DIOS TJEVELE JUPJ ÜSÜS LA QJUISIJI JESUCRISTO MPESgospelgo.com/q/Jicaque Bible - New Testament.pdfAtribución-No Comercial-No Derivadas 3.0 Unported Eres libre de: copiar, distribuir

DIOS TJEVELE JUPJ ÜSÜS LA QJUISIJI JESUCRISTO MPES

El Nuevo Testamentoen Tol

El Nuevo Testamentoen el idioma Tol

Primera edición,© 1993, Sociedad Bíblica Internacional

Segunda edición© 2010, Wycliffe Bible Translators

Las ilustraciones en las páginas 6, 26, 44, 92, 94, 113, 123, 129, 142, 156, 162, 172, 184, 209, 216, 236, 257, 265, 271, 277, 283, 291, 297, 321, 328, 377, 387, 414, 428, 439, 448, 640, 666 y 785. se usan por cortesía de © 1978 David C. Cook Publishing Co.

Las ilustraciones por Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, se encuentran en las páginas: 8, 73, 178, 183, 197, 602, 657, 720, 774, 779 y 783.

La ilustración por Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972,las adiciones y modificaciones por Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994,se encuentra en la página: 779.

Las ilustraciones por Louise Bass ©The British & Foreign Bible Society, 1994, se encuentran en las páginas: 56, 71, 107, 150, 173, 200, 251, 314, 316, 333, 346, 383, 582, 678, 770, 779, 781 y 786.

www.ScriptureEarth.com

Creative Commons Atribución-NoComercial-NoDerivadas3.0Unported

Eres libre de:copiar, distribuir y comunicar públicamente la obra

Bajo las condiciones siguientes:• Atribución — Debes reconocer la autoría de la obra en los términos especificados por el propio

autor o licenciante.• No comercial — No puedes utilizar esta obra para fines comerciales.• No Derivadas — No está permitido que alteres, transformes o generes una obra derivada a

partir de esta obra.

Entendiendo que:• Renuncia — Alguna de estas condiciones puede no aplicarse si se obtiene el permiso del titular

de los derechos de autor.• Otros derechos — Los derechos siguientes no quedan afectados por la licencia de ninguna

manera:• Los derechos derivados de usoslegítimosu otras limitaciones reconocidas por ley no se ven

afectados por lo anterior;• Los derechos morales del auto;• Derechos que pueden ostentar otras personas sobre la propia obra o su uso, como por ejemplo derechosdeimagen o de privacidad.

• Aviso — Al reutilizar o distribuir la obra, tiene que dejar bien claro los términos de la licencia de esta obra.

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0

ÍNDICE

San Mateo .................................... Mt ...............................................1San Marcos .................................. Mc ..........................................105San Lucas ..................................... Lc ...........................................166San Juan ...................................... Jn ...........................................274Hechos ......................................... Hch .........................................351Romanos ...................................... Ro ...........................................4431 Corintios ................................... 1 Co ........................................4842 Corintios ................................... 2 Co ........................................525Gálatas ......................................... Gl ...........................................551Efesios .......................................... Ef ............................................566Filipenses ..................................... Flp ..........................................581Colosenses.................................... Col ..........................................5911 Tesalonicenses .......................... 1 Ts .........................................6012 Tesalonicenses .......................... 2 Ts .........................................6091 Timoteo .................................... 1 Ti ......................................... 6142 Timoteo .................................... 2 Ti .........................................626Tito .............................................. Tit ...........................................634Filemón ........................................ Flm .........................................640Hebreos ........................................ Heb .........................................643Santiago ....................................... Stg ..........................................6821 Pedro ........................................ 1 P ..........................................6942 Pedro ........................................ 2 P ..........................................7071 Juan .......................................... 1 Jn ........................................ 7142 Juan .......................................... 2 Jn ........................................7233 Juan .......................................... 3 Jn ........................................725Judas ............................................ Jud .........................................727Apocalipsis ................................... Ap ...........................................732Glosario .......................................................................................783Mapas ..........................................................................................794

El Nuevo Testamento en Tol de Honduras, 2da ed. ©2010, Wycliffe Bible Translators

1

1 1 Dios jas tjejyama Jesucristo nosis ntꞌa jis capj la pꞌacj judiopan*. Papel niná nin vele püna tapatja jis lá, Jesucristo ne yupj sin popa pꞌiyá, püs naya tüpüꞌü jupj. David* popa watsja jupj. Abraham* popa watsja.

2 Abraham* Isaac popay waytsja.Isaac Jacob popay waytsja.Jacob Judá popay waytsja, Judá jüpülücpan jis popay watsja.3 Judá Fares popay waytsja, Zara popay watsja jupj. Tamar

yupj sejamay waytsja.Fares Esrom popay waytsja.Esrom Aram popay waytsja.4 Aram Aminadab popay waytsja.Aminadab Naasón popay waytsja.Naasón Salmón popay waytsja.5 Salmón Booz popay waytsja. Booz jamay Rahab lotsja.Booz Obed popay waytsja. Obed jamay Rut lotsja.Obed Isaí popay waytsja.6 Isaí David* popay waytsja. David jépatsja jupj Israel moꞌó

püná.David* Salomón* popay waytsja. Salomón jamay Urías jatsꞌom

waytsja jupj.7 Salomón Roboam popay waytsja.Roboam Abías popay waytsja.Abías Asa popay waytsja.8 Asa Josafat popay waytsja.

Mateo papel tepyaca Jesucristo poó


2

Josafat Joram popay waytsja.Joram Uzías popay waytsja.9 Uzías Jotam popay waytsja.Jotam Acaz popay waytsja.Acaz Ezequías popay waytsja.10 Ezequías Manasés popay waytsja.Manasés Amón popay waytsja.Amón Josías popay waytsja.11 Josías Jeconías popay waytsja, Jeconías jüpülücpan jis

papay watsja jupj. Josías tüpüꞌü na, Babilonia moꞌo tapatja tjiquil, la tapalan yupj israelpan* jis lal. Jis tsupapj, tjaman Babilonia ntꞌa.

12 Babilonia ntꞌa tsupapj tjil na, pꞌa wa sin popa jis tepyala.Jeconías Salatiel popay waytsja.Salatiel Zorobabel popay waytsja.13 Zorobabel Abiud popay waytsja.Abiud Eliaquim popay waytsja.Eliaquim Azor popay waytsja.14 Azor Sadoc popay waytsja.Sadoc Aquim popay waytsja.Aquim Eliud popay waytsja.15 Eliud Eleazar popay waytsja.Eleazar Matán popay waytsja.Matán Jacob popay waytsja.16 Jacob José popay waytsja. José niná María voyum waytsja.

María Jesús jamaytsja. Jesús, Cristo ló wa jupj; Dios tjevele ca jas majamas jupj, gente jis capj la pꞌacj, mpes nin ló jupj.

17 Nin jis latsja püna tapatja, Jesucristo ne yupj sin popa pꞌiyá, püs naya tüpüꞌü jupj. Pjü way jis lá sin pac na Abraham* ló mpe David* ló ntꞌa, catorce way yupj. Nin pꞌiyá, pjü way jis lá sin pac na David ló mpe israelpan* Babilonia ntꞌa tsupapj tjil nas, catorce way yupj ꞌotsꞌipj. Nin pꞌiyá, pjü way jis lá sin pac na yupj tjil na mpe Jesucristo ló ntꞌa, catorce wa yupj.

Jesucristo tjac. (Lucas2.1-7)

18 Jesucristo niná Yomen Dios jas tjejyamá qjuis capj la pꞌacj. Papel niná nin vele ꞌoyn nyuca tjemyaꞌna Jesucristo nosis ntꞌa. Jamay María

SAN MATEO 1


3

lotsja. Tsjücjüim na tjevéletsja José lal ca jupj lal mwayim. Custjay ma tjowaya pꞌin, way tsjicj jáꞌasatsja jupj Dios Cjües mpes. Pꞌa nequem jin tulucj tepyala jupj. 19 José ma jus nléyatsja tsjan mpes María way tepyala. Malala la tjiji jupj, jólatsja José. Mpes quelel véletsja María lal ma mwayim jupj lal. Jupj lal pꞌin quelel véletsja. Ma quelel véletsja la pꞌa jis lal María malala la tjiji. José ꞌüsüstsja Dios lal, ne nin. 20 Nasa quelel véletsja na niná María lal, Dios ángel* pjaní lay tepyala José ntꞌa. José tjejyá na tjinyuca jupj. Ángel tjevele José lal: “José, David* püna tüpüꞌü popa pꞌiyá jipj. Po ma lecj meyan mwayim María lal. Dios Cjües mpes pꞌin way tsjicj tepyala jupj. Ma malala la tjiji. 21 Yom tsjicj ca maꞌnus jupj, María, ne jipj ca ló ntꞌan, Jesús ló nsem. Jesús mpes ca Dios perdonar lis mijis israelpan*, malala nyuca la tjajay, ne ma ca jis capj ntülüs yupj. Nin mpes ca nin ló nsem jupj”, nin tjevele ángel José lal.

22 Nin tepyala ca pjü tꞌücꞌ mpalas Dios tjevele püná. Pajal püna Dios profeta* pjaní tjevele ca nin mpalas. Tjevele: 23 “Tsjücjüim way tsjicj maꞌajam, ca yom tsjicj maꞌnus.

‘Emanuel’ ló ca nsem jupj.”Jupj ló cupj qjuis tin “Dios Cupj Qjuis Lal” velecj cupj.24 José jola tepyala na, nin la tjiji Dios ángel* tjevele jinwá. Lal tjacꞌ María

jupj wo ntꞌa ne jupj jatsꞌom tepyala jupj. 25 Custjay ma neꞌaj tjemyaꞌna jupj, María tsjicj tjemyaꞌna nas. José tsjicj ló tꞌya Jesús ló nsem, ángel tjijyüꞌta jin.

Niyom campa mpe tjiquil, topon Jesucristo pajal püné.

2 1 Jesús tjemyaꞌna Belén ntꞌa, Judea mpe se jütütj ntꞌa. Herodes jépatsja neꞌaj Jesús tjemyaꞌna na. Jupj ntꞌa tjiquil niyom magopan* nepenowá, Jerusalén ntꞌa. Niyom nenem tjiquil tsiquin mpe, pajal campa mpe tjiquil yupj, la tapal tsjicj way. 2 Niyom tjowelepj jupj lal:

— ¿Caꞌaj püꞌü tsjiquis, ca jepa püné nsem judiopan* mpes? Ncupj nyucucj pjulacj pjaní jupj tjacꞌ mpes. Nin mpes jus nlayecj tjemyaꞌna quinam tsjiquis. Neꞌaj tjinyucucj pjulacj, cupj pyatjaquecj ntꞌa, tsiquin moꞌó. Nin mpes tjiquilaca. Cupj quelel palá nipiꞌtjiquecj jupj wolapꞌaꞌá, qjuiyola jupj püné — nin tjowelepj niná noyomes.

3 Herodes tjapjácatsja na niná, pajal jola tepyala jupj. Pajal yola tepyala wa pjü way Jerusalén moꞌo tapatjá. 4 Mpes Herodes pjü jis lal tjevele ꞌa jis mulus sacerdote* noypan, ꞌa jis mulus wa niyom Moisés* popel sin ꞌyüsa lajay, israelpan* sin popé. Herodes jis la tjiꞌyüya caꞌaj ca maꞌnus Jepa Püné Dios tjevele ca jas majamas jis capj la pꞌacj judiopan*. 5 Yupj tjowelepj jupj lal:

SAN MATEO 1 , 2


4

— Belén moꞌo patja ntꞌa ca maꞌnus jupj, Judea mpe se jütütj ntꞌa. Nin tepyaca profeta*: 6 ‘Belén ntꞌa, Judá püna tüpüꞌü ntꞌa,

pjaní way pꞌin patja neꞌaj.Mopꞌin Belén pajal tsjicj way tulucj

Judea moꞌo se jütütj jis lal.Belén mpe jepa ca ncuwim.Ca jis majamas jupj israelpan*,

SAN MATEO 2

Niyomtjiquiltsiquinmpe.(SanMateo2.2)


5

yupj niná napj jyütütj.’Nin tepyaca profeta, Dios Yom ca jas majamas mpes — tjowelepj yupj.

7 Nin tjowelepj Herodes lal, mpes seletsja Belén moꞌo tjemyaꞌna tsjiquis. Mpes Herodes tjevele ncul niyom tsiquin mpe tjiquil. Ma tjevele pꞌa lal nin la tjiji jupj. Herodes pajal jis la tjiꞌyüya ꞌona lay tepyala pjulacj, tsjicj mpes lay tepyala. 8 Yupj jupj wola tjowelepj na, jupj sin tjejyama yupj Belén moꞌó. Jis lal tjevele:

— Lowa, pajal ca la müꞌüyá tsjicj niná mpes. Jus tjunucú na, nawala tjowelé. Napj mis wa ca jupj ntꞌa, ca palá mpiꞌtjis jupj wolapꞌaꞌá — tjevele Herodes.

Jupj li tsuwíletsja. Quelel ꞌyǘꞌnatsja tsjicj way.9 Noyomes tjil yupj Belén ntꞌa, Herodes tjevele mpes. Tjil na, pjulacj

tjunuc niswá, ꞌin lacasana tjunuctsja pꞌin. Niswa lay tepyala tsjun popé. Nin pꞌiyatsja tsiquin moꞌo tjunuc jin pꞌiyá. Pjulacj mwalá tjemeytsja yupj jis lal, nasa neꞌas tjemey tsjicj tüpüꞌü ntꞌa. Neꞌaj tón̈catsja. 10 Niná noyomes pajal ꞌücj jisastsja pjulacj tjunuc mpes. 11 Neꞌas tjil tsjicj wo ntꞌa, jupj tüpüꞌü ntꞌa. Wama tjil, wosis moꞌó. Jus tjunuc tsjiquis jamay lal. Jamay María lotsja. Tjunuctsja na, tsjicj wolapꞌaꞌa palá nipiꞌtjin̈. Tjowelepj jupj pajal püné. Locopyaya jun tjocjol yupj jis caja, pjeꞌá la tocoy jis la ꞌayas tsjicj mpes. Oro* tjaꞌayapj. Tsꞌülücꞌ ꞌüsüs cjumsu la ꞌüm tjaꞌayapj wa. Mirra* perfume mpes tjaꞌayapj wa. 12 Tjunuc tsjicj way yupj, mopꞌin ma tjil Herodes ntꞌa niswá. Yupj tjijinan̈ na püste na, Dios yupj jis lal tjevele ma polel jiltsja Herodes ntꞌa. Nin mpes tjil pꞌa jümücj ntꞌa, püna tapatja poꞌó.

José, María lal tsüequenetsja Jesús lal.13 Niyom tjil na, Dios ángel* pjaní lay tepyala José ntꞌa, jupj tjejyá

na. Ángel tjevele jupj lal: “Jin niꞌisa ntsꞌequenem Egipto moꞌó tsjicj lal, jamay lal. Neꞌaj mpüꞌüm, napj tjevelé nas ca ncuwim. Herodes tsjicj ca la mpalas la ꞌünan”, tjevele jupj.

14 Mpes José jas nisa, nin jawas püste pꞌiyá tjemey Egipto ntꞌa. Tjemey tsjicj lal, tsjicj jamay lal wa. 15 Neꞌaj tüpǘꞌütsja Herodes tepeꞌe nas. Nin tepyala ca tꞌücꞌ mpalas qjuis Jepa Dios tjevelá püná. “Napj tjevelé natjam ca mim Egipto mpe”, tjevele Dios. Nin tjevele profeta* jupj mpes.

Herodes tsjictjacj pülücj jis tjiyüna.16 Locopyaya Herodes jus nleya niyom tsiquin mpe neꞌespan ma

jiquiltsja. La tsawiltsja yupj. Pajal tsꞌi tjiꞌínatsja jupj. Mpes jis tjijyüꞌta pjü jis la ꞌünan niyom tsjictjacj Belén ntꞌa, Belén neꞌaj pꞌin ꞌotsꞌipj. Pjü niyom tsjictjacj año matꞌe jis tjüꞌünan. Más ꞌin tsjicj way pjü jis tjüꞌünan

SAN MATEO 2


6

wa yupj. Herodes jola tepyala tsjiquis año matꞌe tyaꞌa quinam, noyomes tsiquin mpe neꞌespan tjowelepj mpes. Nin mpes nin la tjiji jupj. 17 Nin mpes nin tepyala Jeremías* tjevele püná. Ninana jupj tjevelá Dios mpes: 18 “Tjepjyacan̈ la puyupj Ramá ntꞌa.

Neꞌaj pajal yümücj la tupuyupj.Raquel la tipiya watsja tsjictjacj mpes,

locopyaya tapatjá.Jupj ma quelel joꞌ péꞌetsja,

tsjictjacj tecyaꞌlin̈ mpes.”Nin tjevele Jeremías.

José niswa tjac Israel nta Jesús lal.19 Herodes tepeꞌe na, Dios ángel* niswa lay tepyala José lal, tjejyá

na. José newa pǘꞌütsja Egipto moꞌó. Ángel tjevele jupj lal: 20 “Jutja niswá Israel ntꞌa. Nasa tecyaꞌlin̈ tsjicj quelel jaꞌünan witjacj.”

21 Mpes José jas nisa, tjemey niswá Israel moꞌó. Lal tjemey wa tsjiquis, tsjicj jamay lal wa. 22 Locopyaya José wola tjoweleptsja Herodes jatjam Arquelao jepa tjáꞌasa quinam Judea moꞌó, popay tepeꞌe mpes. José lecj jéyatsja jupj mpes, ne ma quelel jámatsja neꞌaj, jupj tjijyüꞌta ntꞌa. Locopyaya Dios José lal tjevele niswá, tjejyá na. Tjevele ca ma mim Judea ntꞌa. Mpes José más ꞌin campa tjemey Judea mpe. Galilea ntꞌa tjemey, nin pꞌiyá Israel mpetsja jupj, Galilea. 23 Galilea ntꞌa tjemey, pjaní way pꞌin patja ntꞌa, lo pütꞌüs neꞌaj. Nazaret lotsja neꞌaj tapatja ntꞌa. Mpes nin tepyala profetapan* tjowelepj püná. Tjowelepj: “Yom Dios jas tjejyamá Nazaret mpe ꞌesepj nsem jupj”.

Juan el Bautista tjac. Dios mpes tjevele jupj. (Marcos1.1-8;Lucas3.1-9,15-17;Juan1.19-28)

3 1 Jesús newa tüpüꞌü Nazaret poꞌó, Juan el Bautista mwalá way véletsja na Dios mpes. Pülücj jis walapꞌaꞌa tjevele jupj. Judea ntꞌa wínetsja, wa cjuwá ntꞌa. 2 Jupj tjevéletsja: “ꞌAplijila tꞌas malala nyuca la tjüjí mpes. ꞌÜsüs la müjí quinam Dios jos jinwá. Quina ca nu müjüꞌtüs Dios”, tjevele jupj. 3 Pajal püna Isaías tjevele nin ca mveles jupj. Isaías profétatsja* jupj püná. Ninana Isaías tjevele Juan poꞌó:

“Yom niná wa cjuwá ntꞌa ca mim. Pajal ca quelel mveles gente jilal. Mpes yümücj ca mveles:‘Qjuis Jepa Dios ca ncuwim.Nujola tꞌas ca nin la müjí quinam jupj jos jin.

SAN MATEO 2 , 3


7

Malala nujola nun, jümücj la luꞌulú jinwá.Po ma malala nujola tꞌas quinam.ꞌÜsüs nujola tꞌas qjuis Jepa Dios jos jinwá’

nin ca mveles jupj.”Isaías tjevele jupj ca nin mveles, ne tꞌücꞌ way Juan nin tjevele.

4 Juan jas quip camello* tsꞌüilin waytsja jupj. Col tsyúꞌpatsja pjolocꞌ mpes. Tsꞌelel lyájatsja. Tsꞌas qjuisiyas moꞌo píjisa watsja. Lovin nin tüpüꞌü. 5 Gente pajal pülücj tjiquil jupj ntꞌa jis la pjac jupj tjevelá. Jerusalén mpe tjiquil wa, judiopan* pülücj patja mpe. Pjü Judea mpe tjiquil wa, neꞌaj judiopan pjaní pjaní patja ntꞌa. Tjiquil wa ꞌüsǘ püné la ntꞌa patja mpe, niná ꞌüsǘ Jordán ló. 6 Yupj tjiquil, tjowelepj jupj lal malala nyuca la tjajay. Niná tjowelepj na, Juan bautizar* lis tjiji ꞌüsǘ moꞌó, niná ꞌüsǘ Jordán ló.

7 Juan tjinyuca watsja fariseopan* pülücj jiquiltsja, pülücj saduceopan* tjiquil wa. Juan ma tepyónatsja yupj pajal ꞌaplijílatsja malala la tjajay mpes. Mpes jupj tjevele yupj jis lal: “Nun nin pꞌiyá latsj jinwá. Nun solejé Dios po ma jos gente malala lajay. Len̈ way ca jis capj ntülüs. Nin mpes tjuculá nun napj ntꞌa, napj ca bautizar* la numejay. Nujola nin lojí mpes, jupj ma ca nucopj ntülüs. Tꞌücꞌ tulucj. Dios selé nun newa ma quelel lojí jupj jos jinwá. 8 Tꞌücꞌ way ꞌaplijila catsja nun malala la tjüjí, ꞌüsüs la cüjí quinam Dios jos jin. Najas la müjí nun niná. 9 Po ma nujola tꞌas nun pajal ꞌüsüs, nun judiopan* mpes. Ma ca nujola nsem nun pajal ꞌüsüs way, nun Abraham* püna tüpüꞌü popa pꞌiyá mpes. Tꞌücꞌ tulucj. Dios ca ꞌücj la qjuijis niná pwen Abraham tsꞌuyupj ca mpalas. 10 Dios pajal len̈ way ca jis capj ntülüs malala lajay. Yupj ma ꞌüsüs way lajay, jupj ca jis capj ntülüs yupj pjü way. Yom jupj sine ma vyala jinwá ca la mijis Dios. Jupj sine ma vyala, jyoꞌo, ꞌawa moꞌo tsꞌiyá. Nin ca la mijis Dios malala lajay jis lal”, nin tjevele Juan fariseopan jis lal, saduceopan jis lal wa.

11 Juan tjevele wa: “Napj bautizar* la nusejay ꞌüsǘ lal pꞌin. Napj nin lejay mpes, ca pjü jus nlayecj ꞌaplijila nun malala nyuca la tjüjí mpes. Jus nlayecj nasa quelel lojí Dios jos jinwá. Pꞌa wa ca ncuwim más püné napj lal. Napj pajal tsjicj way jupj lal. Po ꞌüsüs napj lal napj tsjiꞌ lejay jupj mpes. Napj jupj caite jetꞌ la pꞌin, ꞌücj napj lal. Pajal ꞌüsüs ca la mijis jupj. Nun nepénowa quelel lojí Dios jos jinwá. Jupj ca nu maꞌayas Dios Cjües. Nun nepénowa newa ma quelel lojí Dios jos jinwá. Jupj ca nucopj ntülüs. 12 Len̈ way ca nin la mijis. Ca ꞌüsüs la mijis jupj ꞌamá ntꞌa, ma ca malala witjacj mpatjam neꞌaj. Ca neꞌaj moꞌonsos ꞌüsüs witjacj,

SAN MATEO 3


8

ma ca malala jis mpalas. Pjü malala ca müꞌümüs. Jupj ꞌyüma na, len̈ pjacj se watꞌata jupj ꞌowus”, nin tjevele Juan el Bautista yupj jis lal.

Juan bautizar la tjiji Jesús. (Marcos1.9-11;Lucas3.21-22)

13 Locopyaya Jesús tjacꞌ wa Juan ntꞌa. Jesús jostsja ca Juan bautizar* la mijis jupj. Jesús tjacꞌ Galilea mpe. Tjacꞌ ꞌüsǘ ntꞌa, niná ꞌüsǘ Jordán ló, Juan tüpüꞌü ntꞌa. 14 Juan ma quelel bautizar líjitsja jupj. Nin tjevele Jesús lal:

— Más ꞌücj jipj bautizar* la nejay napj. Jipj más ꞌüsüs napj lal.15 Jesús tjevele Juan lal:— Najas ne jipj ca nin la mijin quinam. Más ꞌücj pjü ꞌüsüs lijicj Dios jos jin.Mpes Juan tjevele ꞌücj ca bautizar* la mijis jupj.16 Bautizar* la tjiji na, Jesús tjemey ꞌüsǘ mpe. Tjemey na ꞌüsǘ mpe,

len̈ way tsjun poꞌo tsjicj way la tücüeme, jun cjol tepyala. Jupj tjinyuca Dios Cjües palavin tjacꞌ. Sipipj jinwá justa tjacꞌ jupj Jesús ntꞌa. Jesús copá ntꞌa tjacꞌ. Ma tjemey nepé. 17 Tsjun poꞌo nepé vele pjactsja: “Niná napj Natjam. Pajal quelel lejay jupj. Pajal ꞌüsüs najas jupj mpes.”

Diablo jostsja Jesús ca malala nyuca la mijis. Ma la tjiji jupj. (Marcos1.12-13;Lucas4.1-13)

4 1 Jesús bautizar* tepyala na, campa ꞌin tjemey, wa cjuwá ntꞌa, jusapj pꞌin. Dios Cjües jostsja mpes tjemey jupj. Neꞌaj jámatsja ntꞌa, diablo* quelel malala véletsja jupj lal, la nuc ncu malala la mijis jupj. 2 Jaw cuarenta, püste cuarenta Jesús laja sectsja tjuwine neꞌaj. Tecyawaja tsꞌacꞌ cuarenta na, vecj péꞌetsja jupj. 3 Diablo lovin jostsja Jesús malala la mijis. Diablo lovin malala vele gente jis lal, jos malala nyuca lajay. Jupj tjacꞌ Jesús ntꞌa, tjevele:

— Jipj Dios Jatjam pꞌiyá, ꞌücj ca müjüꞌtün niná pe ca ve mpalas, ne nin ca nsem.

4 Jesús ma la tjiji diablo* tjevele jin. Jesús Dios Popel velá tjevele pꞌin.— Dios Popel vele: ‘Gente ma ca mpatjam ve mpes pꞌin. Pjü way

Dios tjevelá mpes ca mpatjam yupj’ — tjevele.5 Locopyaya diablo* malala la tjiji, tjemyana Jesús Jerusalén

moꞌó, Dios wo* ton̈ca ntꞌa. Neꞌaj Dios wo casapa tjijyünsa jupj. Pajal campányatsja neꞌaj. 6 Diablo tjevele Jesús lal:

— Jipj Dios Jatjam pꞌin, palá ntolo quepé. Dios Popel vele:‘Dios ca jis müjüꞌtüs jupj angelpan*,

SAN MATEO 3 , 4


9

ca mya jamacj jipj.Jis mas mpes ca mya maꞌnucj,ne ca ma mpojom jipj, pe lal.

Ma ca malala mya palas’— nin tjevele diablú*.

7 Jesús ma la tjiji diablo* tjevele jin. Nin pꞌin tjevele jupj lal:— Dios Popel tjevele wa: ‘Jipj ma ca malala la mijin ma jola jinwá,

la nuc ncu jipj Jepa Dios ca cyapj mpꞌaꞌsas’ — nin tjevele Jesús.8 Diablo* niswa malala la tjiji Jesús lal. Lal tjemey jocꞌ campanya

ntꞌa. Neꞌaj la tjiji Jesús ꞌücj tjinyuca pjü ntꞌa nosis moꞌó. La tjiji tjinyuca wa pjü ꞌüsüs way jatatj. 9 Diablo tjevele jupj lal:

— Napj nawalapꞌaꞌa ca palá mpiꞌtjim, ca mvelen napj pajal püné. Niná la tjejay na, napj ca pjü niná mya ꞌa müjüꞌtün.

10 Jesús ma la tjiji jupj jostsja jinwá. Tjevele:— Satanás*, jutja jipj. Dios Popel vele: ‘Dios jepa más püné pjü jilal.

Nujola tapalas jupj pꞌin püné. Ma nin nujola nsem la pꞌa pꞌin püné Dios jinwá. Dios jos jin la müjí la pꞌin.’

11 Jesús nin tjevele na, diablo* tjemey. Tjemey na, angelpan* tjiquil, cus tjapꞌacj Jesús.

Jesús tjemey Galilea moó. Jupj tjevele neaj patja jis lal. (Marcos1.14-15;Lucas4.14-15)

12 Jesús wola tjowelepj Juan ntjiꞌlin̈, cawilta moꞌo tjoꞌonsopj jupj, jepa tjevele mpes. Niná jus nleya na, Jesús tjemey Galilea moꞌó niswá, cámpatsja ꞌin. 13 Neꞌas tjemey na, ma tüpüꞌü Nazaret ntꞌa, püna tüpüꞌü ntꞌa. Tjemey nepé quinam, Capernaum ntꞌa tjemey, pülücj patja ntꞌa. Neꞌaj pꞌintsja ꞌüsǘ la ntꞌa, Zabulón lotsja neꞌaj pajal püna. Neftalí ló watsja neꞌaj pajal püna. 14 Jesús tjemey neꞌaj ca tꞌücꞌ cüpalas Isaías tjevele Dios mpes püná. Isaías profétatsja* jupj. Ninana jupj tjevelá: 15 “Pülücj patja neꞌaj Zabulón ntꞌa.

Pülücj patja wa Neftalí ntꞌa.Jümücj ꞌüsǘ püné ntꞌa,

yupj patja ntꞌa culupwen nipj jama jümücj niná.ꞌÜsǘ la ntꞌa patja, niná ꞌüsǘ Jordán ló.Neꞌaj Galilea ló, judiopan* tulucj patja ntꞌa.

16 Yupj ma sa nuctsja Dios. Quina pajal ꞌüsüssin tjiꞌyüsa Dios mpes.

Tecyaꞌlin̈ jinwatsja yupj yas nam, ma topon mpes.

SAN MATEO 4


10

Malala lajaytsja.Quina ꞌücj sin ꞌyüsa Dios tjevele jin.”

Nin tjevele Isaías ca nin mpalas neꞌaj.17 Nin tepyala jupj tjevele jin. Jesús neꞌas tjemey na Capernaum

ntꞌa, jupj véletsja Dios poꞌó pülücj jis walapꞌaꞌá, neꞌaj tapatja sin popé. Véletsja: “ꞌAplijila tꞌas malala nyuca la tjüjí. ꞌÜsüs la müjí quinam Dios jos jinwá. ꞌÜsüs way quinam Dios ca müjüꞌtüs. Jepa jupj. Len̈ way ca müjüꞌtüs nosis ntꞌa”, nin tjevele Jesús yupj jis lal.

Jesús niyom yulupjana jis lal tjevele ca ncul, cus ncon̈cocj. (Marcos1.16-20;Lucas5.1-11)

18 Jesús tjuwínetsja ꞌüsǘ la ntꞌa. Niná ꞌüsǘ Galilea lotsja. Neꞌaj wínetsja na, niyom matꞌe yus tjinyuca. Pjaní wa Simón lotsja. Jupj ló watsja Pedro. Pꞌa wa Andrés lotsja. Jupj Simón tsüípetsja. Yupj jis ataraya la tsꞌi ꞌüsǘ moꞌó. Cjul pjeꞌá la coytsja. Lovin nin lajaytsja, tapatja yupj. 19 Jesús tjevele yupj jis lal: “Ncapj ncon̈có nun. Napj ca nusin ꞌyüsa la mejay ꞌücj la veles pꞌa jilal Dios mpes. Nin mpes ca nepénowa cus ncon̈cocj wa jupj”, nin tjevele Jesús. 20 Len̈ way tüpüntüpj yupj jis ataraya, tjil Jesús lal.

21 Tsjicj way tjil na, Jesús tjinyuca la pꞌa wa niyom matꞌe. Pjaní wa Jacobo lotsja. Maꞌajapj Juan lotsja. Juan Jacobo tsüípetsja. Zebedeo jatjampan waytsja yupj. Játjatsja yupj jis barco* moꞌó, yupj jis papay lal. Jis ataraya ꞌücj lajaytsja. Jesús jis la tjemyona ncul yupj, ca cus ncon̈cocj. 22 Len̈ way tjil Jesús lal. Barco tüpüntüpj tjil. Tjil jis papay mpe.

Jesús sin tjiyüsa lis tjiji Galilea moó. Jis tjiyüsa lis tjiji wa malala jisas. (Lucas6.17-19)

23 Jesús tjuwínetsja jun taꞌá Galilea moꞌó. Newa sin ꞌyüsa la síjitsja judiopan*. Wosis judiopan ꞌa jis tjimyula ntꞌa sin tjiꞌyüsa lis tjiji jupj lovin. Pülücj jis walapꞌaꞌa tjevele pajal ꞌüsüs tepyala Dios mpes. Tjevele quina ca müjüꞌtüs Dios yupj jis lal. Jupj jis tjiꞌyüꞌsa la tjiji wa pjü malala jisas neꞌaj. Jis tjiꞌyüꞌsa la tjiji wa pajal sin napnapj witjacj. 24 Nin mpes yupj tjowelepj Jesús pajal ꞌüsüstsja. Campa nepé tapatja tjepjyacan̈ watsja Jesús poꞌó. Pjü Siria moꞌo tapatja pjyacan̈ watsja jupj poꞌó. Mpes yupj jis tucuman wa malala jisas yupj sin popé Jesús ntꞌa. Nepénowa pasal nepé vyájatsja. Nepénowa lapanenpan jatjatsja

SAN MATEO 4


11

yupj jisas moꞌó. Nepénowa yun jyuꞌya jin lajaytsja. Nepénowa ma polel ꞌyutanan̈tsja. Pjü way Jesús jis tjiꞌyüꞌsa lis tjiji. 25 Pajal pülücj tjiquil jupj ntꞌa. Cus tocon̈ wa jupj tjemey ntꞌa. Pülücj way tjiquil Galilea mpe, Decápolis mpe ꞌotsꞌipj, Jerusalén mpe ꞌotsꞌipj, Judea mpe ꞌotsꞌipj. Tjiquil wa ꞌüsǘ naꞌaj poꞌó patja mpe, ꞌüsǘ Jordán ló.

Jesús tjevele pjacj más üsüs jos ca nsem. (Lucas6.20-23)

5 1 Jesús pjeꞌá tón̈catsja. Jupj tjinyuca gente pajal pülücj tjiquil, ꞌa jis tjimyula jupj ntꞌa. Nin mpes tucucꞌ popa viyá tjemey, tsjicj way pꞌin. ꞌEtjele jupj, ca sin ꞌyüsa la mijis. Jupj ntꞌa tjiquil watsja jupj discipulopan*.

Quelel pjyacan̈tsja jupj tjevele mpes. 2 Nasa tjiquil na, jupj sin tjiꞌyüsa lis tjiji. Nin tjevele: 3 “Nun po jisas ca Dios nucopj mpꞌaꞌsas, pajal ꞌücj nujisas nsem

nun.Dios nun jis Jepa quinam, niná nujostsja mpes.

4 Nun pajal ꞌaplijila jotjaqué, pajal ꞌücj nujisas nsem wa nun.Dios ca ꞌücj nujos la mijis.

5 Nun nujola nun tsjictjacj way pꞌin, pajal ꞌücj nujisas nsem wa nun.Nosis nun nutsꞌaꞌá ca nsem, nin nujola mpes.

6 Nun pajal quelel ꞌüsüs lojí Dios jos jin, pajal ꞌücj nujisas nsem wa nun.Dios ca nucopj mpꞌaꞌsas ca ꞌüsüs la müjí, nujisas jinwá.

7 Nun quelel jis capj mpꞌaꞌsá la pꞌa wa, malala se palá na, pajal ꞌücj nujisas nsem wa nun.Jupj ca nucopj mpꞌaꞌsas wa nun.

8 Nun nepénowa pjaní pꞌin quelel lojí. Nun quelel lojí Dios jos jin. Nin mpes ca ꞌücj nujisas nsem nun.Nun ca jus nucú Dios.

9 Nun tsjiꞌ lojí, la pꞌa wa ca perdonar lis mijicj yupj yuwá, pajal ꞌücj nujisas nsem wa nun.Dios ca mveles nun jupj jatjampan, jucucuspan.

10 La pꞌa wa malala lajay nun jilal, nun ꞌüsüs lojí mpes Dios jos jin, pajal ꞌücj nujisas nsem wa nun.Dios nun jis Jepa quinam.

11 ”La pꞌa wa malala javelepj nun jis lal nun ncapj con̈có mpes, pajal ꞌücj nujisas nsem. La pꞌa wa malala lajay nun jis lal, nun ncapj con̈có

SAN MATEO 4 , 5


12

mpes, ꞌücj nujisas nsem wa. La pꞌa wa la tsuwil nun poꞌó ncapj con̈có mpes, ꞌücj nujisas nsem. 12 ꞌÜcj nujisas tꞌas nin tepyala mpes. Po ꞌüsüs ca nu maꞌayas Dios tsjun poꞌó, ꞌüsüs la tjüjí mpes. Tꞌücꞌ way niná. Nin pꞌiyá nu tepyala nun, profetapan* püna tapatja jis tepyala jin pꞌiyá. Dios ma jisas malala la tjajay wa yupj jis lal”, nin tjevele Jesús.

Nosis casá patja ca nucucj Dios tsuyupan üsüs lajay. Nin mpes ca jus nlayecj Dios üsüs. (Marcos9.50;Lucas14.34-35)

13 Jesús tjevele wa yupj jis lal: “Nun sal jinwá nosis casá, nun ncapj con̈có mpes. Sal mpes tsꞌucú pisis, ma malala mpalas, ma mojo jupj. Nin tulucj sal ma wüjü na. Sal ma wüjü na, ma polel wüjü lajay jupj. ꞌÜsüs tulucj jupj. Naꞌaj la tsꞌi pꞌin, ca casá majatsjacj gentas. Nin pꞌiyá nun jis lal, mpes sal ꞌüsüs jinwá tꞌas nun.

14 ”Nun ncapj con̈có, nun jaw jinwá nosis casaꞌá. Nun mpes la pꞌa wa ca sin müꞌüsüs Dios mpes. Pülücj patja tucucꞌ pacá ntꞌa, ma polel pjyaꞌlen̈. Yupj patja ntꞌa ꞌücj la nuc. Nin pꞌiyá, la pꞌa wa januc wa nun lojí jin. 15 ꞌIyó su müjǘ na, ma jun tꞌoꞌnó quiliyú lal. ꞌÜsüs way ntꞌa pꞌin ca mpüntǘ, ꞌiyó jaw ca pjü nucucj jis wa ntꞌa. Nin pꞌiyá jaw jinwá ca nsem nun, nosis casá patja jis lal. 16 Nun jaw jinwá ncapj con̈có mpes. Nun lojí Dios jos jinwá, nun jaw jinwá la pꞌa jis lal. Nin la müjí Dios jos. Nin mpes ca la pꞌa wa nucucj nun ꞌüsüs lojí. Ca ꞌüsüs mvelecj Dios poꞌó. Jupj nun jis Papay tsjun poꞌó”, nin tjevele jupj, Jesucristá.

Dios tsuyupj ca üsüs la mijicj. Ma ca niswa malala la mijicj. (Mateo19.9;Lucas6.27-30,32-36;12.57-59;16.18;Marcos10.11-12)

17 Niná Jesús tjevele wa yupj jis lal, neven poꞌo ꞌa jis tjimyula na: “Pajal püna Moisés* tjevele judiopan* jis lal Dios tjijyüꞌtá. Pꞌa wa profetapan* tjowelepj wa Dios jostsja mpes. Newa nin ca nsem yupj tjowelepj jinwá. Pꞌa casá velé tulucj. Nusin tjüꞌüsüs niná. Napj lejay pjü ca mpalas yupj tjowelepj jinwá. 18 Dios lovin ca müjüꞌtüs niná pꞌiyá, püna tjijyüꞌta jin pꞌiyá. Nin ca nsem tsjun poꞌo jala pꞌin, nosis jala pꞌin. Pjü ca mpalas jupj tjijyüꞌta jinwá. Niná tꞌücꞌ way. 19 Tꞌücꞌ tulucj ꞌücj ma lojí pjü way Dios tjijyüꞌtá. Nun pjaní way pꞌin ma lojí Dios tjijyüꞌtá, malala nin. Nun la pꞌa wa sin ꞌyüsa lojí wa ꞌücj ma lajay niná, malala pajal. Niná sin ꞌyüsa lajay tsjictjacj way pꞌin ca nsem yupj Dios jyüꞌta ntꞌa. Nun pjü way lojí Dios tjijyüꞌta jinwá, po ꞌüsüs way niná. Nun la pꞌa wa sin ꞌyüsa lojí ca pjü la mijicj Dios jyüꞌta

SAN MATEO 5


13

jin, ꞌüsüs way niná. Niná sin ꞌyüsa lajay, ca noypan nsem Dios jyüꞌta ntꞌa. 20 Moisés popel sin ꞌyüsa lajay ma pjü way lajay Dios jos jinwá. Fariseopan* ma pjü way lajay Dios jos jinwá. Ma yupj jinwá la müjí. ꞌÜsüs la müjí la pꞌin Dios jos jin. Nun yupj jinwá lojí, ma nun jis Jepa nsem Dios lovin.

21 ”Pajal püna Moisés* tjijyüꞌta: ‘Ca ma jis müꞌüꞌnacj la pꞌa’. Nun la pꞌa ꞌüꞌná, jepapan ca nucopj ntülücj, ca nu müꞌüꞌnacj ca nun. Püna tapatja salejeptsja niná Moisés tjijyüꞌtá. Nun solejé wa niná. 22 Mopꞌin napj najas más ꞌüsüs la müjí püna tapatja jis lal. Dios jos ꞌüsüs ca la müjí. Jos wa ꞌüsüs nujola nun. Mpes napj nin velé niná: nun tsꞌu ꞌinyá pꞌa jis lal, jepa ꞌücj ca nucopj ntülüs. Nun welé wa pꞌa lal: ‘Jey cꞌa jipj’, judiopan* jis jepapan ꞌücj nucopj ntülücj nin tjowelé mpes. Nun welé pꞌa lal: ‘Malala jipj pajal’, Dios ꞌücj ca nucopj ntülüs ꞌawa püné ntꞌa.

23 ”Nin mpes ma malala la müjí la pꞌa lal. Nun malala la tjüjí na pꞌa lal, la tjomoná jupj ca perdonar la numijis nun. Nun ma ꞌücj la tjüjí na pꞌin, ma polel tꞌemel la ꞌayas Dios mpes. Nasa quelel ꞌoyá Dios mpes ca nacj, Dios wo* moꞌó. Quelel ꞌoyá na, nujola pyala nun malala la tjüjí pꞌa lal. 24 Ma ca maꞌayá Dios mpes quinam. Niná nujola tepyala na, lowa jupj ntꞌa, püna malala la tjüjí ntꞌa. Tjowelé nujisas jupj ca perdonar la numijis. Tjowelé nujisas nun jupj jomicapan ca nsem quinam. Niná la tjüjí na ꞌücj lowú Dios wo ntꞌa, tꞌemel nu la ꞌayas”, nin tjevele Jesús.

25 Jesús sin tjiꞌyüsa lis tjiji wa más ꞌücj po ꞌin len̈ way ca nlaca ca la monacj ca pꞌa perdonar la qjuis mijis, ncupj malala la tjijicj. Ninana Jesús tjevelá: “Nun jis enemigo quelel tꞌya mveles nun mpes lay ntꞌa ca nacj. Nin quelel liji jupj, len̈ way lowa jupj ntꞌa. La moná ca perdonar la numijis. Nun malala la tjüjí jupj jutsꞌaꞌá, nun ca pꞌa wa seyasa maꞌayá jupj, malala la tjüjí mpes. Nun ma lojí niná, nun jis enemigo ca mim jepa jáꞌasa ntꞌa, ca mveles nun malala la tjüjí. Nin mpes ca jepa nucopj ntülüs. Jepa ca mveles jupj auxiliar lal cawilta moꞌo ca nu wama manus. 26 Jepa ma wa ca nusin majamas ma pjü way jaylacj la tjüjí jupj la tjemyona mpes. Pjü way jaylacj la müjí nun. Niná tꞌücꞌ way”, tjevele Jesús. Pjü way mpes sin tjiꞌyüsa lis tjiji ca Dios qjuis capj ntülüs, ma le monacj la pꞌa ca perdonar la qjuis mijicj cupj malala lis tjijicj na.

27 Jesús tjevele wa niná: “Tsjay püna tjüjütütsja niyom ma ca neꞌaj maꞌnucj sejatsꞌom tulucj. Tjüjütütj nequem ma ca mal jis voyum tulucj jis lal. Nun solejé niná. 28 Napj najas más ꞌüsüs lojí püna la tjajay jis

SAN MATEO 5


14

lal. Dios jos ꞌüsüs lojí. Jos wa ꞌüsüs way nujola nujos moꞌó. Yom quepj si nucú ne jos jupj, malala niná Dios lal. Jupj quelel malala líjitsja, malala wa, jupj niná tꞌücꞌ la tjiji jin pꞌiyá.

29 ”Po ma malala la müjí nun. Nun nucú mpes pꞌin quelel malala lojí, po ma tjunucú niná. Nujun tulucj jinwá nujola tꞌas nun, nujun tꞌü, naꞌaj la tsꞌi jinwá. Malala lajay ca mal ꞌawa püné ntꞌa, mpem neꞌaj. Más ꞌücj nujun tulucj, ne ma ca mpem nupꞌüy pjü ꞌawa püné ntꞌa. 30 Nun quelel malala lojí nun numos liꞌinyampe mpes, ma la müjí. Nujola tꞌas numos cjuwá jinwá, numos tꞌü, naꞌaj la tsꞌi jinwá. Malala lajay ca mal ꞌawa püné ntꞌa, mpem neꞌaj. Más ꞌücj numos cjuwá ne ma ca mpem nupꞌüy pjü ꞌawa püné ntꞌa.

31 ”Püna javeleptsja: ‘Yom quelel se jamá jatsꞌom, ca papel maꞌayas jupj. Papel ca mveles niná jupj jatsꞌom tulucj quinam.’ 32 Nin la tjajaytsja püná. Napj najas más ꞌüsüs lojí püna la tjajay lal. Ma najas nun sejatsꞌom so jamá. Jetsꞌom la pꞌa yom lal wine, nin mpes pꞌin ꞌücj se jam jupj. Yom se jamá jatsꞌom, jatsꞌom la pꞌa lal ca mwayis ca nacj. Jupj la pꞌa voyum ntaꞌas, mopꞌin nin, Dios ca ma voyum lal wine mveles jupj. Nin pꞌiyá yom lal. Pꞌa yom jatsꞌom lal woya, Dios ca ma jatsꞌom neꞌaj myaꞌna mveles jupj. Malala lajay pꞌin Dios lal.

33 ”Nun solejé wa püna tjüjütütj püna tapatja jis lal ma la ntsawilicj. ‘Tꞌücꞌ la müjí pjü way nun tjowelé Dios lal. Jupj nun jis Jepa Püné’, nin tjüjütütj yupj. 34 Napj najas más ꞌüsüs lojí püna la tjajay lal. Tꞌücꞌ tjowelé lovin. Po ma jurar* la müjí. Ma wa jurar la müjí tsjun poꞌó mpes. ꞌÜcj tulucj lu tsuwilí niná welé mpes. Dios pꞌin jyüꞌta tsjun poꞌó. 35 Ma wa jurar la müjí nosis mpes. ꞌÜcj tulucj lu tsuwilí niná welé mpes. Dios jyüꞌta wa nosis ntꞌa. Ma wa jurar la müjí Jerusalén mpes. Neꞌaj pülücj patja ntꞌa Dios Jepa Püné. 36 Ma wa jurar la müjí nun sey pjucj mpes. ꞌÜcj tulucj lu tsuwilí niná welé mpes. Nun ma ca polel la müjí nun jis tsꞌil pjaní pje, nun jis tsꞌil pjaní te. 37 Nin mpes ma ca jurar la müjí. Tꞌücꞌ tjowelé la pꞌin. Gente jurar lajay na, diablo* jos jin lajay.

38 ”Püna javelepj watsja niná: la pꞌa malala la tjiji nun lal, ꞌücj wa malala lojí jupj lal. ‘Malala liji jun la pꞌa lal, ꞌücj wa malala la mijis wa jupj jun. La pꞌa wis ꞌyula, ꞌücj wa lu ꞌul jupj wis’, nin javeleptsja yupj püná. Nun solejé niná. 39 Mopꞌin napj najas más ꞌüsüs lojí püna la tjajay lal. Jis maꞌayá la pꞌa ca malala la mijicj nun jis lal. La pꞌa wa nupjocj poꞌo tyüla liꞌinyampe poꞌó, nun ca maꞌayá nancupwepe tyüla wa. 40 Jipj enemigo quelel tꞌya vele jipj mpes ca nacj. Jos wa jepa ca la monas jin quip wampa, jipj la tjejay mpes. Tjeꞌyaya jipj enemigo

SAN MATEO 5


15

jin quip wampa. Tjeꞌyaya wa jin quip pjeꞌapa. 41 Jepa jyüꞌta nlawú jupj lal legua pjaní, lowa jupj lal. Ca nlawú wa pꞌa legua poꞌó jupj lal. 42 La pꞌa wa nun lal la mon na, jis maꞌayá wa. La pꞌa wa jisas nun prestar lojí, ma ca mvelé ca ma maꞌayá. Ninana napj najas.

43 ”Püna javelepj watsja: ‘Jipj ca quelel lis mijin neꞌaj patjá. Ma ca jyas nsem jipj enemigopan.’ Nun solejé wa niná tjowelepj. 44 Mopꞌin napj najas más ꞌüsüs lojí püna la tjajay lal. Najas nun quelel lis müjí nun jis enemigopan. La pꞌa malala lajay na nun jis lal, Dios lal la tjomoná nun yupj mpes. La tjomoná jupj ca jis capj mpꞌaꞌsas. 45 Nun niná lojí na, Nupopay Dios jinwá lojí. Jupj jatjampan nun, jucucuspan nun. Jupj nun jis Papay tsjun poꞌó. Jupj pajal ꞌüsüs liji pjü jis lal. Jupj liji jyawca lotsꞌacꞌ. Jyawca wa malalapan mpes. Jyawca wa ꞌüsüspan mpes. Jüwǘ jive mpes se ꞌaya Dios ꞌüsüspan mpes, malalapan mpes wa se ꞌaya jüwüs. 46 La pꞌa quelel la nusejay nun, mpes nun quelel la sojí wa yupj. Yupj ma quelel la nusejay nun, nun ma wa quelel la sojí yupj. Dios ma ca mveles nun ꞌüsüs way lojí nun nin lojí mpes. Malala lajay ne nin pꞌiyá lajay. 47 Nun ꞌüsüs way welé nun sejamicapan jis lal ca nacj. Ma quelel ꞌüsüs welé pꞌa wa jis lal ca nacj. Nun nin pꞌiyá lojí, nun más ꞌüsüs tulucj pꞌa jis lal. Ne nin pꞌiyá lajay Dios ma japon. 48 Nin mpes najas pajal ꞌüsüs lojí nun, nun jis Papay Dios ꞌüsüs liji jinwá”, nin tjevele Jesús.

Nun üsüs lojí na, Dios ca nucus. Nun ma ca jisas nsem la pa ca nucucj.

6 1 Jesús tjevele wa yupj jis lal: “Nepénowa jisas la pꞌa wa yola yupj ꞌüsüs. Nin mpes ꞌüsüs lajay la pꞌa jis la nuc. ꞌIn tjajama ma la müjí niná. Niná lojí na, nun Nupopay tsjun poꞌo ma ca mveles nun ꞌüsüs la tjüjí. 2 Nin mpes najas ma mvelé nun pꞌa lal nun tꞌemel ꞌoyá tꞌemel cjuwá. Tꞌemel ꞌoyá na, lyájasa jinwá la müjí. Nepénowa jisas pjü way jus nlayecj yupj ꞌüsüs lajay, mpes pjü jis walapꞌaꞌá jaꞌayapj, judiopan* ꞌa si mulú ntꞌa, jümücj ntꞌa ꞌotsꞌipj. Jisas la pꞌa wa ca mvelecj yupj ꞌüsüs. Yupj ma tꞌücꞌ way quelel lajay tꞌemel cjuwá. Tꞌücꞌ way gente pꞌin javelepj yupj ꞌüsüs. Dios ma ca nin mveles. 3 Ma ca nin la müjí nun. Nun ꞌoyá na cjuwá jilal, lyájasa jinwá maꞌayá. Ma pjaní lal tjowelé nun ꞌoyá. 4 La pꞌa wa ma ca jus nlayecj nun tjaꞌayá. Nupopay Dios pꞌin ca nucus. Jupj pjü way nyuca nun ma welé. Jupj ca mveles nun pajal ꞌüsüs way la tjüjí.

5 ”Nepénowa javelepj Dios lal, newa nin ma lajay Dios jos jinwá. Jisas la pꞌa januc yupj Dios lal javelepj. Nin mpes jyünsünün̈ judiopan* ꞌa si mulú

SAN MATEO 5 , 6


16

ntꞌa, pülücj jil ntꞌa jyünsünün̈ wa, neꞌaj javelepj Dios lal. Niná nin lajay, ma tꞌücꞌ way ꞌüsüs. Napj tꞌücꞌ way velé. Gente pꞌin ca mvelecj yupj ꞌüsüs. Dios lovin ma ca mveles yupj ꞌüsüs. Nun Dios lal welé na, ma ca la müjí yupj lajay jinwá. 6 Nun Dios lal welé na, ma ca pꞌa lal mvelé jupj lal ca mvelé. Wama lowa nun jis wa moꞌó. Jun tꞌoꞌnó jun vilicj. Nun jis wa moꞌó ca mvelé Nupopay Dios lal, la pꞌa ma januc ntꞌa. Nupopay pjü nyuca nun pjü lojí la pꞌa wa ma januc ntꞌa. Jupj ca mveles nun pajal ꞌüsüs way la tjüjí nun.

7 ”Judiopan* tulucj ma sin ꞌyüsa Dios poꞌó. Yupj javelepj Dios lal, ma ꞌüsüs way yola jinwá javelepj. Nin mpes nin pꞌiyá pajal pülücj javelepj Dios lal. Yupj yola pajal la pülücj javelepj mpes, Dios ca mpjacam. Po ma tjowelé yupj jinwá, nun Dios lal welé na. 8 Po ma yupj jinwá la müjí nun. Nun la moná secj pꞌin, Nupopay Dios selé tsjan nujos. 9 Ninana jin pꞌiyá tjowelé nun:

‘Qjuis Papay, tsjun poꞌo pütꞌ.Po qjuisas pjü ca mvelecj jipj pajal ꞌüsüs. Jipj pꞌin ꞌüsüs pjü jis lal.

10 Qjuisas len̈ way Jepa nsem jipj pjü jis lal.Tsjun poꞌo patja lajay jipj jyas jinwá.Qjuisas wa ca nin nsem nosis casá.

11 Qjuisas wa qjuesé ꞌan qjuis la las yacjaj. 12 Malala nyuca la tjijicj, qjuisas perdonar

la qjuesejay.Nin pꞌiyá perdonar lis tjijicj la pꞌa, malala la qjuis tjajay cupj.

13 Qjuis capj tjepꞌyaꞌsa wa ma ca quelel malalala mijicj.

Qjuis capj tjepꞌyaꞌsa diablo* ma ca malala la qjuis mijis.Jipj pꞌin Jepa. Jipj pajal püné.

ꞌÜsüs way pꞌin la veles jipj ꞌüsüs.Nin ca nsem lovin. Qjuisas ca nin nsem.’ ”

Nin tjevele Jesús, cupj ca nin mvelecj Dios lal.14 Jupj tjevele wa: “Nun ca perdonar la müjí la pꞌa, yupj malala la

tjajay na nun jis lal. Nin mpes ꞌüsüs la veles niná Dios lal. Nun perdonar lojí yupj, Nupopay Dios ca perdonar la mijis wa nun malala la tjüjí. 15 Nun ma quelel perdonar lojí yupj, Nupopay Dios ma ca perdonar la nu mijis wa nun”, nin tjevele Jesús.

Jesús niswa tjevele cupj ca üsüs la mijicj Dios mpes. Ma ca qjuisas la pa ca nucucj.

16 Jesús tjevele wa niná: “Nepénowa ma jalá neneyawá, Dios lal quelel javelepj mpes. Newa ma lajay Dios jos jinwá. Yupj jisas la pꞌa ca jus nlayecj

SAN MATEO 6


17

yupj ma jalá. Jisas wa la pꞌa yola yupj ꞌüsüs, ma jalá mpes. Nin mpes ma ꞌyasꞌün̈, ma wa sey jacjoy. Niná pꞌin lajay, ma ꞌüsüs way yupj. Napj tꞌücꞌ way velé. Gente pꞌin ca mvelecj yupj ꞌüsüs way. Dios lovin ma ca mveles yupj ꞌüsüs way. Po ma la müjí yupj lajay jinwá. Nun ma lojá na, po ma nuwola je nu tapalas nun. 17 Nun ma lojá na, ca nusey ncjoyé wa, ca nuwola mpaꞌí wa. 18 La pꞌa ma ca jus nlayecj nun ma lojá. Nupopay Dios pꞌin ca jus nlayes. Jupj pjü way nyuca la pꞌa ma januc. Jupj ca nucus nun nin la tjüjí lyájasa way jin, ca mveles nun pajal ꞌüsüs la tjüjí”, nin tjevele Jesús.

Dios pin nujos nsem. Ma nujos nsem temel. (Lucas12.33-34)

19 Jesús tjevele wa niná yupj jis lal: “Ma nujisas nsem pülücj ntaꞌá nosis casá. Nun toꞌá nosis casá calatsa nlajas ca nacj. ꞌÜcj wa la majas. Pequepan ca jun ncjoltsecj, ca wama mal la pecj ca nacj. 20 Nin mpes más ꞌücj ꞌüsüs lojí nun jis tꞌemel lal, Dios jos jinwá. Niná lojí, ca pajal pülücj ntaꞌá Dios püꞌü ntꞌa. Neꞌaj ma jalá calatsas. Neꞌaj ma ca majas. Neꞌaj ma wama jil neꞌaj la pecj. 21 Más ꞌücj pülücj toꞌá Dios püꞌü ntꞌa. Nun pülücj toꞌá ntꞌa, neꞌaj pajal ꞌüsüs ca nsem nun jis lal.

22 ”Nun jis jun jaw jinwá nun jis pꞌüy mpes. Nun jis jun ꞌüsüs, jas tüpwes ꞌüsüs way nucú. Nin pꞌiyá nun nusin ꞌyüsa na Dios mpes. 23 Nun jis jun malala, jas tüpwes ma nucú. Pajal te ton̈ca pꞌin, ma nucú mpes. Nin pꞌiyá nun ma nusin ꞌyüsa na Dios mpes.

24 ”Nun ma polel lojí Dios jyüꞌta jinwá, nun pajal tꞌemel nujos. Nin pꞌiyá mozo ma polel tsjiꞌ liji niyom matꞌe mpes nin jawas pꞌin. Mozo ma ca quelel tꞌücꞌ la mijis jupj patrón pjaní tjijyüꞌta jinwá. Maꞌajapj tjijyüꞌta jin ca quelel la mijis ca nacj. Nenéyawa ca cus ncon̈cos mwalá way pꞌin. Ma ca jos maꞌajapj. Nin pꞌiyá nun ma polel pajal nin nujola tꞌemel mpes, Dios mpes tsjiꞌ lojí na.

25 ”Nin mpes nin velé, po ma pajal nin nujola tꞌas tsjan ca nlajá, tsjan ca müsiqué wa ꞌücj la pütꞌüs. Po ma pajal nin nujola tꞌas tsjan nusin nquiꞌpá nun jis pülül, nusin ꞌyawa. Dios la tjiji nu la pütꞌüs. Jupj ca nu maꞌayas wa nu la las. Dios la tjiji nun jis pꞌüy. Jupj nu maꞌayas wa ca pülül. 26 Tjunucú tsipyaya. Yupj ma jasin. Velan̈ ma jacutj. Ma jatꞌ jaꞌonsopj chiquero moꞌó. Dios se ꞌaya jis la las. Jupj Nupopay tsjun poꞌó. Nin mpes solejé Dios ca nu maꞌayas wa nujos jin. Nun más ꞌüsüs way tsipyaya jilal. 27 ¿Ncu nun más ꞌin püs ca mpatjaqué, nin nujola mpes pꞌin? Nin tulucj.

28 ”¿Tsjan mpes pajal nujola nupülül mpes? Tjunucú wa tsꞌutus witjacj. ꞌÜsüs way yustapj lejen̈, si tꞌünǘ wa. Yupj ma tsjiꞌ lajay. Ma wa sa lul. 29 Newa nin,

SAN MATEO 6


18

tsjutsj tsꞌituju más ꞌüsüs yustapj Salomón* jas quip lal. Salomón jepa püné waytsja. Jas quip pülücj jaylactsja. ꞌÜsüs justa jas tücüiꞌpe. 30 Dios liji pajal ꞌüsüs yustapj tsjutsjum. Tsjutsj lejen̈ ca nacj yacjaj. Ya pwe ca nacj. Nun más ꞌüsüs tsjutsjum jis lal. Nin mpes ca jus nlayé Dios ca nu maꞌayas wa nusin quip. Nun ꞌotsꞌotsꞌ way pꞌin poné Dios lal. 31 Nin mpes nin velé, po ma nin nujola tꞌas. Ma ca mvelé: ¿Tsjan ca nlajacj? ¿Tsjan ca müsiquecj? ¿Tsjan mpes ca qjuisin nquiꞌpacj? 32 Dios ma jisas nin yola ꞌoyn nyuca cütaꞌacj pjü way yupj jisas. Po ma yupj jinwá nujos tꞌas. Nupopay Dios selé nujisas niná. 33 Ninana pꞌin nujos tꞌas: nujos tꞌas nun ca nin la müjí Dios jyüꞌtá. Nujos tꞌas ca pjü mponé jupj lal. Nujos tꞌas ca ꞌüsüs way la müjí jupj jos jin. Nin lojí, Dios ca nu maꞌayas wa pjü way nun nujos. 34 Nin mpes po ma nujola tꞌas tsjan ca mpalas yayá. Yaya tjejyawca na ꞌücj ca nin jele. Yacjaj malala pyala mpes pꞌin ca nin jele yacjaj. Ma nujola nsem pꞌa jawasa pyalá”, nin tjevele Jesús.

Po ma tjowelé la pa malala. (Lucas6.37-38,41-42)

7 1 Jesús tjevele wa: “Po ma tjowelé la pꞌa malala. Nun welé wa la pꞌa malala, Dios ca mveles wa malala nun. 2 Nin ca nsem, nun la pꞌa poꞌo welé jinwá, nin jinwá ca mveles Dios nun poꞌó. Nun nujola jin pꞌiyá, nin pꞌin ca mveles Dios nun jis lal ncu tꞌücꞌ la tjüjí niná.

3 ”¿Tsjan pjucj jele jetjam malala liji, ma nin jele más malala lejay jipj jupj lal? Nin pꞌiyá niná tsjan tsjicj way jetjam junma tjeyaca nyuc; yo püné jipj jinma tjeyaca ma nyuc. 4 Jetjam lal velen: ‘Natjam, ca maꞌayan tsjan tsjicj way jinma tjeyaca pjeꞌá li tsꞌi’. Jipj ma nyuc yo püné jipj jin moꞌó. Nin pꞌiyá lejay jipj. 5 Jipj pajal malala, niná nin lejay na. Jipj malala wa, la pꞌa malala jinwá. Mya ꞌüsüs ca jipj. Po

SAN MATEO 6 , 7

Tjunucatsipyaya,Diosseayajislalas.(SanMateo6.26-27)


19

ma malala la mijin quinam, püna la tjejay jinwá. Niná la tjejay na, ca jus nlayen ꞌoyn nyuca ca cus mpꞌaꞌsan la pꞌa wa”, nin tjevele jupj.

6 Jesús tjevele nepénowa la pjütsꞌünpan Dios lal. Tjevele cupj ma ca mvelecj yupj jis lal Dios tjevelá. Ma wa ca nin mvelecj tsꞌa ꞌinpan jis lal. Yupj tsjiyó jinwá, tjevele. Malana jinwá yupj, tjevele jupj. Nun ꞌüsüs welé na, la mpjütsꞌünücj ca la pꞌin. Pajal tsꞌi miꞌinacj ca nun tjowelé mpes, tjevele Jesús.

Newa la moná Dios lal. (Lucas11.9-13;6.31)

7 Jesús tjevele wa: “Newa la moná Dios lal nun, ne jupj ca nu maꞌayas nun la tjomoná. Ma len̈ way nusé ꞌaya, newa la moná, ne jupj ca nu maꞌayas nun la tjomoná. Nun nujos Dios ca nucopj mpꞌaꞌsas, newa la moná Dios lal. Newa lo moná na, jupj ca nin la mijis. 8 Nun lo moná Dios lal, nin ca ntꞌanqué. Nun lovin pꞌin lo moná, jupj ca nu maꞌayas. Nun newa lo moná Dios ca nucopj mpꞌaꞌsas, jupj ca nin la mijis nun mpes.

9 ”Nun ca jus nlayé niná. Nun popa pjaní jupj popa tsjicj ve le moná na, ma pe ca maꞌayas jupj. 10 Cjul le moná na, ma ca maꞌayas lotsjim. 11 Nunpan malalapan, mopꞌin solejé ꞌoyn nyuca ꞌüsüs jis maꞌayá nun sin popa tsjictjacj. Nun jis Papay tsjun poꞌó, ꞌüsüs way jupj, malala tulucj. Nin mpes ca jus nlayé jupj ca maꞌayas ꞌüsüs pꞌin, jupj lal la mon mpes.

12 ”Nujisas ca la pꞌa ꞌüsüs la mijicj nun mpes. Lovin niná pꞌiyá la müjí yupj mpes. Ninana Moisés* püna tepyaca. Niná profetapan* püna tapac wa ncupj ca nin la mijicj”, nin tjevele Jesús.

In tjajama ca la müjí Dios jos jin. (Lucas13.24)

13 Jesús tjevele wa yupj jis lal: “Nin pꞌin la müjí napj velé jinwá. Niná napj velé jun vilicj laꞌí way jinwá, ꞌücj la winin la pütꞌüs Dios lal. Costa tulucj ꞌawa püné ntꞌa la winin. Jun vilicj la püné jinwá neꞌaj la winin. Jümücj pajal la püné jinwá. Pülücj jil neꞌaj, pajal malala se palá ntꞌa. 14 Nin tulucj Dios lal patja mpes. Jun vilicj tsjicj way jinwá neꞌaj la winin, Dios lal la pütꞌüs. Jümücj laꞌí way jinwá. Pjaní way pꞌin jus nlayecj ꞌoyn nyuca la mijicj, mpatjam Dios lal.”

Ca ücj wa jus nlayé pjacj liji Dios jos jinwá. (Lucas6.43-44)

15 Jesús tjevele wa niná: “ꞌIn tjajama. Nepénowa la tsuwil. Yupj javelepj Dios mpes javelepj. Dios mpes javelepj tulucj nepenowá. ꞌÜsüs

SAN MATEO 7


20

jin javelepj yupj ca nacj, Dios poꞌo japon jinwá. Malala pꞌin yupj. Nun nutsꞌaꞌá jisas la pꞌin. Tsꞌisin̈ yupj pajal, coyote jinwá. 16 Nun ꞌücj wa jus nlayé ncu tꞌücꞌ way javelepj Dios mpes. Yupj lajay mpes ca jus nlayé. Nun nucú na wolas velan̈, nun jus nlayé ncu ꞌücj lo las jupj wolas. Nun solejé jül ma ꞌanpüpj vyala. Tunun mwicj ma higo* vyala jupj. 17 Jupj wolas ꞌücj lo las, lovin nin pꞌiyá ꞌüsüs jupj. Jupj wolas ma polel lo las, lovin nin pꞌiyá malala jupj. 18 Jupj wolas ꞌücj lo las, ma ca wolas malala mvalas. Jupj wolas malala, ma ca nepénowa ꞌücj lo las mvalas jupj. 19 Wolas ma polel lo las, ntꞌüjǘ, ca ꞌawa moꞌo la ntsꞌiyá. Nin lovin. 20 Nin pꞌiyá niná noyomes jis lal. Nun ꞌücj wa ca nucú, ca jus nlayé ncu tꞌücꞌ way javelepj Dios mpes. Yupj lajay mpes pꞌin ca jus nlayé.

21 ”Javelepj mpes pꞌin ma solejé ncu ꞌüsüs yupj. Nepénowa javelepj napj yupj jis Jepa Püné — tjevele jupj— . Newa nin, Dios yupj jis Jepa tulucj. Dios jos jin lajay, yupj pꞌin Dios si jütüta popa se palá. Dios napj Mpapay tsjun poꞌó. 22 Tsꞌacꞌ pꞌa wa napj ca mvelé pjacj ꞌüsüs, ca mvelé wa pjacj malala. Nin jawas ca pülücj way mvelecj napj lal: ‘Jipj pꞌiyá cupj qjuis Jepa. Cupj jipj mpes tsjiꞌ la tjijicj. Tjevelecj Dios mpes jipj jyas jinwá. Tjijyüꞌtücj tjil lapanenpan gente jisas mpe. Pajal ꞌüsüs la tjijicj wa, gente pꞌin ma polel lajay jinwá. Ninana la tjijicj la pꞌa ca nucucj, ca sin müꞌüsüs Dios pajal püné. Pjü way la tjijicj jipj mpes.’ Nin ca mvelecj nepenowá. Newa ma la tjajay Dios jos jinwá. 23 Mpes nin javelepj na, napj tülü way ca mvelé yupj jis lal: ‘Nun lovin ma ncapj tocon̈có. Lowa napj mpe. Nun pjü way malala nyuca lojí.’ Nin ca mvelé yupj jis lal.

24 ”Nepénowa tjepjyacan̈ napj tjevelé, ne nin lajay napj tjevelé jin. Yom ꞌüsüs jas tjijyünsa wosis jin pꞌiyá yupj. ꞌÜsüs pꞌin jólatsja jupj. Pajal campwila tsjomis tyoca mwalá way pꞌin, pwen jáꞌasa na tyoca nas. 25 Tꞌücꞌ wo jas tjijyünsa na, pajal püné tjive. ꞌÜsǘ püné tꞌyüna wa. Pajal yümücj way jas tjelyapjünǘ lüpjǘ ꞌotsꞌipj jupj wo ntꞌa. Newa ma tyüla wosis, tsjomis campwila ton̈ca mpes, pwen jáꞌasa nas. Nin pꞌiyá napj jyütütj jinwá lajay jis lal. Newa ca ꞌücj mpatjam yupj. 26 Nin tulucj la pꞌa jis lal. Yupj tjepjyacan̈ watsja napj tjevelé. Mopꞌin ma la tjajay napj tjevelé jin. Pꞌa yom wo jas tjijyünsa jinwá yupj. Ma jola jintsja, mpes jupj ma tyoca tsjomis. ꞌAmá casá jas tjijyünsa jupj la pꞌin. 27 Tꞌücꞌ wo jas tjijyünsa na, pajal yümücj tjive. ꞌÜsǘ tꞌyüna. Pajal lüpjǘ jas tjelyapjünǘ watsja neꞌaj, jupj wo ntꞌa. Mpes tyüla wa wosis. Pajal yümücj pjac tyüla. Nin pꞌiyá ca malala jis mpalas yupj”, nin tjevele Jesús.

SAN MATEO 7


21

28 Jesús tecyawaja tjevele quinam jupj quelel véletsja. Jupj tjevele tjepjyacan̈ yólatsja jupj pajal ꞌüsüs sin tjiꞌyüsa lis tjiji. 29 Jesús Moisés* popel sin ꞌyüsa lajay jin tuluctsja. ꞌÜcj jis la jütütj jinwá tjevele jupj.

Jesús pülücj way pajal üsüs la tjiji, gente ma polel lajay jin. Tjiyüsa la tjiji jüpüy tjamaja. (Marcos1.40-45;Lucas5.12-16)

8 1 Jesús tecyawaja sin ꞌyüsa lis tjiji na, tucucꞌ mpe palavin tjacꞌ. Pajal pülücj jupj cjüil tjil. Quelel jiltsja Jesús lal. 2 Yom pjaní Jesús ntꞌa tjacꞌ. Tüicꞌ jin tjáꞌasa Jesús wolapꞌaꞌá. Malala jostsja pajal. Jupj jüpꞌüy pajal tjamájatsja lovin. Palá tinca jüpꞌüy popé. Jupj tjevele Jesús lal:

— Nejepa, jipj polel ni ꞌüꞌsa lejay. Jipj jyas na ca nin nsem.3 Mpes Jesús pjwel la tepyacta, po la tjeꞌyotꞌa yom malala jos. Tjevele:

— Najas. ꞌI tjüꞌüꞌsüs quinam.Ninana tjevele na, len̈ way tjiꞌyüꞌsa niná yomen. Jüpꞌüy ꞌüsüs way

tepyala jupj. 4 Yom tjiꞌyüꞌsa na, Jesús tjevele jupj lal:— Po ma tjevele la pꞌa lal quinam jipj ꞌi tjüꞌüꞌsa. Jutja sacerdote*

ntꞌa. Ca jis nucus. Jupj ca la mpalas ncu malala lo nuc pꞌyüy poꞌó. Ca mveles ꞌüsüs quinam. Niná la tjejay na, Dios mpes maꞌayan, jipj ꞌi tjüꞌüꞌsa mpes. Pajal püna Moisés* tjijyüꞌta tsjan ca maꞌayacj, jis pꞌüy jis tjiꞌyüꞌsa na. Jupj tjijyüꞌta jin ca la mijin. Pjü la tjejay na, la pꞌa ca jus nlayecj jipj tꞌücꞌ way ꞌi tjüꞌüꞌsa quinam — nin tjevele Jesús.

Jesús cus tjepyasa wa israelpan popa tulucj. (Lucas7.1-10)

5 Capernaum ntꞌa tjemey Jesús. Neꞌas tjemey na, jepa militar tjacꞌ jupj ntꞌa. Jepa militar israelpan* popa tuluctsja.

Militar romano* waytsja. Jépatsja jupj niyom cien jis lal. Jupj tjacꞌ na, la tjemyona Jesús lal jupj ca müꞌüꞌsüs la mijis jupj jomozo. 6 Jupj tjevele:

— Namozo pajal lapj jos. Püꞌü pꞌin, ma polel ꞌutaná. Pajal nepé vyaja jupj.

7 Jesús tjevele jupj lal:— Napj pꞌiyá ca mis, müꞌüꞌsüs la mejay jupj.8 Jepa militar tjevele Jesús lal:

— Pajal ꞌüsüs way jipj. Napj ꞌüsüs tulucj. Más ꞌücj ma nawá moꞌo cuy jipj. Más ꞌücj jipj ca müjüꞌtün ca müꞌüꞌsüs jupj la pꞌin. Napj selé jipj nin la tjejay na, ca müꞌüꞌsüs jupj. 9 Napj selé jipj ꞌücj jyütütj. Nin

SAN MATEO 7 , 8


22

pꞌiyá napj nejepa ni jütüta. Napj lejay jupj vele jin. Napj jyütütj wa niyom militar pajal pülücj. Pjaní lal velé jutja, mpes jama jupj. Pꞌa lal velé was, mpes jacꞌ. Namozo lal velé nin la mijis, mpes nin liji jupj — nin tjevele jepa militar.

10 Jesús nin tjapjaca na, jupj jólatsja pajal ꞌüsüs tjevele jepa militar. Mpes Jesús tjevele jupj cjüil tjil jis lal:

— Pajal ꞌüsüs pyona jupj, jupj ne israelpan* popa tulucj. Newa ma tjinyuc Israel mpe ꞌesepj pajal tepyona jupj jinwá. 11 Pülücj israelpan tulucj ca mpatjam wa Dios jyüꞌta ntꞌa. Pjü jun taꞌá mpe ca ncul. Ca majatjum, ca nlajacj Abraham* lal, Isaac lal wa, Jacob lal wa. Tꞌücꞌ way nin ca nsem. 12 Dios jostsja pjü israelpan ca neꞌaj mpatjam jupj jyüꞌta ntꞌa, mopꞌin ma ca neꞌaj mpatjam nepenowá. Israelpan pülücj ca pjeꞌá lis ncoyes pajal püste ntꞌa. Neꞌaj ca pajal la mpuyucj. Jis wis ca jas nquiꞌlicj pajal nepé vyaja mpes — nin tjevele Jesús israelpan mpes.

13 Jupj tjevele wa jepa militar lal:— ꞌÜcj la winin quinam. Jipj tepyon jinwá ca nsem.Jesús nin tjevele na, tjiꞌyǘꞌsatsja jepa militar jomozo.

Jesús pajal pülücj jis tjiyüsa lis tjiji malala jisas. (Marcos1.29-34;Lucas4.38-41)

14 Pedro wo ntꞌa tjemey Jesús. Jesús wama tjemey jupj wo moꞌó, jus tjinyuca Pedro pwisam. Pǘꞌütsja jupj, malala jostsja mpes. Si ꞌáwatsja jupj. 15 Jesús jupj mos po la tjeꞌyotꞌa. Po la tjeꞌyotꞌa na, tjiꞌyüꞌsa jupj. Len̈ way jas tjijyünsa. Tjeꞌyaya Jesús la las. ꞌÜsüs tjiꞌyüꞌsa quinam.

16 Tꞌyaja na, la pꞌa wa malala jisas tucuman Jesús ntꞌa. Lapanenpan pátjatsja yupj jisas moꞌó. Jupj pjeꞌá sin tjejyama lapanenpan. Tjil yupj jupj tjevele mpes pꞌin. Pjü malala jisas jis tjiꞌyüꞌsa lis tjiji. 17 Nin la tjiji mpes, tꞌücꞌ la tjiji Isaías tjevelá pajal püna. Isaías profétatsja* jupj. Dios mpes tjevele. Niná Isaías tjevelá Jesús mpes: “Jupj qjuis tjiꞌyüꞌsa la qjuis tjiji cupj, malala qjuisastsja mpes. Jupj pꞌiyá ꞌaplijílatsja cupj ꞌaplijílatsja mpes.”

Jesús tjevele onin la qjuijim cus la con̈ jupj. (Lucas9.57-62)

18 Jesús yus tjinyuca pajal pülücj ꞌa jis tjimyula jupj ntꞌa. Mpes jupj discipulopan* jis tjijyüꞌta ca mal ꞌüsǘ naꞌaj poꞌó. 19 Custjay ma tjil na, yom pꞌa wa tjacꞌ Jesús ntꞌa. Moisés* popel sin ꞌyüsa lajay pópatsja jupj. Jupj tjevele Jesús lal:

SAN MATEO 8


23

— Gente sin ꞌyüsa lejay jipj. Napj ca cyapj ncon̈ jun taꞌá jipj quelel jay ntꞌa.

20 Jesús tjevele costa way cus la con̈ jupj. Tjevele:— Gato selván yupj jis jomwen jul jinan̈, tsipyaya yupj jis tsintsil

jatatj wa. Nin tulucj napj lal. Napj nawá cjuwá. Napj pꞌiyá niná Yomen Dios jas tjejyamá — nin tjevele Jesús.

21 Pꞌa wa yom Jesús discípulo* watsja. Jupj tjevele Jesús lal jupj quelel se cón̈catsja jupj pꞌa jyawca na.

— Ntjeꞌaya la nuc mpaꞌis mpapay pꞌin. Tepeꞌe na, ca cyapj ncon̈ — tjevele jupj.

22 Jesús tjevele ma polel li nucú cus la con̈. Tjevele:— Ncapj tecyon̈ca quinam. La pꞌa wa ꞌücj ꞌamá jis la toc jis pülücj tepeꞌe

na. Yupj pꞌiyá tecyaꞌlin̈ jinwá, yupj Dios lal ma japon mpes — tjevele Jesús.

Jesús tjijyüta lüpjǘ, üsǘ püné otsipj. (Marcos4.35-41;Lucas8.22-25)

23 Jesús barco* moꞌo wama tjemey. Jupj discipulopan* wama tjil wa. ꞌÜsǘ naꞌaj poꞌo jil watsja yupj. Pajal la pünetsja ꞌüsǘ, pajal campwila watsja. 24 Len̈ way pajal jas tjelyapjünǘ lüpjüs ꞌüsǘ püné ntꞌa. ꞌÜsǘ pajal la tjepjetpjetsꞌé. ꞌÜsǘ barco wama tjemey, quelel pítꞌatsja barcas. Jesús nasa tjejyá. Newa tjejyatsja jupj. 25 Mpes jupj discipulopan jupj ntꞌa tjil, jas tiquilquil, ne jola tepyala. Tjowelepj:

— Qjuis capj tjepꞌyaꞌsa, qjuis Jepa. Qjuis qjues ntꞌancam.26 Jesús tjevele yupj jis lal:

— ꞌOtsꞌotsꞌ way pꞌin poné nun napj lal. ¿Tsjan mpes locj jeyá? — tjevele.Jas nisa jupj. Cus tjeveꞌle lüpjǘ, cus tjeveꞌle wa ꞌüsǘ. Mpes lüpjǘ

ꞌütꞌün nasa tepyala. ꞌÜsǘ ꞌütꞌün nasa wa. 27 Niyom yólatsja jupj pajal ꞌüsüs la tjiji, pajal püné jupj. Yuwá tjowelepj: “¡Tꞌücꞌ way yom niná pasal püné way! ꞌÜcj si jütüta lüpjǘ, ꞌüsǘ ꞌotsꞌipj, ne nin lajay wa jupj jyüꞌta jin.”

Jesús pjeá sin tjejyama lapanenpan. (Marcos5.1-20;Lucas8.26-39)

28 Neꞌas tjemey ꞌüsǘ naꞌaj poꞌó. Jesús tjemey ntꞌa Gadara lotsja. Neꞌas tjemey na, niyom matꞌe tjiquil la nyüjüsün̈ jupj. Panteón mpe tjiquil yupj neꞌaj. Janucun waytsja yupj, nin pꞌin lapanenpan jisas moꞌo tapatja yupj. Pajal tsꞌa ꞌintsja yupj, mpes la pꞌa wa ma polel jiltsja neꞌaj, yupj tjelyawun̈ ntꞌa. 29 Yupj Jesús jus tjunuc na, pajal yümücj la tupuyupj:

SAN MATEO 8


24

— ¿Tsjan mpes tjacuy quinam cupj ntꞌa? Jipj Dios Jatjam. ¿Ncu ca malala la qjuis mijin? Nin jawas jyawca tulucj nin la mijin mpes — nin tjowelepj yupj Jesús lal.

30 Neꞌaj way pꞌin ꞌin malana pajal pülücj tjelyawun̈, jalatsja neꞌaj. 31 Lapanenpan pajal la tjomon Jesús lal:

— Jipj ca müjüꞌtün ca nlaca ncupj ca nacj. Qjuisas jyütütj ca nlaca malana jisas moꞌó.

32 Jesús tjevele lapanenpan jis lal:— Lowa nepé.Mpes pjeꞌá tjil niyom jisas mpe. Malana jisas moꞌo tjil. Jisas moꞌo

tjil na, malana pjü tsꞌequenen̈ neven palavin, ꞌüsǘ püné moꞌo tjil yupj. Jis qjues tꞌanca, tecyaꞌlin̈ pjü.

33 Niyom malana jajamapj tjunuc nin tepyalá, tsꞌequenen̈ yupj pülücj patja ntꞌa. Pjü tjowelepj Jesús la tjijá. Niyom poꞌo tjowelepj wa, yupj ne lapanenpan jisas moꞌo tapatja püna pꞌin. 34 Mpes pjü way tjiquil la nyüjüsün̈ Jesús. Pues pjü way pülücj patja mpe tjiquil. Jus tjunuc na, pajal la tjomon Jesús lal jupj ca mim yupj mpe.

Jesús tjiyüsa la tjiji ma polel utaná. (Marcos2.1-12;Lucas5.17-26)

9 1 Jesús niswa wama tjemey barco* moꞌó. ꞌÜsǘ naꞌaj poꞌo tjemey jupj, püna tüpüꞌü ntꞌa. 2 Neꞌas tjemey na, niyom nepenowá tjiquil jupj ntꞌa. Malala jos tucuman hamaca lal. Malala jos ma polel ꞌutanatsja. Yupj topon Jesús ꞌücj la qjuijis lo ꞌüꞌsüs jupj. Jesús jus nleya yupj topon, ne jupj tjevele malala jos lal:

— Ma nin jele tꞌas. Jin tjiyocj wa ca nsem. Napj perdonar la ꞌejay malala la tjejay Dios lal. Ma nin nola quinam.

3 Neꞌaj játjatsja noyomes Moisés* popel sin ꞌyüsa lajay. Yupj ma jisastsja Jesús tjevelá. Yupj yólatsja Jesús tjevele pajal malala. Dios pꞌin ꞌücj nin vele, yólatsja. 4 Jesús seletsja nin yólatsja yupj. Jupj tjevele yupj jis lal:

— ¿Tsjan mpes pajal malala nyuca nujola nun? 5 Napj ꞌücj velé: ‘Napj perdonar la ꞌejay jipj malala la tjejay Dios lal’. Napj ꞌücj wa velé: ‘Jin tjijyünsa, mim’. ¿Cana más ꞌin costa la veles? 6 Nin pꞌiyá ca mvelé wa malala jos lal, mpes nun ca jus nlayé napj ꞌücj perdonar lejay nosis ntꞌa. Napj pꞌiyá niná Yomen Dios jas tjejyamá — nin tjevele Jesús.

Jupj tjevele wa malala jos lal:— Jin tjijyünsa. Jipj hamaca ntꞌya, ntꞌan. Ca mim wya ntꞌa.

SAN MATEO 8 , 9


25

7 Len̈ way jas nisa malala jos. ꞌÜcj jostsja quinam. Tjemey wo ntꞌa. 8 Pülücj way tjunuc niná nin tepyalá. Tjunuc na pajal ꞌüsüs yola tepyala Jesús la tjiji mpes. Nin mpes ꞌüsüs tjowelepj Dios poꞌó. Dios tjeꞌyaya yom pjaní ꞌücj la tjiji niná, tjowelepj yupj.

Jesús jostsja Mateo ca cus ncon̈cos jupj. (Marcos2.13-17;Lucas5.27-32)

9 Jesús tjemey nepé. Jupj jámatsja na, jupj tjinyuca yomen. Yom niná impuesto jaylacj tꞌeꞌéncatsja jepa mpes. Wa ntꞌa tꞌemel tꞌeꞌéncatsja ntꞌa jáꞌasatsja jupj. Niná yom Mateo lotsja jupj. Jesús tjevele jupj lal:

“Ncapj tecyon̈ca jipj. Najas ncapj cyon̈ lovin.” Len̈ way jas tjijyünsa Mateo, cus tecyon̈ca jupj.

10 Locopyaya Jesús Mateo wo ntꞌa jáꞌasatsja. Neꞌaj lyájatsja tꞌawaná jupj discipulopan* jis lal. Neꞌaj tjiquil wa, tjalá watsja niyom pülücj. Nepénowa impuesto jataꞌepj tapatja Mateo jinwá. Yupj pequen̈tsja püna pꞌin. Pꞌa witjacj ma tꞌücꞌ la tjajay Moisés* popel tjijyüꞌta jinwá. 11 Fariseopan* tjunuc Jesús jáꞌasatsja yupj jis lal, lyaja watsja yupj jis lal. Mpes yupj jis la tjüꞌüy Jesús discipulopan jis lal:

— ¿Tsjan mpes lyaja nujepa impuesto jataꞌepj jis lal, malala lajay jis lal wa?12 Jesús tjapjaca yupj jis la tjüꞌüy. Mpes jupj tjevele yupj jis lal jupj

quelel se pꞌáꞌsatsja malala lajay. Tjevele:— ꞌÜcj jisas ma jisas la pꞌa si tsꞌucú. Malala jisas pꞌin jisas niná. Napj si

tsꞌuc jinwá lejay malala lajay jis lal, ne yupj ca cüꞌüꞌsüs quinam. 13 Nun ma nusin ꞌyüsa tsjan jos Dios. Dios tjevele jupj Popel moꞌó: ‘Napj najas la pꞌa quelel la sojí nun. Najas jis capj mpꞌaꞌsá la pꞌa wa. Niná lojí más ꞌüsüs Dios mpes ꞌoyá lal.’ Lowa nun, nusin tjüꞌüsüs tsjan mpes nin tjevele Dios. Napj niná nin lejay Dios jos jinwá. Napj tjacuwis la veles malala lajay jis lal. Napj velé yupj jis lal Dios jos yupj ꞌaplijila nsem malala nyuca la tjajay mpes. Dios jos ꞌüsüs la mijicj quinam jupj jos jinwá. La pꞌa wa ꞌüsüs lajay Dios jos jin. Niná napj ma velé yupj jis lal — nin tjevele Jesús.

Jesús discipulopan pa casá lajay püna tapatja jis lal. (Marcos2.18-22;Lucas5.33-39)

14 Locopyaya Juan discipulopan* tjiquil Jesús ntꞌa. Juan bautizar* liji watsja püná. Jupj discipulopan tjowelepj Jesús lal:

— Nenéyawa ma lyajacj cupj, quelel velecj pꞌin Dios lal. Nin pꞌiyá fariseopan* ma jalá wa neneyawá, quelel javelepj pꞌin Dios lal. ¿Tsjan mpes ma nin lajay jipj discipulopan*, Dios lal la veles?

SAN MATEO 9


26

15 Jesús tjevele jupj discipulopan* ma nin lajaytsja custjay. Pꞌa jyawca na ca nin la mijicj. Ninana tjevelá:

— Nin jawas yom judío* woya na, jupj jomicapan jiquil wa cus la con̈ jupj. Pajal ꞌücj jisas jatja; ma la puyupj yupj. Nin pꞌiyá napj discipulopan* jis lal. Napj yupj jis lal ꞌos. ꞌÜcj javelepj napj lal. Nin mpes ꞌücj jisas jatja yupj. ꞌÜcj yupj jalá. Pꞌa jyawca na, pꞌa casá ca nsem. La pꞌa ca ncul, ca ma tjililin̈. Len̈ ca nsem napj. Nin tepyala na, napj discipulopan ma ca nlajacj neneyawá, ca mvelecj pꞌin Dios lal — nin tjevele Jesús.

16 Jupj tjevele wa jupj lal japon ma polel nin pꞌiyá jis la jay püna tapatja la tjajay jinwá.

— Nin pꞌiyá ma polel jul sa lul jis pülül pül pülül seyasa mpes — tjevele— . Nin lajay na, pülül seyasa laꞌí pyala. Mpes pülül pül way ca la ntsüꞌüm, ca püné way la jul nsem. 17 Nin pꞌiyá wa, judiopan* uva ꞌüsǘ seyasa jatatj na. Uva ꞌüsǘ seyasa ma ca moꞌo ntꞌucj pjolocꞌ pül way moꞌó. Nin lajay niná, pjolocꞌ pül ca mpjoltem ꞌüsǘ myolca mpes. Tjopjolta na, uva ꞌüsǘ ca jus ncocom. Malala ca mpalas wa pjolocꞌ. Nin mpes ma lajay niná. Uva ꞌüsǘ seyasa jatatj na, pjolocꞌ seyasa moꞌo ca ntꞌucj. Nin mpes ma ca malala mpalas uva ꞌüsǘ, ma wa ca malala mpalas pjolocꞌ — nin tjevele Jesús.

Jesús jas tjijyünsa tepeá. Niswa tüpüü la tjiji jupj. Nin wa tjiyüsa la tjiji wa quepj malala jos. (Marcos5.21-43;Lucas8.40-56)

18 Jesús newa véletsja na yupj jis lal, yom pꞌa wa tjacꞌ yupj ntꞌa. Yom niná jepapan pópatsja judiopan* ꞌa si mulú ntꞌa. Tjacꞌ Jesús wolapꞌaꞌá, tüicꞌ jin tón̈catsja. Yom niná tjevele:

— Ncucus yas way tepeꞌe. Was nawá ntꞌa. Najas po la moꞌotꞌen ncucus, ca jupj mpüꞌüm.

19 Mpes Jesús tjemey jupj lal. Jesús discipulopan* tjil wa Jesús lal. 20 Jiltsja na, quepj pjaní Jesús cjüil tjacꞌ. Quepj niná po la tjeꞌyotꞌa Jesús jas quip, tsjan po velan̈ mpes. Malala jostsja, ne nin la tjiji jupj. Año dóceya newa ꞌos tepyálatsja, ma tjiꞌyüꞌsa. 21 Jupj jólatsja: “Jesús jas quip po le ꞌotj pꞌin, ma ꞌüꞌsüs ca napj”. 22 Jupj po la tjeꞌyotꞌa na, Jesús la nujuya, jus tjinyuca quepan. Tjevele jupj lal:

— Ma nin jele tꞌas, Ncucus. Jipj tepyon napj polel ꞌi ꞌüꞌsa lejay, nin mpes ꞌi tjüꞌüꞌsa jipj.

Jesús nin tjevele na, tjiꞌyüꞌsa quepan.23 Locopyaya Jesús judiopan* jis jepa wo ntꞌa tjemey, jupj jámatsja

ntꞌa. Nasa pülücj ꞌa jis tjimyula jupj wo ntꞌa, jupj jucucus tepeꞌe mpes.

SAN MATEO 9


27

Nepénowa jis flauta* la tjupjus. Nepénowa pajal yümücj la tupuyupj. Jesús yus tjinyuca, 24 tjevele:

— Lowa, nun pjü way. Tsjicj tepeꞌe tulucj. Tjejyá pꞌin.Jesús seletsja jupj ca ꞌyüꞌsa la mijis, mpes nin tjevele. Yupj ma

topon. Tjuwiꞌin̈ pꞌin. 25 Jesús pjü pjeꞌá sin tjejyama. Tjil na, tsjicj tüpüꞌü ntꞌa tjemey, mos ntjüiꞌle jupj. Nin la tjiji na, jas tjijyünsa tepeꞌá. Nyucunutsja jupj quinam. 26 Neꞌaj way tapatjá pjü jis wala tjowelepj ninana tepyalá. Mpes pjü neꞌaj jus nlay Jesús la tjiji niná.

Yun tulucj jis tjiyüsa lis tjiji Jesús.27 Jesús judiopan* jis jepa wo mpe tjemey quinam. Tjemey na,

niyom matꞌe cjüil tjil wa. Manas yun tuluctsja yupj. Yupj la tupuyupj:— Qjuis capj tjepꞌyaꞌsa. Jipj niná Yomen Dios jas tjejyama qjuis capj

la pꞌacj. Jipj David* popa pꞌiyá, locopyaya tüpütꞌ — nin tjowelepj yupj.28 Jesús wama tjemey na, niyom yun tulucj wama tjil wa. Yupj

tjiquil Jesús ntꞌa. Jupj jis la tjiꞌyüya:— ¿Ncu poné nun napj polel nu ꞌyüꞌsa lejay nuyun?— Nin pyonecj — tjowelepj yupj.29 Jesús jis yun po la tjeꞌyotꞌa. Tjevele:

— Nun poné jinwá nsem.30 Len̈ way ꞌücj januctsja yupj, jis tjiꞌyüꞌsa. Locopyaya Jesús tülü way

jis tjijyüꞌta ma nin mvelecj ꞌoyn nyuca jis tjiꞌyüꞌsa yupj. 31 Mopꞌin ma la tjajay Jesús tjevele jinwá. Tjil na, pjü jis lal tjowelepj niná Jesús la tjiji yupj mpes. Mpes pjü neꞌaj way pꞌin tapatja, pjü tjepjyacan̈ niná tepyalá.

Jesús tjiyüsa la tjiji ma polel véletsja.32 Noyomes püna yun tuluctsja pjeꞌá tjil na, la pꞌa wa noyomes tjiquil

wa Jesús ntꞌa. Yom ma polel vele lal tjiquiltsja yupj. Lapanen pǘꞌütsja jupj jos moꞌó. Nin mpes ma polel véletsja. 33 Jesús pjeꞌá jas tjejyama lapanen. Nin la tjiji na, ꞌücj véletsja yomen. La pꞌa wa tjepjyacan̈ niná tepyalá. Tjepjyacan̈ na, yupj yólatsja Jesús pajal ꞌüsüs la tjiji. Tjowelepj:

“Lovin ma tjinyucuctsja niná Israel moꞌó”.34 Newa fariseopan* ma ꞌüsüs tjowelepj Jesús poꞌó. Yupj javeleptsja:

“Lapanenpan jis jepa se pꞌaꞌsa Jesús. Nin mpes ꞌücj pjeꞌá sin jyama lapanenpan.”

Jesús pajal jólatsja gente malala jis tepyala mpes.35 Jesús jun taꞌá tjuwine Galilea moꞌó. Pjaní pjaní tjemey pülücj patja

ntꞌa, pjaní way pꞌin patja ntꞌa ꞌotsꞌipj. Jupj tjemey ntꞌa sin tjiꞌyüsa lis

SAN MATEO 9


28

tjiji lovin judiopan* ꞌa jis tjimyula ntꞌa. Pjü jis wala tjevele pajal ꞌüsüs tepyala Dios mpes. Tjevele quina ca jis müjüꞌtüs Dios. La talata malala jos, jupj tjiꞌyüꞌsa la tjiji wa. Pajal sin napnapj jin jisastsja jis tjiꞌyüꞌsa lis tjiji wa pjü. 36 Jupj gente pülücj yus tjinyuca na, pajal jólatsja yupj mpes. Oveja* yusapj jinwá yupj, jólatsja Jesús. Len̈tsja pjacj jis cüjamas. Lapj nyuca yólatsja yupj lovin. Ma polel jis capj tjepꞌyaꞌsa yupj pꞌiyá. 37 Mpes Jesús tjevele jupj discipulopan* jis lal: “Pajal pülücj ma sa con̈ Dios custjay. ꞌÜcj wa Dios jatjampan jis la pal yupj. Pülücj velan̈ jinwá yupj napj lal. Mopꞌin namozopan pjaní way pꞌin, ca jis lal ncul pjü. 38 Mpes la tjomoná nun Dios lal mozopan pülücj ca sin majamas yupj ntꞌa. Jupj pꞌiyá jyüꞌta jupj mozopan. La tjomoná pülücj jilal ca mvelecj yupj napj mpes. Nin mpes ca pülücj mponecj napj lal, ca Dios jatjampan jis mpalas”, tjevele Jesús.

Jesús niyom dóceya sin tjejyama ca tsji la mijicj jupj mpes. (Marcos3.13-19;6.7-13;Lucas6.12-16;9.1-6)

10 1 Jesús discipulopan* dóceya jilal tjevele jis la cuwis. Jupj lis tjiji jupj apostolpan* yupj. Tjevele ca pꞌa ntꞌa mal, ca tsjiꞌ la mijicj jupj mpes. Jupj jis tjeꞌyaya ꞌücj pjeꞌá la ntsꞌiyacj lapanenpan. Jis tjeꞌyaya wa ꞌücj jis müꞌüꞌsüs la mijicj ca pjü malala jisas. Pjü sin napnapj witjacj, pjü ꞌücj ca jis müꞌüꞌsüs la mijicj wa.

2 Ninana apostolpan* jis lá: mwalá way Simón lotsja. Pedro ló watsja jupj. Jupj tsüipe Andrés apóstol watsja. Jacobo pjaní watsja. Jupj tsüipe Juan pjaní watsja. Yupj ne Zebedeo jatjampan. 3 Felipe apóstol watsja, Bartolomé pjaní watsja; Tomás pjaní watsja jupj. Mateo pjaní wa. Jupj impuesto jaylacj tꞌeꞌenca watsja püna. Jacobo apóstol watsja jupj, jupj ne Alfeo jatjam. Tadeo pjaní watsja jupj. 4 Simón pꞌa watsja. Simón le palánatsja jepa lal, jepa israelpan* popa tulucj, ne nin. Nin mpes “Israel Mpes Jola” lotsja wa jupj. Judas Iscariote apóstol watsja. Jupj Jesús enemigo tepyala. Jis capj tjepꞌyaꞌsa Jesús enemigopan jis la tjilil jupj.

5 Jesús sin tjejyama niyom nenem, tsjiꞌ lajay jupj mpes. Jupj jis lal tjevele wa ꞌoyn nyuca la mijicj tjil na. Ninana Jesús tjevele yupj jis lal: “Po ma nlawú judiopan* tulucj ntꞌa — tjevele jupj— . Ma wa nlawú Samaria* moꞌo patja ntꞌa. 6 Cupj nepé ntꞌa nlawú pꞌin, israelpan* ntꞌa pꞌin. Yupj ma sa con̈ Dios. Oveja* len̈ jis tjevyala jinwá yupj.

7 ”Nun lowú na, pjü jis lal tjowelé Dios ca Jepa maꞌajam yupj ntꞌa quinam. 8 Malala jisas jis müꞌüꞌsüs lis müjí wa. Tecyaꞌlin̈ sin müjünsǘ,

SAN MATEO 9 , 10


29

ne yupj ca mpatjam. Jis müꞌüꞌsüs lis müjí wa jis pꞌüy tjamaja. Pjeꞌá sin majamá wa lapanenpan. Ma la moná nun lojí mpes. Nun ma jaylacj la tjüjí napj la tjejay nun mpes. Así ꞌüsüs la müjí wa la pꞌa mpes. Jaylacj tulucj ꞌücj ca nsem.” 9 Jesús tjevele wa sin tjejyama jis lal: “Nun nasa lowú tsjiꞌ lojí napj mpes, ma ca ntꞌa nun pꞌa jawasa nujisas mpes. Ma tꞌemel tꞌo nun. 10 Po ma ve tꞌo, yacjaya nu lo las. Ma ca mátꞌeya nusin nquiꞌpá nlawú. Ma ca pꞌa wa ntꞌa pꞌa wa caite. Ma wa ca ntꞌa tjacjaj. Nun lowú ntꞌa, neꞌaj nun ca ꞌüsüs la müjí yupj mpes. Mpes más ꞌücj yupj nu maꞌayacj nujisas.

11 ”Nun pülücj patja ntꞌa ca nlawú neneyawá. Más ꞌin laꞌ way patja ntꞌa ca nlawú neneyawá. Nun lowú ntꞌa, yom ꞌüsüs way ca la mpalá nun neꞌaj. Jupj lal ca la moná ca jupj lal mpatjaqué. Neꞌaj potjaqué na pꞌin pülücj way patja ntꞌa, lovin ca neꞌaj mpatjaqué jupj wo ntꞌa. 12 Nun wama lowú na, niná yom wo moꞌó, tjowelé nujisas jupj wo ntꞌa patja ma yola nsem pjü mpes Dios ꞌüsüs la siji mpes. 13 Yupj ꞌüsüs jisas nsem nun napj mpes tsjiꞌ lojí ca nacj. Nin mpes nin ca nsem nun tjowelé jin pꞌiyá. Nepénowa nun lowú ntꞌa ma ca jisas nsem nun tsjiꞌ lojí napj mpes. Ma ca ꞌüsüs jis mpalas nun tjowelé mpes. Nun pꞌin ꞌüsüs mpatjaqué nun tjowelé jinwá.

14 Nepénowa ma ca jisas nsem nun tjuculá. Ma ca jisas nsem nun welé napj mpes. Nenéyawa nin ca nsem wa pjaní ntꞌa. Nenéyawa nin ca nsem pülücj patja ntꞌa. Mpes lowa yupj mpe. Nun lowú na nepé, nun jis tsjom sin tjowowojó, ca palá ntüncüs pjüpjüs. Nin mpes ca sin ꞌyüsa lis müjí Dios ma japon jinwá yupj quinam. 15 Dios ca pajal jis capj ntülüs, malala lajay jis capj tyüla na. Más ca jis capj ntülüs yupj, Sodoma ntꞌa tapatja jis lal. Más ca jis capj ntülüs yupj, Gomorra ntꞌa tapatja jis lal. Nin ca la mijis Dios neꞌaj patja jis lal, yupj ma quelel pjyacan̈tsja mpes. Niná tꞌücꞌ way”, tjevele Jesús.

16 Jesús tjevele wa niná jupj sin tjejyama jis lal: “Napj pꞌiyá nusin jyam malala witjacj ntꞌa. Napj selé nun ma polel nucopj pꞌoꞌsá nun pꞌiyá, yupj malala lajay na nun jis lal. Nun oveja* jinwá. Yupj püꞌá jinwá. Pajal tsꞌa ꞌin yupj. Mpes ꞌüsüs tjajamá nun pꞌiyá latsj jinwá, mopꞌin nin, ca ꞌüsüs la müjí lovin sipipj jinwá. 17 ꞌIn tjajama gente jis lal. Nepénowa ca nu ntjiꞌlin̈ nun. Ca nu manucj jepapan ntꞌa, nucopj la tül. Moꞌo ca nsüpücj nun judiopan* ꞌa si mulú ntꞌa. 18 Jepapan ntꞌa ca nu manucj nun ncapj con̈có mpes. Neꞌaj pꞌin se jütütj ntꞌa ca nu manucj. Jepa noypan ntꞌa ca nu manucj wa. Nin lajay na, nun ca ꞌücj mvelé yupj jis lal ꞌonin ne ꞌücj potjaqué Dios lal napj mpes. Nin

SAN MATEO 10


30

ca mvelé wa judiopan tulucj jis lal. 19 Tꞌücꞌ way ca nu ntjiꞌlin̈, ca nu manucj jepapan ntꞌa. Nin lajay na, po ma malala nyuca nujola tꞌas tsjan ca mvelé nun yupj jis lal. Dios Cjües ca nusin müꞌüsüs la mijis tsjan ca mvelé nin tepyala na. 20 Nun ma ca cüwelé nun nujola jin. Nun welé na, Dios Cjües jos jin ca mvelé. Mpes nun welé na, Dios Cjües pꞌiyá ca mveles yupj jis lal.

21 ”Neꞌaj patja nun jis enemigopan ca nsem neneyawá, nun ncapj con̈có mpes. Nepénowa malala ca mvelecj jis pülücpan sin poꞌó, mpes jepapan ca jis müꞌüꞌnacj yupj jis pülücpan. Nepénowa ca malala mvelecj wa sejatjampan sin poꞌó. Ca jisas wa nsem jis la ꞌünan yupj. Nepénowa ca tsꞌi miꞌinacj jis papay lal, sejamay lal wa. Ca malala mvelecj yupj sin poꞌó jepapan jis lal. Mpes ca jis müꞌüꞌnacj jis papay, sejamay wa. Nin ca la mijicj ncapj jacon̈ jis lal. 22 Pjü ma ca jisas nsem nun, nun napj natsꞌaꞌá mpes. Po ma nin nujola tꞌas. Nun poné napj mpes lovin, nun ca ꞌücj mpatjaqué Dios lal. 23 Malala la nusejay na jun pjaní ntꞌa, nun ca tsꞌüequenequé pꞌa ntꞌa. Nun ma ca jun taꞌá tjalawú custjay israelpan* patja ntꞌa, napj niswa tjacuwis na. Napj pꞌiyá niná Yomen Dios jas tjejyamá. Niná tꞌücꞌ way.

24 ”Malala la ntjajay wa napj, ca nin wa la mijicj nun jis lal. Nun nusin tjiꞌyüsa napj lal. Jupj jas tjiꞌyüsa püné tulucj sin ꞌyüsa la siji lal. Nun tsjiꞌ lojí napj mpes. Mozopan noypan tulucj yupj jis jepa lal. 25 Mpes ꞌücj nin la pal sin ꞌyüsa la siji lal, ꞌücj wa nin pꞌiyá jis la pal sin ꞌyüsa jis lal. ꞌÜcj malala pyala jis jepa, ꞌücj wa malala se palá jupj jomozopan. Malala tjowelepj napj nin poꞌó. Tjowelepj napj pꞌiyá Beelzebú, jupj ne lapanenpan jis jepa. Nun napj mpülücpan. Mpes ca jus nlayé yupj más malala ca mvelecj nun poꞌó napj lal tjowelepj lal.

26 ”Nin mpes nin velé: po ma locj tjeyá malala lajay jis lal. Tsjan cus tüpwijitj, tjapjalen, cus ncjoltses ca. Püna tjapjalen la pꞌa ca jus nucucj. 27 Napj velé nun jis lal la pꞌa wa ma pjyacan̈ ntꞌa. Ninana tjowelé pjü pjyacan̈ ntꞌa. Napj velé nun jis lal nusapj pꞌin. Ninana tjowelé pjü jis lal. 28 Ca nacj nepena ca quelel nu müꞌüꞌnacj nun, napj mpes welé mpes. Po ma locj tjeyá yupj jis lal. Lovin ma polel nu müꞌüꞌnacj nun jis qjues. Pjaní lal pꞌin locj tjeyá. Locj tjeyá Dios lal. Jupj ꞌücj jis capj tyüla malala lajay ꞌawa püné ntꞌa. Neꞌaj pjü malala se palá jis pꞌüy, jis qjues malala se palá wa.

29 ”Po ma locj tjeyá pꞌa mpes. Dios nusé jamá. Dios se jamá tsipyaya tsjictjacj. Tsipyaya ma ca palá nyacas, mpaꞌis, Dios ma jos na pꞌin. Tsipyaya pajal tsjictjacj. Tsipyaya matꞌe, centavo pjaní jaylacj. Dios

SAN MATEO 10


31

Nupopay. Más quelel la nusiji nun tsipyaya jis lal. 30 Dios selé nol jatja nutsꞌüil. Pajal ꞌüsüs nusé jamá nun. 31 Mpes po ma locj tjeyá. Nun más ꞌüsüs tsipyaya pülücj jis lal.

32 ”Nun welé la pꞌa jis lal nun ncapj con̈có, napj ca nin pꞌiyá mvelé wa Mpapay lal tsjun poꞌó. Ca mvelé wa napj nucopj cyon̈. 33 Nun welé la pꞌa jis lal nun ma ncapj con̈có, napj ca nin pꞌiyá mvelé wa Mpapay lal tsjun poꞌó. Ca mvelé wa napj ma nucopj cyon̈. Po ma locj tjeyá la pꞌa jis lal.

34 ”¿Ncu nujola napj lejay pjü way nin pꞌiyá yola nosis ntꞌa? Nin tulucj. Ma ca nin pꞌiyá yola napj mpes. Ca la mpaꞌnacj napj mpes. Nin ca mpalas napj tjacuwis mpes. 35 ‘Niyom nepenowá ca tsꞌi miꞌinacj jis papay lal, jis papay napj lal pyona mpes. Nequem nepenowá ca tsꞌi miꞌinacj sejamay lal, sejamay napj lal pyona mpes. Nequem nepenowá ca tsꞌi miꞌinacj jis pisam jis lal, jis pisam napj lal pyona mpes.’ Nin ca mpalas napj tjacuwis mpes. 36 ‘Jis wa ntꞌa patja jis enemigopan ca nsem.’ Nin ca nsem napj lal japon jis lal.

37 ”Najas yupj más quelel la najay pjü jis lal. Pajal quelel lajay jis papay, sejamay, ne napj ꞌotsꞌotsꞌ way pꞌin quelel la najay, ma polel ncapj jacon̈. Pajal quelel lajay sejatjampan, jis jucucuspan, napj ꞌotsꞌotsꞌ way pꞌin quelel la najay, ma polel ncapj jacon̈. 38 Ma jisas malala se palá, ma wa polel ncapj jacon̈ yupj. Najas yupj nin pꞌiyá lajay napj lejay jinwá. ꞌÜcj napj lal malala ne palá. ꞌÜcj napj lal ni püꞌí cruz* poꞌó. Yupj ma quelel lajay napj lejay jinwá, ma polel ncapj jacon̈. 39 Pajal nin yólatsja ꞌonin ne ꞌücj mpatjam nosis ntꞌa, ma ca mpatjam Dios lal. Yupj pjü jatja tjil Dios mpes, ꞌücj mpatjam Dios lal”, nin tjevele Jesús.

40 Niná Jesús tjevele wa sin tjejyama jis lal: “Nun ca nlawú quinam, ca mvelé napj mpes. Nun lowú ntꞌa, nepénowa ꞌücj jisas nsem nun tjuculá mpes. ꞌÜcj jisas na nun tjuculá, tꞌücꞌ way ꞌücj jisas wa napj mpes, napj pꞌiyá tjacuwis jinwá. ꞌÜcj jisas na napj mpes, tꞌücꞌ way ꞌücj jisas wa nin tjejyama mpes, jupj pꞌiyá tjacꞌ jinwá. 41 ꞌÜsüs lajay na nun jis lal, Dios ca ꞌüsüs la mijis yupj mpes, nin lajay mpes. Nepénowa ꞌücj jisas profetapan* jiquil. Quelel pjyacan̈ profetapan javelepj Dios mpes. Nin mpes Dios ca ꞌüsüs la mijis yupj mpes, profetapan mpes liji jin pꞌiyá. Nepénowa ꞌücj jisas yom ꞌüsüs jacꞌ. ꞌÜcj jisas jupj ꞌüsüs liji Dios jos jinwá. Nin mpes Dios ca ꞌüsüs la mijis yupj mpes, yom ꞌüsüs mpes liji jin pꞌiyá. 42 Nepénowa ꞌüsüs lajay napj lal pyona lal, jupj napj discípulo* mpes. Tsjicj jupj ca nacj, discípulo niná. ꞌÜsǘ tsjojose pꞌin jaꞌayapj lo müs ca nacj. Nin lajay pꞌin, Dios ca ꞌüsüs la mijis yupj jis lal nin la tjajay mpes. Tꞌücꞌ way niná”, nin tjevele Jesús.

SAN MATEO 10


32

11 1 Jesús tꞌücꞌ tjevele quinam discipulopan* dóceya jis lal. Jupj sin ꞌyüsa la síjitsja ꞌoyn nyuca la mijicj. Jupj tꞌücꞌ tjevele na, tjil yupj. Jupj wine watsja jun taꞌá Galilea moꞌó, pülücj ꞌa mulú patja ntꞌa. Jis walapꞌaꞌa tjevele Dios mpes, sin ꞌyüsa lis tjiji jupj.

Jesús sin tjiyüsa lis tjiji jupj ninana Dios tjevele ca jas majamas. (Lucas7.18-35)

2 Juan tjáꞌasa cawilta moꞌó quinam. Jupj ne bautizar* lis tjiji püná. Juan jas tjiꞌyǘsatsja Jesucristo pajal ꞌüsüs way líjitsja. Mpes Juan sin tjejyama jupj discipulopan* mátꞌeya Jesús ntꞌa, tjil la veles jupj lal. 3 Niná la tjüꞌüy yupj:

— ¿Ncu jipj ninana Dios tjevele ca jas majamas cupj ntꞌa? ¿Ncu pꞌa wa la nucum?

4 (Yupj nasa tjunuc Jesús pajal ꞌüsüs la tjiji. Nasa tjepjyacan̈ Jesús tjevelá.) Nin mpes Jesús tjevele yupj jis lal:

— Lowa, tjowelé Juan lal nun tjapjaꞌaqué napj ntꞌa, tjowelé nun tjunucú wa. 5 Yun tulucj ꞌücj januc quinam. Ma polel jiltsja ꞌücj lyawun̈ quinam. Jis pꞌüy tjamaja jis tjiꞌyüꞌsa wa quinam. Jis pjat la topj ꞌücj pjyacan̈ quinam. Tecyaꞌlin̈ nepenowá sin tjüjünsüpj wa ꞌücj jis la pütꞌüs quinam. Napj velé tꞌemel cjuwá jis lal Dios ꞌüsüs la tjiji yupj mpes. Pjü nin lejay napj, Dios tjevele jin. 6 Tjowelé wa Juan lal: jupj newa pyona napj mpes, ꞌücj jos nsem jupj pajal — nin tjevele Jesús Juan sin tjejyama jis lal.

7 Tjil niyom nenem. Tjil na, Jesús tjevele Juan poꞌó neꞌaj tjatja jis lal. Tjevele pjacj ne jupj. Jesús jis la tjiꞌyüya: “¿Tsjan mpes tjalawú nun Juan ntꞌa, jis wa cjuwá ntꞌa tüpüꞌü na? ¿Tsjan mpes quelel su nucutsja jupj? ¿Ncu visyú si lapjüna jinwatsja jupj? ¿Ncu nenéyawa pꞌa casá jólatsja? Nin tulucj. 8 ¿Tsjan mpes tjalawú jupj ntꞌa? ¿Tsjan quelel su nucutsja? ¿Ncu ꞌüsüs sa capyatsja? Nin tulucj. Jepa noypan sin quip ꞌüsüs way yustapj. Jis wa ꞌüsüs yustapj ntꞌa patja yupj. Juan nin tuluctsja. 9 ¿Tsjan mpes tjalawú Juan ntꞌa? ¿Tsjan quelel nucutsja? ¿Ncu profeta* quelel nucutsja? Nin. Tꞌücꞌ way profeta jupj. Más püné jupj pꞌa profetapan jis lal. 10 Dios Popel tjevele Juan poꞌó pajal püna. Dios tjevele Juan jupj jomozo. Tjevele ca jas majamas jupj, ne ca ꞌücj la mijis napj ca ncuwis mpes. Tjevele Juan ca mveles napj mpes, mpes la pꞌa ca nus nucucj napj tjacuwis na. Nin tjevele Dios Juan mpes. 11 Juan más püné püna tapatja jis lal, quina patja jis lal wa. Nin pꞌin, Dios si jütüta sin popé más noypan yupj jupj lal. Nin pꞌiyá tsjictjacj Dios si jütüta sin popé: más noypan yupj jupj lal.

SAN MATEO 11


33

12 ”Juan el Bautista tjacꞌ, tjevele Dios mpes. Pajal pülücj way quelel pjyacan̈tsja jupj tjevelá. Po jisastsja Dios yupj jis Jepa nsem. Pajal la tjomon yupj ca ꞌücj mpatjam jupj jyüꞌta ntꞌa. Newa nin quinam. Nepénowa po jisas Dios yupj jis Jepa ca nsem, mpes nin ca nsem yupj jis lal. 13 Pjü profetapan* tjowelepj Dios ca jis müjüꞌtüs pjü nosis casá patjá. Niná tapac Dios Popel moꞌó. Niná pꞌiyá tepyaca Moisés*. Jupj tepyaca Dios tjijyüꞌta püná. Juan locopyaya wa tjacꞌ. 14 Profetapan tjowelepj wa jupj ncuwim. Elías* ca ncuwim niswá, tjowelepj yupj. Elías profétatsja püna tüpüꞌá. Juan el Bautista niná profeta Elías jinwá. Nin pꞌiyá liji jupj, Elías la tjiji jinwá. Nun ma quelel poné niná ca nacj. 15 Najas pjü tjapjaꞌaqué, pjü nusin müꞌüsüs napj tjevelé”, nin tjevele Jesús.

16 Jupj tjevele wa: “¿�

Documents

DIOS TJEVELE JUPJ ÜSÜS LA QJUISIJI JESUCRISTO MPESgospelgo.com/q/Jicaque Bible - New Testament.pdfAtribución-No Comercial-No Derivadas 3.0 Unported Eres libre de: copiar, distribuir