36
DORSIÈR L'occitan dins de l'estrangièr LO DIARI Lo magazine en linha 3QA Manu Théron # 42 - Març / Abril de 2018 - 5€

DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

DORSIÈRL'occitan dinsde l'estrangièr

LO DIARILo magazine en linha

3QAManu Théron

# 42

- M

arç /

 Abr

il de

201

8 - 5

Page 2: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan
Page 3: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

EditoSébastien PUGIN Cap Redactor

DIRECTEUR DEPUBLICATIONPierre Loubère

RÉDACTEUR EN CHEFSébastien Pugin

RÉDACTEURSSilvan ChabaudCaroline Dufau

MAQUETTISTEElodie Saulnier

IMPRESSION & ROUTAGEP.R.D., Millau

PUBLICITÉ[email protected]

Remerciements à nos partenaires, relecteurs,contributeurs et collaborateursLise Gros, Sylvan Carrère, Lili Pinçon, Miquèu Pujol,Tristan Gahùs,Cathy Lacroix Jacme Taupiac, Emilie Bosc, Perrine Charteau, Elyse Ritchey et Cécila Chapduelh.

Lo Diari et lodiari.com sont des publications de l’IEO Midi-Pyrénées, association sise 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

ISSN : 2427–5735

© Pixabay

Laguens un monde globalizat e inter-connectat tot çò de qui existeish ei çò de qui ei mediatizat. E dab la redefinicion actuau deu pes deus diferents mèdias, la plaça deu web ei primordiau.

Plan evidentament, la part de l’occitan peu web n’ei pas grana. En occitan, la diversitat e la quantitat de sites, de mèdias e d’informacions ei plan mendre que tà ua lenga majoritària.

Totun, qu’ei de bon véger eth desvolopament deus sites – mèdias occitanofònes d’interès. Uei que podem trobar per Internet archius numerics deu patr imòni en occitan (Occitanica), ràdios, televisions, premsa d’informacion, e d’ara enlà, un vertadèr site de magazine culturau en occitan.

En efèit, que i podetz trobar-i peu site lodiari.com tota l’actualitat de la version gratuita, articles complementaris, rubricas d’apregondiment a la version papèr, sons e videos entà illustrar eths articles.

Fin finau, Lo Diari que s’i hè entà estar un mèdia actuau, vegeder de pertot e portaire d’ua Valor Ajustada Bruta navèra. lodiari.com que vòu hèr baishar las frontèras e melhorar la visibilitat de la cultura en occitan Occitania e pertot!

La cultura en occitan pertot, Lo Diari tà tots.

Page 4: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

DORSIÈRNòrd-Occitan

RESCONTREJulian Pochelon

3QAMalika Verlaguet

# 41

- Ge

nièr

 / Fe

briè

r de

2018

 - 5€

ABONATZ -VOS A

1 AN6 NUMEROS

Vos cal decopar e tornar amb vòstre pagament a :

IEO MP - Lo Diari 11, rue Malcousinat

31000 Toulouse

LO DIARI

abonatz - vos en linha 1 www.lodiari.com/le-magazine

M. Mme.

Nom - Structure :

Je m'inscris à la newsletter du magazine Lo Diari.

Prénom - Contact :

Adresse :

Code Postal :

Pays :

N° Tél : E-mail :

Ville : Date et signature :

Souhaite souscrire abonnement(s) à 24€ l’un, servi en zone2 soit € de port, soit un total de € réglés par chèque à l’ordre de « IEO MP »

Les informations recueillies à partir de ce formulaire font l’objet d’un traitement informatique destiné à l’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari. Conformément à la loi « informatique et libertés » du 6 janvier 1978 modifiée, vous disposez d’un droit d’accès et de rectification aux informations qui vous concernent.L’abonnement est valable pour six numéros à compter de la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours pourra être reporté en conséquence. 1 - Abonnements Zone 1 uniquement (paiement par carte bancaire)2 - Zone 1 : France Métropolitaine, frais de port inclus ; Zone 2 : DOM-TOM, Union Européenne et Suisse, 4 € de frais de port par an ; Zone 3 : Reste du Monde (hors Union européenne et Suisse), 6 € de port par an.

6 NUMÈROS24 €

21 A

N

Page 5: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

18PAGI

NA

DORSIÈR

L'OCCITAN DINS DE L'ESTRANGIÈR

MANU THÉRON

Somari

26 • Clic & Scrol

27 • BarrutlatgesLa Bastida Clarença

28 • Tresaur en lum

30 • Tòca Maneta

31 • TV

32 • Edicions

33 • Diariscòpi

34 • Agenda

6 • Fotomatòn

7 • Novèlas • Mon volontariat

8 • Lo magazine en linha10 • Musica

- La Mal Coiffée- Bourrasque

12 • Lo Scopitòne

13 • Per la veirina entredubèrta

14 • Libe Joens • L'occitan blos

15 • D'escart e de talvera

16 • 3QAManu Théron

18 • Dorsièr- L'occitan dins de l'estrangièr- Cronicas de viatge, S. Labatut- Entrevista : Presidenta de l'AIEO- Los estudiants en occitan fòra país

Dins una situacion complicada de transmission e de subrevida d’una cultura millenària, es temps, mai que jamai, de far petar las barrièras, d’escapar a las frontièras divèrsas que nos embarran [...]

Manu Théron es cantaire e creator dau grope Lo Còr de la Plana, es un actor màger de la musica actuala occitana. Son experiéncia dins lo domeni de la polifonia e dau cant corau lo menèt sus lei camins dau monde entièr. 16PA

GINA

3QA

Page 6: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

6 – Lo Diari

ASS

OCI

ACIO

N L

IGAM

SO

RGAN

IZAT

ORS

DE

LA P

ASSE

M

CORR

UDA

PER

LA L

ENGA

OCC

ITAN

A25

-26-

27 D

E M

AI

Fotomatòn

prenem contact dab las comunas e intercomunalitats entaus informar e incitar a desvolopar la transmission de la lenga nosta. L’arribada a Pau que’s harà au quartièr deu Hedàs. La vila qu’a per projècte de’n har un navèth quartièr occitan. Que responem presents dab la Passem, entà marcar lo còp.

Quin participar ? C : Cadun que i pòt participar a la soa escala. Sol o en grop, en associacions, dab collègas de tribalh... N’ei pas reservat au monde qui an ua practica esportiu. Cadun que s’ac vira dab los sons mejans e a la soa vitessa. Que s’i pòt córrer, har kayak, skateboard, çò que volhim ! Mes se vòs préner lo ligam en man e hà’u avançar, que cau crompar lo quilomètre.

Los qui van córrer que son dejà, per la màger part, benevòles engatjats qui balhan en temps, en energia, e a còps, en moneda ! E son eths qui van enqüèra botar sòus ? V : Non, justament, ne volem pas demorar enter occitanistas e har circular la moneda d’ua associacion a l’auta. Que sollicitam associacions, comitats de las hèstas, clubs

esportius, enterpresas, comerçants e collectivitats hòra deu hialat dejà implicat. Lo but qu’ei de tocar personas en mei que las qui tocam tostemps. Los bascos per exemple, que hèn lo quilomètre deus politics. Nosauts que volerém de segur s’i escàder tà har córrer los maires, los deputats. C : Tà har víver la lenga qu’avem besonh sòus. Qu’ei aqueth messatge qui deu passar tanben. La moneda qu’ei completament necessària tà aviar projèctes constructius. Que cau investir tà har víver la lenga.

100 € per quilomètre ,donc 40 000 € se tot e’s passa plan. Un còp lo budget d’organizacion remborsat, qué har deus beneficis ? CM : La grana question ! N’i podem pas respóner adara. L’associacion Ligams que va lançar un aperet a projèctes en favor de la transmission de la lenga. Shens remplaçar los subvencionaires, qu’ajudarà a desvolopar iniciativas e accions concretas.

Caroline Dufau

Presentatz-nse lo projècte LA PASSEM, portat per la vòsta associacion. C : Ligams qu’organiza la corruda La Passem tà deféner e har vàler la lenga occitana, inspirada de la Korrika basca e de la Redadeg bretona. Que s’i va córrer a contunh, sus 400 km enter Bidaishe e Pau, pendent 3 jornadas e 2 nueits, deu divés 25 dinc au dimenge 27 de mai. Los corredors que’s van har passar lo senhau, aperat ligam, e har avançà’u. Los quilomètres que son botats « en venta » tà amassar sòus e finançar projèctes. Se fonciona, que s’i tornaram tots dus ans en adaptar lo trajècte.

Çò qu’ei lo prètzhèit d’ua tau accion ? C : Dejà, qu’ei botar en ligam las iniciativas e accions qui existeishen peu territòri. Puish, har avançar la lenga. Lo messatge b’ei clar. Ne passa pas en dusau, a l’endarrèr d’animacions culturaus, per exemple. V : Se lo monde emplegan l’occitan entà har vàler un produit, ua practica, ganhà’s la vita en l’ensenhar, que vòu díser que la lenga e’us hè servici. Dab La Passem, que pòden dar las tornas. A mantuns, en córrer un sengle quilomètre, que s’i podem escàder tà miar lo projècte dinc au cap. C : En cada endret on passam, que

Entresenhas e contact :[email protected] • lapassem.com

Page 7: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 7

Novèlas

Mon volontariat :Emilie Bosc

IEO OPMDempuèi 2015, seguissi la licéncia d’Occitan a l’Universitat Joan Jaurés de Tolosa. Comencèri de m’interessar de prèp a l’occitan pendent mon mastèr en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan mos grands, mas la podiái pas parlar, nimai escriure. E ongan, acabi ma segonda licéncia e, a l’encòp, soi volontària en servici civic a l’IEO Occitània - Pirenèus Mediterranèa.

Mas missions consistisson a participar al desvolopament e a la difusion de la lenga e cultura occitanas, a travèrs divèrses biaisses, e a la mediacion. Per exemple, pensèri puèi creèri, lo site internet novèl de l’IEO per que siague tan plan estetic coma foncional, pel public e pels cercles. Es un utís que permet de comunicar e d’informar rapidament e aisidament.

Participèri tanben a l’organizacion de l’Amassada Generala e a la Jornada de Reflexion del 18 de novembre a Albi. Amai, me carguèri del mandadís e de la seguida d’un questionari per Lo Diari, per favorizar una interaccion entre los legidors e la còla de la revista. Ara, comenci de trabalhar amb las associacions a l’organizacion dels eveniments de Total Festum. D’un autre costat, un autre aspècte que m’agrada plan, es d’aver l’escasença de poder escriure qualques articles per la revista, e pels sites en linha.

Aprèp mon servici civic, m’agradariá de contunhar de trabalhar dins aquel univèrs, o sus de projèctes culturals ligats a la difusion de las lengas e culturas. E perqué pas, mesclar mon interès per la comunicacion, grafica e numerica, amb l’occitan.

Emilie Bosc

Eth hialat de l’IEO OPM que perpausa activitats culturaus tà desvolopar l’usatge de l’occitan. Dab las suas activitats regularas, mes de 2000 personas qu’aprenen, que parlan e que’s hèn plaser en occitan dab l’IEO en Region Occitania.

Ara, s’ac voletz saber tot deu principau hialat culturau occitan de la Region Occitania / Pireneas – Mediterranea, qu’ei simple. Que’vs sufeish d’anar per Internet a l’adreça ieo-opm.com. Que i trobaratz eth catalògue de l’IEO OPM, que presenta per cada

associacion afiliada a l’IEO de la Region, activitats regularas perpausadas au public (cors d’occitan e talhèrs culturaus en occitan), hons a dispausicion deu public, eveniments organizats, contacts, etc). Tanben que i poderatz trobar aisidament la lista deus cors d’occitan deu hialat regionau e l’ensem de las activitats culturaus que’vs permeteràn d’emplegar la lenga. Entà v’aidar ena vòsta recèrca d’informacions qu’auratz la possibilitat de cercar per departament e tipe d’activitat. Enfin, eth site de l’IEO OPM que’vs permeterà de trobar l’agenda deus

eveniments organizats per las nostas 34 associacions afiliadas a l’IEO laguens la Region Occitania.

Ara n’avetz pas mes nada excusa! Nani, qu’ei possible de’vs perfeccionar o de parlar la lenga aon que siatz en Occitania / Pireneas – Mediterranea.

S.P.

Totas las informacions que hèn necèras e son vegederas au site : ieo-opm.com

Un site navèthtà l’IEO Occitania / Pirenèas – Mediterranèa

Page 8: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

8 – Lo Diari

UNA NAVIGACION MAI DINAMICATre la pagina d’acuèlh, retrobatz les

articles botats en avant seleccionats per la còla del Diari. Podètz tanben navigar coma volètz demest les darrièrs articles o causir de furgar dins una tematica en particular. Vos agrada la literatura ? Alavetz clicatz sus la categoria e retrobatz totes les articles ligats a l’actualitat e la critica literàrias.

Preferissètz la musica e sètz especial-ament fans del Scopitone ? Pas cap de problèma, es ara possible de retrobar les articles d’una rubrica del magazina papièr sus la meteissa pagina !

Avètz vòstre contributor preferit ? Es parièr, i a pas qu’a clicar sus un nom e totes les articles de l’autor s’aficharàn. Emai poiretz conéisser melhor les contributors mercés a la lor petita descripcion que s’aficharà en clicar sul nom mes tanben en les seguissent dirèctament sus lor site web o las rets socialas.

E si malgrat tot aquò, trobatz pas çò que cercatz, le motor de recèrca vos ajudarà, per exemple, a retrobar totes les articles qu’i es question de gats : i a pas qu’a picar «gat» e verificar que van efectivament lèu contrarotlar le monde.

Pel que lor agraden melhor las marcas visualas, un sistèma d’icònas permet de s’i retrobar en identificant cada article segon la rubrica del magazina e un sistèma de colors ajuda, el, a classificar les articles segon la categoria (literatura, musica, jovent, tecno, mèdias etc.)

ACTUALITAT EDITORIALA E ABONAMENT : MODULS NOVÈLS PER MAI DE SERVICIS

Las avançadas tecnicas del site novèl nos permeton ara de vos prepausar mai de servicis. Los allergics als papièrs e cisèls seràn per exemple uroses de se poder abonar en linha amb una carta blua. Le pagament es securizat e tot se fa automaticament.

Poiretz a tèrme tanben causir l’abonament a la revista en linha e accedir a contenguts reservats en accès Premium.

Pels que lor agrada la lectura de la version gratuita del magazina numerizat en linha, la foncionalitat es totjorn disponibla amb una milhora lisibilitat e la possibilitat de recercar expressions o mots isolats demest lo magazina.

Sèm tanben uroses de vos poder prepausar un modul dedicat a l’actualitat editoriala. Sus la pagina d’acuèlh, d’un agait, retrobatz las darrièras parucions libres, CD e DVD ! Dempuèi la ficha d’una òbra, poiretz clicar sus le nom d’un autor per retrobar totas las suas produccions. E si un producte vos interèssa, un ligam cap a la botiga en linha de l’editor vos permetrà de retrobar las informacions per ac crompar.

ARTICLES INEDITS E MULTIMÈDIA : GARDATZ L’UÈLH SUS L’ACTU !

Enfin, d’un biais general, la linha editoriala del site novèl accentua la preséncia de l’imatge mes tanben de la vidèo e del son per une experiéncia mai complèta. Serà per exemple possible de consultar un clip que, benlèu, n’èra pas question dins le darrièr Diari. De fait, le site permetrà una melhora reactivitat fàcia a una produccion culturala occitana plan dinamica ! A costat, d’articles que tròban pas lor plaça dins le magazina poiràn èsser publicats en linha unicament. Per vos ajudar a pas res mancar, una newsletter vos serà mandada sus inscripcion que vos senhalarà les darrièrs articles pareguts.

E coma le site s’adapta a tot tipe de supòrt de consultacion, seguissètz l’actu culturala dempuèi vòstre telefonet o vòstra tauleta.

Navigacion mai aisida e complèta, interfàcia intuitiva, mai de contenguts multimèdia e foncionalitats mai avançadas contribuisson a far del site del Diari una veirina dinamica e agradiva de la cultura occitana d’uèi !

Res arrèsta pas pus la transformacion del Diari : rubricas e contributors novèls, mesa en pagina e grafisme modernizats... e qué encara ? Un site internet mai practic e agradiu ? Es fach !

Podètz d’ara enlà vos passejar dins vòstre magazina sus Internet per descobrir articles actualizats, contenguts inedits e foncionalitats novèlas per vos facilitar la desco-bèrta de l’actualitat culturala occitana.

Lo Diari fa la sua (r)evolucion en linha

Autor : Perrine Charteau

Page 9: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 9

Lo magazine en linha

De notar tanben la novèla presentacion de l’agendà, nommat per l’ocasion lo CalenDiari. Disponible dempuèi totas las paginas, un petit calendièr vos prepausa de retrobar les eveniments culturals occitans venents organizats sul territòri. La pagina dedicada vos permet de recercar d’eveniments en foncion de vòstres centres d’interès o de vòstra localizacion. Le formulari de recèrca permet de retrobar d’eveniments segon lo departament e l’organizator, per exemple. Es complètament possible de cercar çò que se passarà en occitan pendent vòstra dimenjada a Tolosa coma de saber si a Tarba, i aurà una exposicion dins les meses venents. Una visualizacion cartografica vos facilita la recèrca per un apercebut d’ont se passan les eveniments.

E si volètz, es possible d’enregistrar un o mai d’un eveniments dins lo vòstre agendà personal. I a pas qu’a clicar sul boton «iCal». Le CalenDiari es complètament interoperable e pòt èsser recuperat sul vòstre site web mercés a la generacion del flux iCal. Se volètz beneficiar d’una melhora integracion de las dadas, nos podètz contactar e vos ajudarem.

Emai, avètz un eveniment a senhalar ? L’agendà del Diari es ara complètament participatiu amb un accès a un formulari per dintrar las informacions ligadas al vòstre eveniment e la vòstra estructura ! Plan simple d’utilizacion, auretz pas qu’a picar un còp las informacions sus la vòstra estructura e sas activitats per poder, per la seguida, figurar demest les organizators e, atal, vos balhar mai de visibilitat. Mèfi que d’unes organizators coma les cercles occitans e las seccions departamentalas de l’IEO son ja dintradas : verificatz qu’i figuratz pas ja. Vòstre eveniment serà publicat dirèctament ! Si per cas devètz modificar una informacion del vòstre eveniment, sufís de vos tornar connectar al vòstre compte.

Mai qu’un calendièr... un CalenDiari !

L M M J V S D

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30 31 1 2 3 4

LO CALENDIARI

Marçde 2018

CAP ALS NUMERÒS ANCIANS

Page 10: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

10 – Lo Diari

Musica

La Mal Coiffée... E los leons Ph

oto

: © Ja

cob

Redm

an

Dejà que’n parlèvam preu Diari de l’estiu passat, d’aquera experiéncia navèra suu camin de la Mal Cofada. Après un enregistrament a l’escurada d’un estúdio au primtemps de 2017, ua virada devath las lutz d’emponts estivencs, los leons tan esperats que’s desentutan. A la tota debuta de heurèr de 2018, qu’an pres la fòrma d’un disc-raconte, companhat d’un liberet de 48 pajas, titolat ...E los leons. Inspirat de la nòva Diotime et les lions1 de l’escrivan bèlga Henry Bauchau, las cantairas e percussionistas de la Mal Coiffée que’ns liuran un poèma narratiu escriut e botat en musica per Laurenç Cavalié.

Tot lo prètzhèit d’aquera creacion qu’ei miar un raconte, cantat d’un cap a l’aute. Las cantas que s’i hèn a la coda l’i sèga en un seguici mistic. Que conta lo camin esmavent d’ua gojata, au demiei deu clan son, on los òmis an per tradicion d’afrontar los leons, ajòus d’un temps passat. Los òmis, e sonque. Mes era tanben, que senteish l’aperet de la batalha. Que vien segotir los interdits pausats per la tradicion. « - I vòli anar ! - I aniràs pas », çò ditz lo jòc sonòr a tu a jo enter mair e hilha. Los dus clans, bèstias e òmis, que son gessits de la mesclanha celebrada per la « dança dal temps barrejat ». Finaument, la mair protectora passaira de vita que la i dèisha anar. E shisclan los crits de vita, e shisclan los crits de mòrt. Atau que son explorats los moments de traca, los rebats enter monde mascle e monde maire. Dab « lo viure e lo morir pausats sus la balança », l’afrontament que’s hè enter lo vielh e lo nau, l’uman e lo herum.

Espròvas que’n deu passar, la joena hembla, enter paur e desir, plaser e orror, escur e lutz. En aqueth raconte, nada leçon suu ben o suu mau : que s’urbeishen tralhas d’imaginari suu passatge d’ua generacion a l’auta, sus aqueth hiu prim enter vita e mòrt. Los quitas moments explorats que pòden estar violents, sanglants, inquietants. Alargant marmolhs, crits e gorgolhs, cants de batalha, auròsts e cantas lugrejairas, que s’acabarà dab l’amor e la lutz en permèra linha. L’univèrs sonòr hèit de votz e percussions, meilèu minimalista, que s’i escad tà explorar dab ua grana intensitat l’intima deus sentits tau com la pregondor d’enjòcs universaus.

Los moments-clau deu raconte que son empunhats per unissons poderós, o botats en exèrgue per vutz solistas a capella. Un còp la frasa soada, un còp l’imatge liurat, la mestior sonòra armonica e poliritmica que pren lo relai, entà har víver dab poesia e finessa çò qui vien d’estar pintrat. Los personatges que son a còps descriuts, d’ua postura de contaira enlà, a còps incarnats. Las cantairas que’s sòrten lo herum e lo sauvatge de las vutz. Que ganhan en corporalitat tà portar lo raconte, de la ruglada enti’au chuchurei. Que’ns hèn la suspresa de navèras sonoritats, percussius, dab un espèctre mei espandit preus grèus com preus aguts. La justa alquimia de mots, de sons e de ritmes, que hè respirar l’accion e l’imaginari. Ua permèra escota entà’s dessenhar lo paisatge, ua dusau escota entà entrar a de bonas hens l’istuèra... e los « sons e ressons » deus leons que’vs demoraràn preu cap.

Caroline Dufau1 - Edicions Actes Sud/Babel

La Mal Coiffée... e los leons

Page 11: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 11

Musica

Que son joenas, talentuosas, vitècas e inventivas. E qu’an de segur quauquarren a portar aus emponts e parquets de bals. E pas sonque. Bourrasque qu’ei l’encontre de duas musicairas - Elisa Trebouville e Marthe Tourret - au vriolon, banjo, pifres e vutz, atraçant au demiei de las borrèias de casa, repertòri de las montanhas Apalaches e de Loïsiana. Que’s sòrten lo permèr disc lo 13 de mai de 2018 a Tolosa, e arrapatz-ve, qu’an seguida en las ideas e un aviéner prometedís.

Tot encontre frutèc que s’amerita ua introduccion sus la genèsi que’u hasó vàder : Marthe Tourret qu’ei ua joena vriolonaira deu Massiu Centrau. Elisa, multi-instrumentista, que sòrt de’s formar dab Xavièr Vidal au DEM1 de Tolosa. Au cors d’un encontre d’estudiants en musicas tradicionaus a Lemòtges, las duas joenas hemblas que s’i hèn a musiquejar amassa, en tot preparar un programa cortet de bal entà la restitucion de la jornada : que’s causishen ua melodia deus Apalaches, un tròç cadien2 e ua borrèia nòrd-occitana. Atau qu’aubiran ja çò qui vaderà quauques mes mei tard, un còp Marthe installada a Tolosa, lo duò Bourrasque : Elisa aus pifres e au banjo, Marthe au vriolon e aus pès, e totas duas a la canta.

Tau repertòri deu disc, que seleccionan ua seguida de borrèias deu Sejaleir (Auvèrnhe), mantuns aires deu Cantal, de Corresa, o enqüèra ua marcha de nòça de Bretanha baisha. Que’s hèn mei ençà en

préner un tradicionau cadien, o en adobar ua polkà de l’Artensa a la mòda old-time nòrd-americana, dab Sail away Ladies de las Apalaches en dusau partida, melodia cuelhuda peu site slippery-hill.com. E òc, l’internet que desvolopa l’accès au patrimòni orau, e qu’aida a’n har lo ben de tots. Preu disc, que s’i audeish a un pifre d’ebèn, au jòc incisiu inspirat de la cabreta. Puish que passam au pifre de canavèra, au son mei boesat, dab un jòc colat pròche deu vriolon de l’Artensa. Las Bourrasque qu’assuman un discors musicau vertadèr, ancorat, tot en nuança e finessa, susprenent de simplicitat e de sinceritat. E que soa, aquò solide.

Aqueth disc qu’ei lo parat de collaboracions, permèr dab François Dumeaux qui a enregistrat e pòst-produsit lo disc. Entà Pa’Janvier, tradicionau cadien, Bourrasque qu’envita a Noëllie Nioulou (Poufs à Cordes, Aronde). Que liuran ua version instrumentau d’aquera canta, au vriolon, banjo e vrioloncèla. En partint de la version de Leyla McCalla & Cedric Watson3, los glissandis melancolics de Loïsiana que hèn plaça a ua masurca a l’occitana mei enairejada. Entau tròç cantat Quand lo mèstre ven del mercat, las pistas sonòras apieladas que plean l’espaci e balhan un espessor qui hica en valor la beutat de la melodia. Preus dialògues de còrdas, de timbres e de repertòris, que pausan las basas de relacions musicaus neuridoras e inspiratoras.

Caroline Dufau

1 - Diplòm d’estudis musicaus2 - Cadien o cajun, designa la populacion canadiana-francofòna de Loïsiana3 - Ligam youtube : youtu.be/Tzjxs9FC1ZI

bourrasqueVent de nautat preus bals occitans

BourrasqueElisa Trebouville : banjo, pifres, cant

Marthe Tourret : vriulon, pès, cant

Actualitats a seguir sus : facebook.com/bourrasqueduo

Page 12: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

12 – Lo Diari

Lo Scopitòne

Siti : natseipas.jimdo.com Que podetz arretrobar las cronicas de Silvan Carrère sus Ràdio País : radiopais.fr

Quauque còps, qu’encontras personas de qui’t mèrcan pregondament. Jan-Loís de Mondòt que hé partida d’aquestes de qui hén las causas dab lo còr, sense ensajar de tuar l’aute, sense ensajar d’umiliar a tot prètz.

Jan-Loís qu’ei un senhor sense at saber, eth, lo crabèr d’Ouzoum, amic de Denís de Pecassou e cantaire de petit enlà. La passion au còr, aquiu lo camin d’aqueth òme.

Que pòdes imaginar lo plaser de qui èi avut a escotar lo prumèr disc de Natseipas, on participa Jan-Loís dab los sons amics Jan-Luc Arròs, Lucien Fréchède, Christian Loustau, Michel Feugas e Jan-Francés Casassus.

Lo disc que comença dab un branle cantat En tot caçar la lèbe, de qui hica au còr de la tradicion d’Aussau e d’Ouzoum aquera produccion discografica.

De cap a la libertat que mescla euskara e gascon entà arrevendicar lo ligam hòrt entre las duas entitats. Qu’arretrobam tanben cantas coneishudas com lo famós Aulhèrs de l’arregretat Jean-Claude Coudouy, o enqüera los hilhs de la montanha signat d’Alexis Arette : las votz que’t tiran las lagremas pr’amor Natseipas non recita pas un tèxte, qu’interprèta, e aquò qu’ei l’essença d’aqueth grop de la tasca, estacat de faiçon viscerau a la montanha.

Votz de montanha? Completament dongas e qu’anirèi mes luenh ena mia reflexion : non cau pas forçadament espiar deu costat de las Americas entà trobar lo blues, pr’amor lo noste blues pirenenc qu’ei aquiu, portat per las votz d’aulhèrs de qui cridan l’amor d’un país en perdicion, e la solitud de cap a un territòri de mes en mes abandonat.

E quin díser de la version Amor d’Assau, dab aquera votz hauta de qui’t trauca lo vente ?

Sense adobament artificiau, lo prumèr disc de Natseipas que balha un tròç de vertat. La loa vertat. S’aimatz la canta polifonica e la montanha, aqueth disc qu’ei indispensable ena vòsta discotèca.

Sol, que soi sol... Pas tan qu’aquò, ben, Jan-Loís, non caminatz pas solet.

Silvan Carrère

Natseip

as...

VO

TZ D

E M

ON

TANHA

NATSEIPAS... VOTZ DE MONTANHA,

VOTZ DE VITA

Page 13: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 13

Per la veirina entredubèrta

Una idèa que m’es demorada al legir de « Lingüistica e renaissentisme occitan » de Joan Thomàs es l’idèa contradictòria que l’identitat occitana se bastís tròp sovent per rapòrt a son dominant mai pròche, mas d’un autre costat qu’« exprimís la volontat de demorar en defòra de tot contacte amb çò que se fa endacòm mai ». Doas idèas antagonistas qu’aquel cercaire qualifica de « patologicas » e que me semblan un bon biais d’acabar de dintrar dins la tematica d’aquel present numèro del Diari. La volontat purista e/o de non-contaminacion fa que, encara ara, l’occitanisme a de mal d’acceptar çò qu’es pas nascut al rajòl de la popa, mas pr’aquò crida a la glòria quand una sommitat unanimament e internacionalament reconeguda se vòl plan interessar a la riquesa d’òc.

Aquela tissa de recercar l’origina de las originas per una creacion a cent del cent occitana tòca totes los camps de la creacion occitana. Aquel de la lingüistica dont parla Joan Thomàs, aquel de la musica dita tradicionala. E per la literatura ? Pel libre ? Anam pas tornar far

l’istòria de la literatura occitana e de sas influéncias. Pr’aquò aviái enveja de parlar un pauc del libre d’artista. L’idèa del libre que sortís de cap en cima del cervèl e de las mans de son autor, dempuèi lo contengut fins al contenent. Las intervencions exterioras aquí son mandres, e aquí… cocanha ! L’art total, lo libre que cal aver, lo libre que passarà benlèu inapercebut a sa sortida mas que passarà a la posteritat entre colleccionaires e cercaires afogats.

Bèl temps a, aviam parlat aquí de Valère Bernard en evocant al passatge lo libre postume Joan de l’Ors sortit primièr jol títol de La legenda d’Esclarmonda, reeditat amb de gravaduras de l’autor, es portaire d’una emocion sarranta. Un libre d’artista que se vend suls sites especializats (per una soma pas modica) desbarrassat de tota recèrca de purisme anti-francimand o d’enveja de jogar dins la cort dels grands, l’artista es autonòm. Apòrta plenament sa creativitat quand justament a pas res a provar tot en agent a dire. Ne cal pas dire tant, perque fariá rogir Sophie Vissière

del libre que vòli parlar ara. Un libre d’artista, que s’amerita plan aquel qualificatiu tanben e que soi urosa d’aver dins ma bibliotèca, encara mai ara qu’ai conscientizat çò que representava per ieu lo libre d’artista. Vòli parlar de « Las tres pomas d’irange », un conte escrit per Andriu Lagarda e illustrat, calligrafiat, estampat e faiçonat per Sophie Vissière, doncas, felena del grand monsur.

« Coneisseràs pas ni patz ni repaus dins aqueste monde que non ajas trobat l’amor de las pomas d’irange », una injoncion, un conte de fada, una istòria d’amor emai una òbra d’art. Aquí la benda anóncia del libre ideal. Lo libre que se legís, que se finta, que se tòca e que se dobrís ceremoniosament. A vosautres de furnar per pescar aquela pèrla o una autra pèrla, pr’amor qu’après lo lemosin friendly que foncionèt e qu’encoratja a contunhar de blagassar suls libres, vaquí lo #adòptaunlibredartista !

Cecila Chapduelh

Natseip

as...

VO

TZ D

E M

ON

TANHA

Un còp èra…lo libre d’artista

Las tres pomas d’irange, Conte d’Andriu Lagarda

Illustrat per Sophie Vissière - Agost de 2010

48 p. Format A5 - 114 exemplars numerotats

www.sophievissiere.com

Page 14: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

14 – Lo Diari

Libe Joens

L'occitan blos

Loperiòde

Lo trabalh de doblatge en lenga nòstra entreprés per l’associacion Conta’m s’interèssa aqueste còp a Heidi, lo roman escrit per la femna de letras soïssa alemanica Johanna Spyri, publicat en 1880.

Son eroïna, una jove orfanèla, es devenguda un personatge mitic de Soïssa e lo roman fa partida dels ra-contes los mai celèbres de la literatu-ra d’enfança e de joinessa.

Heidi se’n va viure a l’ostal de son paire-grand, en dessús de Maienfeld, dins lo canton dels Grisons dins los Aups soïsses. D’en primièr es es-paurugada pel vièlh solitari que viu coma un ermita dins son maset, mas lèu se met a l’aimar. Amb son novèl amic Peter, lo pichon cabrièr esma-lit amb l’escòla, descobrís la beutat dels alpatges. Mas la tanta d’Heidi, qu’estima qu’aquela educacion es

pas coma se deu, lòga la drolleta dins una rica familha de la vila, a Francfort-sur-le-Main en Alemanha, ont deu tenir companhiá e ajudar Clara, una drolleta paralisada. Mas Heidi se sentís plan nostalgica dins sa novèla vida, luènh de la montanha e sòmia pas qu’a una sola causa, se’n tòrna en çò del grand ...

Lo contèxte istoric, que pausa los borroladisses socials de l’èra indus-triala, participèt del succès d’aqueles romans bastits sus la confrontacion entre un univèrs alpèstre natural e san, e una vida ciutadina en plena mutacion industriala a la quala es as-sociadas la malautiá e l’indiferéncia.

Daissatz-vos pertocar per aquel viatge dins lo passat e descobrissètz la vida dins los Aups soïsses del sègle XIX.

Lili Pinçon

Degun non remet aquela nòrma en causa. La fòrma lo periòde se tròba dins los diccionaris de R. Barta (1980), C. Laus (2001), Fettuciari-Martin-Pietri (2003), Cantalausa (Diccionari, 2003, pagina 737), C. Rapin (2006), Andrieu Lagarda (2013).Dins L’occitan modèrne, libre sortit en 2001, pòrti exactament la meteissa nòrma, emai doni una lista dels mots qu’an la meteissa finala -òde : l’anòde, lo catòde, comòde, l’electròde, l’exòde, lo gasteropòde, incomòde, l’iòde, lo metòde, lo mòde, lo periòde. (Pagina 109.) S’i pòt ajustar : l’artropòde, lo braquiopòde, lo cefalopòde, lo diòde, lo miriapòde, lo rapsòde, lo sinòde.

Tot aquò son de mots recents, de formacion sabenta. Dins los mots d’aquela mena i a una fòrta tendéncia a aver la -e finala de supòrt. Per exemple, a partir de l’etime latin volumen, lo mot de formacion populara un volum (de quicòm) vòl dire siá « un pilòt, un paquetàs (de quicòm) », siá « un grand nombre, una multitud (de bèstias o de personas) ». Son de senses plan concrèts. Per contra, lo mot de formacion sabenta lo volume a lo sens abstrach de « l’espaci ocupat per un còs ».

Coma lo volume, los mots sabents e recents en -òde an la -e finala de supòrt, tant en occitan coma en catalan (l’ànode, el càtode, còmode, l’elèctrode, l’èxode, el gasteròpode, incòmode, l’iode, el mètode, el mode, el període) mas, en catalan, l’accent es sovent tres sillabas abans la fin del mot.Dins la pròsa occitana actuala se tròba pas pus lo francisme la periòda e es una bona causa. Mas, i a sovent l’ipercorreccion lo periòd que se pronóncia [lu perjòt] e rima ambe lo canhòt, lo vielhòt : es una farlabica òrra ! La sola bona fòrma es lo periòde.

Jacme Taupiac

Loís Alibèrt ditz que dins un occitan plan codificat cal metre la letra -e finala de supòrt dins de mots sabents coma lo catòde, lo periòde.

(Gramatica occitana, 1935, p. 377.)

Realizat per Alain GsponerSegon l’òbra de Johanna Spyri Doblatge en lenga occitana : Conta’mHEIDI

Disponible en DVD e DCP

Page 15: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 15

GARONA PER ARANBRAMANT ;

NOUGUÈRA PER ALOUSTOUT DOUS...

D'escart e de talvera

Condo Sambeat, eth gran poète aranés, que fè cantar Garona e era sièva bessoa espanhòla Nouguèra en dus mervelhosi poèmes, atau qu’amassa e descriu eths nosti países d’endeçà e d’enderà eth Calhau pirenenc en ua sinfonia de 46 estròfas de 8 octosillabes, 19 coplets pera Garona, 27 pera Nouguèra, e doncas eth repic aicinaut que torna 2 còps pera Garona e 5 còps peth riu espanhòu, e da son unitat ath ensem, quate linhas leugèras, ua antitèsi que ditz dus caractèrs, dus países, encòp amics e opausats. Condo n’inventa pas ren, era geografia que parla.

Eths rius que son personas, qu’eth poète dèisha parlar, sofrir, cridar, aver paur, e tanplan aver plaser, aimar, passar per tots eths sentits d’ua persona, vergonha, orgulh, tristessa de quitar era patria e estrambòrd quan enten parlar gascon :

« Quan et Pont det Réi trauessiQue’n so desesperada

En bede-me destarradaDera mia nacioun !...

Mes de-cop me rebiscoli,Recupèri’alegria

E me trobi en casa miaEn sente a parlà gascoun. »

Que compreneratz que vos parle d’aqueth abat-poète, qu’avia escrivut en prumèr en catalan enas parròquias deth Pallars on èra estat nomat, e que tornèc préner a de bon, e de quina manièra ! eth aranés, quan tornèc en país on èra nascut en 1905, coma ac avia esperat eth comengés Bernat Sarrieu, mes sustot coma l’ac comandavan eth cap e eth còr, de tant tenguia ad aquera tèrra. S’era Vath d’Aran a uei ua lenga dont pòt èster fièra, qu’ei a un Condo entre tots qu’ac dèu. Que tròbi en sièu exemple çò que fèm de melhor quan fèm un usatge que’s vòu

un chic literari deth parlar noste, comengés o coseranés, tant pròishi deth dit aranés. Sarrieu qu’avia plan comprés aquò : era recèrca d’ua normalitat dera lenga non s’a pas d’a fèr ath despens deth parlar prumèr, « naturau », mes en s’apuant sus eth. Condo que nos en balha ua plan polida illustracion dab aqueth cant deras bessoas que dan era sièva energia aths nosti países vesins, ua energia que pòrta eths vèrses, a votz bramanta o doça, dab ua precision e ua alegria que vos estonaràn, se voletz getar un uelh deth costat d’aqueth libe compausat per Llorenç Sanchez i Vilanova, edicion Historia i cultura del Pallars, Mn. Josep Condo Sambeat, una figura destacada de la cultura aranesa.

« Garona per AranBramant ;

Nouguèra per AlousTout dous... »

Miquèu Pujòl

Page 16: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

16 – Lo Diari

3 Questions a...

- 1 - - 3 -

- 2 -Manu théron

Lo Còr de la Plana es anat cantar a New York, en novembre de 2017, contatz-nos un pauc, coma comencèt aquela istòria ?

Es una istòria que comença en 2007, jogueriam a Sevilha au festenau dau Womex qu’es un pauc una veirina dei musicas dau monde. I rescontreriam una americana que s’entreva d’una ret dei musicas dau monde, de l’autra mand d’Atlantica. Nos propausèt una virada. I aneriam en 2008, puèi en 2009. Agueriam un polit article dins lo New York Times, fagueriam un fube ? d’Estats. Puèi avèm entretengut lo liame ambé nòstra Companhia dau Lamparò. Canteriam ansin au Carnegie Hall en 2012, dins d’universitats, en Colómbia britanica, a Vancouver, au Brasiu…

Coma trabalhatz per poder virar a l’estrangièr, onte jogatz mai que mai ?

Es çò que disiáu : es un trabalh lòng. Dètz ans fa ! Fau obrar en amont per crear de contactes e lei mantenir. Se podèm virar a l’estrangièr es subretot perque se siam bolegats per téisser tot un malhum. Jogam fòrça en America, en Asia, au Magrèb. Avèm virat au Japon, a Taiwan, en Malàisia, Singapor… Çò segur es que devèm ren ai Instituts Francés e ais Aliganças Francesas, avèm tot montat solets.

Manu Théron es cantaire e creator dau grope Lo Còr de la Plana, es un actor màger de la musica actuala occitana. Son experiéncia dins lo domeni de la polifonia e dau cant corau lo menèt sus lei camins dau monde entièr. Sortís, en 2018, un disque nòu ambé lo projècte Polifonic System. Tòrna d’una virada en America e nos parla de la vision de sa musica a l’estrangièr.

D’onte ven aquel interès per vòstra musica a l’estrangièr ? E vos : que vos pòrtan, en retorn, aquelei viatges ?

Es avant tota causa un interès musicau. Lei gents nos fan venir perque son curiós d’entendre nòstre biais d’abordar lo cant corau, cèrcan d’ausir de vòtz, que que ne siágue la lenga. L’occitan, devi confessar que se’n chautan. Après, n’autrei, sus scèna fasèm de pedagogia. Segur que nòstre trabalh vai en delai de la musica, siam dins un projècte culturau.

Portam nòstre regard « occitanista ». Nos pausam la question culturala e linguistica, d’en pertot. Es una debuta d’explicacion de çò que fasèm. Anar a l’estrangièr nos fa comprene çò que volèm faire a travèrs la musica. Siam atentius au tractament dei minoritats, assajam de ne parlar ; au Japon, per exemple, en evocant leis aborigènas Aïnous. Siáu espantat de veire que la màger part deis americans se trufan completament dei lengas amerindianas mentre qu’es una part granda de sa cultura, a totei. Aquela problematica es universala. Es l’interès de virar a l’estrangièr : anar au rescòntre d’aquelei realitats.

Silvan Chabaud

Page 17: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 17

Page 18: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan
Page 19: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 19

Page 20: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

20 – Lo Diari

Page 21: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 21

Page 22: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

22 – Lo Diari

Page 23: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 23

Page 24: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

24 – Lo Diari

DorsièrLOS ESTUDIANTS

EN OCCITAN FÒRA PAÍS

T’exprimisses perfièchament en francés, tant a l’oral coma per escriure. Çaquelà, parlas l’occitan tanben? Malurosament pas encara! Pòdi legir l’occitan mai o mens corrèctament, mas o parli pas. Compreni a quicòm prèp la mitat de çò que se ditz baste que siague pas tròp complicat. Levat lo cors d’occitan que seguiguèri a Tolosa [fa doas annadas], ai pas encara agut l’escasença d’estudiar formalament la lenga. Mas ai una còpia d’Òc-ben! e espèri i consacrar de temps en 2018.

Cossí as descobèrta la lenga?La descobriguèri mai d’un còp. En 2003, demorèri a Ais-de-Provença pendent un semèstre. Alai, me trachèri qu’i aviá tota una riquesa linguistica pròpria a França e que la lenga occitana (provençala) èra totjorn viva. Aprèp, pendent mon mastèr en francés, m’interessèri a l’istòria de las lengas de França e subretot cossí la lenga francesa venguèt lenga dominanta. Puèi, l’estudi de las lengas minoritàrias es fòrça fascinant, e dins mon universitat es una especializacion comuna dins lo departament de linguistica, doncas tròbi fòrça sosten aicí.

E d’ont ven aquel interès per la lenga d’òc? Perqué t’agrada tant?Personalament, lo projècte occitan m’atrai, es a dire l’idèa qu’una lenga e una cultura pòscan èsser vertadièrament modèrnas e dubèrtas mas a l’encòp fòrça ancoradas dins un terrador. Al nivèl escolar, lo cas de l’occitan es interessant gràcias a sa granda istòria escricha e a la dinamica de las lengas minoritàrias en França, que presenta tan de dificultats mas qu’inspira las associacions e lo monde a trabalhar per tornar far viure lor lenga.

Ara, quals son tos projèctes ?Escriguèri un pichon article sul multiculturalisme dins lo moviment occitan a Tolosa [ en anglés aquí: “Multiculturalism from the inside out: Occitan and Toulouse”1. Mon projècte central, es ma tèsi que tracta de l’imaginari de l’occitan dins los discorses publics que circulan dins doas vilas, Caramauç e Vilafranca de Roergue. Aprèp aver acabada ma tèsi, desiri perseguir aquela question en apondent un aspècte comparatiu. Mon objectiu aquí es de reprodusir ma metodologia dins d’autras vilas que se situan dins d’autras regions occitanofònas, e per que pas d’escriure un libre sus aquel subjècte.

Fin finala, quicòm que t’agrada en occitan?Aimi Nadau per çò que lor musica es tan polida e poderosa. M’agrada tanben lo grop La Mal Coiffée, aprèp mon sejorn a Tolosa, m’agrada plan lo cant polifonic occitan!

Emilie Bosc e Elyse Ritchey

ELYSE RITCHEYElyse ven dels Estats Units. Es doctoranta en Lengas e Literaturas romanas, amb una especializacion en sociolinguistica e lengas menaçadas, a l’Universitat de California a Berkeley. En 2003, passèt qualques meses a Ais-de-Provença, ont aguèt son primièr contacte amb la lenga. D’annadas aprèp, es tornada en França per aprigondir sas recèrcas sus l’occitan per sa tèsi, dins las vilas de Vilafranca de Roergue e Caramauç. Se parla pas encara l’occitan, s’i interèssa de prèp, dins sos estudis mas tanben d’un punt de vista personal.

1 - http://cms.arizona.edu/index.php/multilingual/article/view/94/202

Elyse Ritcheydoctoranta en Lengas e Literaturas romanas

Page 25: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 25

Page 26: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

26 – Lo Diari

Clic & Scroll

© Freepik

Jónher la paraula a l’acte es bensai jónher la paraula a l’imatge, en tot cas podriá èstre lo credò dau Cepd’òc, una associacion creada a l’iniciativa dei tres movements principaus de defensa e de promocion de la lenga d’òc en Provença : lo Felibritge, l’Institut d’estudis occitans e Parlaren. Dins un monde d’uèi onte tot passa mai que mai per lo visuau, la vidèo, l’accion d’aquel organisme es essenciala e benvenguda, son chantier : immense. Prenètz adonc temps d’anar vos passejar sus la pagina web : www.cepd-oc.fr, i trobaretz de tresaurs e seguiretz l’actualitat de l’audiovisuau occitan en Provença.

Lo Cepd’òc se dona quatre tòcas màgers : la formacion deis actors de la lenga d’òc dins lei varietats de Provença (provençau, niçard e vivaroaupenc) ais aisinas audiovisualas, lo collectatge de la paraula d’òc dins la diversitat d’aquelei varietats, la publicacion de documents audiovisuaus (dvd-cd) a destinacion deis ensenhaires, la mesa a disposicion dei documents via lo siti internet e l’organizacion de projeccions, de conferéncias e d’exposicions. Lo Cepd’òc fuguèt per exemple present au festenau de la BD d’Ais de Provença, en 2017, i presentèt una taula redonda a l’entorn de la question de la revirada dei bendas dessenhas en occitan. Es tanben l’an passat qu’organizèt lo ClipClap d’ÒC, rescontres a l’entorn dau cinemà provençau onte fuguèron presentats

d’extrachs de Malatèrra de Felip Carrèse, una difusion de dos episòdes de La Seria d’Amic Bedel, entre autre. Son de moments rares de reflexion sus una dimension sovent delaissada e mauconeguda de la cultura d’òc e pasmens cruciala per son avenir. L’audio-visuau permete de jogar sus dos nivèus : a l’encòp la sauvagarda e la transmission, e la creacion totala, l’invencion, l’innovacion…

Una granda causida de vidèos es propausada en linha sus lo site dau Cepd’òc, i trobaretz justament de collectatges, de testimoniatges requists de locutors naturaus de lenga d’òc tant coma d’entrevistas o de pichòts reportatges sus l’actualitat de la cultura occitana en Provença. Per perseguir lo viatge, podètz retrobar l’immensitat de la colleccion audiovisuala de l’associacion a la mediatèca sestiana dau COL’ÒC que fuguèt encargada de la conservacion d’aquèu patrimòni. Lo Cepd’òc es sostengut per l’Estat, la Region Provença, lo Despartament dei Bocas dau Ròse e la comuna d’Ais, mas es subretot en liame permanent ambé d’associacions e d’actors au nivèu locau que bastisson tot un malhum, una ret umana aqueste còp que ten tota la riquesa de la cultura d’òc en Provença. Clicatz : click, click and scroll ! Mai per anar en delai deis escrans e viatjar dins lo fabulós continent escondut de la cultura occitana, au còr de Provença, en son, en lutz e en imatges.

Silvan Chabaud

CEPD’ÒCCENTRE D’ESTUDIS DE LA PARAULA D’ÒC

www.cepd-oc.frcoloc.aixenprovence.fr

LA PARAULA E L’IMATGE

Page 27: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

© Guillermo Santoma

© Guillermo Santoma

© Yvan Bareyre

Lo Diari – 27

Barrutlatges

Un còp passat la plana verdoliva, qu’arribam au pè de la carrèra principau qui poja de cap tà la glèisa. Tot lo long d’aquera via, los ostaus que’s sarran en aquera partida urbanizada deu borg. Au pè d’aqueths ostaus blancs a las colonas de colors, ua seria d’arcadas que corren e senhan la plaça principau. Qu’auhereishen terrassas, espacis taus artisans, restaurants, boticas, e autes endrets de passatge de bon estancà’s. Aquò qu’ei l’imatge mei coneishut, la veirina de la Bastida : aqueras parets de davant blancas rajadas de verd o de roi a la mòda basca, ua plaça de mercat conhida de vacancèrs a l’estiu, fòrt mei calma en l’annada. Mes la Bastida b’ei grana e espandida. Los quartièrs que s’apèran Pessaro, la Còsta, la Capèra... Los bastidòts que’s saben sus ua medisha comuna, totun, tot quartièr qu’a la soa hèsta, e bèth temps a, que i avè duas escòlas. La comuna de la Bastida qu’ei compausada de sèrras verdas, endrets boscós e bòrdas esparriscladas. Que poja, que devara, que hè vira-plècs... tà finaument revelar punts de vista esmiraglants. Deu camin de Pessaro enlà, que s’i ved a l’Ursuià, la hautor de Hazpar a 679 m, enqüèra la Baïgorà, los tucs de Bonlòc e Izturitz. E per temps clar tiò la Runa, parièr ! Avetz arremarcat los toponimes deu relèu tot pròche qui soan fòrt mei basco ? Quan los bastidòts an francament ua gaina gascona ? Los camins Branar, Castelan, las Saumas, Taishoèras, la maison

de retirada Bèra vista, los quartièrs l’Escapat, Anhescos, la Sarrada... L’enclavada gascona, quina hèita !

Segon çò qui’s sap de las originas, aquera bastida qu’estó fondada per Clara de Rabastens, e reconeishuda per Louis Ièr de Navarra en 1312. Ua vila hòrta pròcha de la mar grana que hasó besonh en Navarra. Familhas de Bigòrra que vienón poblar la bastida, en tot mià’s lo parlar occitan. Uei enqüèra, las familhas ancianas qu’an per idiòma l’occitan gascon. La varianta b’ei sabrosa, mesclanha de gascon de parlar clar (quan los parlars deu Baish Ador vesin neguejan dejà), de quauquas damoras bigordanas, ua « r » apicau despareishuda e ua prosodia basca a còps. Au quartièr La Còsta, un ostau que s’apèra Casso Petit : lo nom de la familha qu’i damora qu’ei basco, lo nom d’ostau e lo parlar de casa que son gascons. Lo quartièr aqueste que bordeja la comuna d’Hazpar (Hazparne en basco, Hasparren en francés), on las permèras bòrdas e son sharneguas tanben : la lenca de casa qu’ei lo gascon, sus ua comuna bascofòna.

Ua operacion de collectatge sonòr que hè la sauvaguarda de l’occitan de la Bastida, aviada per la comuna e miada per l’associacion Memòria Viva, mercés a la collaboracion deus informators locaus. Mantuns testimònis qu’estón filmats tanben, en l’encastre de collèctas suu tèma de las hèstas, comandat preu servici d’arquius deu Conselh Departamentau deus Pirenèus Atlantics e gavidat per l’Institut Occitan. Que’ns tarda, au Diari, d’escotar e visionar tot aqueth hons, e bahida, de tornar passejà’s a la Bastida tà parlar occitan per carrèra.

Caroline Dufau

LA BASTIDA CLARENÇALo vilatge de La Bastida Clarença que’s situa en ua zòna de contact enter Baish Ador, Labòrd e Navarra baisha en Bascoat, entornejat per las comunas de Bardòs, Hazpar, Aiherra e Oregue. Qu’a la particularitat d’estar ua enclavada gascona, au miei d’un parçan bascofòna, vesin deu país « sharnego ». Aquò dit, aqueth vilatge classat com un deus mei bròis de França que graseish d’ua politica de renavida e mesa en valor

deu son patrimòni.

Page 28: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Illustracion

Zoom - Boèce dans le Consolatione Philosophiae

BNF - Néerl1_f12v

IllustracionIncipit du fragment du Boeci

BM Orleans - ms444 - p.269

Page 29: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Tresaurs en lum amb lo CIRDÒC - Mediatèca occitana

Lo « Boèci » es la version occitana de la Lo « Boèci » : l’emergéncia de l’occitan literari.

Lo « Boèci » es la version occitana de la Consolatio philosophiae, òbra morala del filosòf e òme politic latin Boèci (480?-524). Aquel tèxte es estat compausat per un clergue lemosin pròche de l’abadiá Sant Marçal de Lemòtges, un dels brèces de la « scripta » occitana qu’espelís a l’entorn de l’An Mil. Es uèi considerat coma lo mai ancian monument literari de la lenga d’òc.

Es conegut per un unenc manuscrit de 258 vèrses decasillabs contengut al dintre d’un recuèlh de manuscrits religioses del fons ancian de la Bibliothèque d’Orléans (manuscrit 444). Son passatge del Lemosin cap a Orleans data de la Revolucion Francesa ont, coma mai de 210 manuscrits de l’abadiá Sant Marçal de Lemòtges, es estat confiscat. Vengut proprietat de l’Estat es estat fisat a la vila d’Orleans que n’assegura uèi la conservacion.

Lo tèxte conegut uèi es pas qu’un fragment de l’òbra originala, debuta a la pagina 269 del manuscrit e s’arrèsta a la pagina 275 sus un mot troncat. Evòca l’empresonament de Boèci per lo rei Teodoric lo Grand (455-526) a la debuta de la « Consolatio Philisophae » e constituís probable lo començament d’una òbra mai voluminosa que son ambicion

literària despassava lo quadre de la simpla traduccion del latin cap a l’occitan. La version occitana del tèxte compren per exemple de notacions que venon de las legendas popularas de la vida del sant. L’autor se permet tanben de libertats literàrias coma dins son biais de descriure los vestits de Dòna filosofia al moment de son rescontre amb Boèci.

Annèxe : Lo tèxte occitan mai ancian conegut... mas probablament pas lo primièr de l’istòriaLos divèrs elements aponduts per l’autor del « Boèci » rapòrt a l’òbra originala e l’atencion portada a la forma del recit dins aquela nòva lenga escricha daissa tanben pensar que s’agís pas d’una òbra lingüisticament isolada mas que pren plenament sa plaça dins una produccion literària occitana rica.

L’autor emplega tròp finament las subtilitats permesas per la literatura per èsser considerat sonque coma un simple clergue qu’emplenariá una simpla tasca de traduccion, es mai segurament un poèta de mestièr ancorat dins una literatura occitana ja vivaça. L’occitan s’impausa aital tre son aparicion coma una lenga d’innovacion literària que prefigura l’aparicion gaireben un sègle mai tard dels primièrs trobadors, Guilhèm IX d’abans.

Lo Diari – 29

• Per anar mai luènh :

Una presentacion en francés dels manuscrits de la bibliotèca d’Orleans :

http://aurelia.orleans.fr/archives-et-manuscrit (presentacion del fons d’archius e manuscrits)

• Accedir a la reproduccion numerica del document :

http://occitanica.eu/omeka/items/show/4328?lang=oc

L’EMERGÉNCIA DE L’OCCITAN LITERARI

BOÈCI LO

Page 30: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

30 – Lo Diari

Tòca-Maneta

© 2018 Freepik.com

Es que cal presentar Nintendo ? L’entrepresa japonesa es venguda un simbòl del videojòc sus la planeta sancèra, mai que mai per son imatge grand public. E es vertat que del (o de la, tornarem pas reviudar la batèsta) Game Boy a la Wii, las consòlas sortidas per « Big N » son conegudas dins l’istòria del mèdia per èsser mai que mai centradas sul multijogaire, sul fun immediat e de còps passadís. Çò que valguèt d’alhors a la Wii en particular d’èsser atencha del « sindròme de l’aparelh a rascleta », aquela malautiá que tòca una aisina presada mas rarament utilizada e sonque dins un contèxte donat : cal aver de monde a l’ostal, i cal pensar...

E ben aquesta posicion dominanta dins çò que dison lo casual gaming (jòc ocasional) seriá en trin de cambiar per Nintendo, sens que se posca saber s’es intencional de lor part o pas.

Aquela evolucion d’un posicionament qu’existissiá dempuèi al mens 25 ans coïncidís amb la sortida e l’espandiment de la darrièra consòla nintedesca en data : la plan nomenada Switch. Plan nomenada (« to switch » vòl dire cambiar, escambiar, mas tanben bascular, veire alucar...) per çò qu’es plan nommada... e qu’es plan salon tanben. Tauleta a pausar o a emportar, la Switch es malleabla, cambiadissa, sopla, modulabla, al grat de las envejas e del contèxte. Sètz al lièch ? Dins lo mètro ? Amb d’amics ? De dròlles ? La Switch s’adapta e prepausa un biais de jogar per cada situacion.

Sembla que Nintendo aja comprés e aprés de sas errors passadas, en fasent un necessari saut tecnologic. Son luènh l’imprecision de las comandas per deteccion de movement de la Wii e la jogabilitat asimetrica mal emplegada de la Wii U, ara la Switch tòrna a de basas comunas a totes los constructors de consòlas, en i apondent çaquelà son grun de folia e d’innovacion.

Aquela soplesa, doblada d’una bèla simplicitat e accessibilitat, fan que plan d’editors independent se son ronçats en çò de Nintendo, per tant d’acostuma plan mai d’aise amb sas produccions pròpias. De jòcs que fins aquí èran reservats a d’afogats sus d’ordinators se tòrnan ara trobar sus la tauleta movedissa de l’especialista del jòc grand public. E aquò fonciona, jols uèlhs estabosits dels especialistas !

Aital Stardew Valley, simulacion poetica e prenenta de vida paisana (e còp de còr personal) arriba a son plen potencial sus Switch, tant plan coma Shovel Knight (plataforma), Steamworld Dig (plataforma), Floor Kids (ritme), Golf Story (jòc de ròtle esportiu), The Binding of Isaac (rogue-like) e plan d’autres. Fonciona talament plan qu’un jòc a pas forçadament besonh d’èsser recent per èsser jogat e la Switch es a mand d’acampar totes los jòcs independents a succès de las 5 darrièras annadas, al mens, en capitant de ne vendre mai que totas sas concurrentas amassadas.

A tal punt d’alhors qu’un « indie-pocalypse » es ara redobtat : una afluéncia tròp importanta de pichons jòcs independents de tota mena, que sabordariá lo catalòg e negariá lo jogaire...

En esperant aquel fenomèn anonciat, Nintendo ofrís d’un autre costat una tièra de produccions bèlas e « de l’ostal », encara redusida mas d’una qualitat que los en pensàvem pas mai capables : lo cap d’òbra Zelda : Breath of the Wild, lo refrescant e magistral Super Mario Odyssey, l’improbable mas pasmens capitat Mario + The Lapins Crétins Kingdom Battle, Splatoon, Mario Kart 8 Deluxe, Xenoblade Chronicles 2...

Compte tengut de las (relativas) dificultats passadas de l’entrepresa, aquò mòstra qu’es totjorn possible de ne gardar jol coide !

Tristan Gahús

L’estonant revirament indie de NintendoChaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adiussiatz !

Page 31: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 31

TV

Lisa Gròs Presidenta de Tè Vé Òc

La còla dau Cine club Jean Vigo, a Montpelhièr, fondèt lo Festenau dau Cinèma Miègterranenc en 1979. Aquela manifestacion venguèt « Festival International du Cinéma Méditerranéen de Montpellier » en 1989 e inicièt una seccion competicion.

L’amira dau festenau es la coneissença dei cinèmas dau bassin miègterranenc, de la Mar negra, de Portugau e d’Armenia. Vòu facilitar dins un esperit de tolerància, leis escambis, lei collòquis e leis estudis sus lei compausantas comunas que religan entre elei aquelei cinematografias.

Aquò’s possible amb la participacion financièra de Montpellier Méditerranée Métropole, de la vila de Montpelhièr, de la Region Occitània, dau Ministèri de la Cultura e de la Comunicacion, dau Centre nacionau de la cinematografia e de l’imatge animat, dau Ministèri de l’Educacion nacionala e dau Conselh Despartamentau d’Erau, amb l’agradament de l’Educacion nacionala.

En 2018 : CINEMED festejarà sei 40 ans !Dau 19 au 27 d’octòbre de 2018 son mai de 200 films, amb un centenat d’inedichs que seràn presentats pendent una setmana. De corts e longs metratges, documentaris, cinèma experimentau e d’animacion permetràn de rescontres amb lei realizators e actors. I aurà tanben de mòstras e de salons dei mestièrs dau cinèma.

Autreis activitats• Estagis pedagogics cinèma dins l’encastre de la preparacion au bachelierat dei classas opcion cinèma-audiò visuau (400 liceans per an) • Jornada dau Salon dei mestièrs dau cinèma e de l’audiovisuau, per lei causidas d’orientacion • Festenau dau public jove (20 sequéncias. 9000 plaças) • Sason dau documentari amb la Mediatèca Fellini : 4 rescontres mensuaus amb lei realizators.

L’occitan a CINEMEDA l’iniciativa de Bruno Cecillon de Ràdio Lenga d’òc, Matèu Poitavin, professor d’occitan e de cinèma en Aurenja, Tè Vé Òc, Laurenç Labadie (Cie Lilô, per Skype) e lo Cirdoc amb Benjamin Assié e Joana Maria Vazelle se rescontrèron lo 17 de genièr a Montpelhièr per envisatjar lei condicions d’una participacion dau cinèma occitan au Festenau.

De segur que la preséncia dau cinèma occitan es vivament sovetada a Cinemed per totei lei productors, a condicion que lei films prepausats siágan actuaus e de qualitat granda. I a doncas una necessitat d’arribar amb d’idèas nòvas e de concèptes nòus dins l’amira de tocar un public lo mai larg possible. Per de qué pas un cineconcèrt ? O encara un interlocutor de tria, coma Philibert per exemple ?

Lo CIRDOC prepausa d’organizar dins l’annada, una jornada de rescontre, de reflexion e d’escambis permetent una mutualizacion dei realizacions e dei mejans mes en òbra. Permetriá a l’encòp d’identificar lei realizacions e lei besonhs. Laurenç Labadie i veiriá ben un talhièr de realizacion per obrar e crear.

La dralha es dubèrta. Res empacha pas de prepausar de filmòts a Cinemed e de chifrar en aquelei prepausicions nascudas de la soscadissa dau 17/01 e de contunhar de menar la reflexion.

Lei prepausicions pòdon èstre tre ara mandadas a Bruno Cecillon (RLO) « Sortir dau bocau » demòra mai que mai d’actualitat amai se la tòca es pas aisida !

L’occitan aCINEMED ?

Page 32: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

32 – Lo Diari

EdicionsNosautres de Evgueni Zamiatin Evgueni Zamaitin escriguèt Nosautres, roman d'anticipacion visionari e fondator, dins los primièrs tempses de l'Union Sovietica, d'annadas abans la parucion de 1984 d'Orwell. Sens jamai semblar un pamflet politic, Zamiatin i denóncia l'orror de las societats totalitàrias que seguiràn. Presentat jos la forma de nòtas jornalièras d'un engenhaire, D-503, lo roman conta sas interrogacions, escartairat entre sos sentiments personals e la desumanizacion esglasianta e urosa mestrejada pel grand menaire de l'Estat Unic, lo Benfactor. Seriá possible alara d'escapar al bonur impausat e obligatòri d'aqueles que dison obrar pel ben màger de l'umanitat ?

Traduccion de Joan RosEditor : Letras d’Òc15 x 21 cm - 240 paginas23.00 €

Lo terrorisme explicat aus nostes dròlles de Tahar Ben Jelloun Los joens que son los purmèrs sangtradits per la paur qui s’ei gahada au còr d’Euròpa, e en França especiaument, despuish los darrèrs atemptats djihadistas. Quin ajudà’us a se’n des·har ? En hicar mots sus las causas. En arretrobar l’istòria deu mot terrorisme e de las realitats qu’ensenha, despuish moments deus mei crudèus de l’Istòria dinc a l’aviada actuau deu fondamentalisme islamista, au quau la màger part deu dialògue ei consacrada. Enqu¨èra un còp, Tahar Ben Jelloun que s’explica ací dab la soa hilha. Escrivan, romancèr, Tahar Ben Jelloun que recebó lo prèmi Goncourt en 1987 per La Nuit sacrée.

Editor : PER NOSTE 14 x 22 cm - 80 paginas 10.00 €

Un tant doç fogier de Joan Ganhaire L’Espelida, brave pitit chasteu a la surtida de Maraval. Una quarantena d’endechats mentaus i menen una vita suauda e protegida. Per lo mens zo deurián… La mòrt de Ludivina, dicha Lulu, manifestament assassinada, ven far espetar l’eimatge immaculat de l’institucion… E quo es pas la mòrt violenta d’un daus educators los mielhs aimats quauques jorns pus tard que vai ajudar lo trabalh dau comissari Darnaudguilhem e de sa fina còla que van’nar d’orror en orror. L’Espelida, un tan doç fogier… ideco-dif.com

IEO Edicions / novelum – IEO 2413.5 x 18 cm - 144 paginas 15.00 €

Gent qu'espleitas de Jan dau Melhau Aprèp « Au naissent d'un trobaire », que tornava prene sas primièras cançons, escrichas entre 1972 e 1974, Jan Dau Melhau contunha de repensar sa memòria cançonièra amb aqueles setze retraches de gents o… d'accessòris, faiçonats entre 1974 e 1986, per la màger part jamai cantats. Libret amb las paraulas en occitan e una traduccion en francés.

Amb Chabalier Frédéric, Jan dau Melhau, Tixeuil MarianneEditor : Lo Chamin de Sent JaumeCD Occitan (lemosin)18.00€

Lo mond perdut de Sir Arthur CONAN DOYLETraduccion occitana de l’anglés de Pèire BeziatDegun crei pas lo Professor Challenger quand ditz qu’a vist en America del Sud quicòm de meravilhós. Las pròvas ? Las a totas perdudas en camin, levat qualques unas que pareisson farlabicadas. En mai d’aquò i a pas degun sus tèrra de mai rebelut e de mai violent. Lo jornalista Edward D. Malone ne sap quicòm, mas se rebuta pas. Quand se parla d’amodar una expedicion scientifica per anar afortir o denegar los dires del professor, se pòrta volontari per i anar. E los vaquí partits, dos professors, un nòble aventurièr e un jornalista a la descobèrta d’un mond perdut. Mas serà pas tot planièr que lor caldrà far la contra a la natura, a las bèstias salvatjas e mai a d’òmes-moninas. Sir Arthur Conan Doyle, lo paire de Sherlock Holmes, nos convida a far una passejada dins un mond qu’òm auriá cregut avalit. Lo roman a influenciat mai d’una òbra literària o cinematografica coma King Kong e Jurassic Park e es per quicòm dins la fòga populara pels dinosaures. Espèri, doncas, qu’auretz aitant de plaser de legir aqueste libre coma ieu ai agut de lo revirar. ideco-dif.com

14 x 21 cm - 244 paginas 15.00 €

Page 33: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 33

Diariscòpi

L’Union Occitana Camila Chabaneu prepausa per sa 10ena edicion, una jornada festiva, amb una rencontre entre las coralas de la region, un repais amb de productors locals, e un concèrt-balèti amb L’Escarbòt puèi Moizbat.

Entresenhas: ieo-lemosin.org

Musicològ, organològ, e grand colleccionaire, André Gabriel es tanben professor de galobet-tamborin e de musica tradicionala. Amb sa vèrbia sabenta e umoristica, l’artista presentarà una conferéncia e un concèrt sul tèma de la « tradi-modernitat », acompanhat per J. Garin, M.Montanaro, e F.Tenaille.

Entresenhas : www.le-chantier.com

L’associacion dels estudiants occitans Òsca organiza sa Setmana Occitana al mes d’abrial. Al programa, de conferéncias, d’animacions musicalas e jòcs tradicionals, una mòstra, e de concèrts, al dintre de l’Universitat Joan Jaurés mas tanben dins la vila de Tolosa.

Entresenhas: osca31.wordpress.com

PROVENÇA« TRADI-MODERNITÉ

QU’ES ACO » Lo 23 de març a Correns (83)

LENGADÒCSETMANA OCCITANA

Del 9 al 14 d’abrial a Tolosa (31)

LEMOSINL’ENCHANTADA, 10A JORNADA

DAU CHANT OCCITANLo 14 d’abrial a Nontron (24)

Page 34: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

34 – Lo Diari

  01/03 a 14h30Carnaval dels mainatges Vilanòva les Besièrs (34) - Sala de las fèstas

  01/03a 18h30Conferéncia “L’accordéon diatonique en Europe” amb JJ. Le CreurerGueret (23) - Bibliotèca Multimèdia IEO Lemosin: http://ieo-lemosin.org/

  02/03 a 20H30La Mal CoifféeLavaur (81) - Halle aux grains Calandreta del Pastèl de La Vaur

  02/03 a 20h30Cocanha Condat-sur-Vézère (24) - Sala de las fèstas https://cocanha.net/

  02/03 a 21hNadau Mirande (32) - Sala André Beaudran05 62 66 68 10

  03/03 a 21hLes diables de la GuarriguePuisserguier (34) - Sortida d’albumhttp://www.goulamas-k.com/

  03/03 a 20h30Los PagalhósGabaston (64)

  03/03 a 14hCocanha, estagi de cant e concèrtSant-Antonin-Noble-Val (82)Love Love Bal - 07 60 67 62 25

  06/03 a 19hLa fanfare des GoulamasThoard (04) - Fèsta de la St Blasi http://www.goulamas-k.com/

  08/03 a 18h30Conferéncia “L’accordéon diatonique en Europe” amb JJ. Le CreurerFelletin (23) - Espaci Tibord du ChalardIEO Lemosin: http://ieo-lemosin.org/

  09/03 a 20h30Cineconcèrt Chronos, per AsuèlhSant-Africa (12) - Cinèma Le Modèrne 06 84 30 62 67 / [email protected]

  10/03 a 15hCarnaval de las CalandretasBesièrs (34)Passa-carrièra, aperò, repais, amb Banzaï e lo Grand Orquèstra dels GOULAMAS

  10/03 a 21hNadau Banhèras de Bigòrra (65) - Halle aux grains05 62 91 19 95

  10/03 Rémi Geffroy ambe Tara’s Folk Mons (31)

  10/03 a 16hEslingada sus Marcèla Delpastre per Jan Dau MelhauVicq-sur-Breuilh (87) - Musèu e Òrts Cécile SabourdyIEO Lemosin: http://ieo-lemosin.org/

  10/03 a 19hCocanhakoCOMDT - Tolosa (31)Serenada deambulatòria d’avant-concèrt05 34 51 28 38 o a [email protected]

  16/03 a 21hNadau Peyrehorade (40) - Sala d’Aspremont05 58 73 02 31

  Del 16 al 18/03Hestiv’òc de nèuAigas Bonas (64)http://hestivoc.com/

  17/03 a 21hGoulamas’kVentenac (11)Per la quinzenada occitana en Cabardès

  17/03 a 20h30La Mal Coiffée Samatan (32) - La Halle aux grains https://www.halleauxgrainsamatan.com/

  18/03 a 18hAquelesSaussan (34) - Centre Cultural

  18/03 a 17hEstaGoreta (64)www.esta-bearn.fr

  18/03 a 15hLa Mal Coiffée Royère de Vassivière (23)Les Bistrots d’hivers - Asso. Pays’sagehttp://www.pays-sage.net/

  19/03 a 10hRecuerdos / JM FranceMerinhac (33)http://www.lecamom.com/

  21/03 a 21hRecuerdos / La retirada et l’exilAush (32) - Le dòma CIRCAhttp://www.lecamom.com/

  21/03 a 20h30Arnaud CanceBaraqueville (12) -Cinèma

  23/03 a 19hConferéncia « Tradi-modernité qu’es aco » La Fraternelle - 83570 Correns (83)Ambe André Gabrielhttp://www.le-chantier.com/

  23/03 a 20h30La Mal Coiffée St Symphorien-sur-Coise (69) Prima dels poètas

  24/03Teatre de las originasLectura dins l’encastre de MARS DES AUTEURSBesièrs (34)http://www.theatredesorigines.fr

  24/03 a 20h30ArdalhIgon (64) - Per la Pastorala de Nay

  24/03Rémi Geoffroy e les Booze BrothersPavillon 108 - Fumèl (47)

  24/03 a 21hPunk Baz’art party, amb los Goulamas’KChazelles-sur-Lyon (42)

  29/03 a 20h30Recuerdos / JM FranceFleury les aubrais (45)

  30/03 a 19hMoussu T e lei joventsSala de l’estela - Chateaurenard (13)www.moussuteleijovents.com

  30/03 Du BartàsMJC Douarnenez (29)http://www.sirventes.com/

ABRIL

  Del 1 al 08/04Résidence de créationConférence Burlesque d’Intérêt Occitan “PCI qu’es aquò?” Vitré (35) - Centre Francés del Patrimòni Cultural Immaterial (CFPCI) Ostal de las Culturas del MondTeatre de las originas

  03/04 a 14h“Pèire Petit” per La Rampa TIOLa Motte du Caire (04) Sala polivalentahttp://www.larampe-tio.org/

AGENDAMARÇ

Page 35: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

Lo Diari – 35

  05/04 a 10h“Pèire Petit” per La Rampa TIOAnnot (04) - Sala polivalentahttp://www.larampe-tio.org/

  06/04 a 14h“Pèire Petit” per La Rampa TIOMontclar (04) - Sala polivalentahttp://www.larampe-tio.org/

  06/04 a 21hNadau Revèl (31) - Sala C.Nougaro05 34 66 67 68

  06/04 a 20h30Arnaud CanceMontrejau (31)

  06 e 07/04Festenal Montaud’ÒcMontaud (34)Danças, teatre, conte, balètis amb Castanha e Vinovèl e Cabr’e can

  07/04 a 21hGoulamas’kMontbrison (42) - Festenal Soleil Levant

  07/04 - 14h / 19h45Jan Dau Melhau legís Marcèla DelpastreLemòtges (87) - Bibliotèca Francofòna Multimèdia - Musica amb Bernat CombiIEO Lemosin: http://ieo-lemosin.org/

  07/04 a 14h30Rencontrada, “le petit festival des voix, des oreilles et des pieds”Saint-Auvent (87) - Sala de las fèstasEstagi de cant e danças (Duo Corbefin-Marsac), concèrt e musica (Chant’Òc Greu, Benoît Ribière e Francis Gonza)IEO Lemosin: http://ieo-lemosin.org/

  07/04 a 20h30La Mal Coiffée St Pè de Leren (64)

  07/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezAush (32) - CIRCAhttp://www.lecamom.com/

  08/04Rencontres de chabretairesLe Vigen (87) - Castèl de LigoureIEO Lemosin: http://ieo-lemosin.org/

  09/04 a 9h“Pèire Petit” per La Rampa TIOLe Brusquet (04) - Sala polivalentahttp://www.larampe-tio.org/

  Del 9 al 14/04Setmana OccitanaTolosa (31) - Universitat Joan Jaurés e endacòm mai - Associacion dels estudiants occitans ÒscaConferéncia, animacions e concèrtshttps://osca31.wordpress.com/

  10/04 - 10h / 14h“Pèire Petit” per La Rampa TIOForcalquier (04) - Bona Fonthttp://www.larampe-tio.org/

  11/04Remi Geffroy, concèrt amb los escolans “Tradivarium”Tolosa (31) - Le Bijou

  12/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezVallet (44) - Le Champilhambart

  12/04 - 10h / 14h“Pèire Petit” per La Rampa TIOVilanòva (04) - Sala polivalentahttp://www.larampe-tio.org/

  13/04 a 14h“Pèire Petit” per La Rampa TIOOrason (04) - Sala de l’Eden http://www.larampe-tio.org/

  13/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezQueven (56) - Les Arcs

  14/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezLangueux (22) - Le Grand Prat

  14/04Remi Geffroy, estagi e bal solòGonfreville Caillot (76)

  14/04 a 21hGoulamas’kSt Marçal (11)Cuvée Resisténcia

  14/04 a 10hL’Enchantada, 10ena Jornada dau Chant OccitanNontron (24)IEO Lemosin: http://ieo-lemosin.org/

  15/04 a 16hNadau Leonhan (33) 05 57 96 01 30

  20/04 a 20H30Polifonic SystemMarselha (13) – Teatre del Merlan04 91 11 19 20

  21/04 a 20h30La Mal CoifféeSt Andrieu de Ròcalonga (11)

  21/04 a 21hNadau Albi (81) - Sala Le Scenith05 63 38 55 55

  21/04 a 21hLo Bal del LopSt Macaire (33) http://www.lecamom.com/

  22/04 a 9h30Passejada dens los contesPassejada biologica contadaAuros (33) - Gric de Prathttps://gricdeprat.com/

  25/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezParis (75) - Le Trianon

  26/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezPeitieus (86) - La Blaiserie

  27/04 a 20hLo Còr de la PlanaSarlat (24) - Festenal Paratge

  27/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezRouillac (16) - La Palène

  28/04 a 21hNadau Lavit de Lomanha (82) - Espaci Cultural05 63 02 42 32

  28/04 a 21hBal gascon amb Duo VentLabeyrie (64)

  28/04 a 21hLos de l’OuroumLedeuix (64) - Amb Ràdio Auloronwww.ouzoum.com

  28/04 a 21hEsta - Festenal de las ValadasAuloron (64)www.esta-bearn.fr

  29/04 a 20h30La Mal Coiffée Gerzat (63)

  29/04 a 21hLes Ogres de Barback & Le Bal Brotto LopezLes Sables d’Olonnes (85)Festenal Tous dans le Même Bateau

Que voletz figurar dens Lo Diari ?

N'esitetz pas a nos comunicar las datas e las informacions relativas aus

vòstes eveniments dab l'adreça :

[email protected]

Page 36: DORSIÈR L'occitan dins · en Creacion Numerica en 2014, aprèp aver passat 3 ans a estudiar l’art e la comunicacion visuala. Dempuèi pichona, ausissiái la lenga que parlavan

E X P O S I T I O N

Gamins d’hier, Ados d’aujourd’hui

l’histoirese raconte etse transmet…

Exposition du Musée départemental

de la Résistance etde la Déportation

Du 15 janvier au29 septembre 2018 52 allée des Demoiselles

31400 ToulouseEntrée gratuite

Cré

atio

n C

D31

/18

/01

CONSEIL DÉPARTEMENTAL DE LA HAUTE-GARONNE

Renseignements05 61 14 80 40

haute-garonne.fr