr nomv] lsquoextendersersquo strocircma στρῶμα lsquotapizrsquo

esternocleidomastoideo (n) esternoacuten (a) estroma (a ns) estromatolito (n) monostromaacutetico ca (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema siguen el modelo de los antiguos

69

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 70: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

stere- στερέω [gr verbo] lsquoprivarrsquo

halisteresis (n) oftalmosteresis (n)

stereo- στερεός [gr adj] lsquoduro soacutelidorsquo [modern tambieacuten lsquoen tres dimensionesrsquo]

aldosterona (n) alosteacuterico ca (n) androsterona (n) colesterinuria (n) colesterol (colesterina) (n) corticosterona (n) diastereoisoacutemero (n) estereoblaacutestula (n) estereocilio (n) estereografiacutea (n) estereoisoacutemero (n) estereoma (a) estereoplasma (n) estereoquiacutemica (n) estereotipo (n) estereotropismo (n) esteroide (n) esterol (n) esterona (n) fitoesterol (n) hipercolesterolemia (n) progesterona (n) testosterona (n)

Nota Los que acaban en -esterol o -esterona dependen de colesterol Los que empiezan por estereo- son teacuterminos quiacutemicos en referencia la disposicioacuten estructural o de citologiacutea en referencia a la consistencia o dureza

stētho- στῆθος [gr sust] lsquopechorsquo

estetoscopio (n)

stheno- σθένος [gr sust] lsquovigor fuerzarsquo

astenia (a) calistenia (n) merosteacutenico ca (n) metasteacutenico ca (n) miastenia (n) neurastenia (n) oligoastenoespermia (n) psicastenia (a)

Nota Los teacuterminos patoloacutegicos que usan este lexema dependen del antiguo astenia

stig- στίγμα [gr sust] lsquopuntorsquo

astigmatismo (n) estigma (a)

70

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 71: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

stol-stal- στολή [gr nomv] lsquopresioacutenrsquo staltikoacutes σταλτικός lsquoque presionarsquo

diaacutestole (a) peristaacuteltico ca (a) periacutestole (a) protodiastoacutelico ca (n) siacutestole (a)

stoacute-ma-mato- στό-μα-ματος [gr sust] lsquobocarsquo

estoma estomatologiacutea estoacutemago colostomiacutea duodenostomiacutea estomatitis

Nota Un grupo de los teacuterminos modernos que usan este lexema acabados en -stomiacutea significan lsquoapertura quiruacutergica de un conductorsquo otro depende del nuevo valor de estoma en botaacutenica en otro el valor del lexema es el propio

streph-stroph-strab- στρέφωστροφήστραβός [gr nomv] streacutephō lsquogirar torcerrsquo

diastrofia (a) estrabismo (a) Estrepsiacutepteros (n) estrepsirrino (n) estrepsiteno (n) estreptococo (n) estreptomicina (n) estroacutebilo (n)

Nota La forma de uso de este lexema es variada

stric-string- [stringere] [lat verbo] lsquoapretarrsquo lsquoconstrentildeirrsquo

broncoconstriccioacuten (n)

sub [lat prep] lsquodebajorsquo

subtaacutelamo (n)

syacuten σύν [gr prep] lsquoconrsquo lsquounioacutenrsquo

osteosiacutentesis parasimpaacutetico sinapsis simpaacutetico siacutencope siacutendrome siacutentoma

ta- τάσις [gr ] lsquoextensioacutenrsquo dilatacioacutenrsquo [cf ten-ton-]

71

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 72: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

angiectasia (n) atelectasia (n) bronquiectasia (n) gastrectasia (n) linfangiectasia (n) miotaacutetico ca (n) telangiectasia (n) teacutetanos (a) tiflectasia (n)

Nota Es el mismo lexema que ten-ton- (grado cero y vocalizacioacuten de la nasal) El grupo maacutes numeroso de palabras que usan este lexema lo forman las patoloacutegicas acabadas en -ectasia sobre eacutektasis ἔκτασις lsquoextensioacutenrsquo con el significado moderno de lsquodilatacioacutenrsquo

takhy- ταχύς [gr adj] lsquoraacutepidorsquotaquiauxesia (n) taquicardia (n) taquifagia (n) taquifilaxia taquifilaxis (n) taquifrasia (n) taquifrenia (n) taquigeacutenesis (n) taquilalia (n) taquipnea (a)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema son meacutedicos y lo hacen sobre el modelo del antiguo taquipnea

tekhn- τέχνη [gr sust] lsquoteacutecnica artersquo

biotecnologiacutea (n) fitotecnologiacutea (n)

tēl- τῆλε [gr adv] lsquolejosrsquo

anfiteacutelico ca (n) hipertelorismo (n) telalgia (n) telangiectasia (n) telenceacutefalo (n) telepatiacutea (n)

telo- τέλος [gr sust] lsquofinrsquo teacuteleios τέλειος lsquocompleto acabadorsquo

atelectasia (n) Atelocerados (n) eutelia (a ns) Teleoacutesteos (n) teloceacutentrico ca (n) telodendro (n) telofase (n) telolecito ta (n) teloacutemero (n) telson (n) ureoteacutelico ca (n) uricoteacutelico ca (n)

ten-ton- τεν-τον- [τείνω] [gr nomv] lsquotenderrsquo lsquoextenderrsquo toacutenos τόνος lsquotensioacutenrsquo

cardiotoacutenico peritonitis miotoniacutea hipertoacutenico venotoacutenico teacutetanos atoniacutea toacutenico

72

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 73: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Un grupo de las palabras que usan este lexema son formaciones acabadas en -toacutenico que proceden del uso meacutedico del teacutermino antiguo toacutenico

tend- [tendere] [lat verbo] lsquoponer tensorsquo

hipertensioacuten (n) hipotensioacuten (n)

testes [lat sust] lsquotestiacuteculorsquo

testosterona (n)

thalam- θαλάμη [gr sust] lsquomadriguerarsquo en anat lsquoventriacuteculorsquo

hipotaacutelamo (n) subtaacutelamo (n) Talamifloras (n) taacutelamo (a)

Nota El grupo principal de teacuterminos que usan este lexema depende del antiguo taacutelamo

thanato- θάνατος [gr sust] lsquomuertersquo

eutanasia (a) tanatoideo a (n) taacutenatos (a ns)

the- θε- [τίθημι] [gr nomv] lsquocolocar depositarrsquo theacutesis θέσις lsquodisposicioacutenrsquo thē kē θήκη lsquodepoacutesitorsquo

genoteca espermateca apoteca

Nota El grupo maacutes importante de los teacuterminos que usan este lexema siguen los modelos de los teacuterminos antiguos acabados en -tesis pequentildeo grupo acabado en -teca con distintos valores otro acabado en -tecio para estructuras en forma de receptaacuteculo

thēl- θηλή [gr sust] lsquopezoacutenrsquo [modern lsquotejidos similares al del pezoacutenrsquo]

endotelina (n) endotelio (n) endotelioma (n) epitelio (n) epitelioma

73

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 74: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

(n) mesotelio (n) telarquia (n) telitoquia (n)

Nota Todos los teacuterminos que usan este lexema y tienen una formacioacuten -telio- dependen de epitelio

therap- θεραπεία [gr sust] lsquocuidado tratamientorsquo

terapeuta terapia bromatoterapia electroterapia fisioterapia quimioterapia

Nota La inmensa mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema dependen del antiguo terapia

thermo- θερμός [gr adj] lsquocalientersquo modern se utiliza para lsquotemperaturarsquo

antiteacutermico ca (n) diatermancia (n) diatermia (n) ectotermo ma o ectoteacutermico ca (n) endotermia (n) euritermo ma (n) exoteacutermico ca (n) hematermo ma (n) heterotermo ma (n) hidrotermal (n) hipertermia (n) hipertermoacutefilo la (n) hipotermia (n) homeotermo -a (homoterm-oa) (n) isotermo ma (n) microtermo (n) poiquilotermia (n) poiquilotermo ma (n) termoclina (n) termodinaacutemica (n) termoacutefilo la (n) termofito (n) termoacutegeno na (n) termoacutelisis (n) termoacutemetro (n) termoterapia (n) termotropismo (n)

Nota Son todos neologismos

thrombo- θρόμβος [gr sust] lsquocoaacutegulorsquo

microtrombosis (n) trombina (n) trombo (a) tromboangitis (n) trombocito (n) trombocitopenia trombopenia (n) tromboflebitis (n) trombogeacutenesis (n) trombosis (a ns)

thymo- θῡμός [gr sust] lsquovoluntadrsquo

alexitimia (n) anfitimia (n) ciclotimia (n) distimia (a ns) lipotimia (a)

74

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 75: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota Los teacuterminos modernos que usan este lexema siguen el modelo del antiguo distimia

toko- τόκος [gr nomv] lsquopartorsquo lsquohijorsquo

anfitoquia (n) arrenotoquia (a ns) deuterotoquia (n) distocia (a) epiacutetoca (a ns) eutocia (a) oxitoacutecico ca (n) oxitocina (n) telitoquia (n) tocoferol (n) tocologiacutea (n)

Nota Un pequentildeo grupo de teacuterminos bioloacutegicos usan este lexema en terminaciones en -toquia

tom-tmē- τομή τμῆσις [gr nomv] lsquocortersquo

anatomiacutea apendicectomiacutea neurotomiacutea osteotomiacutea amigdalectomiacutea

Nota La mayoriacutea de los teacuterminos que usan este lexema son formaciones en -tomiacutea lsquocortersquo o -ectomiacutea lsquoextirpacioacuten quiruacutergicarsquo sobre modelo antiguo Otro grupo son formaciones en -tomo con el sentido de lsquoinstrumento para cortarrsquo Otro son teacuterminos zooloacutegicos que dependen de gr eacutentoma ἔντομα lsquoinsectosrsquo

trans [lat prep] lsquoa traveacutes dersquo

aminotransferasa (n) neurotransmisor (n) transgeacutenico ca (n)

traucirc-ma-matο- τραῦ-μα-ματος [gr sust] lsquoheridarsquo

barotrauma (n) postraumaacutetico ca (n) trauma (a) traumatismo (a) traumatologiacutea (n)

tūber [lat sust] lsquobultorsquo lsquoprotuberanciarsquotuberculosis (n)

tympano- τύμπανον [gr sust] lsquotamborrsquo

faringotimpaacutenico (n) timpanitis timpanismo (a) tiacutempano (a ns)

75

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos
Page 76: Diccionario Medico de Sufijos y Lexemas

Ciencias Biomeacutedicas

Nota La aplicacioacuten metafoacuterica anatoacutemica de este lexema es moderna

typo- τύπος [gr sust] lsquogolpersquo lsquomarcarsquo lsquoformarsquo

antitipo (a ns) arquetipo (a) biotipo (n) cariotipo (n) cenotipo (n) ecotipo (n) estereotipo (n) fenotipo (n) genotipo (n) hermatiacutepico ca (n) holotipo (n) idiotipo (a ns) lectotipo (n) paratipo (n) tipo (a)

Nota Los teacuterminos que usan este lexema lo hacen sobre el modelo de los antiguos especialmente tipo

vīta [lat sust] lsquovidarsquoantivitamina (n) avitaminosis (n) hipervitaminosis (n) hipovitaminosis (n) vitamina (n)

zō- ζῷον [gr nomv] lsquoser vivorsquo lsquoanimalrsquo

espermatozoide

Nota Uno grupo de los teacuterminos que usan este lexema acaban en -zoos en el significado de lsquoclase de animalrsquo

76

  • Sufijos